System monitoringu i oceny funduszy UE w Polsce

System monitoringu i oceny funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności w
Polsce
Dokument przyjęty przez Komitet Integracji Europejskiej w dniu
14 grudnia 2001r.
Zespół do spraw monitoringu wdrażania oraz ewaluacji programów
finansowanych z funduszy pomocowych
Grant Banku Światowego
Warszawa 26.11.2001
A. Wprowadzenie
Niniejszy raport został przygotowany na podstawie:
1. prac, które wykonano w pierwszej fazie działań Zespołu ds. monitoringu wdrażania i
ewaluacji programów finansowanych z funduszy pomocowych UE w Polsce zakończonej
przygotowaniem w marcu br. raportu diagnostycznego pt. „Inwentaryzacja działań
podejmowanych w Polsce w sferze monitoringu funduszy pomocowych ze szczególnym
uwzględnieniem funduszy Unii Europejskiej”,
2.raportów ekspertów zagranicznych opracowanych w fazie drugiej prac Zespołu dotyczących
systemów monitoringu i oceny w Francji, Irlandii, Niemiec, Wielkiej Brytanii (w
szczególności Szkocji), a także Węgier w aspekcie monitoringu środków przedakcesyjnych
Unii Europejskiej, jak również raportu cząstkowego pt. „System wskaźników monitoringu i
oceny środków pomocowych w Polsce”,
3. dyskusji i rozmów w gronie ekspertów w czasie spotkań indywidualnych oraz warsztatów
zorganizowanych przez sekretariat Zespołu,
4.dyskusji przeprowadzonej na spotkaniu zespołu ekspertów w dniu 21-22 czerwca 2001r. w
Dębem oraz spotkaniu Zespołu, które odbyło się w dniu 4 lipca 2001r.,
5. pisemnych uwag zgłoszonych przez członków Zespołu do wersji raportu przedstawionej na
posiedzeniu Zespołu w dniu 4 lipca 2001r.,
6. prac ekspertów na spotkaniu warsztatowym w dniach 27-29 sierpnia 2001r. w Wieżycy,
7. opracowań i dokumentów Komisji Europejskiej i rządu polskiego dotyczących systemu
wdrażania
funduszy
strukturalnych
i
monitorowania
pomocy
publicznej
oraz
wykorzystywanych pomocniczo materiałów Banku Światowego,
8. uwag zgłoszonych podczas posiedzenia Komitetu Integracji Europejskiej w dniu 17
października 2001r.
Niniejszy raport nie ogranicza się do przedstawia ogólnych ram systemu monitoringu i oceny
funduszy UE w Polsce. Zawiera on także szczegółowe rekomendacje dla określenia systemu
monitoringu i oceny w Polsce, a także harmonogram wdrożenia takiego systemu, które zostaną
po akceptacji Zespołu przedstawione Rządowi RP.
Przedstawiony w raporcie harmonogram wdrożenia rekomendacji zakłada, że Polska
osiągnie gotowość do zarządzania, w tym monitorowania i oceny funduszy strukturalnych, na
koniec 2002 roku.
2
B. Rekomendacje Zespołu ds. monitoringu wdrażania oraz ewaluacji programów finansowanych z funduszy pomocowych w zakresie
tworzenia efektywnego systemu monitoringu i oceny funduszy strukturalnych i
Funduszu Spójności w Polsce
Lp.
1.
Rekomendacja
Minister Gospodarki (zarządzający w przyszłości Podstawami Wsparcia Wspólnoty) przedstawiając Komitetowi Integracji
Termin
realizacji
31.12. 2001
Europejskiej (KIE) do akceptacji projekt systemu zarządzania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w Polsce
uwzględni konsekwencje proponowanych rozwiązań dla tworzenia sprawnego systemu monitoringu i oceny w zakresie
2.
środków europejskich.
Minister Finansów, w porozumieniu z Ministrem Gospodarki, przygotuje szczegółowy szacunek kosztów przygotowania i
31.12. 2001
wdrożenia systemu monitoringu i oceny w zakresie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności oraz zaproponuje
sposób sfinansowania niezbędnych działań przygotowawczych ze środków polskich i zagranicznych. Minister Finansów w
porozumieniu z ministrem odpowiadającym za Podstawy Wsparcia Wspólnoty przygotuje propozycje dotyczące rozwiązań
w zakresie finansowania bieżących kosztów monitoringu i oceny.
3.
Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Finansów, przedstawi Rządowi harmonogram realizacji i wdrożenia w 31.12. 2001
Polsce systemu monitoringu i oceny w zakresie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności przy założeniu, że system
4.
ten musi rozpocząć sprawnie funkcjonować najpóźniej do czasu przyjęcia Polski do Unii Europejskiej.
Po przyjęciu przez KIE systemu zarządzania funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności w Polsce, Minister
31.12. 2001
Gospodarki w porozumieniu z Ministrem Finansów zaproponuje miejsce i rolę poszczególnych instytucji - w tym przede
wszystkim ministerstw - w procesie monitorowania i oceny funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Dokument w
tej sprawie zostanie przedstawiony Rządowi RP do akceptacji.
2
5.
Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Finansów, ministrami zarządzającymi poszczególnymi programami
31.03. 2002
operacyjnymi i ministrami odpowiedzialnymi za monitorowanie i kontrolę poszczególnych funduszy strukturalnych
zaproponuje ramowe wytyczne dotyczące zasad monitoringu i oceny oraz podstawowy zestaw wskaźników
przeznaczonych dla monitorowania i oceny Podstaw Wsparcia Wspólnoty, programów operacyjnych oraz poszczególnych
6.
funduszy strukturalnych z wykorzystaniem przykładowej listy wskaźników przygotowanych dla potrzeb Zespołu.
Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Finansów, Ministrem Środowiska i Ministrem Infrastruktury
31.03. 2002
zaproponuje zasady monitorowania i podstawowy zestaw wskaźników przeznaczonych do monitorowania i oceny
Funduszu Spójności.
7.
Po przyjęciu przez KIE systemu zarządzania funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności w Polsce,
31.03. 2002
Minister Gospodarki w uzgodnieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawi KIE tryb i
harmonogram przykazywania odpowiedzialności za programowanie i wdrażanie programu Współpracy
Przygranicznej Phare Crossborder - będącym prekursorem Inicjatywy Wspólnoty INTERREG do gestii Ministra
Gospodarki.
8.
Minister Finansów przedstawi Rządowi RP strukturę wewnętrzną instytucji płatniczej oraz zakres funkcji
31.03. 2002
delegowanych do innych jednostek uwzględniających przy tym konieczność: potwierdzania płatności i
przejmowania środków z Komisji Europejskiej, kontroli finansowej funduszy europejskich, koordynacji
bezpośrednich szkoleń własnej kadry oraz kadry delegowanych jednostek płatniczych oraz nadzoru nad
sprawnością działania bazy danych monitoringu i oceny.
9.
Minister Gospodarki przedstawi Rządowi RP strukturę wewnętrzną oraz funkcje instytucji zarządzającej 31.03. 2002
Podstawami Wsparcia Wspólnoty oraz instytucji zarządzających poszczególnymi programami operacyjnymi i
realizowanymi w ich ramach priorytetami oraz działaniami ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień
monitorowania, oceny, kontroli i współpracy z jednostką płatniczą i delegowanymi jednostkami płatniczymi.
3
10.
Minister Gospodarki przygotuje założenia programu operacyjnego pomocy technicznej w zakresie funduszy 31.03. 2002
strukturalnych i Funduszu Spójności, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień monitorowania i oceny
11.
wydatkowania środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
Minister Gospodarki przygotuje, we współpracy z Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego, Sekretarzem Komitetu
31.03. 2002
Integracji Europejskiej oraz ministrami, jednolitą i jednoznaczną wykładnię pojęć i definicji wykorzystywanych w
systemie monitoringu, oceny i kontroli funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
12.
Po przyjęciu listy sektorowych programów operacyjnych każdy minister odpowiadający za dany program 31.03. 2002
operacyjny określi szczegółowo sposób monitorowania, oceny i kontroli danego programu operacyjnego na
podstawie obowiązujących regulacji prawnych i ramowych wytycznych Ministra Gospodarki oraz - jeśli to
konieczne ze względu na specyfikę danej sfery interwencji publicznej - zaproponuje dodatkowy zestaw
wskaźników monitorowania i oceny programów.
13.
Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Finansów, określi szczegółowo zakres odpowiedzialności 31.03. 2002
wojewodów i samorządów wojewódzkich za monitoring i ocenę regionalnych programów operacyjnych w
zakresie funduszy strukturalnych na podstawie obowiązujących regulacji prawnych i ramowych wytycznych
Ministra Gospodarki oraz - jeśli to konieczne ze względu na specyfikę programów rozwoju regionalnego zaproponuje (w konsultacji z wojewodami i samorządami województw) dodatkowy zestaw wskaźników.
14.
Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Infrastruktury i Ministrem Środowiska, określi szczegółowo 31.03. 2002
sposób monitorowania i oceny projektów realizowanych z udziałem Funduszu Spójności na podstawie
obowiązujących regulacji prawnych i ramowych wytycznych Ministra Gospodarki oraz jeśli to konieczne
zaproponuje dodatkowy zestaw wskaźników.
4
15.
Minister Gospodarki w porozumieniu z ministrami zarządzającymi poszczególnymi Inicjatywami Wspólnoty 31.03. 2002
(LEADER, URBAN, INTERREG, EQUAL) określi szczegółowo sposób monitorowania i oceny Inicjatyw
Wspólnoty na podstawie obowiązujących regulacji prawnych i ramowych wytycznych Ministra Gospodarki
dotyczących
Podstaw Wsparcia Wspólnoty oraz - jeśli to konieczne - zaproponuje dodatkowy zestaw
wskaźników monitoringu.
16.
Ministrowie odpowiedzialni za monitorowanie i kontrolę poszczególnych funduszy strukturalnych, w 31.03. 2002
porozumieniu z Ministrem Finansów, określą szczegółowo sposób monitorowania, oceny oraz kontroli
poszczególnych funduszy strukturalnych na podstawie obowiązujących regulacji prawnych i ramowych
wytycznych Ministra Gospodarki oraz - jeśli to konieczne - zaproponują dodatkowy zestaw wskaźników
monitoringu.
17.
Minister Gospodarki, we współpracy z Ministrem Finansów, Sekretarzem Komitetu Integracji Europejskiej oraz
31.03. 2002
instytucjami zarządzającymi poszczególnymi programami operacyjnymi, przygotuje plan działań szkoleniowych i
informacyjnych dotyczących monitoringu oraz oceny programów operacyjnych i projektów finansowanych z funduszy
18.
strukturalnych i Funduszu Spójności.
Sekretarz Komitetu Integracji Europejskiej przedstawi Rządowi RP szczegółową informację na temat sposobów i zasad
31.03. 2002
monitoringu i oceny funduszy przedakcesyjnych oraz przedstawi plan harmonizacji systemu monitoringu i oceny funduszy
przedakcesyjnych z rozwiązaniami przygotowywanymi dla funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
19.
Minister Gospodarki, w porozumieniu z ministrem właściwym ds. finansów oraz innymi ministrami 31.03. 2002
zarządzającymi poszczególnymi programami operacyjnymi, określi warunki powierzania wdrażania
poszczególnych priorytetów i działań finansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności
instytucjom wdrażającym ze szczególnym uwzględnieniem problemów związanych z powierzaniem takiej
roli instytucjom sektora niepublicznego.
5
20.
Minister Finansów określi szczegółowy sposób i procedury audytu oraz kontroli finansowej programów i
31.03.2002
projektów finansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
21.
22.
Minister Gospodarki przygotuje założenia audytu organizacyjnego i finansowego instytucji wdrażających 31.03. 2002
poszczególne działania i priorytety w ramach programów operacyjnych.
Minister Gospodarki przedłoży wyniki prac służących przygotowaniu dokonania oceny sumarycznego efektu funduszy
30.06. 2002
strukturalnych i Funduszu Spójności w Polsce za pomocą modeli ekonometrycznych zalecanych przez Komisję
23.
Europejską.
Sekretarz Komitetu Integracji Europejskiej przedstawi Rządowi RP szczegółową informację na temat efektów i
30.06. 2002
efektywności programów Phare rozpoczętych przed rokiem 2000 wraz z uzupełniającym je wkładem ze strony krajowych
24.
środków publicznych oraz - jeśli będzie to możliwe - programów przedakcesyjnych realizowanych od roku 2000.
Minister Finansów zaproponuje szczegółowe rozwiązania architektury bazy danych, które umożliwiają monitorowanie w
30.06. 2002
jednolitym systemie wszystkich działań finansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności wraz z
25.
26.
towarzyszącym im współfinansowaniem ze strony krajowych środków publicznych.
Minister Finansów przygotuje projekt regulacji prawnej dotyczącej zasad zarządzania finansowego w tym: płatności,
przetargów i kontraktów finansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Finansów i innymi ministrami, zaproponuje projekt uregulowań
30.06. 2002
30.06.2002
prawnych dotyczących zasad i procedur stosowanych w systemie monitorowania i oceny Funduszy Strukturalnych i
Funduszu Spójności, w tym dotyczącą procedur i szczegółowych zasad działania komitetów monitorujących.
27.
Minister Finansów przedstawi wyniki ekspertyzy określającej warunki ewentualnego rozdzielenia w przyszłości
30.09. 2002
funkcji płatniczych na poszczególne fundusze strukturalne i przekazania do ministerstw odpowiedzialnych za
28.
dana sferę działalności rządu.
Minister Gospodarki, w porozumieniu z instytucjami zarządzającymi, przedstawi przygotowaną przez niezależną
30.09 2002
instytucję ocenę wstępną (ex-ante evaluation) NPR oraz poszczególnych programów operacyjnych.
6
29.
Minister Finansów przygotuje plan szkoleń i udzieli pomocy w szkoleniu współpracujących w ramach bazy danych
30.09. 2002
monitoringu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności jednostek administracyjnych w poszczególnych instytucjach
30.
zarządzających i instytucjach wdrażających.
Minister Gospodarki, w porozumieniu z Ministrem Finansów, przygotuje wytyczne (w formie podręcznika) obejmujące
30.09. 2002
zagadnienia monitoringu i oceny, zarządzania finansowego funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności. Podręcznik
31.
32.
33.
przeznaczony będzie dla instytucji wdrażających i potencjalnych beneficjentów.
Minister Finansów utworzy w Ministerstwie Finansów jedyną jednostkę płatniczą dla funduszy strukturalnych i Funduszu
31.12. 2002
Spójności oraz będzie nadzorował utworzenie delegowanych jednostek płatniczych w ministerstwach i urzędach
wojewodów.
W urzędach wojewódzkich i ministerstwach pełniących funkcje zarządzające i płatnicze w stosunku do funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności powstaną jednostki zajmujące się obsługą elektronicznej bazy danych monitoringu.
Minister Gospodarki utworzy niezbędne jednostki administracyjne konieczne dla monitorowania i oceny:
31.12.2002
31.12.2002
- całości działań realizowanych w ramach Podstaw Wsparcia Wspólnoty,
- całości działań realizowanych w ramach Inicjatyw Wspólnoty,
34.
- całości działań realizowanych w ramach Funduszu Spójności.
Ministerstwa monitorujące w przyszłości poszczególne Inicjatywy Wspólnoty utworzą w swoich strukturach komórki
31.12. 2002
monitorujące:
-
Minister Gospodarki - do Inicjatyw Wspólnoty INTERREG,
-
Minister Infrastruktury – do Inicjatywy Wspólnoty URBAN,
- Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi - do Inicjatywy Wspólnoty LEADER,
- Minister Pracy i Polityki Społecznej - do Inicjatywy Wspólnoty EQUAL.
7
Ministrowie odpowiadający za poszczególne fundusze strukturalne utworzą w ministerstwach jednostki monitorująco-
35.
31.12. 2002
kontrolne:
-
Minister Gospodarki - Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Minister Pracy i Polityki Społecznej - Europejskiego Funduszu Społecznego,
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnictwa - Sekcja Orientacji
36.
37.
38.
oraz Instrumentu Finansowego dotyczącego Rybołówstwa.
Ministrowie zarządzającymi poszczególnymi sektorowymi programami oraz wojewodowie i samorządy wojewódzkie
31.12.2002
współzarządzający programami operacyjnymi rozwoju regionalnego utworzą w swoich strukturach jednostki
administracyjne monitorujące i kontrolujące działania i projekty finansowane z zasobów funduszy strukturalnych.
Minister Infrastruktury i Minister Środowiska utworzą w swoich strukturach jednostki administracyjne monitorujące i
31.12.2002
kontrolujące projekty współfinansowane z Funduszu Spójności.
Przed
przyjęciem
Polski
do
Unii
Europejskiej
powstaną
komitety
monitorujące
do
każdego
z
31.12.2002
przygotowywanych programów operacyjnych. Odpowiedzialność za uruchomienie systemu komitetów
monitorujących ponosi Minister Gospodarki.
39.
Minister Finansów w porozumieniu z ministrami i wojewodami zarządzającymi poszczególnymi programami
31.12.2002
operacyjnymi zapewni utworzenie jednostek administracyjnych audytu wewnętrznego i kontroli wszystkich
działań finansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
40.
Minister Gospodarki przedstawi wyniki ekspertyzy na temat zakresu koniecznych zmian ustrojowych państwa
31.12.2002
oraz niezbędnych zmian prawnych łącznie z oceną spodziewanego wpływu na efektywność wykorzystania
środków publicznych, w tym środków Unii Europejskiej, związanych z ewentualnym powierzeniem w
przyszłości wszystkich funkcji zarządzających regionalnymi programami operacyjnymi finansowanymi z
zasobów funduszy strukturalnych samorządom wojewódzkim.
8
Etapy wdrożenia rekomendacji
FAZA V
Utworzenie jednostek zarządzających, monitorujących, płatniczych i kontrolnych
we wszystkich instytucjach zaangażowanych we wdrażanie funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności. Tworzenie komitetów monitorujących
Realizacja
rekomendacj
i nr. 31-40
Do końca 2002r.
Realizacja
rekomendacj
i nr. 27-30
Realizacja
rekomendacj
i nr. 22-26
9
Realizacja
rekomendacj
i nr. 5-21
FAZA IV
Przygotowanie ekspertyz dotyczących ewentualnych zmian systemu monitoringu
i ewaluacji po roku 2006. Rozpoczęcie szkoleń w zakresie monitorowania i
oceny funduszy strukturalnych oraz obsługi bazy danych dla instytucji
zarządzających, płatniczych i wdrażających.
Przygotowanie oceny przed realizacją programu (ex-ante) Narodowego Planu
Rozwoju oraz programów operacyjnych
Realizacja
rekomend
acji nr. 1-4
Do końca września 2002r.
FAZA III
Przyjęcie Określenie
rekomendacji
ds. monitoringu
wdrażania
oraz ewaluacji programów finansowanych
zasadZespołu
funkcjonowania
bazy danych
służącej zarządzaniu
z
funduszy
pomocowych
finansowemu i monitoringu programów i projektów współfinansowanych przez
fundusze strukturalne i Fundusz Spójności.
Przygotowanie
Październik
2001 ekspertyz na temat
efektów i efektywności programów przedakcesyjnych oraz spodziewanego
wpływu funduszy strukturalnych. Przygotowanie uregulowań prawnych
określających zasady i procedury monitoringu w Polsce
Do końca czerwca 2002r.
FAZA II
Szczegółowe określenie procedur, struktur i funkcji jednostek administracyjnych
pełniących funkcje zarządzające i płatnicze ( w tym monitoring i ocena) .
Przygotowanie szczegółowych wytycznych w sferze monitoringu i oceny
dotyczących poszczególnych programów operacyjnych i funduszy strukturalnych
oraz przygotowanie planu szkoleń.
Określenie zasad audytu i kontroli w tym zasad audytu i kontroli potencjalnych
instytucji wdrażających.
Do końca marca 2002r.
10
Określenie struktur administracyjnych systemu zarządzania (w tym
monitorowania i oceny) funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności
Określenie podstawowych wytycznych w sferze monitoringu i oceny dla
programowania i przygotowania Narodowego Planu Rozwoju, Podstaw Wsparcia
Wspólnoty i programów operacyjnych.
Do końca 2001r.
C. Założenia generalne
1. System monitoringu w Polsce musi być konstruowany z myślą o przyszłym uczestnictwie Polski w polityce spójności społeczno-gospodarczej Unii
Europejskiej współfinansowanej przy pomocy funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
2. Zakres prac dotyczy monitoringu i oceny (ewaluacji) zgodnie z definicjami stosowanymi w Unii Europejskiej1:

