Ochrona zdrowia pracujących

2011-03-24
Zadania współczesnej medycyny pracy
Ochrona zdrowia pracujących





Dr Agnieszka Gniadek
Zapewnienie opieki profilaktycznej nad pracującymi
Zmniejszenie niekorzystnego wpływu środowiska
pracy na zdrowie pracowników;
Orzekanie o braku przeciwwskazań do pracy na
danym stanowisku;
Promocja zdrowia;
Prowadzenie analiz: absencji chorobowej,
wypadków przy pracy, chorób zawodowych, chorób
związanych z pracą (parazawodowych)
Kraków 2011
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Opieka w ochronie zdrowia
pracujących dotyczy:




Pracowników;
Osób pozostających wobec danej instytucji w stosunku
służbowym;
Kandydatów do szkół ponadgimnazjalnych, wyższych,
słuchaczy studiów doktoranckich, uczniów tych szkół,
studentów, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu są
narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub
niebezpiecznych dla zdrowia;
Osób świadczących prace podczas odbywania kary
pozbawienia wolności w zakładach karnych, przebywanie w
aresztach śledczych lub wykonujących pracę w ramach kary
ograniczenia wolności
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Regulacja prawna



podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Regulacje prawne





Dz.U. 2010 nr 113 poz. 758 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 czerwca 2010 r. w
sprawie sprawowania przez służbę medycyny pracy profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
osobami objętymi tą opieką na swój wniosek.
Dz.U. 2010 nr 109 poz. 720 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie
limitu badań wykonywanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy przez wojewódzki
ośrodek medycyny pracy
Dz.U. 2010 nr 88 poz. 577 Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 maja 2010 r. w
sprawie zadań służby medycyny pracy w jednostkach organizacyjnych podległych lub
nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej
Dz.U. 2009 nr 131 poz. 1082 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 lipca 2009 r. w
sprawie służby medycyny pracy w jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej
Dz.U. 2009 nr 131 poz. 1081 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 lipca 2009 r. w
sprawie zadań służby medycyny pracy wynikających ze specyfiki ryzyka zawodowego w
jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej
Osoby wykonujące zadania SMP




podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Kodeks pracy - Dział X Bezpieczeństwo i higiena pracy (Dz. U. z
1998r. Nr 21, poz. 94).
Ustawa o służbie medycyny pracy z dnia 27 czerwca 1997r. (Dz. U.
z 2004 r. Nr 125, poz. 1317) Dz.U. 2008 nr 220 poz. 1416 Ustawa z
dnia 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o służbie medycyny
pracy
Dz.U. 2010 nr 149 poz. 1002 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z
dnia 29 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej
służby medycyny pracy, sposobu jej prowadzenia i przechowywania
oraz wzorów stosowanych dokumentów
Lekarze ;
Pielęgniarki (wykonujące indywidualną
(specjalistyczna ) praktykę pielęgniarską ,
grupową praktykę pielęgniarską) posiadający
kurs kwalifikacyjny bądź specjalizację z
zakresu służby medycyny pracy
Psycholodzy;
Inne osoby zgodnie z kwalifikacjami
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
1
2011-03-24
Jednostki organizacyjne służby
medycyny pracy
Jednostki podstawowe:
a. zakłady opieki zdrowotnej tworzone i
utrzymywane w celu sprawowania
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracującymi;
b. jednostki organizacyjne ZOZ wydzielone w
celu realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej
nad pracującymi;
c. lekarze wykonujący indywidualną
(specjalistyczną)praktykę lekarską, grupową
praktykę lekarską
2. Wojewódzkie ośrodki medycyny pracy
1.
Obowiązek objęcia profilaktyczną opieką lekarską
spoczywa na:
Pracodawcach;
Szkole lub szkole wyższej;
 Jednostce uprawnionej do prowadzenia
studiów doktoranckich;
 Podmiocie zatrudniającym
NA WNIOSEK W/W OBEJMUJE SIĘ OPIEKĄ
PROFILAKTYCZNĄ „Pracowników”


podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Obowiązek objęcia profilaktyczną opieką lekarską
spoczywa na
Sami wnioskują o objęcie opieką, między
innymi:
- osoby prowadzące działalność gospodarczą
na własny rachunek;
- rolnicy indywidualni

podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zadania służby medycyny pracy
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zadania służby medycyny pracy
Ograniczanie szkodliwego wpływu pracy na
zdrowie w szczególności przez:
- rozpoznawanie i ocenę czynników występujących
w środowisku pracy a mających ujemny wpływ
na zdrowie;
- rozpoznanie i ocenę ryzyka zawodowego w
środowisku pracy i informowanie pracodawców
i pracujących o możliwości wystąpienia
niekorzystnych skutków zdrowotnych będących
jego następstwem
- udzielanie pracodawcom i pracującym porad w
zakresie organizacji pracy, ergonomii, fizjologii i
psychologii pracy
1.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zadania służby medycyny pracy:
2. Sprawowanie profilaktycznej opieki nad pracującymi poprzez:
- wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych
zgodnie z Kodeksem pracy;
- orzecznictwo lekarskie do celów przewidzianych w Kodeksie
pracy i w przepisach wydanych na jego podstawie,
- ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki
uwzględniającą stan zdrowia i zagrożenia występujące w
miejscu pracy lub nauki,
- prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i
leczniczej w zakresie patologii zawodowej,
- prowadzenie czynnego poradnictwa w stosunku do chorych na
choroby zawodowe lub inne choroby związane z
wykonywaną pracą,
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
- wykonywanie szczepień ochronnych, niezbędnych w
związku z wykonywaną pracą,
- monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących
zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, a
zwłaszcza osób wykonujących pracę w warunkach
przekroczenia normatywów higienicznych,
młodocianych, niepełnosprawnych oraz kobiet w
wieku rozrodczym i ciężarnych,
- wykonywanie badań umożliwiających wczesną
diagnostykę chorób zawodowych i innych chorób
związanych z wykonywaną pracą,
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
2
2011-03-24
Zadania służby medycyny pracy
Zadania służby medycyny pracy cd.
6) inicjowania działań pracodawców na rzecz ochrony
zdrowia pracowników i udzielania pomocy w ich
realizacji, a w szczególności w zakresie:
- informowania pracowników o zasadach zmniejszania
ryzyka zawodowego,
- wdrażania zasad profilaktyki zdrowotnej u
pracowników należących do grup szczególnego
ryzyka,
- tworzenia warunków do prowadzenia rehabilitacji
zawodowej,
- wdrażania programów promocji zdrowia,
- organizowania pierwszej pomocy przedmedycznej ,
3. prowadzenia ambulatoryjnej rehabilitacji leczniczej,
uzasadnionej stwierdzoną patologią zawodową,
4) organizowania i udzielania pierwszej pomocy
medycznej w nagłych zachorowaniach i wypadkach,
które wystąpiły w miejscu pracy, służby lub
pobierania nauki,
5) inicjowania i realizowania promocji zdrowia a
zwłaszcza profilaktycznych programów
prozdrowotnych, wynikających z oceny stanu
zdrowia pracujących,
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zadania służby medycyny pracy cd.
Współpraca służby medycyny pracy w zakresie
wykonywanych zadań obejmuje:
7) prowadzenia analiz stanu zdrowia
pracowników, a zwłaszcza występowania
chorób zawodowych i ich przyczyn oraz
wypadków przy pracy,
8) gromadzenia, przechowywania i
przetwarzania informacji o narażeniu
zawodowym, ryzyku zawodowym i stanie
zdrowia osób objętych profilaktyczną opieką
zdrowotną.
1) pracodawcami i ich organizacjami,
2) pracownikami i ich przedstawicielami, a zwłaszcza ze związkami
zawodowymi,
3) lekarzami udzielającymi pracującym świadczeń z zakresu
podstawowej opieki zdrowotnej,
4) Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Kasą Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego i Pełnomocnikiem Rządu do Spraw
Osób Niepełnosprawnych,zespołami do spraw orzekania o
niepełnosprawności oraz Narodowym Funduszem Zdrowia;
5) Państwową Inspekcją Pracy, Państwową Inspekcją Sanitarną
oraz innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy,
6) jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz
innymi organizacjami i instytucjami, których działalność służy
ochronie zdrowia pracujących.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Charakter współpracy z pracownikami i
pracodawcami ma mieć wymiar:



bieżącej, wzajemnej wymianie informacji o
zagrożeniach zdrowia występujących na
stanowiskach pracy i przedstawianiu wniosków
zmierzających do ich ograniczenia lub likwidacji,
uczestniczeniu w inicjatywach prozdrowotnych na
rzecz pracujących zwłaszcza dotyczących realizacji
programów promocji zdrowia,
dokonywaniu wyboru form opieki zdrowotnej i
programów ich wdrażania, odpowiednich do rodzaju
zakładu pracy i występujących w nim zagrożeń
zawodowych.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zasady prowadzenia dokumentacji




