w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
Transkrypt
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
W NUMERZE: WIEŚCI Z WOJEWÓDZTWA 4 6 Bursztynowe Laury za żywność regionalną Stawka - nasze zdrowie Z ŻYCIA POMORSKIEGO OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO 8 12 13 15 18 20 O nas: Działalność doradcza w powiecie starogardzkim Pokaz zwierząt hodowlanych w Strzelinie Na Targach w Lubaniu Czempionaty dla najlepszych Żuławskie Targi Rolne - podsumowanie Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Starym Polu POMORSKA IZBA ROLNICZA 22 23 24 25 26 26 27 28 28 29 Pomorski Piknik Zbożowy Pracowity dzień Pomorskiej Izby Rolniczej Walne Zgromadzenie PIR - Zarząd otrzymał absolutorium Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Nowodworskiego Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego Delegacja mongolska w Pomorskiej Izbie Rolniczej Pomorska Izba Rolnicza na Targach w Lubaniu PIR na Targach w Starym Polu Kurs bukieciarstwa w Wyszecinie Miejsce z klimatem Ryczałt czy zasady ogólne VAT - świadomy wybór rolnika (cz. II) str. 36 W poprzednim wydaniu miesięcznika przedstawiliśmy system ryczałtowy rozliczania podatku VAT. W tym numerze piszemy o rozliczaniu podatku VAT na zasadach ogólnych. DLA WSI I REGIONU 30 34 34 Rola imprez promocyjnych w promowaniu przedsiębiorczości Aktualne informacje prawne dla rolnictwa Warto przeczytać ZARZĄDZANIE GOSPODARSTWEM ROLNYM 35 36 Pozarolnicza działalność gospodarcza (cz. I) Ryczałt czy zasady ogólne VAT - świadomy wybór rolnika (cz. II) NA POLACH I ŁĄKACH 41 44 45 47 Choroby i szkodniki ziemniaków w natarciu! Kombajny należy sprawdzać Przypominamy – lipiec - sierpień Komunikat Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa W CHLEWNI I OBORZE 48 49 50 Lato w oborze Przypominamy - lipiec - sierpień Wykaz hodowców trzody chlewnej objętych oceną wartości użytkowej... W TROSCE O ŚRODOWISKO 52 Postępowanie z pozostałościami i opakowaniami po środkach ochrony roślin Choroby i szkodniki ziemniaków w natarciu! str. 41 Ziemniak jest szczególnie narażony na rozwój agrofagów, a zwłaszcza szkodników i patogenów, głównie ze względu na wegetatywny sposób rozmnażania. Od wielu lat największe problemy na plantacjach ziemniaka sprawiają producentom choroby grzybowe oraz szkodniki. Z WIZYTĄ U ROLNIKA 54 Produkcja mleka to nasza specjalność DONIESIENIA 56 57 58 59 60 61 62 63 Zagrożenia wypadkowe w indywidualnych gospodarstwach rolnych Zdrowy i smaczny obrazek czyli rzecz o warzywach i owocach Młodzi następcy gospodarstw w słupskim Poznajmy laureatów kolejnego etapu regionalnego Paczka od rolnika - forma sprzedaży bezpośredniej Spotkanie absolwentów Szkoły Rolniczej w Bolesławowie Konkurs na nalewkę domową Zapraszamy do podpisywania umów na świadczenie usług doradczych... Lato w oborze str. 48 Przed nami okres wysokich temperatur. Narażone na nie są również nasze zwierzęta. Krowy najlepiej czują się w temperaturach do 20° C. Wyższe wywołują u nich stres cieplny. Jak zatem chronić zwierzęta przed upałami? W DOMU I ZAGRODZIE 64 Smaczne potrawy z ryżu OFERTY ROZRYWKA DLA DOROSŁYCH I DLA DZIECI RAPORT Z RYNKU 3 Wieści z województwa Bursztynowe Laury za żywność regionalną 27 maja 2012 r., już po raz szósty, w Gdańsku-Oliwie, na placu przed Archikatedrą Oliwską odbyło się VI Pomorskie Święto Produktu Tradycyjnego. W tym roku uczestnicy po raz pierwszy stanęli do konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Pomorskie Smaki” o Bursztynowy Laur Marszałka Województwa Pomorskiego. Bursztynowy Laur - nagroda główna w konkursie „Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Pomorskie Smaki” roślinnymi i innymi produktami regionalnymi. Trzecia, której szefował prof. Witold Nierzwicki z Wyższej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku, analizowała właściwości napojów i alkoholi oraz mięs. W każdej kategorii przyznano trzy nagrody główne oraz wyróżnienia. Bursztynowe Laury otrzymali: • Pomorska Akademia Kulinarna, prowadzona pod nadzorem Stowarzyszenia Kucharzy Polskich, za szprota bałtyckiego na pierzynce z sosu żuławskiego, • Elżbieta Gornowicz z Osówka za swojski chleb z masłem, • Zyta Górna ze Zgorzałego za konfiturę truskawkową, • Łukasz Mucha z Rakowca za kozi ser rakowiecki, • Elżbieta Janke z Górek za nalewkę z owoców dzikiej róży. Pomorskie Święto Produktu Tradycyjnego było współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. Organizatorem Święta był Samorząd Województwa Pomorskiego, wykonawcą Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku. K onkurs odbył się w dwóch kategoriach: na najlepszy produkt regionalny i na najlepszą potrawę regionalną. Uczestniczyli w nim przedstawiciele restauracji, gospodarstw agroturystycznych, koła gospodyń wiejskich i uczniowie szkół o profilu gastronomicznym. Powołano trzy komisje konkursowe. Pierwsza, z przewodniczącym Grzegorzem Russakiem – smakoszem i znawcą kuchni oraz wiceprzewodniczącym Krzysztofem Wierzbą – szefem kuchni z EuroToques Polska, oceniała potrawy. Druga, pod kierownictwem Artura Michny, zajmowała się produktami 4 Uczestnicy konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Pomorskie Smaki” 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Wieści z województwa Nagrodę wręcza Pan Robert Mikołajczyk z Agencji Rynku Rolnego OT Gdynia Na scenie przemawia dr Grzegorz Russak. Pierwsza z prawej Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich - Justyna Durzyńska KATEGORIA „POTRAWA” I miejsce Agroturystyka „Pod Jeleniem” Adam Pozorski z Wirt za „udziec w sosie własnym” II miejsce Pomorska Akademia Kulinarna z Gdańska - Katarzyna Jezierska, Paweł Ciarkowski za „szprota bałtyckiego na pierzynce z sosu żuławskiego” III miejsce KR-KGW w Trzcianie - Anita Włodarczyk, Maria Kamińska za „kaczkę pieczoną z jabłkami” Wyróżnienie Gospodarstwo agroturystyczne „Gościna” z Kalisk - Halina Rogińska, Urszula Laskowska za „zupę rybną z ryb słodkowodnych” Wyróżnienie KR-KGW w Trzcianie - Anita Włodarczyk, Maria Kamińska za „czerninę z kluseczkami ziemniaczanymi z Górnego Powiśla” Wyróżnienie Agroturystyka „Pod Jeleniem” Adam Pozorski z Wirt za „czysty rosół z jelenia” KATEGORIA „PRODUKT” 1. Produkty regionalne pochodzenia roślinnego I miejsce Halina Łuc ze Słajszewa za „wianuszek gdański” II miejsce Zyta Górna ze Zgorzałego za „konfiturę truskawkową” III miejsce FUNGOPOL Sp. jawna z Kinic za „powidła z mirabelek” Wyróżnienie Katarzyna Zacharewicz ze Słajszewa za „kruche ciasteczka maślane” 2. Inne produkty regionalne I miejsce Maria Jońca z Dębnicy Kaszubskiej za „pierogi z kaszą gryczaną i mięsem” II miejsce Elżbieta Gornowicz z Osówka za „swojski chleb z masłem” III miejsce Teresa Kropidłowska z Łęga za „pyzy borowiackie” Wyróżnienie Bernadeta Puzdrowska z Ostrzyc za „farsz starogdański” 3. Produkty regionalne pochodzenia zwierzęcego I miejsce Łukasz Mucha z Rakowca za „kozi ser rakowiecki” II miejsce Maria Kostuch z Chmielna za „chmieleńskiego szczupaka faszerowanego” III miejsce Eugeniusz Bojanowski z Tuchlina za „okrasę kaszubską z gęsi” Wyróżnienie KR-KGW Górki za „worsztę w weku” 4. Regionalne napoje alkoholowe i bezalkoholowe I miejsce Elżbieta Janke z Górek za „nalewkę z owoców z dzikiej róży” II miejsce Genowefa Kramek z Sasina za nalewkę „pocieszycielkę gajowego” III miejsce KR-KGW Górki za „nalewkę z gruszki” Wyróżnienie Maria Malecka z Pączewa za „sok z bzu czarnego” Teresa Suchodolska, Departament Środowiska i Rolnictwa, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 5 Wieści z województwa KORESPONDENCJA Z RZESZOWA Stawka – nasze zdrowie Z akończone niedawno w Rzeszowie Międzynarodowe Targi EKOGALA pokazały, że żywność wytwarzana tradycyjnymi metodami, bez dodatków chemicznych, cieszy się coraz większym zainteresowaniem producentów i konsumentów. Do miasta nad Wisłokiem przybyło ponad 80 firm krajowych oraz z Chorwacji, Czech, Rumunii, Niemiec, Ukrainy i Serbii. Swoje stoiska miały powiaty i gminy nie tylko z Podkarpacia. Podobnie jak przed rokiem, wystąpiło również województwo pomorskie. Stawiano w dużej części na reklamę walorów turystyczno-przyrodniczych. Wystawiano towar bardzo zróżnicowany. Moją uwagę przyciągnęło gospodarstwo pasieczne SĄDECKI BARTNIK, które oprócz doskonałych miodów oferuje atrakcyjny wypoczynek przez cały rok. Wśród licznych produktów państwa Bojków z Jacentowa znalazły się suszone zupy - nie tylko dla wegetarian. W bogatej ofercie Iwony Furgały z Płusów były nie tylko suszone warzywa, a nawet chipsy… z jabłek. Dla chcących zachować dobrą pamięć, zdrowe serce i osłonić wątrobę, jeden z wystawców polecał do uprawy, nawet doniczkowej, sadzonki żeń-szenia. Obecna na targach Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska z Jasienicy Rosielnej, produkuje wyroby ekologiczne ze stosownym certyfikatem. Są to mleko ekologiczne, masło – eko oraz twaróg ekologiczny. Nie brakowało firm oferujących całą gamę soków z owoców i warzyw. Sok z aronii prezentowany przez rzeszowską zielarnię „Lawenda” został uznany za najlepszy produkt ekologiczny targów. O tym, że na wsi można być wszechstronnym przekonał mnie Tadeusz Rolnik spod Sanoka. Zajmuje się usługami budowlanymi, rolnymi oraz handlem. Produkuje zdrową żywność i posiada pasiekę. Jako jedną z roślin miododajnych, chociaż mało znanych poleca nostrzyk, który jak się okazuje może być dodany nawet jako zanęta w połowie ryb. Małżonka Agnieszka poleciła: „Życiodajne witaminy Babci Zosi spod płotu, czyli sok z pokrzywy, pyłku, cytryny i miodu” Składniki: 1 obrana cytryna, 2 łyżki miodu + 1 łyżka pyłku pszczelego, 2 kopiate garście pokrzywy, 1 opakowanie kostek lodu. Składniki zmiksować w thermomiksie. Dolać 1,5 litra wody, wymieszać. Dzięki zaangażowaniu Edyty Klasy z Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku trafiają do Rzeszowa firmy z Pomorza. Dodajmy, że województwo pomorskie zdobyło trzecie miejsce w konkursie na najładniejsze stoisko. Ponownie w EKOGALI uczestniczył FUNGOPOL z Brus, znany z przetwórstwa runa leśnego. Z Racławek pod Chojnicami przyjechał sadownik ekologiczny Bogusław Szyca. Po raz pierwszy wystawiał 6 się na targach Krzysztof Kido ze Słupska. Jego firma POLGER – KIDO oferowała organiczny stymulator wzrostu roślin Bio-algeen S 90 wyprodukowany z algi atlantyckiej, który może być wykorzystany w produkcji ekologicznej. Inną firmą z Pomorza Zachodniego był EKODARPOL z Dębna. Znany jest z wytwarzania naturalnego nawozu BIOHUMUS EXTRA oraz ekologicznego polepszacza glebowego HUMUS ACTIVE. Zainteresowanych rolników przyciągnęło stoisko Podkarpackiej Izby Rolniczej. Wśród licznych wydawnictw, jedno zasługiwało na szczególną uwagę. Była to broszura na temat szkód łowieckich. Z problemem tym, jak wiadomo, borykają się rolnicy w całym kraju. Warto dodać, że corocznie organizatorzy w Rzeszowie stawiają na edukację ekologiczną i zdrowe żywienie. Stąd też liczne spotkania, wykłady dla młodzieży i dorosłych towarzyszące tej największej w Polsce prezentacji żywności ekologicznej. Rzeszowska EKOGALA wymaga szerszej popularyzacji w naszym regionie. Sadzę, że mamy szanse pokazać wiele nowych produktów. Kazimierz Jutrzenka 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego O NAS W ramach cyklu prezentującego jednostki organizacyjne PODR w Gdańsku, przedstawiamy Biuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Starogardzie Gdańskim. Działalność doradcza w powiecie starogardzkim W Biurze Powiatowym Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Starogardzie Gdańskim (BP ODR Starogard Gdański), z siedzibą w Nowej Wsi Rzecznej, ul. Rzeczna 18, zatrudnionych jest siedmiu pracowników prowadzących działalność doradczą na rzecz rolnictwa powiatu starogardzkiego i jego otoczenia. Powiat starogardzki tworzy trzynaście gmin, w tym: trzy miejskie - Starogard Gdański, Skórcz, Czarna Woda, jedna gmina miejsko-wiejska - Skarszewy i dziewięć gmin wiejskich - Bobowo, Skórcz, Smętowo Graniczne, Starogard Gdański, Kaliska, Lubichowo, Osieczna, Osiek, Zblewo. Powiat starogardzki jest powiatem o charakterze rolniczym. Jego powierzchnia wynosi 1.345 km2. Występuje tu duże zróżnicowanie gruntów rolnych pod względem rolniczej przydatności - od II do VI klasy bonitacyjnej. Grunty rolne niskiej jakości (klasa V i VI) stanowią ponad 38,54% użytków rolnych na terenie powiatu, a wystepują głównie w gminach: Osiek, Osieczna, Kaliska, Lubichowo i częściowo w gminach Zblewo, Starogard Gdański i Skarszewy. Tereny gmin Osiek i Smętowo Graniczne odzwierciedlają istniejące zróżnicowanie w jakości gleb w po- Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 wiecie starogardzkim. W gminie Osiek wskaźnik bonitacji użytków rolnych jest najmniejszy w powiecie i wynosi 0,32. Natomiast w gminie Smętowo Graniczne jest najwyższy i wynosi 1,07. Średni wskaźnik bonitacji gleb użytków rolnych dla powiatu kształtuje się na poziomie 0,75. W powiecie starogardzkim funkcjonuje ok. 7307 gospodarstw rolnych powyżej 1,00 ha, w tym powyżej 2,00 ha - 5062 gospodarstw. Struktura użytkowania gruntów powiatu przedstawia się następująco: użytki rolne to 46,43% powierzchni powiatu (62 458 ha); użytki leśne i parki stanowią 43,22% powierzchni powiatu (58 148 ha); pozostałe grunty zajmują 10,35% powierzchni powiatu (13 928 ha). W strukturze użytków rolnych grunty orne zajmują 81,5%, łąki trwałe 12,3%, pastwiska trwałe 5,37%, sady i ogrody 0,81%, a plantacje wieloletnie 0,02%. Zboża w strukturze zasiewów stanowią 73,8%, okopowe 5,8%, a strączkowe ogółem 4,5%. Natomiast pastewne ogółem zajmują 4,9%, a rzepak zaledwie 3,7% powierzchni zasiewów. Produkcja zbóż obejmuje przede wszystkim uprawę: żyta, które stanowi 16,5% udziału w strukturze zasiewów, mieszanki zbożowej – 15,5%, pszenżyta ozimego - 10,7%, pszenicy ozimej - 10,3% oraz owsa - tylko 4,5% powierzchni zasiewów. Udział jęczmienia i pszenżyta jarego w produkcji zbóż jest względnie stały i wynosi około 11,8%. Ziemniaki stanowią 4,5% powierzchni w strukturze zasiewów powiatu. W powiecie starogardzkim zarejestrowano 24 gospodarstwa ekologiczne, ale nadal wzrasta zainteresowanie przekształcaniem gospodarstw konwencjonalnych na gospodarstwa ekologiczne. W strukturze towarowej produkcji zwierzęcej w powiecie starogardzkim dominuje produkcja żywca rzeźnego (głównie żywca wieprzowego i wołowego) oraz produkcja mleka. Trzoda chlewna skupowana jest także przez Zrzeszenie Producentów Trzody Chlewnej „Kociewie”. 7 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Młodzi rolnicy mają możliwości podnoszenia swoich kwalifikacji między innymi w Zespole Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Bolesławowie. Głównym elementem krajobrazu kociewskiego są lasy. Powierzchnia użytków leśnych na terenie powiatu, będących w zarządzie Lasów Państwowych, wynosi ok. 85%, stanowiących własność prywatną – ok. 13%, innych własności – 2%. Pod względem lesistości powiat nasz jest zaliczany do obszarów bardziej zasobnych. Gminy Osiek, Osieczna, Lubichowo położone są w dorzeczu rzeki Wdy - na terenie Borów Tucholskich, stanowiących jeden z większych kompleksów leśnych w Polsce należących do obszarów Natura 2000. Są to piękne sosnowe lasy, obfite w runo leśne i zwierzynę łowną, co jest nie lada atrakcją dla turystów przebywających w licznych gospodarstwach agroturystycznych. Dużą atrakcją są również spływy kajakowe rzeką Wdą oraz szlaki turystyczne zarówno piesze, jak i rowerowe. Ale to tylko niektóre produkty turystyczne, które nasi kwaterodawcy polecają turystom przebywającym na terenie Kociewia i Borów Tucholskich. Na terenie Gminy Osiek znajduje się największe jezioro Kociewia - Kałębie. Stanowi ono doskonałe zaplecze dla ruchu wodniackiego rozwijającego się od kilku lat. Działania doradcze BP ODR w Starogardzie Gdańskim wynikają ze specyfiki naszego powiatu, jak i zadań realizowanych w ramach priorytetów Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. Działania te wpisują się w trzy obszary: wspierane restrukturyzacji, modernizacji i rozwoju rolnictwa oraz umacnianie ekonomiczne gospodarstw i podnoszenie ich konkurencyjności; upowszechnianie systemów produkcji rolniczej z uwzględnieniem jakości, dobrych praktyk rolniczych oraz dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów ochrony środowiska; oddziaływanie na przemiany i rozwój gospodarczy oraz społeczny obszarów wiejskich. Realizując zadania doradcze, prowadzimy: doradztwo indywidualne, grupowe, organizujemy seminaria, wyjazdy szkoleniowe, konkursy, pokazy, wystawy. Dużą uwagę zwracamy na dostosowanie gospodarstw do wymogów wzajemnej zgodności, realizację programów rolnośrodowiskowych (rolnicy korzystają głównie z pakietów „Rolnictwo zrównoważone”, „Ochrona gleb i wód”, „Rolnictwo ekologiczne”) oraz promocję odnawialnych źródeł energii. W ramach doradztwa na rzecz ochrony środowiska naturalnego organizujemy m.in. kursy dotyczące stosowania środków ochrony roślin. Seminarium powiatowe nt. Wdrażanie zasady wzajemnej zgodności w gospodarstwach rolnych - Obszar C (Bolesławowo, 12 stycznia 2012 r.) Przystań żeglarska Państwa Andrzeja i Leny Firyn zaprasza nie tylko na rejsy po jeziorze, ale również szkoli młodych adeptów żeglarstwa, organizując kursy sternika jachtowego. Kwatera agroturystyczna organizuje kursy żeglarskie, wynajem jachtów itp. Spływy kajakowe mogą tu zrobić postój (na jedną noc lub też na kilka dni). 8 Od wielu lat, w okresie przedświątecznym, dla producentów trzody chlewnej organizowane jest seminarium powiatowe. Wybór Zblewa nie jest przypadkowy, bowiem ponad 60% produkcji towarowej w tej gminie stanowi właśnie żywiec wieprzowy. Seminarium cieszy się dużym zainteresowaniem rolników. Udział w nim bierze ponad 80 producentów trzody chlewnej. Spotkanie w świątecznej scenerii kończy całoroczny cykl szkoleń, organizowanych przez pracowników BP ODR w Stargardzie Gdańskim, dla rolników z powiatu starogardzkiego. Są życzenia świąteczne i lampka szampana za pomyślność w nadchodzącym Nowym Roku. Współuczestniczymy również w organizacji Kociewskiej Wstawy Zwierząt Hodowlanych oraz Targów Rolno-Przemysłowych w Zespole Szkół Rolniczych 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Centrum Kształcenia Praktycznego w Bolesławowie, a także dożynek gminnych i powiatowych. Seminarium powiatowe dla producentów trzody chlewnej (Zblewo, 16 grudnia 2011 r.) Konkurs Młodego Hodowcy (Bolesławowo, 25 września 2011 r.) Stoiska przygotowane przez pracowników BP ODR w Starogardzie Gdańskim Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 Prowadzimy doradztwo technologiczne w dużych gospodarstwach rolnych, ale współpracujemy też z małymi gospodarstwami. Od wielu lat pomagamy rolnikom skorzystać z dofinansowania do rozwoju gospodarstw (SAPARD, SPO i PROW). Część rolników, przy naszej pomocy, skorzystała z tego dofinansowania, między innymi Pan Marian Cieśliński, który z żoną Iwoną prowadzi gospodarstwo rolne położone we wsi Więckowy, w gminie Skarszewy. Państwo Cieślińscy są obecnie właścicielami gruntów o powierzchni ok. 130 ha. W gospodarstwie prowadzona jest hodowla bydła mięsnego rasy limousine oraz produkcja żywca wieprzowego o wysokich parametrach mięsności. W roku 2003 rolnik wybudował nową oborę dla krów mamek, zakupił pierwsze sztuki 100% rasy limousine oraz maszyny do sporządzania sianokiszonki. Na początku było 20 sztuk bydła. Dziś stado liczy ponad 100 sztuk. Zwierzęta w tym gospodarstwie żyją w komfortowych warunkach, zgodnych z zasadami dobrostanu. Od 1990 roku Państwo Cieślińscy prowadzą sklep mięsno-wędliniarski „Bekon” przy ulicy Jana z Kolna w Gdańsku, w którym sprzedają całą produkcję żywca z gospodarstwa. Rolnik jest otwarty na nowości. Współpracuje z Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego. Od siedmiu lat działa w Pomorskim Stowarzyszeniu Hodowców Bydła Ras Mięsnych. Chętnie dzieli się swoimi doświadczeniami z pozostałymi hodowcami. Działa w myśl zasady „polska wołowina na polskim stole” produkowana bezpiecznie „od pola do stołu…”. Zwierzęta Państwa Cieślińskich można spotkać na wystawach wojewódzkich i regionalnych, a puchary za czempiony i wiceczempiony zdobią półki w domu i sklepie. Wśród rolników z gminy Lubichowo, współpracujących z Biurem Powiatowym Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Starogardzie Gdańskim, znajduje się między innymi Pan Paweł Tuszyński. Rolnik prowadzi z żoną i synem Michałem własne 60-hektarowe gospodarstwo w Bietowie, w którym uprawia zboża, rośliny strączkowe, przemysłowe oraz okopowe. W gospodarstwie prowadzona jest produkcja zwierzęca: bydło mleczne, opas młodego bydła oraz produk- 9 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego cja tuczników o wysokich parametrach mięsności. Pan Paweł Tuszyński w swoim gospodarstwie realizuje program rolnośrodowiskowy w pakiecie 1 i 8. Prowadzi również skup trzody chlewnej i bydła opasowego. Jest Wiceprezesem Zarządu Zrzeszenia Producentów Trzody Chlewnej „Kociewie” oraz delegatem Pomorskiej Izby Rolniczej. Pan Paweł Tuszyński działa także aktywnie w radzie sołeckiej na rzecz swojej wsi. Laureaci Powiatowej Olimpiady BHP w Bolesławowie. Z lewej - Pan Piotr Pelpliński - rolnik z gminy Skarszewy, który zajął I miejsce w finale Wojewódzkiej Olimpiady BHP, zorganizowanej przez PODR w Słupsku Pan Piotr Kurowski – rolnik z gminy Zblewo z Zastępcą Wójta Panem Arturem Heroldem i doradcą Henrykiem Świadkiem Pan Paweł Tuszyński z synem Michałem Biuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Starogardzie Gdańskim wspólnie z Zespołem Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Bolesławowie corocznie organizuje Powiatową Olimpiadę Młodych Producentów Rolnych i BHP. Uczestnikami Olimpiady są młodzi producenci rolni, nasi obecni i przyszli partnerzy, odbiorcy pracy doradczej. Poniżej prezentujemy zdjęcia z ww. Olimpiady, która odbyła się 12 grudnia 2011 r. w Bolesławowie. Współpracujemy ze Starostwem Powiatowym, samorządami gmin, Biurem Powiatowym ARiMR w Starogardzie Gdańskim, Biurem Powiatowym Pomorskiej Izby Rolniczej, bankami spółdzielczymi, stowarzyszeniami i innymi jednostkami obsługującymi rolnictwo. 1. Pan Kazimierz Chyła Wicestarosta Starogardzki 2. Fot. 1. Dyrektor Zespołu Szkół Rolniczych CKP w Bolesławowie Pan Alfred Porte’e otwiera Powiatową Olimpiadę Młodych Producentów Rolnych i BHP Fot. 2. Uczestnicy Olimpiady 10 Nasze działania zmierzają do poprawy jakości życia i różnicowania działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. Dlatego duże znaczenie ma pomoc w podejmowaniu i rozwijaniu pozarolniczych działalności na wsi. Od wielu lat rozwija się agroturystyka. Utworzenie profesjonalnego zaplecza turystycznego z rozbu- 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego dowanymi kompleksami sportowymi, spowodowało powstanie nowych miejsc pracy dla mieszkańców wsi. Dużym wsparciem doradczym objęto też identyfikację i rejestrację produktów regionalnych i tradycyjnych. Program ten realizowany jest poprzez pomoc w opracowywaniu wniosków, promocję oraz propagowanie sprzedaży bezpośredniej produktów w gospodarstwach rolnych. Powiat starogardzki należy do czołówki pod względem liczby produktów wpisanych na Listę Produktów Tradycyjnych. W realizacji naszych zadań niezbędne jest zaangażowanie mieszkańców wsi, dlatego ściśle współpracujemy ze Stowarzyszeniami Turystyki Wiejskiej oraz 50 Kołami Gospodyń Wiejskich z powiatu starogardzkiego. Wspólnie organizowane są Gminne Turnieje KGW, dożynki oraz inne imprezy promocyjne. Także liczne uczestnictwo w konkursie „Piękna Wieś” przyczynia się do poprawy wizerunku gospodarstw i całych wsi. Wspieranie działań na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego z pewnością wpływa na większe zainteresowanie urokliwym Kociewiem. Pracownicy BP ODR w Starogardzie Gdańskim: Regina Borzeszkowska kierownik BP ODR w Starogardzie Gdańskim doradca rolny i rolnośrodowiskowy tel. kom. 695 152 537 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Nikodem Gosz doradca rolny i rolnośrodowiskowy na terenie miasta i gminy Starogard Gdański tel. kom. 797 010 628 e-mail: [email protected] Andrzej Kłos doradca rolny i rolnośrodowiskowy na terenie gminy Bobowo i Osiek tel. kom. 797 010 629 e-mail: [email protected] Rafał Lipiński doradca rolny i rolnośrodowiskowy na terenie gminy Smętowo Graniczne oraz miasta i gminy Skórcz tel. kom. 797 010 630 e-mail: [email protected] Wyjazd szkoleniowy z grupą gospodyń z powiatu starogardzkiego Katarzyna Miotk doradca rolny i rolnośrodowiskowy na terenie gminy Lubichowo i Osieczna tel. kom. 797 010 633 e-mail: [email protected] Grażyna Ormanin doradca, specjalistka WGD tel. kom. 797 010 631 e-mail: [email protected] Henryk Świadek doradca rolnośrodowiskowy na terenie gminy Zblewo, Kaliska, Czarna Woda Konkurs „Piękna Wieś”- Gospodarstwo rolne z Okola Doradcy BP ODR w Starogardzie Gdańskim podnoszą swoje kwalifikacje, uczestnicząc w różnych konferencjach, seminariach i kursach, aby świadczone usługi doradcze były jak najbardziej rzetelne i kompetentne. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 tel. kom. 797 010 632 e-mail: [email protected] Opracowali pracownicy BP ODR w Starogardzie Gdańskim 11 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Pokaz zwierząt hodowlanych w Strzelinie T radycją jest, że podczas majowych Targów RolnoKwiatowych w Strzelinie organizowany jest pokaz zwierząt hodowlanych. Tegorocznej 21. edycji Targów dopisała piękna, słoneczna pogoda. Niestety okrojony budżet nie pozwolił na pokazanie większej grupy zwierząt, ale wybrane sztuki prezentowały najwyższe wartości hodowlane i użytkowe. Hodowcy wystawiali zwierzęta w następujących grupach: loszki hodowlane, knurki hodowlane, świnie ras zachowawczych, konie, owce, ptaki ozdobne i gołębie oraz króliki. Zwierzęta wystawiło 19 hodowców, nie było w tym roku rolników hodujących bydło. Owce Trzoda chlewna Duże zainteresowanie zwiedzających prezentowane na pokazie konie. Tradycyjnie już pięknie prezentowały się konie p. Artura Kiempy z Redzikowa. Koń rasy wielkopolskiej i polski koń szlachetny półkrwi, przydatne głównie do celów sportowych, pokazały w pełni swoją urodę i wigor. Rasę zimnokrwistą wystawił hodowca z Żarkowa, p. Stanisław Mesek. Konie te przyuczane są do pracy w gospodarstwie. Wielką atrakcją, głównie dla dzieci, były dwa kucyki szetlandzkie, które chętnie dawały się głaskać (z gospodarstwa Krystyny i Zbigniewa Kędziorów). W czasie pokazu można było odbyć przejażdżkę konną na wałachu p. Mieczysława Wichra. Swoje zwierzęta na wystawie prezentowało 4 hodowców. Pokazali oni rasy świń, które najczęściej utrzymywane są w gospodarstwach. Rolnicy: p. Jarosław Łoza z Rabacina oraz p. Zbigniew Terefenko z Michałowa wystawili rasy świń białych: wbp i pbz. Ich zwierzęta na wystawach regionalnych i wojewódzkich zawsze zdobywają wyróżnienia i czempionaty. Z gospodarstwa Państwa Krystyny i Zbigniewa Kędziorów z Kończewa pochodziła stawka świń rasy zachowawczej złotnicka pstra. Zwierzęta z ich hodowli uzyskują najwyższe wyróżnienia na wystawach krajowych. Państwo Kędziorowie już od kilkunastu lat prowadzą hodowlę tej rasy w swoim gospodarstwie. Ich wkład w propagowanie złotnickiej pstrej został doceniony i hodowcy na XXIV Krajowej Wystawie w Poznaniu otrzymali specjalną nagrodę z rąk Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego. Małżonkowie ściśle współpracują z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu. Pan Kazimierz Tur, prowadzący gospodarstwo ekologiczne w miejscowości Bukowa wystawił loszkę hodowlaną rasy złotnicka pstra. 