Pobierz plik PDF fragmentu ksiązki
Transkrypt
Pobierz plik PDF fragmentu ksiązki
3 Historia ruchu zielonoœwi¹tkowego i odnowy charyzmatycznej Stulecie Ducha Œwiêtego 1901-2001 VINSON SYNAN Iw Kraków - Szczecin 2006 4 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Tytuł oryginału: The century of the Holy Spirit: 100 Years of Pentecostal and Charismatic Renewal, 1901-2001 Przekład Maciej Wilkosz Redakcja naukowa Wojciech Włoch Konsultacja naukowa Zbigniew Pasek Korekta Zespół Redakcja Tomasz Włoch Opracowanie graficzne Grzegorz Marynowski Wydanie dofinansował Kościół Boży w Polsce Original English edition, copyright © 2001 by Vinson Synan. All rights reserved. Polskie tłumaczenie, copyright © 2006 Instytut Wydawniczy COMPASSION, Kraków - Szczecin 2006 ISBN 83-89918-21-8 Instytut Wydawniczy COMPASSION skr. pocz. 16, 71-688 Szczecin www.compassion.pl Druk: Drukarnia Zet 7, Szczecin Wszelkie prawa wydania polskiego, włącznie z prawem do reprodukcji tekstu w całości lub części w jakiejkolwiek formie, zastrzeżone. 5 Spis treœci Przedmowa do wydania polskiego ...................................... 7 Wprowadzenie ................................................................... 9 W poszukiwaniu tożsamości - ruch zielonoświątkowy u progu XXI wieku .......................................................... 11 1. Stulecie zielonoświątkowe: zarys ogólny...................... 13 Vinson Synan 2. Korzenie zielonoświątkowe ......................................... 27 Vinson Synan 3. Przebudzenie przy Azusa Street .................................. 53 Robert Owens 4. Na krańce świata – globalna ekspansja pentekostalizmu ........................ 87 Gray B. McGee 5. Uświęceniowe Kościoły zielonoświątkowe ................. 119 Vinson Synan 6. Kościoły zielonoświątkowe „dokonanego dzieła” ........ 149 Vinson Synan 7. Odnowa charyzmatyczna dociera do Kościołów historycznych ...................................... 179 Vinson Synan 6 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ 8. „Charyzmatycy” – odnowa w głównych denominacjach protestanckich ............. 213 Vinson Synan 9. Katolicka odnowa charyzmatyczna .......................... 251 ks. Peter Hocken 10. Kobiety pełne Ducha ............................................... 279 Susan C. Hyatt 11. Pentekostalizm wśród czarnoskórych Amerykanów w XX wieku ........................................ 315 David Daniels III 12. Latynoski pentekostalizm w obu Amerykach ................................................... 347 Pablo A. Deiros, Everett A. Wilson 13. Kaznodzieje uzdrowieńczy i ewangeliści telewizyjni po drugiej wojnie światowej ..................................... 383 David E. Harrell Jr. 14. Nurty odnowy pod koniec XX wieku ........................ 411 Vinson Synan 15. Ogólnoświatowa odnowa w Duchu Świętym ............ 449 David B. Barrett 16. Historia ruchu zielonoświątkowego i odnowy charyzmatycznej na ziemiach polskich ..... 487 Zbigniew Pasek, Wojciech Włoch Indeks ..................................................................... 513 7 Przedmowa do wydania polskiego Vinson Synan Z wielką radością przyjąłem wiadomość o przetłumaczeniu na język polski mojej książki Historia ruchu zielonoświątkowego i odnowy charyzmatycznej. O całym przedsięwzięciu dowiedziałem się, gdy zadzwonił do mnie Jonathan Augustine, prosząc o pozwolenie na tłumaczenie. Ucieszyło mnie również to, że Kościół Boży sfinansuje ten projekt i zostanę zaproszony do Polski z okazji ukazania się książki na rynku. Pierwsze wydanie Historii ruchu zielonoświątkowego i odnowy charyzmatycznej ukazało się w 2001 roku w Stanach Zjednoczonych na życzenie oficyny wydawniczej Thomas Nelson, największego wydawnictwa chrześcijańskiego na świecie. Napisanie wielu rozdziałów tej książki stanowiło dla mnie duże wyzwanie, podobnie zresztą jak znalezienie osób, które zechciałyby napisać pozostałe rozdziały. Wydawcy zażyczyli sobie, by katolik przygotował przegląd katolickiego ruchu charyzmatycznego, czarnoskóry Amerykanin przedstawił historię czarnego pentekostalizmu, a kobieta przybliżała rolę kobiet w rozwoju ruchu pentekostalnego. Niniejsze opracowanie stanowi więc owoc najnowszych badań nad pentekostalizmem - ruchem, który z garstki pełnych Ducha wierzących u progu dwudziestego stulecia rozrósł się w ciągu stu lat do 600 milionów osób. Po dziewięciu miesiącach pisania, redagowania, zbierania zdjęć i zamieszczania pod nimi opisów książka została ukończona. Natychmiast po jej wydaniu wiele seminariów i uniwersytetów na świecie zaczęło wykorzystywać ją jako podręcznik. Ku mojej wielkiej radości została również zaprezentowana w czasie uroczystości z okazji stule- 8 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ cia przebudzenia na Azusa Street, jakie w 2006 roku odbyły się w Los Angeles. Wiele osób przyczyniło się do wydania tej książki w języku polskim. Przede wszystkim Jonathan Augustine, który od samego początku czuwał nad całym przedsięwzięciem. Kieruję również słowa podziękowania do wydawcy Marka Świtalskiego oraz do pastora i historyka Wojciecha Włocha, który podsunął pomysł przetłumaczenia książki. Doceniam ich wizję i inicjatywę, dzięki którym pozycja ta mogła ukazać się w języku polskim. Nie powstałaby ona jednak bez sumiennej pracy tłumacza Macieja Wilkosza. Cieszę się też ogromnie, że dr Zbigniew Pasek i Wojciech Włoch napisali dodatkowy rozdział o historii polskiego ruchu zielonoświątkowego i charyzmatycznego. Z pewnością podniesie to wartość i znaczenie książki. Modlę się, aby Pan użył tego opracowania, by Polacy dowiedzieli się o Pięćdziesiątnicy czasów ostatecznych i mogli osobiście jej doświadczyć. Niechaj polskie wydanie Historii Ruchu Zielonoświątkowego i Odnowy Charyzmatycznej, mówiąc słowami ulubionej pieśni, śpiewanej na Azusa Street: „zaniesie wieść wszędzie tam, gdzie mieszka człowiek, że przyszedł Pocieszyciel”. Vinson Synan Regent University Virginia Beach, Wirginia 14 września 2006 9 Wprowadzenie bp Mieczys³aw Czajko W swej ponad stuletniej historii ruch zielonoświątkowy doświadczył zadziwiającej ekspansji. Zapoczątkowany przecież w niewielkiej szkole biblijnej w Topeka, Kansas, oraz w skromnym zborze w Los Angeles - skupiał na początku głównie czarnoskórych chrześcijan, co było znaczące przy istniejących wówczas barierach rasowych - rozprzestrzenił się po całym świecie. Dzięki ich szczerej wierze w Ducha Świętego i świadectwu, przeżycia zielonoświątkowe - takie jak m. in. glosolalia, proroctwa, nadnaturalne uzdrowienie chorych - są dzisiaj udziałem wszystkich tradycji chrześcijańskich. W wyniku owej pentekostalizacji chrześcijanie uświadomili sobie, że Kościół jest także społecznością Ducha Świętego. Wspomniany okres poddaje się łatwej periodyzacji. Mniej więcej przez pół wieku ruch zielonoświątkowy był uważany za zjawisko czasowe i przemijające, którym w zasadzie nie ma sensu się zajmować. Różnorodna była też ocena teologów. Niektórzy z nich - przede wszystkim z niemieckiego ruchu społecznościowego - odważyli się stwierdzić, iż te przeżycia są inspirowane przez demony. Inni zaś, a była ich zdecydowana większość, nie byli tak radykalni. Zauważali bowiem potrzebę entuzjazmu, niekiedy nazywając go patologicznym, wśród nisko ówcześnie usytuowanych grup społecznych. Jedynie nieliczni teologowie akceptowali pentekostalizm jako chrześcijański ruch przebudzenia charyzmatycznego. Zbytnio zagadnienia nie uprościmy, gdy powiemy, że w tym czasie teologia w sposób właściwy nie zajmowała się ruchem zielonoświątkowym. 10 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Sytuacja zaczęła się powoli zmieniać dopiero w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Poważni teologowie z tzw. Kościołów historycznych zaczęli zwracać uwagę na „wprost fenomenalny rozwój i aktywność” chrześcijańskich wspólnot zielonoświątkowych na całym świecie. Przeżycia zielonoświątkowe spotkały się z żywym zainteresowaniem szerokich kręgów chrześcijańskich, stając się zjawiskiem ponadwyznaniowym. W rezultacie kontaktów z zielonoświątkowcami pojawiły się przeżycia charyzmatyczne wśród duchownych i świeckich wyznawców protestantyzmu, a następnie wśród rzymskich katolików. Towarzyszyła tej fascynacji refleksja naukowa i dzięki niej obfita jest dzisiaj bibliografia ruchu zielonoświątkowego. Z radością trzeba też odnotować, że sami zielonoświątkowcy zajęli się naukowo swą historią, duchowością i teologią. Autorów z tego kręgu jest coraz więcej. Należy do nich także Harold Vinson Synan, oraz jego akademiccy koledzy, których przyczynki znajdują się w tej książce. Wyrażamy słowa uznania i wdzięczności Wydawcy, mając jednocześnie nadzieję, iż ta praca zainspiruje kolejnych badaczy w naszym kraju i poszerzy grono naukowców zajmujących się tym najdynamiczniej rozwijającym się nurtem chrześcijaństwa. bp Mieczysław Czajko Zwierzchnik Kościoła Zielonoświątkowego w Polsce 11 W poszukiwaniu to¿samoœci - ruch zielonoœwi¹tkowy u progu XXI wieku Zbigniew Pasek P olska literatura naukowa poświęcona ruchowi zielonoświątkowemu jest więcej niż skromna. Zmaga się ona z zadaniem oddania w obiektywny sposób bardzo zróżnicowanych, subiektywnych doświadczeń członków tego ruchu. Mnogość kościołów i wspólnot, kulturowa mozaika w zakresie duchowości przejawiająca się w zróżnicowaniu form nabożeństwa, od dynamicznych, entuzjastycznych spotkań anglojęzycznych grup po wyważone i powściągliwe pietystyczne Biebelstunde powodują, że uczeni nadal nie są zgodni co do podstawowych wyróżników tego ruchu. A ujęcie naukowe winna cechować nie tylko rzetelność w referowaniu zasad wiary, ale i szerokość perspektywy, tak pod względem geograficznym, jak i historycznym. Encyklopedyczna synteza nie ma wartościować i ewangelizować, ale przybliżać osobom spoza kręgu pentekostalnego charakterystyczne dla niego idee i formy duchowości. Jednym z celów nauki jest przecież wypracowanie możliwie zobiektywizowanego języka dyskursu. Zaproponowany przekład nie jest wolny od rozwiązań śmiałych, ale przecież rola tłumacza nie jest rolą kulturowo bierną. Znajduje się on w roli poszukiwacza słów, które mają oddać ducha nieprzetłumaczalnych anglojęzycznych zwrotów i które by nie raziły ucha Polaka stylisty. Jest to zadanie niezmiernie trudne. Należy podkreślić, że zaproponowane w pracy rozwiązania redakcyjne i językowe są doniosłym głosem w dyskusji nad standaryzacją języka opisu tak ruchu zielonoświątkowego, jak i całego świata ewangelicznego, protestanckiego chrześcijaństwa. 