Jednostka służby medycyny pracy prowadzi dokumentację
medyczną osób objętych zakresem jej działania.
Obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej obejmuje
również pielęgniarkę wykonującą zadania służby medycyny
pracy w ramach praktyki indywidualnej.
Dane zawarte w dokumentacji medycznej są objęte tajemnicą
zawodową i służbową.
Przechowywanie dokumentacji
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
3
2011-03-24
Rodzaje dokumentacji:
Karta badania profilaktycznego
Dokumentacja medyczna służby medycyny pracy w zakresie profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad pracującymi obejmuje:
1) dokumentację medyczną indywidualną, którą stanowi karta badania
profilaktycznego;
2) dokumentację medyczną zbiorczą, którą stanowią:
a) rejestr orzeczeń lekarskich wydawanych do celów określonych w art. 6 ust. 1 pkt
2 lit. b ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy, zwanej dalej
"ustawą",
b) rejestr orzeczeń lekarskich wydawanych do celów określonych w art. 6 ust. 1 pkt
2 lit. c ustawy,
c) księga przeprowadzonych kontroli,
d) księga podejrzeń oraz rozpoznań chorób zawodowych,
e) księga udzielonych konsultacji, o których mowa w art. 17 pkt 1 ustawy,
f) księgi odwołań od treści orzeczeń wydanych do celów określonych w art. 6 ust. 1
pkt 2 lit. b i c ustawy,
g) księga wizytacji stanowisk pracy.

podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
4
2011-03-24
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Kto wykonuje badania w zakresie
medycyny pracy

Badania wstępne, okresowe i kontrolne
pracowników oraz inne świadczenia
zdrowotne są wykonywane na podstawie
umowy zawartej przez podmiot obowiązany
do ich zapewnienia, w myśl art. 5 ust. 2,
zwany dalej "zleceniodawcą", z podstawową
jednostką służby medycyny pracy, zwaną
dalej "zleceniobiorcą".
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zadania wojewódzkiego ośrodka medycyny
pracy
1) udzielanie konsultacji podstawowym jednostkom służby
medycyny pracy,
2) wykonywanie kontroli podstawowych jednostek służby
medycyny pracy i osób realizujących zadania tej służby poza
zakładami opieki zdrowotnej, w zakresie i w sposób
określony w ustawie,
3) prowadzenie podyplomowego kształcenia z zakresu
medycyny pracy, z wyjątkiem tych form, które z mocy
odrębnych przepisów są zastrzeżone do kompetencji innych
jednostek,
4) prowadzenie działalności diagnostycznej i orzeczniczej w
zakresie chorób zawodowych,
5) rozpatrywanie odwołań od orzeczeń lekarskich wydawanych
do celów przewidzianych w Kodeksie pracy,
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
5
2011-03-24
Zadania wojewódzkiego ośrodka medycyny
pracy cd.
6) programowanie działań z zakresu promocji zdrowia i udzielanie
pomocy w realizacji tych działań,
7) udzielanie konsultacji i opiniowanie spraw dotyczących
organizacji i funkcjonowania opieki zdrowotnej nad pracującymi
oraz innych spraw związanych z ochroną zdrowia pracujących,
8) prowadzenie rejestrów zgłoszeń, o których mowa w art. 10,
9) udzielanie świadczeń zdrowotnych w zakresie i na zasadach
określonych w art. 12 niezbędnych do prowadzenia specjalizacji
z zakresu medycyny pracy
Okresowe badania lekarskie wykonywane w przypadku gdy
podmiot który zatrudniał pracownika uległ likwidacji
Badania profilaktyczne pracowników

podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Badania profilaktyczne pracowników

