Przeczytaj opinię M. Rożyńskiej, członka Polskiego

Małgorzata Rożyńska
Co warto wiedzieć o interaktywnych pomocach dydaktycznych?
Nauczyciele wykazują duże zainteresowanie innowacyjnymi rozwiązaniami w pracy z
uczniami. Chętnie integrują tradycyjne metody nauczania z interaktywnymi sposobami
rozwijania i doskonalenia umiejętności szkolnych, dzięki którym zagwarantowany jest
systematyczny rozwój zdolności umysłowych dzieci. Szczególnie w pracy edukacyjnej z
dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym należy zapewnić im właściwe
doświadczenia, które stworzą korzystne podstawy kontynuowania nauki w ciągu całego życia.
Wiadome jest, że w edukacji szkolnej niezwykle ważna jest umiejętność sprawnego pisania, a
problemy z pisaniem utrudniają przyswajanie wiedzy i nabywanie umiejętności szkolnych w
ramach różnych przedmiotów i w konsekwencji mogą być przyczyną uogólnionych
niepowodzeń szkolnych. Z tych właśnie względów rodzi się potrzeba wskazywania zarówno
właściwych wzorców postępowania w procesie edukacyjnym jak i doboru odpowiednich
pomocy dydaktycznych, wspierających ten proces. Wybierając więc pomoce dydaktyczne,
zwłaszcza te interaktywne, nie należy kierować się ani trendem, ani też olśniewającą reklamą,
a rzeczywistymi właściwościami produktu, które mogą nauczycielowi skutecznie usprawnić i
uatrakcyjnić prowadzenie zajęć, a uczniowi dostarczyć stosownych do potrzeb i wieku
doświadczeń.
Biorąc pod uwagę wielość rodzajów i marek tablic interaktywnych na rynku polskim pragnę
zwrócić uwagę nauczycieli na pozytywne aspekty stosowania tablicy interaktywnej
Interwrite DualBoard z pisakiem, jako najbardziej optymalnego narzędzia wspierającego
kształtowanie właściwych nawyków związanych z pisaniem u dzieci w wieku
przedszkolnym i uczniów w wieku młodszym szkolnym.
Jedną z najważniejszych zalet pisaka Interwrite jest to, że stanowi on odpowiednik
tradycyjnego narzędzia pisarskiego (pióra, długopisu, ołówka). Pisak został zaprojektowany
do potrzeb szkolnych, w związku z tym spełnia wymagania co do kształtu, wielkości i
właściwej wagi, a ponadto jest odporny na uszkodzenia. Jego użycie odpowiada technice
pisania ręcznego, zatem posługiwanie się nim odzwierciedla zarówno bieżące umiejętności
jak i trudności w pisaniu. Jest to bardzo ważne w aspekcie kontroli postępów w opanowaniu
umiejętności pisania i w kontekście rozpoznawania ryzyka dysgrafii. Obserwacja
wykonywania przez dane dziecko zadań graficznych z wykorzystaniem pisaka Interwrite
umożliwia i ułatwia nauczycielowi rozpoznanie trudności w rysowaniu i pisaniu, co jest
istotne z punktu widzenia diagnozy zaburzeń czynności pisania i podjęcia działań
profilaktycznych lub terapeutycznych w czasie optymalnym dla dziecka z opóźnieniami bądź
zaburzeniami w zakresie czynności grafomotorycznych.
Należy pamiętać, że w końcowym okresie wieku przedszkolnego dzieci osiągają już wysoki
poziom zręczności, płynności i elastyczności motorycznej. Niektóre ruchy ulegają
automatyzacji, co jest widoczne w harmonijnym ich wykonywaniu. Bardzo istotnym
przejawem wysokiego stopnia sprawności ruchów jest przewidywanie (antycypacja ruchowa),
które przejawia się we wcześniejszym przystosowaniu pozycji ciała, ustawieniu ręki do
czynności mającej nastąpić. (M. Dmochowska, 1979) W związku z tym zadaniem
priorytetowym dla tego okresu rozwojowego jest wykształcenie u dziecka prawidłowego
chwytu i nauka prowadzenia narzędzia pisarskiego z poprawnym chwytem (narzędzie oparte
jest na palcu środkowym, trzymane przez kciuk i palec wskazujący, odległość palców od
końcówki narzędzia piszącego wynosi ok. 1,5 do 2,5cm.). Właściwy rodzaj chwytu jest
pożądany ze względu na optymalny sposób operowania narzędziem, chodzi o wytworzenie
ekonomiczności, swobody i precyzji ruchów pisarskich. Należy wiedzieć, że zmiana
nieprawidłowych nawyków w tym zakresie nie jest zadaniem łatwym, a niekiedy nawet
niemożliwym. Ponadto ważnym celem oddziaływań dydaktycznych w zakresie pisania jest
wdrożenie dziecka do umiejętnego posługiwania się narzędziem ze zwróceniem uwagi na
ułożenie pozycji całego ciała.
