RAPORT z badan potrzeb szkoleniowych

RAPORT
Z BADANIA POTRZEB SZKOLENIOWYCH
BIBLIOTEKARZY PODREGIONU
TORUŃSKO-WŁOCŁAWSKIEGO
I WBP – KSIĄŻNICY KOPERNIKAŃSKIEJ
Toruń, sierpień 2013
I. CEL I ZAKRES BADANIA
W niniejszym raporcie zaprezentowano wyniki badania potrzeb szkoleniowych,
przeprowadzonego wśród pracowników bibliotek publicznych podregionu toruńskowłocławskiego województwa kujawsko-pomorskiego, wraz z WBP – Książnicą
Kopernikańską w Toruniu (WBP). Badanie zostało przeprowadzone w okresie
kwiecień–maj 2013 r.
Zasadniczym celem badania było rozpoznanie potrzeb szkoleniowych oraz
preferencji pracowników tych bibliotek. Zebrane informacje mogą służyć do
stworzenia planu szkoleń na lata 2013–2014. Dodatkowo mogą być wykorzystywane
jako źródło danych do opracowywania wniosków o dofinansowanie projektów
szkoleniowych.
Badanie miało na celu udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
W odniesieniu do pracowników bibliotek podregionu wraz z WBP:
 Jaka grupa pracowników uczestniczy w szkoleniach? Jak oceniają
przydatność odbytych szkoleń?
 Jakie są bariery w dostępie do szkoleń w ich ocenie?
 Jak duże jest zainteresowanie podwyższaniem kwalifikacji?
 W jakich szkoleniach pracownicy bibliotek chcieliby uczestniczyć (obszary
tematyczne/zagadnienia, forma, terminy, czas szkoleń)?
 Jakie elementy motywują pracowników bibliotek do udziału w szkoleniach?
 Czy pracownicy bibliotek są zainteresowani odbyciem staży w innych
bibliotekach?
W odniesieniu do kierowników działów i filii WBP:





Czy w dziale/filii są problemy, które mogłyby zostać zniwelowane przez
szkolenia?
Jak dotychczas były realizowane potrzeby szkoleniowe?
Jakie są potrzeby szkoleniowe pracowników danego działu/filii?
Czy jest potrzeba szkolenia w zakresie rozwijania umiejętności kierowniczych?
Jakie terminy szkoleń nie wchodzą w rachubę ze względu na pracę działu/filii?
2
II. METODA BADAWCZA
W badaniu zostały zastosowane następujące metody:
 Analiza dostępnych danych: „Statut WBP” (pod kątem celów i zadań
biblioteki), „Regulamin organizacyjny WBP” (w szczególności zakresy
kompetencji jednostek organizacyjnych – filii, działów WBP), procedura dot.
szkoleń i podnoszenia kwalifikacji, sprawozdania z dotychczas
przeprowadzonych szkoleń (projekty Biblioteka+, Program Rozwoju Bibliotek),
zapotrzebowanie na szkolenia zgłoszone przez indywidualne osoby.
 Indywidualne wywiady – na podstawie zestandaryzowanego kwestionariusza z
kierownikami wszystkich działów WBP oraz kierownikami wybranych filii.
 Ankieta – anonimowe kwestionariusze w formie elektronicznej wysłane emailem do pracowników bibliotek podregionu i filii WBP oraz w formie
papierowej rozdane pracownikom poszczególnych działów WBP.
Wyniki badania umożliwią precyzyjne przeanalizowanie potrzeb szkoleniowych
respondentów oraz sformułowanie planu szkoleniowego na lata 2013–2014.
3
III. WYNIKI PRZEPROWADZONEGO BADANIA
ANKIETOWEGO
ZWROTNOŚĆ ANKIET
Ankietę przesłano do 89 bibliotek podregionu oraz do kierowników 15 filii
bibliotecznych, z prośbą o przekazanie jej wszystkim pracownikom tych bibliotek,
oraz rozdano we wszystkich działach WBP. Łączna liczba pracowników
merytorycznych tych bibliotek wynosi 413 (93 w WBP oraz 320 b. podregionu).
W badaniu ankietowym wzięło udział 197 respondentów, w tym 120 osób z bibliotek
podregionu, 77 osób z WBP włącznie z filiami. Zwrotność ankiet dla bibliotekarzy
podregionu wyniosła 37,5%, a dla WBP – 82,8%.
Ze względu na widoczne różnice w odpowiedziach pracowników WBP, filii WBP oraz
bibliotek podregionu wyniki ankiet omówiono osobno dla poszczególnych grup.
Świadczy to o odmiennych doświadczeniach związanych ze szkoleniami oraz o
różnicach w zadaniach pełnionych przez te grupy bibliotekarzy.
UDZIAŁ RESPONDENTÓW W SZKOLENIACH
W ostatnich 5 latach w szkoleniach uczestniczyło 79,17% (95 osób) ankietowanych
pracowników bibliotek podregionu, 62,23% (28 osób) pracowników WBP i 56,25%
(18 osób) pracowników filii WBP.