Badanie profilaktyczne ma na celu ocenę, czy cechy
fizyczne i psychiczne pracownika pozwalają mu
wykonywać pracę w takich warunkach, jakie istnieją
na konkretnym stanowisku pracy. Badanie
profilaktyczne ma też dać odpowiedź, czy stan
zdrowia badanego nie stanowi zagrożenia dla jego
życia lub osób z nim współpracujących w kontekście
warunków stwierdzonych na stanowisku pracy.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Badania profilaktyczne pracowników

podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Badania profilaktyczne pracowników

Badania profilaktyczne powinny być
przeprowadzone przez lekarza
posiadającego odpowiednie uprawnienia
zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia
i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r.
(Dz. U. Nr 69, poz. 332, paragraf 7).
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Badania profilaktyczne pracowników zawsze muszą
być wykonywane w kontekście narażenia na
konkretne czynniki szkodliwe lub uciążliwe
występujące na stanowisku pracy badanego
pracownika. Mają one za zadanie stwierdzenie u
badanego braku przeciwwskazań lub też istnienia
przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na
określonym stanowisku i w narażeniu na określone
czynniki szkodliwe i uciążliwe.
Badania profilaktyczne mają zapobiegać
rozwojowi chorób zawodowych oraz
parazawodowych, a więc chronić pracownika
przed szkodliwym wpływem środowiska
pracy.
Badania okresowe wykonywane są też dla
oceny dynamiki zmian chorobowych,
spowodowanych warunkami pracy,
stwierdzonych podczas poprzedniego
badania.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Badania profilaktyczne pracowników

Badania profilaktyczne nie mają na celu
diagnozowanie ,,ogólnego stanu zdrowia
pracownika" i nie obejmują badań
podstawowych - OB, morfologia, mocz, rtg
klatki piersiowej jak to jest powszechnie
błędnie przyjęte.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
6
2011-03-24
Badania profilaktyczne kierowców
Badania profilaktyczne kierowców finansowane są
przez pracodawców. Ich zakres i częstotliwość
regulują odrębne przepisy. Wykonywać je mogą
lekarze z pełnymi uprawnieniami do badań
profilaktycznych, a w szczególnych przypadkach
wynikających z ustawy o transporcie drogowym z
dnia 23.07.2003r. (Dz. U. Nr 149, poz.1452 z
późniejszymi zmianami) lekarze posiadający
dodatkowo uprawnienia do badań kierowców.
Badania profilaktyczne kierowców



Pełny zakres badań wchodzących w skład badania
profilaktycznego w tym wymagane
w niektórych przypadkach badania psychologiczne
finansowany jest przez pracodawców.
Jeżeli natomiast, na podstawie własnej decyzji,
osoba pragnie podnieść swoje kwalifikacje
o uprawnienia operatora maszyn i urządzeń,
operatora wózka widłowego, czy do pracy na
wysokości, finansuje badanie lekarskie i
psychologiczne osobiście.
Badania dla kierowców potwierdzające zdolność do
kierowania pojazdem różnych kategorii tzw.
,,badanie do prawa jazdy" finansuje osoba badana
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Badania okresowe
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Karta badania profilaktycznego
Badaniom okresowym podlegają pracownicy bez względu
na rodzaj wykonywanej pracy.Termin badania
okresowego wyznacza lekarz
Uprawniony lekarz wpisuję:
Datę przeprowadzenia badania
Orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy na danym
stanowisku, ewentualne zalecenia
 Termin następnego badania lekarskiego okresowego
Badania okresowe powinny być przeprowadzone w godzinach
pracy pracownika


podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Badania kontrolne
badaniom kontrolnym podlegają
pracownicy po chorobie trwającej ponad 30
dni. Pracownik podlegający badaniu
kontrolnemu, obowiązany jest zgłosić się
do uprawnionego lekarza w ostatnim dniu
zwolnienia lekarskiego
Pracodawca nie może dopuścić pracownika
do pracy, jeśli ten nie przedstawił
zaświadczenia o braku przeciwwskazań do
zatrudnienia na określonym stanowisku
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Badania kontrolne

