Przykłady praktycznych zastosowań prezentacji multimedialnych i

Andrzej Jeznach
[email protected]
Nauczyciel historii i informatyki
w Szkole Podstawowej
i Społecznym Liceum Ogólnokształcącym
w Małej Wsi
Przykłady praktycznych zastosowań prezentacji multimedialnych i
Internetu w nauczaniu historii regionalnej.
Zarówno szkoła podstawowa, jak również gimnazjum i szkoła średnia dają
nauczycielowi historii i wiedzy o społeczeństwie wiele okazji do zajmowania się
tematyką lokalną i regionalną. W praktyce szkolnej przykładem zajęć dostarczających
duży zasób wiedzy, a jednocześnie kształtujących umiejętności z zakresu ścieżki
„Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie" mogą być lekcje z
wykorzystaniem techniki komputerowej. Znakomitymi środkami, które to ułatwiają, są w
ostatnich latach multimedia i Internet. Potraktowano je tutaj łącznie, ponieważ wraz ze
wzrostem możliwości technicznych sieci na stronach WWW coraz częściej pojawiają się
animacje, filmy i dźwięk wpływając na ich atrakcyjność. Mówiąc najprościej, Internet
staje się coraz bardziej multimedialny, a multimedia coraz częściej są tworzone na
potrzeby sieci WWW. Poniżej przedstawiono kilka propozycji ich wykorzystania w
nauczaniu historii regionalnej.
Prezentacja multimedialna „Moja gmina”.
Prezentacja została przygotowana przy pomocy programu Power Point. Wybór
tematu prezentacji został dokonany zgodnie z zainteresowaniami i miejscem zamieszkania
autora oraz przedmiotami szkolnymi, których uczy (historia i wiedza o społeczeństwie) z
zamiarem wykorzystania pracy na lekcjach. Prezentacja składa się z piętnastu slajdów
zawierających m.in. tabelę, wykres, schemat organizacyjny, listę punktowaną, fotografie z
opisem. Są to:
slajd tytułowy „Moja gmina Mała Wieś” zawierający łącza do spisu treści
spis treści z hiperłączami umożliwiającymi wybór tematów w obrębie całego
pokazu oraz powrót do strony tytułowej,
trzy slajdy pokazujące położenie gminy na mapach: Polski, województwa
mazowieckiego i powiatu płockiego z przyciskami łączącymi z następnym i
poprzednim slajdem oraz spisem treści (podobne łącza we wszystkich następnych
slajdach),
herb powiatu płockiego,
mapa gminy Mała Wieś,
herby sąsiednich gmin (Bodzanów i Wyszogród),
karty z historii gminy (fotografie najważniejszych zabytków),
ilustracje przedstawiające znane postacie z dziejów gminy,
fotografie prezentujące współczesne osiągnięcia i atrakcje turystyczne,
cykl slajdów obrazujących dane statystyczne: schemat organizacyjny
przedstawiający sieć szkół podstawowych, gimnazjum i liceum, wykres słupkowy
rozwoju sieci wodociągowej oraz tabela z danymi na temat obszaru, liczby ludności,
liczby wiosek, stopnia telefonizacji i powierzchni użytków rolnych.
Ponieważ w szkolnej praktyce pakiet Office i wchodzący w jego skład Power Point
są trudno dostępne, przygotowano również drugą wersję prezentacji w postaci strony
internetowej, którą można oglądać przy pomocy darmowej przeglądarki internetowej.
Przykładowy slajd z prezentacji „Moja gmina”.
Przykładowa strona z serwisu „Moja gmina” utworzonego na podstawie prezentacji
w programie Power Point.
Serwis „Kronika gminy Mała Wieś”
Serwis zawiera informacje na temat historii gminy, w której autor jest nauczycielem z
podziałem na poszczególne wsie. Menu zawiera linki do dwudziestu czterech nazw
miejscowości oraz do strony powitalnej. Ponieważ hiperłącza w menu są wystarczające dla
łatwej nawigacji, zrezygnowano z dodatkowych łącz na poszczególnych stronach.
Głównym programem używanym do tworzenia serwisu był Front Page Express ze
względu na swoją prostotę i łatwość obsługi. Serwis jest przeznaczony raczej do
umieszczenia na lokalnym dysku lub rozpowszechniania na płytach CD. W takiej formie
można sobie było pozwolić na dołączenie plików muzycznych i tylko niewielką kompresję
plików graficznych. Ponieważ serwis ma być wykorzystywany przede wszystkim na
lekcjach jako źródło informacji, dlatego zrezygnowano w nim z animacji, by pozwolić
uczniowi bardziej się skupić na tekście i fotografiach.
Przykładowa strona z serwisu „Kronika gminy Mała Wieś”.
Spis adresów stron internetowych o tematyce historyczno- regionalnej
z terenu Mazowsza.