Uczestnictwo bibliotekarzy w szkoleniach w ostatnich 5 latach
100
95
90
80
Liczba osób
70
60
50
40
30
20
28
25
17
18
14
10
0
Ksiąznica Kopernikańska
Filie
1 tak
Biblioteki podregionu
1 nie
88,65% ankietowanych wykorzystała wiedzę zdobytą na szkoleniach w codziennej
pracy. 11,35% ankietowanych stwierdziło, że nie miało takiej możliwości.
Wymieniono następujące powody przy szkoleniach dot.:
 technologii informatycznych – brak wdrożonego systemu w bibliotece,
 barier architektonicznych – brak możliwości usunięcia takich barier w obecnym
pomieszczeniu biblioteki,
4




planowania rozwoju biblioteki – zastosowanie tej wiedzy jest mało realne w
codziennej pracy,
systemu Sowa – na szkoleniu nie poruszono tematu bibliografii regionalnej,
PRB – nikt nie wymagał od nas wykazania się wiedzą zdobytą na szkoleniach,
kasy fiskalnej – szkolenie nie dot. obsługi kasy, tylko problemów prawnych na
linii klient-sprzedawca.
DOSTĘPNOŚĆ SZKOLEŃ DLA BIBLIOTEKARZY
W zakresie dostępności szkoleń opinie bibliotekarzy są podzielone. Największa
grupa osób uważających szkolenia za trudno dostępne dla bibliotekarzy, wywodzi się
z filii WBP (90,63%, 29 osób). Wśród bibliotekarzy WBP opinię tę podzieliło mniej
osób (69,23%, 27 osób), jeszcze mniej wśród pracowników bibliotek podregionu
(60,51%, 72 osoby).
Dostępność szkoleń
80
72
70
Liczba osób
60
47
50
40
29
27
30
20
12
10
3
0
Książnica Kopernikańska
Filie
tak
Biblioteki podregionu
nie
Opinie bibliotekarzy dotyczące barier w dostępnie do szkoleń są dość zróżnicowane.
Jeśli zliczymy wskazania wszystkich ankietowanych, kolejność (od najbardziej do
najmniej istotnej bariery) jest następująca: brak środków finansowych, brak ofert
szkoleniowych, brak dostępu do informacji o szkoleniach, brak czasu, braki kadrowe,
bariery komunikacyjne. 9 osób stwierdziło brak barier w dostępie do szkoleń.
Różnice uwidaczniają się, gdy porówna się wskazania bibliotekarzy z 3
wymienionych grup. Wśród bibliotekarzy WBP najwięcej osób wskazało barierę
finansową (82,93%, 34 osoby), nieco mniej brak ofert szkoleniowych (46,34%, 19
osób) i brak dostępu do informacji o szkoleniach (29,27, 12 osób), pozostałe bariery
miały dla nich mniejsze znaczenie.
Pracownicy filii wskazywali głównie brak ofert szkoleniowych (80,65%, 25 osób),
środków finansowych (74,19%, 23 osoby), brak dostępu do informacji o szkoleniach
(51,61%, 16 osób) oraz braki kadrowe (29,03%, 9 osób).
Podobnie jak pracownicy WBP pracownicy bibliotek podregionu za największą
barierę w dostępie do szkoleń uznali brak środków finansowych (69%, 80 osób),
następnie brak ofert szkoleniowych i czasu (odpowiednio 38,8%, 45 osób i 36,2%, 42
5
osoby). Warto też zaznaczyć, że brak czasu, braki kadrowe oraz bariery
komunikacyjne ta grupa osób wskazywała częściej niż pozostałe grupy.
Bariery utrudniające dostęp do szkoleń
WBP-KK
Filie
of
er
ts
Br
ak
ra
k
B
f in
an
so
w
śr
od
kó
w
Br
ak
cz
as
u
zk
ol
en
B
ar
io
Br
ie
w
ak
ry
yc
do
h
ko
st
m
ęp
un
u
i
k
do
ac
yjn
in
f.
e
o
sz
ko
le
ni
ac
h
Br
ak
ik
a
Ni
dr
e
ow
m
e
a
ta
kic
h
ba
rie
r
Region
yc
h
% osób
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
PROPONOWANA TEMATYKA SZKOLEŃ
Tematyka szkoleń proponowanych przez respondentów jest dość szeroka. Z tego
względu propozycje tematów podzielono na kilkanaście grup: zarządzanie i finanse,
prawo, umiejętności osobiste, języki obce, umiejętności informatyczne, praca z
użytkownikiem, literatura, automatyzacja biblioteki, opracowanie, konserwacja,
selekcja, informacja, promocja, inne szkolenia (zawodowe) – załącznik 1.
Największym zainteresowaniem wśród pracowników WBP cieszą się szkolenia
miękkie z zakresu umiejętności osobistych – 13 wskazań (m.in. wystąpienia
publiczne, komunikacja interpersonalna, kreatywność), umiejętności informatycznych
– 13 wskazań (Photoshop, digitalizacja, kurs komputerowy), opracowania zbiorów –
11 wskazań (głównie opracowanie rzeczowe, w tym starodruki, ikonografia),
automatyzacji biblioteki – 8 wskazań (głównie Prolib) oraz informacji (w tym
regionalnej) – 8 wskazań.