Monitoring jest to element procesu bieżącego zarządzania środkami publicznymi, mający na celu zapewnienie prawidłowości i wydajności
wdrażania programów finansowanych z tych środków, poprzez zbieranie wiarygodnych danych o tych programach, porównywanie ich z
zakładanymi wskaźnikami oraz podejmowanie przy udziale partnerów samorządowych, gospodarczych i społecznych decyzji o zmianach w tych
programach.

ewaluacja jest to ocena realizacji programów pod względem porównania faktycznych rezultatów z planowanymi, szerszego wpływu społecznoekonomicznego (impact assessment) oraz porównania poniesionych nakładów z rezultatami (analiza efektywności).
3. Podstawową funkcją monitoringu i oceny funduszy UE w Polsce będzie w okresie członkostwa Polski w UE umożliwienie sprawnego zarządzania
programami operacyjnymi i ich koordynacji na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty (Community Support Framework), a wcześniej
Narodowego Planu Rozwoju poprzez monitorowanie postępu realizacji i oceny skuteczności wdrażanych priorytetów, działań (measure) i
projektów.
4. Zadanie to obejmuje zarówno monitoring rzeczowy będący elementem zarządzania poprzez cele określone w programach operacyjnych, jak i
monitorowanie wskaźników finansowych będących funkcją zarządzania finansowego programami i projektami.
1
Wg Rozporządzenia Rady Europejskiej nr 1260/1999 z 21 czerwca 1999 roku wprowadzającego ogólne zasady Funduszy Strukturalnych. W ustawie o zasadach wspierania
rozwoju regionalnego stosowane jest pojęcie ocena.
11
5. Nieodłącznym elementem monitorowania postępów realizacji programów jest ocena skuteczności podejmowanych działań, zarówno na podstawie
określonych wskaźników rzeczowych, osiągniętego wyniku finansowego, jak i oceny sprawności systemu administracyjnego uruchamiania
środków publicznych.
6. System monitoringu i oceny środków zagranicznych jest przejrzysty i kwantyfikowalny. Służy do informowania społeczeństwa o postępach
programów i ich efektach. Umożliwia także publiczną ocenę efektywności pracy instytucji publicznych zaangażowanych w proces
programowania i wdrażania działań rozwojowych.
7. System monitoringu i oceny wykorzystania środków finansowych jest powszechny i elastyczny. Powszechność systemu oznacza, że jego
podstawowe zasady i reguły są stosowane w jednolitym systemie obejmującym wszystkie fundusze UE – w miarę możliwości zarówno
przedakcesyjne, jak i po wstąpieniu Polski do UE - fundusze strukturalne i Fundusz Spójności. Elastyczność systemu oznacza, że może być on
uzupełniany przez instytucje zarządzające poszczególnymi programami rozwojowymi o dodatkowe elementy oraz istnieje możliwość zmian i
dostosowań jego zasad na podstawie przeprowadzanych okresowo analiz i ocen skuteczności działania samego systemu.
8. System monitoringu i oceny funduszy UE jest stopniowo integrowany z systemem monitorowania wszystkich środków publicznych w Polsce.
Oznacza to, że ze względu na wielkość środków obecnie uzyskiwanych przez Polskę w ramach funduszy przedakcesyjnych oraz spodziewanych
transferów z zasobów funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, a także braku adekwatnych doświadczeń w kompleksowym monitorowaniu
wydatków publicznych w Polsce, zasady wypracowane dla monitorowania i oceny funduszy UE powinny stopniowo zostać rozciągnięte na
wszystkie wydatki publiczne przeznaczane na działania rozwojowe i modernizacyjne w Polsce. System instytucjonalny dotyczący krajowych
środków publicznych powinien być tworzony komplementarnie do systemu instytucjonalnego funkcjonującego dla monitorowania i oceny
funduszy EU.
12
D. System instytucjonalny monitorowania i oceny funduszy UE w Polsce
9. Kształtowanie się systemu monitorowania i funduszy UE w Polsce zasadniczo można podzielić na trzy fazy:

fazę pierwszą (do końca 1999 roku) charakteryzującą się monitorowaniem poszczególnych programów i projektów Phare (z naciskiem na
ten drugi wymiar) według standardów i zasad określonych przez Komisję Europejską. W fazie tej mieliśmy do czynienia z bardzo dużą
ilością podmiotów odpowiedzialnych za monitorowanie (agencji wdrażających), brakiem szerszego, poza aspektem finansowym,
zainteresowania instytucji nadzorujących (reprezentowanych przez pełnomocników ds. realizacji programów - PAO) monitorowaniem
postępu realizacji programów i oceny ich skuteczności w świetle celów polityki społeczno-gospodarczej rządu, a także sprawowaniem
jedynie pasywnej roli w zakresie monitoringu przez instytucję odpowiedzialną za koordynację wydatkowania środków pomocowych Urząd Komitetu Integracji Europejskiej;

fazę obecną – charakteryzującą się przygotowaniem wieloletnich dokumentów planistycznym określających kierunki wydatkowania środków
publicznych dla wsparcia procesu integracji europejskiej (Narodowy Program Przygotowań do Członkostwa w UE, Wstępny Narodowy Plan
Rozwoju dla okresu przed-akcesyjnego) oraz dla poszczególnych sfer działalności strukturalnej (sześć sektorowych strategii strukturalnych)
oraz związanymi z tym licznymi, ale nieskoordynowanymi próbami rozpoczęcia budowy systemów monitorowania dla poszczególnych
programów przedakcesyjnych. Nowym zjawiskiem jest także stopniowe wprowadzanie jednolitych zasad monitorowania w pewnych
obszarach działań strukturalnych rządu (np. polityka rozwoju regionalnego) oraz zwiększenie zainteresowania instytucji odpowiedzialnych za
koordynacje wykorzystania funduszy UE. W fazie tej ciężar monitorowania programów przenosi się do instytucji odpowiedzialnych za
kreowanie krajowej polityki społeczno-gospodarczej – ministerstw, a na poziomie regionalnym do samorządów województw i wojewodów,
pojawia się potrzeba tworzenia powiązań w zakresie monitorowania i oceny pomiędzy tymi instytucjami a instytucjami wdrażającymi oraz
konieczność dopuszczenia do działań monitorujących szerszego udziału partnerów społecznych i gospodarczych. Obok wzrostu
13
zainteresowania monitorowaniem efektów rzeczowych wzrasta zainteresowanie kompleksowym monitoringiem przepływów finansowych
uruchamianych przez Ministra Finansów;

