do dokumentu Kierunki Działao Strategicznych
Transkrypt
do dokumentu Kierunki Działao Strategicznych
Uwagi Członka Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji (Orange Polska SA) do dokumentu Kierunki Działao Strategicznych Ministra Cyfryzacji w obszarze informatyzacji usług publicznych Dokument koncentrując się na tematyce świadczenia usług publicznych drogą elektroniczną, nawiązuje również do innych obszarów działalności resortu, czyli zagadnieo rozwoju sieci szerokopasmowych oraz kompetencji cyfrowych. Mimo, że nawiązania te nie stanowią głównego wątku, ich obecnośd potwierdza w naszym odczuciu, że postawiono słuszną diagnozę, zgodnie, z którą cały obszar cyfryzacji, informatyzacji czy „internetyzacji” życia prywatnego i publicznego jest wielowątkowym systemem wzajemnych zależności i że należy podchodzid do niego w sposób kompleksowy. W tym duchu, pozytywnie oceniamy przedstawione w dokumencie ogólne założenia, a zwracając uwagę na pewne obszary szczegółowe liczymy na możliwośd pogłębionej dyskusji. Podkreślając pozytywną ocenę dokumentu, w ramach uwag o charakterze ogólnym, chcielibyśmy jednak odnieśd się do samej jego formy oraz znaczenia w ustalonym systemie strategicznych dokumentów rządowych. Z jednej strony opiniowane „Kierunki Działao (…)” są materiałem niezwykle cennym dla wszystkich podmiotów zainteresowanych działalnością resortu cyfryzacji, w szczególności, iż są pierwszym tego typu dokumentem. Należy tym samym docenid ich przedstawienie, jako element otwartego dialogu z głównymi interesariuszami nt. procesu cyfryzacji kraju - w szczególności, że taka forma przedstawienia celów MC może byd dla obywateli łatwiejsza w odbiorze, niż specjalistyczny język strategicznych dokumentów rządowych. Z drugiej jednak strony „Kierunki Działao (…)” są dokumentem o wysokim stopniu ogólności, który wskazując kierunki, nie określa metod, wskaźników, budżetów czy harmonogramów. W słowie wstępnym, wskazano jednocześnie, że bardziej szczegółowe rozwiązania zostaną wprowadzone do osobnej tabeli, którą prowadzi MC, a w samym dokumencie zapowiedziano, że opracowywana jest także strategia zarządzania środkami unijnymi w ramach POPC 2014-2020. Pewne wątpliwości budzi również fakt, że tak określony ogólny zbiór pewnych założeo posiada jednocześnie bardzo krótką, operacyjną wręcz perspektywę wdrażania, tj. 2016 r. W związku z powyższym, pożądanym byłoby dookreślenie statusu konsultowanych „Kierunków Działao (…)” oraz dokumentów planowanych do wydania w przyszłości, wobec wciąż obowiązujących, przyjętych przez Radę Ministrów na podstawie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju dokumentów strategicznych. Deklarując pełne wsparcie merytoryczne w procesie ewentualnej aktualizacji powyższych dokumentów, poniżej przedstawiamy nasze szczegółowe uwagi do poszczególnych obszarów „Kierunków Działao (…)”. 1. Cyfrowe paostwo usługowe W pełni popieramy podkreślenie usługowej roli Paostwa w procesie jego cyfrowej transformacji. Odnosząc się do sformułowania „Cyfryzacja to przedsięwzięcie o charakterze cywilizacyjnym, stąd współpraca całego rządu jest kluczowa dla powodzenia tego projektu.” zwracamy uwagę, że tak określony kierunek i proponowane podejście zgodne z metodyką „Agile” wymagają współpracy nie tylko międzyresortowej, ale przede wszystkim stałego i szerokiego dialogu z obywatelami, organizacjami trzeciego sektora oraz przedstawicielami świata biznesu, skoncentrowanego wokół ważnych problemów społecznych i stworzenie przestrzeni do wymiany opinii i pomysłów na rozwiązanie konkretnych problemów. Szeroko rozumiana cyfryzacja powinna umożliwiad kontakt pomiędzy obywatelami a administracją rządową i samorządową, co nie dotyczy wyłącznie stworzenia mechanizmów umożliwiających pobieranie, składanie czy przegląd elektronicznych wniosków, ale również zapewnienie konwergentnej komunikacji na linii Obywatel Paostwo. Wprowadzenie