Pracodawca zobowiązany jest
przechowywać zaświadczenia lekarskie po
przeprowadzeniu badań kontrolnych.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
7
2011-03-24
Badania do celów sanitarnoepidemiologicznych

Oprócz wymienionych w Kodeksie pracy
rodzajów badań profilaktycznych (badania
wstępne, okresowe i kontrolne) niektóre
grupy zawodowe mają obowiązek poddania
się jeszcze innym badaniom np. badaniu do
celów sanitarno-epidemiologicznych.
Badania do celów sanitarnoepidemiologicznych

Badania do celów sanitarno-epidemiologicznych nie są badaniem
profilaktycznym w rozumieniu Kodeksu pracy. Mogą je wykonywać
lekarze nie posiadający uprawnień do przeprowadzania badań
profilaktycznych pracowników.
Zakres, tryb oraz finansowanie tych badań regulują odrębne przepisy :
1.
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu
zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.08.234.1570.)
2.
akty wykonawcze,
2006-07-21 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2006 r. w sprawie wykazu prac, przy
wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby
(Dz.U.06.133.939)
2006-07-20 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2006 r. w sprawie wykazu czynników
chorobotwórczych oraz stanów chorobowych spowodowanych tymi czynnikami, którymi
zakażenie wyklucza wykonywanie niektórych prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość
przeniesienia zakażenia na inne osoby (Dz.U.06.132.928)
2006-04-07 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 kwietnia 2006 r. w sprawie współdziałania
między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Inspekcji
Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania chorób zakaźnych (Dz.U.06.73.516)
2006-02-02 Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 2 lutego 2006 r. w sprawie badań do celów
sanitarno-epidemiologicznych (Dz.U.06.25.191)
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Obowiązki pracodawcy

Zgodnie z działem X Kodeksu pracy pracodawca jest
zobowiązany do:
1. Informowania pracowników o ryzyku zawodowym związanym
z wykonywaną pracą.
2. Finansowania badań profilaktycznych pracowników i
dopuszczania do pracy wyłącznie osoby posiadające aktualne
orzeczenia lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na
określonym stanowisku.
3. Przeprowadzania na swój koszt badań i pomiarów czynników
szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy.
4. Posiadania atestów zdrowotnych środowiska pracy tzw.
charakterystyk stanowiska pracy.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Obowiązki pracodawcy

Zgodnie z art. 12 ustawy o służbie medycyny pracy
do obowiązku pracodawcy należy podpisanie
umowy o pełnienie opieki profilaktycznej z
podstawową jednostką medycyny pracy,
wystawienie skierowania, zawierającego pełną
informację o czynnikach szkodliwych na stanowisku
pracy danego pracownika wraz z aktualnymi
wynikami ich pomiarów oraz dane o czynnikach
uciążliwych.
Pracodawca ma też obowiązek umożliwić lekarzowi
przeprowadzenie okresowych wizytacji stanowiska
pracy.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Źródła finansowania świadczeń z zakresu
medycyny pracy


Świadczenia służb medycyny pracy finansowane są
z trzech źródeł:
1) przez pracodawców,
2) ze środków publicznych, tj. z budżetu
województw samorządowych,
3) ze środków własnych zainteresowanych
Badania profilaktyczne (wstępne, okresowe,
kontrolne) przewidziane w Kodeksie pracy oraz
profilaktyczną opiekę zdrowotną niezbędną ze
względu na warunki pracy mają obowiązkowo
finansować pracodawcy.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Źródła informacji na użytek diagnozy w
środowisku pracy






Pracownicy ( na podstawie ukierunkowanej rozmowy,
obserwacji, pomiarów, informacji na temat stylu życia,
przestrzegania przepisów BHP
Przedstawiciele pracowników (związki zawodowe);
Pracodawcy oraz ich organizacje (pracodawcy są
zobowiązani do udostępnienia informacji na temat
występowania czynników szkodliwych dla zdrowia ,
warunków uciążliwych wraz z aktualnymi wynikami badań i
pomiarów;
Lekarze udzielający świadczeń zakresu POZ, a mający
związek z pracodawca i a zwłaszcza o stanie chorobowym
mogących mieć związek z zagrożeniami w środowisku pracy
Państwowa Inspekcja Pracy, Inspekcja Sanitarna
Pracownicy służby bhp
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
8
2011-03-24
Dokumentacja wykorzystywana przez
pielęgniarkę w celu diagnozowania