12 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Niniejsza publikacja stanowi doniosły krok w przybliżaniu polskiemu czytelnikowi doktryny, praktyk kultowych i historii ruchu zielonoświątkowego. Jest znaczącym wkładem w ubogą polskojęzyczną literaturę poświęconą duchowości pentekostalnej. To skarbnica tak dla szukających odpowiedzi na pytanie „kim jesteśmy?” samych zielonoświątkowców, jak i dla osoby postronnej, chcącej rozpocząć studia nad tym nurtem chrześcijaństwa. Na niniejszy tom składają się teksty pisane przez różnych autorów. Jako czytelnicy stajemy niekiedy przed opowieścią bliską stylowi ewangelizacyjnego świadectwa, innym razem przed akademickim artykułem. Tak skonstruowana książka daje potencjalnemu czytelnikowi plastyczny wgląd zarówno w aktualny stan wiedzy nad przeszłością i współczesnością ruchu zielonoświątkowego, jak i podejmuje próbę określenia jego własnej tożsamości. dr hab. Zbigniew Pasek Instytut Religioznawstwa Uniwersytet Jagielloński 13 -1Stulecie zielonoœwi¹tkowe: zarys ogólny Vinson Synan P ierwszego stycznia 1901 roku młoda kobieta, Agnes Ozman, została ochrzczona w Duchu Świętym w małej szkole biblijnej w Topece, w stanie Kansas, prowadzonej przez byłego pastora metodystycznego, związanego z ruchem uświęceniowym, Charlesa Foxa Parhama. Dar języków, jaki otrzymała, przejawił się w zadziwiający sposób i faktycznie stała się ona pierwszym zielonoświątkowcem dwudziestego stulecia. „Włożyłem na nią ręce i modliłem się” – wspominał później Parham. – „Nie wypowiedziałem nawet trzydziestu zdań, gdy zstąpiła na nią chwała. Jej głowę i twarz otaczało coś jakby aureola. Zaczęła mówić po chińsku i przez trzy dni nie była w stanie mówić po angielsku”. Według Josepha Roswella Flowera, jednego z założycieli i sekretarza Assemblies of God, doświadczenie Ozman stało się „dotknięciem odczuwalnym na całym świecie”. Gdy Topeka i reszta świata obchodziła uroczyście nastanie nowego stulecia, mało kto mógł przypuszczać, że to niepozorne wydarzenie da początek ogólnoświatowemu ruchowi zielonoświątkowemu i charyzmatycznemu – jednemu z najpotężniejszych przebudzeń i ruchów misyjnych w historii Kościoła. Począwszy od garstki osób w 1901 roku, ruch zielonoświątkowy stale się powiększał, by u progu XXI wieku stać się największym wyznaniem protestanckim na świecie. Z ponad dwustu milionami członków, należących do różnych denominacji zielonoświątkowych, grupa ta jest obecnie większa od Kościołów prawosławnych i stanowi drugą co do wielkości rodzinę Kościołów chrześcijańskich, pod względem liczebnym ustępującą tylko Kościołowi rzymsko-katolickiemu. 14 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Oprócz wspomnianych powyżej klasycznych zielonoświątkowców, w Kościołach protestanckich głównego nurtu, w Kościele rzymskokatolickim i Kościołach niezależnych pojawiło się miliony charyzmatyków. Szacuje się, że łączna liczba zielonoświątkowców i charyzmatyków wynosi obecnie ponad pięćset milionów osób. Tak dynamiczny rozwój skłonił niektórych historyków do określenia XX wieku mianem „stulecia zielonoświątkowego”. Korzenie w ruchu uświęceniowym Chociaż pentekostalizm bierze swój początek w Stanach Zjednoczonych, to jednak wiele elementów jego teologii wywodzi się z wcześniejszych nurtów perfekcjonistycznych i charyzmatycznych z Wysp Brytyjskich. Przynajmniej trzy z nich – metodystyczny ruch uświęceniowy, ruch katolicko-apostolski Edwarda Irvinga oraz wywodzący się z Wielkiej Brytanii ruch „wyższego życia” z Keswick – przygotowały grunt pod to, co wyglądało na spontaniczne wylanie Ducha Świętego w Ameryce. Prawdopodobnie najważniejszym bezpośrednim prekursorem pentekostalizmu był ruch uświęceniowy, który w XVIII wieku wyłonił się z łona metodyzmu. Duchowny anglikański John Wesley przeżył swoje ewangeliczne nawrócenie w 1738 roku na spotkaniu przy ulicy Aldersgate, mieszczącej się w Londynie. O swoim przeżyciu powiedział później: „moje serce zostało jakoś dziwnie rozgrzane”, i nazwał je swoimi „nowymi narodzinami”. Po Wesleyu zielonoświątkowcy odziedziczyli również koncepcję przełomowego „drugiego błogosławieństwa”, następującego po nawróceniu. Wesley nazywał je w różny sposób: „całkowite uświęcenie”, „doskonała miłość”, „chrześcijańska doskonałość” czy też „czystość serca”. Powiązany z nim John Fletcher jako pierwszy określił je mianem „chrztu w Duchu Świętym”. Miało to być przeżycie, które przynosi duchową moc i wewnętrzne oczyszczenie. W XIX wieku Edward Irving i grono jego przyjaciół z Londynu zwróciło uwagę na możliwość przywrócenia darów Ducha Świętego we współczesnym Kościele. W 1831 roku ów popularny pastor prezbiteriański poczynił pierwszą próbę wprowadzenia „odnowy charyzmatycznej” w swojej parafii przy Regents Square, a potem założył Catholic Apostolic Church. Chociaż w jego kościele praktykowano mówienie językami i dar proroctwa, to jednak próby przywrócenia nowotestamentowego chrześcijaństwa zakończyły się ostatecznie niepowodzeniem. Innym poprzednikiem pentekostalizmu był ruch „wyższego życia” z Keswick, który rozkwitł w Anglii po 1875 roku. Prowadzony początkowo przez amerykańskich nauczycieli uświęceniowych, takich STULECIE ZIELONOŚWIĄTKOWE: ZARYS OGÓLNY 15 jak Hannah Whitall Smith i William E. Boardman, wkrótce wprowadził zmiany w spojrzeniu na cel i treść „drugiego błogosławieństwa”, przenosząc akcent z wesleyańskiej „czystości serca” na „obdarzenie mocą duchową do służby”. Czołowym ewangelistą, związanym z ruchem Keswick był Dwight L. Moody. Tak więc, zanim doszło do eksplozji ruchu zielonoświątkowego w Ameryce w 1901 roku, przynajmniej przez cały poprzedni wiek różne grupy podkreślały znaczenie drugiego błogosławieństwa, nazywanego chrztem w Duchu Świętym. W Ameryce tacy liderzy z ruchu Keswick, jak Albert B. Simpson i Adoniram J. Gordon, nauczali również o uzdrowieniu dokonywanym przez Boga. Pierwsze zielonoświątkowe kościoły na świecie powstały w ramach ruchu uświęceniowego jeszcze przed 1901 rokiem: United Holy Church (1886), prowadzony przez W. H. Fulforda, Fire-Baptized Holiness Church (1895), prowadzony przez B. H. Irwina i Josepha H. Kinga, Church of God z Cleveland w stanie Tennessee (1896), prowadzony przez A. J. Tomlinsona, Church of God in Christ (1897), prowadzony przez Charlesa H. Masona oraz Pentecostal Holiness Church (1898), prowadzony przez A. B. Crumplera. Kościoły te, założone w ramach ruchu uświęceniowego, wyznającego Kościół Prezbiteriański przy Regents Square drugie błogosławieństwo, stając się zielonoświątkowymi, zachowały swoją perfekcjonistyczną doktrynę. Dodały jedynie naukę o chrzcie w Duchu Świętym jako „trzecim błogosławieństwie”, potwierdzonym mówieniem językami. Nie byłoby więc przesadą stwierdzenie, że kolebką dwudziestowiecznego pentekostalizmu, przynajmniej w Ameryce, był ruch uświęceniowy. Początki pentekostalizmu Za pierwszych zielonoświątkowców, we współczesnym znaczeniu tego słowa, można uznać te osoby, które w 1901 roku były związane ze szkołą biblijną Parhama w Topece w stanie Kansas. Pomimo różnicy zdań co do tego, kiedy dokładnie Parham zaczął nauczać na temat języków, wszyscy historycy są zgodni, że ruch zielonoświątkowy powstał na początku 1901 roku, gdy świat wkraczał w dwudzieste stulecie. W wyniku owej „Pięćdziesiątnicy” w Topece Parham sfor- 16 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ mułował doktrynę, wedle której języki stanowią „biblijne potwierdzenie” chrztu w Duchu Świętym. Nauczał on, że dar języków to nadprzyrodzone obdarowanie umiejętnością mówienia nie znanymi językami, którego celem jest ogólnoświatowa ewangelizacja i utrzymywał, że misjonarze nie muszą uczyć się języków obcych, jako że dzięki temu cudownemu darowi będą w stanie głosić ewangelię na całym świecie. Uzbrojony w tę nową teologię, założył ruch kościelny o nazwie „Apostolic Faith” i w zawrotnym tempie odbył podróż po środkowym zachodzie Stanów Zjednoczonych, niosąc przebudzenie i nauczając o nowym doświadczeniu. Początki tego ruchu zostały omówione szerzej w rozdziale drugim, zatytułowanym „Korzenie zielonoświątkowe”. Niemniej jednak dopiero w 1906 roku pentekostalizm zyskał światoCharles Parham ze studentami wy rozgłos. Nastąpiło to w wyniku Charles Fox Parham jest uważany za ojca teologii przebudzenia przy Azusa Street w Los współczesnego ruchu zielonoświątkowego. Angeles, na którego czele stał pastor William Seymour. Po raz pierwszy zapoznał się on z nauką o chrzcie w Duchu Świętym, połączonym z darem języków, w 1905 roku w prowadzonej przez Parhama szkole biblijnej w Houston, w stanie Teksas. W 1906 roku poproszono go o objęcie funkcji pastora w murzyńskim kościele uświęceniowym w Los Angeles. Historyczne spotkania rozpoczęły się w kwietniu 1906 roku w dawnym budynku African Methodist Episcopal Church na Azusa Street 312 w centrum Los Angeles. To, co wydarzyło się w wyniku przebudzenia na Azusa Street, od dziesięcioleci fascynuje historyków Kościoła. Jak dotąd nikomu nie udało się tego w pełni zrozumieć ani wyjaśnić. Azusa Street Apostolic Faith Mission prowadziła trzy nabożeństwa dziennie nieprzerwanie przez trzy i pół roku. Tysiące osób przeżyło chrzest w Duchu Świętym, potwierdzony mówieniem językami. Apostolic Faith – gazeta, którą Seymour rozsyłał za darmo do około pięćdziesięciu tysięcy czytelników, stała się nośnikiem wieści o przebudzeniu. Z Azusa Street pentekostalizm rozprzestrzenił się gwałtownie po całym świecie, stając się jednym z głównych nurtów chrześcijaństwa. Przebudzenie przy Azusa Street zostało szczegółowo opisane w rozdziale trzecim. William J. Seymour w 1906 roku stanął na czele przebudzenia przy Azusa Street, które przyczyniło się do rozlania fali pentekosta- STULECIE ZIELONOŚWIĄTKOWE: ZARYS OGÓLNY lizmu po całym świecie. Na uwagę zasługuje również fakt, że w spotkaniach uczestniczyli zgodnie przedstawiciele różnych ras. Ruch Azusa Street stanowił swoiste połączenie religii uświęceniowej białych Amerykanów z różnymi formami pobożności, wywodzącymi się z tradycji chrześcijańskiej czarnoskórych Amerykanów, która od czasów niewolnictwa rozwijała się na południu Stanów Zjednoczonych. Pełne ekspresji uwielbienie i pieśni pochwalne, połączone z okrzykami i tańcem, występowały powszechnie zarówno wśród białych mieszkańców regionu Apallachów, jak i Murzynów z Południa. Połączenie daru języków i innych charyzmatów z muzyką i uwielbieniem, charakterystycznymi zarówno dla czarnych z Południa, jak i białych, stworzyło nową, rodzimą formę pentekostalizmu. Ten nowy wyraz życia chrześcijańskiego okazał się niezwykle atrakcyjny dla uciśnionych i biednych mieszkańców Ameryki i innych krajów świata. Fakt, że przy Azusa Street spotykali się zgodnie przedstawiciele różnych ras, stanowił w tamtych czasach, zdominowanych przez rasizm i segregację rasową, prawdziwy ewenement. Wielu obserwatorom nie mieściło się w głowie, że czarni i biali mogą wspólnie uczestniczyć w nabożeństwie, prowadzonym przez czarnoskórego pastora. Miejsce Williama Seymoura jako ważnej postaci życia religijnego w dwudziestym stuleciu nie podlega już chyba dyskusji. Sidney Ahlstrom, znany historyk Kościoła z Yale University, w wy- Spotkanie przy Azusa Street William Joseph Seymour i pracownicy z Azusa Street danej w 1972 roku klasycznej pozycji A Religious History of the American People, umieszcza Seymoura na czele murzyńskich przywódców religijnych w Ameryce. Stwierdza w niej, że przez swoją murzyńską pobożność „wywarł [on] największy wpływ na dzieje religii w Ameryce”. Seymoura i Parhama można by bez przeszkód uznać za „współzałożycieli” światowego pentekostalizmu. Rola i rozwój czarnego pentekostalizmu zostały omówione w rozdziale jedenastym. Zielonoświątkowi pionierzy Pierwsza fala pielgrzymów przemierzała Stany Zjednoczone, rozprzestrzeniając pentekostalny ogień w kościołach, misjach i na spo- 17 18 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ tkaniach pod gołym niebem, głównie w ramach ruchu uświęceniowego. Wielu amerykańskich zielonoświątkowców, którzy otrzymali dar języków na Azusa Street w 1906 roku, wracało do swoich domów, szerząc przebudzenie w swoim otoczeniu. Jednym z pierwszych był Gaston Barnabas Cashwell z Północnej Karoliny. Dzięki jego posłudze kilka denominacji uświęceniowych przyłączyło się do nowego ruchu. Wśród nich: Church of God (z Cleveland w stanie Tennessee), Pentecostal Holiness Church, Fire-Baptized Holiness Church i Pentecostal Free-Will Baptist