fazę trzecią – w której m.in. na bazie prac niniejszego Zespołu ds. monitoringu rozpocznie się wdrażanie funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności przy wykorzystaniu zunifikowanego systemu monitoringu i oceny. Rola poszczególnych instytucji w monitoringu i ocenie
wyznaczana będzie w pełni przez funkcje pełnione w zarządzaniu programami operacyjnymi, zarządzaniu Podstawami Wsparcia Wspólnoty
(a także Narodowym Planem Rozwoju) oraz koordynacji zarządzania finansowego poszczególnych funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności. Podstawowe zasady i ramy funkcjonowania monitoringu i oceny zostaną określone przez stronę polską zgodnie z prawem Unii
Europejskiej.
10. Niniejsza propozycja systemu monitoringu dotyczy fazy trzeciej traktowanej na obecnym etapie prac Zespołu ds. monitoringu wdrażania oraz
ewaluacji programów jako faza docelowa. Należy jednak założyć możliwość pewnych modyfikacji niektórych elementów przedstawionej
koncepcji wynikających np. z procesu negocjacji z Komisją Europejską Narodowego Planu Rozwoju oraz nierozpoczętych negocjacji
akcesyjnych w obszarze nr 21: ”Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych”. Na wykształcenie się odpowiednich struktur
administracyjnych i pragmatyki postępowania potrzeba czasu. W fazie drugiej traktowanej jako okres przejściowy powinny następować procesy
dostosowawcze i zostać przeprowadzone niezbędne działania szkoleniowe, które nadzorowane powinny być przez Ministra Finansów,
koordynatora pomocy zagranicznej (UKIE) i instytucję w przyszłości zarządzającą Podstawami Wsparcia Wspólnoty (Ministerstwo Gospodarki)
a więc koordynującą wykorzystanie wszystkich funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w Polsce.
14
11. Jednym z podstawowych elementów systemu monitorowania i oceny funduszy UE jest system instytucjonalny w jakim będzie on funkcjonował.
W tym celu przed planowaniem procedur i mechanizmów dotyczących monitorowania i oceny funduszy UE należy nazwać i określić rolę w
systemie monitoringu i oceny następujących instytucji uczestniczących w zarządzaniu funduszami strukturalnymi2:

instytucja zarządzająca Podstawami Wsparcia Wspólnoty,

instytucja płatnicza,

instytucje zarządzające poszczególnymi programami operacyjnymi,

instytucje odpowiedzialne za nadzór i monitorowanie poszczególnych funduszy strukturalnych,

komitety monitorujące,

beneficjenci końcowi, w tym instytucje wdrażające poszczególne priorytety i działania w ramach programów operacyjnych3.
Poniżej zostaną zaprezentowane podstawowe funkcje zidentyfikowanych instytucji biorących udział we wdrażaniu funduszy strukturalnych i
Funduszu Spójności ze szczególnym zwróceniem uwagi na określenie ich zadań w dziedzinie monitoringu i oceny.
D.1. Instytucja zarządzająca Podstawami Wsparcia Wspólnoty
12.Warunkiem wstępnym skutecznego wdrożenia i monitorowania funduszy strukturalnych w Polsce jest stworzenie w perspektywie kilku
najbliższych lat silnego ośrodka programującego Narodowy Plan Rozwoju - podstawowy dokument polityki strukturalnej w Polsce, a następnie,
po wynegocjowaniu z Komisją Europejską wspólnego dokumentu pod nazwą Podstawy Wsparcia Wspólnoty, nadzorującego wdrażanie jego
zapisów i koordynującego wszelkie działania strukturalne podejmowane w ramach jego realizacji. Ośrodek ten nosi nazwę, w nomenklaturze
określonej w rozporządzeniu wprowadzającym ogólne zasady funduszy strukturalnych, instytucji zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty.
Instytucja ta, będąca partnerem dla Komisji Europejskiej przy programowaniu i wdrażaniu wspólnotowej polityki spójności w Polsce:
2
Instytucje uczestniczące w zarządzaniu funduszami strukturalnymi określono na podstawie Rozporządzenia Rady Europejskiej nr 1260/1999 z 21 czerwca 1999 roku wprowadzającego ogólne
zasady Funduszy Strukturalnych.
3
Brak jednoznacznego określenia w języku polskim instytucji, które będąc jednocześnie tzw. końcowymi beneficjentami pomocy strukturalnej wg nomenklatury funduszy strukturalnych,
odpowiadają za wybór odbiorców pomocy. W raporcie proponuje się określenie ich mianem instytucji wdrażających.
15

odpowiada w szczególności za zarządzanie, monitorowanie, raportowanie (raporty z wdrażania),

zleca oceny całości działań finansowanych z zasobów funduszy strukturalnych i współfinansowanych przez krajowe środki publiczne w
układzie przed rozpoczęciem programowania (ex-ante), w połowie okresu wdrożenia (mid-term) i po zakończneniu (ex-post),

koordynuje przygotowanie i realizację programów operacyjnych, za pomocą których są wdrażane Podstawy Wsparcia Wspólnoty - zarówno
sektorowych, jak i regionalnych,

kontroluje sprawność działania instytucji zarządzających programami operacyjnymi, przygotowuje raporty kwartalne i roczne z przebiegu
wdrażania i odpowiada za dokonywanie oceny działań podejmowanych w ramach realizacji Podstaw Wsparcia Wspólnoty,

pełni także istotną rolę informacyjną i promocyjną. Ze względu na stosunkową małą wiedzę w zakresie funduszy strukturalnych w Polsce
oraz brak regulacji prawnych w tym względzie, instytucja zarządzająca powinna także przygotowywać różnego rodzaju wytyczne
obowiązujące wszystkie instytucje uczestniczące w procesie realizacji programów operacyjnych dotyczące zasad ich programowania,
wdrażania, monitorowania i oceny, a następnie nadzorować poprawność ich stosowania. Niezbędne jest też pełnienie przez tą instytucję
funkcji koordynacji działań szkoleniowych w zakresie właściwego zarządzania programami i prowadzenia monitoringu.
13.Dla zapewnienia właściwej realizacji zadań instytucja zarządzająca Podstawami Wsparcia Wspólnoty prowadzi krajowy komitet monitorujący
Podstawy Wsparcia Wspólnoty oraz uczestniczy w pracach wszystkich komitetów monitorujących poszczególne programy operacyjne.
13. Właściwe wypełnianie zadań instytucji zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty oznacza konieczność rozwinięcia funkcji
koordynacyjnych w układzie poziomym (z polityką społeczno-gospodarczą rządu oraz z politykami sektorowymi znajdującymi się w kompetencji
poszczególnych ministerstw), w układzie pionowym (z województwami – wojewodami, samorządami województw oraz z innymi podmiotami
samorządowymi, społecznymi i gospodarczymi), a także zapewnienia przestrzegania przepisów dotyczących poszczególnych polityk
wspólnotowych (konkurencji, ochrony środowiska, równości szans kobiet i mężczyzn).
16
14. Jest oczywiste, że dla podejmowania odpowiednich decyzji system monitorowania musi zostać tak zbudowany, aby umożliwić instytucji
zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty dostęp do wszystkich informacji finansowych i rzeczowych (w tym statystycznych) dotyczących
postępów i efektów realizacji programów i projektów.
15. Jednocześnie instytucja ta powinna być odpowiedzialna za funkcjonowanie i proponowanie modyfikacji zasad monitoringu i oceny. Zarządzanie
finansowe funduszami, aczkolwiek oddzielone od funkcji merytorycznych, powinno być podporządkowane (na poziomie strategicznym) decyzjom
podjętym przez instytucję zarządzającą Podstawami Wsparcia Wspólnoty.
16. Struktura wewnętrzna instytucji zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty musi odzwierciedlać funkcje przez nią spełniane. W instytucji
zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty należy powołać jednostkę (departament) monitorowania i oceny, a w jego ramach jednostkę
zajmującą się zapewnieniem sprawności funkcjonowania przepływu środków finansowych, sprawności systemu monitorowania, promocji i
informacji.
17. Dla zapewnienie pełnej komplementarności wszystkich działań strukturalnych instytucja zarządzająca Podstawami Wsparcia Wspólnoty powinna
także pełnić funkcję instytucji zarządzającej Funduszem Spójności oraz nadzoru nad realizacją wszystkich Inicjatyw Wspólnoty. Dla
monitorowania tych środków powinny zostać utworzone w jej ramach odrębne jednostki organizacyjne.
18. Ze względu na kluczową rolę instytucji zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty dla skutecznego wdrażania funduszy strukturalnych w
Polsce musi być odpowiednio do zadań umiejscowiona w strukturze administracji rządowej i dysponować prawnymi możliwościami wpływania
na przebieg realizacji programów operacyjnych pozostających w gestii innych ministerstw i podmiotów wojewódzkich.
17
19. Należy pamiętać, że ze względu na znaczenie realizacji Podstaw Wsparcia Wspólnoty dla całości wysiłków modernizacyjnych i rozwojowych w
kraju instytucja ta będzie miała bardzo duży wpływ na całość polityki społeczno-gospodarczej rządu. Należy zapewnić więc instytucjonalną
koordynację działań tej instytucji z instytucjonalnym ośrodkiem polityki społeczno-gospodarczej rządu.
20. Instytucja ta powinna także posiadać odpowiednie kadry i własne środki finansowe dla pokrycia kosztów powierzonych jej zadań, w tym m.in.
prowadzenia studiów, analiz, ocen, wytycznych, przygotowania raportów, obsługi krajowego komitetu monitorującego, udziału we wszystkich
komitetach monitorujących programy operacyjne, prowadzenia działań monitorujących, oceniających, kontrolnych i informacyjnych.
21. W obecnym systemie prawnym oraz w celu zapewnienia niezbędnej kontroli dysponowania znacznymi środkami publicznymi, funkcję instytucji
zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty mogącą realnie koordynować działania monitorujące i oceny programów może pełnić wyłącznie
instytucja w randze ministerstwa.
22. W obecnym układzie kompetencyjnym rządu funkcje instytucji zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty powinien pełnić Minister
Gospodarki.
D.2. Instytucja płatnicza
23. Wdrażanie Podstaw Wsparcia Wspólnoty dokonuje się poprzez wdrażanie programów operacyjnych. Płatności na rzecz poszczególnych instytucji
zarządzających programami i beneficjentów są dokonywane jako skutek podejmowania decyzji przez instytucje zarządzające. System wdrażania
funduszy strukturalnych (który oceniany jest poprzez skuteczność podjętych działań) składa się z podsystemu zarządzania merytorycznego
(ocenianego poprzez efekty – produkty, rezultaty i oddziaływanie programu) oraz podporządkowanego mu, komplementarnego, ale odrębnego
podsystemu zarządzania finansowego (ocenianego poprzez sprawność wydatkowania środków finansowych). Zasadniczo funkcje te powinny być
oddzielone i pełnione przez odrębne instytucje. Instytucja płatnicza odpowiedzialna jest według regulacji funduszy strukturalnych za
18
przygotowywanie i przedkładanie wniosków o płatności oraz ich przyjmowanie z Komisji Europejskiej. Instytucja płatnicza przekazuje środki
bezpośrednio (lub przy pomocy pośredników - delegatur) do końcowych beneficjentów.
24. Aby zwrócić się do Komisji Europejskiej o przekazanie kolejnej transzy środków (płatności przekazywane są w ratach) instytucja płatnicza
powinna posiadać dokonane przez instytucje zarządzające i wdrażające poświadczenia wszystkich kosztów faktycznie poniesionych przez
beneficjentów, zweryfikować je oraz przeprowadzić certyfikację poniesionych wydatków wobec Komisji Europejskiej. Powinny zostać także
spełnione dodatkowe warunki np. przedstawione raporty na temat wdrażania, przeprowadzona ocena w połowie okresu programowania, podjęte
decyzje przez instytucje zarządzające i komitet monitorujący w sprawie usprawnienia zarządzania i monitorowania pomocy. Płatności dla
beneficjentów dokonywane są na poziomie programu operacyjnego oddzielnie dla każdego funduszu strukturalnego.
25. Instytucja płatnicza powinna także koordynować przygotowywanie raportów na temat nieregularności przez instytucje zarządzające programami
operacyjnymi oraz przygotowywać wytyczne dotyczące zarządzania finansowego, kontroli i procedur wewnętrznych przepływów finansowych
oraz nadzorować i kontrolować ich realizację w instytucjach zarządzających i instytucjach wdrażających. Podobnie należy także założyć,
szczególnie w pierwszym okresie wdrażania funduszy strukturalnych w Polsce, konieczność sprawowania przez instytucję płatniczą koordynacji i
nadzoru nad organizacją i przebiegiem szkoleń w zakresie zarządzania finansowego środkami europejskimi dla instytucji zarządzających
programami i instytucji wdrażających poszczególne priorytety i działania.
26. Instytucja płatnicza powinna posiadać pełen zasób informacji finansowych uzyskiwanych od beneficjentów potwierdzanych przez instytucje
zarządzające poszczególnymi programami operacyjnymi oraz wybrane dane odnoszące się do rzeczowych postępów i efektów realizowanych
programów, w tym dane statystyczne.
27. W pierwszym okresie po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej funkcje instytucji płatniczej dla wszystkich funduszy strukturalnych i
Funduszu Spójności powinno pełnić Ministerstwo Finansów. Takie rozwiązanie zapewni integrację i zwiększenie kontroli oraz da możliwość
19
wytworzenia się jednolitego, efektywnego systemu realizacyjnego instrumentów strukturalnych w Polsce, w tym podsystemu monitorowania i
oceny poszczególnych funduszy oraz stanowi kontynuację dotychczasowej praktyki. W przyszłości funkcje płatnicze będzie można ewentualnie
rozdzielić na poszczególne fundusze strukturalne i przekazać do ministerstw odpowiedzialnych za daną sferę działalności rządu.
28. Niektóre funkcje instytucji płatniczej odnoszące się w szczególności do weryfikacji i kontroli prawidłowości realizacji projektów mogą być
delegowane do jednostek umiejscowionych poza Ministerstwem Finansów. Jednostki takie noszą nazwę delegowanych jednostek płatniczych.
Możliwie są przy tym dwa rozwiązania: liczba jednostek płatniczych odpowiada ilości programów operacyjnych lub też ich liczba odpowiada
liczbie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Rozwiązanie pierwsze zapewnia większą bezpośrednią kontrolę Ministerstwa Finansów
nad środkami finansowymi przekazywanymi na rzecz różnych programów do ministerstw (programy sektorowe) i wojewodów (programy
rozwoju regionalnego). Jest także zbliżone do sposobu umieszczania w budżecie państwa i przekazywania środków krajowych do dysponentów
części budżetowych – ułatwia więc planowanie współfinansowania i wydatków w ramach niezbędnego montażu finansowego. Rozwiązanie
drugie aczkolwiek zmniejsza liczbę delegowanych jednostek płatniczych wprowadza konieczność wytworzenia się silnych funkcji płatniczych – w
zakresie płatności, kontroli i nadzoru w ministerstwach odpowiadających za poszczególne fundusze. Jednostki te dokonywałyby płatności i
kontrolowałyby prawidłowość wykorzystania środków przekazywanych na rzecz różnych sektorowych programów operacyjnych w finansowaniu,
których dany fundusz brałby udział.
29. Schemat instytucjonalny zarządzania finansowego programów operacyjnych zawiera wykres 1.
Wykres 1
20
Wykres zarządzania finansowego i kontroli wydatków
funduszy strukturalnych w Polsce (model docelowy uproszczony)
Kom isja Europejska
Instytucje
zarządzające
progr . operacyjnymi
Weryf ikacja i potwierdzanie
płat ności, audyt syst emu
przez kom wewn audytu
Ministerstwo/departame
nt zarządzający
priorytetem
Weryf ikacja i potwierdzanie
płat ności przez minist erstwo/
depart ament zarz ądzający
prioryt et em iaudyt syst emu
przez kom wewn audytu
Instytucje wdrażajace
Weryf ikacja i potwierdzanie
P łat ności . P otwierdzanie f ak t ur
kontrolę prawidłowości realizacji projektów.
Przeprowadza cert yfikację wydatków wobec KE.
Przes yładoKomisji Europejskiej wniosek o płatność.
Koordynuje przygotowanie raportów na temat
nieprawidłowości przez instytucje zarządzające
programami operacyjnymi
Dokonuje transferów otrzymanych środków do
beneficjantów.
Koordynuje i sprawdza raporty na t emat wydatków
przekazywane z ministerst w/departamentów
zarządzających priorytet ami, potwierdza deklaracje
wydatków doinstytucji platniczej . Przeprowadza
kontrolę 5% wydatków dokonywanych przez
ministerstwa/depart amenty zarządzające priorytet ami.
Przygot owujeraporty nt. nieprawidłowości, które
przekazywane są doinst ytucji płatniczej.
Koordynuje działania w ramach prioryt etu i
weryfikuje raporty na temat wydatków
przekazywane z instytucji wdrażających,
potwierdza deklaracje wydatków do Instytucji
zarządzającej. Przeprowadza kontrolę 5%
wydatków dokonywanych przez instytucje
wdrażające.
Weryfikuje deklaracje wydatków złożone przez
beneficjantów. Przekazuje zweryfikowane wnioski o
płatność i deklaracje wydatków do ministerst wa
zarządzającegoprogramem sektorowym.
Przechowujedokumentację dotyczącą w niosków o
płatność. Wypłacabeneficjantom środki otrzymane
z instytucji płatniczej Przygot owuje raport y na temat
plat nicze i kontrolne
Weryf ikacja i przeprowadzanie
cert yf ikacji płatności
K ont rola Finansowa orazaudyt
syst emu przez kom órkęwewn.
audyt u
Funkcje
K ont rola i m onit orowanie
wy dat ków oraz syst emu
dost arczania pomocy
Krajowa instytucja płatnicza
- Ministerstwo Finansów
Sprawdza deklarację wydatków z funduszy
oraz delegowane
strukturalnych od instytucji zarządzającej.
jednostki płatnicze
Przeprowadza przy pomocy kontroli skarbowej
Zarządzanie
Jednostka
m onitorująco –
kontrolnadanego
funduszu strukt.
Dok onuje płat ności z zasobów f unduszy
strukturalnych do inst yt ucji płat niczej z
t yt ułu zaliczek i ref undacji dokonanych
wydat ków
21
ci
A udyt y i kont role
przeprowadzane przez komórki
k ont rolne
30. W celu zapewnienia przejrzystości i poprawności systemu wdrażania oraz realizowanych programów i projektów finansowanych z funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności niezbędne jest wytworzenie się kompleksowego systemu audytu i kontroli. System ten musi być zgodny z
systemem monitoringu i oceny oraz dotyczyć wszystkich poziomów zarządzania.
31. Instytucja płatnicza powinna być operatorem (administratorem) jednolitej komputerowej bazy danych monitorowania i oceny dotyczącej płatności
i efektów rzeczowych realizowanych programów. Baza danych umożliwi w jednolitym systemie wprowadzanie, weryfikację i uzyskiwanie
przetworzonych danych przez instytucje zarządzające programami operacyjnymi i instytucje wdrażające poszczególne priorytety i działania.
32. W celu wywiązania się ze swoich zadań Ministerstwo Finansów powinno zapewnić w swojej strukturze następujące funkcje:

płatniczą,

certyfikującą,

audytu wewnętrznego,

koordynacji audytu wewnętrznego w stosunku do administracji rządowej.
Instytucja płatnicza powinna mieć strukturę umożliwiającą:

potwierdzanie płatności i przyjmowanie środków z Komisji Europejskiej,

kontrolę finansową funduszy europejskich,

koordynację bezpośrednich szkoleń własnej kadry oraz kadry delegowanych jednostek płatniczych,

nadzór nad sprawnością działania bazy danych monitoringu i oceny.
Niezbędne jest więc odpowiednie do zadań wyposażenie Ministerstwa Finansów w kadrę i środki finansowe.
34. W obecnym systemie prawnym funkcja płatnicza może być delegowana wyłącznie do dysponentów części budżetu państwa.
22
D.3. Instytucje zarządzające poszczególnymi programami operacyjnymi
35.Instytucje zarządzające poszczególnymi programami operacyjnymi odpowiedzialne są m.in. za:

przygotowanie systemu zbierania danych finansowych i rzeczowych, które posłużą do przygotowania wskaźników monitorowania i oceny,
według których na etapie wdrażania oceniany będzie postęp i efektywność programu,

przekazywanie danych na temat postępów wdrażania do Komisji Europejskiej oraz przygotowanie raportów na temat przebiegu wdrażania
programów operacyjnych,
 przygotowanie programu operacyjnego i uzupełnienia programu wraz z oceną wstępną (ex-ante evaluation),
 organizowanie wraz z Komisją Europejską oceny w połowie okresu programowania (mid-term evaluation) i po jego zakończeniu (ex-post
evaluation),

zagwarantowanie, że wszystkie instytucje biorące udział w zarządzaniu i wdrażaniu pomocy zachowują oddzielny system rachunkowości dla
środków Wspólnotowych albo odpowiedni kod księgowy,

zagwarantowanie prawidłowości operacji finansowych w ramach pomocy w szczególności poprzez wdrożenie systemu kontroli
wewnętrznych,
 zagwarantowanie stosowania wspólnotowych zasad zawierania kontraktów publicznych oraz przekazywania informacji o nich,
23

przygotowanie rocznego raportu o nieprawidłowościach.
36. Instytucja zarządzająca koordynuje i sprawdza wydatki instytucji wdrażających oraz potwierdza je wobec instytucji płatniczej, przeprowadza
także bezpośrednią kontrolę w instytucjach wdrażających dotyczącą przynajmniej 5% wszystkich wydatków na reprezentatywnej próbie.
37. Instytucje zarządzające (ministerstwa, a na poziomie wojewódzkim wojewodowie oraz samorządy województw) będąc odpowiedzialne za
zarządzanie programami operacyjnymi mogą powierzać zarządzanie poszczególnymi priorytetami lub działaniami realizowanymi w ich ramach
innym jednostkom administracji rządowej, merytorycznie właściwym departamentom ministerstw i urzędów centralnych. Instytucje te
odpowiadają za wdrożenie odpowiednich priorytetów oraz nadzór nad przebiegiem wdrażania.
38. Zakres obowiązków instytucji zarządzającej dotyczy zarówno sfery merytorycznej, jak i gwarancji w zakresie poprawnego wykonywania
płatności oraz wykonywania przetargów publicznych. Instytucja zarządzająca, aby wykonywać te funkcje musi mieć zapewniony prawnie wpływ
na działalność instytucji wdrażających poszczególne priorytety i działania w ramach programów operacyjnych oraz posiadać odpowiednio
przygotowany aparat administracyjny. System monitorowania, oceny i kontroli musi być tak skonstruowany, aby wszystkie informacje w nich
zbierane pochodzące od różnych instytucji wdrażających i beneficjentów na poziomie poszczególnych sektorowych i regionalnych programów
operacyjnych były dostępne dla instytucji zarządzającej danego programu.
39. W Polsce Podstawy Wsparcia Wspólnoty będą wdrażane za pomocą sektorowych i regionalnych programów operacyjnych. W celu zapewnienia
odpowiedniego poziomu merytorycznego projektów oraz właściwego poziomu finansowania monitorowania i oceny wydatkowania środków
funduszy strukturalnych należy założyć także przygotowanie odrębnego programu operacyjnego pomocy technicznej, którego zarządzanie
powinno zostać powierzone instytucji zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty. Należy także uwzględnić włączenie w system
monitoringu programów operacyjnych Inicjatyw Wspólnoty.
24
D.3.1. Sektorowe programy operacyjne
40. Niezależnie od liczby programów sektorowych, które zarządzane będą przez poszczególne ministerstwa odpowiedzialne za daną sferę działalności
rządu, w celu prowadzenia skutecznego monitoringu i oceny wszystkich wydatków publicznych (zarówno wspólnotowych jak i krajowych),
komórki (departamenty) monitorujące wydatki i efekty rzeczowe interwencji publicznych powinny powstać docelowo we wszystkich
ministerstwach. Niektóre ministerstwa nie będąc odpowiedzialne za zarządzanie całością programów operacyjnych będą odpowiedzialne za
wdrożenie powierzonych im priorytetów i działań, co też wymusi zbieranie informacji od beneficjentów i przekazywanie ich w ustalonym
formacie instytucjom zarządzającym. Jako zasadę należałoby przyjąć, że wszystkie ministerstwa reprezentowane w komitetach monitorujących
Podstawy Wsparcia Wspólnoty i poszczególne programy operacyjne posiadają komórki (departamenty) monitorowania i oceny posługujące się
jednolitymi procedurami i zakresem działań.
41. Instytucjami zarządzającymi Sektorowymi Programami Operacyjnymi mogą być wyłącznie ministerstwa odpowiedzialne za daną sferę. Takie
rozwiązanie umożliwi skuteczną koordynację działań oraz ułatwi montaż finansowy środków krajowych i zagranicznych w danym obszarze
działania.
42. Schemat instytucjonalny wdrażania sektorowego programu operacyjnego zaprezentowano na przykładzie programu operacyjnego dotyczącego
sektora produkcyjnego (Wykres 2).
Wykres 2
25
Przykładowy schemat instytucjonalny
monitorowania sektorowego PO dotyczącego
sektora produkcyjnego (uproszczony)
Instytucja płatnicza
Ministerstwo
Finansów
Informacj e d ot. ER DF i ESF
żądane przez Komi sj ę Europ ej ską
C ertyfikacj a i
weryfi kacj a
pl atności
Informacj e dot. moni t oringu PO
żądane przez Komi sj ę Europej ską
Komisja Europejska
Informacj e dot. moni t oringu C SF
żądane przez Komi sj ę Europej sk ą
Informacj e dot.
moni tori ngu
fi nansowego
C SF
Komitet
Monitorujący CSF
Instytucja
zarządzająca CSF
Jednostki monitorująco kontrolne ERDF i ESF
Delegowana
jednostka płatnicza
w Ministerstwie
Gospodarki dla SOP
Informacj e dot.
moni tori ngu
fi nansowego
OP
Potwi erdzanie i
weryfi kacj a
pl atności
Informacj e dot.
moni tori ngu rzeczowego
dzi al ańi pri orytet ów i PO
Komitet
Monitorujący SOP
Instytucja zarządzająca SOP
Ministerstwo Gospodarki
Departament koordynujący SOP
Informacje dot. Monitoringu rzeczowego i finansowego projektów,dzialańi priorytetów
płatności
Departament
zarządzający
priorytet em
przedsiębiorczość
Departament
zarządzający
priorytet em
innowacje
Departament
zarządzający
priorytetem
turystyka
26
D.3.2. Programy operacyjne rozwoju regionalnego
43. Określenie zakresu odpowiedzialności za realizację i monitorowanie programów operacyjnych rozwoju regionalnego na poziomie wojewódzkim
musi wynikać z aktualnego stanu prawnego, w tym w szczególności ze sposobu przepływu środków finansowych. Niektóre funkcje instytucji
zarządzającej są de facto sprawowane już obecnie przez wojewodów lub instytucje szczebla centralnego (np. w ramach realizacji kontraktów
wojewódzkich lub wdrażania programów regionalnych Phare) lub też powinny być przez nie sprawowane na mocy obowiązującego w Polsce
prawa. W szczególności dotyczy to zagadnień związanych z potwierdzaniem sprawności systemu finansowego i przetargów publicznych:

gwarancji, że wszystkie instytucje biorące udział w zarządzaniu i wdrażaniu pomocy zachowują oddzielny system rachunkowości dla
środków Wspólnotowych albo odpowiedni kod księgowy,