Jeśli dziecko jest w stanie dobrze skoordynować ruchy, to rezultatem jest kreślenie znaków
graficznych linią ciągłą, ruchami swobodnymi, bez zbytniego napięcia mięśni i stawów. Braki
koordynacji powodują widoczny, silny nacisk narzędzia na papier, szybko występujące
objawy zmęczenia ręki, linie chwiejne, przerywane, o nierównym śladzie. W tej sytuacji
konieczne jest stymulowanie i usprawnianie sprawności grafomotorycznej. W tym zadaniu
pomocny może być pisak Interwrite. Wśród kolejnych zalet tego urządzenia należy wymienić:
 może mieć wpływ na stabilizację napięcia mięśniowego w obrębie ramion i barków,
jeśli ustalimy z dzieckiem prawidłowy sposób posługiwania się narzędziem w pozycji
stojącej i siedzącej (np. podczas pracy z kolejnym urządzeniem Interwrite, tabletem
Mobi, obsługiwanym identycznym pisakiem, jak tablica interaktywna DualBoard.);
 umożliwia dziecku wykonywanie zadań wymagających planowania przestrzeni, co
może sprzyjać rozwojowi jego wyobraźni przestrzennej i zwiększać koncentrację
uwagi;
 korzystnie może wpływać na integrację sensoryczną, stymulując u dziecka sferę
dotykową i proprioceptywną podczas trzymania pisaka i manipulowania nim po
tablicy oraz podczas dozowania odpowiedniego nacisku w czasie wykonywania
zadania graficznego, a także stymulując sferę przedsionkową podczas kontroli ruchów
głowy, oczu i ręki;
 umożliwia wykonie ćwiczeń planowania ruchowego w obrębie oczu oraz płynności
ruchów gałek ocznych podczas przekraczania linii środkowej ciała;
 stwarza możliwość do wykonywania ćwiczeń koordynacji wzrokowo- ruchowej
podczas rysowania oburącz (tablica ma funkcję rozpoznawania z osobna dwóch
pisaków, jest też możliwe ustawienie dwóch różnych kolorów dla każdego pisaka);
 daje możliwość wykonania ćwiczeń płynności i rytmiczności pracy obu rąk, o ile
wskażemy dziecku jak powinny współpracować ze sobą ręce podczas korzystania z
tablicy i pisaka.
Pisak Interwrite można uznać za najlepszą tego typu propozycję na rynku, która doskonale
sprawdza się jako narzędzie wspierające tradycyjne formy pracy z dzieckiem w nauce pisania.
Jako narzędzie wyposażone w atrakcyjne dla dziecka rozwiązania technologiczne, będzie
wyzwalać w nim naturalną chęć pisania. Natomiast dziecko, które dotąd przejawiało niechęć
do pisania i rysowania, mając do dyspozycji nowe narzędzie pisarskie, z pewnością szybciej
przełamie tę niechęć, co jednocześnie wpłynie na kształtowanie się pozytywnego stosunku do
pisania i zwiększenie motywacji do podejmowania prób w pisaniu. Dziecko, mając kontakt z
takim niekonwencjonalnym urządzeniem, pracuje znacznie chętniej, ponieważ doświadczenia
w pisaniu w nowej i interesującej dla dziecka formie dostarczą mu wielu pozytywnych emocji
i upewnią je, że pisanie może być zadaniem dostarczającym przyjemnych wrażeń.
Twórcza praca nauczyciela i dziecka z tablicą interaktywną Interwrite DualBoard z
pisakiem może zapewnić systematyczny rozwój umiejętności pisania, gdyż możliwe jest
wykonywanie imponującej liczby ćwiczeń, które skutecznie wspierają dziecko w nauce
pisania. Dziecko wykonujące ćwiczenia z użyciem pisaka pod kierunkiem nauczyciela ma
możliwość:










utrwalać prawidłowy chwyt narzędzia pisarskiego, co prowadzi do wyrobienia
nawyku prawidłowego trzymania;
wdrażać się do właściwego posługiwania się narzędziem pisarskim;
utrwalać prawidłowy kierunek kreślenia linii pionowych, poziomych i owalnych oraz
utrwalać prawidłowy kierunek pisania liter;
dynamizować proces automatyzowania się ruchów pisarskich;
uskuteczniać kształtowanie się precyzji i płynności w zakresie ruchów pisarskich;
doskonalić ruchy pisarskie ręki wiodącej, tak aby ruchy palców harmonizowały się z
ruchami dłoni w nadgarstku w toku czynności grafomotorycznych oraz płynnie
przesuwała się cała ręka z narzędziem;
ćwiczyć i kontrolować siłę nacisku narzędzia piszącego;
kontrolować stabilność linii;
kontrolować i porównywać ze wzorem formę i proporcje w obrębie litery i znaku
literopodobnego;
kontrolować wielkość, pochylenie oraz połączenia liter w wyrazach oraz znaków
literopodobnych w strukturze wzoru.