Church. Charles Harrison Mason przybył na Azusa Street w 1906 roku, po czym powrócił do Memphis w stanie Tennessee, aby rozniecić pentekostalny ogień w Church of God in Christ. Tak on, jak i członkowie założonego przez niego kościoła należeli do pierwszego pokolenia czarnoskórych Amerykanów, narodzonego po zniesieniu niewolnictwa. Zarówno rodzice Seymoura, jak i Masona urodzili się jako niewolnicy na południu Stanów Zjednoczonych. Pomimo rozłamu na tle daru języków, do którego doszło w 1907 roku, Church of God in Christ rozwijał się w zawrotnym tempie i dzisiaj stanowi zdecydowanie największą denominację zielonoświątkową w Ameryce Północnej, posiadającą niemal sześć milionów członków w ponad piętnastu tysiącach zborów. Kolejnym pielgrzymem, który przybył na Azusa Street, był William H. Durham z Chicago. Otrzymawszy dar języków w 1907 roku, powrócił do Chicago, gdzie wprowadził do ruchu zielonoświątkowego tysiące Amerykanów ze środkowego zachodu Stanów Zjednoczonych oraz Kanadyjczyków. Jego teologia „dokonanego dzieła”, podkreślająca znaczenie stopniowo postępującego uświęcenia, którą zaprezentował w 1910 roku, doprowadziła do powstania Assemblies of God w 1914 roku. Na czele Assemblies of God stanęli Eudorus N. Bell i Joseph Flower. Z racji tego, że wielu białych pastorów, którzy należeli do kościoła Masona, przeszło do Assemblies of God, ich odejście było postrzegane częściowo jako przejaw segregacji rasowej. Z czasem Assemblies of God stały się największą denominacją zielonoświątkową na świecie, posiadającą w roku 2000 ponad dwa miliony członków w Stanach Zjednoczonych i około czterdzieści cztery miliony wyznawców w ponad 150 krajach. W 1916 roku w wyniku ostrego sporu w łonie Assemblies of God wyłonił się zielonoświątkowy nurt antytrynitarny „oneness Pentecostal”. Podkreślał on, że Jezus jest jedyną Osobą w Bóstwie, a takie terminy jak „Ojciec”, „Syn” i „Duch Święty” są jedynie „tytułami” stworzonymi przez Kościół rzymsko-katolicki. Liderzy ruchu, Frank Ewart i Glenn Cook, nauczali, że jedynym ważnym chrztem jest zanurzenie w wodzie „w imieniu Jezusa” i że STULECIE ZIELONOŚWIĄTKOWE: ZARYS OGÓLNY mówienie językami jest niezbędne do zbawienia. Do kościołów, które wyłoniły się z tego ruchu, zalicza się: Pentecostal Assemblies of the World i United Pentecostal Church. W rozdziałach piątym i szóstym zostały omówione początki i rozwój zielonoświątkowych kościołów zarówno uświęceniowych, jak i „dokonanego dzieła”. „Misjonarze z biletem w jedną stronę” Oprócz duchownych, którzy doznali przeżycia zielonoświątkowego na Azusa Street, przebudzenie w Los Angeles wywarło pośredni wpływ na tysiące innych. Był pośród nich metodystyczny pastor z Norwegii, Thomas Ball Barratt, który zasłynął jako zielonoświątkowy apostoł Europy zachodniej. Po przeżyciu chrztu w Duchu Świętym i otrzymaniu daru języków w 1906 roku w Nowym Jorku, powrócił do Oslo, gdzie w grudniu 1906 roku poprowadził pierwsze zielonoświątkowe nabożeństwa w Europie. Z Norwegii wyruszył do Szwecji, Anglii, Francji i Niemiec, dając początek kolejnym narodowym ruchom zielonoświątkowym. Dzięki jego służbie do ruchu przyłączyli się tacy przywódcy jak: Lewi Pethrus ze Szwecji, Jonathan Paul z Niemiec i Alexander Boddy z Anglii. Z Chicago dzięki działalności Williama Durhama pentekostalizm szybko rozprzestrzenił się po Kanadzie, Włoszech i Ameryce Południowej. Po 1908 roku dwaj włoscy emigranci z Chicago, Luigi Francescon i Giacomo Lombardy, dali początek dynamicznie rozwijającemu się ruchowi zielonoświątkowemu wśród włoskich społeczności w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Argentynie, a także w samych Włoszech. Niedaleko Chicago, w South Bend w stanie Indiana, dwaj szwedzcy emigranci będący baptystami, Daniel Berg i Gunnar Vingren, doznali przeżycia zielonoświątkowego. Na podstawie wygłoszonego proroctwa nabrali przekonania, że zostali powołani do Brazylii i w 1910 roku wyruszyli w podróż misyjną, która zaowocowała utworzeniem brazylijskich Assembleia de Deus. Denominacja ta stała się największym narodowym ruchem zielonoświątkowym na świecie. Razem z innymi brazylijskimi odłamami zielonoświątkowymi liczyła w 2000 roku około trzydzieści milionów członków. Z Chicago pochodził również Willis C. Hoover, metodystyczny misjonarz w Chile, który w 1909 roku stanął na czele zielonoświątkowego przebudzenia w chilijskim La Iglesia Metodista Episcopal. Usunięty z tego Kościoła, wraz ze swoimi trzydziestoma siedmioma zwolennikami utworzył La Iglesia Metodista Pentecostal, który ma obecnie w Chile półtora miliona wyznawców. 19 Budynek w Topece w stanie Kansas, nazywany przez miejscowych „Stones Folly”. To właśnie w nim w 1901 roku narodził się ruch zielonoświątkowy. John Alexander Dowie i „trofea” z uzdrowień na Światowych Targach w Chicago w 1894 roku. Smith Wigglesworth z Walii, z żyjącego w ubóstwie analfabety stał się jednym z najwybitniejszych kaznodziejów zielonoświątkowych swoich czasów. Aimee Semple McPherson w czasie „dnia noszy” w trakcie kampanii ewangelizacyjnej w Denver w 1927 roku. Czterej ewangeliści. Od lewej: Demos Shakarian, Billy Graham, Rex Humbard i Pat Robertson (zdjęcie z roku 1979). Chór ze zboru zielonoświątkowego w Łucku na Ukrainie, liczącego tysiąc pięciuset członków. Kampania ewangelizacyjna Reinharda Bonnke w Afryce w 1999 roku. Piętnaście tysięcy charyzmatyków zgromadzonych na uroczystej konferencji w St. Louis w roku 2000. Pastor David Yonggi Cho głosi kazanie na jednym z siedmiu niedzielnych nabożeństw w kościele Yoido w Seulu w Korei Południowej. Największy zbór na świecie -Yoido Full Gospel (Assemblies of God) w Seulu w Korei Południowej, liczący siedemset trzydzieści tysięcy członków. Pracownicy „700 Club” Pata Robertsona, najdłużej emitowanego chrześcijańskiego programu telewizyjnego. Od lewej: Tery Meeuwsen, Lee Webb, Lisa Ryan, Gordon Robertson i Pat Robertson. Kampania ewangelizacyjna Benny Hinna w Nairobi w Kenii w kwietniu 2000 roku. 513 Indeks A Abrams, Minnie F., 104-106, 113 Absolutnie Fantastycznie, 503 Adams, Dick, 207 Adler, biskup Randy, 440 Adonai Kościół Chrześcijan we Wrocławiu, 498, 503 African Apostlic Church of Johane Maranka, 460, 473 African Methodist Episcopal Church (AMEC), 65, 317-320, 323 African Methodist Episcopal Zion Church (AMEZ), 317, 323 Afryka, 20, 24, 91, 99, 100, 108111, 189, 267, 269, 333, 458, 459, 460, 461, 472, 475, 479, 480 Agape, Instytut Wydawniczy, 495 Agar, Grace, 101 Aglow, 305, 415 Ahlstrom, Sidney, 17, 325 Airport Vineyard Church (Toronto), 25, 445 Aladura, Spirit Movement 471 Aldersgate, konferencje, 219, 221 Aldersgate, ruch metodystyczny, 219, 221, 282, 431 Alfa Kurs, 272-273 Alleluia Community, 419 Allen, Amos Alonzo, 385, 388, 389, 390, 391 Allen, Richard, 316, 317 Alpha and Omega Pentecostal Church, 333 Alsobrook, David, 245 American Baptist Charismatic Fellowship, 225 American Baptist Churches, 224, 225, 229, 485 American Board of Commissioners of Foreign Missions, 106 American Center for Law and Justice, 225, 433 American Lutheran Church, 192, 193, 195, 196 American Methodist Church, 215, 219 Ameryka Południowa, 21, 22, 25, 347, 361, 391, 398, 500 Ameryka Północna, 18, 23, 82, 92-94, 105, 112, 120, 268, 347, 349, 377, 398, 431, 478-480, 487, 498 Ameryka Środkowa, 23, 352, 354, 361, 364, 500 Amos, biskup Barbara, 341 Anderson, Allan, 117 Anderson, Paul, 195 Anderson, Robert Mapes, 24, 83, 85, 176, 356, 380 Andersson, Ida, 108 Andrews, William A., 343 Angelus Temple, 160-164, 297299 Angley, Ernest, 391 Anglia, 14, 19, 33-35, 40, 42, 54, 55, 90, 94, 95, 99, 182, 187, 200, 222, 238, 243, 261, 270, 273, 280, 281, 286, 296, 354, 356, 432, 441, 444, 478, 504 Anglican Renewal Ministries, 471, 483 Anglikańscy charyzmatycy, zob. Charyzmatycy anglikańscy Angola, 109, 476 Ann Arbor, 237, 253, 262, 263, 264, 276, 418, 419, 472 Annacondia, Carlos, 372, 373 Anthony, Susan B., 288 Antiochian, Evangelical Ortodox Mission, 441 Antytrynitaryzm, 18, 126, 156, 166, 169, 460, 489, 492-493 Anyang Assembly of God (Seul), 438 Apostle (film), 435 Apostolic Church (Walia), 469 Apostolic Faith (Azusa Street), 16, 77, 89, 90, 92, 326, 327, 350, Apostolic Faith (E. N. Bell), 154 Apostolic Faith (Parham), 59, 291, 293, 325, 442 Apostolic Faith (Portland, Oregon), 77, 84, 168, 294 Apostolic Faith (Seymour), 16, 93, 95, 105, 109, 168, 294 Apostolic Faith Church (Bournemouth), 469 Apostolic Faith Church of God, 324, 345 Apostolic Faith Mission (Los Angeles), 80 Apostolic Faith Mission (Południowa Afryka), 20, 109, 111, 424, 425 Apostolic Faith Movement, 16, 83, 150 Apostolic Light, 105 Apostolic World Christian Fellowship, 460, 476 Apostolski Kościół Wolnych Chrześcijan „Kanaan”, 497, 498, 499, 501 Arganares, Ricardo, 269, 506 Argentyna, 19, 25, 28, 112, 113, 223, 366, 368, 373, 375, 391 Argue, A. H., 82 Arguizoni, Sonny, 357 Arianie polscy, 492 Aridas, Chris, 264 Armia Zbawienia, 160, 165, 182, 218, 219, 242, 286, 296, 298, 481 Arnott, Carol, 310 Arnott, John, 25, 310, 444, 445, 447 Arthur, Mary, 292 Arthur, William, 37, 38, 51 Asamblea Apostolica de la Fe en Cristo Jesus, 358 Asamblea Cristiana (Brazylia), 367 Asberry, Richard i Ruth, 62, 63, 68, 77, 293, 324, 325 Asbury, Francis, 51, 84, 215, 246, 247, 249 Asemblea de Iglesias Cristianas, 357, 358 Ashcroft, John D., 158 Aslaksen, E., 501 514 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Assambleia de Deus (Brazylia), 19, 113, 114, 158, 357, 364, 368-369, 382 Assemblies of God Theological Seminary, 310 Assemblies of God, 13, 18, 20, 93, 102, 119, 120, 122, 123, 128, 132, 135, 136, 141, 147, 150159, 161, 163, 165, 166, 168, 170-172, 175-178, 182, 190, 200, 223, 229, 241, 279, 289, 291, 293, 297, 312, 322, 355359, 364, 367, 370, 384, 388, 392, 399, 402-403, 420, 423, 424-426, 429, 433, 436, 437, 439, 443, 445, 460-461, 468, 475, 482, 484, 489 Association for Native Evangelism, 392 Association of International Mission Services (AIMS), 482 Association of Vineyard Churches, 22, 25, 444, 445, 478, 499 Atkinson, Joe, 225 Atkinson, Maria, 370, 382 Augsburger, Fred, 234, 235 Augustyn, święty, 31, 32 Australia, 99-100, 117, 261, 262, 298, 398, 419, 459, 460, 461, 473, 480 Azja, 101, 102-108, 167, 268, 269, 271, 302, 318, 322, 327, 385, 391, 398, 407, 453, 459, 461, 479, 480 Azusa Street Mission, 64-85, 119, 131, 168, 294, 325, 360 B Bakker, Jim, 23, 395, 396, 400, 402, 408, 410, 434 Bakker, Tammy Fay, 308, 400, 408, 410, 434 Baldwin, James, 128 Ball, Henry Cleopas, 356, 358, 359 Baptystyczna odnowa charyzmatyczna, 221-229, 246, 419, 504505 Baptystyczni zielonoświątkowcy, zob. Zielonoświątkowcy baptystyczni Baptyści, 19, 20, 37, 45, 47, 54, 62, 78, 82, 94-98, 113, 114, 122-123, 131, 138, 144, 149, 153, 155, 161, 166, 169, 181, 182, 186, 221-225, 227-229, 235, 246, 307, 316, 317, 321, 322-323, 325, 327, 331, 333, 335, 338, 340, 342, 355, 367, 384, 414, 419, 423, 433, 436437, 504-505 Barnett, Tommy, 157 Barnhouse, Donald Gray, 412 Barr, Edmund i Rebecca, 92 Barratt, Thomas Ball, 19, 89, 90, 91, 94, 97 Barrett, David B., 25, 119, 157, 423, 436, 447 Bartleman, Frank, 55, 59, 62, 66, 69, 73, 76, 80, 81, 84, 85, 125, 131, 327 Basham, Don, 416, 417, 427 Batmans, G. W., 109 Baxter, Ern, 416, 417, 427 Bazan, Demetrio, 356, 357 Beall, Myrtle D., 301 Beatitudes, 262, 267, 274, 507 Beatty, Bill, 419 Belgia, 21, 257, 261, 429, 472, Bell, Charles, 441, 447 Bell, Eudorus N., 18, 153, 154, 155, 156, 171, 176, 223 Benham, Priscilla, 