Pracownicy filii WBP byli najbardziej zainteresowani szkoleniem z zakresu pracy z
użytkownikiem – 37 wskazań (m.in. praca z dziećmi – 12 wskazań, trudny czytelnik –
10, praca z seniorem – 7) oraz kształceniem umiejętności osobistych – 12 wskazań
(głównie komunikacja interpersonalna). Nieco mniejszym zainteresowaniem w tej
grupie cieszą się kursy językowe – 10 wskazań, szkolenia informatyczne – 9
wskazań (grafika komputerowa, prezentacje), szkolenia z literatury – 9 wskazań
(literatura współczesna, warsztaty dla moderatorów DKK).
Podobnie jak pracownicy filii pracownicy bibliotek podregionu na pierwszym miejscu
wymienili chęć szkolenia się w zakresie form pracy z użytkownikiem – 70 wskazań
(m.in. praca z dziećmi – 23 wskazania, z młodzieżą – 8 wskazań, praca z seniorem –
8, trudny czytelnik – 5). Grupa ta była również zainteresowana podnoszeniem
kwalifikacji w zakresie zarządzania biblioteką – 51 wskazań (m.in. instrukcja
kancelaryjna – 12 wskazań, kontrola zarządcza – 11 wskazań, źródła funduszy i
pisanie projektów – 8 wskazań), zagadnieniami prawnymi – 30 wskazań (m.in.
6
zmiany w przepisach dot. biblioteki jako samorządowej instytucji kultury – 20
wskazań) oraz automatyzacją biblioteki – 28 wskazań (w tym obsługa MAK+ – 18
wskazań, opracowanie w formacie MARC21 – 5 wskazań). Z umiejętności
informatycznych (w sumie 25 wskazań) największym zainteresowaniem cieszyły się:
prezentacje (6 wskazań), tworzenie stron internetowych (4 wskazania), grafika
komputerowa (3 wskazania); z grupy szkoleń dot. informacji (w sumie 13 wskazań) –
wyszukiwanie informacji – 8 wskazań; z zakresu promocji (w sumie 11 wskazań) –
promocja książki i biblioteki (6 wskazań); z innych szkoleń zawodowych (w sumie 17
wskazań) – nowe standardy biblioteczne (8 wskazań).
PREFEROWANE FORMY SZKOLEŃ
We wszystkich trzech grupach respondentów na 1. i 2. miejscu wymieniano
warsztaty (85,37% pracowników WBP, 80% pracowników filii, 64,55% pracowników
podregionu) oraz szkolenia z trenerem (odpowiednio: 50%, 62,07%, 54,63%).
Średnim zainteresowaniem (3–5 miejsce) cieszą się konferencje (57,50%, 60,71%,
59,22%), doszkalanie w miejscu pracy (55,26%, 53,57%, 45,95%) oraz wizyty w
innych bibliotekach (77,78%, 60%, 65,74%). Respondenci najmniej zainteresowani
(6–7 miejsce) byli samokształceniem (54,05%, 58,62%, 54,13%) oraz e-learningiem
(56,41%, 64,29%, 51,40%).
Ocena form szkoleń przez pracowników WBP
1-2*
Forma szkolenia
3-5
6-7
N**=
% odpowiedzi
szkolenia z trenerem
konferencje
50
27,5
23,81
57,50
warsztaty
doszkalanie w miejscu pracy
wizyty w innych bibliotekach
85,37
34,21
2,78
12,20
55,26
77,78
26,19
15,00
2,44
10,53
19,44
56,41
e-learning
2,56
41,03
54,05
samokształcenie
8,11
37,84
* 1-2 najbardziej, 3-5 średnio, 6-7 najmniej preferowana forma szkolenia
** Wielkość próby
42
40
41
38
36
39
37
Ocena form szkoleń wśród pracowników filii WBP
1-2*
Forma szkolenia
3-5
6-7
N=
szkolenia z trenerem
konferencje
62,07
14,29
% odpowiedzi
27,59
10,34
60,71
25,00
29
28
warsztaty
80,00
20,00
0,00
30
doszkalanie w miejscu pracy
25,00
53,57
21,43
28
wizyty w innych bibliotekach
26,67
60,00
13,33
30
e-learning
samokształcenie
3,57
0,00
32,14
41,38
64,29
58,62
28
29
*1-2 najbardziej, 3-5 średnio, 6-7 najmniej preferowana forma szkolenia
7
Ocena form szkoleń wśród pracowników bibliotek podregionu toruńskowłocławskiego
1-2*
3-5
Forma szkolenia
szkolenia z trenerem
konferencje
warsztaty
doszkalanie w miejscu pracy
wizyty w innych bibliotekach
e-learning
54,63
12,62
64,55
35,14
19,44
14,02
6-7
N**=
% odpowiedzi
33,33
12,04
59,22
28,16
108
103
28,18
45,95
65,74
34,58
110
111
108
107
7,27
18,92
14,81
51,40
54,13
samokształcenie
16,51
29,36
*1-2 najbardziej, 3-5 średnio, 6-7 najmniej preferowana forma szkolenia
** Wielkość próby
109
E-learning nie cieszy się zainteresowaniem wśród badanych bibliotekarzy, jednak w
połączeniu z tradycyjnymi szkoleniami forma ta jest w większości akceptowana –
szczególnie w grupie respondentów z WBP (70%).