W praktyce szkolnej nauczyciel i dziecko mogą zastosować pisak Interwrite w zadaniach:




kopiowania wzorów na tablicy z kartek lub książek (do grubości 1 cm);
pisania i rysowania pisakiem po tablicy w dowolnym tempie, w zależności od potrzeb
i możliwości osoby piszącej (nie ma konieczności kontrolowania kursora, pod
względem czy nadąża za pisakiem);
wymagających dużej precyzyjności trafienia w odpowiedni punkt (nawet bardzo
mały), ponieważ pisak wyróżnia się dużą precyzyjnością i bezproblemowe jest
wykonywanie tego typu zadań;
pokazywania ruchu kursora za pomocą pisaka;




kasowania (ścierania) niepotrzebnych elementów, ponieważ funkcja gumki znajduje
się pod przyciskiem pisaka, zatem nie jest konieczne włączanie dodatkowych funkcji
czy zastosowanie innego narzędzia;
zastępowania funkcji myszki takich jak prawy przycisk i podwójne kliknięcie (pisak
wyposażony jest w przycisk w funkcji pełnej sprzętowej emulacji myszki
komputerowej, bez potrzeby uczenia się równych kombinacji czy wykorzystywania
dodatkowych przycisków na tablicy);
wymagających wykonywania na tablicy pracy równocześnie dwóch osób (tablica
posiada funkcje Dual, przez co rozpoznawane są osobno dwa pisaki i możliwe jest
ustawienie dwóch różnych kolorów dla każdego pisaka);
wymagających pokazania ruchu kursora bez potrzeby dotykania tablicy (czułość
zbliżeniowa pisaka wynosi ok. 1 cm).
Odpowiednio zaplanowane i dobrane ćwiczenia do indywidualnych potrzeb dziecka,
umożliwią w znacznym stopniu podniesienie efektywności pracy z dzieckiem. Należy
również podkreślić tę zaletę pisaka, że pisanie nim jest bardzo wygodne i najbardziej zbliżone
do tradycyjnego. W kontekście kształtowania się ruchów pisarskich posługiwanie się
pisakiem przynosi o wiele bardziej wymierne efekty niż pisanie palcem po tablicy. Ponadto
należy uwzględnić inne zalety tablicy z piaskiem, a mianowicie to, że tablica reaguje tylko na
sygnał pisaka, czyli można swobodnie oprzeć rękę piszącą o tablicę i nie spowoduje to reakcji
tablicy.
Warto zwrócić uwagę, że tablica interaktywna Interwrite DualBoard z pisakiem, mogą
być wykorzystane zarówno podczas zajęć z całą klasą jak i zajęć specjalistycznych
(korekcyjno- kompensacyjnych), gdy celem jest usprawnianie funkcji percepcyjnomotorycznych, a także na innego typu edukacyjnych zajęciach dodatkowych jako element
profilaktyczny, pomagający w zapobieganiu problemom w pisaniu. Ponadto znajdą swoje w
pełni uzasadnione zastosowanie, również w terapii indywidualnej (np. zajęć
rewalidacyjnych), mającej na celu stymulowanie i usprawnianie sprawności grafomotorycznej
oraz koncentracji uwagi. Pisak Interwrite będąc wielofunkcyjną i atrakcyjną pomocą
dydaktyczną wzbudza u dzieci zainteresowanie i mobilizuje je do koncentrowania uwagi na
zadaniach.
Wnioski
Najistotniejsze znaczenie dla osiągania sprawności grafomotorycznych ma właściwe
dostarczanie dzieciom bodźców. Brak właściwych doświadczeń i okazji do ćwiczenia
sprawności, a także nieracjonalne i niedostosowane do potrzeb rozwojowych dozowanie
dzieciom ćwiczeń podczas zajęć bywa przyczyną nierównomierności pracy mięśni,
niezadowalającego rozwoju kompetencji w zakresie pisania oraz braku pozytywnej motywacji
do działania.
Dziecko, mając do dyspozycji tablicę interaktywną Interwrite DualBoard z pisakiem,
będzie wykonywać zadania z większą motywacją i zaangażowaniem, ponieważ przekona się,
że jest to czynność niezwykle emocjonująca, atrakcyjna w formie. Metodyczna,
uporządkowana i twórcza praca z urządzeniem zapewni systematyczny postęp w rozwoju
umiejętności pisania każdego dziecka. Efektem konsekwentnego treningu pisania w różnych
formach będzie poprawa estetyki i czytelności pisma oraz szybsze tempo pisania.