310 Bennett, Denis, 21, 181-187, 201, 202, 207, 208, 209, 210, 277, 417, 427, 471 Bennett, Rita, 415 Bentley, William, 335, 337, 345 Berg, Daniel, 19, 113, 114, 368, 369, 380, 382 Berlińska Deklaracja, 95, 487, 488 Bernard, David, 176 Berntsen, Bernt, 93 Bess, Ray i Marjorie, 224, 225 Bethel African Methodist Episcopal Church, 317 Bethel Bible College, 291 Bethesda Missionary Temple, 301 Beulah Heights Bible and Missionary Training School, 296 Beverly Hills Baptist Church, 224 Białoruś, 489, 500 Bible Standard Church, 167, 168 Bieganie, 46 Blachnicki, Franciszek, 505 Black Entertainment Network (BET), 404 Black, Warren, 242, 243, 249 Blackston, Lorenzo D., 317, 318 Blake, biskup Charles, 440 Blessed Trinity Society, 187, 471 Bloy, biskup Francis, 185 Blumhofer, Edith L., 26, 84, 85, 175, 176, 177, 178, 299, 310, 312, 313 Błogosławieństw, wspólnota, zob. Beatitudes Boardman, William, 15, 199, 287 Boberg, Folke, 110 Boddy, Alexander A., 19, 90, 94, 182, 184, 471 Bonnie Brea Street, 62-64, 67, 76, 77, 293, 294, 325 Bonnke, Reinhard, 23, 24, 373, 406, 421, 431, 445 Boone, Pat, 190 Booth, Catherine Mumford, 286, 312 Booth, William, 286 Bosworth, F.F., 290, 291 Boyd, Frank, 153 Boydton Institute, 319 Bradford, Brick, 21, 202, 203, 207, 208, 209, 212, 427 Bradin, Gheorghe, 99, 117 Branham, William Marion, 180, 223, 301, 334, 384, 385, 388, 408, 414, 491, 493 Brasil Para Cristo, 364, 369, 460, 476 Bratlie, Sigurd, 491 Brazylia, 19, 23, 25, 28, 112-116, 137, 158, 207, 271, 349, 364372, 377, 380, 458, 460, 473, 476 Bredesen, Harald, 180, 186, 190, 191, 210, 225, 226, 401 Bresee, Phineas, 68, 242 Brethren Renewal Services, 235 Bridal Call, 161, 297, 298 Bridegroom's Messenger, 134 Brighton, konferencja, 273, 274, 432 Bringham, Ray, 245 Brinkman, George, 166 Broczyna, ośrodek Teen Challenge, 495 Brown, Charles Edwin, 320, 344 Brown, James, 181, 186, 201, 203 Brown, Marie Burgess, 82, 96, 291 Brownsville Assembly of God (revival), 25, 435, 445, 447 Brumback, Carl, 175, 176, 177, 312, 313 Brunk, George, 234 Brunk, Henry, 232, 248 Brusco, Elizabeth, 348, 380 Buchart, Wayne, 245 Buckingham, Jamie, 223, 225, 246, 306, 312, 408, 427, 447 Bullard, Ray, 253 Bułgaria, 95, 96 Bundy, David, 116 Burciaga, Cesareo, 371 Burgess, Stanley M., 26, 50, 116, 146, 178, 208, 276, 312, 342, 345, 379, 407, 446, 447 Burnett, William, 187 Burning Bush, 320 Burns, Percy, 207 Burton, William F. P., 95 Bushnell, Katherine, 287, 288, 309 Buskirk, Jimmy, 217 Bynum, Juanita, 341 C Calisi, Matteo, 274 Callahan, George, 207 Calvary Ministries International, 478 Całkowite uświęcenie, 14, 27, 39, 40, 120, 122, 135, 145, 149, 152, 199, 200, 215, 325, 329, 464, 491 Camp Creek, Holiness Church, 139, 140 Camp Farthest Out, 202 Camp meetings, zob. Zjazdy Campbell, Alexander, 321 Campbell, Jabez, 317, 318 Campbell, Joseph, 146, 147 Campbell, Mary, 35, 36, 199 Campus Crusade for Christ 505, 506, Cane Ridge, 45, 198, 444 Cane Ridge, Presbyterian Church, 45 Cantalamessa, Raniero OFMCap, 267, 274, 506 Canterbury, 188-189, 432, 441 Capps, Charles, 421 Carlyle, Thomas, 37, 51 Carman, 444 Carmichael, Ralph, 396 Carpenter, Joel, 117 INDEKS Cashwell, Gaston Barnabas, 18, 81, 82, 131-134, 141, 142, 200, 223 Catholic Apopstolic Church (E. Irving), 200 Catholic Apostolic Church (Zion City), 99, 109, 110 Catholic Apostolic Church, 14, 37, 200 Catholic Fraternity of Charismatic Covenant Communities and Fellowships, 270 Cavnar, Bobby, 419 Cel, 503 Celina de Albuquerque, 368 Centrum Biblijne „Jezus jest Panem”, 499, 502-503 Centrum Biblijne "Słowo Życia" w Szczecinie (KBwCh), 504 Centrum Chrześcijańskie „Emanuel” w Mońkach (KBwCh), 497 Centrum Chrześcijańskie Woda Życia” w Koszalinie (KBwCh), 496, 498, 502 Centrum Formacji „Wieczernik” z Magdalenki, wydawnictwo, 507 Cessation theory, zob. Teoria o ustaniu darów Ducha Świętego Chambers, Nora, 300 Chant, Barry, 117 Chapman, J. Wilbur, 42, 99 Chappell, Paul, 387 Charisma, 24 Charismatic Bible Ministries, 478 Charismatic Episcopal Church, 440 Charismatic Renewal Services, 419 Charyzmatycy anglikańscy, 187189, 208, 432, 436, 440-441, 458-461, 462, 464, 471-472, 482, 484-485 Charyzmatycy katoliccy, 14, 2122, 26, 217, 226, 233, 251-277, 414, 416-418, 420-429, 436, 443, 453, 458, 460, 464, 471, 472, 493, 494, 506-507 Charyzmatycy metodystyczni, 214-222, 246 Charyzmatycy niezależni, 452, 454, 466, 477-478 Charyzmatycy protestanccy, 21, 25, 179-212, 213-249, 254, 256, 259, 416, 417, 428, 236, 453, 458-461, 464, 473, 482, 500, 504 Charyzmatycy Wesleyańscy, 241 Charyzmatycy, 14, 21, 25, 145, 164, 195, 196, 197, 201-204, 207, 208, 213-249, 251-278, 303, 326, 377, 396, 401, 411, 412, 416, 417, 421-423, 426, 428, 430-436, 441-443, 450457, 458-465, 469-485, 493, 494, 506, 508 Charyzmatyczne wspólnoty, 237, 253, 254, 256, 259, 262-277, 418-420, 440, 451, 453, 457, 471, 472, 478, 484, 493-494, 498, 500-503, 505-508 Chavez, Enrique, 367 Chawner, Charles i Emma, 111 Chen Ye-Su Chiao Hui, 107, 460, 469 Chemin Neuf, wspólnota, 262, 267, 272, 419, 507 Cherry, John A., 338 Chile, 19, 23, 28, 104, 113, 116, 118, 137, 220, 349, 365-367, 374, 379, 381-382, 438, 460 Chiny, 88, 93, 95, 99, 100, 101, 106, 107, 112, 160, 287, 307, 351, 436, 453, 458, 460, 475, 477 Chitemo, Biskup, 187 Chiu, Ban it, 187 Chleb Życia, wspólnota 507 Cho, Paul (David) Yonggi, 20, 157, 303, 304, 406, 430, 438, 439 Cho, Yong Mok, 438 Choi, Jashil, 304 Christ for the Nations, 301, 391, 393, 395, 409, 478 Christ's Sanctified Holy Church, 320 Christenson, Larry, 51, 181, 192196, 207, 208, 210, 211, 277, 427, 429 Christian and Missionary Alliance, 42, 112, 151, 153, 163, 176, 200, 288, 289, 296, 300, 405 Christian Band, 329 Christian Broadcasting Network (CBN), 23, 395, 396, 401-403 Christian Catholic Apostolic Church (J. A. Dowie), 99, 109, 110 Christian Century, 400 Christian Coalition, 225, 433, 435 Christian Evangel, 153 Christian Growth Ministries, 416 Christian History, 46, 123, 133, 140, 152, 161, 170, 299, 326, 360, 435 Christian Life, 225 Christian Recorder, 318 Christian Union, 138 Christian, William, 321, 327, 330 Christianity Today, 184, 197, 433, 435, Chryzostom, Jan, 32 Chrzest w Duchu Świętym, 1316, 19, 20, 27, 30, 32, 35, 3844, 47, 54, 56-58, 61-64, 66, 68, 72-73, 75-77, 79-81, 89-94, 9697, 99-100, 104-105, 107-112, 114-116, 121, 125-126, 131135, 141, 144, 145, 149-151, 153, 155, 159-160, 163, 166, 168-169, 173, 181, 183-186, 188, 190, 192-195, 200-205, 209, 215-219, 221-227, 229, 232-235, 239-246, 251-254, 256, 258-260, 269, 279, 283, 285, 289, 291-294, 296, 298, 300, 307, 311, 316, 325, 327, 331-332, 342, 351, 359, 363, 365-366, 368, 370, 383, 401, 423, 424, 433, 443, 445, 460, 464, 465, 468, 470-471, 475, 488, 489, 492, 493, 498, 505 Chrzest w ogniu, 41, 47, 48, 66, 104, 113, 131, 135, 138, 139, 184 Chrześcijańska Wspólnota „Górna Izba” w Gorzowie Wielkopolskim (KBwCh), 497 Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna w Bielsku Białej, 498 515 Chrześcijańska Wspólnota Pięćdziesiątników, zob. Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa, 490, 493 Chrześcijański Kościół „Dobra Nowina” w Pabianicach, 498 Chrześcijański Kościół „Maranatha” w Wiśle, 498, 501 Chrześcijański Kościół Reformacyjny, 497, 503 Chrześcijańskie Centrum „Pan jest Sztandarem” w Tarnowie, 499 Chrześcijańskie Centrum „Słowo Życia” w Uppsali (Szwecja), 502, 503 Chrześcijanin, 494, 500 Church of Christ (Holiness, USA), 126, 146-147, 343 Church of God (Anderson, Ind.), 60, 138, 141, 241, 242, 244246, 317, 320-321, 325 Church of God (Cleveland, Tennessee), 15, 18, 29, 82, 93, 119, 132-133, 136, 138, 140-143, 146, 148, 242, 300, 360, 364, 370, 392, 438, 460, 468, 503 Church of God (Mountain Assembly), 82 Church of God Graduate School of Theology, 310 Church of God in Christ, 15, 18, 77, 81, 119, 122-130, 146, 151, 154, 155, 223, 242, 324, 328329, 330-335, 343, 344, 413, 129, 438, 460, 467, 468, 476, 496 Church of God of Prophecy, 138, 140, 143, 146, 148, 361 Church of God, (Apostolic), 324, 329, 344, 460 Church of God, World Headquarters, 138, 143 Church of Nazarene, 145, 153, 215, 219 Church of Our Lord Jesus Christ of the Apostolic Faith, 329, 335, 460 Church of the Living God, the Pillar and ground of Truth, 321, 324, 329, 332, 344 Church of the Redeemer (Houston), 186, 484 Church on the Rock (Rockwall), 227 Church on the Way, 164, 165, 438 City of Faith, 387, 434 Clark, Gary, 21, 224, 225, 227, 248 Clark, Steve, 22, 253, 263, 418 Cleary, Edward L., 116 Clemmons, Ithiel, 146, 147, 337, 345, 413 Cleveland, E.E., 334 Coakley, Thomas, 355, 380 Cobbins, Otho, 343 Coe, Jack, 180, 385, 388 Coggan, Donald, 188 Cole, Rilda, 293 Collins, A. P., 153 Collins, David, 187 Colored Methodist Episcopal Church, 320 Communio e Liberazione, ruch, 269 Community of Jesus, 419, 484 Compassion, Instytut Wydawniczy, 503 516 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Conatser, Howard, 21, 181, 223, 224 Cone, James, 337 Confidence, 90, 94 Congo Evangelistic Mission, 95 Congregacao, Crista (Brazylia), 113, 364, 367, 368, 460, 476 Congregational Holiness Church, 135 Conn, Charles W., 140, 146, 300 Cook, F. M., 109 Cook, Glenn A., 18, 68, 125, 156, 169, 327 Cook, Mozella, 333 Cookman, Alfred, 216 Copeland, Kenneth, 24, 341, 397, 398, 403, 404, 406, 421, 423 Coppin, Levi, 317, 318 Cordes, Paul, 258, 272 Corvin, R. O., 135 Couples for Christ, 272 Courtney, Howard P., 164 Covenant Ministries, 478, 496, 504 Cox, Harvey, 26 Crandall, Benjamin, 300 Crawford, Florence, 77, 78, 82, 168, 294, 327 Criswell, W. A., 224 Crouch, Andre, 338, 341 Crouch, Jan, 308, 403 Crouch, Paul, 23, 340, 396, 400, 403 Crouch, Samuel, 332 Crumpler, A.B., 15, 130, 131, 133 Crutchfield, Finis, 218 Cruz, Nicky, 357 Cuda, 20 22, 27, 31-32, 35, 46, 49, 58, 59, 70-74, 77, 80, 82, 89-90, 99, 100, 104, 108, 110112, 115, 128, 130, 161, 180, 193, 196, 198, 221, 222, 232, 234, 236, 290, 306, 334, 372374, 383-385, 388-392, 397, 404, 424, 463-465 Cullis, Charles, 289 Cumberland Presbyterian Church, 199, 207 Cunningham, Loren, 443 Curtis Hotel, strzelanina, 417, 427 Czasy ostateczne, 8, 34, 37, 57, 88, 89, 112, 139, 159, 231, 232, 285, 425 D D.C. Talk, 444 Dabney, Elizabeth, 332 Dania, 478 Daniels, David, 315 Darby, John Nelson, 34 Dary Ducha, 14, 23, 27, 30-35, 38, 41, 42, 77, 89, 96, 99, 102, 115, 124, 126, 182, 185, 189, 193, 196, 198, 200, 203-206, 219, 222, 232, 234, 236, 240, 241, 245, 246, 252, 255, 256, 258, 265, 270, 273, 280, 281, 301, 413, 437, 440-442, 457, 461, 463-465, 481, 488, 492 Daugherty, Billy Joe, 438, 442 Daughtry, Alonzo, 333 Davidson, Charles, 146, 148 Davies, W. J., 88 Davis, W. H., 317 Dawidow, Bolesław, 496 Dayton, Donald, 40, 49, 51, 84, 246 de Klerk, F. W., 429 De Leon, Victor, 355, 379, 380 De Menleon, Albert, 259 DeCelles, Paul, 419 Deeper Life Bible Church (Lagos), 438, 460 Deiros, Pablo A., 347 Dekada ewangelizacji, 268, 273, 431 Deliverance Evangelistic Centers, 334, 345 Dembowski, biskup Bronisław, 505 Demony, wyrzucanie, 30, 88, 125, 179, 203, 228, 437, 442, 464 Dempster, Murray W., 116 Denham, Dick, 207 Denny, Dick, 196 Derstine, Gerald, 22, 180, 230233, 236, 246, 248 Deus e Amor (Brazylia), 364, 460, 476 Dialog, katolicko-zielonoświątkowy, 424-429 Dieter, Melvin, 41, 50, 51 Difato, Edith, 419 Dinakaran, D.S., 406, 407, 410 Diocesan Renewal Centers, 264 Dodge, Flo, 253 Dokonanego dzieła teologia, 1819, 79-80, 135, 149-177, 468 Dollar, Creflo, 342, 403, 406, 410 