Wyniki kontroli warunków pracy;
Charakterystyki poszczególnych stanowisk pracy;
Orzeczeń o zdolności do pracy i ewentualnych
przeciwwskazaniach;
Orzeczeń o chorobach zawodowych lub innych chorobach
związanych z wykonywaną pracą;
Absencji chorobowej;
Inwalidztwa;
Wypadków przy pracy (rejestr), ich przyczyn i okoliczności;
Ekspozycji zawodowej (rejestr);
Stanu zdrowia pracowników;
Aktualnych wskaźników zdrowia (masa ciała, CTK, itp..);
Aktualnych stanów chorobowych
Diagnoza pielęgniarska w miejscu pracy
dotyczy








podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Profilaktyka chorób zawodowych





Czy w środowisku pracy istnieje ryzyko chorób zawodowych;
Jakie czynniki występujące w środowisku pracy świadczą o
zagrożeniu chorobami zawodowymi;
Czy u pracowników zakładu występują niepokojące objawy
wskazujące na możliwość istnienia chorób zawodowych;
Czy ryzyko chorób zawodowych wynika z warunków pracy,
czy tez z zachowań pracowników;
Jakie jest wyposażenie stanowiska pracy w środki ochrony
indywidualnej i zbiorowej
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Profilaktyka wypadków



podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Rozpoznanie sytuacji pracownika z uwzględnieniem
środowiska pracy pozwala:



Ustalić kierunek współpracy pielęgniarki z lekarzem i
innymi pracownikami służby medycyny pracy w
opiece nad zdrowiem pracownika;
Formułować wnioski dotyczące kształtowania
środowiska pracy sprzyjającemu człowiekowi w
różnych jego fazach życia;
Wczesną identyfikacje problemów zdrowotnych ,
trudności pozwalające postulować ukierunkowane
działania w zakresie dostosowania modernizacji
stanowiska pracy, racjonalnego zarządzania
zasobami ludzkimi co prowadzi do zmniejszenia
zagrożeń zdrowia;
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
- promocji zdrowia;
- profilaktyki chorób zawodowych;
- profilaktyki wypadków;
-profilaktyki chorób cywilizacyjnych w miejscu
pracy;
- potrzeb opieki nad przewlekle chorym w
środowisku pracy;
- potrzeb opieki nad pracującymi na stanowiskach
pracy chronionej;
- potrzeb opieki nad młodocianymi (15-18 lat);
- potrzeb opieki nad osobami w wieku
przedemerytalnym
Czy istnieje zagrożenie wypadkami i urazami przy
pracy,
Co stanowi o zagrożeniu wypadkami, czy jest ono
wynikiem warunków w środowisku pracy, czy też
ryzykownych zachowań pracowników;
Jakie działania należy podjąć , aby zmniejszyć
ryzyko wypadków, urazów w pracy
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Rozpoznanie sytuacji pracownika z uwzględnieniem
środowiska pracy pozwala:


Identyfikację zagrożeń zdrowia pracowników,
występowania problemów zdrowotnych,
dolegliwości , objawów chorobowych w
środowisku pracy pozwalająca na objecie
wszystkich zagrożonych opieka lekarską
Określenie zakresu i form niezbędnego
wsparcia i zapewnienia ciągłości opieki nad
zdrowiem pracowników po rozpoznaniu ich
sytuacji w środowisku pracy i uwzględnieniu
ich sytuacji rodzinnej, socjalno-bytowej
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
9
2011-03-24
Kryteria wymagane na stanowisko
pielęgniarki
Wykształcenie: dyplom pielęgniarki, prawo
wykonywania zawodu, staż zawodowy co
najmniej 2 lata w zawodzie, kurs
kwalifikacyjny lub Specjalizacja w dziedzinie
pielęgniarstwa ochrony zdrowia pracujących
Zadani pielęgniarki
Nadzorowanie warunków pracy:
1. Rozpoznawanie , ocen i monitorowanie warunków
środowiska pracy;
- sprawowanie nadzoru nad środowiskiem pracy;
- sprawowanie nadzoru nad stanem higienicznym środowiska
pracy;
2. Ocena przestrzegania przepisów bhp i zasad bezpiecznej
pracy;
3. Sprawdzanie realizacji zaleceń lekarskich dotyczących
miejsca i warunków pracy pracowników;
4. Ocena przestrzegania przepisów prawa pracy dotyczących
ochrony zdrowia pracowników – zwłaszcza kobiet,
młodocianych, niepełnosprawnych
I.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zadania pielęgniarki
5. Współpraca z pracodawcami, pracownikami ich
przedstawicielami oraz instytucjami odpowiedzialnymi za
systematyczną poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy.
II Udział w opiece nad zdrowiem pracowników
1.
Przeprowadzenie wywiadu w zakresie rozpoznawania
problemów i potrzeb zdrowotno-społecznych
podopiecznego.
2.
Wykonywania badań i pomiarów antropometrycznych u
pracowników.
3.
Wykonywania specjalistycznych badań w pracowniach
diagnostycznych w zakresie: badań spirometrycznych,
audiometrycznych, elektrokardiograficznych
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zadania pielęgniarki
5. Sprawowania czynnej opieki pielęgniarskiej nad grupami
szczególnej troski w tym: nad młodocianymi, kobietami,
kobietami ciężarnymi, przewlekle chorymi, niepełnosprawnymi.
6. Udział w procesie rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
7. Współopracowywanie analiz, wniosków, sprawozdań na temat
stanu zdrowia podopiecznych, pracowników.
8. Udział w naradach poświęconych sprawom zdrowia
pracowników.
9. Współpraca z pracodawcami, pracownikami i ich przedstawicieli
odpowiedzialnymi za ochronę zdrowia pracujących.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zadania pielęgniarki
III. Udział w informowaniu, poradnictwie, szkoleniu oraz
1.
2.
3.
4.
5.
promowaniu zdrowia pracujących
Informowanie pracowników o czynnikach ryzyka zawodowego i
o możliwościach jego eliminowania bądź ograniczania.
Udzielanie pracownikom i pracodawcom porad w zakresie
rozwiązywania problemów dotyczących bhp pracy.
Upowszechnianie i realizacja w zakładach pracy programów,
promocji zdrowia inicjowanie działań prozdrowotnych
Doskonalenie metod edukacji zdrowotnej i wychowania
zdrowotnego.
Organizowanie grup wsparcia społecznego.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zadania pielęgniarki
IV organizowanie i udzielanie pierwszej pomocy medycznej
1.
2.
3.
4.
5.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
w stanach zagrożenia życia
Współopracowywanie wewnątrzzakładowych zasad i
instrukcji dotyczących udzielania pierwszej pomocy
przedmedycznej.
Systematycznie szkolenie pracowników w zakresie
udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.
Nadzór nad stanem wyposażenia zakładu w środki, sprzęt
i apteczki pierwszej pomocy.
Organizowanie i udzielenie pierwszej pomocy w
wypadkach, zatruciach, stanach zagrożenia życia, nagłych
zachorowaniach w miejscu pracy.
Współdziałanie z jednostkami ratownictwa medycznego.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
10
2011-03-24
Zadania pielęgniarki
Wykaz chorób zawodowych i
parazawodowych
V. Działalność zabiegowa
1.
Wykonywanie zabiegów pielęgniarskich
samodzielnie i zleconych przez lekarza.
2.
Wykonywanie szczepień ochronnych.
VI. Gromadzenie, prowadzenie i
przechowywanie dokumentacji
pielegniarskiej



podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Inne ustawy zwiazne z chorobami przy
pracy
1.
2.
3.
4.
5.
Dz.U. 2006 nr 161 poz. 1141 Rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej
Dz.U. 2006 nr 133 poz. 939 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z
dnia 10 lipca 2006 r. w sprawie wykazu prac, przy wykonywaniu
których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby
Dz.U. 2006 nr 132 poz. 928 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z
dnia 10 lipca 2006 r. w sprawie wykazu czynników
chorobotwórczych oraz stanów chorobowych spowodowanych tymi
czynnikami, którymi zakażenie wyklucza wykonywanie niektórych
prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia
zakażenia na inne osoby
t.j. Dz.U. 2006 nr 129 poz. 902 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska. Obwieszczenie Marszałka Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 lipca 2006 r. w sprawie
ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo ochrony środowiska
ze zm.
podstawowa
zdrowotna
cz. I dr A.
Dz.U. 2006 nr 169 poz.
1199opieka
, Dz.U.
2006
nr 170 poz. 1217
Gniadek
Przyczyny chorób zawodowych