gwarancji prawidłowości operacji finansowych w ramach pomocy w szczególności poprzez wdrożenie systemu kontroli wewnętrznych,

gwarancji stosowania wspólnotowych zasad zawierania kontraktów publicznych oraz przekazywania informacji o nich.
Wojewodowie są także formalnie odpowiedzialni za działania merytoryczne związane z realizacją polityki regionalnej, jak np. monitorowanie
realizacji kontraktów wojewódzkich.
44. Programowanie działań rozwojowych, w tym przygotowanie programów, wybór kryteriów udzielania pomocy i wybór samych projektów zgodnie
z zapisami Ustawy o samorządzie województwa i Ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego, znajduje się w gestii samorządu
województwa. Ponieważ zadania podmiotów samorządowych i państwowych przy realizacji działań rozwojowych finansowanych ze środków
publicznych zostały określone w aktach ustrojowych należy podzielić funkcje instytucji zarządzającej programem operacyjnym rozwoju
regionalnego pomiędzy wojewodę a samorząd województwa. W szczególności funkcje polegające na programowaniu działań rozwojowych,
ustalaniu kryteriów przyznawania pomocy i wyboru projektów, a także monitorowanie efektów rzeczowych programów, ich priorytetów i działań
27
powinny być wyłączną domeną samorządu województwa natomiast monitorowanie finansowe, weryfikacja realizacji zadań, potwierdzanie
płatności i kontrola wydatków instytucji wdrażających i beneficjentów, administrowanie bazą danych powinny pozostać w gestii wojewodów.
Podzielenie funkcji zarządzającej pomiędzy wojewodę (reprezentującego rząd wobec Komisji Europejskiej) oraz samorząd wojewódzki w
rozumieniu regulacji funduszy strukturalnych na obecnym etapie przygotowań do uruchomienia funduszy strukturalnych zapewniałoby większą
efektywność wykorzystania środków i niezbędną kontrolę nad wydatkowaniem środków europejskich ze strony administracji państwowej, co jest
jednym z postulatów Komisji Europejskiej.
45. Schemat instytucjonalny wdrożenia regionalnego programu operacyjnego zaprezentowano na wykresie 3.
Wykres 3
28
Schemat instytucjonalny monitorowania
Regionalnego Programu Operacyjnego (uproszczony)
Komitet
Monitorujący CSF
Komisja Europejska Informacje dot. monitoringu CSF
żądane przez Komisję Europejską
Informacje zbiorcze
żadane przez KE
Delegowan a
jed n ostka
p łatnicza
d la RPO w
Urzędzie Woj.
Informacje nt. PO
żądane przez KE
Instytucja płatnicza
Ministerstwo
Finansów
Instytucja
Zarządzająca CSF
Informacje zbiorcze dot.
monitoringu rzeczowego
dzialań i priorytetów oraz
RPO
Komitet Monitorujący 16 PO
rozwoju regionalnego
M inisterstwo
Gospodarki
koordynacja 16
ROP
Informacje dot.
monitoringu rzeczowego
dzialań i priorytetów i
RPO
Informacje dot.
monitoringu rzeczowego
dzialań i priorytetów i
RPO
Komitet
Monitorujący RPO
Instytucja
współzarządzająca RPO
Urząd Wojewódzki
W eryfikacja i pot wierdzanie plat ności,
monitorowanie projektów
Instytucja
współzarządzająca RPO
Urząd M arszałkowski
P rogramowanie, wybór projekt ów,
monitorowanie i ocena ROP
Informacje dot. m onitoringu rzeczowego i finansowego projektów,dzialań i priorytetów
p łatn ości
Wyd ziały w UM i
UW
współzarządzające
priorytetem wsparcia
dla infrast ruktury
Wyd ziały w UM i
UW
współzarządzające
priorytetem
wsparcia dla MSP
Kom it et Sterujący
Wyd ział w UM (WUP)
Zarządzający
priorytetem
rozwoju
zasobów ludzkich
29
46.Postulowane przez niektóre środowiska samorządowe i naukowe całkowite przeniesienie funkcji zarządzających (oprócz kontrolnych)
programami operacyjnymi rozwoju regionalnego do samorządu wojewódzkiego wiązałyby się z koniecznością podjęcia szeregu decyzji
politycznych, zmierzających do zmian ustrojowych w funkcjonowaniu państwa oraz zasadniczej zmiany sposobu finansowania przedsięwzięć
rozwojowych przez budżet państwa. Ewentualne zmiany musiałyby być także umotywowane ekonomiczne – poprzez wykazanie zwiększenia
efektywności wykorzystania środków publicznych oraz zapewnienie możliwości skutecznego egzekwowania przez budżet państwa przekazanych
kwot środków publicznych w przypadku powstania nieprawidłowości. W szczególności wprowadzenie zmian prawnych dotyczących zakresu
działania i funkcji samorządu wojewódzkiego musiałoby:
 objąć nie tylko ustawę o finansach publicznych, ustawę o zasadach wspierania rozwoju regionalnego ale także Konstytucję, ustawę o
samorządzie województwa, ustawę o zadaniach administracji państwowej w województwie oraz wiele innych aktów prawnych4,

pociągnąć za sobą prawne określenie odpowiedzialności instytucji zarządzającej w zakresie kontroli wydatkowania środków i potwierdzania
płatności dokonywanych przez inne samorządy oraz instytucje wdrażające,

wymusić utworzenie komórek monitorujących programy operacyjne, które oprócz śledzenia efektów rzeczowych programów będą także
miały zdolność potwierdzania płatności i certyfikacji wszystkich płatności dokonywanych w ramach programu operacyjnego,

przenieść koszty finansowania systemu monitoringu i oceny, które obecnie będą pokrywane w dużej mierze przez administrację państwową,
bezpośrednio na samorządy województw.
4
Sprawa ta została podjęta w odrębnej ekspertyzie prawnej. Patrz: Izdebski H., październik 2001, Podział zadań i kompetencji pomiędzy organy szczebla wojewódzkiego w
ramach zdecentralizowanego zarządzania funduszami strukturalnymi - w odniesieniu do programów operacyjnych rozwoju regionalnego.
30
Jak wynika z powyższego zapewnienie możliwości pełnienia wszystkich funkcji instytucji zarządzającej przez samorząd województwa
wymagałoby wielu decyzji o charakterze politycznym związanych z określeniem na nowo stopnia i sposobu decentralizacji zarządzania
państwem. Wprowadzenie takich zmian spowodowałoby także konieczność ponownego określenia systemu zarządzania, monitorowania, oceny i
kontroli funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
47. Inicjatywy Wspólnoty, które są koordynowane i uruchamiane bezpośrednio przez Komisję Europejską, będą w kraju zarządzane przez
poszczególne ministerstwa odpowiedzialne za dane sfery działalności rządu. Istotna jest programowa i instytucjonalna integracja działań, które
będą realizowane w ramach Inicjatyw Wspólnoty z działaniami podejmowanymi w ramach Podstaw Wsparcia Wspólnoty. Oznacza to m.in., że
np. Inicjatywa Wspólnoty INTERREG powinna być zarządzana i monitorowana jako element rozwoju regionalnego przez ministerstwo właściwe
w sferze polityki rozwoju regionalnego tj. Ministerstwo Gospodarki. Ze względu na fakt, że program Phare Crossborder – będący prekursorem
programu INTERREG, jest obecnie nadzorowany przez MSWiA w odrębnym systemie implementacyjnym, dla zapewnienia skuteczności w
budowie jednolitego systemu monitorowania i oceny polityki regionalnej, powinno nastąpić jak najszybciej - jeszcze w okresie przedakcesyjnym –
zlokalizowanie nadzoru nad tym programem w Ministerstwie Gospodarki. Potrzeba integracji programu rozwoju regionalnego jakim jest Phare
Crossborder z innymi działaniami podejmowanymi w ramach polityki regionalnej jest także od kilku lat postulatem Komisji Europejskiej.
48. Jednostki administracyjne monitorujące i zlecające ocenę Inicjatyw Wspólnoty (INTERREG, URBAN, LEADER, EQUAL) powinny być
tworzone w ramach większych struktur monitorujących ministerstw odpowiedzialnych za daną sferę interwencji strukturalnej, której dotyczy dana
Inicjatywa. Będą one współpracowały z jednostkami monitorującymi innych ministerstw, którym powierzono zarządzanie w zakresie
poszczególnych priorytetów i działań realizowanych w ramach Inicjatyw Wspólnoty.
49. Monitorowanie i ocena działań z zakresu polityki regionalnej powinny być dokonywane na poziomie krajowym niezależnie od monitorowania
wdrażania Podstaw Wsparcia Wspólnoty. W kontekście funduszy strukturalnych dotyczyć będzie ono zintegrowanego monitorowania realizacji i
oceny efektów programów operacyjnych rozwoju regionalnego realizowanych w 16 województwach oraz Inicjatywy Wspólnoty INTERREG.
Monitorowanie programów regionalnych realizowanych z wykorzystaniem środków unijnych, powinno odbywać się w tym samym systemie
31
organizacyjnym i instytucjonalnym w którym będą monitorowane działania krajowe podejmowane w ramach kontraktów wojewódzkich. Takie
rozwiązanie pozwoli także na integrację działań krajowych i unijnych w ramach polityki regionalnej, zapewni także śledzenie sytuacji w zakresie
postępów 16 odrębnych programów operacyjnych rozwoju regionalnego i da możliwość podejmowania działań odpowiednich do pojawiających
się zagrożeń.
D.4. Instytucje odpowiedzialne za monitorowanie i kontrolę działalności poszczególnych funduszy strukturalnych
50. Regulacje funduszy strukturalnych wymagają gromadzenia danych, sprawdzania i kontroli wydatków nie tylko w układzie programów
operacyjnych, priorytetów, działań i projektów, ale także w układzie poszczególnych funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, przy czym
działanie lub operacja (zlecenie realizacji projektu inwestycyjnego lub wykonania usługi) może w tym samym czasie korzystać tylko z jednego
funduszu.
51.Oznacza
to konieczność monitorowania i kontroli poprawności zakwalifikowania danych wydatków do finansowania (eligibility) z
poszczególnych funduszy poprzez wyspecjalizowane jednostki monitorująco-kontrolne. Komórki te ustalają na bazie wytycznych i rozporządzeń
Komisji Europejskiej zasady i procedury otrzymywania pomocy (przygotowują m.in. formularze) z danego funduszu, sprawują kontrolę
przestrzegania ustalonych reguł oraz systemu dostarczania pomocy z danego funduszu na wszystkich poziomach wdrażania programów
(beneficjenci, instytucje wdrażające, instytucje zarządzające, instytucje płatnicze). Przygotowują także raporty na temat postępów wdrażania
poszczególnych funduszy. Najczęstszą praktyką jest, że administracyjnie jednostki te są częścią instytucji płatniczej dla danego funduszu.
32
52. Ze względu na to, że w Polsce będzie funkcjonować jedna instytucja płatnicza (Ministerstwo Finansów), jednostki monitorująco-kontrolne dla
poszczególnych funduszy powinny zostać umiejscowione w ministerstwach odpowiedzialnych za daną sferę działalności rządu. W przypadku
największego funduszu – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF) jednostka ta powinna zostać powiązana z ministerstwem
odpowiedzialnym za politykę regionalną tj. Ministerstwem Gospodarki. Podobnie jednostka monitorująco–kontrolna dla Funduszu Spójności
powinna być umiejscowiona w Ministerstwie Gospodarki ze względu na jego właściwość w koordynacji całości działań realizowanych w ramach
Podstaw Wsparcia Wspólnoty. Jednostka monitorująco-kontrolna Europejskiego Funduszu Społecznego powinna znaleźć się w Ministerstwie
Pracy i Polityki Społecznej, natomiast Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - Sekcja Orientacji oraz Instrument Finansowy
dotyczący Rybołówstwa w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
D.5. Komitety monitorujące
53. Komitety Monitorujące odgrywają w systemie monitorowania i oceny ważną rolę promocji zasady partnerstwa. Tworzone są zarówno do
monitorowania Podstaw Wsparcia Wspólnoty – na szczeblu krajowym, jak i po jednym dla każdego programu operacyjnego – sektorowego i
regionalnego. Komitety tworzone są przez państwo członkowskie w uzgodnieniu z instytucją zarządzającą i po konsultacjach z partnerami.
Złożone są z przedstawicieli instytucji zarządzającej, beneficjentów i instytucji biorących udział we wdrożeniu programu, partnerów społecznogospodarczych. Celem ich działania jest zagwarantowanie efektywności i jakości wdrażania. Zasadniczo komitet monitorujący działa jako
niezależne ciało doradczo-opiniodawcze dla instytucji zarządzającej – udziela rekomendacji w zakresie wszelkich dostosowań i zmian w zakresie
kierunków i sposobów wdrażania funduszy strukturalnych, zarówno odnoszących się do postępu merytorycznego i finansowego programu oraz co
bardzo ważne – w zakresie zarządzania środkami strukturalnymi.
54. Komitet Monitorujący jest odpowiedzialny m.in. za:

rozpatrzenie i zatwierdzenie kryteriów wyboru przedsięwzięć w ramach każdego działania,
33

okresowe badanie postępu w zakresie osiągnięcia szczegółowych celów pomocy, określonych w programie operacyjnym i uzupełnieniu
programu (programme complement),

badanie rezultatów wdrażania programów operacyjnych, w szczególności osiągnięcia celów wyznaczonych dla różnych działań oraz ocenę w
połowie okresu programowania,

dostosowanie uzupełnienia programu wraz ze wskaźnikami rzeczowymi i finansowymi, które mają zostać wykorzystane do monitorowania
pomocy,

rozpatrzenie i zatwierdzenie rocznych i końcowych raportów na temat wdrażania programu operacyjnego, przed ich wysłaniem do Komisji
Europejskiej,