12 Ta grupa zwierząt prezentowana była przez trzech wystawców. Rasa czarnogłówka wystawiana przez Pana Zbigniewa Ćwiklińskiego doskonale nadaje się do krzyżowania towarowego. Jest to rasa mięsno-wełnista z silnym podkreśleniem użytkowości mięsnej. Mięso pozyskiwane z tej rasy jest smaczne i soczyste. Owce tej rasy cechują się dość szybkim tempem wzrostu i wczesnym dojrzewaniem, dlatego jagnięta wymagają intensywnego żywienia. Rasę polska owca długowełnista, odmiana pomorska, wystawiło dwóch hodowców - p. Stanisław Mesek z Żarkowa i p. Kazimierz Tur. Konie Ryby Na pokazie prezentowane były ryby z naszego terenu. Spółka Aqamar z Pasieki k. Miastka wystawiła jesiotry, karpie, pstrągi i narybek karasi. Sumy afrykańskie z gospodarstwa rybackiego p. Piotra Gabriela, jak zwykle wzbudzały dużo emocji. Zwiedzających interesował sposób hodowli tego gatunku. Wystawcy ptaków i gołębi W tym roku w pokazie ptaków użytkowych i ozdobnych bra- li udział p. Kazimierz Korolski, p. Wojciech Janiszewski i hodowca gołębi p. Adam Zając. Hodowcy odpowiadali na dzisiątki pytań zadawanych przez oglądających. Króliki Tradycyjnie już na naszych targach króliki wystawili: p. Stanisław Kubiak, p. Paweł Wojda, p. Tomasz Kwiatkowski i p. Dariusz Jasielski. Były króliki ras mięsnych, miniaturowych i ras futerkowych we wszystkich możliwych ubarwieniach. Padało dużo pytań dotyczących prezentowanych zwierząt, ich hodowli i żywienia, a hodowcy chętnie dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniami. Barbara Urbaniak Lubomir Szramowiak 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Na Targach w Lubaniu W Lubaniu k. Kościerzyny, w dniach 2 – 3 czerwca br. odbyły się XXI Targi Rolno-Przemysłowe oraz Pomorska Wojewódzka Wystawa Zwierząt Hodowlanych. Główny honorowy patronat sprawował Pan Bogdan Borusewicz – Marszałek Senatu. Organizatorami tegorocznej imprezy byli: Samorząd Województwa Pomorskiego, Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku oraz Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. Współorganizatorami byli Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Rynku Rolnego (Fundusz Promocji Mleka, Fundusz Promocji Mięsa Wołowego, Fundusz Promocji Mięsa Wieprzowego), Starostwo Powiatu Kościerskiego, Urząd Gminy Nowa Karczma, Pomorska Izba Rolnicza oraz Związki i Stowarzyszenia Branżowe, powołane przez producentów rolnych, funkcjonujące na rzecz hodowców bydła, koni, trzody chlewnej, owiec, kóz, gołębi, drobiu ozdobnego, pszczelarzy i drobiu hodowlanego. Patronat medialny sprawował Dziennik Bałtycki, Radio Gdańsk, portal internetowy Wrota Pomorza oraz portal Koscierski.info. Targi rozpoczęły się komisyjną oceną zwierząt wystawianych na Wystawie Zwierząt. Czempiony i wiceczempiony wybierano w kategoriach: bydło mleczne i mięsne, konie, owce i trzoda chlewna. przez Ministra Rolnictwa, a w dalszej kolejności pucharów i nagród za osiągnięcia w hodowli. Ogłoszono też wyniki konkursów. W międzyczasie przybyłych na Targi gości i zwiedzających zabawiali: Zespół Ludowy „Kaszubianki” z Władysławowa, Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca „Marzebionczi” z Szymbarka oraz koła gospodyń wiejskich. Hodowcy wystawiający zwierzęta ozdobne, futerkowe i drób, otrzymali z rąk Pana Józefa Sarnowskiego - Dyrektora Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, pamiątkowe dyplomy - jako wyróżnienie za osiągnięcia hodowlane. Wieczór przebiegał w takt piosenek śpiewanych przez Weronikę Korthals z zespołem, a na zakończenie dnia wszyscy mieli okazję uczestniczyć w zabawie tanecznej. Niedziela rozpoczęła się Mszą świętą, odprawioną w kościele pw. św. Piotra i Pawła w Lubaniu, po której korowód, w towarzystwie Orkiestry Dętej „Pstrąg”, udał się na plac targowy. Po przywitaniu przez organizatorów gości, nastąpiło wręczanie odznaczeń „Zasłużony dla rolnictwa” i statuetek ufundowanych Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 W konkursie na Hit Targów wygrała firma Roltop Sp. z o.o. z Cedr Małych za samojezdny miniwóz paszowy JAYLOR, który jest doskonałym rozwiązaniem dla hodowców posiadających małe i niskie obory. W kategorii „Produkt spożywczy” puchar otrzymała Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” z Sierakowic za smaczny „Chleb kibica”, zaś wyróżnienie Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” z Karsina, za kiełbasę „Jachtka”. Najlepsze stoisko zaprezentowała firma Lely Center z Bydgoszczy, która przygotowała ciekawą ekspozycję dla hodowców bydła. 13 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego wsi Jezierce, zaś trzecią Państwu Aleksandrze i Andrzejowi Stanka, ze wsi Cieplewo. W niedzielę nastąpiło podsumowanie wyników Pomorskiej Wojewódzkiej Wystawy Zwierząt Hodowlanych. Hodowcy, których zwierzęta zdobyły tytuł czempiona i wiceczempiona prezentowali swoje zwierzęta na ringu i odbierali pamiątkowe puchary oraz nagrody od sponsorów (więcej informacji na temat wystawy zwierząt w artykule „Czempionaty dla najlepszych”). Podczas Targów ogłoszono również wyniki konkursu fotograficznego, który skierowany był do dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 13 lat z województwa pomorskiego. Temat konkursu brzmiał „Zdrowy i smaczny obrazek czyli rzecz o warzywach i owocach”, a polegał on na ułożeniu dowolnego obrazu z owoców lub warzyw i zaprezentowanie go w formie zdjęć. Laureaci zostali uhonorowani dyplomami i licznymi nagrodami. Dokonano również podsumowania etapu regionalnego Ogólnopolskiego Konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne 2012”. Najlepszym okazało się gospodarstwo Państwa Małgorzaty i Jacka Palonka, ze wsi Pszczółki. Drugą lokatę przyznano Państwu Bożenie i Ryszardowi Wieczorkom, ze 14 Zwiedzających zabawiały ze sceny Zespół Pieśni i Tańca „Bazuny”, kapela Kociewska oraz Koła Gospodyń Wiejskich. Zorganizowanie i przygotowanie tak wielkiej imprezy, jak Targi Rolno-Przemysłowe i Pomorska Wojewódzka Wystawa Zwierząt Hodowlanych, wymaga dużego zaangażowania. Za poniesiony trud i wysiłek składam serdeczne podziękowania wszystkim rolnikom, firmom pracującym na rzecz rolnictwa, związkom branżowym, sponsorom i wszystkim zainteresowanym tą imprezą. W szczególności składam gorące podziękowania pracownikom Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, za zaangażowanie w organizację targów. Dziękuję również wszystkim wystawcom, firmom producenckim i handlowym, hodowcom prezentującym swój dorobek, komisjom dokonującym trudnego wyboru najpiękniejszych z najpiękniejszych, dzięki którym nasze targi mają coraz lepszą renomę, wzbudzają zachwyt i podziw. Dziękuję również Policji z Liniewa i Kościerzyny oraz strażakom z Grabówka, za zapewnienie bezpieczeństwa na Targach. Sponsorami tegorocznych targów byli: • Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich • Agencja Rynku Rolnego z następującymi funduszami: - Fundusz Promocji Mleka - Fundusz Promocji Mięsa Wołowego - Fundusz Promocji Mięsa Wieprzowego - Fundusz Promocji Mięsa Końskiego • Iglotex • Agencja Nieruchomości Rolnej, Oddział Terenowy w Pruszczu Gdańskim • Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” Sierakowice • Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa • Pomorska Izba Rolnicza • Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego • Związek Rewizyjny „Samopomoc Chłopska” w Gdańsku • Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” Żukowo • Urząd Gminy Nowa Karczma • Centrum Sportu i Rekreacji „Zielona Brama” z Przywidza • PTH „Broker” Mariusz Szwarc • ZHUP „Agros TJ” Jan i Tadeusz Szwarc, Subkowy • Husqvarna, Koluszki • WWS Polska Robert Pakuła • PH „Konrad” Krzysztof Przeździecki • Stacja Hodowli i Unasieniania Zwierząt Sp.z o.o. w Bydgoszczy • Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „Chemirol” w Mogilnie • Ekoplon SA Grabki Duże • De Heus, Łańcut • ABS Polska • Josera Polska, Nowy Tomyśl • KWS Polska, Poznań • Lely East • Spółdzielcza Kasa OszczędnościowoKredytowa „Wybrzeże”. Za wsparcie, prezenty i upominki składamy serdeczne podziękowania. Już teraz zapraszamy na XV Kaszubską Jesień Rolniczą oraz Samorządowo-Diecezjalne Dożynki Województwa Pomorskiego, które odbędą się w dniach 15 – 16 września br. Komisarz Targów Andrzej Okrój 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Czempionaty dla najlepszych K olejna Pomorska Wojewódzka Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Lubaniu była okazją do zaprezentowania najlepszych zwierząt hodowlanych w naszym województwie. Wystawa ta przyciągnęła rzesze ludzi. Nie lada problem miały komisje dokonujące oceny, bowiem wybór najlepszych z najlepszych był bardzo trudny. Ozdobą terenu wystawienniczego było bydło mleczne i mięsne. Na wystawie eksponowano jałówki i krowy urodzone w kraju. Zwierzęta, prezentowane na wystawie, musiały mieć co najmniej jedną generację przodków wpisanych do ksiąg. Bydło oceniane było indywidualnie, w następujących grupach wiekowych: - jałówki urodzone w okresie - 01.04 – 03.06.2011 r., - jałówki urodzone w okresie - 01.01 – 31.03.2011 r., - jałówki urodzone w okresie - 01.09 – 31.12.2010 r., - jałówki urodzone w okresie - 01.06 – 31.08.2010 r., - krowy ras mlecznych w okresie trwania laktacji. W każdej kategorii był wybierany czempion i wiceczempion, a na koniec czempion wystawy w grupie krów i jałówek. Zwierzęta ras mlecznych oceniane były w skali 100-punktowej, według obowiązującego regulaminu oceny typu i budowy bydła mlecznego. Ocena zwierząt odbywała się w ruchu i polegała na uszeregowaniu zwierząt od najlepszego do najsłabszego. Najlepsze otrzymały tytuł czempiona i wiceczempiona, natomiast z czempionów grup wybrane zostały superczempiony wystawy. Czempionem wystawy w kategorii krowy mleczne została krasula z nr katalogowym 48, o imieniu Caryca 15, a w kategorii jałówek nr kat. 35, Dorota 5 - obie wyhodowane w gospodarstwie „Fortune” Sp. z o.o. z Cieszymowa. Gospodarstwo to może poszczycić się wieloma sukcesami, między innymi w 2011 roku, od 386 krów uzyskało średnią wydajność 10 555 kg mleka i 735 kg białka i tłuszczu, a od kilku najlepszych krów udało się osiągnąć wydajności powyżej 15 000 kg mleka. Miss publiczności została krowa o imieniu Brave z nr katalogowym 49, należącą do Pana Mirosława Etmańskiego z Borzestowkiej Huty. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 Stałym elementem wystawy jest „Konkurs Młodego Hodowcy”, w którym dzieci hodowców z dumą oprowadzają po ringu jałóweczki, zaskakując wszystkich swoją wiedzą na temat ich hodowli. W konkursie tym miniczempionem została jałóweczka Celtowa 18, prezentowana przez Izabelę Etmańską. Po drugiej stronie ringu, swoim doskonałym umięśnieniem zachwycało oglądających bydło mięsne. Wystawiane były krowy z cielętami i jałówki rasy limousine, charolaise i hereford. Prezentowane na wystawie zwierzęta musiały spełniać następujące wymagania: krowy z cielętami wpisane do ksiąg hodowlanych, a w przypadku cieląt rodzice i dziadkowie wpisani do ksiąg hodowlanych. Krowy z cielętami oceniane były równocześnie w ramach grup rasowych. Oceniany był pokrój i umięśnienie w skali 5-punktowej, a średnia punktów decydowała o lokacie w grupie. W kategorii bydło mięsne czempionem wystawy została krowa rasy charolaise Jerzego Bałachowskiego z Wysina. Obok boksów ze zwierzętami, w namiotach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego i Pomorskiego Stowarzyszenia Hodowców Bydła Ras Mięsnych, zorganizowano degustację pomorskiej wołowiny kulinarnej pod hasłem „Polska wołowina na polskim stole”. Każdy, kto odwiedził hodowców, mógł wiele dowiedzieć się o walorach tych hodowli oraz posmakować produktu finalnego - czyli potraw z mięsa wołowego ras mięsnych. 15 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Zorganizowanie promocji materiału hodowlanego (wystawy) było możliwe dzięki dofinansowaniu z Funduszu Promocji Mleka i Funduszu Promocji Mięsa Wołowego oraz wsparciu licznych fundatorów – ludzi dobrej woli. Tuż obok bydła mięsnego, na parkurze prezentowane były konie zimnokrwiste i ras szlachetnych, które swoim wdziękiem czarowały wszystkich widzów. Czempionaty w kategoriach koni zimnokrwistych zdobył Pan Roman Szultka z Sąpolna, zaś czempionem w kategorii dwuletnie klacze ras szlachetnych została klacz Bibisi należąca do Pana Artura Kiempy z Redzikowa. Na wystawie prezentowane były również przodujące hodowle owiec. Oceniano maciorki i tryki rasy pomorskiej, objętej programem zasobów genetycznych, i maciorki rasy czarnogłówka. Wyrównana stawka eksponowanych zwierząt świadczy o wysokim poziomie prac genetycznych. Zwierzęta objęte kontrolą użytkowości są podstawą właściwej selekcji w kierunku doskonalenia cech użytkowych pożądanych dla danej gałęzi produkcji. Pomorska Wojewódzka Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Lubaniu to nie tylko wybór czempionów, ale także liczne spotkania integracyjne hodowców, wymiana doświadczeń, czas podsumowań efektów produkcyjnych i snucie planów na przyszłość. Połączenie wystawy z targami, pozwala na skupienie w jednym miejscu i czasie, nowoczesnych rozwiązań technologicznych oraz integrację producentów z całym otoczeniem pracującym na rzecz hodowli. Wykaz czempionów i wiceczempionów na Pomorskiej Wojewódzkiej Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Lubaniu 2 - 3 czerwca 2012 r. Lp. Kategoria Lp. Kategoria Nr katalowy, hodowca 4. Wiceczempion jałówki 14 - 15 miesięcy nr kat. 18, Ośrodek Hodowli Zarodowej „Gajewo” Sp. z o.o. 5. Czempion jałówki 16-19 miesięcy nr kat. 25, Piotr Murawski z Gogolewa 6. Wiceczempion jałówki 16 - 19 miesięcy nr kat. 29, Gospodarstwo Rolne „Bystrze” Sp. z o.o z Bystrza 7. Czempion nr kat.34, „FORTUNE” Sp. z o.o. jałówki pow. 19 miesięcy Cieszymowo 8. Wiceczempion nr kat. 35, „FORTUNE” Sp. z o.o. jałówki pow. 19 miesięcy Cieszymowo 9. Superczempion w grupie jałówek nr kat. 35, „FORTUNE” Sp. z o.o. Cieszymowo 10. Czempion krowy pierwiastki nr kat. 48, „Fortune” Sp. z o.o. Cieszymowo 11. Wiceczempion krowy pierwiastki nr kat. 43, Ośrodek Hodowli Zarodowej „Bobrowniki” Sp. z o.o. 12. Czempion krowy w okresie trwania II laktacji nr kat. 55, Ośrodek Hodowli Zarodowej „Gajewo” Sp. z o.o. 13. Wiceczempion krowy w okresie trwania II laktacji nr kat. 56, Ośrodek Hodowli Zarodowej „Bobrowniki” Sp. z o.o. 14. Czempion krowy w III laktacji i dalszej nr kat. 58, Ośrodek Hodowli Zarodowej „Bobrowniki” Sp. z o.o. 15. Wiceczempion krowy w III laktacji i dalszej nr kat. 57, Ośrodek Hodowli Zarodowej „Bobrowniki” Sp. z o.o. 16. Superczempion w grupie krów mlecznych nr kat. 48, „Fortune” Sp. z o.o. Cieszymowo BYDŁO MIĘSNE 17. Czempion - jałówki niecielne rasy hereford Ewa Kończewska z Ludwikowa 18. Wiceczempion - jałówki niecielne rasy hereford Ewa Kończewska z Ludwikowa 19. Czempion - jałówki cielne rasy limousine Józef Janke z Przytarni-Wygoda 20. Wiceczempion - jałówki cielne rasy limousine Grzegorz Mielewczyk z Krępy Kaszubskiej 21. Czempion krowy rasy hereford Stado Ogierów Starogard Gd. Sp. z o.o. Rzeczna 22. Wiceczempion krowy rasy hereford Stado Ogierów Starogard Gd. Sp. z o.o. Rzeczna 23. Czempion krowy rasy charolaise Jerzy Bałachowski z Wysina 24. Wiceczempion krowy rasy charolaise Paweł Bałachowski z Wysina Nr katalowy, hodowca KROWY MLECZNE 1. Czempion jałówki 12 - 13 miesięcy nr kat.13, „Jasna-Pol” Sp. z o.o. z Jasnej 25. 2. Wiceczempion jałówki 12 - 13 miesięcy nr kat. 9, Dariusz Lemka ze Stogów Czempion krowy rasy limousine Marian Cieśliński z Więcków 26. 3. Czempion jałówki 14 - 15 miesięcy nr kat. 22, Danuta i Antoni Adahs ze Starych Polaszek Wiceczempion krowy rasy limousine Józef Janke z Przytarni-Wygody 27. Superczempion Paweł Bałachowski z Wysina 16 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Lp. Kategoria Nr katalowy, hodowca KONIE Lp. Kategoria Nr katalowy, hodowca TRZODA 28. 42. Czempion klacze dwuletnie ras szlachetnych klacz BIBISI, Artur Kiempa z Redzikowa 43. Wiceczempion klacze dwuletnie ras szlachetnych klacz MALAGA, Andrzej Derlecki z Grabowa 44. Czempion - klacze roczne zimnokrwiste klacz BOJANA, Roman Szultka z Sąpolna 45. Wiceczempion - klacze roczne zimnokrwiste klacz HENNA, Andrzej Derlecki z Grabowa 46. Czempion - klacze klacz WENA, dwuletnie zimnokrwiste Roman Szultka z Sąpolna 47. Wiceczempion - klacze klacz EURA, dwuletnie zimnokrwiste Roman Szultka z Sąpolna 48. Czempion - ogiery roczne zimnokrwiste ogier ALIEN, Roman Szultka z Sąpolna ogier MARON, Andrzej Derlecki z Grabowa Czempion knurki wbp nr kat. 11, Zenon Hnatiuk z Rabacina 29. Wiceczempion knurki wbp nr kat. 9, Józef Stolc z Kiełpina 49. 30. Czempion knurki pbz nr kat. 13, Andrzej Śnieg z Pastwy Wiceczempion - ogiery roczne zimnokrwiste 50. 31. Wiceczempion knurki pbz nr kat. 19, Józef Stolc z Kiełpina Czempion - ogiery ogier PRINC LURAN, dwuletnie zimnokrwiste Roman Szultka z Sąpolna 51. 32. Wiceczempion knurki pbz nr kat. 25, Szczepan Skrzypkowski ze Smołdzina Wiceczempion - ogiery ogier RUNEJ, dwuletnie zimnokrwiste Witold Świątek-Brzeziński z Brzeźna Szlacheckiego 33. Czempion knurki krzyżówkowe nr kat. 30, Szczepan Skrzypkowski ze Smołdzina 52. 34. Wiceczempion knurki krzyżówkowe nr kat. 28, Zenon Hanasko z Rabacina Czempion tryki rozpłodowe nr kat. 19., Józef Blok z Gostomia 53. 35. Czempion loszki pbz nr kat. 40, Andrzej Śnieg z Pastwy Wiceczempion tryki hodowlane nr kat. 35, Jerzy Mondry Dombrowski z Tuchomka 54. Czempion maciorki 36. Wiceczempion loszki pbz nr kat. 42, Henryk Jurczyński z Wielgłów nr kat. 23, Jerzy Borzyszkowski z Kalwarii 55. 37. Wiceczempion loszki pbz nr kat. 52, Jarosław Łoza z Rabacina Wiceczempion maciorki nr kat. 13, Andżelika Felskowska z Lubieszynka 56. 38. Czempion loszki wbp nr kat. 35, Stanisław Miąskowski z Załęża Wiceczempion maciorki nr kat. 9, Aleksandra Potulska, Wolny Dwór - Wałachowo 57. 39. Wiceczempion loszka WBP nr kat. 32, Grzegorz Talewski z Czerska Czempion tryki ras mięsnych 40. Czempion loszka krzyżówkowa nr kat. 65, Zbigniew Terefenko z Michałowa 41. Wiceczempion loszka krzyżówkowa nr kat. 58, Andrzej Roskwitalski z Wysokiej OWCE nr kat. 41, Zbigniew Ćwikliński, z Charnowa Helena Artyszuk Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 17 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Żuławskie Targi Rolne - podsumowanie W dniach 16 – 17 czerwca br. odbyły się XIX Żuławskie Targi Rolne zorganizowane przez Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Oddział w Starym Polu przy współudziale Samorządu Województwa Pomorskiego. Patronat medialny objęły: Radio Gdańsk, Dziennik Bałtycki, Wrota Pomorza oraz Dziennik Elbląski. P ogoda w tym roku sprzyjała. Zarówno w trakcie przygotowywania stoisk, jak i w weekend targowy było ciepło, sucho i na ogół słonecznie. Jedyną „przeszkodą” okazało się EURO 2012, ponieważ pod koniec sobotniego dnia nie trzeba było przypominać naszym gościom o konieczności opuszczenia terenów targowych. Za to w niedzielę oprócz normalnych rozmów na stoiskach wystawców, typowych dla tego rodzaju imprezy, powszechnie słyszeliśmy komentarze pomeczowe. W głównym sektorze targowym, na powierzchni 11 000 m2 swoją ofertę przedstawiło 41 producentów i dystrbutorów maszyn i narzędzi rolniczych oferujących najnowsze osiągnięcia techniczne w tej branży. Nie zabrakło nikogo z naszych stałych wystawców, przybyły natomiast nowe firmy, między innymi ROLSAD z Rawy Mazowieckiej, ROLMAX Tuchlino i AGRO PL Subkowy. Mamy nadzieję, że dołączą do grona stałych bywalców w Starym Polu. 18 Blok „Ogrodnictwo i szkółkarstwo” jak zwykle „pękał w szwach”, dlatego nie byliśmy w stanie zapewnić wszystkim chętnym firmom udziału w Targach. Tłumy klientów dokonywało zakupów z myślą o upiększeniu swoich ogrodów, trawników, tarasów i balkonów. W tym miejscu można było kupić środki do pielęgnacji i ochrony roślin, ale także do przyozdobienia ogrodów wyrobami z drewna, ceramiki, i wikliny. Do odpoczynku i rekreacji na świeżym powietrzu zachęcała oferta mebli ogrodowych wykonanych z drewna - estetycznych i funkcjonalnych. Wystawa rękodzieła, sztuki ludowej i produktu lokalnego zgromadziła 78 wystawców. Produkt regionalny prezentowany był na 29 stoiskach. Mogliśmy tu degustować i robić zakupy wędlin, serów, chlebów, miodów, nalewek i innych specjałów wytwarzanych na naturalnych produktach, a wszystko w szerokim wyborze i smakowitości. Rzemieślnicy i artyści ludowi przedstawili nam swoje dokonania 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w bardzo szerokim zakresie tematycznym. Rodzaje technik stosowanych przez twórców, w tym bloku, zaskakiwały swoją różnorodnością i inwencją. Równie ciekawie prezentowały się pozostałe bloki wystawowe. „Budownictwo i wyposażenie budynków inwentarskich” to blok, w którym zobaczyliśmy nie tylko nowoczesne wyposażenia dla ferm, ale także bogatą ofertę materiałów budowlanych i wykończeniowych. Wszystkim zwiedzającym zaimponowała pomysłowością i starannością w przygotowaniu stoiska Firma Handlowa Grzesik z Malborka. Blok „Chemia w rolnictwie” przedstawił ofertę producentów nawozów mineralnych i organicznych, środków ochrony roślin oraz użyźniaczy organicznych do gleby. W tym bloku prezentowały się również firmy produkujące materiał siewny. „Ekologia i ochrona środowiska” - ten blok jak zwykle zdominowali producenci kotłów energooszczędnych i przyjaznych dla środowiska, wykorzystujących jako paliwo przede wszystkim biomasę, ale nie mniejszym niż zwykle zainteresowaniem cieszyły się stoiska promujące technologie odnawialnych źródeł energii. W bloku „Pasze i dodatki paszowe” ofertę dla wszystkich gatunków i grup zwierząt prezentowanych na wystawie (i nie tylko) przedstawili najbardziej znaczący producenci z tej branży. Blok ten nieprzypadkowo usytuowany jest w sąsiedztwie wystawy zwierząt, bowiem większość firm jest jednocześnie sponsorami tej części Targów. „Informacja i usługi” - instytucje występujące w tym bloku (banki, agencje, samorządy itp.) starały się przykuć uwagę zwiedzających, prowadząc na stoiskach szereg konkursów i loterii. Jak co roku najciekawszą promocję prowadziły na swoich stoiskach: Państwowa Inspekcja Pracy i KRUS, promujące bezpieczną pracę w gospodarstwie rolnym. „Samochody osobowe i dostawcze” to tradycyjnie licznie reprezentowany blok wystawowy. W tym roku na powierzchni 1300 m2 wystawiało się 8 salonów, które zaprezentowały 13 marek samochodowych. Nieodzownym elementem Targów stały się stoiska handlowe i usytuowane w ich sąsiedztwie wesołe miasteczko. Dzięki temu, kiedy młodszej części naszych gości znudziły się stoiska branżowe, mogli w towarzystwie swoich mam udać się na zakupy lub oddać się zabawie. Na targach tradycyjnie przyznano wystawcom wyróżnienia targowe w następujących kategoriach: Najokazalsze Stoisko - Rolkom Szwoch & Bogun Sp. jawna, Cedry Małe; Hit Targowy: - Rolkom Szwoch & Bogun Sp. jawna, Cedry Małe za ciągnik rolniczy Case IH Puma 215, - Roltop Sp. z o.o., Cedry Małe za samojezdny miniwóz paszowy JAY-LOR A50, - Weremczuk FMR Sp. z o.o., Niedrzwica za siewnik do warzyw MAX PNEUMATIC; Walory Marketingowe Stoiska - Firma Handlowa Grzesik Materiały Budowlane z Malborka; Najlepsze Stoisko Ekologiczne - Firma FU-WI Sp. z o.o. z Elbląga za palnik z automatycznym zapłonem i dozowaniem brykietu. Organizacja XIX Żuławskich Targów Rolnych zyskała przychylne opinie naszych przełożonych, wystawców, zwiedzających oraz wizytujących naszą imprezę Marszałka Województwa Pomorskiego, Wiceministra Rolnictwa i Marszałka Senatu. W tym miejscu chciałbym podziękować wszystkim osobom zaangażowanym w organizację Targów, którzy swoją wytężoną pracą przyczynili się do takiej oceny naszego przedsięwzięcia. W XIX Żuławskich Targach Rolnych udział wzięło 572 wystawców i handlowców oraz ok. 40 tysięcy zwiedzających. Prawie wszyscy wystawcy zadeklarowali swój udział w przyszłorocznych Targach. Zatem do zobaczenia za rok! Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 Komisarz Targów Włodzimierz Sawirski 19 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Starym Polu Tegoroczna Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Starym Polu odbyła się już po raz trzynasty. Komisarzem Wystawy był Pan Przemysław Boleski - przedstawiciel Pomorskiego Związku Hodowców Koni. W wystawie uczestniczyło 66 hodowców z województwa pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Zaprezentowali oni łącznie 155 sztuk zwierząt, które były komisyjnie oceniane na ringach. W grupie bydła mlecznego 20 hodowców wystawiło 44 sztuk rasy HO, zaś w grupie ras mięsnych 3 hodowców wystawiło 12 szt. (charolaise i limousine). Grupę trzody chlewnej reprezentowało 18 hodowców, którzy wystawili 56 sztuk świń (loszki ras pbz, wbp, loszki mieszańcowe ras matecznych oraz knurki pbz, wbp, pietrain i krzyżówkowe ras ojcowskich). Konie zaprezentowało 16 hodowców. Ocenie poddano 34 zwierzęta (klacze ras szlachetnych i zimnokrwistych oraz ogiery ras zimnokrwistych). Krowy w czasie trwania III i dalszej laktacji czempion – Gospodarstwo Rolne Sp. z o.o., Międzychód, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Ośrodek Hodowli Zarodowej Sp. z o.o., Bobrowniki, woj. pomorskie. Superczempionem wystawy w kategorii jałówek została KWINTA 3 (czempionka z grupy jałówek urodzonych w okresie 01.04 - 16.06.2011 r) z Gospodarstwa Rolnego Sp. z o.o., Międzychód. Superczempionem wystawy w grupie krów została ZIMA 18 (czempionka z grupy krów w czasie trwania III i dalszych laktacji) również z Gospodarstwa Rolnego Sp. z o.o., Międzychód, woj. warmińsko-mazurskie. Hodowcy nagrodzeni na XIII Regionalnej Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Starym Polu BYDŁO MLECZNE Jałówki urodzone w okresie 01.04 - 16.06.2011 r. czempion – Gospodarstwo Rolne Sp. z o.o., Międzychód, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Ewa i Wojciech Jończyk, Garzewko, woj. warmińsko-mazurskie. Jałówki urodzone w okresie 01.01 - 31.03.2011 r. czempion – Gospodarstwo Rolne Sp. z o.o., Międzychód, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Ośrodek Hodowli Zarodowej „Gajewo”, Kałdowo, woj. pomorskie. Jałówki urodzone w okresie 01.09 - 31.12.2010 r. czempion - Fortune Sp. z o.o. Cieszymowo, woj. pomorskie; wiceczempion – Fortune Sp. z o.o. Cieszymowo, woj. pomorskie. Jałówki urodzone w okresie 17.06 - 31.08.2010 r. czempion – Fortune Sp. z o.o. Cieszymowo, woj. pomorskie; wiceczempion – Ośrodek Hodowli Zarodowej „Gajewo”, Kałdowo, woj. pomorskie. Krowy pierwiastki w czasie trwania I laktacji czempion – Gospodarstwo Rolne Sp. z o.o., Międzychód, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Józef Kapłon, Marianka, woj. warmińsko-mazurskie. Krowy w czasie trwania II laktacji czempion – Ewa i Wojciech Jończyk, Garzewko, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Ośrodek Hodowli Zarodowej „Gajewo”, Kałdowo, woj. pomorskie. 