Zainteresowanie szkoleniami tradycyjnymi połączonymi z elearningiem
80
70
70
60
50
% osób
58
55,2
44,8
42
40
tak
nie
30
30
20
10
0
Książnica Kopernikańska
Filie
Biblioteki podregionu
STAŻE ZAWODOWE
Sporym zainteresowaniem cieszą się staże zawodowe. Jest nimi zainteresowanych
45,45% pracowników WBP, 53,13% pracowników filii oraz 26,7% pracowników
bibliotek podregionu.
Pracownicy WBP chcieliby odbyć staż w innych działach tej biblioteki (2 wskazania),
w filii nr 6 (2 wskazania) oraz w następujących bibliotekach: UMK – 6 wskazań,
Bibliotece Pedagogicznej – 8 wskazań, Bibliotece Narodowej – 4 wskazania, oraz po
jednym wskazaniu w: BUW-ie, Bibliotece Publicznej w Warszawie, WSD w Toruniu,
bibliotece przeprowadzającej skontra w Prolibie oraz w WBP Gdańsk.
8
Pracownicy filii są zainteresowani stażem w: WBP w dziale Współpracy i Promocji (2
wskazania), UMK (5 wskazań), Bibliotece Pedagogicznej (4 wskazania), bibliotekach
publicznych w innych miastach (5 wskazań), bibliotece szpitalnej lub podobnej (3
wskazania) oraz po jednym wskazaniu w: filii nr 13, Bibliotece Multimedialnej w
Olsztynie, bibliotece uniwersyteckiej w innym mieście, naukowej w innym mieście,
WBPiM w Bydgoszczy, BN, zagranicznej anglo- lub rosyjskojęzycznej.
Najmniej zainteresowani stażami są pracownicy bibliotek podregionu. Staż chcieliby
odbywać w WBP (7 wskazań), filiach (6 wskazań), w innej bibliotece (3 wskazania),
bibliotece wojewódzkiej w dziale bibliografii, informacji (2 wskazania) oraz w
bibliotece UMK, BN, bibliotece stosującej innowacyjne metody pracy, MiPBP w
Wąbrzeźnie, Bibliotece dla Dzieci im. W. Chotomskiej w Płocku, Bibliotece
Raczyńskich, Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej i Centrum Animacji Kultury w
Poznaniu (po 1 wskazaniu).
PREFEROWANY CZAS REALIZACJI SZKOLEŃ
Większość
respondentów jest zainteresowana szkoleniami bez noclegów:
pracownicy WBP 71,79%, filii 71,90%, podregionu 79,30%.
Respondenci z bibliotek podregionu zdecydowanie chcieliby szkolić się w środy
(81,82%) oraz we wtorki, czwartki (po 46,88%) i poniedziałki (40,63%), najmniej
chętnie w piątki (29,69%) i w soboty (4,69), zdecydowanie nie w niedziele. Podobne
preferencje w tym zakresie mają pracownicy WBP. Pracownicy filii chcą szkolić się
od poniedziałku do piątku, poza weekendami. Nie ma większego zainteresowania
szkoleniami w czasie wolnym od pracy we wszystkich trzech grupach. Na pytanie o
udział w szkoleniach w czasie wolnym od pracy pozytywnie odpowiedziało 35,14%
pracowników WBP, 40% pracowników filii i 20,9% podregionu.
Pracownicy WBP oraz filii zasadniczo chcieliby uczestniczyć w szkoleniach w
godzinach pracy. Bibliotekarze z podregionu najczęściej wybierali godz. 10.00
rozpoczęcia szkoleń oraz 15.00-16.00 zakończenia.