rozpatrzenie i zatwierdzenie wszelkich propozycji zmian decyzji Komisji w sprawie wkładu poszczególnych funduszy,

zgłaszanie instytucji zarządzającej propozycji wszelkich dostosowań lub rewizji pomocy udzielonej w ramach programów operacyjnych,
które umożliwią osiągnięcie celów lub usprawnią zarządzanie pomocą, w tym zarządzanie finansowe.
55. W Polsce powinien powstać jeden Komitet Monitorujący Podstawy Wsparcia Wspólnoty pod przewodnictwem Ministra Gospodarki, a jego
zastępcą powinien zostać Minister Finansów. W jego skład powinni wejść reprezentanci wszystkich instytucji zarządzających programami.
56.Dla każdego z programów operacyjnych powinny powstać komitety monitorujące.
W skład komitetów monitorujących oprócz instytucji
zarządzających powinny wejść: instytucje wdrażające, przedstawiciele beneficjentów i partnerów społecznych oraz gospodarczych, a także na
zasadzie obserwatorów przedstawiciele Komisji Europejskiej i Międzynarodowych Instytucji Finansowych (MIF), np. Europejskiego Banku
Inwestycyjnego.
34
57. Przewodniczącymi komitetów monitorujących programy operacyjne powinni być zawsze przedstawiciele rządu: w przypadku komitetów
sektorowych reprezentanci instytucji zarządzających, natomiast na poziomie regionalnym przedstawiciele wojewodów, co najmniej w randze
dyrektora generalnego Urzędu Wojewódzkiego. Będą oni odpowiedzialni za organizację prac sekretariatu komitetu. Oznacza to także pokrywanie
kosztów funkcjonowania komitetów przez budżet państwa.
58.Specjalne funkcje w zakresie sposobu przeprowadzania
monitoringu i oceny programów operacyjnych należy przypisać komitetowi
monitorującemu program pomocy technicznej. Do zadań komitetu należałby m.in. nadzór nad prawidłowością funkcjonowania systemu
monitorowania i uruchamianie procesu oceny Podstaw Wsparcia Wspólnoty i poszczególnych programów operacyjnych.
59. W celu monitorowania działań z zakresu polityki regionalnej na poziomie krajowym powinien powstać dodatkowo komitet monitorujący
działania regionalne, którego członkami byliby reprezentanci ministra właściwego ds. polityki regionalnej tj. Ministra Gospodarki, wojewodów i
samorządów województw. Nawet jeśli ten komitet monitorujący nie byłby formalnie komitetem monitorującym programu operacyjnego (przy
założeniu, że będzie realizowanych 16 niezależnych programów operacyjnych rozwoju regionalnego) pełniłby on bardzo ważną rolę
koordynacyjną pomiędzy wszystkimi programami regionalnymi i umożliwiłby koordynację działań z zakresu polityki krajowej realizowanej
poprzez kontrakty z działaniami finansowanymi za pomocą środków europejskich.
60. Komitety powinny tworzyć stałe podkomitety i grupy robocze (w zależności od potrzeb) zorientowane na monitorowanie szczególnych,
interdyscyplinarnych (horyzontalnych) zagadnień takich jak: zatrudnienie, małe i średnie przedsiębiorstwa, równość szans kobiet i mężczyzn,
ochrona środowiska.
35
61. Aczkolwiek szczegółowe zasady działania komitetów są przygotowywane przez poszczególne instytucje zarządzające, w Polsce jednolite
procedury i szczegółowe zasady działania powinny obowiązywać wszystkie komitety, a powinny zostać one opracowane przez instytucję
zarządzającą Podstawami Wsparcia Wspólnoty. Tworzone procedury dla sposobu i zakresu funkcjonowania kontraktów wojewódzkich powinny
uwzględniać w maksymalny sposób ogólne ramy funkcjonowania komitetów monitorujących w ramach funduszy strukturalnych.
D.6. Beneficjenci końcowi, w tym instytucje wdrażające poszczególne priorytety i działania w ramach programów operacyjnych
62. Bezpośrednio z instytucji płatniczych (czy też z delegowanych jednostek płatniczych) środki finansowe powinny być przekazywane na rzecz
beneficjentów końcowych. Zasadniczo w ramach systemu funduszy strukturalnych występują dwa typy beneficjentów końcowych - beneficjenci
końcowi, którzy są ostatecznymi odbiorcami usług i inwestycji lub też jednostki wdrażające (czasem zwane także jednostkami pośredniczącymi),
które są odpowiedzialne za zlecanie końcowemu odbiorcy (w drodze przetargu lub konkursu) realizacji projektu inwestycyjnego lub wykonania
usługi lub też bezpośrednio udzielanie odbiorcom pomocy przez daną instytucję (na zasadzie grantu globalnego). W szczególności taka sytuacja
występuje w przypadku realizacji priorytetów i działań w których przewidziano pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw i rozwój zasobów
ludzkich. W ich ramach pomoc dostarczana jest za pomocą instytucji profesjonalnych: np. agencji rozwoju regionalnego, ośrodków wspierania
przedsiębiorczości, instytucji naukowych, organizacji pozarządowych i innych. Powierzenie wdrażania danego priorytetu czy działania prze
instytucję zarządzająca powinno odbyć się na zasadzie odrębnych umów określających zakres i sposób wykonywania zadań, monitorowania,
kontroli itp. Instytucje wdrażające odpowiedzialne są m.in. za monitorowanie pomocy przekazywanej ostatecznym odbiorcom pomocy,
dokonywanie i weryfikację płatności oraz certyfikowanie ich wobec instytucji zarządzającej lub też wyznaczonej instytucji zarządzającej danym
priorytetem. Instytucje wdrażające przechowują dokumentację i przygotowują raporty dla instytucji zarządzających. W związku z tym instytucje
te muszą także stosować jednolite zasady monitoringu, zarówno finansowego jak i rzeczowego, ograniczonego do niektórych wskaźników –
przedstawiać informacje i raporty w ustalonym formacie.
36
63.Beneficjenci końcowi, w tym instytucje wdrażające, przechowują dokumentację
i przygotowują raporty dla instytucji zarządzających. W związku z tym beneficjenci muszą także stosować jednolite zasady monitoringu, zarówno
finansowego jak i rzeczowego, ograniczonego do niektórych wskaźników – przedstawiać informacje i raporty w formacie ustalonym przez
Ministra Gospodarki w uzgodnieniu z Ministrem Finansów.
64. Instytucje wdrażające muszą być pozytywnie zweryfikowane na podstawie audytu organizacyjnego i finansowego przeprowadzonego na zlecenie
instytucji zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty lub Ministra Finansów we współpracy z Komisją Europejską. Do wdrożenia
programów operacyjnych rozwoju regionalnego powinny być wykorzystywane instytucje regionalne i lokalne. Należy przewidzieć pokrycie
kosztów operacyjnych tych instytucji, w tym kosztów monitoringu przez instytucje zarządzające.
65. Środki finansowe z instytucji płatniczej powinny być przekazywane bezpośrednio do beneficjentów oraz instytucji wdrażających
odpowiedzialnych za wdrożenie danych priorytetów i działań. Mogą to być zarówno ministerstwa i samorządy (w szczególności w przypadku
projektów infrastrukturalnych i zasobów ludzkich), jak i instytucje którym powierzono działania związane ze wsparciem przedsiębiorstw i
rozwojem zasobów ludzkich.
66. Identyfikacja potencjalnych instytucji wdrażających, zarówno na poziomie krajowym jak i regionalnym, powinna zostać przeprowadzona jak
najszybciej w ramach prac nad Narodowym Planem Rozwoju i prac wstępnych nad programami operacyjnymi. Szybkie ich wyłonienie pozwoli
na przeprowadzenie procesu ich weryfikacji oraz stopniowej budowy potencjału w zakresie monitorowania. Wydaje się poza tym, że zasady
współpracy w zakresie monitorowania rzeczowego i finansowego pomiędzy instytucjami zarządzającymi a instytucjami wdrażającymi powinny
zostać określone w wytycznych przygotowanych przez Ministra Finansów i Ministra Gospodarki.
E. Kadry monitoringu i ich przygotowanie
37
67. Dla efektywnego monitorowania i oceny wykorzystania środków unijnych w Polsce niezbędne jest przygotowanie kadry posiadającej
umiejętności związane z monitoringiem rzeczowym i zarządzaniem finansowym. Ze względu na fakt, że dotychczasowy system wdrażania
programu Phare w dużej mierze oparty był o instytucje para-rządowe, szczególnie trudnym zadaniem, któremu należy poświęcić szczególną
uwagę, jest rozwijanie umiejętności w zakresie monitoringu finansowego i kontroli środków oraz poprawności ich wydatkowania wewnątrz
administracji państwowej. Wzrost zatrudnienia i dostarczanie wiedzy w zakresie zarządzania i monitorowania środków publicznych w pierwszym
rzędzie powinno dotyczyć instytucji publicznych – ministerstw, urzędów wojewódzkich i samorządów wojewódzkich, które będą pełniły funkcje
zarządzania programami operacyjnymi. Drugim ważnym podmiotem działań na rzecz zwiększania umiejętności w zakresie monitorowania i
oceny powinny być przyszli członkowie komitetów monitorujących – przedstawiciele instytucji zarządzających, samorządów, partnerów
społecznych i gospodarczych oraz zidentyfikowane instytucje wdrażające poszczególne priorytety i działania. Wzmocnienie kadr monitoringu
wiąże się z kosztami zatrudnienia pracowników i ich stałego doszkalania.
68. Praktycznie od dziś wszystkie programy szkoleniowe dotyczące funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych powinny zostać rozszerzone o
zagadnienia monitorowania i oceny. Specyficzne programy szkoleniowe powinny być adresowane do pracowników komórek monitorujących i
obejmować obok zagadnień ogólnych także szczegółowe zagadnienia określone na podstawie opracowanych wytycznych. Odpowiedzialność za
nadzór nad prowadzeniem szkoleń w tym zakresie powinna zostać powierzona jednej instytucji (instytucji zarządzającej Podstawami Wsparcia
Wspólnoty). Powierzenie odpowiedzialności powinno wiązać się także z przekazaniem środków pomocowych i budżetowych na ten cel. Minister
Gospodarki powinien przygotować we współpracy z Sekretarzem Komitetu Integracji Europejskiej szczegółowy, kilkuletni program działań w
tym zakresie.
38
69.Proces monitorowania, ale przede wszystkim oceny programów, powinien być wspomagany przez zamawianie analiz, ekspertyz i studiów na
zewnątrz administracyjnego systemu monitoringu. Wymaga to powstania systemu podmiotów pracujących na zlecenie administracji państwowej i
samorządowej. System ten będzie efektywny pod warunkiem, że administracja będzie wiedziała co chce zamówić, a oferta instytucji dostępna w
Polsce będzie odpowiadała standardom europejskim. Niezbędne jest rezerwowanie środków finansowych na ten cel.
F. Wskaźniki monitorowania i oceny
70. Wskaźniki monitoringu i oceny służą mierzeniu postępu realizacji programów operacyjnych, priorytetów, działań i projektów oraz ocenie ich
efektywności zarówno w ujęciu rzeczowym jak i finansowym.
71. Jako bezwzględną zasadę należy przyjąć przygotowywanie wskaźników, jeśli to możliwe skwantyfikowanych, na etapie przygotowania
Narodowego Planu Rozwoju, Podstaw Wsparcia Wspólnoty, programów operacyjnych, uzupełnień programów i poszczególnych projektów. W
przypadku projektów podstawowe wskaźniki monitorowania muszą być wprowadzane już do wniosków o wsparcie ze środków publicznych i być
określone przez potencjalnych beneficjentów zgodnie z określonymi założeniami. Są one weryfikowane przez odpowiednie instytucje zarządzające
i mogą stanowić podstawę wyboru projektów.
72.Podstawą odniesienia dla konstrukcji systemu wskaźników jest lista rekomendowanych wskaźników Komisji Europejskiej , która posłużyła do
5
sformułowania proponowanego zestawu wskaźników oceny efektywności wdrażania kontraktów wojewódzkich. Docelową, merytoryczną
podstawą systemu wskaźników jest układ celów Podstaw Wsparcia Wspólnoty. Powinien poprzedzić go etap pilotażowy, którego podstawą
referencyjną jest obowiązujący aktualnie dokument Wstępnego Narodowego Planu Rozwoju na lata 2000-2002. Istotne jest, aby tak
5
W ramach prac Zespołu przygotowana została szczegółowa ekspertyza: ” System wskaźników oceny efektywności wydatkowania środków pomocowych w Polsce”.
39
przygotowane wskaźniki mogły być zastosowane także dla potrzeb monitorowania pomocy przedakcesyjnej oraz w krajowym systemie polityki
strukturalnej, w tym w szczególności przy przygotowaniu i realizacji kontraktów wojewódzkich. Ograniczone liczebnie wskaźniki: produktu,
rezultatu i oddziaływania powinny odnosić się do poziomów programu operacyjnego, priorytetu i działania w sposób umożliwiający ich łatwą
agregację i uzupełnianie o dodatkowe elementy.
73. Wskaźniki powinny zostać ułożone w sposób hierarchiczny, odpowiadający sekwencji celów (od najbardziej ogólnych do szczegółowych); im
wyższy poziom procedury programowania i bardziej generalny cel wdrażania, tym mniejsza liczba wskaźników oraz ich bardziej ogólny i
uniwersalny charakter. Na niższych poziomach procedury programowania (priorytety i działania) monitoring będzie prowadzony za pomocą
niezależnych, ale wysoce zintegrowanych wiązek wskaźników podstawowych, odpowiadających:

trzem kategoriom interwencji na poziomie priorytetów: rozwojowi i modernizacji otoczenia produkcyjnego, zatrudnieniu i zasobom
ludzkim oraz infrastrukturze służącej wzrostowi gospodarczemu;