Toksyczne substancje chemiczne
Pył przemysłowy
Czynniki fizyczne
Czynniki biologiczne
Niekorzystne warunki mikroklimatyczne
Czynniki zwiane ze sposobem wykonywania prac:
wymuszona pozycja, ruchy często powtarzalne,
ucisk na pnie nerwowe
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009
r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U.2009, nr 105
poz. 869)
Choroba zawodowa jest chorobą spowodowaną działaniem czynników szkodliwych
dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy,
określona w wykazie chorób zawodowych.
Powstaje wskutek stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji,
systematycznego wykonywania forsownych czynności lub regularnego przebywania
w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia. Do czynników szkodliwych
możemy zaliczyć: hałas, nieodpowiednie oświetlenie, zapylenie, promieniowanie,
związki chemiczne, zwiększone obciążenie psychiczne i fizyczne.
choroby parazawodowe to choroby przewlekłe występujące z duża częstotliwością,
dla których nie można określić w jakim stopniu do rozwoju tych chorób przyczyniły się
czynniki związane z pracą, a w jakim inne czynniki. Należą do nich: choroba
wieńcowa, nadciśnieniowa, wrzodowa, przewlekłe nieswoiste choroby układu
oddechowego, niektóre schorzenia narządu ruchu, niektóre nerwice
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Inne ustawy związane z chorobami przy
pracy
1.
Dz.U. 2005 nr 81 poz. 716 Rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w
sprawie szkodliwych czynników
biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy
oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo
narażonych na te czynniki
2. Dz.U. 2005 nr 76 poz. 669 Rozporządzenie
Ministra Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia
2005 r. w sprawie sposobu i trybu zgłaszania
wypadku przy pracy rolniczej oraz ustalania
jego okoliczności i przyczyn
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Badanie specjalistyczne w zakładach opieki zdrowotnej
W z.o.z. badaniom specjalistycznym podlegają osoby
narażone na działanie;
1. Promieniowania jonizującego;

Pracownie rentgenodiagnostyczne

Pracownie densytometryczne

Oddziały terapii energią promienistą np. rentgenoterapia
2. Zmiennego pola elektromagnetycznego;

Rezonans magnetyczny

Magnetoterapia
3. Opar chemioterapeutyków;

Miejsca przygotowania chemioterapeutyków do podania

Miejsca prowadzenia chemioterapii nowotworów.
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
11
2011-03-24
Czynniki narażenia zawodowego pielęgniarek i
położnych




czynniki fizyczne: promieniowanie jonizujące i
polem elektromagnetycznym
Chemiczne: związki chemiczne (składowymi
leków, środków odkażających) o działaniu
uczulającym, toksycznym, rakotwórczym,
mutagennym, upośledzającym funkcje rozrodcze
Czynniki biologiczne: wirusy, bakterie grzyby,
pierwotniaki
Czynniki psychofizyczne: statyczne i dynamiczne
obciążonymi fizycznymi układu ruchu oraz
emocjonalnymi i percepcyjnymi obciążeniami
psychicznymi
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Zalecenia
Pielęgniarki powinny





korzystać z zalecanej odzieży ochronnej
Stosować techniczne środki ochrony (np..
Laminaria, wyciągi)
Poddawać się badaniom profilaktycznym
zasięgać porad w zakresie bezpieczeństwa
zdrowotnego pracy
Uczestniczyć w realizowanych programach
promocji zdrowia w miejscu pracy
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
Choroby zawodowe pielęgniarek




Alergie, choroby zakaźne, zatrucia substancjami
chemicznymi, nowotwory zawodowe
Alergia
astma oskrzelowa
wyprysk kontaktowy
Choroby zakaźne: WZW typ A i B, C
Niezbyt liczne uszkodzenia wątroby u pielęgniarek
anestezjologicznych wdychających opary środków
narkotycznych
podstawowa opieka zdrowotna cz. I dr A.
Gniadek
12