MOTYWACJA DO UDZIAŁU W SZKOLENIACH
W pytaniu o motywację do szkoleń respondenci mogli wybrać maksymalnie 3 z 6
odpowiedzi. Preferencje we wszystkich grupach są zbliżone:
1. miejsce: możliwość zastosowania pozyskanych umiejętności w pracy
2. miejsce: ciekawe materiały szkoleniowe
3. miejsce: szkolenia praktyczne (warsztaty)
4. miejsce: osoba prowadząca
5. miejsce: zapewnienie noclegów podczas szkolenia
6. miejsce: zapewnienie wyżywienia
9
Nowa ścieżka kariery
Współpraca z bibliotekami
Tematyka szkolenia
WBP
13,33
11,11
75,56
71,11
24
88,89 –
–
2,22 2,22
Filie
0
13,33
73,33
73,33
40
73,33 3,33 –
Biblioteki
podregionu 12,93
14,66
72,41
69,83
36
85,34 –
Docenienie, podwyżka
Możliwość zastosowania
pozyskanych umiejętności w
pracy
Osoba prowadząca
Szkolenia praktyczne (warsztaty)
Ciekawe materiały szkoleniowe
Zapewnienie noclegów podczas
szkolenia
Zapewnienie wyżywienia
Motywacja do udziału w szkoleniach w %
Inne (wymienione
przez respondentów)
% odpowiedzi
–
–
0,86 –
–
10
IV. WYWIADY Z KIEROWNIKAMI FILII
KSIĄŻNICY KOPERNIKAŃSKIEJ
Poza badaniami ankietowymi przeprowadzono wywiady z kierownikami 4 filii
Książnicy Kopernikańskiej. Podczas wywiadu posługiwano się zestandaryzowanym
kwestionariuszem. Wywiad dotyczył m.in. realizacji zadań filii, najważniejszych
problemów i ich ewentualnego przełożenia na szkolenia, szkoleń dla pracowników,
dotychczasowego doświadczenia w zakresie szkoleń oraz zapotrzebowania na
szkolenie z zakresu umiejętności kierowniczych.
Uzyskano następujące informacje:
Główne problemy








brak systematyczności zakupu nowości (niektóre nowości mogą być nie do
zdobycia – nakład wyczerpany),
brak książek w j. angielskim (poszukują jej np. licealiści),
zniszczone meble biblioteczne,
trudny czytelnik (m.in. niepełnosprawny intelektualnie),
brak zainteresowania imprezami bibliotecznymi ze strony szkół, w których
również organizuje się różne konkursy, spotkania (możliwe, że traktują
bibliotekę jak konkurencję),
brak informacji o możliwości przyjmowania wolontariuszy w filiach (jest takie
zapotrzebowanie ze strony filii i zainteresowanie wśród młodzieży),
brak informacji o planach WBP dot. reorganizacji filii,
brak spotkań pracowników filii, również indywidualnych, w celu wymiany
doświadczeń.
Zapotrzebowanie na szkolenia









komunikacja interpersonalna z różnego typu czytelnikami, w tym trudny
czytelnik (m.in. młodzież niepełnosprawna intelektualnie),
jak zorganizować dobre spotkanie,
metody pracy z czytelnikiem w formie pokazowej (pracownicy filii obserwują
imprezę biblioteczną przygotowaną przez trenera),
autoprezentacja,
wystąpienia publiczne,
kurs języka angielskiego – dofinansowanie szkoleń (np. chętnym osobom z
filii),
nowe formy książki (np. audiobooki),
prawne: imprezy poza biblioteką, wolontariat w bibliotece, zapis osoby
niepełnosprawnej,
prawo autorskie – wypożyczanie płyt, kserowanie, udostępnianie filmów z
gazet (m.in. otrzymanych w darze).
W filiach systematycznie przeprowadza się imprezy dla czytelników, począwszy od
przedszkolaków do seniorów. W jednej z filii padł pomysł na wymianę doświadczeń
dot. organizacji imprez dla czytelników. Na wspólnych spotkaniach bibliotekarze z filii
11
mogliby zaprezentować, jak organizują konkretną imprezę albo zaprosić na
organizowaną imprezę osoby z innych filii. Można by też wymieniać się rekwizytami z
poszczególnych imprez.
Dotychczasowe szkolenia
Zajęcia prowadzone przez Lidię Jarosz oceniono jako bardzo udane. Obecnie
brakuje inicjatywy prowadzenia zajęć przez jedną wyspecjalizowaną osobę w kilku
filiach.
Trudności: było szkolenie z chusty Klanzy, ale w bibliotekach nie ma takiej chusty,
można by jedną zakupić, żeby filie mogły ją wypożyczać na spotkania dziećmi. We
wszystkich filiach stwierdzono, że organizuje się dla nich zbyt mało szkoleń.
Kierownicy filii zgłosili zapotrzebowanie na szkolenia z zakresu umiejętności
kierowniczych.
12
V. WYWIADY Z KIEROWNIKAMI DZIAŁÓW
WBP – KSIĄŻNICY KOPERNIKAŃSKIEJ
W celu uzyskania pogłębionych informacji dot. zapotrzebowania na szkolenia
przeprowadzono wywiady z kierownikami wszystkich (11) działów i sekcji Książnicy
Kopernikańskiej. Podczas wywiadu posługiwano się zestandaryzowanym
kwestionariuszem. Wywiad dotyczył m.in. podstawowych zadań poszczególnych
działów, identyfikacji głównych problemów w dziale oraz możliwości ich rozwiązania
poprzez szkolenia, opinii przełożonego dot. potrzeb szkoleniowych pracowników,
dotychczasowego doświadczenia w zakresie szkoleń oraz zapotrzebowania na
szkolenie z zakresu umiejętności kierowniczych.