Spis mazowieckich stron o tematyce historyczno- regionalnej został przygotowany na
podstawie wyszukiwania w Internecie. W poszukiwaniach celowo pominięto Warszawę,
ponieważ na jej temat informacje są bardzo liczne, a skupiono się raczej na pozostałych
mniejszych miastach i miejscowościach, o których trudniej uzyskać wiadomości.
Odnalezione serwisy mają różnorodny charakter. Można by je podzielić na kilka kategorii:
strony poszczególnych miast i miejscowości (Drobin, Płońsk, Gostynin, Mława,
Nasielsk, Ostrów Mazowiecka, Wyszogród, Sierpc, Żuromin),
strony powiatów (ciechanowskiego, gostynińskiego, makowskiego, ostrołęckiego,
płockiego, przasnyskiego, wyszkowskiego, żuromińskiego),
strony instytucji rządowych i samorządowych (Mazowiecki Urząd Wojewódzki w
Warszawie, Mazowiecki Urząd Wojewódzki- Delegatura w Płocku),
strony instytucji kulturalnych i naukowych (Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu,
Dom Polonii w Pułtusku),
inne informatory regionalne (miasta i wsie regionu płockiego).
Kryterium wyboru stron była ich przydatność w nauczaniu historii regionalnej
Mazowsza, chociaż trzeba zastrzec, że niewiele jest serwisów , w których historia i
tradycja odgrywa główną rolę. Najczęściej są to zbiory różnorodnych informacji o
charakterze promującym daną miejscowość czy powiat, jednak po selekcji historyk
regionalista i jego uczeń znajdą w nich pożyteczne wiadomości.
Spis przykładowych adresów serwisów internetowych o tematyce historycznej
i regionalnej z terenu Mazowsza.
Miasta i wsie regionu płockiego.
www.plock.ids.edu.pl/MIASTA/
Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie.
www.mazowsze.uw.gov.pl/
Mazowiecki Urząd Wojewódzki- delegatura w Płocku.
www.plock.ids.edu.pl/URZAD/
Powiat ciechanowski.
www.starostwo.ciechanow.pl/polish.htm
Powiat gostyniński.
www.gostynin.pl/powiat.htm
Powiat makowski.
www.powiat-makowski.pl/
Powiat ostrołęcki.
www.powiat.ostroleka.pl/
Powiat płocki.
www.powiat.plock.pl
Powiat przasnyski.
www.powiat-przasnysz.pl/
Powiat wyszkowski.
www.powwyszkowski.com.pl/
Powiat żuromiński.
strony3.wp.pl/wp/wkawczynski/
Drobin.
www.bmb.pl/drobin/
Gostynin.
www.gostynin.pl/
Mława.
www.mlawa.um.gov.pl/
Nasielsk.
www.nasielsk.prv.pl/
Ostrów Mazowiecka.
www.ostrowmaz.pl/
Płońsk.
plonsk.home.pl/
Sierpc.
www.sierpc.com.pl/
Wyszogród.
www.wyszogrod.pl/
Żuromin.
www.zuromin.com.pl/zuromin/
Dom Polonii w Pułtusku.
www.dompolonii.pultusk.pl/
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu.
www.plock.ids.edu.pl/PROMOCJA/SKANSEN/
Propozycje zastosowania przedstawionych pomocy dydaktycznych
w cyklach lekcyjnych.
Przedstawione powyżej materiały (prezentacja „Moja gmina”, serwis „Kronika gminy
Mała Wieś” oraz spis stron o tematyce regionalnej) dają różnorodne możliwości ich
wykorzystania na lekcjach historii i wiedzy o społeczeństwie na różnych poziomach
kształcenia i są okazją do kształtowania umiejętności samodzielnego korzystania ze źródeł
informacji. Na umiejętność tę składają się:
— wyszukiwanie źródeł,
— wyszukiwanie informacji,
— sprawdzanie informacji,
— łączenie informacji.
Zestawienie danych z kilku źródeł jest oczywiście bardziej wartościowe od
wydobywania informacji z podręcznika przygotowanych w celu natychmiastowego
użycia.
Typowym przykładem czynności związanych z wyszukiwaniem źródeł jest
posługiwanie się komputerem i Internetem. Aby efektywnie wykorzystać załączone
propozycje pomocy dydaktycznych, konieczne jest spełnienie kilku warunków
wstępnych. Po pierwsze, co oczywiste, pracownia lekcyjna musi być wyposażona w
komputery. Optymalnym rozwiązaniem byłoby kilkanaście stanowisk połączonych w sieć,
mających dostęp do Internetu i stacje dysków CD-ROM. Jeśli w pracowni jest tylko jeden
komputer, to oczywiście można na nim pokazać np. prezentację multimedialną, ale jedynie
jako wstęp do lekcji i wyklucza to samodzielne korzystanie z aplikacji. Uczniowie
powinni posiadać przynajmniej podstawowe umiejętności pracy z komputerem i
przeglądarką internetową (ewentualnie również programem Power Point). W przeciwnym
razie tok lekcji będzie zakłócany przez ciągłe problemy natury technicznej a nie
merytorycznej.