20 BYDŁO MIĘSNE Rasa charolaise czempion – Jerzy Bałachowski, Wysin, woj. pomorskie; wiceczempion - Paweł Bałachowski, Wysin, woj. pomorskie. Rasa limousine czempion – Marian Cieśliński, Więckowy, woj. pomorskie; wiceczempion - Marian Cieśliński, Więckowy, woj. pomorskie. TRZODA CHLEWNA Loszki WBP czempion – Zenon Hnatiuk, Rabacino, woj. pomorskie; wiceczempion – Wojciech Florczyk, Grabinek, woj. warmińsko-mazurskie. Loszki PBZ czempion – Jerzy Sewastjaniuk, Niedziały, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion - Jerzy Sewastjaniuk, Niedziały, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Henryk Lesiński, Gospodarstwo Rolno-Hodowlane, Mierzyn, woj. warmińsko-mazurskie. Loszki mieszańcowe ras matecznych czempion – Andrzej Roskwitalski, Wysoka, woj. pomorskie; wiceczempion – Ryszard Gumiński, Miradowo, woj. pomorskie. Knurki WBP czempion – Grzegorz Talewski, Łubianka, woj. pomorskie; wiceczempion - Mirosław Koss, Gnieżdżewo, woj. pomorskie. 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Knurki PBZ czempion – Henryk Lesiński, Gospodarstwo Rolno-Hodowlane, Mierzyn, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Jan Kozłowski, Krawczyki, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Andrzej Śnieg, Pastwa, woj. pomorskie. Knurki rasy pietrain czempion – Kazimierz Tokarski, Tuszewo, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Agnieszka Tokarska-Dziąba, Tuszewo, woj. warmińsko-mazurskie. Knurki krzyżówkowe ras ojcowskich czempion - Henryk Lesiński, Gospodarstwo Rolno-Hodowlane, Mierzyn, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Kazimierz Zelma, Omule, woj. warmińsko-mazurskie. Superczempionem wystawy został knurek rasy pietrain z hodowli Pana Kazimierza Tokarskiego z Tuszewa, woj. warmińsko-mazurskie. KONIE Superczempionem wystawy w kategorii klaczy ras szlachetnych została SAVONA z hodowli SO Starogard Gdański Spółka z o.o., Rzeczna, woj. warmińsko-mazurskie. Superczempionem wystawy w kategorii klacz rasy zimnokrwistej została UBENA z hodowli Pana Romana Szultka, Sąpolno, woj. pomorskie Superczempionem wystawy w kategorii ogierów rasy zimnokrwistej został OLIVIUS również z hodowli Pana Romana Szultka. W czasie wystawy hodowcy otrzymywali liczne wyróżnienia i byli nagradzani za uzyskiwane wyniki w pracy hodowlanej. Wystawie zwierząt hodowlanych towarzyszył rów-nież pokaz drobnego inwentarza. Wystawcy zaprezentowali m.in.: drób ozdobny, króliki, gołębie i ptaki egzotyczne. Pokaz zorganizowała Maria Sawirska z PODR, Oddział Stare Pole. Odbył się także Konkurs Młodego Hodowcy, w którym wzięło udział 9 dzieci z województwa pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Zaprezentowały one 9 cieląt staranie przygotowanych do pokazu. Klacze roczne zimnokrwiste czempion – Roman Szultka, Sąpolno, woj. pomorskie; wiceczempion – Andrzej Stefański, Sołtyski, woj. pomorskie. Klacze dwuletnie zimnokrwiste czempion - Roman Szultka, Sąpolno, woj. pomorskie, wiceczempion – Robert Grunwald, Koślinka, woj. pomorskie. Ogiery roczne zimnokrwiste czempion – Marcin Krupkowski, Barcice, woj. pomorskie wiceczempion – Rafał Rojewski, Sadłuki, woj. pomorskie. Ogiery dwuletnie zimnokrwiste czempion – Roman Szultka, Sąpolno, woj. pomorskie; wiceczempion - Piotr Rojewski, Sadłuki, woj. pomorskie. Klacze roczne ras szlachetnych czempion – Stado Ogierów Starogard Gdański Sp. z o.o., Rzeczna, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – Stado Ogierów Starogard Gdański Sp. z o.o., Rzeczna, woj. warmińsko-mazurskie. Klacze trzyletnie ras szlachetnych czempion – SO Starogard Gdański Sp. z o.o., Rzeczna, woj. warmińsko-mazurskie; wiceczempion – SO Starogard Gdański Sp. z o.o., Rzeczna, woj. warmińsko-mazurskie. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 Gratuluję wszystkim zwycięzcom. Organizatorom i współorganizatorom dziękuję za wsparcie i wykonaną pracę, a wszystkim sponsorom i współfinansującym, w imieniu hodowców i własnym, dziękuję za nagrody i dofinansowanie wystawy. Wanda Barańska 21 Pomorska Izba Rolnicza 22 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza 28 MAJA 2012 ROKU Pracowity dzień w Pomorskiej Izbie Rolniczej Posiedzenie Zarządu PIR W posiedzeniu Zarządu uczestniczyli przedstawiciele Agencji Nieruchomości Rolnych, Oddział Terenowy Gdańsk: Pan Włodzimierz Olszewski - Dyrektor Oddziału, Jerzy Romanowski - Zastępca Dyrektora oraz Ryszard Drzewiecki - kierownik. Tematem spotkania były zmiany ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i wyłączenie 30% użytków rolnych z umów dzierżawy gruntów, w tym: Stare Pole, gmina Stare Pole, Lisewo, gmina Lichnowy, Folwark, gmina Dzierzgoń, Prusiewo, gmina Krokowa, Prusiewo, gmina Choczewo, Łętowo, Żelazna, gmina Choczewo. Zarząd wspólnie z ANR ustalił, iż spotkają się z Radami Powiatowymi PIR i zainteresowanymi rolnikami w sprawie podziałów geodezyjnych działek o powierzchni większej niż 19 ha. Następnie członkowie Zarządu przygotowali plan wizyty studyjnej Mongolskiej Izby Rolniczej w dniach od 31 maja do 4 czerwca br. oraz poinformowali o koloniach dofinansowanych ze środków Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników dla dzieci i młodzieży szkolnej do 16. roku życia. Pani Ewelina Wika-Czarnowska dysponuje 15 miejscami ze Związku Zawodowego „Centrum Narodowe Młodych Rolników” dla dzieci z powiatów Chojnice i Człuchów, które pojadą do Władysławowa. Pan Stanisław Anders z Solidarności RI ma 50 miejsc dla dzieci z powiatów: Kwidzyn, Malbork, Nowy Dwór Gdański, Starogard Gdański, Sztum i Tczew. Dzieci te pojadą do Zakopanego. Pan Zenon Bistram dysponuje 50 miejscami z Krajowej Rady Izb Rolniczych dla dzieci z pozostałych powiatów, tj. Bytowa, Gdańska, Kartuz, Kościerzyny, Lęborka, Pucka, Słupska i Wejherowa, na wyjazd do Świebodzina. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 Od godziny 11.00 Zarząd uczestniczył w posiedzeniach Komisji Budżetowej i Rewizyjnej Pomorskiej Izby Rolniczej. Posiedzenie Komisji Budżetowej PIR W tym dniu odbyło się także Posiedzenie Komisji Budżetowej PIR, podczas której omówiono następujące tematy: - zmiany do prowizorium budżetowego PIR 2012 r., - realizacja i wykonanie budżetu PIR w 2011 roku. Komisja Budżetowa zatwierdziła zmiany i pozytywnie oceniła realizację i wykonanie budżetu w 2011 roku. 23 Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Komisji Rewizyjnej PIR W dniu 28 maja br. w siedzibie PIR w Pruszczu Gdańskim odbyło się posiedzenie Komisji Rewizyjnej Pomorskiej Izby Rolniczej. Tematami posiedzenia były: - sprawozdanie z działalności Zarządu PIR w 2011 roku, - realizacja i wykonanie budżetu PIR w 2011 roku, - opracowanie wniosku do IV Walnego Zgromadzenia PIR w przedmiocie absolutorium dla Zarządu PIR. Obszerne sprawozdanie z prac Zarządu w 2011 roku zdali Prezes Pomorskiej Izby Rolniczej – Pan Zenon Bistram oraz Pan Stanisław Anders – członek Zarządu PIR. Komisja pozytywnie zaopiniowała sprawozdanie z działalności Zarządu Pomorskiej Izby Rolniczej. Zapoznała się również z realizacją oraz wykonaniem budżetu w 2011 roku i nie wniosła żadnych uwag ani zastrzeżeń co do legalności, gospodarności działań finansowych izby. Komisja Rewizyjna, oceniając realizację zadań ustawowych i statutowych, w tym realizację budżetu i gospodarkę finansową przez Zarząd PIR w roku 2011, wnioskuje do IV Walnego Zgromadzenia o udzielenie Zarządowi PIR absolutorium za 2011 r. Od godziny 11.00 Zarząd uczestniczył w posiedzeniach Komisji Budżetowej i Rewizyjnej Pomorskiej Izby Rolniczej. Renata Wiczling Walne Zgromadzenie PIR - Zarząd otrzymał absolutorium W dniu 18 czerwca 2012 roku w siedzibie Izby w Pruszczu Gdańskim odbyło się IV Walne Zgromadzenie Pomorskiej Izby Rolniczej. Nad stroną prawną czuwał mecenas - Pan Jan Woźnialis. W trakcie posiedzenia, po wysłuchaniu sprawozdania z działalności Zarządu za 2011 rok, sprawozdania Komisji Rewizyjnej, informacji z wykonania budżetu za 2011 r. i planowanego budżetu na 2012 r., Walne Zgromadzenie jednomyślnie udzieliło absolutorium Zarządowi PIR za 2011 rok. 24 Po części proceduralnej posiedzenia, zaproszeni dyrektorzy: ARiMR, ANR, ARR oraz PODR, przekazali członkom Walnego Zgromadzenia - przedstawicielom rolników ze wszystkich powiatów, najaktualniejsze informacje. Na zakończenie Przewodniczący Komisji Uchwał i Wniosków Jan Wiczling przedstawił licznie zgłoszone wnioski, które w wyniku głosowania przyjęto do realizacji. Zenona Mazurczyk 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Nowodworskiego W dniu 12 czerwca br. w sali Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Ostaszewie odbyło się drugie w tym roku posiedzenie Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej Powiatu Nowodworskiego. N a spotkanie przybyli zaproszeni goście: Stefan Skonieczny – Dyrektor KRUS, Oddział Gdańsk, Ryszard Drzewiecki z Agencji Nieruchomości Rolnych, Rafał Kamiński - koordynator z Agencji Nasiennej Leszno, Mirosława Gwoździewicz - Powiatowy Lekarz Weterynarii, dr wet. Tadeusz Studziński – Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Nowym Dworze Gdańskim, Anna Galewska - Kierownik Biura Powia- towego ODR w Nowym Dworze Gdańskim. Zarząd PIR reprezentował Lech Kolaska. Podczas posiedzenia omawiano następujące tematy: - prezentacja gminy Ostaszewo Robert Ciżmowski, Wójt Gminy Ostaszewo; - zmiany w ustawie o ubezpieczeniu zdrowotnym rolników - Stefan Skonieczny, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Gdańsku; - aktualne informacje dotyczące sprzedaży i dzierżawy gruntów na terenie gminy Ostaszewo pozostających w zasobach ANR - Ryszard Drzewiecki, Agencja Nieruchomości Rolnych w Gdańsku; - ewidencja leczenia zwierząt, choroby zakaźne zwierząt - Mirosława Gwoździewicz, Powiatowy Lekarz Weterynarii w Nowym Dworze Gdańskim; - ochrona prawna odmian roślin oraz odstępstwo rolne - Rafał Kamiński, Agencja Nasienna w Lesznie. Licznie zebrani na sali rolnicy zadawali pytania oraz poruszali nurtujące ich tematy. Podczas posiedzenia Rada Powiatowa PIR wypracowała dwa wnioski: 1. Wystąpić do ANR z prośbą o udostępnienie wykazu działek z terenu powiatu nowodworskiego, które w najbliższym czasie, tj. do końca 2012 roku, mogą być wystawione do sprzedaży dla rolników. 2. Wystąpić do ANR z prośbą, aby do końca 2013 r. wystawiła do sprzedaży dla rolników działki objęte umowami dzierżawy, także te do 3 lat, których dotychczasowi dzierżawcy nie chcą skorzystać z prawa pierwokupu, po to, aby rolnicy chcący powiększyć swoje gospodarstwa, mogli skorzystać z obowiązujących preferencji kończących się w 2013 roku. Anna Bełdycka Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 25 Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego D nia 29 maja br., w Sulęczynie odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego. Delegaci Rady Powiatowej dyskutowali o opiniowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz członkostwie w Powiatowej Radzie Zatrudnienia. Ryszard Drzewiecki z Agencji Nieruchomości Rolnych omówił zmiany w gospodarowaniu zasobem ANR. Beata Formela, Dyrektor BGŻ, Oddział w Kartuzach, przedstawiła ofertę banku dla rolników oraz udzieliła informacji na temat kredytów preferencyjnych. Kazimierz Sekuła, Powiatowy Lekarz Weterynarii w Kartuzach, przedstawił aktualne działania Inspektoratu Weterynarii. W temacie gospodarki łowieckiej na terenie gminy Sulęczyno wypowiedzieli się przedstawiciele kół łowieckich – Koła Łowieckiego im. Wojskiego oraz Koła Łowieckiego „Żbik”. Aktualne informacje rolnicze przekazali Zenon Bistram - Prezes Zarządu PIR, Regina Kleina - Kierownik BP ODR w Kartuzach oraz Marcin Węsiora - Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w Kartuzach. Anna Zelewska Delegacja mongolska w Pomorskiej Izbie Rolniczej W dniach od 31 maja do 4 czerwca br., Pomorska Izba Rolnicza gościła delegację mongolską. W pierwszym dniu goście spotkali się z Zarządem PIR oraz Przewodniczącym RP PIR Powiatu Gdańskiego. Zwiedzili Gdańskie Młyny i Spichlerze w Gdańsku, Gospodarstwo Rolne Pana Andrzeja Dończyka i firmę ROLTOP. W drugim dniu spotkali się z Zarządem, a także specjalistami PODR. Następnie wyjechali do Gospodarstwa Rolnego, którego właścicielem jest Pan Andrzej Tandek oraz do wytwórni frytek FARM FRITES. Wzięli również udział w XXI Pomorskich Targach Rolno-Przemysłowych w Lubaniu i zwiedzili Pomorskie Hurtowe Centrum Rolno-Spożywcze RENK. Renata Wiczling 26 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Pomorska Izba Rolnicza na Targach w Lubaniu Pomorska Izba Rolnicza po raz kolejny była współorganizatorem Targów Rolno-Przemysłowych połączonych z Pomorską Wojewódzką Wystawą Zwierząt Hodowlanych w dniach 2 i 3 czerwca br. w Lubaniu. Była to okazja do spotkania się środowiska rolniczego oraz zapoznania się z najnowszymi osiągnięciami w hodowli zwierząt i w produkcji maszyn rolniczych. I zba ufundowała nagrody dla hodowców, dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 13 lat biorących udział w konkursie fotograficznym z woj. pomorskiego pt: „Zdrowy i smaczny obrazek, czyli rzecz o warzywach i owocach”. Nagrody wręczył Prezes PIR - Pan Zenon Bistram. Podczas Targów Pomorską Izbą Rolniczą odwiedzili m.in. Wiceminister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Pan Kazimierz Plocke oraz delegacja Mongolskiej Izby Rolniczej. Renata Wiczling Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 27 Pomorska Izba Rolnicza PIR na Targach w Starym Polu Kurs bukieciarstwa w Wyszecinie dniach 16 - 17 czerwca br. w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Oddział Stare Pole odbyły się XIX Żuławskie Targi Rolne połączone z XIII Regionalną Wystawą Zwierząt Hodowlanych. W wydarzeniu tym, jak co roku, uczestniczyła Pomorska Izba Rolnicza, która w swoim namiocie wystawowym przyjęła dziesiątki rolników i innych gości przybyłych na targi. Zwyczajowo ufundowaliśmy nagrody rzeczowe dla wystawców, które podczas oficjalnej uroczystości wręczył Prezes Izby - Pan Zenon Bistram. dniu 21 maja br., w Wyszecinie, w powiecie wejherowskim rozpoczął się kurs bukieciarstwa. Uczestniczy w nim 11 pań z Wyszecina i okolic. Zajęcia odbywają się w miejscowej świetlicy, prowadzi je Pani Ewa Jankowiak. Jest to kolejny kurs z cyklu kursów prowadzonych w ramach projektu „Nie tylko zboże zapełnia trzos – wsparcie dla osób chcących odejść z rolnictwa” realizowanego przez Pomorską Izbę Rolniczą oraz Bałtycką Agencję Rozwoju Regionalnego. Kurs zorganizowanyzostał w Wyszecinie dzięki pani Bronisławie Lesner, członkini Rady Powiatowej PIR Powiatu Wejherowskiego, która bardzo aktywnie uczestniczyła w tworzeniu grupy oraz pomogła w wyborze miejsca na szkolenie. W W Amata Chrostowska Podczas oficjalnego otwarcia Targów miało miejsce niecodzienne wydarzenie - dziewięć osób, na wniosek Pomorskiej Izby Rolniczej, otrzymało resortową odznakę honorową „Zasłużony dla rolnictwa”. Byli to: Pan Marek Kunce, Pan Piotr Kunce, Pani Urszula Adamiak, Pan Jacek Tomala, Pan Waldemar Maciąg, Pan Arkadiusz Czapiewski, Pan Adam Piotrowski, Pan Zenon Czeszejko, Pan Piotr Brudnicki. W imieniu Ministra Rolnictwa to zaszczytne wyróżnienie wręczyli: Marszałek Województwa Pomorskiego – Pan Mieczysław Struk, Wiceminister Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Pan Bogdan Dombrowski oraz Prezes Pomorskiej Izby Rolniczej – Pan Zenon Bistram. W imieniu odznaczonych podziękował Pan Marek Kunce – Prezes Zarządu firmy Roltop, która w bieżącym roku obchodzi jubileusz 20-lecia swojego istnienia. Marcin Piątek 28 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Miejsce z klimatem „Miejsce z klimatem” to konkurs dla właścicieli i gospodarstw agroturystycznych, pensjonatów, kwater i hoteli, którzy wykorzystują niskoemisyjne źródła energii, takie jak: gaz LPG, energię słoneczną, energię wiatrową, systemy hybrydowe. U dział w konkursie to okazja do pochwalenia się swoim obiektem, a także wypromowania go wśród turystów poszukujących „Miejsc z klimatem” – ekologicznych i przyjaznych środowisku. Aby wziąć udział w konkursie wystarczy do 15 lipca 2012 roku zgłosić swoje gospodarstwo, pensjonat lub hotel, za pomocą formularza zgłoszeniowego, opisując sam obiekt oraz sposób pozyskiwania energii elektrycznej i ogrzewania. Wszystkim miejscom, które korzystają z niskoemisyjnych źródeł energii zostanie przyznany certyfikat „Miejsce z klimatem”. Wśród nich jury wybierze najciekawsze, najlepsze i najbardziej ekologiczne rozwiązania. Ich właściciele mogą wygrać atrakcyjne nagrody - parasole grzewcze i grille gazowe, działania promocyjne w prasie turystycznej i lokalnej. Swoją nagrodę przyzna również publiczność w głosowaniu na stronie konkursu www.forumfree.pl. Obiekty do konkursu mogą zgłaszać także goście gospodarstw agroturystycznych, hoteli, kwater i pensjonatów – wystarczy, że prześlą nam nazwę i lokalizację obiektu na adres free@fleishmaneurope.com Rozwiązanie konkursu nastąpi 15 września 2012 roku. W skład jury konkursu wchodzą członkowie Forum Rozwoju Efektywnej Energii oraz eksperci: Mieczysław Hajduga, Prezes Stowarzyszenia Turystyki i Agroturystyki Ziem Górskich, Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 Joanna Kuźmicz, Koordynator FREE, Krzysztof Mościcki, Dyrektor Centrum Doradztwa Rolniczego, Mikołaj Tomasz Steppa, Członek Zarządu Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, Sylwester Śmigiel, Prezes GASPOL S.A. dr Arkadiusz Węglarz, Dyrektor ds. Zrównoważonego Rozwoju Krajowej Agencji Poszanowania Energii Bożena Wróblewska, Kierownik Działu Innowacji GASPOL S.A. Koordynatorka konkursu: Magdalena Pawlak tel. (22) 633 18 56 Forum Rozwoju Efektywnej Energii to część ogólnoeuropejskiej inicjatywy mającej na celu zwrócenie uwagi na potrzeby energetyczne obszarów wiejskich i podmiejskich. Od początku swej działalności w Polsce w 2010 roku, FREE zapoczątkowało wiele inicjatyw mających na celu zaangażowanie w debatę na temat energetyki na terenach niezurbanizowanych polityków i przedstawicieli mediów. Jedną z nich była opublikowanie w 2011 roku „Białej Księgi” na temat potrzeb i braków energetycznych społeczności wiejskich i podmiejskich w Polsce. Księga zawierała m.in. szerokie badania TNS OBOP realizowane na terenach pozamiejskich, teksty ekspertów oraz postulaty w zakresie rozwoju efektywnych źródeł energii w Polsce. Więcej informacji na temat FREE znajduje się na stronie www.forumfree.pl Źródło: FREE 29 Dla wsi i regionu Rola imprez promocyjnych w promowaniu przedsiębiorczości T argi mają swoją bogatą i długą tradycję w historii rozwoju świata, a zwłaszcza Europy. Pojawiły się wraz z wykształceniem się najprostszych form wymiany. Wywarły ogromny wpływ na rozwój cywilizacji, nie tylko w sferze gospodarczej, ale także społecznej i kulturowej. Były organizowane w skali lokalnej, krajowej oraz międzynarodowej. Z jednej strony są nieodłącznym elementem funkcjonowania społeczeństw, a z drugiej strony przeszły długą drogę ewolucji w zakresie pełnionych zadań oraz znaczenia dla działalności przedsiębiorstw. W systemie gospodarki centralnie sterowanej były oknem na świat i kilkudniową namiastką doznań związanych z pokazywaną obfitością towarów. Z chwilą wprowadzenia mechanizmu rynkowego, stały się płaszczyzną komunikowania się podmiotów rynkowych. z konkretną propozycją urządzenia w Poznaniu targów na wzór targów lipskich. Pierwotna nazwa brzmiała Targ Poznański, później przekształcono ją na Targi Poznańskie, a od 1925 roku w Poznaniu mają miejsce Międzynarodowe Targi Poznańskie. Rodowód polskich targów W tym roku mija 191 lat tradycji polskich targów, bowiem w 1821 roku, w Warszawie, w byłym Królestwie Polskim odbyła się pierwsza wystawa rolniczo-przemysłowa, zdominowana przez Polaków. Ta wystawa i kilka następnych odbyły się jeszcze z dekretu rosyjskiego namiestnika, ale po 1861 roku inicjatywę organizowania polskich wystaw przejęło polskie społeczeństwo przez swoje instytucje i organizacje. Wcześniej, bo w 1850 roku, z inicjatywy hrabiego Tytusa Działyńskiego, urządzono w Poznaniu, w Pałacu Działyńskich przy Starym Rynku, pierwszą polską wystawę maszyn rolniczych, czyli dokładnie od 162 lat Polacy samodzielnie i systematycznie organizują targi i wystawy gospodarcze. Mimo że w XIX wieku Polska pozbawiona była państwowości, to Polacy odnosili wielkie sukcesy na prawie wszystkich wystawach. Ekspansja targowa Polaków w czasach niewoli była bardzo duża, a wystawy i targi światowe były najskuteczniejszą polską dyplomacją. Przed stu laty zaczęto budować stałe tereny targowe ze specjalnymi pawilonami wystawowymi, które odtąd nieustannie rozbudowywane i modernizowane, stawały się przykładami najwyższego kunsztu architektonicznego oraz techniki i technologii inżynieryjnej. Dziewięćdziesiąt jeden lat temu, 28 maja 1921 roku, otwarto pierwszy Targ Poznański. Jest to data symboliczna, od której zaczyna się historia polskiego wystawiennictwa w niepodległej Rzeczypospolitej. Idea polskich targów w Poznaniu pojawiła się w 1917 roku, podczas zjazdu Związku Towarzystw Kupieckich w Poznaniu, który zrzeszał kupców z Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego. W marcu 1920 r. Zjazd Delegatów Towarzystw Kupieckich wystąpił już 30 Międzynarodowe Targi Poznańskie Rynek targowy obecnie Obecnie, jak podają różne źródła, firm - przedsiębiorstw, które twórczo rozwijają swoją działalność i zatrudniają pracowników jest około miliona. Definicja przedsiębiorstwa jest bardzo szeroka, ale należy przyjąć, że mamy w Polsce ponad 100 tys. firm o wybitnie rynkowym, czyli targowym charakterze i tylu mamy potencjalnych wystawców w Polsce. Najnowsza statystyka przedstawiona poniżej obejmuje tylko targi zrzeszone w Polskiej Izbie Przemysłu Targowego. Targi w latach 2007 - 2010 Dane o targach 2007 2008 2009 2010 Liczba targów 216 222 206 227 Powierzchnia targowa (m2) 639 771 719 188 576 559 678 065 30 261 32 033 26 519 27 876 - w tym zagranicznych 5 277 5 467 4 421 4 108 Liczba zwiedzających (tys.) 1 001 1 053 883 1 014 Liczba wystawców ogółem 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Dla porównania spójrzmy na największy i najbardziej prestiżowy rynek targowy w Europie, jakim są Niemcy. Mimo tamtejszych koncernów - gigantów, będących bardzo często wizytówką Niemiec, to jednak małe i średnie przedsiębiorstwa są „solą” niemieckiej gospodarki. Ich liczbę szacuje się na blisko 3,6 miliona, i stanowią 99% wszystkich niemieckich firm. Blisko połowa tych podmiotów działa w branży usług, 30% w przemyśle, a niespełna 20% w handlu. Dlatego w niemieckich targach każdego roku uczestniczy ponad 176 tys. wystawców, z czego trzecia część to wystawcy zagraniczni, a zwiedza je ponad 10 milionów osób. *Profesjonaliści to przybywający służbowo na targi w celach kontraktacyjnych, analitycy rynku, menedżerowie – dla rozpoznania konkurencji oraz inżynierowie szukający rozwiązań technicznych i technologicznych. **Konsumenci - ci, którzy podejmując decyzję o nowych zakupach, weryfikują najnowszą ofertę handlową. Prawie połowa badanych zwiedzających - konsumentów (49%) przynajmniej raz w roku odwiedza targi, a ponad połowa badanych profesjonalistów bywa na targach dwa - trzy razy w roku. Połowa zwiedzających targi konsumentów to lokalna społeczność, mieszkańcy aglomeracji, w której organizuje się targi. Natomiast profesjonaliści, odwiedzający targi służbowo, zdecydowanie preferują targi daleko poza miejscem pracy i zamieszkania, co tłumaczy się koniecznością poszukiwania nowych dostawców i rynków coraz dalej od własnego regionu. Dystans, który skłonni są pokonać zwiedzający, żeby odwiedzić targi (%) Dystans w km Targi w Lipsku (Niemcy) - serce terenów targowych Rola i znaczenie targów Profesjonaliści Konsumenci Każda odległość 42,5 32,8 300 - 600 15,9 brak danych 100 - 300 27,0 21,5 Do 100 14,6 45,7 Źródło: Polska Korporacja Targowa Profesjonaliści* Konsumenci** Profesjonaliści przybywają na targi: • w poszukiwaniu nowych źródeł zakupu i nowych pomysłów na biznes – 362, • dla zaktualizowania swoich informacji przed podjęciem decyzji – 288, • żeby spotkać się z fachowcami z branży i wymienić doświadczenia – 258, • żeby spotkać się z dostawcami i zacieśnić współpracę – 257. Natomiast konsumenci najczęściej przychodzą, żeby: • zaktualizować swoje informacje o produktach przed podjęciem decyzji o zakupie, • po prostu dla rozrywki, bo targi mają dobry program, • żeby poszukać nowych wyrobów, przyjrzeć się nowościom, • szukać inspiracji, odkryć nowe pomysły. Najchętniej bywamy na targach, które znamy, a poza osobistymi zaproszeniami, najczęściej odwiedzamy targi, kierując się informacjami z mediów, zwłaszcza z prasy. Wysoko cenimy również opinie znajomych o targach i kierujemy się nimi, co jest w zgodzie z najnowszym marketingiem i przekonaniem, że public relations staje się skuteczniejsza od reklamy. Raz w roku 24,0 49,0 Źródła informacji o targach 2 – 3 razy 52,8 37,9 4 – 6 razy 17,7 11,0 częściej 5,5 2,1 Misją targów jest optymizm, bo pomaga napędzać aktywność gospodarczą i inwestycje w biznesie. W targi nie wierzą tylko ludzie cierpiący na depresję biznesową i zadufani w sobie. Tymczasem targi dają szansę pomnożyć swoje dotychczasowe osiągnięcia. Są bardzo skutecznym rynkiem biznesowym i marketingowym, unikalnym miejscem na prezentacje nowych produktów i marek. Tak było od zawsze. Zwiększają sprzedaż przez bezpośrednią prezentację oferty rynkowej, wzmacniają pozycję firmy, bo w osobistym kontakcie i natychmiast, na neutralnym gruncie, dają możliwość przekazywania informacji o swoich produktach i zdobywania nowych kontrahentów. Na świecie skuteczność targów bada się systematycznie i na różne sposoby. W Polsce ostatnie takie badanie przeprowadził Pentor w 2005 roku na zlecenie Polskiej Korporacji Targowej. Wyniki są porównywalne. Targi w opinii zwiedzających Liczba odwiedzanych targów rocznie (%) Częstotliwość Źródło: Polska Korporacja Targowa Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 Profesjonaliści Konsumenci Wcześniejszy pobyt na targach Źródło informacji 254 71 Zaproszenie od wystawcy 170 18 31 Dla wsi i regionu Źródło informacji Profesjonaliści Konsumenci Informacje z prasy i mediów 102 79 Zaproszenie od organizatora targów 101 27 Inne źródła informacji, w tym Internet 96 82 Reklama 70 57 Znajomi 62 60 Źródło: Polska Korporacja Targowa Liczba osób, którym przekazywane są informacje z targów Liczba osób Profesjonaliści Konsumenci Więcej niż 10 25,9 29,0 7 - 10 20,1 18,9 4-6 29,6 33,2 1-3 22,6 16,8 Nikomu 1,8 2,1 Źródło: Polska Korporacja Targowa Rola targów w opinii ekspertów Na początku lat dziewięćdziesiątych, kiedy transformacja ustrojowa uwolniła rynek i zadekretowała wolność gospodarczą, targi w Polsce zostały zdominowane przez małe i średnie przedsiębiorstwa. W starych, cywilizowanych gospodarkach była to naturalna sytuacja, w Polsce całkowicie nowa. Wszak dotąd targi były domeną państwowych, zmonopolizowanych central handlu zagranicznego oraz przedsiębiorstw państwowych czy spółdzielczych. Prywatni przedsiębiorcy mieli niewiele okazji do prezentacji swoich ofert, ponieważ tak zwane targi rzemiosła i drobnej wytwórczości stanowiły margines ówczesnego rynku targowego. Szybko okazało się, że prywatni przedsiębiorcy, często właściciele niewielkich firm, natychmiast rozpoznali w targach swojego strategicznego sprzymierzeńca w biznesie. Stało się oczywiste, że firmy rynkowe są z natury firmami targowymi, co oznacza, że budowanie swojej pozycji na rynku nie jest możliwe bez udziału w imprezach wystawienniczych. Skoro w strategie marketingowe firm wpisywano targi jako skuteczny instrument marketingowy – żywiołowo zaczęły rozwijać się same targi. W połowie lat dziewięćdziesiątych liczba organizatorów targów oraz imprez targowych w Polsce była najwyższa w Europie. Było oczywiste, że rynek dokona swoich wyborów i nie wszystkie imprezy sprostają rosnącym wymaganiom wystawców i targowej konkurencji. Należy dodać, że w okresie najbardziej spontanicznego rozwoju targów w Polsce rozwój przedsiębiorczości był najbardziej intensywny, a produkt krajowy brutto najwyższy. W biznesie targi są miejscem magicznym - jedynym, które umożliwia osiągnięcie aż tak wielu celów jednocześnie – w tym samym miejscu, w tym samym czasie i w niepowtarzalnej atmosferze. Zwłaszcza dla 32 małych i średnich przedsiębiorstw, które często nie mają rozbudowanych służb marketingowych, targi są takim zintegrowanym systemem marketingowym, który nie ma alternatywy. Targi są kwintesencją marketingu, ponieważ w sztuce sprzedawania oferują najwięcej. Nie może być już bardziej bezpośredniego marketingu niż na targach, gdzie wystawca spotyka się z klientem twarzą w twarz. Jest to jedyna forma marketingu, która: • przyciąga najbardziej aktywnych klientów, • umożliwia spotkanie z klientami znanymi i potencjalnymi, • pozwala odnowić kontakty z dawnymi klientami, • pozwala na profesjonalną prezentację produktu zainteresowanym, • angażuje wszystkie pięć zmysłów odbiorcy, który może zadawać pytania i wyrażać opinie, • daje możliwość doceniania lojalnych klientów i nawiązywania nowych, wartościowych kontaktów, • jest okazją do wprowadzenia na rynek nowych produktów, tworzenia marki, kreowania wizerunku firmy, a nawet stwarza okazję do natychmiastowej sprzedaży, generuje i przyspiesza sprzedaż, • ponad 80% wystawców jest przekonanych, że marketing „twarzą w twarz” jest najbardziej pożądanym i efektywnym instrumentem w strategii sprzedaży, • inspiruje public relations i zainteresowanie mediów. Żuławskie Targi Rolne w Starym Polu Targi to miejsce strategicznej informacji o produktach, rynkach, konkurencji. Są źródłem wiedzy gospodarczej i ekonomicznej, która pozwala usprawnić własny biznes. Okazuje się, że w dobie recesji i ostrej walki konkurencyjnej najważniejsza jest zdolność do rozumienia i zaspokajania rosnących i szybko zmieniających się potrzeb klientów. Współczesny klient zmienia swoje upodobania i szuka czegoś nowego. Nikt nie kupuje już pierwszego lepszego produktu. Klienci chcą wiedzieć coraz więcej i przychodzą na targi po informacje z pierwszej ręki. Chcą dotknąć i spróbować. Porównać i sprawdzić. Chcą być profesjonalnie przekonywani. Czy poza targami istnieją jeszcze inne miejsca, gdzie bezpośrednio, osobiście, „face to face” można skutecznie spełnić te oczekiwania? 