rozwiązao umożliwiających kontakt mieszkaoców z władzami samorządowymi z wykorzystaniem kanału telefonicznego, portalu internetowego czy aplikacji mobilnej, które poprzez pełną integrację mogą stanowid istotny zbiór danych wpływających na planowanie strategii rozwoju miasta czy całego regionu. Wprowadzając takie rozwiązania, samorządy otrzymują informacje, w których sprawach komunikują się mieszkaocy, zdobędą wiedzę w zakresie wolumenu inicjowanych przez mieszkaoców spraw jak również zyskają wizerunek innowatora. Wprowadzenie wymienionych rozwiązao stanowid będzie narzędzie do zarządzania miastami, z uwzględnieniem zaangażowania mieszkaoców. Pozyskana wiedza może byd również wykorzystana do monitoringu niezbędnych wskaźników na szczeblu rządowym. Jednocześnie, zwracamy uwagę, że w strategii dotyczącej zmian systemowych i technologicznych w zakresie funkcjonowania administracji publicznej i jej jak najlepszej służby obywatelom, wyraźniej należy zaakcentowad znaczenie, niezbędnej dla powodzenia całej strategii - edukacji cyfrowej, która powinna dotyczyd samych obywateli (z naciskiem na grupy zagrożone wykluczeniem cyfrowym), a także przedstawicieli urzędów i instytucji publicznych. Wypracowanie Linii Współpracy na styku Rząd-Samorząd Zgadzając się z postawionymi w „Kierunkach Działao (…) “ tezami, dotyczącymi konieczności wzmocnienia współpracy między rządem a samorządami, postulujemy, aby Ministerstwo Cyfryzacji, jako koordynator projektów cyfryzacji na szczeblu administracji rządowej, podjęło się podobnej roli również na szczeblu samorządowym, przynajmniej w formule merytorycznego mentoringu oraz oparcia na wyraźnie poprowadzonej demarkacji zadao. Szczególnie uzasadnionym byłoby stworzenie w MC centrum wiedzy i rekomendacji - wypracowywanych z wykorzystaniem najlepszych praktyk istniejących na rynku - dla poszczególnych grup odbiorców. Z jednej, bowiem strony konieczna jest skuteczna koordynacja toczących się na różnych szczeblach procesów cyfryzacji, a z drugiej samorządy potrzebują wsparcia w zakresie dostępnych narzędzi, technologii, których docelowa implementacja będzie służyd zarówno obywatelom jak i Paostwu. Wypracowane rekomendacje powinny byd oparte m.in. na wiedzy operatorów i integratorów funkcjonujących na rynku. Przyjęcie standardu elektronicznego obiegu dokumentów w administracji Ministerstwo Cyfryzacji powinno również zaangażowad się i wspierad powstanie platformy e-Zamówieo, o której mowa w nowelizacji ustawy Prawo Zamówieo Publicznych. Przedmiotowy projekt będący implementacją trzech nowych Dyrektyw z 26 lutego 2014 r. (2014/23/EU, 2014/24/EU, 2014/25/EU), wprowadza wiele istotnych zmian dla podmiotów uczestniczących w procesie zamówieo publicznych. Jednym z efektów ma byd „elektronizacja” całej procedury oraz utworzenie platformy informatycznej o nazwie „eZamówienia”, która ma byd prowadzona przez Prezesa UZP i obejmowad, co najmniej Biuletyn Zamówieo, profil nabywcy (narzędzie, które ma byd wykorzystywane do udzielania zamówieo), narzędzie do prowadzenia aukcji elektronicznych. „Profil nabywcy”. Jak się okazuje, ma to byd podstawowe narzędzie prowadzenia postępowania, w ramach, którego ma odbywad się komunikacja między uczestnikami procesu udzielania zamówieo publicznych – łącznie ze składaniem ofert itp. „Profil nabywcy” zostanie „zaprojektowany” rozporządzeniem wykonawczym do nowej ustawy, które ma byd wydane przez Prezesa Rady Ministrów. Aktualnie, pomimo prac nad implementacją, nie jest znany nawet zarys tego najważniejszego i kluczowego aktu wykonawczego. W związku z tym, że od powstania platformy „e-Zamówieo” zależy sprawne, bezpieczne i efektywne prowadzenia postepowao o zamówienie publiczne, niezbędna jest współpraca merytoryczna (i byd może nadzór) Ministerstwa Cyfryzacji z Ministerstwem Rozwoju i UZP. 2. Zapewnienie bezpiecznego dostępu do sieci oraz usług e-administracji Implementacja