Dorries, David, 50, 51 Dorsey, Thomas, 333, 335, 341 Douglass, Frederick, 324 Dowie, Alexander, 20, 94, 99, 109, 110, 111, 291 Drake, Harriett, 216 Draper, Minnie Tingley, 112, 296 Drgawki, 45, 46, 80, 215 Droga - Prawda - Życie, 490 Druga fala, 214, 422, 449-452, 458-484 Drugi Zbór ZKE w Lublinie, 489, 495, 496 Drugie błogosławieństwo, 14, 15, 27-29, 38-40, 42, 44, 47, 60, 79, 120, 122, 123, 134, 135, 141, 145, 149-153, 195, 215, 216, 219, 241, 325, 468 Drugie przyjście Chrystusa, 30, 34, 101, 121, 135 Drugie Wielkie Przebudzenie, 76, 283 Dryden, Ron, 438 Du Plessis, David, 20, 192, 201, 256, 277, 424-426, 430, 446 Duffield, Guy, 165, 178 Duncan, Siostry, 295, 296, 300 Dunn, Północna Karolina, 81, 106, 132, 133, 223 Duquesne University, 22, 251, 253 Durham, William H., 18, 19, 7882, 112, 135, 144, 149-153, 217, 319, 320, 365, 367, 368, 468 Dutch Pentecostal Missionary Society, 95 Dutch Reformed Church, 190, 226 Duvall, Robert, 435 Dynamite, chrzest Ducha Świętego, 48, 131, 138 Dzieło łaski, zob. Drugie błogosławieństwo Dżentelmeńska umowa, 127 E Easton, Susan, 101 Ecumenical charismatic conference, 235, 273, 274, 428, 430, 432 Edwards, Jonathan, 199, 211 Egipt, 103, 473 Egzorcyzmy, 89, 204, 334, 427, 468 Egzotyczne manifestacje, 25, 263, 437, 444-445 El Shaddai, ruch, 272 Elaw, Zilpha, 316 Elbert, Paul, 484 Elim Bible Institute, 301 Elim Pentecostal Church, 182 Ellel Ministries, 501 Emmanuel, wspólnota (Australia, Brisbane), 262 Emmanuel, wspólnota (Paryż), 259, 262, 267, 272, 419, 484 Emmert, Athanasius, 237, 248, 473 Emmons, David, 240 Episcopal Church, 182, 184-187, 189, 440, 471, 484 Episcopal Renewal Ministries, 472, 483 Episkopalianie, 22, 180-188, 208, 213, 414, 428, 433, 471 Epstein, Daniel, 312 Epstein, David, 175 Ervin, Howard, 224, 246 Espinosa, Gaston, 360, 381 Espinoza, Efraim, 359 Estonia, 95 Etter, Maria Woodworth, 23, 180, 289, 290 European Charismatic Consultstion, 268 Evangelical and Reformed Church, 238 Evangelical Holiness Church (Korea), 480 Evangelii Nuntiandi, encyklika, 267 Evans, Colleen Townsend, 205 Evans, Louis, 205 Evening Light Saints, 61, 325 Every Nation, 497 Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa, 488, 492 Ewangeliczny Kościół Metodystyczny, 504 Ewangeliści telewizyjni, zob. Kaznodzieje telewizyjni Ewangeliści uzdrowieńczy, zob. Kaznodzieje uzdrowieńczy Ewangelskij Hołos, 489 Ewart, Frank, 18, 156, 169, 170, 172, 175 INDEKS F Faith Christian Fellowship International, 478 Faith Churches, 420-421, 423, 478, 497, 502, 503-504 Faith Movement, zob. Wiary ruch Faith Seminar of the Air, 421 Falwell, Jerry, 396 Family Channel, 400, 401 Faricy, Robert SJ, 506 Farrow, Lucy, 61, 63, 91, 109, 292, 293, 294, 324, 325, 327 Federation of Transparochial Covenant Communities, 272 Fell, Margaret, 281 Fellowship of Charismatic Christians in the United Church of Christ, 239-240, 249 Fellowship of Christian Assemblies, 478 Fellowship of Covenant Ministers and Churches, 478 Felts, C. C, 317 Ferry, Jim, 419 Fetler, William, 95 Feu et Lumiere, wspólnota, 262 Fierro, Robert, 357, 360 Filadelfia, Kościół (Sztokholm), 95, 96, 97 Filipiny, 265, 268, 269, 272, 393, 405, 453, 458, 460, 472, 477 Finlandia, 90, 95, 98 Finney, Charles Grandison, 28, 40, 199, 283, 285, 287 Fire Baptized Holiness Church, 15, 18, 47, 81, 131, 132, 133, 134, 138, 144, 319, 321, 324, 328, 329, 345, 468 First Great Awekening, zob. Pierwsze Wielkie Przebudzenie First wave, zob. Pierwsza fala Fisher, Elmer, 81 Fisher, H. L., 144, 148, 319, 339 Fletcher, William C, 116 Flores, Jose Prado, 267, 269 Flower, J. Roswell, 13, 18, 58, 82, 91, 117, 118, 153, 154, 156, 170, 171, 176, 279 Focolari, ruch, 271 Foote, Julia, 316 Forbes, Bishop James A., 144, 145 Forbes, James A, Jr., 337 Ford, Bishop L. H., 336 Forrest, Tom, 268, 269, 411, 430, 431 Fortuna, Stan, 266 Foster, Fred J., 175 Fountain Trust, 187, 210, 471 Francescon, Luigi, 19, 112, 113, 115, 367, 368, 382 Franciscan Friars of the Renewal, 266 Francja, 19, 33, 259, 261, 262, 267, 269, 274, 369, 419, 432, 473, 478 Francuska Rewolucja, 33 Frazee, J. J., 172 Free Methodist Church, 44, 46, 219, 242, 431 Freeman, D. S., 144 Free-Will Baptists, 18, 82, 132, 133, 223, 242 Freidzon, Claudio, 25, 373-376 French, Talmadge L., 176 Frey, biskup William, 187 Fritsch, Cora, 101, 108, 115, 118 Frodsham, Stanley, 83 Fulford, W. H., 15, 144, 319, 320, 327, 332 Full Gospel Baptist Church, 338 Full Gospel Business Men's Fellowship International, 253, 256 Full Gospel Chaplaincy, 478 Full Gospel, 119 Fullam, Everett Terry, 22, 187, 189, 210 Fuller Theological Seminary, 22, 197, 229, 310, 422, 441, 500 Fuller, William E., 321, 327 Fullness, 228, 248 Fulton, Charles, 22 G Gambino, Hannah Stewart, 116 Gardiner, Gordon P., 291 Garr, Alfred G. i Lillian, 105, 106, 107 Garrison, Gene, 229 Gaxiola, Dr. Manuel J., 351, 379, 380 Gee, Donald, 489 Gemeinschaftsbewegung, 487 Geminez, John, 431, 432 Generalna Konferencja Charyzmatyczna w Kansas City, 24, 218, 219, 226, 235, 239, 240, 245, 261, 262, 303, 420, 428430, 432 George, Don, 157 Ghezzi, Bert, 259 Gibson, Christine, 297, 300 Gibson, Reuben A., 300 Gill, Kenneth, 170 Gillquist, Peter, 441, 447 Gingerich, Harold, 234 Gitre, Ed, 90 Glad Tidings Tabernacle, 82, 96, 291 Glemp, kardynał Józef, 506, Glencoe, spotkania, 427, 428, 430 Glick, biskup Elam, 233 Glory of God Covenant Community (Malta), 267 Glory of God Covenant Community, 267 Glosolalia, 9, 32, 35, 132, 141, 142, 163, 181, 182, 184, 199, 203, 204, 242, 243, 244, 245, 259, 327, 464, 465, 468 Głos Prawdy, 488 God Chanel, 502 Godawa, Paweł, 497 God's Bible School, 300 God's Delight Community, 419 God's Little Children, wspólnota, 269 Godwin, J. R., 221 Goff, James R., Jr., 26, 84, 117, 152, 409 Goforth, Jonathan, 87, 88, 117 Goings, George, 322, 327, 330 Goldsberry, Harry Willis, 334 517 Goodwin, Benny Jr., 337, 345 Gordon, Adoniram J., 15, 42, 222, 289, 295 Gospel Crusade Evangelistic Association, 232 Goss, Howard A., 154, 172, 313 Gould, Jack, 390 Gould, Theophilius, 317 Górna Wolta, 103 Graham, Billy, 28, 230, 373, 387, 396, 418, 431 Grant, Amy, 444 Grant, W. V, 390 Greek Orthodox Church, 441 Green, Keith, 444 Gregory, Chester, 146, 148, 343, 344 Griffin, Merv, 396 Groeschel, Benedict, 266 Grona gniewu, 120, 167 Gros, Jeffrey, 348, 380 Gruzja, 478 Grycz-Śmiełowski, Karol, 492 Guerra, Elena, 254 Guide to Holiness, 39, 40, 216, 285 Gustin, Steve, 244 Gwatemala, 23, 207, 364 H Hadden, Jeffrey K., 408, 410 Hagee, John, 438 Hagin, Kenneth E. Sr., 24, 397, 398, 405, 406, 410, 421, 501, 502 Hunter, Harold, 439, 447 Hutchins, Julia, 60, 61, 109, 324, 325 Hyatt, Susan C., 279, 312 Hybels, Bill, 437, 442 I Iglesia Cristiana Independiente Pentecostal (Meksyk), 370 Iglesia de Dios Pentecostal (Portoryko), 357 Iglesia Metodista Evangelica (Chile), 366, 367 Iglesia Metodista Pentecostal (Chile), 19, 137, 220, 365- 367 Iglesia Metodista Wesleyana (Brazylia), 137 Iglesia Pentecostal de Chile, 367 Iglesia Santa Pentecostes (Meksyk), 370 Indianapolis Charismatic Conference (1990), 24, 240, 273, 420, 431 Indie, 24, 88, 94, 95, 98, 101, 103-106, 112, 257, 262, 268, 271, 287, 296, 365, 392, 406, 407, 439, 445, 453, 460, 472 Indonezja, 95, 143, 436, 453, 458, 460, 472, 477 Iniziativa di Comunione nel Rinnovamento Carismato, 271 Inskip, John S., 45 Instytut Biblijny w Gdańsku, 489 Instytut Dereka Prince’a, 495, 496 518 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Instytut Gallupa, 197, 213, 229, 387, 433 International Brotherhood of Communities, 419 International Catholic Charismatic Renewal Office, 263, 472 International Catholic Charismatic Renewal Services, 270, 277, 483 International Catholic Programme of Evangelization, 267 International Charismatic Bible Ministries, 403 International Charismatic Consultation on World Evangelization (ICCOWE), 268, 273-274, 432 International Church of the Foursquare Gospel, 23, 119, 158160, 168, 176, 178, 297, 361, 392, 438, 460 International Convention of Faith Ministries, 478 International Council for the Catholic Charismatic Renewal Services (ICCRS), 506 International Fellowship of Faith Ministries, 478 International Ministers Forum, 478 Iowa Holiness Association, 47 Irish, Charles M., 187 Irving, Edward, 14, 34, 35-37, 50, 51, 199, 200, 211 Irwin, Benjamin Hardin, 15, 47, 48, 131, 135, 138, 141, 144, 321 J Jackson, John Paul, 501 Jackson, Wilbur, 245 Jacobs, Cindy, 304, 500 Jacobs, Sam, 264, 265, 266 Jaffray, Robert, 107 Jakes, Thomas Dexter, 145, 340, 341, 406, 410, 438 Jan Paweł II, papież, 258, 265, 268, 269, 270, 425 Jan XXIII, papież, 254 Janowice Wielkie, Ośrodek Misji Nowa Nadzieja, 495 Janseniści, 27 Japonia, 20, 100, 101, 107, 108, 477 Jaramillo, Diego, 269 Jednota Braci Polskich, 492, 493 Jednota Czeskobraterska, 492 Jesus name, 156, 169, 171, 493 Jesus only, 156, 169, 384, 469, 493 Jesus people revolution, 336, 443 Jeter, J. A., 125 Johns, Cheryl Bridges, 310 Johns, Redding B., 317, 318 Johnson, Mary, 108 Jones, Charles E., 26, 148, 247, 249, 381, 456, Jones, Charles Price, 122-126, 130, 322, 323, 327, 343, 344, Jones, O. T, Sr., 129 Jorstad, Erling, 209 Jotabeche Iglesia Metodista Pentecostal, 366, 367, 465 Joyner, Rick, 501 Jungkuntz, Theodore, 194, 195, 211 K Kajfosz, Jan, 488 Kalwin, Jan, 32, 198 Kanada, 19, 40, 48, 82, 92, 164, 200, 234, 238, 260, 266, 291, 292, 294, 296, 309, 349, 473 Kansas City, Konferencja Charyzmatyczna (1977), 24, 218, 226, 235, 239, 240, 245, 261, 262, 303, 418, 420, 428, 430, 432 Karaibski pentekostalizm, 143, 352-355, 365 Kassell, 487 Katoliccy charyzmatycy, zob. Charyzmatycy katoliccy Katolicka odnowa charyzmatyczna, 7, 21-22, 26, 226, 251-278, 414, 418-420, 424-429, 443, 453, 459, 461, 464, 471, 472, 482, 492, 493-494, 496, 498, 501, 503, 505-508 Katolicka tradycja mistyczna, 33, 215, 348 Katolicy, 7, 10, 22, 27, 28, 32, 47-49, 65, 100, 179, 180, 186, 213, 217, 226, 232, 251-278, 303, 360, 363, 365, 370, 374, 377, 378, 412, 414, 416, 418420, 424, 426, 428, 432, 433, 436, 458, 460, 470-472, 480 Kaznodzieje telewizyjni, 23, 25, 180, 218, 306, 308, 337, 340, 383-410, 416, 421, 434, Kaznodzieje uzdrowieńczy, 23-24, 168, 180, 305, 383-386, 388, 390, 392, 395, 397, 399, 403, 404, 406-408, 414, 423 Keifer, Ralph, 253 Kekako, program, 267, 269, 507 Keler, Marian, 92 Kellar, Sister Nancy, 22, 264, 269 Kelsey, Morton, 30 Kendrick, Klaud, 83, 147, 175, 176 Kenia, 92, 187, 207, 405, 462, 471, 473, 476 Kennedy, Minnie, 160, 299 Kenoly, Ron, 341 Kenyon, Essek William, 420 Kerala, (Indie), 103, 257, 271 Keswick, 14, 15, 42-44, 88, 98, 103, 283, 284, 287, 288 Kildahl, John, 194, 210 Kilpatrick, John, 25, 445 Kim, David, 442 Kimbangu, Simon, 460 King, Edward, 34 King, Joseph Hilary, 15, 132, 135, 147, 220 King, Martin Luther, 130, 325 Kings Mountain Faith Fellowship, 245 Kisiel, Robert, 493 Kivengere, biskup Festo, 187, 189 Klasyczni zielonoświątkowcy, 14, 21, 28, 92, 106, 112, 164, 167, 176, 184, 188, 190, 195, 214, 219-220, 241, 255, 307, 334, 362-363, 377, 387, 411, 412, 414, 420, 424, 438, 442, 450, 451, 458, 460, 464, 466-469, 476, 478, 489, 491, 496 Klaus, Byron D., 116, Knapp, Martin Wells, 41, 51 Knight, Kate, 105 Knox, Ronald, 198 Koch, Roy, 233, 234, 235, 248 Kolumbia, 269, 348, 370 Komisja Teologiczna (przy KZK), 506 Komórkowy kościół, 507 Kongresy Odnowy w Duchu Świętym w Polsce, 506 Korea Południowa, 304, 438 Kornweibel, Theodore Jr., 330, 345 Kostaryka, 364 Kościoły Boże, 139-144 