Doskonalenie tej umiejętności zapobiegnie powstawaniu niepowodzeń szkolnych.
BIBLIOGRAFIA
D. Berthet, Wprowadzenie do nauki pisania, Warszawa 2002.
M. Bogdanowicz, Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie, Gdańsk 2003, 2005.
M. Bogdanowicz, Ryzyko dysleksji, dysortografii i dysgrafii. Gdańsk 2011.
M. Bogdanowicz, Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1991.
M. Bogdanowicz, Leworęczność u dzieci, Warszawa 1989.
M. Bogdanowicz, Integracja percepcyjno-motoryczna. Teoria- diagnoza- terapia, Warszawa 2000.
M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M. Rożyńska, Uczeń z dysleksją w domu. Poradnik nie tylko dla rodziców,
Gdynia 2007.
M. Bogdanowicz, M. Rożyńska, Lewa ręka rysuje i pisze, Gdańsk 2004.
M. Bogdanowicz, M. Rożyńska, Od dysgrafii do kaligrafii. Piszę coraz ładniej. Gdynia 2010.
M. Bogdanowicz, Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichovej,
Gdańsk 2000.
M. Dmochowska, Zanim dziecko zacznie pisać, Warszawa 1979.
M. Dmochowska, Droga dziecka do nauki pisania. Analiza procesu odwzorowywania graficznego, Warszawa
1971.
A. Domagała, U. Mirecka, Profil sprawności grafomotorycznych. Gdańsk 2010.
T. Gąsowska, Z. Pietrzak-Stępkowska, Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu,
Warszawa 1994.
E. Górniewicz, Trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci, Olsztyn 2000.
E. Górniewicz, Pedagogiczna diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, Toruń 2002.
E. B. Hurlock, Rozwój dziecka, Warszawa 1985.
I. Mańkowska, M. Rożyńska, Ortograffiti z Bratkiem. Program. Gdynia 2010.
J. Taylor, Handwriting. A Teacher’s Guide, London 2001.
T. Wróbel, Nauczanie i doskonalenie pisma, Warszawa 1963.
T. Wróbel, Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym, Warszawa 1985.
Informacje o autorce artykułu:
Małgorzata Rożyńska
Pedagog, logopeda, specjalista terapii pedagogicznej, Sekretarz Generalny w Polskim
Towarzystwie Dysleksji. Koordynator programu „Szkoła przyjazna uczniom z dysleksją” w
woj. pomorskim. Współautorka szkoleń Polskiego Towarzystwa Dysleksji „Dysleksja.
Terapia dzieci młodszych” oraz „Warsztat skutecznego nauczyciela – wsparcie uczniów ze
specyficznymi trudnościami w uczeniu się z klas I- III i IV–VI” w Akademii Ortograffiti.
Autorka i współautorka wielu publikacji dla nauczycieli, rodziców i dzieci poświęconych
problematyce trudności w czytaniu i pisaniu oraz dysleksji rozwojowej min.:
1. Uczeń z dysleksją w domu. Poradnik nie tylko dla rodziców. (współautorstwo M.
Bogdanowicz, A. Adryjanek), OPERON
2. ORTOGRAFFITI z Bratkiem. Program wsparcia uczniów ze specyficznymi trudnościami
w nauce dla kl.1-3. (współautorstwo: I. Mańkowska), OPERON
3. Dysleksja- Litery. Zestaw materiałów multimedialnych wspomagających naukę liter, YDP
4. Dysleksja- Trening słuchania, czytania i pisania. Moduł terapeutyczny dla dzieci od 9 do
10 lat, YDP
5. Gotowość szkolna. Zestaw ćwiczeń do wspomagania procesu diagnozy gotowości szkolnej
oraz stymulacji funkcji percepcyjno – motorycznych i umiejętności matematycznych,
(współautorstwo: R. Czabaj, I. Mańkowska, E. Tryzno), YDP
6. Od dysgrafii do kaligrafii – zeszyty ćwiczeń do kaligrafii z serii Ortograffiti.
współautorstwo M. Bogdanowicz), OPERON
7. Karty ortomagiczne i Gry ortomagiczne (współautorstwo M. Bogdanowicz), OPERON
8. Lew-a ręka rysuje i pisze (współautorstwo M. Bogdanowicz), Harmonia
9. Liczne publikacje na łamach Biuletynu PTD Dysleksja
Miejsce pracy: Szkoła Podstawowa Nr 6 im. Jana Pawła II w Redzie (woj. pomorskie)