Można wyobrazić sobie kilka przykładowych form lekcji z wykorzystaniem
proponowanych tutaj pomocy dydaktycznych o różnym stopniu trudności i dla dzieci w
różnym wieku. Mogą to być pojedyncze jednostki lekcyjne lub ich cykle.
1. Prezentacja „Moja gmina” może być potraktowana jako wstęp do
poznawania historii lokalnej w młodszych klasach szkoły podstawowej w
ramach nauczania zintegrowanego (klasy I-III). Slajdy zawierają zarówno
informacje historyczne, jak również dotyczące współczesności gminy.
Dzięki temu dzieciom łatwiej kojarzyć związek przeszłości z
teraźniejszością. Prezentacja nie narzuca dużej ilości wiedzy faktograficznej,
raczej przemawia do ucznia w sposób obrazowy. Atrakcyjna wizualnie forma
prezentacji może przykuwać uwagę i ułatwiać zapamiętywanie oraz zachęca
do wykonania zadań domowych w starannej szacie graficznej.
2. W podobny sposób można przeprowadzić zajęcia w klasach IV-VI szkoły
podstawowej. Jest to zgodne z tendencjami programowymi do ograniczania
faktografii i przemawiania do ucznia poprzez konkretne epizody z dziejów.
W tym wypadku automatyczne przejścia slajdów lepiej zastąpić zmianami po
kliknięciu myszką. Pozwoli to nauczycielowi w części wstępnej na swobodne
dysponowanie czasem przy omawianiu poszczególnych slajdów. Również
uczniowie samodzielnie wyszukując informacje będą mieli swobodę
poruszania się po całej prezentacji korzystając z przycisków nawigacyjnych i
spisu treści.
3. W starszych klasach szkoły podstawowej i w gimnazjum prezentację można
potraktować jedynie jako wstęp do pracy z serwisem „Kronika gminy”, w
którym podawane są już konkretne informacje na temat dziejów
poszczególnych miejscowości. Ponieważ pojawiają się w nich nawiązania do
wydarzeń z historii Polski i powszechnej (np. rozbiory, wojny światowe)
wskazane jest, aby uczeń posiadał wcześniejszą wiedzę na ten temat. Ma ona
być tłem dla historii jego rodzinnej miejscowości. Uzupełnieniem pracy z
komputerem będzie w tym wypadku samodzielne poszukiwanie informacji
na temat własnej rodzinnej miejscowości w formie wywiadu, opowiadania,
fotografii itp. Uczniów zdolniejszych można zachęcić do opracowania
łączącego różne typy informacji, np. w formie pracy komputerowej pod
kierunkiem nauczyciela.
4. Ciekawą propozycją może być cykl trzech lub więcej lekcji z
wykorzystaniem wszystkich proponowanych tutaj pomocy. Tego rodzaju
zajęcia można teoretycznie przeprowadzić na różnych poziomach
kształcenia, jednak największy sens będą one miały w szkole średniej lub
ewentualnie gimnazjum. Pierwsze zajęcia w cyklu to wykład lub pogadanka
ilustrowane slajdami z prezentacji. W liceum i gimnazjum można to zrobić
na lekcji wiedzy o społeczeństwie wykorzystując korelację tych
przedmiotów. Drugie zajęcia dają już większą szansę samodzielnej pracy z
„Kroniką gminy”. Wreszcie trzecia lekcja to samodzielna praca z
zaproponowanymi stronami internetowymi o Mazowszu pozwalająca
rozszerzyć perspektywę historyczną poza rodzinną miejscowość. Oczywiście
należy dać uczniom szansę samodzielnych poszukiwań innych serwisów.
Podsumowaniem cyklu może być próba odpowiedzi na pytanie „Jak
interesująco prezentować dzieje i współczesność „małych ojczyzn”?”
5. Ponieważ w praktyce szkolnej częstym problemem jest brak czasu na
realizację lekcji o tematyce regionalnej, można pokusić się o wykorzystanie
przedstawionych pomocy na jednej lekcji. Wprowadzeniem do zajęć byłaby
około pięciominutowa prezentacja, następnie następowałaby zasadnicza
część lekcji- praca z serwisem na temat własnej gminy oraz jedną lub
dwiema wybranymi stronami o tematyce regionalnej (np. powiat płocki).
Inne adresy można podać uczniom do ewentualnego samodzielnego
odwiedzenia. Tego typu lekcja wymaga dużej samodyscypliny zarówno od
nauczyciela, jak i od uczniów ze względu na spory zakres merytoryczny i
zdominowanie całych zajęć przeglądaniem Internetu.
Podano tu tylko kilka propozycji wykorzystania przedstawionych pomocy
dydaktycznych. Oczywiście mogą istnieć również inne w zależności od możliwości
czasowych, wyposażenia pracowni, poziomu uczniów. Można zaproponować również
pozalekcyjne formy korzystania z prezentacji i stron internetowych np. w trakcie
uroczystości promujących gminę czy miejscowość i na co dzień w sieci WWW.