Oblicza choroby maniakalno-depresyjnej Prof. dr hab. Janusz

Oblicza choroby maniakalno-depresyjnej
Prof. dr hab. Janusz Rybakowski
Kierownik Kliniki Psychiatrii Dorosłych
Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Choroba
maniakalno-depresyjna
dwubiegunowa)
cechuje
się
(obecna
występowaniem
nazwa:
choroba
afektywna
stanów
maniakalnych
oraz
depresyjnych. Objawy manii stanowią biegunowe przeciwieństwo objawów depresji.
Choroba jest znana od staroŜytności. Szkole Hippokratesa przypisuje się utworzenie
nazwy melancholii (od melaena chole – czarna Ŝółć), odpowiadającej obecnie
uŜywanemu terminowi depresji. Aretajos z Kapadocji Ŝyjący w I wieku nowej ery po
raz pierwszy uŜył pojęcia mania i wskazał na występowanie przeciwstawnych stanów
nastroju u tej samej osoby. Ryzyko wystąpienia choroby afektywnej dwubiegunowej,
włączając stany hipomaniakalne o niewielkim nasileniu moŜe dotyczyć nawet 5%
populacji. Udział czynników genetycznych w tej chorobie jest bardzo istotny, a geny
predysponujące do jej wystąpienia znajdują się na licznych chromosomach.
Współczesna
terapia
choroby
maniakalno-depresyjnej
rozpoczęła
się
wprowadzeniem jonu litu do leczenia manii, a publikacja Johna Cade’a w 1949 roku
moŜe być uwaŜana za początek ery nowoczesnej psychofarmakologii. Terapia litem
mająca na celu zapobieganie nawrotom choroby znalazła swój wyraz w biografiach
wybitnych
osób.
W
odniesieniu
do
litu
stwierdzono
równieŜ
działanie
przeciwsamobójcze, przeciwwirusowe oraz neuroprotekcyjne. Obecnie oprócz litu
istnieje wiele środków o działaniu normotymicznym (mood-stabilizers) uŜywanych w
leczeniu i profilaktyce stanów maniakalnych i depresyjnych.
Cechy zaburzeń maniakalno-depresyjnych występują u wielu wybitnych
twórców (poetów, pisarzy, malarzy, muzyków) i często wiąŜą się z tendencją do
naduŜywania środków psychoaktywnych i zachowań samobójczych. W ostatnich
latach
zaburzenia
maniakalno-depresyjne
zyskały
równieŜ
oblicze
socjoekonomiczne. Niektórzy uwaŜają, Ŝe źródłem osiągnięć Stanów Zjednoczonych
Ameryki
jest
predyspozycja
genetyczna
do
wzmoŜonej
aktywności
oraz
podejmowania ryzyka, podobnych do zachowań maniakalnych, odziedziczona po
pierwszych osadnikach i twórcach państwa oraz osobach, które osiągnęły wielki
sukces.