Kościół „Chrystus dla wszystkich”, 497, 504 Kościół „Droga sprawiedliwych” w Warszawie, (KBwCh) 497 Kościół „Słowo Życia” we Wrocławiu, (KBwCh) 497, 502 Kościół Anastasis w Legnicy, (KBwCh) 497 Kościół Boży w Chrystusie (KBwCh), 496-497, 498, 499, 500, 502, 504 Kościół Boży w Polsce, 497 Kościół Chrystusowy, 501 Kościół Chrześcijan Baptystów, 504 Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej (KChWE), 488- 490, 494, 495-496, 497, 498, 499, 501 Kościół Chrześcijański „Arka” w Poznaniu, 503 Kościół Chrześcijański „Miecz Ducha” w Kaliszu, 497, 498, 499, 503 Kościół Chrześcijański „Nowe Przymierze” w Gdyni, 498, 503 Kościół Chrześcijański „Otwarte Drzwi” w Warszawie, 497 Kościół Chrześcijański „Słowo Wiary” w Gdyni, 497, 503 Kościół Chrześcijański „Spichlerz” (KChWE), 496, 498 Kościół Chrześcijański „Wieczernik”, 498, 499, 501 Kościół Chrześcijański w Rypinie, 493 Kościół Chrześcijański w Świdniku, 503 Kościół Chrześcijański w Toruniu, 493 Kościół Chrześcijański w Warszawie, 503 Kościół Ewangelicko-Augsburski, 498 Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, 504 Kościół Ewangelicznych Chrześcijan, 491 Kościół Jeruzalem w Kuźni Raciborskiej (KBwCh), 496 Kościół Jezusa Chrystusa „Syjon” w Rzeszowie, 498 Kościół Jezusa Chrystusa w Krakowie, 498, 503 INDEKS Kościół Jezusa Chrystusa w Lublinie, 503 Kościół Wiary, 497, 498, 503 Kościół Wolnych Chrześcijan, 491 Kościół Zielonoświątkowy (KZ), 489, 491, 493, 494-495, 497, 499, 500 Krajowy Zespół Koordynatorów (KZK), 506 Kristet Center „Livets Ord” (Uppsala, Szwecja), zob. Chrześcijańskie Centrum „Słowo Życia” w Uppsali Krűger, Gerhard, 490 Krzyż i sztylet, 494 Ku Klux Klan, 328 Kuhlman, Kathryn, 23, 305, 306, 312, 336, 385, 396, 416, 426 Kumuyi, William, 438, 442 Kuria, arcybiskup Manassas, 187 Kwakrzy, 139, 163, 280-283, 287-288, 290 L L. I. F. E. Bible College, 162, 165, 292, 297 Lake, John Graham, 20, 109111, 118, 291 Lambert, Eva, 332, 334 Lambeth, Konferencja, 188 Lancaster, Janet, 99, 100, 117 Lane, Isaac, 316, 343 Lang, G. H., 105, 118 Lankford, Sarah A., 39 Latin American Bible Institute, 357 Latourette, Kenneth Scott, 87 Latter Rain, ruch, 59, 116, 119, 175, 460 Latynoski pentekostalizm, 21, 23, 69, 316, 347-382, 431 Laurentin, Rene, 259 Lawson, James Gilchrist, 43 Lawson, Robert C., 329, 332, 335 Lea, Larry, 227 Lebeau, Paul, 259 Ledbetter, J. R., 330 Lee College, 300, 401, 424 Lee, Bernice C, 291 Lee, Edward, 63, 324 Lee, Flavius Josephus, 142, 143 Lee, Jarena, 316 Lee, Owen „Irish”, 62, 63 Lee, Witness, 504 LeMaster, Don, 228 Lensch, Rodney, 194 Leon XIII, papież, 49, 254, 255 Leonard, T. K., 155 Lernoux, Penny, 364, 381 LeSourd, Leonard, 205 Lewis, H. H., 317 Lewis, William Fisher, 185 Liardon, Roberts, 442 Liban, 401, 405, 472, 473 Liberia, 102, 109, 112, 287, 293, 330, 331 Lie, Geir, 398, 423 Lindsay, Freida, 302, 394, 404 Lindsay, Gordon, 301, 385, 391, 393, 394, 408, 423 Lion de Juda, wspólnota, 262 List, 507 Litwiller, Nelson, 22, 181, 233, 235 Living Stream Ministry, 504 Llewellyn, I. S., 142 Local Chuch, zob. Lokalnych kościołów, ruch Local Covenant Churches, 478 Lockwood, Cora O., 112 Logos Ministry for Orthodox Renewal, 237, 249 Lokalnych kościołów, ruch, 504 Lombardi, Giacomo, 112 Long, Bradford, 21, 207 Lopez, Esteben, 370 Los Angeles, 7, 16, 19, 51, 54, 55, 59-85, 90, 93, 102, 124, 131, 133, 151, 162, 242, 292, 297, 298, 299, 306, 308, 337, 351, 359, 405, 412, 414, 438, 468 Lourdes, 267 Lovett, Leonard, 147, 337, 446 Lowery, T. L., 136 Lowney, Elijah, 319 Luce, Alice, 351, 356, 358, 359, 380, 381 Lugo, Juan L., 92 Lum, Clara, 77, 78, 294, 327 Luter, Marcin, 30, 198 Lutheran Charismatic Renewal, 196, 210 Lutheran Church in America, 193, 194, 196 Lutheran Church, Missouri Synod, 193, 194, 196, 197, 484 Lyddit, chrzest Ducha Świętego, 48, 131, 138 Łacińska Ameryka, 21, 23, 25, 100, 108, 112, 116, 167, 233, 262, 347, 349-351, 353, 360, 361, 362-381, 385, 459. 461, 472, 479, 480 Łemkowie, 490 M „m”, Wydawnictwo, 507 MacDonald, William, 317 Mackay, John A., 203, 426 Madagaskar, 369 Madina, biskup, 187 Madre, Philippe, 506 Mahan, Asa, 40, 283, 284, 287 Malezja, 477 Malines, dokumenty, 258, 260 Mandela, Nelson, 429 Mangan, David, 252 Manley, William F., 60, 80 Manoel de Mello, 369 Mansfield, Patty Gallagher, 251, 252, 253, 277 Marable, P. N., 320 Maranatha (Bob Weiner) , 443 Maranatha Christian Churches, 478 Maranatha, Wspólnota, 419 Marienschwestern (Darmstadt, Niemcy), 473 Mariologia, 507 Marshall, Catherine, 205, 212 Marshall, Peter, 205, 419 519 Martin, David, 116, 347, 348, 379, 380 Martin, Francis, 259, 420 Martin, LeRoy, 228, 248 Martin, Ralph, 22, 253, 263, 272, 418, 428 Martin, Sally, 333, 341 Martin, William, 138 Marty, Martin E., 73 Mason Temple, 129, 130 Mason, Campbell Hall, 291 Mason, Charles Harrison, 15, 18, 81, 122-130, 151, 223, 322, 323, 327, 330, 332 McCauley, Mattie, 331 McCauley, Ray, 421 McClurkan, J. O., 153 McDonald, James i George, 35 McDonnell, Kilian, 26, 177, 208, 209, 210, 246, 247, 255, 258, 259, 260, 276, 424, 426 McGee, Gary B., 50, 87, 276, 333 McGready, James, 198 McGuire, Barry, 444 McIntire, Carl, 412 McIntosh, T. J., 106 McKenna, Briege OSC, 506 McKinney, biskup Joseph, 266 McKinney, George, 335 McNabb, Milton, 138, 139 McNeil, J. V., 65 McPherson, Aimee Semple, 23, 99, 100, 102, 107, 159-163, 168, 175, 177, 178, 180, 296299, 308, 312 McPherson, Harold Stewart, 79, 160 McPherson, Rolf Kennedy, 160 Megakościoły, 480 Mehl, Ron, 165 Meksyk, 267, 272, 349-379 Melody Christian Center, 478 Melton, Gordon, 343 Memphis, cud, 413, 439 Mennonicka odnowa, 229-236 Mennonite Renewal Services (MNS), 235-236 Menzies, William, 147, 175, 176, 177 Merrick, William S., 50, 51, 211 Merritt, Timothy, 39, 216 Methodist Renewal (UMRSF), 219, 247 Metodystyczne napady, 215 Metodystyczni charyzmatycy, zob. Charyzmatycy metodystyczni Metropolitan Christian Association, 320 Metz, Ken, 264, 270 Meyer, Joyce, 23, 308, 403, 405, 410 Męczeństwo, 20, 98, 236, 452, 480 Michigan State University, 253 Miecz Ducha, 503 Międzynarodowa Konferencja Luterańska poświęcona Duchowi Świętemu, 195, 427, 471 Milczący Zielonoświątkowcy, 360, 379, 380 Miller, Terry, 233, 248 520 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Miłości Ukrzyżowanej, wspólnota, 507 Miner, Terry, 232 Ministries Today, 26 Minnich, Herbert, 233, 235 Mirly, Herb, 194, 197, 211 Misja Centrum Służby Życia, 498 Missouri, Springfield, 157, 364 Mitchell, R. Bryant, 175, 178 Mix, Elizabeth, 289, 331 Mjorud, Herbert, 193,194, 210 Młodzież z Misją, 501 Modalizm monarchistyczny, 492, 493 Moehler, Johann Adam, 48, 49 Montague, George, 26, 259, 260, 276 Montanizm, 30-31 Montgomery, Carrie Judd, 289, 296, 357 Montgomery, G. H., 359, 389 Moody Bible Institute, 42, 44, 108, 359 Moody, Dwight L., 15, 28, 42, 4344, 200, 373 Moore, Charles, 224 Moore, David, 417, 446 Moore, Gary, 220 Moore, Jennie Evans, 63, 68, 77, 294, 327 Moore, Oscar, 135 Morey, Earl W. Jr., 204 Morken, Hugh, 340 Morton, Paul, 338, 345 Moss, Virginia E. „Matka”, 296 Mother of God Community, 419, 420 Mount Vernon Bible College, 165 Mówienie językami (dar Ducha Świętego), 13-14, 23, 27, 30-38, 41, 48, 54-58, 61-64, 66-70, 7276, 79, 83, 89-91, 95-97, 99101, 103-108, 112, 113, 121, 123-126, 132, 133, 137, 139142, 144-145, 150-152, 155156, 160, 169, 171, 179-185, 189-195, 197, 199-208, 217, 221, 223-228, 230-232, 234, 239, 241-246, 251-252, 258, 273, 279-280, 286, 293, 300, 306, 325-326, 359, 363, 365, 366, 369, 372, 386, 388, 394, 398, 403, 412, 415, 421, 422, 424, 428, 433, 437, 441, 443, 445, 460, 464-465, 467, 468, 470, 474, 477, 487 Msze św. o uzdrowienie, 506 Mt. Helms Baptist Church, 122 Mt. Sinai Holy Church, 333, 344 Mueller, Robert, 245 Mülheim, stowarzyszenie, 95 Mumford, Bob, 24, 262, 416, 417, 418, 428 Munk, Gerald, 238 Munson, Ray B., 288 Murcutt, Florence, 356 Murphy, J. C, 140 Murray, Andrew, 116, 117 N Nakładanie rąk, zob. Wkładanie rąk National Association of Evangelicals (NAE), 136, 143, 158, 335, 412, 413 National Baptist Convention of America, 335 National Baptist Convention, USA, 127, 335 National Camp Meeting Association for the Promotion of Holiness, 45 National Council of Churches, 390, 424, 425 National Fraternal Council of Negro Churches, 335 National Holiness Association, 130, 216 National Leadership Conference, 478 National Religious Broadcasters, 403 National Service Committee, 264, 265, 266, 273, 483 Nauczyciele wiary, 24, 397-399, 404, 421-423, 501 Nee, Watchman, 504 Neighbour, Ralph, 438 Nelson, Douglas, 83, 343, 345 Neocharyzmatycy niezależni, 451, 458-460, 474, 479 Neocharyzmatycy, 23, 423, 449445, 458-461, 463, 465, 473485, 498-499, 507 Neokatechumenat, 269 Neozielonoświątkowcy, 21, 28, 181, 182, 186-188, 192, 194, 201, 204, 207, 213, 214, 223, 224, 242, 243, 338, 341, 342, 350, 417, 424, 464-467, 469, 472, 473, 492 Nepal, 500 Network of Christian Ministries, 478 New Apostolic Church, ruch, 442, 447 New Covenant Community, 419 New Covenant, 255, 262, 264, 418, 428, 472 New Order of the Latter Rain, ruch, 468 New Orlean, Kongres Charyzmatyczny (1987), 24, 219, 229, 238, 240, 245, 420, 430, 431 New Wine, 416-418 Newbigin, Lesslie, 439, 440, 447 Niblock, A. M., 95 Nichols, John, 83, 84, 148, Nida, Eugene, 350, 380 Niedenominacyjni zielonoświątkowcy, zob. Zielonoświątkowcy niedenominacyjni Niemcy, 19, 90, 94, 95, 197, 232, 261, 268, 273, 274, 406, 473, 487, 488, 489, 490 Niezależni charyzmatycy, zob. Charyzmatycy Niezależni Niezależni neocharyzmatycy, zob. Neocharyzmatycy niezależni Niezależni zielonoświątkowcy, zob. Zielonoświątkowcy niezależni Nigeria, 112, 207, 269, 340, 438, 462, 471, 476 Nikaragua, 207, 352, 472, Nixon, Richard Milhous, 163 Nodar, Dave, 272 Norman, Larry, 444 North American Renewal Service Committee, 240, 268 North Avenue Mission, 78, 79, 112, 114, 152 North Heights, Kościół Luterański, 196 Northfield, konferencje, 42, 44, 200 Norwegia, 90, 91, 97, 478, 492 Norwescy Bracia, 501, 492 Notre Dame, University, 22 Nowa Droga, zob. Chemin Neuf Nowa Nadzieja, Chrześcijańska Misja Pomocy Uzależnionym, 495 Nowa Zelandia, 99, 100, 207, 261, 268, 478 O Oazowy ruch, zob. Światło Życie, ruch Oberlin College, 40, 283 Obmywanie nóg, 126, 140, 274, 490 Ockenga, John, 413 O'Connor, Edward, 255, 276, 277 Odnowa luterańska, 190-197, 208 Odnowa w Duchu Świętym, zob. Katolicka odnowa charyzmatyczna Oglesby, Charles, 321 Oksydit, chrzest Ducha Świętego, 48, 131 Olazabal, Francisco, 358, 359 Olson, Ellen, 415 Olszewski, Frank, 502 Omdlenia w Duchu, zob. Upadanie w Duchu Oneness Apostolics, 329 Oneness, 18, 106, 126, 156, 166, 169-177, 329, 358, 379, 413, 452, 458, 460, 469, 475, 476, 493 Open Bible Evangelistic Association, 167, 168 Open Bible Standard Church, 167, 168, 178 Operation Blessing, 225, 401 Opperman, D. C. O., 154, 172 Oral Roberts Evangelistic Association, 403 Oral Roberts University, 136, 205, 217, 218, 224, 227, 246, 247, 306, 310, 387, 394, 395, 402, 434 Organiczna teologia, 188, 195 Orlando, Konferencja Charyzmatyczna (1995), 24, 240, 273, 431 Ornelas, Andres, 370 Orthodox Charismatic Renewal Service Committee, 236-238, 473 Osborn, Tommy Lee i Daisy, 167, 302, 373, 385, 391, 392, 393, 407, 409 Osteen, John, 221-224, 242, 248, 404, 438 Osterberg, Arthur G., 61, 62, 65, 81, 85 INDEKS Ośrodek w Duchu Świętym w Łodzi, wydawnictwo, 507 Ottolini, Pietro, 112 Owen, Valarie, 309 Owens, biskup Chandler, 129 Owens, Robert, 53, 83, 343 