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Dziś wszyscy wiedzą lub czują, że jutro już nic nie będzie takie jak wczoraj i przegra ten, kto tego szybko nie pojmie. Dlatego sztuką jest dobieranie najbardziej skutecznych narzędzi marketingowych i precyzyjne planowanie całego procesu komunikacji marketingowej. Tymczasem targi stanowią właśnie centrum komunikacji gospodarczej i handlowej. Więcej nawet – same są instrumentem komunikacji marketingowej. Pozwalają zdobyć najwięcej informacji o potencjalnych klientach i ułatwiają współpracę tak z partnerami, jak i konkurencją. Wielokrotnie już policzono, że najskuteczniejszy sprzedawca może odwiedzić czterech wyselekcjonowanych klientów dziennie. Taką liczbę kontaktów ma na targach wystawca w ciągu godziny. Nawet firma bez doświadczeń targowych potrafi nawiązać więcej kontaktów biznesowych. Wiadomo jednak, że same kontakty nie wyczerpują korzyści z uczestnictwa w targach. Targi są interdyscyplinarne i interaktywne. Wszystkie badania marketingowe na całym świecie, również w Polsce, wykonane przez PENTOR na zlecenie Polskiej Korporacji Targowej udowodniły, że uczestnictwo w targach jest najbardziej rentowną inwestycją marketingową. Każda firma, mała czy średnia, która cokolwiek produkuje i czymkolwiek handluje, zawsze znajdzie targi dla siebie. Nawet bez targowego doświadczenia szybko stwierdzi, jak duży może być ich rynek. Oczywiście najwięcej korzyści odnoszą najlepiej przygotowani. Sukces w biznesie zaczyna się od targów, ponieważ targi to niezwykle skuteczny sposób, aby w najbliższej przyszłości: sprzedawać coraz więcej, coraz większej liczbie klientów, za coraz większe pieniądze, coraz częściej i wydajniej. Firmy, które w ostatnich latach zainwestowały w targi, dziś zbierają różnorakie korzyści. Przede wszystkim: • zdobyły odpowiednią wiedzę, która w mało stabilnej i ewoluującej gospodarce uczyniła ich biznes bardziej obliczalny, • nauczyły się z mnóstwa informacji rynkowych wybierać te najistotniejsze, • w ostrej konkurencji poznały nie tylko słabości firmy, ale także jej silne strony, • stały się wiarygodne dla swoich klientów i kontrahentów, ponieważ uczestnictwo w targach buduje dobrą reputację firmy, • uzyskały lepszy wizerunek firmy niż za pomocą reklamy czy public relations. Dziś nie wystarczy być tylko sprawnym dostawcą produktów czy usług – klienci oczekują partnera, którego znają, z którym się regularnie spotykają i który będzie ich tak rozumiał, aby dzielić z nimi ryzyko zakupów. Taka więź jest możliwa tylko dzięki targom. Targi i wystawy mają kluczowe znaczenie dla firm, które planują wejść na rynki zagraniczne. Główne cele uczestniczenia w targach za granicą są następujące: • zebranie informacji na temat danego rynku, • wprowadzenie marki oraz produktu/usługi, • umocnienie współpracy z partnerami zagranicznymi, • znalezienie nowych źródeł zakupu. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 W niektórych krajach uczestnictwo w targach zagranicznych uważane jest jako promowanie eksportu i jako takie jest wspierane przez rządowe programy promocyjne. Możliwość wykorzystania targów do różnych celów równocześnie wymaga od wystawcy aktywnego uczestniczenia. Wystawca bierny, który ogranicza obszar swojego uczestnictwa wyłącznie do stoiska, może liczyć jedynie na realizację kilku celów (np. odwiedzin stoiska przez stałych klientów). Rozmowy z konkurentami, wzięcie udziału w konferencji specjalistycznej, zorganizowanie ciekawego eventu lub włączenie się w wydarzenie organizowane przez targi sprawią, że udział w imprezie pozwoli na realizację wszystkich zaplanowanych przed targami celów. W tabeli poniżej zaprezentowane zostały przykłady poprawnie zdefiniowanych celów, jakie firma może ustalić, udając się na targi. Przykładowe cele uczestnictwa w targach Kategoria Cele szczegółowe Komunikacja Odwiedziny stoiska przez xx stałych z klientami firmy klientów. Nawiązanie kontaktu z xx potencjalnymi klientami. Zorganizowanie konkursu dla xx klientów. Prelekcja podczas konferencji dla xx słuchaczy. Wspieranie kanałów dystrybucji Odwiedziny stoiska przez xx dystrybutorów. Komunikacja rynkowa Ukazanie się nazwy firmy w xx artykułach. Nawiązanie kontaktu z xx potencjalnymi dealerami. Wzięcie udziału w xx konkursach organizowanych przez operatora targowego. Przeprowadzenie rozmów z xx dziennikarzami. Sprzedaż Podpisanie xx umów sprzedaży. Zebranie xx kontaktów sprzedaży Badanie rynku Zebranie xx opinii na temat współpracy. Zebranie xx materiałów reklamowych firm konkurencyjnych. W przesyconym technologiami świecie coraz większego znaczenia nabierają bezpośrednie kontakty międzyludzkie w zakresie spraw gospodarczych. Targi, stają się skutecznym, a także efektywnym narzędziem komunikowania się z otoczeniem. Skuteczność i efektywność targów, jako instrumentu komunikacji, zależy od profesjonalnego podejścia przy korzystaniu z niego. Będzie na to miało wpływ staranne zaplanowanie udziału w wybranych targach, profesjonalne zorganizowanie obecności na wybranych imprezach oraz pogłębiona analiza efektów udziału w tym przedsięwzięciu. W artykule wykorzystano publikacje PIPT. Włodzimierz Sawirski Komisarz Żuławskich Targów Rolnych 33 Dla wsi i regionu Aktualne informacje prawne dla rolnictwa Akt prawny Dotyczy Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 kwietnia 2012 r. poz. 540/2012 Szczegółowego trybu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa i ich części składowych, warunków obniżenia ceny sprzedaży nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz stawek szacunkowych gruntów Data ogłoszenia: 18 maja 2012 r. Data wejścia w życie: 1 czerwca 2012 r. Zmiany ustawy o uruchamianiu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej Data ogłoszenia: 24 maja 2012 r. Data wejścia w życie: 7 czerwca 2012 r. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 maja 2012 r. poz. 599/2012 Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 Data ogłoszenia: 29 maja 2012 r. Data wejścia w życie: 1 czerwca 2012 r. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 maja 2012 r. poz. 626/2012 Trybu przekazywania nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w razie ustanowienia lub wygaśnięcia trwałego zarządu oraz trybu ustalania i wnoszenia opłat Data ogłoszenia: 4 czerwca 2012 r. Data wejścia w życie: 18 czerwca 2012 r. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 czerwca 2012 r. poz. 658/2012 Zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy finansowej na realizację środków objętych osią priorytetową 3 - Środki służące wspólnemu interesowi, zawartą w programie operacyjnym „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013” Data ogłoszenia: 13 czerwca 2012 r. Data wejścia w życie: po dniu ogłoszenia. Ustawa z dnia 30 marca 2012 r. poz. 577/2012 Istotne informacje Na podstawie dostępnych materiałów opracowała Joanna Woźnica Warto przeczytać OCHRONA PRZED ZŁĄ PASZĄ Kiedy skończą się własne zapasy ziarna w gospodarstwie, musimy kupić paszę. Jakość paszy bywa różna. Zła pasza może być przyczyną wielu problemów w chlewni. By ustrzec się możliwych kłopotów, zaleca się regularnie sprawdzać jakość pasz. Prawidłowo pobraną próbkę oddajemy do laboratorium. Próbkę paszy pobieramy w dwóch egzemplarzach – jedną oddajemy do badania, a drugą przechowujemy w gospodarstwie, jako próbę archiwalną. Wyniki uzyskane z akredytowanego laboratorium mogą być podstawą do reklamacji paszy, jeżeli okaże się, że nie spełnia ona oczekiwań hodowcy. W laboratorium możemy wykonać m.in. podstawowe badanie parametrów paszy, polegające na analizie zawartości: białka, włókna, wapnia, 34 fosforu i sodu; badanie składu surowcowego pasz, jak również badanie na obecność w paszach toksyn. Karol Wierzchosławski, Anna Kurek; Ochrona przed złą paszą, top agrar Polska 6/2012, dodatek top świnie str. 18 KUCZMANY - ICH SZKODLIWOŚĆ I ZWALCZANIE W Niemczech zidentyfikowano nowego wirusa, którego nazwano Schmallenberg (SBV). Atakuje on głównie dorosłe bydło, owce i kozy. Zarażone zwierzęta rodzą zdeformowane lub martwe płody. O roznoszenie SBV podejrzewa się kuczmany. Wśród nich wyróżniamy gatunki: krwiopijne, pasożytnicze i żywiące się spadzią. Zwalczanie ich jest bardzo trudne. Polega ono na niszczeniu osobników dorosłych i larw w terenie czy wyłapywaniu do pułapek za pomocą atraktantów. Stanisław Ignatowicz, Kuczmany ..., Bydło 6/2012, str. 72 Do czytania zachęca Lucyna Lesińska 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Zarządzanie gospodarstwem rolnym Pozarolnicza działalność gospodarcza (cz. I) D ziałalność gospodarcza to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Podstawowym aktem prawnym regulującym podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium Polski jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz.1807 z późn. zm.). Zalety i wady najczęściej wybieranych form prowadzenia firmy Forma prawna Koncesja, zezwolenie, a może licencja? Prowadzenie niektórych przedsięwzięć wymaga spełnienia określonych warunków, regulowanych przez ustawy i inne akty prawne. Bez koncesji nie można np. handlować alkoholem, rozpowszechniać programów radiowych i telewizyjnych, prowadzić przewozów lotniczych. Przedsiębiorca ubiegający się o przyznanie koncesji składa do organu koncesyjnego wniosek zawierający oznaczenie firmy przedsiębiorcy, jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu, adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej, numer w rejestrze przedsiębiorców KRS (ewidencji działalności gospodarczej), numer identyfikacji podatkowej oraz określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 Wady - najmniej skompli- właściciel firmy kowana procedura odpowiada za jej zakładania firmy, zobowiązania całym - pełna kontrola właswoim majątkiem ściciela nad firmą (również tym - prosta dokumenniezaangażowanym tacja związana z w prowadzenie prowadzoną działaldziałalności nością, gospodarczej) - swoboda w dysponowaniu środkami Spółka cywilna - łatwa procedura - brak osobowości rejestracji, prawnej - prosty sposób prowadzenia wspólnego przedsięwzięcia przez dwie lub więcej osób Spółka jawna - duża swoboda kształtowania postanowień umowy spółki, - najprostsza forma spółki prawa handlowego - odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki całym swym majątkiem, - brak osobowości prawnej, - wyższe koszty założenia niż dla spółki cywilnej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - posiada osobowość prawną, - wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionego kapitału - kosztowny i skomplikowany proces założenia, - wymagane wniesienie minimalnego kapitału w wysokości przynajmniej 50.000 zł Działalność pozarolnicza… krok po kroku Dla każdego początkującego przedsiębiorcy podstawową decyzją jest wybór sektora, w którym planuje on rozpocząć działalność. Powinna być to branża, w której dysponuje on już na starcie znaczącą wiedzą lub też taka, w której ma pod ręką zaufanych ludzi gotowych do udzielania informacji. Prowadzenie działalności pozarolniczej to dobry sposób na dodatkowy dochód, jednak złożone procedury zniechęcają często potencjalnych przedsiębiorców. Wbrew pozorom założenie firmy nie jest jednak trudne, zwłaszcza jeśli myślimy o jednoosobowej działalności gospodarczej. Procedura uruchomienia takiej firmy nie jest skomplikowana i nie wymaga dużych nakładów finansowych. Jest idealna dla początkujących przedsiębiorców. Jeżeli jednak działalność ma obejmować szerszy zakres działań, do których potrzebna będzie ścisła współpraca z innymi osobami, trzeba by zastanowić się nad wyborem zorganizowanej formy działalności (spółki). Klasyfikacja spółek: - posiadająca osobowość prawną tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna; - pozbawiona osobowości prawnej tj. spółka cywilna, spółka jawna, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka jawna. Zalety Osoba fizyczna koncesja wraz z dokumentami wymaganymi przez szczególne przepisy dotyczące danej działalności. Specjalne zezwolenie wymagane jest np. na obrót środkami ochrony roślin, prowadzenie działalności w granicach specjalnej strefy ekonomicznej z wykorzystaniem pomocy państwa czy wywóz śmieci. Organy zezwalające, udzielające licencji i udzielające zgody oraz wszelkie warunki wykonywania działalności objętej zezwoleniami, licencjami oraz zgodami, a także zasady i tryb wydawania decyzji w sprawie zezwoleń, licencji i zgód określane są przez przepisy ustaw regulujących zasady wykonywania danej działalności gospodarczej. Szczegółowe zasady regulują też np. kwestie świadczenia usług prawniczych (trzeba uzyskać prawo wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego itd.). (ciąg dalszy w kolejnych numerach PWR) Małgorzata Stanisławczuk 35 Zarządzanie gospodarstwem rolnym Ryczałt czy zasady ogólne VAT – świadomy wybór rolnika (cz. II) W drugiej części artykułu postaram się szczegółowo wyjaśnić wszystkie aspekty związane z rozliczaniem przez rolnika podatku VAT na zasadach ogólnych. Zgłoszenie rejestracyjne W pierwszej części opracowania nadmieniłam, że zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami rolnik ryczałtowy, który chce zrezygnować ze zwolnienia i zostać czynnym podatnikiem podatku VAT musi dokonać tylko zgłoszenia rejestracyjnego VAT przed początkiem miesiąca, w którym rezygnuje z tego zwolnienia. W pozostałych przypadkach termin zgłoszenia jest nieco inny. Gdy na przykład uruchamiana jest pozarolnicza działalność gospodarcza, to podmiot dokonuje takiego zgłoszenia przed dniem dokonania pierwszej czynności opodatkowanej lub jeżeli korzystał ze zwolnienia podmiotowego, to przed dniem utraty prawa do tego zwolnienia. Do celów rejestracyjnych służy formularz urzędowy VAT-R, który należy złożyć do Urzędu Skarbowego właściwego ze względu na miejsce wykonywania czynności opodatkowanych. Jeżeli czynności są wykonywane na terenie objętym zakresem działalności dwóch lub więcej US, wówczas właściwy jest urząd ze względu na siedzibę firmy lub adres zamieszkania. Naczelnik US potwierdza zarejestrowanie jako „podatnik VAT czynny” na druku VAT- 5. Niestety, procedura ta podlega opłacie w wysokości 170 zł. Warto zaznaczyć w tym miejscu, iż wypełniając pozycję „dane identyfikacyjne” w formularzu VAT-R, można podać tylko imię i nazwisko bez konieczności wpisywania dodatkowego sformułowania „gospodarstwo rolne”. Co do zasady, osoba fizyczna dokonuje rejestracji zawsze na nazwisko i podaje adres 36 zamieszkania, zaś podmiot niebędący osobą fizyczną (np. spółka) rejestruje się zgodnie z nazwą i siedzibą prowadzenia działalności gospodarczej. Rolnik sam decyduje, pod jaką nazwą zarejestruje się jako podatnik VAT. Dla przykładu, zgłoszenie nazwy „Gospodarstwo Rolne Jan Kowalski” będzie skutkowało koniecznością posiadania i wystawiania faktur z tak zgłoszoną nazwą podatnika. W tym miejscu proponowałabym, aby dokładnie zastanowić się, pod jaką nazwą dokonać rejestracji. Może to mieć znaczenie, gdy przykładowo nie jest planowane zainstalowanie osobnego licznika poboru energii elektrycznej przez gospodarstwo rolne, a rolnik będzie chciał odliczyć część podatku naliczonego z faktury VAT za energię zużywaną łącznie przez gospodarstwo domowe i rolne. Zgodnie bowiem z interpretacją Izb Skarbowych, jeżeli faktura VAT wystawiona jest na zgłoszonego podatnika, a rolnik jest w stanie procentowo oszacować i przyporządkować zużywaną energię dla celów działalności rolniczej ma prawo do procentowego odliczenia podatku naliczonego z tych faktur. W tym miejscu warto także wyjaśnić kwestię posiadania przez gospodarstwo rolne numeru REGON. Otóż, zgodnie z interpretacją urzędów skarbowych, podawanie w zgłoszeniu rejestracyjnym tego numeru, przez rolnika, który go nie posiada nie jest wymagane. W przypadku prowadzenia gospodarstwa rolnego wspólnie z małżonkiem, zgłoszenia rejestracyjnego musi dokonać wyłącznie jedna z tych osób, na którą będą wystawiane faktury przy zakupie i która będzie wystawiała faktury przy sprzedaży produktów rolnych i usług rolniczych. W ramach jednego gospodarstwa rolnego, gdy istnieje ustawowa wspólnota małżeńska, nie może wystąpić sytuacja, aby jeden z małżonków był rolnikiem ryczałtowym, a drugi czynnym podatnikiem podatku VAT - należy wybrać jedną formę rozliczeń. Rejestracji dla celów transakcji wewnątrzwspólnotowych, jeżeli takie rolnik planuje, również dokonuje się na formularzu VAT-R, zaznaczając w nim odpowiednie rubryki. Od momentu rejestracji rolnik, który stał się czynnym podatnikiem VAT ma prawo do wystawiania faktur VAT oraz odliczania podatku VAT zawartego w cenach zakupionych towarów i usług w zakresie, w jakim te towary i usługi będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Rolnik nie może odliczyć VAT-u od zakupów niezwiązanych z gospodarstwem rolnym czy od towarów i usług wykorzystywanych do 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Zarządzanie gospodarstwem rolnym wykonywania czynności zwolnionych z VAT. Podatnik może również określić, w jakiej części poniesione koszty są związane z działalnością zwolnioną (jaką jest np. gospodarstwo domowe), a w jakiej służą wykonywaniu działalności opodatkowanej i wtedy w takiej części ma prawo odliczyć podatek VAT naliczony. Ewidencja księgowa VAT Status czynnego podatnika VAT to nie tylko przywileje, ale także obowiązki, które bardzo często determinują decyzję o przejściu na zasady ogólne. W myśl art. 109, ust. 3 ustawy o VAT podatnik czynny zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji, które powinny zawierać: • kwoty podatku naliczonego, związane z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz kwoty, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, • dane do prawidłowego określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, • wysokość podatku należnego, • kwoty podatku naliczonego obniżającego kwotę podatku należnego, • kwotę podatku podlegającą wpłacie do US lub zwrotowi z tego urzędu, • inne dane, które są potrzebne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej. Podstawowymi dokumentami, niezbędnymi do prowadzenia ewidencji są faktury VAT, faktury korygujące, dokumenty wewnętrzne, celne, paragony fiskalne i inne. O jakich ewidencjach mówią przepisy prawne? Otóż dla celów rozliczeń podatku od towarów i usług, podatnicy zobowiązani są prowadzić pełną ewidencję sprzedaży i zakupów. Przepisy nie narzucają określonej formy tych ewidencji. Mogą być prowadzone ręcznie, w formie gotowych formularzy, lub komputerowo. Istotne jest tylko to, aby zawierały ww. elementy, które umożliwiają poprawne wypełnienie deklaracji miesięcznych lub kwartalnych oraz prawidłowe określenie kwot podatku naliczonego i należnego. Nie można również zapominać o obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przez kasę fiskalną, który dotyczy nie tylko podatników VAT, ale również przedsiębiorców zwolnionych z VAT podmiotowo i przedmiotowo. Co do zasady - podmioty, które dokonują sprzedaży towarów i usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani ewidencjonować obrót i kwotę podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Od tej zasady są jednak wyjątki. Część podatników zwolniona jest z tego obowiązku na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Są to zwolnienia z tytułu osiągniętego obrotu lub ze względu na rodzaj wykonywanych czynności. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 W przypadku obrotu, limit uprawniający do zwolnienia dla podatników kontynuujących działalność, wynosi 40 tys. zł rocznie, a dla podatników rozpoczynających działalność w danym roku podatkowym 20 tys. zł rocznie. Obliczając ww. limity, nie uwzględnia się obrotu z tytułu sprzedaży dokonywanych na rzecz firm. Jeżeli chodzi o czynności zwolnione z ewidencjonowania, to ich wykaz zawiera załącznik do rozporządzenia. Wymienione są tam m.in. usługi dotyczące rolnictwa takie jak: wspomagające produkcję roślinną, wspomagające chów i hodowlę zwierząt gospodarskich czy usługi następujące po zbiorach. Zwolniona jest także dokonywana przez rolników ryczałtowych dostawa produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczących usługi rolnicze. Należy jednak dodać, iż są takie grupy podatników, którzy nie mogą skorzystać z żadnych ww. zwolnień i od początku działalności muszą ewidencjonować obrót przy użyciu kas fiskalnych. Dotyczy to np. dostawy części samochodowych, wyrobów alkoholowych, tytoniowych, usług taksówkowych i innych. Wróćmy jednak do zagadnienia ewidencji księgowej VAT. Otóż ewidencja sprzedaży prowadzona jest w celu prawidłowego wyliczenia kwot podatku należnego w danym okresie rozliczeniowym dlatego: • zapisy powinny być dokonywane chronologicznie, zgodnie z momentem powstania obowiązku podatkowego, • musi zawierać kwoty sprzedaży netto z podziałem na stawki podatkowe oraz kwoty podatku należnego od tej sprzedaży, • należy ujmować w niej całą dokonaną sprzedaż czyli tę wynikającą z faktur sprzedaży jak i sprzedaż nieudokumentowaną fakturami VAT. W szczególnych przypadkach, w zależności od wykonywanych czynności i szczególnych wymagań prawnych w tym zakresie, ewidencja sprzedaży może być bardziej rozbudowana. Drugi z rejestrów to ewidencja zakupów, która prowadzona jest w celu określenia wysokości podatku naliczonego podlegającego odliczeniu w danym okresie rozliczeniowym. Powinna zawierać wszystkie zakupy, od których w całości lub w części zostanie odliczony podatek naliczony. W ewidencji tej powinny być wyszczególnione: • numer kolejny w ewidencji zakupu, • data wpływu faktury, • numer faktury, • nazwa i adres sprzedawcy oraz NIP, • wartość dostawy brutto i kwoty podatku naliczonego. Ważna uwaga w tym miejscu dotycząca prowadzenia rejestru zakupów. Podatnik może, ale nie musi dokonywać odliczeń. To jest jego prawo, przywilej, ale nie obowiązek. Dlatego, jeżeli zrezygnuje z odliczania podatku naliczonego lub dokonuje zakupów zwolnionych od podatku, lub kupuje od podmiotów zwolnionych od podatku, lub dokonuje innych zakupów, od których nie przysługuje prawo do odliczenia podatku 37 Zarządzanie gospodarstwem rolnym - podatnik nie ma obowiązku ewidencjonowania tych zakupów dla celów VAT. Podatek VAT - kiedy i jak go obliczyć Obowiązek podatkowy wg ustawy o VAT, powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, a gdy czynności te powinny być potwierdzone fakturą VAT, wówczas z chwilą jej wystawienia nie później jednak niż w 7. dniu licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. W imporcie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powstania długu celnego. Dla niektórych rodzajów czynności określony został tzw. szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Przykładowo, dla usług budowlanych, budowlano-montażowych czy transportowych powstaje on z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, jednak nie później niż 30. dnia, licząc od dnia ich wykonania. Dla dostaw energii elektrycznej, cieplnej, gazu przewodowego, powstaje z upływem terminu płatności. Jeżeli np. przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności w postaci przedpłaty, zaliczki, raty, wtedy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tej części należności. Podstawą opodatkowania jest obrót. Obrotem z kolei jest kwota należna z tytułu sprzedaży, zmniejszona o kwotę należnego podatku. Podatek obliczany jest od wartości sprzedaży netto, a następnie jest do niej dodawany dając wartość sprzedaży brutto. Sposób obliczania podatku VAT należnego, wartości sprzedaży netto i brutto przedstawia poniższa tabela. na odliczenie podatku naliczonego. Może dokonać tego w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał dokument uprawniający go do takiego odliczenia bądź w rozliczeniu za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Istnieje także możliwość odliczenia podatku naliczonego poprzez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym podatek naliczony miał być, lecz nie został odliczony. Takiej korekty można dokonać w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego. Sporządzając deklarację