Dyrektywy NIS wydaje się istotnym elementem wspierającym powstanie i funkcjonowanie systemu bezpieczeostwa Internetu i ochrony przed cyberatakami. W celu jej wdrożenia paostwa członkowskie będą musiały powoład odpowiednie organy krajowe nadzorujące wypełnianie dyrektywy, oraz zespoły reagowania na incydenty i zagrożenia tzw. CSIRT (Computer Security Incident Response Teams) oraz przyjąd własne strategie i plany współpracy w zakresie bezpieczeostwa sieci i informacji. Potwierdzając kluczową rolę cyberbezpieczeostwa dla funkcjonowania całego systemu cyfrowego paostwa, tak w jego prywatnej jak i publicznej sferze, zwracamy uwagę, że istniejąca w tym obszarze ogromna skala, wciąż zmieniających się wyzwao, powoduje, że zapewnienie faktycznie funkcjonującego, a przede wszystkim sprawnego i efektywnego systemu cyberbezpieczeostwa, wymaga dogłębnej diagnozy problemu oraz zidentyfikowania wszystkich dostępnych narzędzi jego rozwiązania. W szczególności istotne jest, aby przy okazji działao organizacyjnych związanych z wdrożeniem Dyrektywy dokonad pełnej inwentaryzacji istniejących w tym zakresie zasobów – zarówno publicznych jak i prywatnych. Należy, bowiem zwrócid uwagę, że w Polsce istnieją już profesjonalne cywilne CERT-y, których roli w systemie cyberbezpieczeostwa kraju nie powinno się pominąd. Dlatego, zarówno działania planowane do podjęcia w krótkiej perspektywie, jak i te, które mają zostad określone w planowanej Strategii Ochrony Cyberprzestrzeni Paostwa, powinny w naszej ocenie, przyjąd, jako główne założenie, model partnerstwa między instytucjami publicznymi oraz prywatnymi. Szczególnym wyrazem jego realizacji powinno byd wykorzystanie dla celów publicznych istniejących już na rynku wysoko wyspecjalizowanych i unikalnych kompetencji w obszarze cyberbezpieczeostwa, np. poprzez wdrażanie na szerszą skalę, istniejących już rozwiązao platform Security w modelach usługowych nabywanych od usługodawców, zamiast budowy wszystkich kompetencji i platform przez samo Ministerstwo Cyfryzacji. Ponadto należy dążyd do rozszerzenia sieci cywilnych CERT-ów, które poprzez wzajemną wymianę informacji mogą szybko i skutecznie reagowad na zagrożenia. Tak ogólnie określony sposób wdrażania polityki cyberbezpieczeostwa wydaje się szczególnie uzasadniony wskazanymi już w „Kierunkach Działao (..)” celami ogólnymi takimi jak efektywnośd działao, czy dążenie do nie dublowania zasobów i wydatków. Niezbędnym jest jednak zapewnienie odpowiednich warunków konkurencyjności, poprzez wybór najbardziej efektywnych i najwyższej jakości rozwiązao w toku sprawnej i dobrze przygotowanej procedurze zamówieo publicznych. Nadużycia telekomunikacyjne Poza samym zagadnieniem cyberbezpieczeostwa, strategia Ministerstwa Cyfryzacji powinna uwzględniad również szeroki aspekt bezpieczeostwa korzystania z usług telekomunikacyjnych. Zaufanie do samych usług telekomunikacyjnych oraz podmiotów je świadczących, jako narzędzi korzystania ze szczególnie wrażliwych cyfrowych usług publicznych, jest, bowiem w naszej ocenie istotnym warunkiem dla sukcesu powszechnej cyfryzacji relacji Paostwo - Obywatel. W tym kontekście, zwracamy szczególną uwagę na koniecznośd wdrożenia skutecznych rozwiązao służących zapobieganiu nadużyciom telekomunikacyjnym, w szczególności oszustwom i wyłudzeniom na szkodę użytkowników usług, a także samych przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Poza efektem w postaci zwiększenia zaufania do korzystania z usług telekomunikacyjnych, skuteczne zapobieganie działaniom fraud-owym, spowoduje, że do skarbu paostwa będą wpływały należności podatkowe, które dzisiaj w wyniku działao o charakterze przestępczym nie są uiszczane. Zmiany w zakresie przeciwdziałania nadużyciom powinny objąd nowe systemowe rozwiązania prawno-regulacyjne celem ich wyeliminowania oraz powinny doprowadzid do stałej poprawy efektywności stosowanych metod działania walki z nadużyciami w telekomunikacji. Stąd też liczymy, że Ministerstwo Cyfryzacji, na bazie wyników wcześniejszych prac i dialogu z rynkiem, podejmie odpowiednie działania legislacyjne zmierzające do wyeliminowania tzw. fraudów. 