Owens, Rosalee, 339 Ozman, Agnes, 13, 23, 41, 58, 106, 279, 280, 291, 311 P Pacyfizm, 126, 127, 232, 330 Padanie w Duchu, zob. Upadanie w Duchu Pagard, Kenneth, 21, 224, 225, 419 Pain de Vie, wspólnota, 267, 269 Palau, Luis, 373, Paliwoda, Bolesław, 501 Palmer, Phoebe Worrall i Walter Clarke, 39, 40, 216, 285-289, 312 Para (Brazylia), 113, 114, 368 Para, proroctwo, 368 Parham, Charles Fox, 13, 15-17, 56-63, 83, 85, 91, 93, 106, 109, 118, 119, 145, 150, 152, 220, 281, 287, 290-292, 302, 325, 327-328, 442 Parham, Pauline E., 302, 303 Parham, Sarah Thistlethwaite, 281, 290-292, 302, 313 Parsley, Rod, 438 Pasek, Zbigniew, 487 Pasterzowania/uczniostwa, ruch, 24, 415-418, 427, 446, 478, 504 Pastor, Bart, 269 Pastoral Renewal, 262, 264 Patrick, Eleanor, 95 Patten, Rebecca, 310 Patterson, biskup Gilbert E., 129, 342 Patterson, biskup J. O., 129, 146, 147, 335, 336, 429 Paul, Jonathan, 19, 94, 95 Paulceus, Joseph, 331 Paweł VI, papież, 265 Payne, Daniel Alexander, 316 Pearson, Glen, 194 Pederson, W. Dennis, 196, 211 Pendleton, John, 81 Pendleton, William, 62 Peniel, misja uświęceniowa, 62, 68 Pentecostal and Charismatic Churches in North America (PCCNA), 413, 439 Pentecostal Assemblies of Canada, 93 Pentecostal Assemblies of Jesus Christ, 174, 469 Pentecostal Assemblies of the World, 170, 171, 172, 174, 175, 176, 178, 324, 328, 329, 330, 332, 460, 475 Pentecostal Association of the Mississippi Valley, 82 Pentecostal Church of God, 138, 165-167, 175, 178, 460 Pentecostal Church of the Nazarene, 47, 68, 241-244 Pentecostal Church, Incorporated, 174 Pentecostal Evangel, 90, 153, 359 Pentecostal Fellowship of North America (PFNA), 143, 335, 383, 388, 413 Pentecostal Free-Will Baptist Church, 18, 82, 133, 223, 242 Pentecostal Holiness Advocate, 389 Pentecostal Holiness Church, 15, 18, 47, 81, 130-137, 141, 146, 147, 148, 200, 229, 242, 328, 370, 386, 413, 438, 460, 468 Pentecostal Ministerial Alliance, 174 People of Destiny, 478 People of Praise Community, 262, 419-420, 472, 478 Pepper, E. I. D., 317 Perkin, Noel, 153 Peron, Juan, 391 Perron, John, 81 Peters, John L., 242, 247, 249 Petersen, Douglas, 116 Peterson, Vicki Jamison, 305 Pethrus, Lewi, 19, 90, 94-97 Pfingstbewegung, 488 Pfotenhauer, Donald, 194 Piątkowski, Marian, 505 Pickett, Fuschia, 307, 308, 309 Pierwsza fala, 21, 145, 422, 449452, 458-484 Pierwsze Wielkie Przebudzenie, 76 Pietyści, 492 Pięćdziesiątnicy, 489, 490 Pike, J. M., 81 Pike, James A., 185 Pilgrim Holiness Church, 242 Pinson, M. M., 132, 141, 153, 154, 156 Pius X, papież, 254 Pleasant, Walter, S., 323 Plymire, Victor G., 107 Płonka, Franciszek, 505 Poewe, Karla, 116 Polhill, Cecil H., 94 Polman, Gerrit R., 94, 95 Polska dla Jezusa, ruch, 500 Polska, 9, 28, 262, 268, 474, 478, 484, 487-508 Poole, Mattie i Charles, 332 Popoff, Peter, 404 Portoryko, 23, 92, 269, 349, 352, 353, 357, 358, 359, 360, 370 Portugalia, 261, 369, 476 Positive confession theology, 420, 421 Post, Avery, 240 Poysti, Mikołaj J., 98, 99, 117 Pozytywnego wyznawania teologia, zob. Positive confession theology Północna Irlandia, 472 Praise the Lord (PTL), 400, 402, 403, 434 Prange, Erwin, 193, 194 Prawdziwy Kościół Jezusa, zob. Chen Ye-Su Chiao Hui Prawica religijna (USA), 433 Prawosławne Kościoły, 13, 32, 96, 97, 236, 237, 238, 246, 440 Premilenaryzm, 42, 103, 121, 135, 146, 168, 325, 377 521 Presbyterian and Reformed Renewal Ministries (PRRM), 205, 207, 212 Presbyterian Charismatic Communion, 202, 205, 209, 212 Presbyterian Church, 14, 34-37, 45, 82, 104, 134, 149, 197, 208, 210, 253, 306, 317, 355, 367, 414, 436, 477 Price, Frederick K. C., 24, 337, 342, 404, 405, 406, 408, 410, 412, 420, 421, 423, 438 Price, Joseph, 316, 343 Priidiet Primiritiel, 489 Prince, Derek, 24, 416-418, 427, 495, 496 Princeton Theological Seminar, 34, 198, 203, 224, 425, 426 Prorocka Szkoła w Kielcach, 501 Prorocki ruch, 501 Prorocy z Kansas, 501 Prosperity gospel, 499, 501 Protestanccy charyzmatycy, zob. Charyzmatycy protestanccy Protestancka Wspólnota Regionu Bieszczadzkiego, 492 Przebudzenie śmiechu, 507 Prześladowanie, 20, 28, 30, 69, 70, 96, 98-100, 119, 139, 232, 233, 238, 360, 412, 452 Przystęp, 489 Pulkingham, Graham, 186, 418 Pulliam, Stan, 245 Purkie, Lidia, 200 Q Quebedeaux, Richard, 208, 210 Quinn, Anthony, 163 R Radio I. B. R. A., 97 Ramabai, Pandita, 104, 296 Ranaghan, Dorothy, 253, 276 Ranaghan, Kevin, 22, 24, 26, 233, 235, 253, 257, 276, 419, 427, 428 Rankin, John, 198 Rawcliffe, biskup Derek, 187, 189 Red River Presbyterian Church, 198 Reed, David A., 173, 175 Reems, Ernestine C., 341 Regent University, 24, 340, 400, 401, 434 Regents Square, Kościół prezbiteriański, 14, 15, 35, 37, 199 Rhema Bible Training Center (Tulsa), 24, 398, 422, 423, 502 Rhema Ministerial Association, 423, 478 Rhema, słowo, 421 Richey, John R., 168 Rimini, Włochy, 267, 274 Rinnovamento nello Spirito Santo (RnS), 267, 271 Rituale Romanorum, 32 Robeck, Cecil, 82, 83, 324, 345, 426 Robeck, Mel, 439 Robert, Dana L., 105 Roberts, Evan, 54, 55, 56, 469 Roberts, G. W., 144 522 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Roberts, Oral, 22, 23, 24, 135, 136, 180, 217, 218, 246, 336, 386-403, 408-410, 414, 415, 420, 426, 430, 434 Roberts, Richard, 403 Roberts, Thomas, 432 Roberts, William, 334, 335 Robertson, Marion G. „Pat”, 21, 23, 24, 190, 191, 222, 226, 395-402, 408-410, 416, 417, 427, 433 Robinson, Ida, 333, 339 Robinson, Martha Wing, 291 Robinson, Ras, 228, 248 Robison, James, 228 Rochester Bible Training School, 295 Rodriguez, Sam, 376 Rogers, H. G., 132 Rollins, Esther, 300 Rosja, 20, 95-99, 174, 184, 478, 489 Ross, Dick, 396 Rossi, Marcelo, 271 Rossin, Delbert, 194, 196, 197 Rozróżnianie duchów, 464 Ruch Braci Polskich, zob. Jednota Braci Polskich Ruch kościołów domowych, 417, 459-461, 482 Ruch Modlitwy „Wstawiennicy za Polskę”, 500 Ruch Wstawienników za Polskę, 499 Rumsey, Mary, 20, 108 Rumunia, 99, 143 Ruthven, Jon, 50 Ryan, Martin L., 101, 106-108 Ryłko, biskup Stanisław, 258 Rzym, 505 Rzymsko-katolicki Kościół, 7, 13, 14, 18, 21, 22, 25, 26, 28, 31, 32, 100, 169, 193, 215, 217, 226, 251-278, 348, 349, 354, 363, 355, 372, 376, 394, 395, 414, 416-421, 424, 425, 426, 427, 428, 429, 435, 440, 443, 453, 464, 471, 472, 476, 481, 485, 492, 493, 494, 496, 498, 501, 503, 505-508 S Salter, James, 95 Salwador, 116, 352, 364 Samarytanka, 495 Sandeen, Ernest R., 33, 50, 51 Sanders, Cheryl J., 343, 345 Sanford, Agnes, 192, 471 Sargent, Phoebe, 294 Sargent, W. L., 81 Saxby, William, 80 Scanlan, Michael, 266 Schaeffer, Franky, 441 Schambach, Robert W., 389, 391, 403 Schearer, szkoły, 48, 138, 139 Scheeben, Matthias, 48, 49 Schmidt, Gustaw Herbert, 489 Schuller, Robert, 396 Schultze, Quentin J., 408, 410 Scofield, Cyrus I., 48 Scott, Douglas R., 94 Scott, John, 320 Scott, Renny, 189, 327 Scott, William, 316 Second Chapter of Acts, 444 Second Great Awakening, zob. Drugie Wielkie Przebudzenie Second wave, zob. druga fala Seiss, J. A., 34 Semple, Robert, 107, 298 Servants of the Light Community, 419 Service Committee for Orthodox Spiritual Renewal (SCOSR), 473 Seven Hundred Club (700 Club), 225, 395, 400, 401, 416, 433 Seymour, William J., 16-18, 54, 57-68, 71, 75-85, 91, 93, 119, 121, 124, 126, 131, 132, 145, 150, 151, 152, 168, 220, 292, 293-299, 324-330, 343, 468 Shakarian, Demos, 256, 389, 414-416, 420, 423, 430 Sharing of Ministries Abroad (SOMA), 472, 483 Shaw, Elsie, 332 Shaw, Gwen, 307 Sheaffer, Dan, 136, 157 Sheares, Reuben II, 239 Shenk, Wilbert R., 117 Shepherding/discipleship, zob. Pasterzowania/uczniostwa, ruch Sherrill, John, 30, 190, 210, 226 Shideler, Robert, 109 Sievers, Ernst, 273 Silver, Joseph, 320 Simons, Menno, 232, 233 Simpson, Albert B., 15, 42, 107, 112, 151, 163, 176, 200, 289, 296, 357 Simpson, Charles, 24, 223, 262, 416, 417, 504 Simpson, William W., 101 Sinclair, John C., 165-167 Sizelove, Rachel, 294 Skidmore, Louis, 207 Skinner, Arturo, 334, 345 Słowo mądrości, (dar Ducha Świętego), 72, 125, 251, 464 Słowo poznania (dar Ducha Świętego), 125, 234, 306, 384, 464 Służby nauczania, 397-398 Smale, Joseph, 54, 55, 59, 68 Smith, Amanda Berry, 286, 287, 316, 318, 323, 327, 343, 344 Smith, Angie, 218 Smith, Brian, 379, 380 Smith, Chuck, 443 Smith, Elias Dempsey, 330 Smith, Hanna Whitall, 15, 42, 283, 287-289 Smith, Lucy, 332, 334 Smith, Michael W., 444 Smith, Robert Pearsall, 42, 287 Smith, Timothy, 50, 51, 247, 249 Smorodin, M., 489, 493 Smorodinowcy, 489 Sny i wizje, 56, 63, 73, 74, 78, 89, 90, 103-105, 125, 139, 158, 159, 232, 290, 325, 425, 464, 474 Snyder, Howard, 246, 247, 249 Society for Pentecostal Studies (SPS), 310 Solomon, Sidney, 330 Sought Out Church of God in Christ, 333 Southern Baptists, 136, 153, 155, 221, 223, 224, 227-229, 400, 401, 480 Southern Bible Conference, 174 Spirit Led Women, 308 Spiritual Warfare Network, 305, 500 Spittler, Russell P., 26, 246, 426 Społeczność Chrześcijańska, 488 Spurgeon, C. H., 37, 51, 222 Spurling, R. G., Sr., 138, 139 Sri Lanka, 101, 105 St. Giles w Richmond, parafia prezbiteriańska, 204, 207 St. Louis, Kongres Charyzmatyczny (2000), 24, 240, 431 St. Luke's Episcopal Church, 181, 185-186, 277 St. Mark's Episcopal Church, 19, 179, 183 Stankiewicz, Irena, 501 Stanley, Charles, 136, 229 Stanley, Maude i Howard, 291 Stara Czołnica k/Łucka, zjazd założycielski Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej, 488 Steinbeck, John, 120, 167 Stephanou, Eusebius A., 237, 248 Stevens, Emily Calkins, 319 Stewart, Don, 389, 391, 406 Stiles, W. H., 315 Stokes, biskup Mack, 217 Stoll, David, 116, 347, 379, 380 Stoltzfus, Merle, 235 Stone, Barton, 46 Stone, Jean, 184, 187 Stoop, Vernon, 22, 240, 241, 249, 430 Storey, Bill, 253 Strachan, Gordon, 50, 51 Strader, Karl, 157 Strang, Stephen, 24 Strasburg, Francja, 432 Strawberry Lake Mennonite Church, 230-232, 235 Strobhar, biskup W. N., 144, 145 Strumień Życia, Fundacja, 504 Strumień, 504 Stuttgart, 504 Suenens, kardynał Leon Joseph, 257-260, 276, 277, 429 Sullivan, Francis A. 259, 260, 276 Sumrall, Ken, 24, 223 Sunderland conventions, 90, 94, 182, 184 Sung Rak Baptist Church, 479 Swaggart, Jimmy, 23, 396, 399, 402, 408, 434 Swedeberg, Paul, 194 Sword of the Spirit, 263, 419, 420 Sydnor, Charles Jr., 28, 50 Synan, Joseph A., 136 Synan, Vinson, 11, 26, 27, 39, 49, 83, 119, 146, 149, 175, 179, 208, 213, 246, 256, 259, 261, INDEKS 312, 326, 387, 408, 411, 425, 426, 428, 430, 431 Szczekanie, 46 Szkocja, 35, 87, 197, 478 Szkoły Nowej Ewangelizacji, 268269, 275, 507 Szwajcaria, 90, 197, 273, 478 Szwecja, 19, 95, 97, 114, 421, 478, 503 Śmiech, 25, 45, 46, 56, 215, 231, 422, 444, 507 Śpiew w językach (dar Ducha Świętego), 46, 55, 63, 72, 185, 231, 252, 258, 280, 422, 437, 442, 464 Śpiewnik Pielgrzyma, 488 Światło Życie, ruch, 498, 505 Światowa Konferencja Misyjna w Edynburgu, 87-89, 115 Światowa Rada Kościołów, 425426 Światowe Konferencje Zielonoświątkowe, 97, 136, 335, 424, 425 Święci Boży z sali balowej, 415 Święci epileptycy, 30, 119 Święty śmiech, 25, 45, 215, 422, 444 Święty taniec, 45, 215, 326 T Talbert, A. W., 318 Taniec w Duchu, 45, 56, 125, 215, 326, 331, 334, 422, 468 Tanner, Benjamin, 317, 318 Tanzania, 92, 187, 272, 473 Tardif, Emilien, 506 Tate, Magdalena, 321, 327, 332 Tatham, Oca, 167 Taylor, biskup William, 109 Taylor, George Floyd, 135, 147 Taylor, James, 318 Teen Challenge, 357, 443 Teen Challenge, Misja Wśród Uzależnionych od Narkotyków (Polska), 495 Tennekes, Juan, 379, 382 Teoria o ustaniu darów Ducha Świętego, 