podatkową, podatnik sam oblicza różnicę kwot podatku należnego i naliczonego i w przypadku gdy: • podatek VAT należny jest wyższy niż podatek VAT naliczony - podatnik zobowiązany jest wpłacić tę kwotę do urzędu skarbowego w terminie, w którym zobligowany jest złożyć deklarację podatkową za dany okres, • jeśli podatek VAT naliczony jest wyższy niż podatek VAT należny, wtedy podatnik w deklaracji sam określa sposób rozliczenia tej nadyżki, tzn.: - może przenieść tę kwotę do rozliczenia w następnym okresie rozliczeniowym, - może zażądać zwrotu z US całej nadwyżki na wskazany rachunek bankowy, - może zażądać bezpośredniego zwrotu części nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, natomiast pozostałą część wykazać jako kwotę do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy. Jak wynika z powyższego, im więcej wykażemy podatku VAT naliczonego, tym mniej zapłacimy go do US, co absolutnie nie oznacza, aby „sztucznie” generować koszty. Podatek VAT należny od sprzedaży 1 tony pszenicy = sprzedaż netto x stawka podatku VAT 720 zł x 5% = 36 zł Wartość sprzedaży brutto = sprzedaż netto + podatek VAT 720 zł + 36 zł = 756 zł Podatek VAT należny od sprzedaży 1 tony pszenicy w bezrachunkowym obrocie brutto = cena brutto x (5% /105%) = podatek należny 720 zł x 0,0476 = 34,27 zł Wartość sprzedaży netto w obrocie bezrachunkowym = cena brutto x (100%/105%) 720 zł x 0,9524 = 685,73 zł Wyjaśnijmy teraz, co to jest podatek VAT należny i naliczony. Podatek VAT należny to zobowiązanie podatkowe, które „należy się” urzędowi skarbowemu i wyliczane jest przy sprzedaży opodatkowanych produktów i usług. Podatek VAT naliczony to kwota podatku zapłacona przy zakupie towarów i usług opodatkowanych podatkiem VAT. Zgodnie z ogólną zasadą, czynnemu podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od nabywanych towarów i usług w zakresie, w jakim te towary i usługi wykorzystywane były do wykonywania działalności opodatkowanej. Podatnik ma trzy okresy rozliczeniowe 38 Rozliczanie podatku VAT W zależności od wyboru, rolnik składać będzie deklaracje podatkowe VAT: • za okresy miesięczne - w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, lub • za okresy kwartalne - w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. Tylko w przypadku tzw. „małych podatników”, którzy wybrali metodę kasową rozliczeń, kwartalny cykl rozliczeń jest obowiązkowy. Dla wyjaśnienia, „małym podatnikiem” jest podatnik VAT, u którego wartość sprzedaży nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym, wyrażonej w złotych, kwoty 1200000 euro lub podatnik prowadzący przedsiębior- 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Zarządzanie gospodarstwem rolnym stwo maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkim komisu, jeżeli kwota prowizji lub in. postaci wynagrodzenia nie przekroczyła u niego w poprzednim roku podatkowym kwoty 45000 euro. Należy pamiętać, że terminowe złożenie deklaracji jest podstawowym obowiązkiem podatnika i nie ma znaczenia, czy w danym okresie była wykonana jakakolwiek czynność opodatkowana czy też nie. Składa się wówczas tzw. deklarację „zerową”. Jeżeli deklaracja nie wpłynie w ustawowym terminie i nie zostanie uregulowane zobowiązanie podatkowe, podatnik powinien pamiętać o konsekwencjach, jakie mogą spotkać go z tego tytułu. Naczelnik US w drodze decyzji może m.in. wymierzyć zobowiązanie podatkowe i konieczność uregulowania nie tylko zaległości, ale i odsetek od tych zaległości. Dlatego warto wiedzieć, że jeżeli zdarzy się, iż podatnik z różnych przyczyn losowych nie będzie mógł złożyć w ustawowym terminie deklaracji, może zwrócić się do organu podatkowego o jego odroczenie. Często pojawia się pytanie ze strony rolników dotyczące wyboru korzystniejszego okresu rozliczeniowego. Oczywiście każdy samodzielnie musi podjąć decyzję, ale w przypadku kwartalnych rozliczeń może być ono niezbyt korzystne dla tych, którzy otrzymują zwroty podatku. Pamiętajmy, że termin zwrotu liczony jest od złożenia deklaracji, co w konsekwencji oznacza późniejszy zwrot pieniędzy niż przy deklaracjach miesięcznych. Należy dodać, że rolnik, który wybrał kwartalny okres rozliczania, może powrócić do rozliczeń miesięcznych dopiero po upływie czterech kwartałów, w których rozliczał się za okresy kwartalne. Terminy zwrotów bezpośrednich podatku VAT Zgodnie z przepisami, przy określaniu terminu zwrotu podatku VAT, obecnie nie ma znaczenia rodzaj dokonywanych zakupów ani stawka podatkowa sprzedawanych towarów i usług. Są trzy terminy zwrotów bezpośrednich. W każdym przypadku, podstawowy termin zwrotu podatku VAT wynosi 60 dni od dnia złożenia rozliczenia - poza sytuacją, gdy w danym okresie podatnik nie dokonał żadnych czynności opodatkowanych. Podatnik może również ubiegać się o zwrot bezpośredni podatku, w terminie przyspieszonym równym 25 dni od dnia złożenia rozliczenia. Zwrot w tak krótkim terminie jest możliwy, jeżeli opłacone zostaną w całości wszystkie faktury ujęte w deklaracji i podatki wynikające z dokumentów celnych oraz dołączony zostanie odpowiedni wniosek o szybszy zwrot podatku. Gdy podatnik w danym okresie rozliczeniowym nie wykonał żadnych czynności opodatkowanych podatkiem VAT, tzn. nie było żadnej sprzedaży, wówczas na umotywowany wniosek złożony wraz z deklaracją, przysługuje mu zwrot podatku naliczonego, w terminie 180 dni od dnia złożenia rozliczenia. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 W tym przypadku istnieje także możliwość skrócenia tego terminu do 60 dni od dnia złożenia deklaracji, o ile podatnik złoży w US stosowny wniosek wraz z zabezpieczeniem majątkowym w wysokości odpowiadającej kwocie wnioskowanego zwrotu podatku. Zanim kwota zwrotu zostanie przekazana na rachunek bankowy podatnika, organ podatkowy sprawdza zaległości podatkowe podatnika, ponieważ w pierwszej kolejności kwota zwrotu zaliczana jest z urzędu na poczet zaległości wraz z odsetkami za zwłokę oraz bieżących zobowiązań podatkowych. Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, wówczas US może przedłużyć termin zwrotu podatku do czasu zakończenia czynności kontrolnych. Korekta kwot podatku naliczonego Często bywa tak, iż rolnik, który zakończył już inwestycje w swoim gospodarstwie, zastanawia się nad ponownym powrotem do ryczałtu. Oczywiście może z tego skorzystać, ale nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia rezygnacji z tego zwolnienia. Musi wówczas złożyć taką informację do US na formularzu aktualizacyjnym VAT-R, przed początkiem miesiąca lub kwartału, od którego chce powrócić do zwolnienia. Co ważne, powrót do zwolnienia nie jest traktowany przez US jako likwidacja działalności. Należy wiedzieć, że powrót do zwolnienia może nieraz wiązać się z koniecznością dokonania korekty kwot podatku naliczonego, który został wcześniej odliczony przy zakupie np. nieruchomości, maszyn, urządzeń czy środków do produkcji rolnej. Wynika to z tego, iż zmieni się teraz ich przeznaczenie, tzn. z wykorzystywanych do czynności opodatkowanych na wykorzystywane do działalności zwolnionej z VAT. To, czy trzeba będzie w ogóle zwracać, a jeżeli już to całość czy część odliczonego podatku, jest uzależnione od daty nabycia lub oddania do użytkowania oraz wartości i rodzaju towarów. Zgodnie bowiem z art. 91 ustawy o VAT, który reguluje obowiązek i zakres dokonywania korekt podatku naliczonego, wyodrębniono następujące obszary korekty: • środki trwałe o wartości początkowej przekraczającej 15 000 zł, • towary i usługi o wartości początkowej nieprzekraczającej 15 000 zł, • towary handlowe, surowce i materiały. W wyniku zmiany przeznaczenia posiadanych środków trwałych o wartości początkowej przekraczającej 15 tys. zł, korekty trzeba będzie dokonać za poszczególne lata pozostałego okresu korekty. Roczna korekta podatku odliczonego przy ich zakupie lub wytworzeniu, w każdym kolejnym roku będzie wynosiła 1/5 - w przypadku środków trwałych ruchomych lub 1/10 - w przypadku nieruchomości. Jeżeli chodzi o towary i usługi o wartości poniżej 15 tys. zł (niskocenne środki trwałe), korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła zmiana ich przeznaczenia. Co istotne, korekty takiej nie dokonuje się, 39 Zarządzanie gospodarstwem rolnym jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano niskocenne towary do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy. W przypadku surowców, materiałów lub towarów handlowych na dzień powrotu do zwolnienia, należy także dokonać korekty w deklaracji składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła zmiana ich przeznaczenia, bez względu na to, kiedy zostały one zakupione. Tutaj korekcie podlega cały odliczony przy ich zakupie VAT. Dla lepszego zobrazowania powyższych zawiłości, proszę przeanalizować poniższy przykład. Od marca 2012 roku rolnik zrezygnował ze statusu czynnego podatnika VAT i powrócił do ryczałtu. Na dzień powrotu posiadał następujące towary, od których wcześniej odliczył podatek VAT: Data oddania do użytkowania Budynek gospodarczy - luty 2010 r. Wartość netto Podatek VAT Korekta podatku VAT naliczonego 350 000 zł 77 000 zł Kwota korekty rocznej: 77 000 x 1/10 = 7 700 zł. Pierwsza korekta w deklaracji za styczeń 2013 r., ostatnia - styczeń 2020 r. Ciągnik rolniczy - październik 2010 r. 150 000 zł 33 000 zł Korekta roczna: 33 000 x 1/5 = 6 600 zł. Ostatnia korekta w styczniu 2015 r. Agregat uprawowy – październik 2010 r. 14 000 zł 3 080 zł Bez korekty – upłynęło 12 miesięcy Opryskiwacz – wrzesień 2011 r. 13 000 zł 2 990 zł Na bieżąco łączna korekta wyniesie 3790 zł i powinna być wykazana w deklaracji VAT-7 za marzec 2012 r., czyli za okres, kiedy wystąpiła zmiana ich przeznaczenia Nawozy mineralne 6 000 zł 480 zł Środki ochrony roślin 4 000 zł 320 zł Warto dodać, że w przypadku jakichkolwiek niejasności lub wątpliwości, każdy podatnik może złożyć „wniosek o indywidualną interpretację podatkową” do Krajowej Informacji Podatkowej. Do tego celu służy formularz ORD- IN, a opłata z tego tytułu wynosi 40 zł. Można również skorzystać z informacji telefonicznej: 801 055 055 - z telefonów stacjonarnych lub 22 330 03 30 - z komórki. 40 Stawki podatku VAT w rolnictwie Od 1 stycznia 2011 r. obowiązuje w Polsce 23%, 8%, 5% i 0% stawka podatku VAT. Dostawa niektórych towarów oraz świadczenie niektórych usług korzysta ze zwolnienia, jak np. obrót ziemią rolną, dzierżawa gruntów rolniczych i inne wymienione w ustawie o VAT. Oprócz powyższych, obowiązuje także 7% zryczałtowany zwrot podatku VAT przysługujący rolnikom ryczałtowym. Obecnie sprzedaż nieprzetworzonych produktów rolnych opodatkowana jest stawkami 5% i 8%. Poniższa tabela zawiera obowiązujące stawki podatku VAT na wybrane produkty rolne. Stawka podatku VAT Wyszczególnienie Surowe mleko, ziarno zbóż, ziarno rzepaku, materiał siewny, ziemniaki, buraki cukrowe 5% Nasiona buraka cukrowego i pastewnego, leki weterynaryjne, nawozy mineralne , słoma, plewy, siano, sznurek do maszyn, środki ochrony roślin, usługi rolnicze, żywiec wieprzowy i wołowy, drób żywy, pasze dla zwierząt gospodarskich, usługi weterynaryjne (8% lub 23%) 8% Energia elektryczna, maszyny rolnicze, urządzenia i części zamienne, paliwo, usługi pozarolnicze 23% Zryczałtowany zwrot podatku VAT 7% Z rozmów prowadzonych z rolnikami będącymi czynnymi podatnikami VAT czy też z osobami prowadzącymi biura rachunkowe wynika, iż w większości przypadków, podatek naliczony od kosztów prowadzenia gospodarstwa rolnego przekracza podatek należny od sprzedaży produktów i usług rolnych. Myślę więc, że w dobie kryzysu i konieczności ograniczania kosztów, oprócz oczywiście przeprowadzenia indywidualnej kalkulacji z pozycji konkretnego gospodarstwa, może to być cenna wskazówka dla osób wahających się z decyzją: pozostać na ryczałcie czy przejść na pełen VAT. W przypadku rolnika, który dodatkowo planuje inwestycje w swoim gospodarstwie rolnym, odpowiedź na powyższe pytanie jest zupełnie prosta. Jolanta Wesołowska 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach Choroby i szkodniki ziemniaków w natarciu! Ziemniak jest szczególnie narażony na rozwój agrofagów, a zwłaszcza szkodników i patogenów, głównie ze względu na wegetatywny sposób rozmnażania. Od wielu lat producentom rolnym największe problemy na plantacjach ziemniaka sprawiają choroby grzybowe oraz szkodniki. Zaraza ziemniaka Wśród wielu patogenów, występujących na plantacjach ziemniaka, największe znaczenie gospodarcze ma grzybopodobna Phytophthora infestans, która jest sprawcą zarazy ziemniaka. Choroba ta jest jedną z najgroźniejszych chorób tego gatunku i na plantacjach niechronionych może powodować poważne straty sięgające nawet 70 - 100%. Szkodliwość zarazy ziemniaka związana jest nie tylko ze spadkiem plonu z powodu zniszczenia liści, ale także i z bezpośrednim porażeniem bulw, które łatwo gniją podczas przechowywania w kopcach. Warunki sprzyjające rozwojowi zarazy ziemniaczanej to przedłużające się okresy opadów deszczu i podwyższonej wilgotności powietrza oraz umiarkowana temperatura. Przy wyższej temperaturze (ok. 24º C) rozsiane w środowisku zarodniki patogena mogą kiełkować bezpośrednio, infekując nowe rośliny ziemniaka. Przy niższej temperaturze (ok. 12º C) zarodniki zmieniają się w zoospory wytwarzające 6 - 16 drobnych zarodników pływkowych, które w warunkach podwyższonej wilgotności zakażają nowe rośliny. Jednakże rozwój choroby przebiega najintensywniej przy temperaturze ok. 20° C i w takich warunkach plantacja ziemniaka może zostać zniszczona przez chorobę w ciągu nawet kilku dni. Bardzo ważną decyzją w ochronie ziemniaka jest termin pierwszego zabiegu. Zwykle wykonuje się go zgodnie z sygnalizacją lub na odmianach wczesnych w okresie zwierania się roślin w rządach, a na odmianach późnych po wystąpieniu pierwszych objawów na odmianach wczesnych. Skuteczna ochrona, oprócz właściwego terminu, wymaga również doboru odpowiednich fungicydów dostosowanych do fazy rozwojowej ziemniaka. Z punktu widzenia ochrony przed zarazą, w rozwoju tej rośliny można wyróżnić trzy podstawowe fazy. Faza I to okres od wschodów do zwarcia się naci w międzyrzędziach. W tym czasie należy stosować fungicydy charakteryzujące się właściwościami profilaktycznymi, ale także aktywnością leczniczą. Do tego celu nadają się szczególnie preparaty o działaniu systemicznym. Faza II to wykształcone części nadziemne (tuberyzacja). Do zabiegów w tym okresie zaleca się preparaty o działaniu wgłębnym mające działanie profilaktyczne i dodatkowo mogą wnikać w kilka warstw komórek w głąb rośliny. Faza III - wzrost i doj- Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 rzewanie bulw. Szczególnej ochronie w tym okresie powinny podlegać bulwy, zwłaszcza przeznaczone na długotrwałe przechowywanie. W ochronie chemicznej istotne znaczenie mają: termin rozpoczynania ochrony i kolejnych zabiegów oraz dobór fungicydów do kolejnych zabiegów w zależności od rodzaju plantacji. Objawy porażenia liści ziemniaka przez Phytophthora infestans Podjęcie decyzji o chemicznej ochronie powinno być uzasadnione przebiegiem pogody w okresie wegetacji oraz ciągłym monitorowaniem plantacji, dla określenia precyzyjnych terminów zwalczania zarazy ziemniaka. Można wykorzystać system wspomagania decyzji, który wyznacza konkretny dzień do wykonania zabiegu chemicznego - dostęp bezpłatny do monitoringu na stronie internetowej: www.ipm.iung.pulawy.pl Alternarioza ziemniaka Alternarioza ziemniaka inaczej nazywana suchą i brunatną plamistością liści ziemniaka atakuje rośliny słabe, niedożywione lub zaatakowane przez inne patogeny. Występuje częściej na glebach lekkich, przy krótkotrwałych deszczach i suchym klimacie. Pierwszym objawem alternariozy są liczne, drobne, ciemnobrązowe plamki z koncentrycznie ułożonymi kręgami na dolnych najstarszych liściach roślin. W miarę postępu choroby, plamy stają się większe i przenoszą się na liście do wyższych pięter rośliny. Przy dużym nasileniu choroby następuje zamieranie liści. Objawy choroby obserwuje się również na bulwach, na 41 Na polach i łąkach których powierzchni występują różnej wielkości, nieregularne, brązowoczarne, lekko zagłębione plamy. Aby ograniczyć chorobę, warto wysadzać zdrowe sadzeniaki, stosować właściwy płodozmian, dostosować nawożenie do potrzeb rośliny. Dobre rezultaty w walce z chorobą dają zabiegi chemiczne fungicydami zawierającymi w swoim składzie mankozeb oraz chlorotalonil. Fungicydy te polecane są również do pierwszych zabiegów ochronnych przeciwko zarazie ziemniaka, a zastosowane przeciwko alternariozie zabezpieczą rośliny przed pierwszymi ogniskami zarazy. Sygnałem do wykonania pierwszego zabiegu ochronnego przeciwko alternariozie jest wystąpienie objawów choroby na liściach roślin ziemniaka. Z reguły wystarczy jeden zabieg, ale w sprzyjających rozwojowi choroby warunkach na odmianach wrażliwych może wystąpić konieczność wykonania dwóch zabiegów. puje placowo. W sezonie mogą wystąpić 2 pokolenia. Dorosła samica składa nawet do 800 pomarańczowych jaj na spodniej stronie liści ziemniaka - każdorazowo po 10 - 30 sztuk. Nowe pokolenie rozwija się po upływie około 50 dni, tak więc pierwszy masowy rozwój stonki przypada na czerwiec i lipiec. Larwy są wydłużone, pękate o barwie brązowej. W tym czasie pojawiają się pierwsze dorosłe chrząszcze z nowego pokolenia. Faza przepoczwarzenia odbywa się w glebie. Najczęściej w sierpniu dorosłe owady schodzą do gleby, gdzie zimują na głębokości do około kilkudziesięciu centymetrów. Aktualnie środki do zwalczania zarazy ziemniaka i alternariozy zalecane przez IOR-PIB Zaraza ziemniaka Alternarioza Acrobat MZ 69 WG Acrobat MZ 69 WG Armetil M 72 WP Altima 500SC Curzate Cu 49,5 WP Armetil M 72 WP Curzate Top 72,5 WP CLIP SuperKontakt 69 WG Drum 45 WG Dithane NeoTec 75 WG Ekonom 72 WP Ekonom 72 WP Ekonom MC 72 WP Ekonom MC 72 WP Fantic M WP Fantic M WP Galben M 73 WP Folpan 80 WG Infinito 687,5 SC Indofil 80 WP Inter Optimum 72,5 WP Jetlan 500 SC Micexanil 76 WP Konkret Mega 72 WP Navaho 50 WG Mac-Mankozeb 75% WG Planet 72 WP Nando 500 SC Pyton 60 WG Navaho 50 WG Pyton Consento 450 SC Pyton 60 WG Revus 250 SC Pyton Consento 450 SC Rywal 72 WP Ridomil Gold MZ 67,8 WG Solace M 72,5 WG Rywal 72 WP Mszyce Tanos 50 WG Tanos 50 WG Tewa 50 WG Tewa 50 WG Toska 72,5 WP Unikat 75 WG Valbon 72 WG Zignal 500 SC Bezpośrednia szkodliwość mszyc, wynikająca z pasożytowania na liściach ziemniaka, ma niewielkie znaczenie. Plantacje, z których plon jest przeznaczony na cele konsumpcyjne czy też dla przemysłu, nie wymagają zwalczania tych owadów. Zabiegi chemiczne natomiast powinno wykonywać się wyłącznie na plantacjach nasiennych, w celu zwalczenia mszyc, które są wektorami chorób wirusowych. Terminy takich zabiegów są uzależnione od momentu masowych nalotów mszyc. W bieżącym roku naloty mszyc rozpoczęły się wcześniej niż w latach ubiegłych i przypadły na okres wschodów ziemniaków. Sytuacja ta powoduje duże zagrożenie wirusami, szczególnie najważniejszymi Stonka ziemniaczana Głównym szkodnikiem ziemniaka jest stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata). Szkodnik ten jest owadem inwazyjnym, który bez interwencji plantatora może wyrządzić spore straty w plonie. Stonka zawsze rozpoczyna wędrówkę od roślin rosnących na obrzeżach (efekt brzeżny), a potem najczęściej wystę- 42 Chrząszcz stonki ziemniaczanej Jako próg ekonomicznej szkodliwości przyjmuje się wystąpienie we wczesnej fazie rozwoju roślin od 1 do 2 chrząszczy na 1 m2 plantacji, natomiast dla roślin będących w pełni rozwoju jest to obecność 15 larw na roślinie (przewidywane są wówczas minimalne straty plonu). Wystąpienie 60 larw oznacza już straty istotnie ekonomiczne. Przyjmuje się, że zniszczenie powierzchni rośliny powyżej 15% może powodować straty plonu do 28% czyli ok. 7 ton z hektara. Ważnym czynnikiem warunkującym skuteczność zabiegów niektórymi spośród zalecanych insektycydów jest temperatura powietrza. Duże znaczenie ma także stopień zaawansowania rozwoju larw - są one zdecydowanie bardziej wrażliwe we wcześniejszych stadiach rozwoju, tj. L1 - L2. 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach gospodarczo: wirusem Y, wirusem L oraz wirusem M. Zaleca się przeprowadzenie zabiegu zwalczania mszyc na plantacjach nasiennych z użyciem dopuszczonych do stosowania preparatów – najlepiej o działaniu systemicznym. Wraz z pojawieniem się pierwszych objawów porażenia roślin przez wirusy, należy rozpocząć wykonywanie selekcji negatywnej. Jest to podstawowy zabieg agrotechniczny polegający na usunięciu z plantacji nasiennej roślin wykazujących porażenie wirusami. Regularna oraz starannie wykonywana lustracja pola oraz selekcja znacznie ogranicza szerzenie się wirusów oraz zwiększa efekt chemicznego zwalczania mszyc. Reklama Aktualnie środki ochrony roślin przeciwko stonce i mszycom zalecane przez IOR-PIB Stonka ziemniaczana Mszyce Acetamip 20 SP Karate Zeon 050 CS Actara 25 WG Kung-Fu 050 CS Alfazot 025 EC LambdaCe Z 050 CS Alpha Gold 100 EC Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS Alverde 240 SC Pirimor 500 WG Ammo Super 100 EW Roztoczol Extra 050 CS Apacz 50 WG Teppeki 50 WG Bulldock 025 EC Calypso 480 SC Decis 2,5 EC Fastac 100 EC Fury 100 EW Golden Alpha 100 EC Jetstac 100 EC Karate Zeon 050 CS Kung-Fu 050 CS LambdaCe Z 050 CS Minuet 100 EW Mospilan 20 SP Novodor SC Nuprid 200 SC Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS Proteus 110 OD Rage 100 EW Rapid 060 CS Roztoczol Extra 050 CS Sherpa 100 EC Sumi-Alpha 050 EC Sumitox 20 SP Titan 100 EW Viper 20 SP Monika Najduk Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 43 Na polach i łąkach Kombajny należy sprawdzać Z bliża się czas żniw. To co zbierzemy teraz, musi wystarczyć na cały rok. W tym roku, w wyniku niesprzyjających warunków pogodowych znaczna część ozimin wymarzła. Małe ilości deszczu w maju i w początkach czerwca będą miały również wpływ na dość poważne straty w zbiorach choćby zbóż. Na te straty rolnicy nie mają wpływu. Są jednak w praktyce straty ziarna, którym w dużym stopniu możemy zapobiec. Dotyczy to strat w czasie kombajnowego zbioru. Wiele lat temu, kiedy w ramach wdrożenia sprawdzałem dość dużą liczbę kombajnów pod kątem strat bezpośrednio na polu w czasie omłotu, zdarzały się przypadki, że na 1 hektarze jęczmienia strata dochodziła do 700 kg. Na taki „wynik” nikt nie może sobie pozwolić. Normy przy różnych warunkach zbioru Przyczyn strat w czasie kombajnowania jest wiele. Największe występują w wyniku uszkodzenia młocarni – wygięcia klepiska oraz wygięcia lub pęknięcia cepów bębna młócącego. Poważne straty zaobserwowałem podczas zbyt wysokiego zbioru. Dotyczyło to głównie zbioru jęczmienia oraz rzadkiego łanu innych zbóż. Zawsze zwiększone straty występują na polach zakamienionych. O tym trzeba pamiętać wiosną, kiedy jest czas na zbiórkę kamieni. Przyczyną strat są również złe ustawienie wytrząsaczy, niedostosowanie prędkości zbioru do możliwości kombajnu i nieodpowiednia wielkość szczeliny młocarni. Pszenica Jęczmień Aby stwierdzić, czy nasz kombajn nie przekracza dopuszczalnych norm, należy sprawdzić to podczas rozpoczęcia zbiorów. Warto to także zrobić w nowoczesnych kombajnach, mimo elektronicznych wskaźników W poniższej tabeli zawarte są wielkości, których nie powinno się przekraczać. Do pomiaru potrzebna jest tacka wykonana najlepiej z twardej płyty pilśniowej o wymiarach 100 cm x 25 cm, z obramowaniem listwą 2 cm x 2 cm. Tackę w czasie pomiaru należy podłożyć pod spadające plewy i słomę, zaraz za tylnymi kołami kombajnu w czasie jego normalnej pracy. Żyto Owies PLON mały średni wysoki mały średni wysoki mały średni wysoki mały średni wysoki Liczba ziaren przy omłocie w 50 wybranych kłosach – ZŁE WARUNKI ZBIORU 8 12 16 7 12 15 12 20 25 9 14 18 Liczba ziaren przy omłocie w 50 wybranych kłosach – DOBRE WARUNKI ZBIORU 5 6 10 3 5 7 7 12 15 6 9 12 Liczba ziaren straconych w wytrząsaniu i w oczyszczalni na 0,25 m2 przy szer. roboczej 5,2 m – ZŁE WARUNKI ZBIORU 37 55 74 68 82 100 64 82 109 74 92 120 Liczba ziaren straconych w wytrząsaniu i w oczyszczalni na 0,25 m2 przy szer. roboczej 5,2 m – DOBRE WARUNKI ZBIORU 18 22 37 55 64 77 46 64 82 37 46 84 Liczba ziaren straconych w wytrząsaniu i w oczyszczalni na 0,25 m2 przy szer. roboczej 4,2 m – ZŁE WARUNKI ZBIORU 30 44 60 55 66 81 52 66 88 60 74 97 Liczba ziaren straconych w wytrząsaniu i w oczyszczalni na 0,25 m2 przy szer. roboczej 4,2 m – DOBRE WARUNKI ZBIORU 15 22 30 44 52 62 37 52 62 30 37 68 Adam Jabłoński 44 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy Lipiec - sierpień Zboża: Pełnia lata to okres żniw, które rozpoczynają się tzw. „małymi żniwami”, czyli sprzętem jęczmienia i rzepaku ozimego. Do tego czasu zaleca się uzupełnienie wpisów do Notatnika Ewidencji Zabiegów Ochrony Roślin. Przypominamy, że ewidencja zabiegów jest wymogiem ustawowym zgodnie z artykułem 71 Ustawy o ochronie roślin z dnia 18 grudnia 2003 r. (Dz.U. z 2004 r. nr 11, poz. 94 z późn. zm.). Pamiętajmy!!! Zgodnie z przepisami Ustawy o ochronie roślin, stosować można wyłącznie środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu w sposób zgodny z treścią etykiety - instrukcji stosowania. Na zachwaszczonych plantacjach zbóż okres przedżniwny umożliwia niszczenie uciążliwych chwastów (np. perzu czy przytuli czepnej) jeszcze przed zbiorem zbóż. Zabieg zwalczania tych chwastów w łanie wykonuje się w fazie dojrzałości woskowej ziarna, na 10 - 14 dni przed zbiorem, gdy wilgotność ziarna wynosi 20 - 30%. Praktyczną wskazówką oceny wilgotności ziarna jest uchwycenie momentu, kiedy ziarniak łamie się pod naciskiem paznokcia. Do niszczenia perzu oraz chwastów dwuliściennych można użyć preparatu, który w swoim składzie zawiera substancję aktywną – glifosat. Omawianego zabiegu zwalczania chwastów nie należy stosować przed zbiorami na plantacjach nasiennych, ponieważ obniża się siła kiełkowania nasion! Inną metodą odperzania pól jest stosowanie herbicydów po zbiorach ziarna i słomy zbóż. Preparaty te można stosować już od połowy sierpnia do późnej jesieni, na zielone, intensywnie rosnące chwasty. Po zbiorze zbóż, a przed zastosowaniem środka, nie należy przeprowadzać żadnych zabiegów uprawowych. W momencie zabiegu perz powinien osiągnąć wysokość 10 - 25 cm i wytworzyć co najmniej 3 - 4 w pełni wykształcone liście, a chwasty dwuliścienne powinny w pełni wykształcić dwa liście właściwe. Opryskane pole pozostawia się bez uprawek na okres 2 – 3 tygodni. Po tym terminie wykonuje się zabiegi uprawowe przygotowujące rolę do siewu. Z uwagi na zapewnienie dobrej jakości ziarna, zbiór pszenic rozpoczynamy od plantacji konsumpcyjnych, następnie kosimy pszenice paszowe, a na końcu plantacje nasienne. Innym czynnikiem, mogącym mieć wpływ na pogorszenie się parametrów jakościowych ziarna pszenic konsumpcyjnych (między innymi liczba opadania), są opady deszczu w okresie żniw. Dlatego też przy podejmowaniu decyzji dotyczącej kolejności zbioru, należy pamiętać o cechach rolniczo-użytkowych uprawianych odmian pszenic (między innymi o terminie dojrzewania, porastaniu w kłosie). Po zebraniu słomy bądź jej pocięciu na przyoranie, należy jak najszybciej wykonać zespół uprawek pożniwnych (podorywka lub talerzówka + bronowanie) lub zabieg płytkiego spulchniania (gruberowanie). Takie postępowanie pozwala na szybsze przywrócenie sprawności roli, szybszy rozkład resztek pożniwnych i ograniczenie strat wody w glebie. Na polach z rozdrobnioną słomą na przyoranie należy koniecznie wysiać nawóz azotowy w dawce 30 – 45 kg N/ha. Zapewni to szybszy rozkład słomy i zabezpieczy przed tzw. sorpcją biologiczną azotu. Plantatorzy, którzy stosują intensywną technologię produkcji z zachowaniem właściwego zmianowania roślin, w tym wysoki poziom nawożenia azotem pod określony plon (ponad 200 kg N/ha), mogą zmniejszyć ilość wysiewanego N. Ma to uzasadnienie w przypadku, gdy na plantacji pszenicy jakościowej zastosowano pogłównie w trzeciej dawce ponad 60 kg czystego składnika N na ha. Jednakże, podjęcie decyzji o zmniejszeniu dawki nawożenia N na ściernisko powinno być uzależnione również od przebiegu pogody. Na zwięzłych, gliniastych glebach, na których przyoruje się słomę, można przyspieszyć jej rozkład, stosując różnego rodzaju produkty, zawierające w swoim składzie żywe kultury mikroorganizmów. Należy pamiętać o wapnowaniu pól. Najodpowiedniejszym terminem przeprowadzenia tego zabiegu, gwarantującym dobre wymieszanie wapna z glebą, jest okres pożniwny (wapnowanie na ściernisko) oraz pod orkę przedzimową. Dopuszczalne jest także stosowanie nawozów wapniowych przed jesienną orką siewną. W pierwszej kolejności wapnowanie należy przeprowadzić na polach, gdzie zabieg ten jest konieczny, pod rośliny bardzo wrażliwe i wrażliwe na kwaśny odczyn. Nawozów wapniowych nie wolno stosować łącznie z obornikiem i gnojowicą, z uwagi na straty azotu. Niekorzystne jest również stosowanie wapnowania wraz z nawożeniem fosforem, ponieważ występuje niepożądane zjawisko uwsteczniania fosforu. Tlenkowe formy wapnia należy stosować na glebach zwięzłych, gliniastych i ilastych, a na pozostałych typach gleb zaleca się stosowanie nawozów węglanowych, za wyjątkiem gleb lekkich, ubogich w łatwo przyswajalny magnez, gdzie powinno się stosować wapno magnezowe lub dolomity. Przypominamy o zabezpieczeniu przed szkodnikami silosów i magazynów zbożowych, w których będzie przechowywane lub magazynowane ziarno z tegorocznych zbiorów. Pomieszczenia takie należy w pierwszej kolejności posprzątać z wszelkich zanieczyszczeń, w tym z pajęczyn i kurzu, śmieci oraz resztek ziarna. Następnie należy wykonać naprawy spękań, szczelin i zagłębień w pomieszczeniach magazynowych. Przez cały okres, w miejscu składowania ziarna, a także w pustych obiektach, należy prowadzić obserwacje na obecność ewentualnych szkodników i gryzoni. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 45 Na polach i łąkach Przypominamy także o możliwości korzystania z usług laboratorium PODR w Starym Polu, w którym można, poprzez doradców, zlecić wykonanie określonych badań, np.: - analizę parametrów jakościowych ziarna zbóż konsumpcyjnych, - określenie jakości ziarna zbóż, jako materiału siewnego, - gleb dla potrzeb doradztwa nawozowego w zakresie zakwaszenia (pH) i zawartości makroelementów tj. fosforu, potasu i magnezu, - wartości energetycznej i mineralnej pasz gospodarskich umożliwiającej układanie efektywnych dawek pokarmowych dla wszystkich grup zwierząt. Rzepak: W ostatnich latach sierpień jest miesiącem, w którym przeprowadzamy zbiór i jednocześnie wykonujemy nowe zasiewy rzepaku ozimego. Przystępując do zbioru rzepaku, zachowajmy właściwy jego termin, ponieważ decyduje on o jakości surowca. Zbiór metodą dwufazową należy przeprowadzić w pełni dojrzałości technicznej nasion, tj. w momencie, gdy zaczynają one brunatnieć, a rozcierane w palcach nie dzielą się na połowy. Sprzęt kombajnem z pnia (zbiór jednofazowy) rozpoczynamy w chwili, gdy nasiona są w pełnej dojrzałości, twarde, ciemne, a łuszczyny zasychają. Desykację plantacji, zaleca się w przypadku silnego zachwaszczenia. Należy pamiętać, iż w warunkach nawet poprawnej agrotechniki zabieg ten prowadzi najczęściej do obniżki plonowania. Mając na uwadze nie najlepsze warunki w czasie siewów, wschodów i rozwoju rzepaku jesienią w ubiegłym sezonie, trzeba przypomnieć o rygorystycznym przestrzeganiu zasad jego uprawy. Dotyczy to zwłaszcza rolników mających mniejsze doświadczenie w uprawie tej rośliny. Przede wszystkim nie zapominajmy, że pod uprawę rzepaku nie nadają się gleby zakwaszone, podmokłe, zdegradowane agrotechnicznie, marginalne, a także suche piaski oraz torfy i mursze, na których rzepak wymarza. Gleby te nie zapewniają oczekiwanego plonowania, a tym samym opłacalności produkcji. Pamiętajmy o zachowaniu optymalnego terminu siewu rzepaku ozimego. Siew po tym terminie wiąże się zawsze ze spadkiem plonowania. Termin i gęstość siewu rzepaku to podstawowe czynniki decydujące o plonowaniu. Optymalny okres siewu rzepaku jest krótki i wynosi zaledwie 5 - 10 dni. Aby rzepak dobrze przetrwał mało korzystne warunki zimy, powinien wejść w okres spoczynku zimowego z dobrze rozwiniętą rozetą, składającą się z 8 - 9 liści i z krótką, niewiele wystającą ponad ziemię, łodygą (pąk wierzchołkowy 3 - 4 cm nad ziemią), której grubość u nasady nie powinna być mniejsza niż 0,5 cm. W przeciętnych warunkach meteorologicznych przełomu lata i jesieni, rzepak dla prawidłowego ukształtowania rozety liściowej przed zimą potrzebuje 75 - 80 dni pełnej wegetacji z temperaturą powyżej 5o C. Tak, więc w naszym rejonie siewy rzepaku należy zakończyć 27 sierpnia, wysiewając na 1 ha 3,4 - 4,0 kg nasion odmian populacyjnych oraz 2,2 - 2,4 kg nasion odmian mieszańcowych (w technologiach bardzo intensywnych). Najkorzystniejsza rozstawa rzędów to 18 - 20 cm. Przy siewach rzepaku ozimego w optymalnym terminie, możemy używać nasion odmian populacyjnych i mieszańcowych, zaś po tym terminie należy używać nasion odmian mieszańcowych, o wymaganiach dostosowanych do warunków występujących w gospodarstwie na danym polu. Przed wyborem odmian do siewu, warto zapoznać się z wynikami plonowania rzepaku w doświadczeniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego przeprowadzonych na obszarze naszego województwa, dostępnych na stronie www.podr.pl. Na liście zalecanych do uprawy odmian rzepaku ozimego na obszarze woj. pomorskiego w 2012 roku znajdują się: Adriana, NK Pegaz, SherlockR, Extend F1, Rohan F1, Visby F1, Poznaniak F1, NK Technik F1, Abakus F1 oraz PrimusR F1 (R – oznacza odmianę wstępnie rekomendowaną, F1 – odmianę mieszańcową). Zabiegi herbicydowe w rzepaku najlepiej jest wykonać jesienią, przed lub bezpośrednio po siewie. Wczesne wykluczenie konkurencji chwastów w rzepaku, przyczynia się do wytworzenia właściwego pokroju rozety liściowej przed zimą, a tym samym do lepszego zimowania plantacji. Buraki cukrowe: Przypominamy o monitorowaniu plantacji buraka cukrowego na obecność chwościka buraka, w celu skutecznego ograniczania jego rozwoju za pomocą odpowiednich fungicydów. Kontynuujmy usuwanie z plantacji pośpiechów i burakochwastów, jeszcze przed ich zakwitnięciem i wydaniem nasion. Rośliny motylkowe grubonasienne: Najbardziej rozpowszechnioną metodą zbioru grochu jest zbiór jednoetapowy, gdy 80 – 90% nasion jest twarda, a słoma sucha. Termin zbioru grochu przypada najczęściej na okres od 20 VII do 20 VIII. Nasiona po zbiorze należy dosuszyć do zawartości wody nie wyższej niż 14%. Przy nierównomiernym dojrzewaniu lub dużym zachwaszczeniu plantacji, należy przeprowadzić zabieg desykacji. Wykonujemy go preparatami do tego celu przeznaczonymi, zgodnie z instrukcją. Łubiny zbieramy najczęściej jednoetapowo, gdy zaschnie około 60 – 70% strąków na pędach bocznych pierwszego rzędu. Okres ten przypada najczęściej na początek lipca. Po zbiorze nasiona należy dosuszyć do wilgotności 15%. 46 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach Nasion przeznaczonych do siewu nie powinno pozbawiać się wilgotności szybciej niż 3% na dobę. Plantacje nierówno dojrzewające lub zachwaszczone należy desykować. Dojrzewanie zbóż i grochu w mieszankach następuje zazwyczaj w tym samym czasie, dlatego zbiór nie nastręcza trudności. Mieszanki zbóż z łubinem również dojrzewają prawie równomiernie. Tylko w latach o dużych ilościach opadów opóźnia się dojrzewanie, szczególnie łubinu żółtego. Ogólnie, należy przyjąć, że zbiór wykonujemy, gdy dojrzałość techniczną uzyska gatunek później dojrzewający w mieszance. Po omłocie mieszanki strączkowo-zbożowe wymagają doczyszczenia i dosuszenia do około 14% wilgotności. Ziemniaki: W miesiącach letnich na plantacjach ziemniaka, podczas ciepłej i wilgotnej pogody, masowo występuje zaraza ziemniaka. Pierwsze jej objawy pojawiają się na odmianach wczesnych - z końcem czerwca lub początkiem lipca, natomiast na odmianach późnych na przełomie lipca i sierpnia, zależnie od panujących warunków pogodowych. Zabiegi chroniące ziemniaki przed zarazą ziemniaczaną powinny być wykonane: - gdy zwierają się międzyrzędzia u odmian bardzo wczesnych i wczesnych, - w momencie wystąpienia pierwszych objawów na odmianach bardzo wczesnych i wczesnych, - według sygnalizacji WIOR, - w okresach krytycznych, tj. podczas wilgotnej i ciepłej pogody sprzyjającej występowaniu choroby. Wykonując pierwszy zabieg, dobrze jest zastosować preparat o działaniu systemicznym. Kolejne zabiegi wykonujemy na podstawie obserwacji pogody lub po 10 – 14 dniach po pierwszym zabiegu, natomiast następne co 7 – 10 dni preparatem kontaktowym. Pamiętajmy o stosowaniu preparatów zgodnie z etykietą – instrukcją stosowania. Przy doborze środka, należy pamiętać, aby nie stosować przez cały okres preparatów o tej samej substancji aktywnej, co wpłynie na małą skuteczność zabiegu. W przypadku stwierdzenia niedoboru jakiegokolwiek składnika pokarmowego na ziemniakach, należy zastosować odpowiedni nawóz dolistny. Sebastian Zwierz, Grzegorz Manowski Komunikat Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Gdańsku W związku z nowym sezonem uprawy ziemniaków. Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Gdańsku przypomina: • podmiotom uprawiającym i przemieszczającym ziemniaki do przetwórstwa o obowiązku wpisu do rejestru przedsiębiorców zgodnie z art. 12, ust. 1, pkt 3 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r. nr 133, poz. 849, ze zm.). Decyzję w sprawie wpisu do rejestru przedsiębiorców, na wniosek zainteresowanego podmiotu wydaje wojewódzki inspektor właściwy ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę tego podmiotu zgodnie z art. 13 ww. ustawy o ochronie roślin. Wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców można pobrać ze strony internetowej www.iorin.gda.pl z zakładki - druki, wybierając – wnioski i druki działu nadzoru fitosanitarnego. • zakładom przetwórczym ziemniaków, że zgodnie z zapisem art. 12 i art. 15 ww. ustawy o ochronie roślin ziemniaki przeznaczone do sprzedaży muszą pochodzić od podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców. Przesyłki ziemniaków powinny być zaopatrzone w oznakowanie, które może posiadać dowolną formę, np. prostej naklejki lub etykiety, zawierającej numer wpisu do rejestru przedsiębiorców podmiotu, który ziemniaki uprawiał i ewentualnie numery kolejnych dystrybutorów oraz numer statystyczny powiatu, na terenie którego ziemniaki były uprawiane. Oznakowania umieszcza się na każdym opakowaniu jednostkowym (worek, skrzynka, skrzynia paletowa), a w przypadku ziemniaków wprowadzanych lub przemieszczanych luzem na przewożących je środkach transportu lub na towarzyszącym im dokumencie handlowym. UWAGA! Nieprzestrzeganie powyższych wymagań podlega sankcjom karnym - mandat na podstawie art. 107, ust. 1, pkt 8 lub opłata sankcyjna w wysokości 2.270 zł na podstawie art. 108, ust. 1, pkt 3 ustawy o ochronie roślin. Szczegółowe informacje w tym zakresie można uzyskać w Oddziałach Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Gdańsku, których adresy zamieszczone są na stronie internetowej www.iorin.gda.pl Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Gdańsku Andrzej Kania Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 47 W chlewni i oborze Lato w oborze P rzed nami okres wysokich temperatur. Narażone na nie są również nasze zwierzęta. Krowy najlepiej czują się w temperaturach do 20° C. Wyższe wywołują u nich stres cieplny, którego objawami są między innymi: większe spożycie wody, przyspieszony oddech, ospałość, wolniejsze poruszanie się, mniejsze pobieranie paszy. W organizmie zwierzęcia następuje spowolnienie przepływu pokarmu przez przewód pokarmowy oraz wolniejszy przepływ krwi przez organy wewnętrzne. Konsekwencją tego jest spadek wydajności, ciche ruje, problemy z zacielaniem. Wszystkie te objawy odczuwalne są w kieszeni hodowcy. Wszelkimi możliwymi sposobami powinniśmy dążyć do jak największego zredukowania tego stresu. Jest to trudne, ale na pewno można zwierzętom ulżyć w te upalne dni. System utrzymania zwierząt a upały Gdy temperatura idzie szybko do góry, dużego znaczenie nabiera system utrzymania zwierząt. W lepszej sytuacji są gospodarstwa z oborami wolnostanowiskowymi. Ale tam krowy też cierpią z powodu wysokich temperatur. Poczekalnie przed halą udojową i sama hala udojowa to miejsce, gdzie jest duże skupienie zwierząt, jest ciasno, 48 duszno i gorąco. Problem ten narasta szczególnie w dużych oborach. Aby złagodzić skutki panujących tam warunków, niektóre gospodarstwa montują nad poczekalniami zraszacze i wentylatory. Nie są to jakieś zmyślne urządzenia. Zwykły wąż ogrodowy, z końcówką od opryskiwacza, zawieszony nad poczekalnią i zwykły wiatrak zdecydowanie poprawiają warunki. Krowa po pobycie w dusznej poczekalni i hali udojowej, często po oddaniu 20 i więcej litrów mleka chce się napić wody i my musimy jej to umożliwić. Najlepszym rozwiązaniem są poidła wannowe, do których krowy mają swobodny dostęp zaraz po wyjściu z hali. Od 15 do 20 sztuk do jednego poidła to maksimum. Krowa w upalny dzień może wypić nawet 180 litrów wody. Gdy jest spragniona, może ją pić z prędkością 20 litrów na minutę. Dlatego najlepsze dla krów są właśnie poidła wannowe, bo z nich piją swobodnie, ile chcą, a dodatkowo mogą zanurzyć w wodzie pysk, co bardzo lubią. Musimy zwracać szczególną uwagę na czystość tych poideł, bo mogą się w nich znaleźć resztki kiszonek, a często i kał. To tylko zwierzęta. My jako hodowcy musimy o tym wiedzieć i na bieżąco kontrolować stan poideł, aby nie doprowadzić do sytuacji, że krowy stoją przy pełnym poidle i ryczą. Bardzo dobrze byłoby, gdyby takie poidła były zamontowane również w poczekalni przed halą udojową. Ważne jest również, aby zwierzęta korzystające z wybiegów, okólników miały swobodny dostęp do obszarów zacienionych. Tak samo powinno być na pastwiskach. Krowy nie mogą stać na słońcu i czuć się jak na patelni. To nie urlopowicze spragnieni pięknej opalenizny. Gdy krowy napiją się, wtedy dopiero podchodzą do koryta czy stołu paszowego, ale pod warunkiem, że w oborze nie panuje duchota. Wtedy od razu położą się i dyszą, starając się w ten sposób, choć trochę obniżyć temperaturę swojego ciała. W takich dniach idealnie sprawdzają się kurtyny w oborze, które są zamiast części ścian. Również wentylatory to idealne rozwiązania. W oborach uwięziowych można polewać wodą ganki paszowe, trzeba powyjmować lub pootwierać wszystkie możliwe okna. Wentylatory też byłyby wskazane. W trudniejszej sytuacji są obory wolnostanowiskowe na głębokiej ściółce. Dodatkowo temperaturę podnosi zagrzewający się obornik i unoszący się w powietrzu amoniak i siarkowodór. Rozwiązaniem są zawieszone u góry wiatraki, które wymuszają ruch powietrza i w ten sposób je oczyszczają. Bardzo wskazane byłoby, jeśli jest to możliwe, przed sezonem letnim wywiezienie obornika. System karmienia i zadawania pasz latem Następny element, który musimy dostosować do wysokich temperatur to system karmienia i zadawania pasz. Na pewno godnym polecenia jest przejście na dwukrotny system zadawania pasz. Lepiej jest też większą część dziennej dawki zadawać po południu. Wieczorem i w nocy temperatura spada i zwierzęta chętniej wyjadają paszę, która też tak szybko się nie zagrzewa. W ciągu dnia kilkakrotne podrzucenie kiszonki, czy jej przegarnięcie na stole paszowym spowoduje jej ochłodzenie, 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze a jednocześnie pobudzi krowy do podejścia i pobierania paszy. Lepszym rozwiązaniem jest stół paszowy niż koryto. Łatwiej jest na nim podrzucić kiszonkę i utrzymać jego czystość. Ma mniej zakamarków, gdzie pasza gromadzi się i fermentuje. W głębokim korycie kiszonka szybciej się zagrzewa. Musimy oczywiście pamiętać o wybieraniu niedojadów przed każdym karmieniem, bo latem szybko się psują. Latem TMR szybko przesycha, musimy zwracać uwagę, by nie był za suchy. Zawartość suchej masy powyżej 50% źle wpływa na zdrowie zwierząt. Krowom łatwiej jest z niego wybierać paszę treściwą, a to może doprowadzić do kwasicy i powikłań z nią związanych. Taki TMR krowy mniej pobierają. Rozwiązaniem tego problemu może być dodanie pasz wilgotnych np. młóta browarnianego czy prasowanych kiszonych wysłodków albo po prostu zwykłej wody. Poprawi się zdecydowanie smakowitość paszy i krowy powinny pobierać jej więcej. Wszystkie wcześniej przedstawione działania na nic się zdadzą, jeśli do koryta trafi zagrzana, zepsuta, zaparzona kiszonka. Latem szczególnego znaczenia nabiera sposób wybierania kiszonek z silosu. Musi w nim panować porządek, nie powinna tam leżeć luźna i porozrzucana kiszonka, bo latem bardzo szybko się ona zagrzewa. Kiszonka powinna być tak wybierana, aby nie naruszać jej zbitej struktury w dalszej części pryzmy, bo prowadzi to do wtórnej fermentacji grzybowej i zagrzewania się. Krowy żywione taką kiszonką mają w mleku podwyższony poziom komórek somatycznych i obniżoną zawartość tłuszczu. Zwiększone nasilenie prac w sezonie letnim nie może nas tłumaczyć z bałaganu w silosie. Kiedy nieumiejętnie gospodarzymy w silosie możemy doprowadzić do paradoksalnej sytuacji, że choć zrobiliśmy dobrą kiszonkę to krowy do koryta dostają paszę marnej jakości i na wysoką produkcję nie mamy co czekać. Jak widać bardzo dużo zależy od „kucharza” przygotowującego i zadawającego pasze. Gwałtowne skoki temperatur latem, od niskich, wręcz jesiennych, do bardzo wysokich coraz częściej powtarzają się. Dlatego powinniśmy być przygotowani na jak najlepszą ochronę naszych zwierząt przed tymi upałami i skutkami ich działania. Zbigniew Marciniak Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy Lipiec - sierpień Bydło: Lato to okres upałów. Zarówno na pastwisku jak i w oborze krowy bardzo je odczuwają. Musimy bezwzględnie pamiętać o wodzie. Gdy jej brakuje, na nic zdadzą się nasze zabiegi dla utrzymania wydajności. Drogie pasze czy dodatki witaminowo-mineralne niewiele pomogą, gdy zwierzęta nie mają wody pod dostatkiem. Przed palącymi promieniami słońca pomogą uchronić krowy wszelkiego rodzaju zacienienia, czy to naturalne w postaci drzew czy zakrzaczeń, czy wybudowane, chociaż prowizoryczne wiaty. W budynkach upał również daje się we znaki. Jest gorąco, duszno, kiszonka w korytach szybciej się zagrzewa. Pamiętajmy o pootwieraniu wszystkich okien, a jeśli to możliwe, o zamontowaniu wentylatorów, które wymuszą ruch powietrza w oborze. Na pastwiskach pamiętajmy o wykaszaniu niedojadów. Młoda trawa szybciej wtedy odrasta i jest lepszej jakości. Trzoda chlewna: Panująca tendencja do skracania okresu ssania przez prosięta ma bezpośredni wpływ na późniejsze efekty ich odchowu. Należy zatem pamiętać: - stwierdzono, że prosięta odsadzone w wadze niższej niż 4 kilogramy (3-tygodniowy okres ssania) będą rosły znacznie dłużej niż prosięta ważące ponad 4 kilogramy, - zbadano, że 43% słabo rosnących warchlaków pochodziło z miotów wcześnie odsadzonych i w momencie odsadzenia ważyły mniej niż 4 kilogramy, - wczesne odsadzanie wymaga budynku odchowalni, gdzie temperatura w pierwszych dniach zasiedlenia powinna wynosić 27 – 30o C, w zależności czy jest to system utrzymania ściółkowy, czy bezściółkowy, - budynek, do którego trafiają prosięta powinien być nie tylko wymyty i zdezynfekowany, ale również osuszony, tylko wtedy dezynfekcja jest skuteczna, - nigdy nie wolno rezygnować z rygorystycznie przestrzeganej zasady „całe pomieszczenie pełne - całe pomieszczenie puste”, - nie należy umieszczać świeżo odsadzonych prosiąt w jednym budynku ze świniami starszymi, a więc o innym statusie immunologicznym i różnych wymaganiach termicznych, maksymalna różnica wiekowa nie powinna przekraczać 2 tygodni, - prosięta w momencie odsadzenia zawsze powinny być segregowane ze względu na masę ciała i kondycję. Tym słabszym zapewnić dodatkowe ogrzewanie i specjalną opiekę. Zbigniew Marciniak, Włodzimierz Sawirski Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 49 W chlewni i oborze Trafnym doborem par rodzicielskich do kojarzeń tworzysz rentowność produkcji trzody chlewnej w swoim gospodarstwie OKRĘGOWY ZWIĄZEK HODOWCÓW ZARODOWEJ TRZODY CHLEWNEJ 80-874 Gdańsk, ul. Na Stoku 48 tel./fax (58) 530-04-27, 530-04-44, e-mail: [email protected] Genetyka przynosi szybkie zwiększenie mięsności produkowanego żywca wieprzowego. Wysoka jakość materiału matecznego – loszki „POLSUS”, Filia Gdańsk i knurków „POLSUS”, Filia Gdańsk wnosi lepsze korzyści produkcji w Twojej hodowli i gwarantuje wyższe dochody w momencie klasyfikacji w ubojniach. Wykaz hodowców trzody chlewnej, objętych oceną wartości użytkowej i hodowlanej przez Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”, Filia w Gdańsku uprawnionych do sprzedaży materiału hodowlanego Stan na dzień 25.06.2012 r. Produkuje Lp. Hodowca Miejscowość Poczta Gmina Nr tel. knurki loszki i loszki krzyżówkowe Rasa 1. Błażek Zenon Kamionka 86-171 Rychława Skórcz 58 582-91-37 605852155 - * 10 2. Browarczyk Tadeusz Smołdzino 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-36 * * 20 3. Burek Stanisław Lubieszyn 83-420 Liniewo Liniewo 58 687-80-63 - * 10 4. Cybulski Zbigniew Ostrowite 89-662 Ostrowite Chojnice 52 398-74-12 - * 20 5. Ebertowski Ryszard Markubowo 83-400 Kościerzyna Kościerzyna 58 686-57-27 * * 10 6. Godlewski Zdzisław Czarlin 83-110 Tczew Tczew 58 536-69-13 607600890 * * 20, 80 7. Gołecki Feliks Mościska 83-240 Lubichowo Lubichowo 58 588-56-03 604888543 * * 20 8. Graban Wiesław Zelgoszcz 83-208 Zelgoszcz Lubichowo 58 588-51-15 669354612 - * 20 9. Gumiński Ryszard Miradowo 83-210 Zblewo Zblewo 58 588-44-34 606937965 - * 20 Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 59 821-47-89 * * 10, 70 - * 20 10. Hanasko Zenon 11. Pliszka Józef Zelgoszcz 83-208 Zelgoszcz Lubichowo 58 582-43-06 505956000 12. Hnatiuk Zenon Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 59 821-47-93 504066467 * * 10 13. Jurczyński Henryk Wielgłowy 83-120 Subkowy Subkowy 58 536-69-51 601937950 - * 20 14. Koss Beata, Mirosław Gnieżdżewo 84-121 Swarzewo Puck 58 673-37-62 693302914 * * 10, 70 Krawczykiewicz Michał Sternowo 89-641 Nowa Cerkiew Chojnice 52 398-73-84 - * 20 Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 59 821-47-82 * * 20 Skórcz 514471825 - * 10 Lubichowo 58 560-95-26 606618096 * * 20, 70 15. 16. Łoza Jarosław 17. Mazurowski Łukasz 18. Mazurowski Marek 50 Wielki Bukowiec 83-208 Zelgoszcz Zelgoszcz 83-208 Zelgoszcz 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze Produkuje Lp. Hodowca Miejscowość 19. Miąskowski Stanisław 20. Mokwa Maria Załęże Subkowy Nowakowski Mieczysław Pałubin 22. Regliński Andrzej Smołdzino 21. 23. Roskwitalski Andrzej Wysoka Poczta Gmina Nr tel. knurki loszki i loszki krzyżówkowe Rasa 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-54 * * 10 83-120 Subkowy Subkowy 58 536-83-43 605346075 - * 20 83-430 Stara Kiszewa Stara Kiszewa 58 687-64-32 - * 10 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-61 * * 10 83-212 Bobowo Bobowo 58 562-17-45 606703940 - * 10 24. Skrzypkowski Szczepan Smołdzino 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-30 603452481 * * 20, 80 25. Stefański Marian Skorzewo 83-400 Kościerzyna Kościerzyna 58 687-12-11 665567114 * * 20 Kartuzy 58 681-05-91 607658208 * * 10, 20, 70 58 535-16-79 695940747 * * 10 Miastko 502247997 * * 10 Chojnice 52 397-09-54 - * 20 26. Stolc Józef Kiełpino 83-307 Kiełpino 27. Syldatk Elżbieta Gronowo 83-122 W. Walichnowy Gniew 28. Szepel Edward 29. Szulc Bogdan Węgorzyno Miastko 77-200 Miastko ul. Długa 12/40 Pawłowo 89-600 Chojnice 30. Szynszecki Mirosław Lotyń 89-641 Nowa Cerkiew Chojnice 52 398-72-58 - * 20 31. Śnieg Andrzej Pastwa 82-500 Kwidzyn Kwidzyn 55 275-74-70 602670505 * * 20, 70 89-650 Czersk Czersk 52 398-44-74 603199648 * * 10 32. Talewski Grzegorz Czersk ul. Łubianka 9 33. Terefenko Zbigniew Michałowo 76-223 Stawęcino Główczyce 59 811-66-78 880588100 - * 20 34. Węsierski Jan Smołdzino 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-74 * * 20 Wolny Dwór 83-250 Skarszewy Skarszewy 605665567 58 588-22-11 * * 10 35. Megier Jarosław * zakres produkcji oraz aktualna w miesiącu możliwość ilościowego zakupu materiału hodowlanego (knurki, loszki) SYMBOLE RAS: 10 - WBP, 20 - BPZ, 50 - ZŁOTNICKA PSTRA, 60 - HAMPSHIRE, 70 - DUROC, 80 – PIETRAIN Wykaz hodowców, którzy zrezygnowali z prowadzenia oceny użytkowości rozpłodowej loch i nieposiadających certyfikatu oraz uprawnień do sprzedaży materiału hodowlanego trzody chlewnej (knurki i loszki): 1. Dahm Józef – Kranek, gmina Skórcz, 2. Cirocki Stanisław – Smołdzino, gmina Przodkowo, 3. Wrona Kazimierz – Łęgowo, gmina Pruszcz Gdański, 4. Wolski Bronisław – Bawernica, gmina Parchowo, 5. Toruńczak Ryszard – Załamkowo, gmina Kamienica Królewska, 6. Borkowski Zbigniew – Kościeleczki, gmina Malbork, 7. Nalikowski Piotr – Dubiel, gmina Kwidzyn, 8. Odya Czesław – Łąg Kolonia, gmina Czersk. Wykaz telefonów komórkowych (służbowych) osób udzielających informacji na temat dostępnego materiału hodowlanego: 1. Ryszard Bogusławski - 507088394, 2. Andrzej Bułakowski - 507088396, 3. Arkadiusz Drewing - 507088398, 4. Krzysztof Żółć - 507088399, 5. Aleksandra Kopicka - 507088395. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 51 W trosce o środowisko Postępowanie z pozostałościami i opakowaniami po środkach ochrony roślin Sezon oprysków w pełni, warto zatem przypomnieć sobie kilka istotnych zasad przy bezpiecznym dla środowiska postępowaniu z pozostałościami i opakowaniami po środkach ochrony roślin. D obrze przygotowany do sezonu opryskiwacz i właściwie obliczony wydatek cieczy użytkowej powinien zapobiegać powstawaniu pozostałości środków ochrony roślin. Jednak mogą zdarzyć się przypadki, kiedy po oprysku zostanie w opryskiwaczu pewna ilość cieczy użytkowej środka ochrony roślin. W żadnym wypadku nie wolno tej cieczy wylewać na nieużytki, ugory i tym podobne. Najważniejszą zasadą jest rozproszenie środka ochrony roślin w miejscu zastosowania. W tym celu należy pozostałą w opryskiwaczu ciecz trzykrotnie rozcieńczyć wodą i po jednej godzinie dokonać oprysku, zaczynając od miejsca rozpoczęcia zabiegu. Takie postępowanie po godzinie, zapobiegnie zmyciu z rośliny właściwej dawki, a trzykrotnie rozcieńczona ciecz nie spowoduje nadmiernego naniesienia środka ochrony na rośliny. Jeżeli chodzi o postępowanie z opakowaniami po środkach ochrony roślin, to sposób określają przepisy zawarte w instrukcjach – etykietach stosowania oraz przepisy ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 roku (Dz.U. nr 63, poz. 638 z 2001 r., z póź. zm. ). Zgodnie z przepisami zawartymi w instrukcjach – etykietach stosowania środków ochrony roślin, opróżnione opakowania należy trzykrotnie przepłukać wodą, a popłuczyny wlać bezpośrednio do zbiornika opryskiwacza, w którym jest przygotowana ciecz użytkowa. Tak opróżnione opakowanie po środkach ochrony roślin należy zwrócić do sprzedawcy, u któ- 52 rego środki zostały zakupione (dlatego tak zasadnym jest żądanie faktury podczas zakupu środka ochrony roślin). Bardzo ważne jest, aby zwracane opakowanie było czyste, a sprzedawcy staranie kontrolowali, czy tak właśnie jest. Brudne opakowanie, z pozostałościami środka ochrony roślin, może spowodować niebezpieczeństwo zatrucia osób lub skażenie środowiska podczas ich transportu lub magazynowania. Należy podkreślić, że zgodnie z przepisami instrukcji zabronione jest spalanie opakowań po środkach ochrony roślin we własnym zakresie. Zabronione jest również wykorzystywanie opakowań po środkach ochrony roślin do innych celów, a także traktowanie ich jako surowce wtórne. Jan Rozenek Reklama PPH „DOWO” WOJCIECH DOBRZYCKI 73-110 Stargard • nawóz wapniowo-magnezowy węglanowy – dolomit CaO – 30% MgO – 17% • nawóz wapniowy węglanowy CaO – 50% = 90% CaCO3 • nawóz wapniowy tlenkowy CaO – 50% i 60% tel./fax (91) 578 67 33, tel. kom. 601863937 www.dowo.pl 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze 53 Z wizytą u rolnika Produkcja mleka to nasza specjalność W miejscowości Solnica w gminie Nowy Dwór Gdański znajduje się gospodarstwo Państwa Elżbiety i Andrzeja Dudów. - Od jak dawna prowadzicie Państwo gospodarstwo? Jak można je krótko scharakteryzować? Gospodarstwo przejął mąż po rodzicach. Razem pracujemy już 11 lat. Przez dłuższy okres prowadziliśmy gospodarstwo wielokierunkowe. Zajmowaliśmy się chowem bydła, uprawą pszenicy konsumpcyjnej, rzepaku i buraków cukrowych. Obecnie produkujemy mleko. Mamy 40 krów dojnych i jałówki z przeznaczeniem na wymianę stada. Uprawy dostosowaliśmy do tego kierunku produkcji. Są to głównie użytki zielone i kukurydza na pasze, a pozostały areał zajmuje pszenica i rzepak. Zaczynaliśmy od 30 ha. Teraz powierzchnia gospodarstwa wynosi 45 ha. - Specjalizacja w hodowli krów mlecznych wymagała z pewnością dużych nakładów fiansowych. Czy korzystaliście z jakichś form wsparcia? Tak, oczywiście, ale do tego, co posiadamy, dochodziliśmy sukcesywnie. W ramach Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, z projektu „Ochrona Środowiska na Obszarach Wiejskich”, wybudowaliśmy zbiornik na gnojówkę i płytę obornikową, a z kredytu z linii „Młody Rolnik” wybudowaliśmy nową oborę na 40 krów. Ze środków PROW na lata 2007 - 2013 kupiliśmy nowy ciągnik z ładowaczem Tur. Mamy kompletny sprzęt do produkcji sianokiszonki oraz do uprawy ziemi, siewu i zbioru pozostałych roślin. Nowa obora w gospodarstwie Państwa Dudów - Jakie wyniki produkcyjne uzyskujecie? Czy zbiory wystarczają na wykarmienie krów w gospodarstwie? Jeżeli chodzi o produkcję roślinną, to zbieramy 8 - 9 ton/ha pszenicy wysokoglutenowej, 3,5 - 4 t/ha rzepaku i około 800 dt/ha kukurydzy na zielonkę. Ilość paszy z użytków zielonych zależy niestety od warunków pogodowych na Żuławach, bo brakuje nam systemu nawodnień pól. 54 W żywieniu krów z pasz objętościowych stosujemy sianokiszonki, bardzo dobrej jakości siano oraz wysłodki świeże i suche oraz młóto, które kupujemy w browarze. Pełnoporcjową paszę treściwą przygotowujemy we własnym gospodarstwie, dokupując koncentraty, otręby, mieszanki uzupełniające. W tym zakresie współpracujemy z firmą Dosche. Dzięki pracy własnej włożonej w selekcję, prawidłowe żywienie, rozród, opiekę weterynaryjną średnia wydajność krów wynosi obecnie 9100 litrów, a rekordzistka dała 11 000 kg mleka. - Wiem, że obowiązków w gospodarstwie nie brakuje, a mimo to znajdują Państwo czas na działalność społeczną. Rzeczywiście, praca w rolnictwie, a szczególnie przy produkcji mleka wymaga dużego zaangażowania, wiedzy i czasu. Im większe wydajności krów, tym więcej problemów - szczególnie zdrowotnych. Mało jest czasu na udzielanie się społeczne, ale należymy do OSP i do KGW. Poza tym są dwie córki, które również wymagają opieki. W ramach tzw. projektów wschodnich, realizowanych przez Oddział PODR w Starym Polu, od 2009 roku Państwa gospodarstwo systematycznie odwiedzają grupy samorządowców, przedsiębiorców, doradców i rolników z Republiki Mołdowy, Ukrainy, Gruzji, Krymu, Białorusi, a ostatnio z Uzbekistanu. Co dziwi uczestników tych grup i na co zwracają szczególną uwagę? Faktycznie, od kilku lat nasze gospodarstwo stanowi bazę dydaktyczną do szkoleń praktycznych prowadzonych dla grup wschodnich. Podczas tych wizyt goście wielokrotnie dziwili się, że w tak krótkim czasie osiągnęliśmy obecny poziom produkcji i wyposażenia gospodarstwa w nowe budynki i sprzęt. Zaskoczeni byli również tym, że przy tej wielkości gospodarstwa i z taką obsadą zwierząt pracujemy tu sami i nie zatrudniamy stałych pracowników. 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z wizytą u rolnika Odwiedzających interesuje wszystko - od cen ziemi, oprocentowania kredytów, unijnych środków pomocowych, spraw własnościowych po jakość gleb w gospodarstwie, nawożenie, uzyskiwane plony i wydajności oraz czas pracy. Jedna z grup wschodnich podczas wizyty w gospodarstwie Państwa Dudów - Jaką formę rozliczania się z fiskusem wybraliście Państwo dla swojego gospodarstwa? Rozliczamy się z podatku VAT na zasadach ogólnych od 2007 roku. Przy byłych inwestycjach i obecnych nakładach rozliczenia VAT ułatwiają nam bieżące przepływy w gospodarstwie. - Jak Państwo widzicie przyszłość gospodarstwa, szczególnie w świetle ostatniego spadku cen skupu mleka w Polsce, a właściwie we wszystkich krajach UE? Jakie macie plany na przyszłość? Najważniejsze inwestycje praktycznie już zrealizowaliśmy. Kredyty mamy, ale nisko oprocentowane i rozłożone na kilkunastoletnie spłaty. Niestety dalszy spadek cen skupu mleka, w połączeniu ze wzrostem cen oleju napędowego, nawozów oraz opłat za prąd i wodę (w porównaniu do 2010 roku o blisko 30%), może znacząco wpłynąć na opłacalność produkcji. Będziemy starali się więc w dalszym ciągu obniżać koszty produkcji, tak aby jak najmniej odczuć zmniejszającą się jej opłacalność. Ciągle doskonalimy stado krów, poprawiamy zdrowotność. Sami także się doskonalimy, zdobywając nowe umiejętności. Korzystamy z fachowego doradztwa, stałej współpracy i opieki weterynaryjnej. Dzięki tym działaniom obniżamy koszty produkcji, a tym samym poprawiamy opłacalność, starając się utrzymać ją na zadowalającym poziomie. Najbliższe plany inwestycyjne to ewentualny zakup ziemi rolnej, jeżeli będzie blisko naszego gospodarstwa. - Dziękuję za rozmowę i życzę dalszych sukcesów. Anna Galewska Reklama Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 55 Doniesienia FINAŁ WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU PLASTYCZNEGO Zagrożenia wypadkowe w indywidualnych gospodarstwach rolnych W dniu 24 maja br., w Miejskim Ogrodzie Zoologicznym w Gdańsku-Oliwie odbył się uroczysty finał wojewódzkiego konkursu plastycznego dla dzieci i młodzieży z obszarów wiejskich pt. „Zagrożenia wypadkowe w indywidualnych gospodarstwach rolnych”. Konkurs został zorganizowany przez Państwową Inspekcję Pracy, Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku przy współudziale: Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Oddziału Regionalnego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Gdańsku, Kuratorium Oświaty w Gdańsku i gmin województwa pomorskiego. Celem konkursu było upowszechnienie wśród dzieci i młodzieży ze szkół województwa pomorskiego profilaktyki związanej z zagrożeniami wypadkowymi i zdrowotnymi występującymi w gospodarstwach rolnych. Technika wykonania prac konkursowych była dowolna. Jedyne ograniczenie stanowiła wielkość pracy (format A1). Konkurs spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem dzieci i młodzieży z obszarów wiejskich. Do etapu gminnego nadesłano łącznie 1208 prac. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikowało się 288 prac z 42 gmin województwa pomorskiego. Ocenie podlegały również wybrane prace nadesłane na konkurs pt. „Bezpiecznie na wsi – upadek czy to przypadek” zorganizowany przez Oddział Regionalny KRUS w Gdańsku. Łącznie oceniono 369 prac plastycznych. Dzieci biorące udział w konkursie włożyły wiele starań i wykazały się dużą pomysłowością 56 podczas wykonywania swoich prac plastycznych, dlatego też komisja konkursowa miała niełatwe zadanie, aby wyłonić laureatów. Przy ocenie prac zwracano uwagę przede wszystkim na to, czy jest ona związana z tematem i czy została wykonana samodzielnie. Ostatecznie komisja konkursowa wyłoniła następujących laureatów: Kategoria I - uczniowie klas I - III szkoły podstawowej: I miejsce - Grzegorz Mięsiak, kl. II, Szkoła Podstawowa w Lichnowach, II miejsce - Maria Bołkowska, kl. I, Szkoła Podstawowa w Sztumie, III miejsce - Anna Bogucka, kl. II, Szkoła Podstawowa w Gąbinie. Wyróżnienie: Jan Zardzewiały, kl. II, Szkoła Podstawowa w Kwidzynie. Kategoria II - uczniowie klasy IV - VI szkoły podstawowej: I miejsce - Adam Karowski, kl. IV, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Żelkowie, II miejsce - Maciej Koszałka, kl. V, Szkoła Podstawowa w Łyśniewie, III miejsce - Marcelina Piekarczyk, kl. V, Publiczna Szkoła Podstawowa w Smętowie Granicznym. Wyróżnienie: Sandra Wirkus, kl. VI, Szkoła Podstawowa w Trzebielinie. Kategoria III - uczniowie klasy I - III gimnazjum: I miejsce - Kamil Kłos, kl. I, Publiczne Gimnazjum w Lubichowie, II miejsce - Szymon Warych, kl. I, Zespół Kształcenia i Wychowania w Rudnie, III miejsce - Iza Jakubas, kl. II, Zespół Szkół w Tujsku. Wyróżnienie: Dawid Dudziński, kl. I, Zespół Szkół w Mikołajkach Pomorskich. Zwycięzcy konkursu otrzymali cenne nagrody rzeczowe (kina domowe, odtwarzacze blu-ray, apara- ty fotograficzne, zestawy do rysowania, książki) i dyplomy. Po uroczystym ogłoszeniu wyników i wręczeniu nagród, laureaci konkursu udali się na wycieczkę kolejką po ZOO. DS 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia FINAŁ KONKURSU FOTOGRAFICZNEGO DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Zdrowy i smaczny obrazek czyli rzecz o warzywach i owocach P odsumowanie konkursu fotograficznego pt. „Zdrowy i smaczny obrazek, czyli rzecz o warzywach i owocach” odbyło się 3 czerwca br. podczas targów w Lubaniu. Konkurs skierowany był do dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 13 lat z województwa pomorskiego. Warunkiem uczestnictwa w konkursie było przesłanie pracy fotograficznej do dnia 15 maja br., na adres PODR w Gdańsku. Udział w konkursie był dobrowolny i bezpłatny. Jeden uczestnik mógł zgłosić do konkursu maksymalnie 3 zdjęcia tworzące określoną, zamkniętą całość. Zdjęcia należało wydrukować na matowym papierze fotograficznym o formacie 15 x 21 cm, podpisać i zatytułować. Organizatorami konkursu byli: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku i Oddział Terenowy Agencji Rynku Rolnego w Gdyni. Celem konkursu było ułożenie z krajowych warzyw i/ lub owoców (całych lub pokrojonych) dowolnego obrazu, np. pejzażu, przedmiotu, postaci itp. przy jednoczesnym zachęceniu dzieci do spożywania warzyw i owoców w stanie surowym, które są regulatorem procesów biologicznych ustroju człowieka, przyczyniając się tym samym do utrzymania zdrowia. W konkursie udział wzięło 17 dzieci, w tym 12 dziewczynek i 5 chłopców. Wszystkie prace spełniały wymagania formalne. Laureatami konkursu zostali: I miejsce - Klaudia Jeżewska z Przechlewa za pracę pt. „Wiosenny Nordic Walking”, II miejsce - Katarzyna Linda z Czerska za pracę pt. „Kwiaty w wazonie”, III miejsce - Agata Bukowska z Przechlewa za pracę pt. „Jazda na rolkach”, III miejsce - Andrzej Dolny z Chojnic za pracę pt. „Wiosenna rodzinka”, Wyróżnienie - Weronika Laskowska z Czerska za pracę pt. „Warzywny pejzaż”, Wyróżnienie - Paweł Trzebiatowski z Czerska za pracę pt. „Wiosna”. Nagrodami dla laureatów był sprzęt elektroniczny, zegarki, deski waveboard i książki ufundowane przez organizatorów i sponsorów. Pozostałym dzieciom za udział wręczono plecaki, słodycze i drobne upominki ufundowane przez organizatorów i Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. III miejsce - „Jazda na rolkach” III miejsce - „Wiosenna rodzinka” II miejsce - „Kwiaty w wazonie” Wyróżnienie - „Wiosna” Wyróżnienie - „Warzywny pejzaż” Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 I miejsce - „Wiosenny Nordic Walking” Sponsorami nagród w konkursie byli: Centrum Informacji i Edukacji Ekologicznej w Gdańsku, Pomorska Izba Rolnicza, Agencja Ochrony ARES-SERVICE z Gdańska oraz Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Serdecznie dziękujemy młodzieży za udział w konkursie, gratulujemy laureatom, rodzicom i nauczycielom dziękujemy za doping i współpracę, a sponsorom za ufundowanie nagród. Barbara Ditrich 57 Doniesienia Młodzi następcy gospodarstw w słupskim Magdalena Krysiak jest uczennicą Zespołu Szkół Agrotechnicznych im. Władysława Reymonta w Słupsku. W bieżącym roku, po trzech latach nauki w technikum, w zawodzie technik agrobiznesu, wzięła udział w XV edycji ogólnopolskiego konkursu „Jak zreformować gospodarstwo mojego ojca?” zorganizowanego przez Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i Fundację Roberta Schumana. D zięki pomocy nauczyciela mgr inż. Jana Perza, a także Pani Małgorzaty Stanisławczuk oraz Pani Krystyny Gosik z Oddziału Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Strzelinie, wykonała pracę o gospodarstwie swoich rodziców, które znajduje się w małej miejscowości Bięcino, w gminie Damnica, na Pomorzu. Po kilku miesiącach starań, dzięki ścisłej współpracy z PODR, album dotyczący obecnego stanu gospodarstwa i zmian, jakie mają być tam wprowadzone, został ukończony i wysłany do rejonowej komisji konkursowej w Bydgoszczy. Magdalena Krysiak z mgr. inż. Janem Perzem Konkurs składa się z dwóch etapów. Pierwszy z nich to ocena pracy przez jedną z regionalnych komisji konkursowych. Praca Magdy wy- 58 słana została na Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy. Tam oceniali ją specjaliści produkcji roślinnej i zwierzęcej, a także ekonomiki rolnictwa. Drugi etap konkursu odbył się 15 marca br. w Katedrze Agronomii SGGW w Warszawie. W tym etapie należało przygotować prezentację multimedialną, dotyczącą wykonanego projektu, a także 15-minutową wypowiedź na temat pracy. Finaliści byli „zasypywani” przez komisję konkursową dużą ilością, często niełatwych pytań. Praca Magdy wywarła ogromne wrażenie nie tylko na oceniających, ale również na pozostałych uczestnikach. Wyróżniała się pod względem estetycznym, a także dodatkami, jakimi były woreczki zapachowe przypominające cztery pory roku. Nagrodę główną w konkursie jest indeks na jeden z dziewięciu uniwersytetów przyrodniczo-technologicznych (w tym również do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego). Otrzymują go osoby, które osiągnęły ponad 20 punktów. W tej edycji, spośród trzynastu finalistów, wyłoniono ośmiu laureatów, którym przyznano indeksy. Decyzją komisji Magda zajęła czwarte miejsce, co już teraz daje jej wiele możliwości, m.in. upoważnia do podjęcia studiów bez postępowania kwalifikacyjnego, na kierunku zgodnym z postanowieniami Uchwały Senatu dowolnie wybranej wyższej uczelni rolniczej. Magda, będąc w trzeciej klasie, ma zapewniony indeks na najlepsze uniwersytety przyrodnicze w Polsce. Praca konkursowa Mottem przewodnim pracy były słowa Williama Phelpsa „Niewielkie możliwości są często początkiem wielkich dokonań”, zatem każdy ma szansę na sukces. By czegoś dokonać, wystarczy trochę chęci i wsparcia od osób, które nas mobilizują do podjęcia jakichkolwiek działań. Zespół Szkół Agrotechnicznych, którego uczennicą jest Magda, to szkoła z 60-letnią tradycją. Na przestrzeni lat jej uczniowie zajmowali wysokie miejsca w konkursach dotyczących rolnictwa. Dużym wyróżnieniem dla szkoły był sukces Macieja Paszkiewicza, który w konkursie „Jak zreformować gospodarstwo mojego ojca”, w edycji 2008/2009, napisał pracę pod opieką mgr inż. Jana Perza, nagrodzoną trzecim miejscem w Polsce. Uczniowie tej szkoły osiągali również liczne sukcesy na szczeblu krajowym w Olimpiadzie Wiedzy i Umiejętności Rolniczych. Wśród nich: Marta Stanek, w edycji 2007/ 2008, w bloku „Żywienie człowieka”; Renata Boniecka, w edycji 2008/2009, w bloku „Żywienie człowieka”; Alicja Minda, w edycji 2010/2011 w bloku „Żywienie człowieka” oraz Grzegorz Pałubicki, w edycji 2010/2011 w bloku „Agrobiznes”. Małgorzata Stanisławczuk 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia KONKURS „BEZPIECZNE GOSPODARSTWO ROLNE 2012” Poznajmy laureatów kolejnego etapu regionalnego Podczas XXI Pomorskich Targów Rolno-Przemysłowych w Lubaniu, w dniu 3 czerwca br. odbyło się uroczyste podsumowanie etapu regionalnego konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne 2012”. N a posiedzeniu w dniu 27 kwietnia br. Komisja Konkursowa dokonała podsumowania etapu regionalnego konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne”. Na terenie działania komisji Oddziału Regionalnego KRUS w Gdańsku do konkursu przystąpiło 14 gospodarstw rolnych. W oparciu o zasady regulaminu konkursu, komisja po wizycie w gospodarstwie dokonała oceny zagrożeń bezpieczeństwa pracy występujących w gospodarstwie. Wskaźnikiem pomocniczym była ocena punktowa usprawnień poprawiających bezpieczeństwo pracy w gospodarstwach oraz estetyki obejścia gospodarstwa. Finalistami regionalnego etapu konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne 2012” zostali: I miejsce: Małgorzata i Jacek Palonka z miejscowości Pszczółki; II miejsce: Bożena i Ryszard Wieczorkowie z miejscowości Jezierze; III miejsce: Aleksandra i Andrzej Stanka z miejscowości Cieplewo; IV miejsce: Maria i Janusz Szczypiorowie z miejscowości Łyśniewo. Wyróżnienia otrzymali: - Krzysztof Herman z Redy - Mariola i Krzysztof Świlscy z miejscowości Lignowy Szlacheckie, - Magdalena i Marek Mokwa z miejscowości Subkowy, - Teresa i Bogdan Andrearczykowie z Osiecznej Wybudowanie. Cenne nagrody rzeczowe i dyplomy podczas uroczystości wręczyli: Stefan Skonieczny - Dyrektor OR KRUS w Gdańsku, Józef Sarnowski - Dyrektor PODR w Gdańsku, Krzysztof Lisowski - Zastępca Okręgowego Inspektora Pracy w Gdańsku oraz Urszula Jakubek - Kierownik PT KRUS Kościerzyna. DS Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 59 Doniesienia Paczka od rolnika - forma sprzedaży bezpośredniej W siedzibie Centrum Doradztwa Rolniczego, Oddział w Krakowie odbyło się trzydniowe szkolenie pod nazwą „Możliwości sprzedaży przez rolników produktów lokalnych w kontekście znaczenia regionalnej i tradycyjnej żywności wysokiej jakości”. Celem szkolenia było zapoznanie uczestników z uwarunkowaniami prowadzenia form sprzedaży bezpośredniej produktów rolno-spożywczych. Szkolenie obejmowało tematykę z zakresu wymagań sanitarno-higienicznych i weterynaryjnych, prawa gospodarczego i obowiązków podatkowych dla form sprzedaży bezpośredniej. Przedstawione zostały również zagadnienia związane ze znaczeniem produktów regionalnych, tradycyjnych i możliwością ich uczestniczenia w mechanizmach jakości żywności. Uczestnikami szkolenia byli między innymi pracownicy ODR z całego kraju. W zakresie dobrych praktyk wytwarzania, promocji i sprzedaży bezpośredniej produktów lokalnych odbyła się wizyta studyjna do jednego z gospodarstw, które realizuje projekt Odrolnika.pl polegający na dostarczaniu indywidualnemu konsumentowi nieprzetworzonych produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego bezpośrednio z gospodarstwa rolnika. Oznacza to, że rolnik oferuje niższą cenę za swoje produkty, bez narzutów, podatków i innych opłat. Gwarancją dla konsumenta natomiast jest otrzymanie świeżego produktu prosto z pola, przy jednocześnie niższej cenie niż w sklepie. Wartością dodaną jest wsparcie drobnego gospodarstwa rolnego. W województwie małopolskim od 2011 r. sprzedaż bezpośrednia produktów pochodzenia roślinnego przy pomocy tzw. „paczki od rolnika” jest dość mocno rozpowszechniona. Produkcję żywności i dostawy w ramach sprzedaży bezpośredniej organizują rolnicy, którzy prowadzą gospodarstwa ekologiczne, jak rów- 60 nież inne małe gospodarstwa, wytwarzające żywność tradycyjnymi metodami, czyli na małą skalę. W tym celu grupa rolników stworzyła stronę internetową, dzięki której konsumenci zainteresowani zakupem zdrowej żywności mogą złożyć zamówienie i wybrać te produkty, które ich interesują. Dodatkowo mają możliwość uzyskania informacji na temat produktów i sposobu ich pozyskiwania. Zamówiona paczka od rolnika jest dostarczana do domu konsumenta lub we wskazane miejsce na terenie miasta, gdzie prowadzone są dostawy. Oprócz tego w niektórych sklepach ze zdrową żywnością znajdują się regały z produktami, od rolników, dzięki czemu można zrobić zakupy od ręki. Odbiorcami „paczki od rolnika” są osoby, które chcą odżywiać się zdrowo, ale także te osoby, które nie mają już innej możliwości, gdyż nie pozwala im na to stan zdrowia. Zachęcam konsumentów, a także osoby prowadzące małe gospodarstwa rolne do zapoznania się z taką formą sprzedaży bezpośredniej. Opracowała Ewelina Szyc Ogłoszenie 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia 50. ROCZNICA NADANIA SZTANDARU I IMIENIA JÓZEFA WYBICKIEGO Spotkanie absolwentów Szkoły Rolniczej w Bolesławowie „Absolwent Szkoły Rolniczej zawsze młody” – pod takim hasłem, w dniach 1 i 2 czerwca br., w Zespole Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Bolesławowie, odbyło się spotkanie z okazji 50. rocznicy nadania Technikum Rolniczemu w Bolesławowie sztandaru oraz imienia Józefa Wybickiego (1962 - 2012 r). W zjeździe absolwentów, zorganizowanym przez kierownictwo szkoły, nauczycieli absolwentów oraz Komitet Organizacyjny, uczestniczyło ponad 120 osób, głównie tych, którzy byli związani ze sztandarem. Wśród zaproszonych gości byli przedstawiciele Starostwa Powiatowego w Starogardzie Gdańskim, Wicestarosta - Pan Kazimierz Chyła oraz Pan Patryk Gabriel - Członek Zarządu. W spotkaniu uczestniczyli również dyrektorzy Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Pan Józef Sarnowski i Pan Krzysztof Pałkowski. Dyrektor PODR - Pan Józef Sarnowski w swoim wystąpieniu wiele ciepłych słów skierował do absolwentów, w tym i tych młodszych roczników. Powiedział, że ludzie młodzi, zdolni i kreatywni mogą pełnić kierownicze stanowiska. Jego zastępca, dzisiaj tutaj obecny, jest tego dobrym przykładem. W tej szkole panuje dobra Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 atmosfera - mówił Dyrektor Józef Sarnowski - do tej szkoły, po jej ukończeniu, chce się wracać. Ta szkoła jest po prostu dobra. W tym ważnym dniu nie mogło zabraknąć Dyrektora Państwowego Technikum Rolniczego w Bolesławowie Pana Janusza Jabłonki, który kierował szkołą w latach 1960 - 1979. Pan Janusz Jabłonka przypomniał, jak bardzo nadany szkole sztandar uaktywnił działanie i pracę szkoły w środowisku. Dobrze wspomina swoją pełną poświęceń pracę w szkole. Wymieniając nazwiska kilku naszych absolwentów stwierdził, że najlepszą nagrodą dla pedagoga jest dobra opinia innych o absolwentach, których wykształciła szkoła. Spotkanie rozpoczęło się występem tegorocznych absolwentów. Następnie goście zwiedzali szkołę i Centrum Kształcenia Praktycznego. Uczestniczyli też w pokazie jazdy konnej i Horseballu. Absolwenci posadzili pamiątkowe drzewka. Ważnym punktem programu był przejazd korowodu z zaproszonymi gośćmi i absolwentami do 61 Doniesienia kościoła pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbe, by wziąć udział w Mszy św. Goście podziwiali posadowione w kościele witraże św. Franciszka i św. Klary ufundowane przez nauczycieli, pracowników i absolwentów Szkoły Rolniczej w Bolesławowie. Doskonałą okazją do wspominania było zaplanowane, na zakończenie pierwszego dnia zjazdu, spotkanie po latach w zabytkowej stodole – Izbie-Dydaktyczno-Muzealnej „W zgodzie z naturą”, gdzie przy muzyce, wśród zwierząt i roślin, wspominali swoje młodzieńcze lata w ławach szkolnych. W drugim dniu spotkania zorganizowano wyjazd do Będomina, miejsca urodzenia Józefa Wybickiego oraz zwiedzanie Muzeum Hymnu Narodowego. Ze strony gości padło wiele pochwał i ciepłych słów na temat za- równo organizacji „Spotkania po latach”, jak i atmosfery panującej w szkole. Wicestarosta Pan Kazimierz Chyła pochwalił działalność szkoły w Bolesławowie. Podkreślił, że wysokie wyniki w ogólnopolskich rankingach szkół zawodowych i techników świadczą o jej wysokim poziomie. Dodał również, że placówka ta doskonale promuje powiat starogardzki, Kociewie i województwo pomorskie. Podziękował też dyrekcji, absolwentom, nauczycielom i pracownikom szkoły za wspaniale przygotowane „Spotkanie po latach”. Przybyli absolwenci, między innymi Pan Marian Pick, Wójt Gminy Stara Kiszewa, wyrazili swoje zadowolenie, że rocznica nadania sztandaru i imienia była kolejną okazją, by powrócić do młodzieńczych lat. Tak bardzo zżyli się z tą szkołą i swoimi przyjaciółmi, że chętnie tu powracają. Konkurs na nalewkę domową K onkurs na nalewkę domową zorganizowany został 20 maja br. przez Oddział Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Strzelinie, podczas Targów Rolno-Kwiatowych. Miał on na celu promocję wartości kulturowej i kulinarnej regionu słupskiego, aktywizację i integrację społeczności lokalnej, a także popularyzowanie wiedzy na temat produkcji nalewek. Konkurs był otwarty - dotyczył wszystkich zainteresowanych: osoby indywidualne, Koła Gospodyń Wiejskich i inne stowarzyszenia. Do konkursu można było zgłaszać nalewki, które nie są dostępne w komercyjnej sprzedaży. Uczestnicy konkursu zobowiązani byli przygotować próbkę nalewki o pojemności nie mniejszej niż 200 ml. Ilość zgłaszanych nalewek przez jednego uczestnika była dowolna. Do oceny nalewek Dyrektor Oddziału PODR w Strzelinie - Zdzisław Kołodziejski powołał 4-osobową Komisję Konkursową w składzie: Zenona Mazurczyk - PIR, Małgo- Komisja konkursu nalewek domowych podczas pracy 62 Przy pomniku upamiętniającym zmarłych nauczycieli Przybyli na zjazd dawni uczniowie swoje wspomnienia i wrażenia ze „Spotkania po latach” wpisali do specjalnie na tę okazję przygotowanej księgi pamiątkowej. Absolwent rocznik 1975 Alfred Portée Dyrektor ZSR CKP w Bolesławowie rzata Kulczyk - PODR, Bolesław Giczewski - SITR oraz Jan Rozenek - PODR (przewodniczący jury). Konkurs cieszył się dużym zainteresowaniem. Zgłosiło się 14 uczestników, którzy mogli pochwalić się szerokim i urozmaiconym asortymentem nalewek. Członkowie Jury oceniali: kolor i klarowność nalewki, bukiet, aromat, harmonię i równowagę elementów - smaku, aromatu, cukru i kwasowości. Po ocenie wyłonili trzech laureatów. Wszyscy uczestnicy konkursu otrzymali nagrody rzeczowe i pamiątkowe dyplomy. Krystyna Gosik Stoisko z nalewkami 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Zapraszamy do podpisywania umów na świadczenie usług doradczych (KUD) z PODR w Gdańsku Rolnicy otrzymujący dotacje ARiMR, zobowiązani są do przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności (z ang. cross compliance), których niespełnianie naraża na pomniejszenie należnych płatności. Wymogi te dotyczą m.in. ochrony środowiska naturalnego, higieny czy zdrowia zwierząt. W uniknięciu problemów mogą pomóc doradcy PODR w Gdańsku, z którymi rolnik podpisze umowę na świadczenie usług doradczych (KUD). W ramach tych usług proponujemy: - przeprowadzenie profesjonalnej, opartej na wiedzy i długoletnim doświadczeniu, oceny gospodarstwa rolnego pod kątem spełnienia Wymogów Wzajemnej Zgodności, - opracowanie planu dostosowania gospodarstwa do przepisów związanych z prowadzeniem działalności rolniczej. Działania te są objęte znaczną refundacją ze środków Unii Europejskiej. Zwrotowi podlega 80% poniesionych i udokumentowanych kosztów kwalifikowanych netto. Dofinansowanie nie obejmuje zwrotu podatku VAT. Podpisanie umowy o usługę doradczą umożliwia również 80-procentowy zwrot kosztów netto: - przygotowania planu działalności rolnośrodowiskowej, - atestacji opryskiwaczy wykonanych w Stacjach Kontroli Opryskiwaczy w Lubaniu i Starym Polu, - przygotowania biznesplanów związanych z ubieganiem się o kredyty z dopłatą do oprocentowania, udzielanych w ramach linii kredytowych: nIP, nKZ, nMR, nOR, nGP, nGR, nNT, nBR10, nKL01. Dodatkowo rolnik, podpisujący z Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego umowę na świadczenie usług doradczych, otrzymuje upusty sięgające 20% na inne działania świadczone przez PODR. Należy pamiętać, iż do składanego w 2012 roku wniosku możemy dołączyć również działania wykonane w roku 2010. Dotyczy to m.in. planów działalności rolnośrodowiskowej, atestacji opryskiwaczy bądź wykonywanych wtedy biznesplanów. Osoby zainteresowane usługą doradczą, mogą zgłosić się do Oddziałów i Biur Powiatowych ODR lub bezpośrednio do swojego doradcy, w celu przeprowadzenia kalkulacji kosztów realizacji usługi i możliwości uzyskania dotacji, podpisania umowy oraz wypełnienia wniosku do ARiMR. Wnioski w ramach tego działania składamy do Biura Powiatowego ARiMR, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę wnioskodawcy. Przyjmowane są do wyczerpania limitu środków. Jedno gospodarstwo może otrzymać wsparcie w kwocie do 1500 euro. Do skorzystania z usług zachęcamy szczególnie młodych rolników, którzy w 2011 r. złożyli wnioski o przyznanie 75 tys. zł premii. Często nie wiedzą oni, jakie ich gospodarstwo musi spełniać wymogi i standardy, a na ich osiągnięcie mają tylko trzy lata, liczone od dnia rozpoczęcia działalności rolniczej. Jeżeli w ciągu tego czasu nie uda się ich osiągnąć, to trzeba będzie oddać do ARiMR 25% otrzymanej przez młodego rolnika premii. Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego – stabilny i solidny partner rolnika 63 W domu i zagrodzie Smaczne potrawy z ryżu Mimo powszechnego umiłowania Polaka do ziemniaka, coraz częściej na talerzu - obiadowym i nie tylko - znajdujemy ryż. Jest to produkt lekkostrawny, zawiera witaminy z grupy B, sole mineralne oraz skrobię. ryż, którego ziarenka mocno sklejają się po ugotowaniu. Do potraw kuchni tajskiej najlepiej pasuje mocno aromatyczny ryż jaśminowy. Z kolei do dań kuchni indyjskiej najlepiej podać typ basmati. Ma on wyrazisty orzechowy smak i nazywany jest królem ryżu. A oto kilka przepisów świadczących o tym, jak wielostronnie można wykorzystać ryż w codziennym jadłospisie. RISOTTO Z BOCZNIAKAMI R yż obecny jest w kulturach kulinarnych wielu krajów. Stanowi pożywienie ponad połowy mieszkańców na całym świecie. W krajach azjatyckich jest nie tylko podstawowym elementem jadłospisu, ale także częścią obyczajowości – koreańskie zaproszenie do stołu „kin khao” oznacza „przyjdź na ryż”. Do dziś ryż w Chinach podawany jest na początku i na końcu biesiady. Kiedy goście są już syci, gospodarz podaje każdemu po miseczce ryżu, który powinien zostać nienaruszony na znak, że wszyscy uczestnicy biesiady zaspokoili głód. Również Polacy są coraz bardziej świadomi zdrowotnych właściwości ryżu. Produkt ten jest niezbędny w jadłospisie dzieci. Najmłodsi uwielbiają ryż na słodko, z owocami lub białym serem i cukrem. Jest szczególnie polecany w diecie osób starszych, sportowców i alergików, ponieważ nie powoduje uczuleń. Od wieków stosuje się go jako naturalne lekarstwo na biegunki, choroby układu moczowego i jako produkt obniżający ciśnienie krwi. Istnieje ogromna różnorodność potraw z wykorzystaniem ryżu np. popularne, włoskiego pochodzenia risotto czy hiszpańska paella. Znane są też aromatyczne dania indyjskie i wschodni pilaw. Ryż jest także jednym z podstawowych składników gołąbków. Może być idealnym towarzyszem obiadowym kotleta schabowego, dodatkiem do zupy czy deseru, ale także smacznym pomysłem na urozmaicenie sałatki. Do najpopularniejszych w Polsce potraw najczęściej używa się białego ryżu długoziarnistego bądź też pełnoziarnistego brązowego, natomiast do przygotowania włoskiego risotto czy sushi wykorzystuje się 64 250 g boczniaków • 350 g ryżu • 1 cebula • 5 łyżek masła • 1 litr bulionu z kury • sól • pieprz biały • 50 g utartego sera Parmezan • trochę bazylii. Boczniaki oczyścić, pokroić w drobne kawałeczki lub paseczki (około 1 cm). Cebulę obrać, pokroić w drobną kosteczkę. Połowę przygotowanej porcji masła rozgrzać na patelni i zeszklić na mim cebulę, następnie dodać grzyby i dusić razem przez parę minut. Dosypać ryż i mieszać tak długo, aż wszystkie ziarenka będą obtoczone tłuszczem. Dolać około 1/8 l gorącego bulionu, wymieszać i poczekać, aż cały bulion wsiąknie w ryż. Stopniowo dolewać pozostały bulion, dokładnie mieszając. Gotować ryż przez około 25 minut tak, aby nie był zbyt miękki. Doprawić potrawę solą, pieprzem, a następnie wymieszać z nią pozostałą porcję masła i parmezan. Wyłożyć risotto na podgrzane talerze i posypać bazylią. RISOTTO Z KURCZAKIEM CURRY 2 torebki ryżu • 2 piersi kurczaka • warzywa (marchew, seler, groszek, pietruszka, fasolka, kalafior, brokuły) • sól • pieprz • curry • przyprawa do kurczaka • oliwa z oliwek • szklanka wody. Ryż wysypać z torebek na patelnię, dolać łyżkę oliwy z oliwek i zalać szklanką wody. Dusić pod przykryciem, aż ryż będzie na pół twardy. Piersi kurczaka 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W domu i zagrodzie umyć, pokroić na małe kostki, usmażyć na drugiej patelni na oliwie z oliwek, następnie przyprawić przyprawą do kurczaka. Do przygotowanego ryżu wrzucić wszystkie warzywa pokrojone w kostkę. Dolać trochę wody i nadal dusić. Gdy warzywa będą al dente, dorzucić usmażonego kurczaka. Przyprawić curry i solą do smaku. Ilość curry według uznania. Risotto z kurczakiem curry WĄTRÓBKI W RYŻOWYM GNIAZDKU POTRAWKA Z DZIKIEGO RYŻU 250 g dzikiego ryżu • 500 g polędwicy wołowej • 2 marchewki • 1 por • 150 g pieczarek • 20 g masła • 1/8 l czerwonego wina • 1/4 l bulionu mięsnego • 1 - 2 łyżki mąki na zasmażkę • sól • pieprz. Ryż wymyć na sicie, wrzucić do wrzącej osolonej wody i na małym ogniu gotować około 40 minut. Polędwicę pokroić w paseczki. Marchewkę obrać, pokroić w cienkie paseczki. Por oczyścić, wymyć i pokroić w krążki. Pieczarki wymyć, pokroić w półplastry. Na patelni rozgrzać masło i krótko smażyć w nim mięso, doprawiając solą i pieprzem. Mięso wyjąć, a na pozostałym tłuszczu smażyć jarzyny z pieczarkami. Polać je następnie czerwonym winem oraz bulionem i dusić przez następne 5 minut. Mięso oraz odsączony ryż dodać do jarzyn i wymieszać z tym przygotowaną zasmażkę. Jeszcze przez chwilkę gotować i ponownie doprawić do smaku. PIKANTNY RYŻ POMIDOROWY Z MEDALIONAMI WOŁOWYMI 500 g wieprzowej wątróbki • 1 duża cebula • 2 łyżki oleju • mała puszka pomidorów (400 g) • 2 kieliszki sherry • po szczypcie suszonego majeranku i bazylii • świeżo mielony pieprz • sól • 300 g ryżu • prawie 3/4 l osolonej wody • 2 łyżki masła • 75 g sera gouda • 1 łyżka siekanej zielonej pietruszki. Wątróbkę wymyć, pokroić w paseczki. Cebulę obrać i posiekać. W garnku rozgrzać olej i krótko smażyć w nim wątróbkę, stale ją przewracając. Dodać do tego cebulę oraz lekko rozgniecione pomidory, całość doprawić solą i pieprzem. Na umiarkowanym ogniu dusić potrawę przez około 10 -15 minut, a następnie dodać rozkruszone zioła. W tym czasie wsypać ryż do wrzącej osolonej wody i na małym ogniu gotować przez około 15 minut. Formę na babkę z kominem wysmarować masłem. Ser żółty pokroić w kostkę i wymieszać z ryżem. Porcjami wkładać ryż wymieszany z serem do formy, za każdym razem silnie go ugniatając. Teraz ostrożnie wyłożyć powstałe gniazdko ryżowe na półmisek, na którym będzie potem podawany. Doprawione do smaku wątróbki ostrożnie włożyć w środek gniazdka. Potrawę posypać zieloną pietruszką. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 1 cebula średniej wielkości • 2 ząbki czosnku • 20 g masła • 250 g ryżu (mieszanki białego i dzikiego ryżu) • 1 duża puszka pomidorów • 1 kostka bulionu • 4 porcje kotletowe z polędwicy wołowej • 4 plasterki boczku wędzonego • 1 łyżka oleju sojowego • sól • pieprz • odrobina kolendry. Cebulę oraz czosnek obrać i pokroić w drobną kosteczkę. W garnku rozgrzać masło i podsmażyć na nim cebulę oraz czosnek. Dosypać ryż i króciutko wspólnie dusić. Dodać do tego pomidory wraz z sokiem z pomidorów oraz kostkę rosołową. Całość doprowadzić do wrzenia, następnie gotować przez około 25 minut 65 W domu i zagrodzie na umiarkowanym ogniu, od czasu do czasu mieszając i ewentualnie podlewając wodą, doprawić solą, pieprzem i kolendrą. Każdy kawałek mięsa posolić, popieprzyć, owinąć plasterkiem boczku i spiąć wykałaczką. Na patelni rozgrzać olej i smażyć na nim polędwicę z każdej strony przez 3 minuty. Ryż podawać na talerzu obok mięsa z dodatkiem pomidorów oraz natki pietruszki. SAŁATKA RYŻOWA każdą kalarepkę na pół i ostrym nożem naciąć dokoła, a następnie wydrążyć łyżeczką. Marchewki i cebulę obrać i pokroić w kosteczkę. W garnku rozgrzać 2 łyżki masła i dusić w nim cebulę z marchewkami. Poodrywać z łodyżek listki majeranku, wymyć i drobno posiekać (w przypadku braku świeżego, może być suszony). Majeranek wymieszać z jarzynami, ryżem i serem, a następnie doprawić do smaku solą i pieprzem. Uzyskaną masą napełnić wydrążenia w kalarepkach i wkładać kalarepki do garnka, w którym szczelnie przylegałyby do ścianek. Wlać taką porcję pozostałego jeszcze wywaru, aby kalarepki zalane były do połowy wysokości. Na umiarkowanym ogniu gotować pod przykryciem przez około 15 minut, tak aby kalarepka była chrupiąca. Wyjąć kalarepki, a sos wymieszać z kwaśną śmietaną. Kalarepki podawać polane sosem, przybrane płatkami masła. TARTA Z RYŻEM - TARTE AU RIZ (przepis kuchni belgijskiej) 1 woreczek ryżu • 1 cebula • 250 g szynkowej kiełbasy • 1 puszka kukurydzy • 1 puszka czerwonek fasolki • 1 czerwona i zielona papryczka peperoni • 7 łyżek oliwy z oliwek • 4 łyżki octu • 2 łyżki keczupu pomidorowego • sól • chilli w proszku • mielony czarny pieprz • ostra czerwona papryka w proszku • curry w proszku. Ryż ugotować zgodnie z przepisem zamieszczonym na opakowaniu. Cebulę obrać i drobno posiekać. Kiełbasę pokroić w paseczki. Z ugotowanym ryżem wymieszać cebulę, kiełbasę, odsączoną kukurydzę i fasolkę. Papryczki peperoni umyć, oczyścić i pokroić w krążki. Z octu, oliwy i keczupu sporządzić zalewę i doprawić ją przyprawami tak, aby była pikantna. Zalewę wymieszać z sałatką i pozostawić na 1 godzinę do przesiąknięcia aromatów. NADZIEWANE KALAREPKI 200 g pełnoziarnistego ryżu • 1 litr wywaru jarzynowego • 4 kalarepki • 4 marchewki • 2 cebule • 4 łyżki masła • 80 g utartego żółtego sera • 1 łyżka kwaśnej śmietany • pieprz • sól • kilka łodyżek majeranku . Ryż wsypać do 800 ml wywaru jarzynowego i gotować według przepisu zamieszczonego na opakowaniu ryżu. Kalarepki obrać, nie wyrzucając liści. Przekroić 66 Spód tarty: 250 g mąki • 80 g masła • szczypta soli • 30 g cukru • 1 żółtko • 120 ml ciepłego mleka • 6 g drożdży suszonych. Ryżowe nadzienie: 800 ml mleka • szczypta soli • 4 jajka • 120 g cukru • 110 g ryżu • szczypta cynamonu • laska wanilii. Drożdże rozpuscić w ciepłym mleku. Mąkę wymieszać z cukrem i solą. Dodać miękkie masło, żółtko i rozpuszczone drożdże z mlekiem. Wyrobić, uformować kulkę i odłożyć. Ciasto powinno troszeczkę wyrosnąć. Piekarnik rozgrzać do 180o C. Mleko zagotować z laską wanilii, szczyptą cynamonu i solą. Dodać ryż i gotować, regularnie mieszając, aż będzie miękki i wchłonie mleko. Pod koniec gotowania dodać cukier i zdjąć z ognia. Wyjąć wanilię. Ciasto rozwałkować i wyłożyć nim okrągłą formę. Ponakłuwać dokładnie widelcem, obciążyć fasolkami i wsunąć do rozgrzanego piekarnika na 10 - 12 minut. Żółtka oddzielić od białek i ubić, najlepiej na parze, na gęstą jasną masę. Dodać do ciepłego ryżu. Białka również ubić i delikatnie wymieszać z masą ryżową. Tak przygotowaną masę wylać na podpieczony spód i włożyć ponownie do piekarnika na 30 minut. Miłej lektury i smacznego życzą Alina Ciesielska i Agnieszka Rojewska 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Oferty Usługi Korekcja racic u bydła. Wiadomość: tel. kom. 608868322. Regeneracja części do maszyn rolniczych i budowlanych (sita otworowe, żaluzjowe, klepiska, posiewacze, sprzęgła, sworznie, pompy hydrauliczne, siłowniki, rozdzielacze). Wiadomość: tel. (55) 619 80 85, (55) 231 25 30, tel. kom. 509349400, Jegłownik. Kowalstwo artystyczne. Produkcja i montaż kutych ogrodzeń, bram i balustrad ozdobnych. Kompleksowe wykonawstwo. Tanio i solidnie. Wiadomość: tel. kom. 515678415. Praca Poszukuję traktorzysty z doświadczeniem do pracy w gospodarstwie. Wiadomość: Stogi, tel. 517499237. Wydzierżawię Budynek, przy drodze powiatowej, o pow. 300 m2 na magazyn lub działalność gospodarczą. Wiadomość: tel. kom. 668056776 (gm. Nowy Staw). Kupię Skóry królicze. Wiadomość: tel. kom. 602714793. Kombajn zbożowy Bizon Super lub Bizon Record oraz przystawkę do kukurydzy. Wiadomość: tel. kom. 795807728. Opony tylne do ciągnika rolniczego i sortownik do ziemniaków. Wiadomość: tel. kom. 790318118. Siewnik lub agregat uprawowo-siewny, opryskiwacz i rozsiewacz do nawozów. Wiadomość: tel. kom. 794365678. Dwa graniczące ze sobą siedliska rolnicze na obrzeżach Chojnic: tj. 2,2 ha ze stawem o pow. 800 m2, przyłączami i możliwością budowy oraz 2,2 ha z dwoma nowymi budynkami w stanie surowym lub samą ziemię (4 ha). Cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 691877920. Dojarkę dwukonwiową. Wiadomość: Trzcińsk, gmina Starogard Gdański, tel. kom. 601638572. Ciągnik C-360 z Turem; chłodnię do mleka Westfalia, poj. 1800 l, samomyjącą; baloty sianokiszonki; ciągnik SAM C-360. Wiadomość: tel. kom. 502058584. Rozsiewacz do nawozów Rauch MDS 921, r. prod. 2002, poj. 900 l + 400 l nadstawka z blachy kwasowej, plandeka, pierwszy właściciel, 100% w oryginale (lakier, podzespoły), stan b. dobry. Cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. (55) 271 50 98, tel. kom. 666200044 lub 603132496, Myszewo, gm. Nowy Staw. Ciągnik Zetor 16145, r. prod. 1985; ciągnik Ursus C-385, r. prod. 1979, z ładowaczem czołowym; prasę zwijającą, pasową John Deere 550, r. prod. 1988; agregat talerzowy z hydropakiem POM Brodnica, szer. rob. 3 m, r. prod. 2006; siewnik zbożowy Kuhn z redlicami talerzowymi, r. prod. 2005; wał wahadłowy Expom Krośniewice, szer. rob. 2,5 m, na przedni tuz ciągnika, r. prod. 2005. Wiadomość: tel. kom. 607049399, Dubiel k. Kwidzyna. Heder do kombajnu Claas Mega typ 204, r. prod. 1995, szer. rob. 5,1 m. Wiadomość: tel. kom. 695412547. Silos zbożowy BIN 60-tonowy, z oprzyrządowaniem, przetrząsarkę taśmową do siana i opryskiwacz o poj. 400 l. Wiadomość: tel. kom. 697011013. Reklama Agregat uprawowy, bierny o szer. 2,7 m oraz pług 3-skibowy, zachodni. Wiadomość: tel. kom. 727571109. Sprzedam Kojce porodowe (16 szt.), wygrodzenia dla loch luźnych, solidnie wykonane, autokarmniki dla prosiąt (15 szt.) i autokarmniki dla tuczników (2 szt.) z mocnego tworzywa sztucznego, smoczki dla loch i prosiąt, ruszta z tworzywa dla macior, koryta kamionkowe dla loch, klatkę do przewozu loch zawieszaną na tuz. Wiadomość: tel. kom. 697580947. Pomorskie Wieści Rolnicze • 7 - 8/2012 67 Oferty Dwie działki rolne IV i V klasy (łąki) o pow. 1,15 ha i 0,82 ha w pow. słupskim. Łączna cena obu działek - 30 000 zł. Wiadomość: tel. kom. 696433136. Rozsiewacz do nawozów Amazone ZAM 1500, dwie nadstawki, limiter, plandeka (może być bez), r. prod. 2007. Wiadomość: tel. kom. 601847099. Chłodnię do mleka o poj. 1050 l, r. prod. 2006, pierwszy właściciel. Wiadomość: tel. kom. 600975710. Ciągnik Zetor 16245, r. prod. 1992, cena - 44 000 zł; opryskiwacz Pilmet o poj. 2000 l, r. prod. 1989, cena - 8000 zł; pług Atlas, r. prod. 1996, 4-skibowy i pług 3-skibowy. Wiadomość: Różnowo, tel. kom. 602539584. Ziemię (6 ha) w okolicach Susza. Wiadomość: tel. kom. 512991874. Fabrycznie nowe części do kombajna Bizon Super oraz skrzynię pośrednią do ciagnika Ursus 1224. Wiadomość: tel. kom. 721344340. Dmuchawę do zboża z silnikem 7 kW i kompletem rur ø 180. Wiadomość: tel. 692378830. Gospodarstwo rolne o pow. 29 ha na terenie gminy Sztum, 20 km do Malborka. Wiadomość: tel. kom. 512 492 698. Ciagnik John Deere 3040, 95 kM, stan b. dobry, kabina komfort, wspomaganie kierownicy, nieduży przebieg; ciągnik Renault 651 s, silnik MWM, 70 kM, stan b. dobry, kabina komfort, wspomaganie kierownicy, rewers, szybka skrzynia, hicz; ciagnik rolniczy Massey Ferguson 575, 70 kM, stan b. dobry; brony 5-polowe 16, składane; dmuchawę do siana z rurami i kolanami; opryskiwacz Termit o poj. 400 l, lance szer. 10 m, w całości lub na części; wał pierścieniowy, szer. rob. 3 m; beczki do kiszenia ogórków. Wiadomość: Kwidzyn, tel. kom. 504626142. Siewnik Hasja, szer. rob. 3 m oraz cyklotiller o szer. 3 m. Wiadomość: tel. (55) 276 18 37. Ciągnik Ursus C-360, r. prod. 1983, silnik i skrzynia biegów po remoncie, 1100 mth, opony 50%, cena - 12000 zł oraz siewnik Mazur, szer. rob. 4 m, stan dobry, cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 665039264. Pokosówkę taśmową i ślimakową do trawy i kminku; pług 5-skibowy, grudziądzki; silnik DT kompletny i agregat do ciągnika C-360, bierny. Wiadomość: tel. kom. 602584241. Pół domu z siedliskiem i budynkiem gospodarczym (60 arów) w miejscowości Śledziówka, gm. Stary Targ (3 km od Starego Pola). Wiadomość: tel. kom. 513372624. Gospodarstwo rolne o pow. 33,34 ha, 3 km od Sztumu, z budynkami albo samą ziemię oraz kombajn zbożowy Bizon Z056 na szerokich kołach, z sieczkarnią i stołem do rzepaku, z dwiema kosami, r. prod. 1983, pierwszy własciciel. Wiadomość: tel. (55) 261 09 69. Opryskiwacz Pilmet o poj. 400 l oraz agregat uprawowy z siewnikiem o szer. rob. 2,3 m. Wiadomość: tel. kom. 604138054. Pług 5-skibowy podorywkowy oraz 4- i 3-skibowy zagonowy Unii Grudziądz, stan b. dobry. Wiadomość: tel. kom. 604939215. Kombajn zbożowy Bizon 56, pług podorywkowy 5-skibowy, kultywator ciągnikowy zawieszany o szer. rob. 3 m, rozdrabniacz Bąk z silnikiem 7,5 KW. Wiadomość: gmina Cedry, tel. kom. 513054352. Siewnik zbożowy SZU talerzowy, szer. rob. 3,6 m oraz siewnik Poznaniak o szer. rob. 2,8 m. Sprzęt sprawny technicznie. Wiadomość: tel. (55) 275 11 14. Tanio klacz przystosowaną pod siodło i bryczkę ujeżdżoną w stadninie w Redzikowie. Wiadomość: tel. kom. 665830480. Skrzynię pośrednią do ciągnika Ursus 1224, fabrycznie nowe części do kombajnu Z056, koła do przyczepy z felgami 900 x 20, opony pełne - 4 szt. Wiadomość: tel. kom. 721344340, Kwidzyn. Przypominamy, że ogłoszenia drobne od rolników są zamieszczane bezpłatnie. Ogłoszenia te można podawać telefonicznie: tel. (55) 270 11 32, 270 11 31 lub 270 11 30, drogą elektroniczną: e-mail: [email protected] albo listownie na adres redakcji. 68 7 - 8/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Rozrywka dla dorosłych i dla dzieci 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 KUPON 7 - 8 A B C D Lipiec - Sierpień 2012 E F G H I J K Hasło: A-1 G-3 H-1 F-7 J-11 F-9 D-2 B-6 I-6 E-4 K-1 POZIOMO: A - 1) publikacja poligraficzna C - 1) łódź wydrążona z pnia D - 6) pszenicznik, kaliniak E - 1) ominięcie czegoś F - 5) przyczyna stresu G - 1) z „antenką” H - 7) trzykrotny premier RP I - 1) polski piłkarz, Piotr ... J - 6) w książce, z błędami K - 1) smołowiec PIONOWO: 1 - G) rogate zwierzę 2 - A) pewność siebie, śmiałość 2 - I) zasilacz awaryjny 3 - E) litera albo niewiadoma 4 - A) kochała go pani Eliza 5 - F) futerał 6 - A) lekarz specjalista 6 - I) partia gry w tenisie 7 - F) wołanie, wezwanie 8 - A) filia, ekspozytura 8 - H) rybie jaja 9 - F) np. grecki, słowiański 10 - H) kwartet kabaretowy 11 - F) „rośnie”, gdy kłamiesz Wśród czytelników, którzy do 20 sierpnia nadeślą do redakcji w Starym Polu prawidłowe rozwiązanie krzyżówki wraz z kuponem, rozlosujemy nagrodę książkową. Rozwiązanie z nr. 6/2012 – HASŁO: „NOC KUPAŁY”. Nagrodę wylosowała: Agnieszka Ścisłowska z Koniecwałdu. Nagrodę prześlemy pocztą. Wykreślanka dla dzieci Wykreślcie z diagramu podane słowa. Są one wpisane poziomo lub pionowo, a niektórych liter użyto dwukrotnie. Nieskreślone litery, czytane kolejno rzędami, utworzą rozwiązanie. P O D G R Z Y B K I U D Z I Ę C I O Ł Ś C P S B O J R R Y W H A A T J E U Ó S I A J R C E L H W O E C Ą N O Ż E L K S R Z K A S K Ń I I N K W I E W I Ó R K A E BORÓWKI DZIĘCIOŁ JELEŃ JEŻ PAJĄKI PODGRZYBKI PUCHACZ SARNA SOSNA ŚWIERK WIEWIÓRKA Poniżej znajduje się siódma część rysunku składającego się z 11 elementów. Wśród dzieci (do lat 13), które do 20 grudnia 2012 roku nadeślą cały rysunek, naklejony na karcie pocztowej, rozlosujemy rower. KUPON 7 - 8 Lipiec - Sierpień 2012 Wśród dzieci, które do 20 sierpnia nadeślą do redakcji prawidłowe rozwiązanie wykreślanki wraz z kuponem, rozlosujemy nagrodę książkową. Rozwiązanie z nr. 6/2012 – HASŁO: „WAKACJE Z PRZYGODAMI”. Nagrodę wylosował: Staś Janiszewski z Gdańska. Nagrodę prześlemy pocztą. Pomorskie Wieści Rolnicze • 6/2012 Konkurs dla wytrwałych Rozwiązania krzyżówki i wykreślanki należy przysyłać na adres: PODR w Gdańsku, Oddział w Starym Polu 82-220 Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21 69 POMORSKIE WIEŚCI ROLNICZE POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU 80-001 Gdańsk, ul. Trakt św. Wojciecha 293 tel. (58) 326 39 00, fax (58) 309 09 45 e-mail: [email protected] www.podr.pl WYDAWCA: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Pomorska Izba Rolnicza Oddział w Starym Polu 82-220 Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21 tel. (55) 270 11 11 lub 270 11 00, fax 270 11 62 e-mail: [email protected] REDAKCJA: DZIAŁ REKLAMY I PRENUMERATY: Lubań, tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected] KOLEGIUM REDAKCYJNE: ODDZIAŁY Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 80-001 Gdańsk, ul. Trakt św. Wojciecha 293 tel. (55) 270 11 32, e-mail: [email protected] mgr inż. Krzysztof Pałkowski (przewodniczący), mgr inż. Andrzej Dolny, mgr inż. Antoni Hajdaczuk, Jarosław Jelinek (Pomorska Izba Rolnicza), mgr inż. Zdzisław Kołodziejski, mgr inż. Bożena Korzańska (red. naczelna), mgr inż. Andrzej Okrój, dr inż. Daniel Roszak, mgr inż. Jan Rozenek, mgr inż. Ewa Szymańska, mgr Beata Wójcik Wanda Ciecholewska i Bożena Korzańska RAPORT Z RYNKU - na podstawie danych z Biur Powiatowych BP ODR Chojnice ul. 31 Stycznia 56, 89-600 Chojnice, tel./fax (52) 397 41 12 e-mail: [email protected] ODR w Gdańsku oraz biuletynu „Rynek zbóż” MRiRW zestawiła Barbara Kukowska KOREKTA: BP ODR Człuchów Osiedle Młodych 9, 77-300 Człuchów, tel. (59) 834 24 34 e-mail: [email protected] mgr Lucyna Lesińska FOT. NA OKŁADCE: BP ODR Gdańsk ul. Trakt św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk, tel. (58) 326 39 22 e-mail: [email protected] Sylwia Ceglarska CENA 1 egz. - 2,00 zł PRENUMERATA: Wpłaty przyjmujemy na konto: PODR w Gdańsku, PKO S.A. Nr 91 1240 1268 1111 0010 3636 0465 CENA PRENUMERATY: półroczna – 12,00 zł + 12,00 zł (koszty przesyłki) = 24,00 zł roczna – 22,00 zł + 22,00 zł (koszty przesyłki) = 44,00 zł Prenumeratę przyjmują również doradcy BP ODR. CENNIK ODPŁATNOŚCI ZA MATERIAŁY INFORMACYJNO-REKLAMOWE Ogłoszenia, komunikaty i informacje handlowe, artykuły sponsorowane: cała strona - 800 zł + VAT; 1/2 strony - 480 zł + VAT; 1/4 strony - 300 zł + VAT; 1 cm2 - 1,60 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - cała strona - 1200 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - 1/2 strony - 720 zł + VAT reklama kolorowa na okładce II i III - 1400 zł + VAT reklama kolorowa na okładce IV - 1800 zł + VAT zamieszczenie wkładki reklamowej - 500 zł + VAT Drobne ogłoszenia od rolników są zamieszczane bezpłatnie. Ogłoszenia te można zgłaszać telefonicznie: tel. (55) 270 11 32, 270 11 31 lub 270 11 30, drogą elektroniczną: e-mail: [email protected] albo listownie na adres redakcji. Redakcja nie zwraca tekstów niezamówionych i nie drukuje ich bez podania przyczyny. Redakcja zastrzega sobie również prawo redagowania i skracania nadesłanych materiałów. Za treść ogłoszeń, tekstów sponsorowanych i reklam zleconych Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku nie ponosi odpowiedzialności. Ogłoszenia dla rolników indywidualnych są bezpłatne. Przyjmują je doradcy BP ODR lub można je przesłać pocztą. 70 BIURA POWIATOWE OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO DRUK: NAKŁAD: 4 200 egz Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa w Lubaniu 83-422 Nowy Barkoczyn tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected] BP ODR Bytów ul. Wojska Polskiego 33, 77-100 Bytów, tel. (59) 822 27 52 e-mail: [email protected] SKŁAD KOMPUTEROWY: Przedsiębiorstwo Prywatne „WiB” ul. Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk, tel. (58) 522 30 29 Oddział w Strzelinie 76-200 Słupsk 2 tel. (59) 847 12 88, fax (59) 847 12 81 e-mail: [email protected] BP ODR Kartuzy ul. Hallera 1, 83-300 Kartuzy, tel./fax (58) 681 42 67 e-mail: [email protected] BP ODR Kościerzyna ul. Wodna 14, 83-400 Kościerzyna, tel./fax (58) 686 66 23 e-mail: [email protected] BP ODR Kwidzyn ul. Grudziądzka 8, 82-500 Kwidzyn, tel. (55) 261 34 59 e-mail: [email protected] BP ODR Lębork ul. Czołgistów 5, 84-300 Lębork, tel. (59) 862 21 72 e-mail: [email protected] BP ODR Malbork ul. Marynarki Wojennej 21, 82-220 Stare Pole, tel. (55) 270 11 19 e-mail: [email protected] BP ODR Nowy Dwór Gdański Plac Wolności 1, 82-100 Nowy Dwór Gd., tel. (55) 247 28 68 e-mail: [email protected] BP ODR Puck ul. Wejherowska 5, 84-100 Puck, tel. (58) 673 28 77 e-mail: [email protected] BP ODR Słupsk z siedzibą w Strzelinie 76-200 Słupsk 2, tel. (59) 847 12 81 e-mail: [email protected] BP ODR Starogard Gdański Nowa Wieś Rzeczna, ul. Rzeczna 18, 83-200 Starogard Gd., tel. (58) 562 49 63 e-mail: [email protected] BP ODR Sztum ul. Mickiewicza 39, 82-400 Sztum, tel. (55) 267 04 33 e-mail: [email protected] BP ODR Tczew ul. Wojska Polskiego 6, 83-110 Tczew, tel. (58) 531 38 27 e-mail: [email protected] BP ODR Wejherowo ul. Sobieskiego 241, 84-200 Wejherowo, tel. (58) 672 13 09 e-mail: [email protected]