Uzyskano następujące informacje:
Główne problemy










zbyt długi czas opracowania zbiorów z winy systemu – można go skrócić
dzięki reinstalacji co pół roku,
dostępność NUKAT-u i BN – czasem trudno skopiować opis,
komunikacja z pracownikami,
braki kadrowe,
brak grafika,
brak finansów na nowości,
brak środków finansowych na sprzęt informatyczny, szkolenia informatyczne,
obsługa trudnego czytelnika,
przepływ komunikacji Książnica – filie, Książnica – biblioteki regionu,
organizacja szkoleń bibliotecznych w czasie remontu magazynów
(wypożyczalnia przeniesiona do innego budynku).
Ponadto zgłaszano potencjalny problem utrzymania czytelników w sytuacji
zamknięcia Książnicy. Wszyscy respondenci bardzo dobrze ocenili współpracę
między działami.
Zapotrzebowanie na szkolenia












język niemiecki, język angielski – nauka na różnych poziomach (zgłoszono w 4
działach),
profesjonalny sekretariat,
administrowanie nieruchomościami,
zamówienia publiczne,
przygotowanie do egz. na audytora wewnętrznego,
rozliczanie inwestycji za pomocą FIDIC,
szkolenie zw. z obsługą trudnego czytelnika – praktyczne warsztaty,
radzenie sobie ze stresem,
komunikacja interpersonalna,
filozofia kłamstwa,
dress-code,
nowinki dot. bibliotek np. zagranicznych,
13









szkolenia w BN: stara fotografia (dawne zbiory ikonograficzne), techniki
fotografii,
konferencje dot. starodruków,
Fotoshop – poziom zaawansowany,
szkolenie z Excela,
umiejętność tworzenia prezentacji – PP, Prezi.
grafika komputerowa – Wordpress,
tworzenie WWW na cele bibliografii pracowników dla pracownika z Działu
Informacyjno-Bibliograficznego,
tworzenie bibliografii regionalnej – dzielenie się doświadczeniem,
prawo autorskie dot. bibliotek – praktyczne zagadnienia, np. kserowanie,
udostępnianie, publikowanie.
Staże, praktyki





praktyki zawodowe w sekcjach gromadzenia i opracowania zbiorów,
praktyki na UMK – opracowanie rzeczowe starodruków, opracowanie
dokumentów ikonograficznych,
praktyki w BUW-ie dot. współpracy z NUKAT-em w zakresie starodruków,
warsztaty/praktyki np. prowadzone w BN (w ramach Kultury+) – w centrach
kompetencji z obsługi sprzętu innego niż używany w WBP,
wymiana doświadczeń z inną biblioteką publiczną, która ma dłuższe
doświadczenie ze skontrum w Prolibie.
Dotychczasowe szkolenia
Dokształcanie pracowników prowadzi każdy kierownik. Szkolenia informatyczne
prowadzą informatycy w miarę potrzeb. W szkoleniach zewnętrznych z Proliba
systematycznie uczestniczy bibliotekarz systemowy, który doszkala innych
pracowników.
Niektórzy pracownicy uczestniczą w szkoleniach specjalistycznych, wiążących się z
wykonywaną pracą, np. spotkania dot. jhp BN, bibliografii regionalnej, kontroli
zarządczej. Część pracowników brała udział w szkoleniach z języka angielskiego – w
miejscu pracy.
Wśród kierowników największym zainteresowaniem cieszy się szkolenie z zakresu
efektywnej komunikacji przełożony-pracownik (pochwały, nagany, polecenia…) oraz
asertywności, nieco mniejsze z motywowania pozafinansowego pracowników,
radzenia sobie ze stresem oraz konfliktu w zespole.
Szkolenia z zakresu prezentacji PP, bibliotek cyfrowych oraz ochrony zbiorów
starych i nowych mogą poprowadzić pracownicy WBP.
14
VI. WNIOSKI Z BADAŃ
Ze względu na wysoką zwrotność ankiet (82,8%) oraz możliwość przeprowadzenia
indywidualnych wywiadów jest możliwe dość szczegółowe rozeznanie potrzeb
szkoleniowych grupy pracowników WBP oraz filii. Nie można tego powiedzieć o
grupie pracowników bibliotek podregionu, gdyż zwrotność ankiet w tej grupie
wyniosła 37,5% i brakowało możliwości przeprowadzenia indywidualnych wywiadów.
Z tego względu warto ustalać indywidualnie zapotrzebowanie na szkolenia podczas
wizyt pracowników WBP w tych bibliotekach.
Grupa najrzadziej korzystająca ze szkoleń (56,25%) to pracownicy filii, nieco częściej
– pracownicy WBP (62,23%). Zdecydowanie najczęściej w szkoleniach uczestniczyli
pracownicy bibliotek podregionu (prawie 80%). Do tej grupy skierowany jest Program
Rozwoju Bibliotek (PRB) oraz szkolenia dofinansowywane z Instytutu Książki (IK).