grupom problemów na poziomie działań.
74. Lista rekomendowanych wskaźników zostanie zawężona do wskaźników podstawowych, obowiązujących dla wszystkich kategorii funduszy i
rodzajów programów operacyjnych. Poprzez swoją uniwersalność zapewnia to możliwość porównywania postępów wdrażania interwencji
strukturalnej.
75.
Uzupełnianie zestawu wskaźników podstawowych o wskaźniki dodatkowe powinno następować poprzez uwzględnienie wymogów
wynikających z regulacji poszczególnych Funduszy Strukturalnych i specyficznych potrzeb instytucji zarządzających i beneficjentów. Zakłada się
pewną elastyczność nieobowiązkowych wskaźników dodatkowych, które wypracowywane będą w drodze uzgodnień pomiędzy instytucją
zarządzającą a beneficjentami. Wskaźniki te powinny nawiązywać swoją logiką do wskaźników podstawowych, pozostawiając jednocześnie
40
swobodę instytucjom zarządzającym programami operacyjnymi do uzupełniania podstawowej listy wskaźników w zależności od ich
specyficznych potrzeb.
76. Kryteria doboru wskaźników muszą uwzględniać reguły rekomendowane przez Komisję Europejską (trafność, stosowność, dostępność,
wiarygodność, mierzalność, porównywalność). Wymóg ten wprowadza następujące warunki:

mała liczba wskaźników, rosnąca w miarę schodzenia na niższy poziom analiz,

dostępność wskaźników w systemie statystyki państwowej lub wprowadzenie ich do ewidencji za pomocą niewielkich nakładów finansowych
i organizacyjnych,

cykliczność pomiaru wartości danego wskaźnika w krótkich odstępach czasowych,

reprezentatywność wskaźników dla pewnego zbioru zjawisk społeczno-gospodarczych,

przystępność i łatwość interpretacji wskaźników dla analiz i podejmowania decyzji,

przydatność w procesie programowania, rozumiana jako operowanie wskaźnikami zgeneralizowanymi, nie opisującymi sytuacji
szczegółowych.
77. Pomiędzy poszczególnymi poziomami wskaźników istnieją następujące relacje:

Na poziomie krajowym Podstaw Wsparcia Wspólnoty stosowane są, zasadnicze wskaźniki, odpowiadające generalnym celom rozwoju
społeczno-gospodarczego kraju zapisanym w Narodowym Planie Rozwoju. Umożliwiają one dokonywanie porównań efektywności wdrażania
interwencji strukturalnej w krajach członkowskich (country-to-country benchmarking) oraz kwalifikowania się do uzyskania wsparcia w
kolejnym okresie budżetowym.

Na poziomie programów dobór wskaźników następuje poprzez: (1) wybór reprezentatywnych wskaźników z poziomu priorytetów, (2)
utworzenie nowych wskaźników, nawiązujących logiką do wskaźników z poziomu priorytetów (rozwiązanie stosowane w przypadku
41
wskaźników oddziaływania). Poziom ten grupuje zsyntetyzowane wskaźniki rezultatu i oddziaływania, które umożliwiają dokonywanie
porównań efektywności wdrażania programów operacyjnych (programme-to-programme benchmarking).

Na poziomie priorytetów układ wskaźników powinien być skonstruowany w oparciu o agregację danych z poziomu działań i wybór
wskaźników reprezentatywnych dla trzech wymienionych wcześniej kategorii interwencji. Wyselekcjonowane wskaźniki umożliwiają
dokonywanie porównań efektywności wdrażania priorytetów odpowiadającym poszczególnym kategoriom interwencji (priority-to-priority
benchmarking).

Na poziomie działań system zawiera wskaźniki charakterystyczne dla określonych grup tematycznych w obrębie kategorii interwencji.
Pozwalają one na dokonywanie porównań efektywności wdrażania działań (measure-to measure benchmarking).

Na poziomie projektów wskaźniki odnoszą się do planowanych produktów i rezultatów (outputs and results). Pozwalają one na dokonanie
porównań efektów wdrażania działań (benficiary-to-beneficiary benchmarking).
78. Podstawowa lista wskaźników oraz zasady ich stosowania powinny zostać określone prawnie i nadzorowane przez instytucję zarządzającą
Podstawami Wsparcia Wspólnoty. Lista ta powinna zostać opracowana we współpracy z GUS, a wyjściowa baza danych dla wskaźników
powinna być powszechnie dostępna. W miarę potrzeb lista wskaźników będzie mogła być uzupełniana przez poszczególne instytucje zarządzające
po uzgodnieniu z instytucją zarządzającą Podstawami Wsparcia Wspólnoty.
79. Obok listy wskaźników bardzo istotną sprawa jest także przygotowanie przez Ministra Gospodarki jednolitej wykładni pojęć i definicji
wykorzystywanych w monitoringu. Doświadczenia państw członkowskich wskazują, że różne rozumienie pojęć używanych w monitoringu przez
poszczególne instytucje zarządzające może być przyczyną niskiego stopnia wykorzystywania systemu monitoringu i oceny do zarządzania
programami.
G. Raporty i sprawozdania
42
80. Jako zasadę należy stosować bieżące przekazywanie informacji dotyczących płatności, przetargów i kontraktów od beneficjentów do instytucji
płatniczej. Powinny być one poświadczane przez instytucję zarządzającą. Można jednak założyć w przypadku mniejszych sum domniemanie
prawidłowości – jeśli nie będzie reakcji ze strony instytucji zarządzającej na otrzymane dokumenty, instytucja płatnicza uznaje wydatek
automatycznie. Zagadnienia te należy uregulować prawnie – pożądane jest także przygotowanie wytycznych w tym zakresie przez Ministerstwo
Finansów.
81. Na podstawie doświadczeń krajów członkowskich UE, w celu ograniczenia kosztów monitorowania i ilości pracy sprawozdania instytucji
wdrażających nt. postępów realizacji rzeczowych efektów powinny być przekazywane kwartalnie do jednostek zarządzających, które na tej
podstawie powinny przygotowywać kwartalne raporty dotyczące realizacji programów, przedstawiane komitetom monitorującym, instytucji
zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty oraz instytucji płatniczej. Jednostki monitorująco-kontrolne poszczególnych funduszy powinny
przygotowywać kwartalne i roczne raporty z postępów realizacji funduszy.
H. Baza danych
82. Dla sprawnego zarządzania finansowego pomocą dostarczaną w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności oraz monitorowania
postępów i umożliwienia wiarygodnej oceny podejmowanych przedsięwzięć rozwojowych należy zbudować kompleksową elektroniczną bazę
danych umożliwiającą w jednolitym systemie monitorowanie wszystkich funduszy strukturalnych, a także Funduszu Spójności.
83. Baza danych powinna działać w oparciu o odrębny, zamknięty system przesyłu i dostępu do informacji zapewniający maksymalne zabezpieczenie
przed nieautoryzowanym dostępem i wykorzystaniem danych. Wymóg poufności danych wynika z konieczności gromadzenia danych
finansowych dotyczących projektów i programów łącznie o wielomiliardowej wartości, gromadzenia danych o przetargach, realizowanych
kontraktach, o złożonych wnioskach, itp.
43
84. Ze względu na fakt, że ostatecznie w systemie monitorowania środków europejskich kluczową rolę pełni weryfikacja i certyfikacja płatności
przez instytucję płatniczą wobec Komisji Europejskiej, bazą danych powinien administrować (sprawować funkcję operatora) Minister Finansów.
Będzie on także odpowiedzialny za organizowanie elektronicznego transferu wybranych danych przygotowywanych łącznie z Ministrem
Gospodarki do Komisji Europejskiej. Minister Finansów powinien zapewniać funkcjonowanie bazy danych (od strony technicznej) i umożliwiać
do niej dostęp określonych ograniczonych liczebnie użytkowników (instytucji zarządzających w tym samorządów wojewódzkich, delegowanych
instytucji płatniczych). W początkowym okresie funkcjonowania baza danych powinna objąć przede wszystkim delegowane jednostki płatnicze i
instytucje zarządzające. Ze względów technicznych dostęp do bazy instytucji zarządzających priorytetami i działaniami oraz instytucji
wdrażających powinien być zwiększany stopniowo – w pierwszym rzędzie objąć instytucje wdrażające projekty infrastrukturalne o największej
wartości w ramach sektorowych programów operacyjnych.
85. Informacje dotyczące płatności (na podstawie faktur) powinny być wprowadzane na bieżąco przez instytucje wdrażające, natomiast
zweryfikowane przez instytucje zarządzające i komitety monitorujące sprawozdania oraz raporty nt. postępów realizacji zadań w układzie
kwartalnym i rocznym. Baza danych powinna umożliwiać uzyskiwanie informacji w przekroju priorytetów, działań, kategorii interwencji
strukturalnej, rodzaju funduszy oraz w przekroju terytorialnym NUTS II i NUTS III. Powinna wskazywać także na wielkość i pochodzenie
współfinansowania ze strony polskiej.
86. Baza danych powinna generować dwa rodzaje raportów: finansowe oraz na temat rzeczowych postępów wdrażania projektów, działań,
priorytetów i programów. Raporty finansowe powinny zawierać informacje na temat wartości i harmonogramu wdrażania przetargów, kontraktów
oraz harmonogramu płatności, a także podstawowe informacje na temat efektów realizowanych projektów. Istotną funkcją elektronicznej bazy
danych jest także możliwość generowania raportów dla Komisji Europejskiej w uzgodnionym formacie elektronicznym.
44
87. Przygotowaniem założeń funkcjonowania bazy danych oraz zorganizowaniem przetargu dotyczącego zakupu niezbędnego hardware powinno
zająć się Ministerstwo Finansów. Wydaje się, że dla obsługi poprawnego funkcjonowania bazy danych powinna zostać utworzona specjalna
komórka organizacyjna w Ministerstwie Finansów współpracująca z podobnymi komórkami w poszczególnych ministerstwach, urzędach
wojewódzkich i urzędach marszałkowskich.
I.
Koszty monitoringu
88. Doświadczenia zagraniczne wskazują, że ogólne koszty monitoringu sięgają 1,5-2% kosztów realizowanych programów. Niektóre z tych
kosztów na etapie wdrażania mogą być pokryte z zasobów funduszy strukturalnych (np. w postaci oddzielnego programu operacyjnego pomoc
techniczna). Dla przygotowania systemu monitoringu należy bezwzględnie wykorzystać środki funduszy Phare – w pierwszym rzędzie na
wypracowanie zasad funkcjonowania bazy danych, zakupu sprzętu oraz przygotowania procedur, formularzy i wskaźników monitorowania
odnoszących się do poszczególnych funduszy strukturalnych. Biorąc pod uwagę bardzo duże rozproszenie wysiłków w zakresie budowy
systemów monitorowania i wykorzystania środków Phare niezbędne jest natychmiastowe zwiększenie stopnia koordynacji środków Phare w tym
zakresie i podporządkowanie kierunków wydatkowania środków proponowanym w ramach Zespołu ds. monitoringu wdrażania oraz ewaluacji
programów finansowanych z funduszy pomocowych planowi działań, który będzie wypracowany w kolejnej fazie jego prac.
89. Koszty osobowe kadr monitoringu oraz niektóre koszty związane z funkcjonowaniem instytucji płatniczej, instytucji zarządzających, komitetów
monitorujących (koszty ekspertyz, ewaluacji, analiz, obsługi bazy danych, szkoleń itp.) będą musiały jednak być pokrywane w całości przez
stronę polską. Przy założeniu transferów w wysokości 4 mld euro średniorocznie, należy je obliczać maksymalnie na 40 mln euro (1%) płatne w
większości z budżetu państwa (pamiętając, że instytucja płatnicza i wszystkie instytucje zarządzające funkcjonują w ramach administracji
państwowej).
45
90. Koszt monitorowania poszczególnych priorytetów i działań realizowanych w ramach programów operacyjnych może się znacznie różnić
pomiędzy sobą. Jako zasadę należy przyjąć jednak takie dostosowywanie procedur monitoringu, które przy zachowaniu ogólnych wymogów UE
związanych z monitorowaniem funduszy strukturalnych, nie nakładają zbytnich obciążeń na budżet państwa i budżety samorządów tzn. nie
odbiegają zbytnio od wskazanego progu 1%. W związku z tym rozwiązania proponowane w ramach programów operacyjnych, uzupełnień
programów oraz poszczególnych priorytetów i działań systemu monitorowania powinny być przedmiotem szczegółowej analizy instytucji
zarządzających programami operacyjnymi i instytucja zarządzającą Podstawami Wsparcia Wspólnoty.
J. Propozycje w zakresie rozwiązań prawnych
91. Ze względu na brak szerszych doświadczeń w zakresie kompleksowego monitorowania wydatków publicznych w Polsce, ramy systemu
monitorowania i oceny oraz niektóre jego elementy szczegółowe powinny zostać określone prawnie. Do zagadnień szczegółowych, które należy
uregulować należy m.in. podstawowa lista wskaźników monitorowania, wzory umów pomiędzy beneficjentami a instytucjami zarządzającymi,
zasady kontroli, zasady egzekwowania środków finansowych w zależności od sprawozdań dotyczących przebiegu realizacji projektów, zasady
działania i skład komitetów monitorujących, przygotowywanie raportów monitorujących. Nowe regulacje (do przesądzenia w jakiej formie)
powinny uwzględnić przede wszystkim regulacje odnoszące się do funduszy strukturalnych, zapisy Ustawy o finansach publicznych, Ustawy o
zasadach wspierania rozwoju regionalnego, Ustawy o monitorowaniu i dopuszczalności pomocy publicznej dla przedsiębiorców oraz aktów
wykonawczych do tych Ustaw.
46
Załącznik 1. Przykładowa struktura instytucjonalna zarządzania funduszy strukturalnych w Polsce
Struktura
administracyjna
Programowanie
Zarządzanie administracyjne
programami
47
Monitorowanie i ocena
Zarządzanie finansowe
Minister Gospodarki Narodowy Plan Rozwoju
zarządzanie
(funkcje
Wsparcia Wspólnoty
Podstawy
koordynacyjne
związane
Podstawami
Wsparcia Wspólnoty)
Ogólny
realizacji
i Nadzór nad instytucjami
ocena CSF
zarządzającymi
Wsparcia Instytucja zarządzająca PO Weryfikacja oceny ex-ante, programami
z Wspólnoty (CSF)
zarządzaniem
Podstawami Monitorowanie
Plan
Pomoc Techniczna
Funduszu
Spójności
Przygotowanie
wytycznych
ogólnych
w
zakresie
wdrażania, monitoringu i oceny
programów operacyjnych
Przygotowanie
Nadzór
inicjowanie oceny w połowie
wszystkimi okresu programowania i na
nad
programami operacyjnymi
działań
instytucji zarządzających
Przewodniczenie Komitetowi w zakresie sprawdzania i
Koordynacja
i nadzór nad Monitorującemu CSF
Funduszem Spójności
nadzór
jego zakończenie
Koordynacja
nad
programu Inicjatyw Wspólnoty
potwierdzania płatności
Sprawdzanie