3. Zwiększenie efektywności wydatkowania środków z POPC 2014-2020 Kluczowym założeniem, dla przyszłej strategii wdrażania środków POPC 2014-2020 ma byd zwiększenie efektywności tego procesu. Jest to postulat, który podkreślaliśmy na każdym etapie prac nad samym programem jak i dokumentacją konkursową dla poszczególnych osi priorytetowych. Faktyczne osiągnięcie tego założenia, będzie jednak wprost uzależnione od postanowieo planowanej do opublikowania „strategii i harmonogramu wdrażania POPC”. Wobec tego naszym kluczowym postulatem jest rozpoczęcie dialogu z organizacjami zrzeszającymi interesariuszy POPC, który powinien prowadzid do zdefiniowania takiej strategii. W szczególności proponujemy wykorzystanie do tego celu istniejących już platform współpracy, takich jak grupy robocze powołane w ramach Komitetu Monitorującego POPC, czy Komitet Sterujący tzw. Memorandum szerokopasmowego. Jako wstęp do takiej dyskusji przedstawiamy następujące postulaty, których uwzględnienie może w naszej ocenie zwiększyd efektywnośd wykorzystania nie tylko środków POPC, ale również sieci regionalnych wybudowanych w ramach poprzedniego budżetu unijnego: W celu zwiększenia efektywności wydatkowania środków w ramach POPC należałoby skoordynowad wydatkowanie środków na technologie informacyjnokomunikacyjne realizowane w ramach innych programów krajowych i regionalnych. Dla przykładu w ramach pierwszego naboru w osi I POPC w ramach realizowanego projektu należy zapewnid zasięg sieci szerokopasmowej dla szkół wskazanych w miejscowościach, lub w częściach miejscowości, w których realizowany będzie projekt. Szkoły muszą się znaleźd w zasięgu sieci o przepływności: min. 100 Mb/s. Właściwe byłoby skoordynowanie realizacji projektów i budowy sieci dla szkół z realizacją Programów Regionalnych, które przewidują możliwośd dofinansowania sprzętu informatycznego lub realizacją programów edukacyjnych dla tych szkół. Wydatkowanie środków w ramach osi III powinno byd skoordynowane z wydatkowaniem środków/projektami realizowanymi w ramach osi I. W efekcie powinno położyd się nacisk na poprawę kompetencji cyfrowych oraz popyt na szybkie sieci na tych obszarach kraju, na których planowana jest realizacja projektów budowy sieci szerokopasmowych. Takie podejście, z jednej strony umożliwiałoby faktyczne wykorzystanie nowo nabytych umiejętności cyfrowych w codziennym korzystaniu z szybkich łączy i jednocześnie wspierałoby by samodzielne już nabywanie nowych umiejętności. Z drugiej strony, zwiększając potencjalną bazę klientów, mogłoby pozytywnie wpłynąd na rachunek ekonomiczny zrealizowany inwestycji w sieci szerokopasmowe. Taka korelacja jest w naszej ocenie bardzo istotna, trudno, bowiem za efektywne uznad, kreowanie kompetencji cyfrowych na obszarach, które de facto pozbawione są możliwości dostępu do szybkich sieci szerokopasmowych. Zwiększenie kompetencji użytkowników jak i dotacja na wybudowanie infrastruktury, same w sobie nie rozwiążą problemu wykluczenia cyfrowego jak i nie zwiększą wykorzystania nowych technologii w sytuacji braku środków na ich zakup, co jest częstą sytuacją na tzw. obszarach białych NGA, stanowiących w większości słabo zaludnione obszary wiejskie. Rozwiązaniem problemu bariery finansowej byłoby uwzględnienie dostępu do Internetu w ramach polityki socjalnej paostwa (np. dotacje dla najbardziej potrzebujących użytkowników) oraz preferowanie projektów, których wielkośd daje możliwośd uzyskania efektów skali. Edukacja cyfrowa powinna byd jednocześnie rozumiana maksymalnie szeroko i nie powinna byd ograniczona wyłącznie do „kompetencji cyfrowych ściśle powiązanych z innymi strategicznymi celami paostwa w obszarze