W tym kontekście zrozumiała jest ocena dostępności szkoleń zróżnicowana w 3
badanych grupach – ok. 90% pracowników filii i 70% WBP uznało szkolenia dla
bibliotekarzy za trudno dostępne, w grupie pracowników bibliotek regionu było to
60% osób.
Za główne bariery dostępu do szkoleń wszystkie 3 grupy uznały: brak środków
finansowych, brak ofert szkoleniowych oraz brak dostępu do informacji o
szkoleniach, przy czym pracownicy filii o wiele częściej niż pozostałe grupy
wymieniali brak ofert szkoleniowych oraz dostępu do informacji o szkoleniach. Jest to
zrozumiałe, gdy weźmie się pod uwagę pewne nasycenie szkoleniami w podregionie
oraz szkolenia specjalistyczne, na które dość regularnie wyjeżdża część
pracowników WBP, podczas gdy pracownicy filii nie uczestniczyli w specjalnie do
nich kierowanych szkoleniach. Być może pewnym rozwiązaniem problemu braku
dostępu do informacji o szkoleniach byłoby gromadzenie w jednym miejscu informacji
o przydatnych szkoleniach dla bibliotekarzy, np. w formie bloga o tematyce
szkoleniowej.
Pracownicy bibliotek podregionu częściej niż inni wskazywali brak czasu, braki
kadrowe i bariery komunikacyjne. Z tego powodu przy organizacji szkoleń dla tej
grupy należy brać pod uwagę czas rozpoczęcia i kończenia szkoleń oraz
możliwość wplecenia elementów e-learningu.
Odbyte szkolenia są dość dobrze oceniane we wszystkich 3 grupach bibliotekarzy. Z
uwag dot. nieudanych szkoleń można wysnuć wniosek, że konkretne szkolenie
powinno być przeprowadzane po dogłębnej analizie potrzeb uczestników oraz
możliwości wykorzystania pozyskanej wiedzy i umiejętności w pracy. Nie ma
sensu np. szkolenie z systemu informatycznego, gdy biblioteka takiego nie posiada.
Ze względu na wąskie specjalizacje pracowników WBP, i co się z tym wiąże, na
zróżnicowaną tematykę szkoleń zgłaszaną przez pojedyncze osoby, grupa ta
powinna przede wszystkim uczestniczyć w szkoleniach zewnętrznych bądź być
dołączana w miarę potrzeb do szkoleń dla regionu/filii. Wśród pracowników WBP jest
spore zainteresowanie nauką języków obcych (niemiecki, angielski).
Pracownicy filii najchętniej chcieliby się szkolić z metod pracy z czytelnikami: od
najmłodszego do seniora. Oczekują także szkolenia z komunikacji interpersonalnej
15
(asertywności), które pomogłoby im w obsłudze tzw. trudnego czytelnika. Być może
wzmocnieniem efektów szkolenia byłoby powstanie i wdrożenie standardów obsługi
czytelników WBP. Pracownicy filii (szczególnie tych w centrum Torunia) są
zainteresowani szkoleniami językowymi.
Z rozmów z kierownikami działów i filii WBP wynika, że tej grupie potrzebne jest
szkolenie z zakresu umiejętności interpersonalnych oraz szkolenia specjalistyczne,
prowadzone przez firmy zewnętrzne. Szkolenia dla pracowników działów i filii
zaproponowane przez kierowników w dużej części pokrywają się ze szkoleniami z
ankiet (szkolenia językowe, umiejętności osobiste, informatyczne), niewielka część
jest nowa (np. nowe formy książki, radzenie sobie ze stresem).
Część problemów wymieniana przez kierowników filii i działów WBP związana z
finansami na księgozbiór, meble, funkcjonowaniem systemów informatycznych
(Prolib, NUKAT), brakami kadrowymi, przepływem informacji między bibliotekami i
in., nie ma bezpośredniego przełożenia na szkolenia. Pozostałe mogą zostać
potencjalnie rozwiązane przez szkolenie z zakresu obsługi czytelnika, innowacyjnych
form pracy z młodymi czytelnikami czy grafiki komputerowej.
Pracownicy podregionu, mimo sporej oferty szkoleń (PRB, IK), zgłosili duże
zapotrzebowanie na szkolenia z form pracy z użytkownikami. W tej grupie jest także
duże zainteresowanie dokształcaniem z zakresu zarządzania biblioteką (w tym
aspektami prawnymi) oraz automatyzacją biblioteki w programie MAK+. Część
wymienionych szkoleń jest możliwa do zorganizowania z pomocą pracowników WBP
(m.in. informatycy, radca prawny).
Respondenci byli najbardziej zainteresowani uczestnictwem w warsztatach oraz
szkoleniach z trenerem. Tego typu szkolenia należy organizować dla wszystkich 3
grup. Mniejszym zainteresowaniem cieszyły się konferencje, doszkalanie w miejscu
pracy oraz wizyty w innych bibliotekach, najmniejszym samokształcenie oraz elearning. Co ciekawe, ponad połowa respondentów i aż 70% pracowników WBP jest
zainteresowana szkoleniami w formule blended learning. Warto więc w
organizowanych szkoleniach wyodrębniać część praktyczną do ćwiczenia na
warsztatach (szkoleniach z trenerem), a część teoretyczną podawać w formie elearningu.