31-32, 38, 50, 89, 193, 198, 204, 222, 236 Terry, Neely, 60, 61, 62, 293 The Morning Star - edycja polska 501 Theosis, 238 Third blessing, zob, Trzecie błogosławieństwo Third blessingism , zob. Trzeciobłogosławizm Third wave, zob. Trzecia fala Thistlethwaite, Lillian, 281, 292, 293 Thompson, J. Ray, 239, 240 Thompson, J. S., 317 Thompson, John, 92 T'Hooft, W. A. Visser, 426 Thorp, David, 264 Tilton, Robert, 399, 404, 408, Tinney, James, 337 Tipton, Joe M., 138, 139 Tłumaczenie języków, (dar Ducha Świętego), 30, 35, 95, 96, 142 Tomlinson Church of God, 15, 140-143 Tomlinson, Ambrose Jessup, 15, 91, 117, 132, 139-143, 148 Topeka, 9, 13, 15, 58, 59, 83, 92, 93, 106, 119, 281, 290, 291 Toronto Airport Christian Fellowship (TACF), 25, 272, 310, 445 Toronto blessing, 272, 310, 437, 444-445, 499, 501, 507 Torrey, R. A., 42, 43, 51, 99 Traettino, Giovanni, 274 Trasher, Lillian, 103 Trask, Thomas, 158, 159 Traveling Timothy, program, 264 Trinity Broadcasting Network (TBN), 23, 340, 391, 396, 400, 403, 405, 406, 410, 502 Trinity, 187 Trogen, Larry, 207 Truro, parafia, 189 Truth, Sojourner, 316 Trzecia fala, 21, 22, 23, 25, 229, 310, 422, 423, 436, 437, 446, 449-452, 457, 458-484, 499 Trzecie błogosławieństwo, 15, 41, 47, 48, 121, 131, 135, 152, 241, 325 Trzeciobłogosławizm, 41 Turner, Henry McNeal, 317 Turner, William, 337 Tuttle, Robert, 217 Tybet, 107 Tydings, Judith, 419 Tyson, James L., 175, 178 Tyson, Tommy, 21, 180, 216-218 U Uganda, 187, 207, 272, 273, 462, 473, Ukraina, 20, 95, 96, 97, 478, 489, 490, 500, 501 Uldine, Adolf, 114, Umana, Manuel, 366 Underwood, Biskup Bernard E., 413 Union Holiness Convention, 320, United Church of Christ, 22, 238249 United Holy Church, 15, 144, 145, 146, 148, 242, 324, 329, 331, 332, 333, 339, 343, 345, 460 United Methodist Church, 217220, 387 United Pentecostal Church, 19, 170, 172, 174, 178, 384, 460, 469, 493 Universal Church of the Kingdom of God (Brazylia), 460 Universal Negro Improvement Association (UNIA), 330 University of Steubenville, 266, 275 Upadanie w Duchu, 25, 45, 46, 56, 64, 70, 215, 230, 290, 306, 373, 422, 437, 444 Urshan, Andrew David, 172, 174 523 Uświęcenie, 14, 18, 27, 38-41, 47, 48, 60, 61, 66, 75, 79, 82, 94, 103, 104, 120-124, 131, 135, 141, 144, 145, 149-153, 160, 169, 199, 200, 214-1216, 219, 241, 282, 292, 317, 319, 320, 325, 329, 331, 332, 460, 464, 468, 475, 488, 489, 491 Uświęceniowy, ruch, 13, 14-15, 18, 27-28, 38-44, 47, 50, 54-55, 59-61, 68, 94, 113, 120-124, 132-134, 140-141, 145, 150, 152, 200, 215, 216, 242, 249, 279, 284-286, 312, 315-320, 322-324, 327, 331-332, 338, 467 Uświęcony kościół, 331, 334, 336, 337, 338, 342, 476 Uzdrowienia przez wiarę, 42, 99, 102, 423 Uzdrowienie, 9, 15, 23, 30-31, 35, 42-57, 59, 63, 66, 70, 73, 75, 78, 79, 89, 99, 102, 106, 108, 110-112, 121, 123, 125, 135, 141, 145, 168, 180, 190, 192193, 200-201, 204, 221-222, 234, 236, 243, 257, 275, 280, 289-292, 295-296, 301, 306, 325, 338, 342, 372-375, 383, 385-387, 389, 391, 392, 394, 397, 400, 403, 404, 407, 420, 421, 423, 442, 457, 474, 502, 506 Uzdrowieńcze przebudzenie, 135, 157, 300, 301, 384-386, 388397, 403-408, 423, 493, 502 V Vaagenes, Morris, 194, 196 Valdez, A. C, 71, 360 Van Cleave, Nathaniel, 165 Van der Maas, Eduard M., 26, 50, 116, 146, 208, 312, 342, 379, 407 Van Dusen, Henry P, 28, 50, 447 Vasquez, Javier, 438 Vaughn, John, 438, 447 Velbert Mission, 95 Victory Churches International, 497 Vineland, New Jersey, 40, 45, 130, 216 Vineyard Christian Fellowship, 441 Vingren, Adolf Gunnar, 19, 113, 114, 368 Voeks, George, 194 Vogt, Virgil, 419 Voice of Healing, 301, 302, 385, 386, 388, 391, 408, 423 Von Brasch, Frau, 95 W W wyłomie, 500 W wyłomie, wydawnictwo, 496 Wacker, Grant A., 26 Wagner, C. Peter, 211, 229, 305, 373, 422, 423, 441, 442, 443, 446, 465, 499, 500 Walijskie Przebudzenie, 54, 55, 56, 94 Walker, Paul, 438 Walker, Robert, 225 524 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Walters, biskup Alexander, 320, 323, 327, 330 Ward, biskup T. M. D., 318 Ward, C. M., 136 Warfield, Benjamin B., 34, 198, 211 Warner, Daniel, 317 Warner, Wayne, 312 Warren, J. A., 63 Warszawskie Seminarium Teologiczne, 495 Washington for Jesus, 431-432 Watt, James, 158, 433 Watykański II , Sobór, 254, 256, 257, 265, 270, 275, 425, 426 Way of Faith, 59, 66, 81, 131 Way, Lewis, 34 Weaver, C. Douglas, 408 Weeden, Robert, 240 Weiner, Bob, 443 Welsh, Robert, 240 Weslejańscy zielonoświątkowcy, zob. Zielonoświątkowcy Weslejańscy Wesley, John, 14, 27, 28, 29, 39, 44, 129, 152, 214-216, 219, 282, 481 Wesley, Susanna Annesley, 282 Wesleyan Church, 241, 504 Wesleyan Holiness Charismatic Fellowship, 241 Wesleyan Methodist Church, 47, 145, 242 Wesleyan Pentecostal Churches, 120-121 Wesleyańscy charyzmatycy, zob. Charyzmatycy Wesleyańscy Węgry, 478 Whetstone, Ross, 21, 218 Whitaker, Robert C, 202-204, 207, 212 White, biskup Alma, 69, 242, 249 White, Stan, 440 Whitefield, George C, 317, 318 Whitehead, Charles, 270, 273 Whitten, Clark, 227 Wiary ruch, 499, 501-502, 507, 508 Widney, J. P., 242 Wigglesworth, Smith, 94, 100, 424, 425 Wilcox, C. J., 319, 320 Wiley, Ophelia, 327 Wilkerson, David, 226, 253, 256, 443, 494, 496, 506 Willard, Frances, 287, 288 Williams, Emma, 319 Williams, J. Rodman, 21, 205, 206, 207, 209, 402, 426 Williams, Jane, 320 Williams, Smallwood, 329, 336 Wilson, Aaron, 175 Wilson, Everett, 117, 347 Wimber, John, 22, 25, 227, 272, 430, 445, 478 Winkler, Richard, 180, 184-187, 471 Wise, Robert, 207 Wizje, zob. Sny i wizje, Wkładanie rąk, 13, 31, 58, 66, 89, 109, 131, 135, 203, 222, 237, 251, 293, 388, 437, 468 Włoch, Wojciech, 487 Włochy, 19, 112, 255, 261, 267, 269, 271, 274, 368, Wolna Myśl Religijna, 492 Woman's Christian Temperance Union, 284, 287, 295 Women's Aglow Fellowship International, 305, 415 Women's Suffrage, 284 Wood, Max, 101 Woodworth-Etter, Maria, 23, 180, 289, 290 Word and Witness, 154, 177 Word Churches (Word of Faith Movement), 478 Word of God Community, 418, 419 World Assemblies of God Fellowship, 177, 494 World Council of Churches, zob. Światowa Rada Kościołów World Pentecostal Confereces, zob. Światowe Konferencje Zielonoświątkowe World Reach, 225, 402 Woronajew, Ivan, 20, 95-98, 490 Wschodnio-Europejska, Misja, 489 Wskrzeszenie, 100. 384, 468 Wspólnota „Emanuel” z Kalisza, 498, 503 Wspólnota „Hallelu Jah” we Wrocławiu 500 Wspólnota „Maranatha” w Warszawie, 505 Wspólnota „Miriam” w Krakowie, 503 Wspólnota „Syjon” we Wrocławiu, 498 Wspólnota „Wieczernik” z Kielc, 498 Wspólnota Chrześcijańska „Wrocław dla Jezusa”, 498, 503 Wspólnoty charyzmatyczne, zob. Charyzmatyczne wspólnoty Wstawienniczy ruch, 499-500 Wybrzeże Kości Słoniowej, 112 Wycliffe College, Toronto, 173 Wyrzucanie, Demony, zob. Demony, wyrzucanie Wyższego życia, ruch, 14, 42, 44, 88, 103, 200 Y Yale University, 17, 191, 225, 325, 401 Yeomans, Lillian B., 292 YMCA, 101 Yocum, Bruce, 263 Yoder, Allen, 233 Yoido Full Gospel Church, 21, 157, 303, 304, 406, 438, 439, 460, 482 Young, D. J., 125, 320 Youth with a Mission, zob. Młodzież z Misją Yutz, Dan, 234, 235 Z Zbieżności, ruch, 439-441 Zbór „Betania” w Katowicach (KZ), 495 Zbór „Chrystus Królem” w Krakowie (KBwCh), 497 Zbór „Filadelfia” w Bielsku Białej (KZ), 495 Zbór „Stołeczny” w Warszawie (Kościół Zielonoświątkowy), 495 Zbór „Zwycięstwo w Chrystusie” w Jeleniej Górze (KBwCh), 497 Zbór Ewangelicznych Chrześcijan w Duchu Apostolskim w Ełku, 489, 492, 493 Zbór Ewangelicznych Chrześcijan w Duchu Apostolskim, 489 Zbór Ewangelii Łaski, 491, 492 Zbór Jezusa Chrystusa „Oblubienica” w Szczecinie (KChWE), 496 Zbór w Kaliszu (KBwCh), 497 Zbór w Miasteczku Śląskim (KChWE), 496 Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym, 507 Zielonoświątkowcy baptystyczni, 223 Zielonoświątkowcy niedenominacyjni, 274, 287, 317, 413, 414 Zielonoświątkowcy niezależni, 150, 377 Zielonoświątkowcy uświęceniowi, 19, 121, 169, 458, 460, 468, 475 Zielonoświątkowcy Weslejańscy, 241, 468 Ziemba, Wiesław, 497 Zimmerman, Thomas, 158, 429 Zion Apostolic Church, 111 Zion Christian Church, 20, 109, 460 Zion City, 20, 93, 99, 109, 110, 111, 291, 292 Zion Faith Homes, 291 Zion Union Apostolic Church, 317 Zjazdy, 40, 45, 46, 47, 66, 92, 124, 170, 198, 215, 358, 444 Zjednoczony Kościół Ewangeliczny ZKE, 488, 489, 491, 494, 495 Złote Wybrzeże (obecna Ghana), 112 Znak początkowy, 124, 125, 133, 134, 151, 155, 163, 219, 244246, 460, 464 Znaki i cuda, 22, 27, 32, 46, 49, 89, 115, 130, 193, 196, 222, 236, 290, 374, 422, 464, 465 Związek Sowiecki (ZSRR), 18, 9496, 234, 476, 490 Związek Stanowczych Chrześcijan, 488, 490, 492, 494 525 Autorzy David B. Barrett jest jednym z redaktorów monumentalnego dzieła World Christian Encyklopedia. Jest także dyrektorem Global Evangelization Movement w Richmond w stanie Wirginia. David Daniels III jest profesorem nowożytnej historii Kościoła w McCormick Theological Seminary w Chicago. Dzięki artykułom w wielu naukowych publikacjach, w tym w Encyklopedia of African American Religions, stał się autorytetem w dziedzinie murzyńskiego amerykańskiego pentekostalizmu. David jest także duchownym Church of God in Christ. Pablo A. Deiros pracuje jako profesor historii chrześcijaństwa w International Baptist Theological Seminary w Buenos Aires w Argentynie. Uzyskał tytuł doktora filozofii na Southwestern Baptist Theological Seminary w Forth West w stanie Teksas i jest autorem wielu publikacji. Specjalizuje się w historii latynoamerykańskiego chrześcijaństwa. David Edwin Harrell Jr. jest profesorem historii w Auburn University w stanie Alabama. Opublikował m. in. All Things All Possibile oraz Oral Roberts: An American Life. Zajmuje się historią ruchów uzdrowieńczych w Stanach Zjednoczonych. Peter Hocken jest kapelanem biskupim i kanclerzem w Domu Biskupim w Northampton w Anglii. Zaangażowany jest w ruch charyzmatyczny w Kościele rzymsko-katolickim. Opublikował wiele materiałów na temat jego historii i teologii. Susan Hyatt jest założycielką International Christian Women’s History Project w Dallas w stanie Teksas. Uzyskała tytuł doktorski na Regent University. Jest autorką: In the Spirit We Are Equal: The Spirit, The Bible, and Women. Gary B. McGee pracuje jako profesor historii Kościoła i badań nad pentekostalizmem w Assemblies of God Theological Seminary w Springfield w stanie Missouri. Jest jednym z redaktorów popularnego Dictionary of Pentecostal and Charismatic Movements. Robert Owens jest dziekanem School of Christian Ministries w Emmanuel College we Franklin Springs w stanie Georgia. Uzyskał tytuł doktora filozofii na Regent University. Jest autorem Speak to the Rock: Azusa Street Revival – Its Roots and Its Message. 526 HISTORIA RUCHU ZIELONOŚWIĄTKOWEGO I ODNOWY CHARYZMATYCZNEJ Everett A. Wilson jest prezydentem Bethany College of California (Assemblies of God), mającego swoją siedzibę w Scotts Valley w Kalifornii. Jest autorem Strategy of the Spirit: J. Philip Hogan and the Growth of the Assemblies of God, 1960-1990 i byłą misjonarką. Zajmuje się latynowskim ruchem pentekostalnym w Stanach Zjednoczonych. Zbigniew Pasek jest pracownikiem naukowym w Instytucie Religioznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz założycielem Pracowni Dokumentacji Wyznań Religijnych w Polsce Współczesnej. Specjalizuje się w badaniach nad ewangelicznym chrześcijaństwem w Polsce. Wojciech Włoch jest pastorem w Kościele Bożym w Polsce oraz historykiem ruchu zielonoświątkowego i odnowy charyzmatycznej w Polsce.