edukacji i nauki”. Ambicją strategii powinno byd, aby uniwersalne kompetencje cyfrowe, były atrybutem wszystkich obywateli bez względu na wiek, miejsce zamieszkania, poziom sprawności czy wiedzę. Ich zakres powinien zapewniad sprawne funkcjonowanie nie tylko w przestrzeni paostwowej, ale też obywatelskiej, społecznej, biznesowej i prywatnej. Tylko takie szerokie i funkcjonalne podejście do kompetencji cyfrowych pozwoli na efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów. Z uwagi na jeden z głównych elementów strategii, jakim jest ochrona przed cyberatakami należy rozważyd wprowadzenie do kryteriów formalnych lub merytorycznych stosowanych w ramach konkursowych lub pozakonkursowych procedur wyboru projektów teleinformatycznych na każdym poziomie (zarówno centralnym jak i samorządowym), wymogów stosowania w ramach wdrażanych systemów teleinformatycznych rozwiązao zabezpieczających przed cyberatakami. Biorąc pod uwagę, jedno z założeo „Kierunków działao (…)” tj. „technologia nie za wszelką cenę: ograniczenie marnotrawstwa środków publicznych, eliminacja projektów nakładających się na siebie” należy położyd większy nacisk na weryfikację zgłaszanych projektów, w tym ubiegających się o finansowanie z Funduszy Unijnych POPC. Biorąc pod uwagę założenia, które prezentowane były dotychczas (wysłuchania publiczne w ramach PO PC 2.1), należy wskazad, że założenia tych projektów nie są komunikowane/weryfikowane na szczeblu centralnym. Częśd prezentowanych założeo projektów pokrywa się ze sobą. Nie przewidziano mechanizmów łączenia danych między resortami, bez konieczności dublowania tych samych zakresów danych. W zakresie środków przeznaczonych w POPC na realizację infrastruktury szerokopasmowej, należy rozważyd wprowadzenie mechanizmów koordynacji wydatkowania tych środków z wydatkowaniem środków przeznaczonych na rozwój infrastruktury liniowej, w innych programach operacyjnych, w tym w szczególności na infrastrukturę, drogową, elektroenergetyczną oraz wodociągową w ramach programów regionalnych, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (drogi lokalne oraz infrastruktura wodociągowa). Chcielibyśmy również pokreślid, że efektywnośd w obszarze funduszy unijnych powinna byd pojęciem rozumianym szeroko. W szczególności, efektywnośd nie może byd utożsamiana wyłącznie z procesem planowania, alokowania, dystrybucji oraz rozliczania środków unijnych w ujęciu „księgowym”. W naszej ocenie, efektywnośd należy odnosid przede wszystkim, bezpośrednio do realnych wyników do których osiągnięcia przysłużyło się funduszowe rozdysponowanie określonej kwoty. Taka zależnośd jest szczególnie widoczna w przypadku rozpatrywania efektywności wsparcia inwestycji infrastrukturalnych, które w przypadku POPC, będą dotyczyły sieci szerokopasmowych. Słusznie przyjętym w tym obszarze wskaźnikiem jest liczba gospodarstw domowych jakie zostaną objęte zasięgiem szybkich sieci szerokopasmowych, natomiast wskaźnikiem efektywności wydatkowania środków unijnych powinno byd przede wszystkim osiągnięcie jak najwyższej wartości tego wskaźnika, czyli uzyskanie jak najniższej średniej ceny podłączenia, ale również i utrzymania jednego gospodarstwa domowego. Z punktu widzenia możliwości realizacji inwestycji i utrzymania infrastruktury w dłuższym okresie, najważniejszym, a byd może jedynym mechanizmem gwarantującym zwiększenie efektywności wydatkowania środków unijnych, jest zapewnienie przyjaznych warunków dla inwestycji szerokopasmowych. Pierwszym krokiem w tym kierunki jest usunięcie zidentyfikowanych barier inwestycyjnych i nie tworzenie kolejnych. Takich działao, nie zastąpią żadne inne, nawet najbardziej trafne rozwiązania skupiające się na usprawnianiu samej „inżynierii funduszowej”, takie jak odpowiednia metodyka wyznaczania obszarów, adekwatne kryteria wyboru projektów, przejrzysta dokumentacja konkursowa, czy kompetentne służby odpowiedzialne