Przewodniczenie komitetowi
dokonywanych
realizacją
PO Pomoc techniczna
płatności
przez
instytucje wdrażające PO
Przygotowanie standardowego
techniczna
i
wszystkich pomoc
potwierdzanie ich wobec
komitetach monitorujących
zestawu
Jednostka
Udział
operacyjnego pomoc techniczna
monitorująco- instytucji płatniczej
Nadzór nad instytucją
kontrolna Fundusz Spójności
wskaźników
monitorowania i procedur ich
Przewodniczenie Komitetowi wdrażającą
Monitorującemu
Fundusz techniczna
stosowania
Przygotowanie
dotyczących
we
wytycznych
Funduszu
Spójności
PO pomoc
 kontrola przynajmniej
5%
Spójności
wydatków
dokonywanych
przez
instytucje wdrażające PO
Pomoc Techniczna
48
Ministerstwo
Gospodarki
Przygotowanie wytycznych i operacyjnymi
Nadzór
nad
programami Monitorowanie
rozwoju ocena
16
realizacji
i Ewentualnie
programów sprawdzanie
płatności
(funkcje związane z nadzór nad przygotowaniem regionalnego
operacyjnych
rozwoju dokonywanych
przez
właściwością
w przez samorządy województw Koordynacja i nadzór działań regionalnego
instytucje
zarządzające
operacyjnych
sprawach
rozwoju programów
finansowanych z ERDF
Przewodniczenie Komitetowi programami regionalnymi
rozwoju regionalnego
regionalnego)
Monitorującego
Programy i potwierdzanie ich wobec
Przygotowanie
dotyczących
wytycznych
Nadzór
nad
Ewentualnie nadzór nad
Wspólnoty Regionalnego
kwalifikalności Inicjatywy
płatności z ERDF
Rozwoju instytucji płatniczej
realizacją Operacyjne
Udział
INTERREG
komitetach
wszystkich instytucjami
we
monitorujących zarządzającymi
i
instytucjami
programy regionalne
monitorująco- wdrażającymi priorytety i
działania poszczególnych
kontrolna ERDF
Udział
we
wszystkich programów operacyjnych
Komórka
komitetach
monitorujących rozwoju regionalnego
programów finansowanych z
ERDF
Monitorowanie
Inicjatywy
realizacji
Wspólnoty
INTERREG
Przewodniczenie komitetowi
monitorującemu INTERREG
49
monitorowanie
i
ocena
Ministerstwo
Przygotowanie
wytycznych brak
Udział
Finansów
dotyczących
zarządzania
komitetach monitorujących
finansowego
funduszami
Monitorowanie
we
strukturalnymi i Funduszem
kontrola finansowa
Spójności
Operator
przygotowanie
monitorowania
bazy
wszystkich Jedyna
instytucja
płatnicza dla wszystkich
finansowe, funduszy, strukturalnych
oraz Funduszu Spójności
danych - wnioski o płatność do
Komisji Europejskiej i
przekazywanie
zasad
do
kontroli wydatków funduszy
środków
beneficjentów
instytucji
i
wdrażających
priorytetami i działaniami
na poziomie krajowym
oraz
wojewodów
na
poziomie regionalnym
nadzór
nad
wydatkowaniem środków
 nadzór nad kontrolą
wewnętrzną
Przygotowanie raportów
na temat nieregularności
50
Ministerstwo
SPO
Gospodarki
produkcyjnego wraz z KBN, dotyczącym
(funkcje związane z MRiRW,
właściwością
dotyczący
MPiPS
sektora Instytucja zarządzająca SPO Monitorowanie
i
realizacji
i Sprawdzanie
płatności
sektora ocena sektorowego programu dokonywanych
innymi produkcyjnego
operacyjnego
w ministerstwami
instytucje
Przewodniczenie komitetowi oraz
sprawach gospodarki)
wdrażające
beneficjentów
i
SPO potwierdzanie ich wobec
monitorującemu
sektora instytucji płatniczej
dotyczącego
Nadzór nad instytucjami
produkcyjnego
Monitorowanie
przez
i
ocena wdrażającymi priorytety i
krajowej polityki gospodarczej działania
Kontrola
przynajmniej
5%
dokonywanych
wydatków
przez
instytucje wdrażające
51
Ministerstwo Pracy i SPO
Polityki Społecznej
rozwoju Instytucja
dotyczący
zarządzająca Monitorowanie
realizacji
i Sprawdzanie
płatności
zasobów ludzkich i edukacji sektorowym
programem ocena sektorowego programu dokonywanych
we współudziale z MEN i operacyjnym
dotyczącym operacyjnego
innymi ministerstwami
Przygotowanie
dotyczących
płatności z ESF
instytucje
rozwoju zasobów ludzkich i Przewodniczenie komitetowi oraz
wytycznych edukacji
przez
wdrażające
beneficjentów
i
SPO potwierdzanie ich wobec
monitorującemu
kwalifikalności Koordynacja i nadzór działań dotyczącego rozwoju zasobów instytucji płatniczej
finansowanych z ESF
Nadzór
nad
Nadzór nad instytucjami
ludzkich i edukacji
monitorująco- wdrażającymi priorytety i
realizacją komórka
działania
Inicjatywy Wspólnoty EQUAL kontrolna ESF
Udział
komitetach
we
wszystkich
monitorujących
kontrola
przynajmniej
programów finansowanych z 5%
ESF
dokonywanych
Monitorowanie
Przewodniczenie komitetowi
monitorującemu EQUAL
i
ocena
krajowej polityki rynku pracy
52
przez
realizacji instytucje wdrażające
Inicjatywy Wspólnoty EQUAL
monitorowanie
wydatków
Ministerstwo
projekty Funduszu Spójności Instytucja
Infrastruktury
z zakresu transportu
SPO
dotyczący
wdrażająca Monitorowanie
realizacji
i Sprawdzanie
projekty Funduszu Spójności z ocena sektorowego programu dokonywanych
transportu zakresu transportu
operacyjnego
instytucje
wraz innymi zaangażowanymi Instytucja zarządzająca SPO Przewodniczenie komitetowi oraz
ministerstwami i urzędami np. dotyczącym transportu,
UMiRM
płatności
Nadzór
nad
URBAN
wdrażające
beneficjentów
i
SPO potwierdzanie ich wobec
monitorującemu
instytucji płatniczej
realizacją dotyczącego transportu
w
komitecie Nadzór nad instytucjami
monitorującym
Fundusz wdrażającymi priorytety i
Wspólnoty Udział
Inicjatywy
przez
działania
Spójności
realizacji kontrola
Monitorowanie
Inicjatywy Wspólnoty URBAN 5%
przynajmniej
wydatków
przez
Przewodniczenie komitetowi dokonywanych
instytucje wdrażające
monitorującemu URBAN
monitorowanie
i
ocena
krajowej polityki transportowej
53
Ministerstwo
projekty Funduszu Spójności Instytucja
Środowiska
z zakresu ochrony środowiska

SPO
dotyczący
środowiska
wraz
wdrażająca Monitorowanie
projekty Funduszu Spójności z ocena
ochrony zakresu ochrony środowiska
SPO
dotyczącym
ministerstwami
środowiska
instytucje
komitecie oraz
w
komitetach
przez
wdrażające
beneficjentów
i
instytucji płatniczej
Spójności
Udział
płatności
Fundusz potwierdzanie ich wobec
ochrony monitorującym

i Sprawdzanie
dotyczącego dokonywanych
ochrony środowiska
innymi Instytucja zarządzająca SPO Udział
zaangażowanymi
realizacji
we
wszystkich Nadzór nad instytucjami
monitorujących wdrażającymi priorytety i
programów finansowanych z działania
ERDF
monitorowanie
krajowej
środowiska
54
polityki
Kontrola
i
przynajmniej
ocena 5%
ochrony dokonywanych
wydatków
przez
instytucje wdrażające
Ministerstwo
SPO dotyczący rolnictwa i Instytucja zarządzająca SPO Monitorowanie
Rolnictwa i Rozwoju rozwoju
Wsi
wsi
(w
rybołówstwa)
Przygotowanie
dotyczących
tym dotyczącym
rozwoju
rolnictwa
wsi
wytycznych rybołówstwa)
(w
realizacji
tym operacyjnego
instytucje
Przewodniczenie komitetowi oraz
finansowanych z EAGGF i dotyczącego
FIFG
Nadzór
rozwoju
nad
LEADER
wsi
(w
tym
i
Nadzór
nad
wdrażającymi priorytety i
wszystkich działania
we
komitetach
monitorujących
programów finansowanych z
EAGGF i FIFG
Monitorowanie
przynajmniej
5%
wydatków
przez
instytucje wdrażające
i
ocena
rolnictwa
Monitorowanie
kontrola
dokonywanych
krajowej polityki rozwoju wsi i
realizacji
Wspólnoty
LEADER
Przewodniczenie komitetowi
monitorującemu LEADER
55
beneficjentów
monitorująco- instytucjami
kontrolna EAGGF i FIFG
Inicjatywy
wdrażające
i instytucji płatniczej
realizacją rybołówstwa)
Udział
przez
SPO potwierdzanie ich wobec
rolnictwa
Wspólnoty Komórka
Inicjatywy
płatności
i ocena sektorowego programu dokonywanych
kwalifikalności Koordynacja i nadzór działań monitorującemu
płatności z EAGGF i FIFG
i Sprawdzanie
Urząd marszałkowski Przygotowanie
operacyjnych
regionalnego
 Wiceprzewodniczenie
zarządzaniem
programów Pełnienie niektórych funkcji
rozwoju związanych
z
z
udziałem programem operacyjnym:
wszystkich ministerstw
o programowanie
Przygotowanie
o wybór
komitecie
w
Sprawdzanie
dokonywanych
monitorującym instytucje
RPO
płatności
priorytety
przez
wdrażające
i
działania
programu
kryteriów
Udział w krajowym komitecie powierzone samorządowi
i
monitorującym
programy wojewódzkiemu
Przygotowanie szczegółowych
wyboru
regionalne
wytycznych
uzupełnienia
dotyczących
kryteriów wyboru projektów w
o wybór
projektów
ramach RPO
potwierdzanie ich wobec
rzeczowe instytucji zarządzającej i
realizacji i ocena programu płatniczej (wojewody)
operacyjnego
rozwoju Nadzór nad instytucjami
Monitorowanie
regionalnego
realizacji
kontekście wdrażającymi priorytety i
powierzone
polityki rozwoju działania
województwa
w
samorządowi
wojewódzkiemu
Kontrola
przynajmniej
5%
wydatków
dokonywanych
instytucje
priorytety
przez
wdrażające
i
działania
powierzone samorządowi
wojewódzkiemu
56
Urząd wojewódzki
współuczestnictwo
programowaniu ROP
w Instytucja
zarządzająca Monitorowanie finansowe i Instytucja upoważniona
regionalnym
programem rzeczowe realizacji
operacyjnym:
projektów
RPO
realizowanych
o potwierdzanie i weryfikacja jego ramach
w do dokonywania płatności
na rzecz beneficjentów i
Udział w krajowym komitecie instytucji zarządzających
płatności
o nadzór nad przetargami
monitorującym
o kontrola
regionalne
o monitoring
i przez instytucję płatniczą
finansowy
rzeczowy projektów
programy (pośredniczących)
poszczególnymi
i Przewodniczenie komitetowi priorytetami i działaniami
oraz samorządów, nadzór
monitorującemu RPO
Wiceprzewodniczenie
komitecie sterującym RPO
wydatkowaniem
w nad
środków
Sprawdzanie
płatności
dokonywanych
instytucje
oraz
przez
wdrażające
beneficjentów
i
potwierdzanie ich wobec
instytucji płatniczej
Nadzór nad instytucjami
wdrażającymi priorytety i
działania
kontrola
przynajmniej
5%
dokonywanych
57
wydatków
przez
Beneficjenci, w tym Przygotowanie przetargów lub Wdrożenie
instytucje wdrażające konkursów bądź dostarczanie priorytetów
powierzonych Monitorowanie
i
działań
i projektów
realizacji Sprawdzanie
projektów
(100%)
priorytety, działania i bezpośrednio pomocy (grant projektów
Przygotowywanie sprawozdań potwierdzanie
projekty
Udział
globalny)
w
monitorującym
operacyjny
realizacji
płatności
instytucji
komitecie wobec
program zarządzającej programem
operacyjnym dotyczących
realizowanych projektów
Przechowywanie
dokumentacji
58
i