za wybór i obsługę finansową projektów. W tym kontekście z satysfakcją odbieramy znaczące przyspieszenie prac legislacyjnych związanych z wdrożeniem do krajowego porządku prawnego tzw. dyrektywy kosztowej. Zwracamy jednak uwagę, że w naszej ocenie, samo wdrożenie dyrektywy, która de facto w kluczowym zakresie, jest już w polskim prawodawstwie wdrożona od 2010 r., nie będzie miało istotnego wpływu na zwiększenie efektywności wydatkowania środków POPC, rozumianej wprost jako efektywności realizowanych za te środki inwestycji. Nie należy więc spodziewad się znaczącego wzrostu liczby gospodarstw domowych, które zostaną objęte zasięgiem szybkich sieci, w wyniku samego wdrożenia dyrektywy kosztowej. Niezbędnymi warunkami osiągnięcia tego wyniku jest po pierwsze usunięcie istniejących barier inwestycyjnych, które nie zostały zaadresowane w procedowanym w trybie pilnym projekcie ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci szerokopasmowych oraz niektórych innych ustaw, wśród których należy wymienid m.in. koszty utrzymania infrastruktury szerokopasmowej, problemy lokalizacji sieci bezprzewodowych czy wciąż niewystarczająco precyzyjne przepisy regulujące proces budowlany oraz zagadnienia dostępu do budynków i nieruchomości. Po drugie należy zapewnid, aby mimo znaczącego tempa prowadzonych pac legislacyjnych, w odpowiednim stopniu uwzględnid liczne uwagi, zgłoszone przez przedstawicieli sektora telekomunikacyjnego w toku konsultacji. Do obu tych zagadnieo odnieśliśmy się wyczerpująco, w skierowanym do Ministerstwa Cyfryzacji wystąpieniu PIIT z dnia 25 stycznia br. 4. Zwiększenie skuteczności działao Polski w zakresie rozwoju Teleinformatyki w instytucjach Unijnych oraz w skali międzynarodowej. W ramach realizacji Strategii Komisji Europejskiej dot. Jednolitego Rynku Cyfrowego (Strategia DSM), w tym roku Komisja a przedstawi szereg propozycji legislacyjnych o istotnym wpływie na sektor teleinformatyczny, w tym m.in. propozycję reformy tzw. pakietu telekomunikacyjnego (pakietu dyrektyw łączności elektronicznej). W tym kontekście dostrzegamy i popieramy koniecznośd zwiększenia poziomu aktywności Polski w dialogu międzynarodowym, w szczególności na poziomie instytucji UE. Potrzeba ponownej analizy efektowności i adekwatności obecnego modelu regulacji sektora telekomunikacyjnego jest bezdyskusyjna. Europejski sektor teleinformatyczny potrzebuje otoczenia Prawno regulacyjnego, które umożliwi realną konkurencję firm europejskich na rynkach światowych, przy zachowaniu warunków konkurencji na rynku unijnym oraz na rynkach lokalnych. Zmiany ekonomiczne i społeczne, takiej jak pojawienie się graczy OTT, konwergencja usług czy konkurencja podmiotów spoza UE, a także techniczne, w tym wdrażanie modelu usług „all IP”, mobilnośd, internet rzeczy czy rozwiązania hybrydowe, w pełni uzasadniają koniecznośd zastosowania adekwatnych mechanizmów prawnych i regulacyjnych. Jednocześnie ostateczny kształt tych regulacji będzie miał bezpośredni wpływ na wartośd oraz poziom konkurencyjności zarówno europejskiego jak i polskiego rynku telekomunikacyjnego. Dlatego uważamy, że pierwszym etapem dla zwiększenia skuteczności działao Polski na arenie międzynarodowej, powinno byd wypracowanie silnej, merytorycznie podbudowanej pozycji negocjacyjnej na poziomie krajowym. Kluczowe postulaty w tym obszarze szerzej przedstawiliśmy we wcześniejszych wystąpieniach Izby kierowanych do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji w ramach konsultacji dot. Jednolitego Rynku Cyfrowego. Wskazując na powyższe, ogólne zagadnienia, deklarujemy chęd udziału w wielostronnym dialogu, który pozwoliłby takie stanowisko lub strategię wypracowad. Szerokie konsultacje i regularny dialog z rynkiem, który ma byd ostatecznym beneficjentem nowych regulacji, będą w naszej ocenie szczególnie istotne na etapie dalszych prac nad konkretnymi propozycjami legislacyjnymi.