Niewielka część respondentów preferuje szkolenia z noclegiem (20–30%).
Pracownicy bibliotek podregionu oraz WBP najchętniej wymieniali środy oraz wtorki i
czwartki. Dzień tygodnia nie miał większego znaczenia dla pracowników filii. We
wszystkich grupach nie było większego zainteresowania szkoleniami w dniach
wolnych od pracy: najmniejsze w grupie pracowników bibliotek podregionu (20,9%),
większe wśród pracowników WBP (35,14%) i filii (40%). Pracownicy bibliotek
podregionu chcieliby szkolić się w godzinach od 10.00 do 15.00–16.00 – późniejsza
godzina rozpoczęcia szkoleń wiąże się z czasem przeznaczonym na dojazd do
Torunia. Godziny szkoleń według preferencji pracowników WBP i filii powinny
pokrywać się z ich godzinami pracy.
Połowa pracowników filii i ok. 45% pracowników WBP chciałaby odbyć staż w innej
bibliotece. Najczęściej wskazywano Bibliotekę Pedagogiczną w Toruniu (12
wskazań), UMK (11 wskazań), Bibliotekę Narodową (5 wskazań) oraz biblioteki
publiczne w innych miastach (9 wskazań). Należałoby poszerzyć te informacje o
16
działy, w których respondenci chcieliby odbyć staż, oraz o cel i przydatność takich
staży w obecnej pracy. Tylko co 4 respondent z bibliotek podregionu chciałby odbyć
staż w innej bibliotece, przy czym najczęściej wymieniano WBP (7 wskazań) oraz filie
(6 wskazań).
Respondenci najbardziej byli zainteresowani szkoleniami „szytymi na miarę” swoich
potrzeb, które będą mogli później wykorzystać w pracy. Zależy im na pozyskaniu
ciekawych materiałów szkoleniowych, dlatego o ten element należy zadbać w
organizowanych szkoleniach. Podkreślano też praktyczność szkoleń, co pokrywa się
z preferowanymi formami szkoleń (na 1. miejscu wymieniono warsztaty). Spore
znaczenie ma dla respondentów osoba prowadząca, wydaje się więc, że
sprawdzonym trenerom warto proponować kolejne szkolenie. Zdecydowanie
mniejsze znaczenie miały dla respondentów noclegi i wyżywienie.
Propozycja szkoleń 2013 i 2014
Na podstawie wcześniejszych zgłoszeń zaplanowano (2 z nich przeprowadzono) na
rok 2013 następujące szkolenia:
1. Instrukcja kancelaryjna, jednolity rzeczowy wykaz akt w bibliotece publicznej
oraz biuletyn informacji publicznej (kwiecień 2013 – bibliotekarze podregionu).
2. Dobra i zła literatura (maj 2013 – pracownicy filii)
3. Kontrola zarządcza i zarządzanie ryzykiem w instytucjach kultury (wrzesień
2013 – bibliotekarze podregionu)
Zapotrzebowanie na szkolenia z instrukcji kancelaryjnej i kontroli zarządczej zostało
więc zrealizowane. Temat dobrej i złej literatury został zrealizowany w części. Z
ankiety ewaluacyjnej wynika zapotrzebowanie na podobne szkolenie z zakresu
współczesnej literatury obcej oraz literatury dla dzieci.
Na bazie badania badań przeprowadzonych w okresie kwiecień–maj zaplanowano:
1) Cykl szkoleń na 2013 rok dofinansowanych przez Instytut Książki

Trening umiejętności interpersonalnych (2 dni)

Innowacyjne metody pracy z dziećmi (1 dzień)

Blog jako podstawowe
bibliotekarza (2 dni)

Efektywne wykorzystanie aplikacji Microsoft Publisher w promocji
biblioteki (2 dni)
narzędzie
komunikacji
nowoczesnego
Wyłącznie
dla
kierowników
WBP
przeznaczono
trening
umiejętności
interpersonalnych. W pozostałych warsztatach wezmą udział bibliotekarze z
podregionu toruńsko-włocławskiego.
Formuła szkoleń (blended learning) łącząca warsztaty z nauką przez Internet oraz ich
organizacja (bez noclegów, środy–czwartki) jest zgodna z oczekiwaniami
17
bibliotekarzy wyrażonymi podczas badań ankietowych. Wszyscy kursanci otrzymają
materiały dydaktyczne w formie papierowej. Zostanie uruchomiona także internetowa
platforma edukacyjna. Będą na niej publikowane prezentacje, tutoriale, e-booki i inne
materiały szkoleniowe. Po zakończeniu Projektu platforma będzie dalej
wykorzystywana i rozwijana.
2) Plan szkoleń na 2014 rok
Uczestnicy
Szkolenie
Filie, region
Filie
Filie 3 grupy
Filie, WBP
Filie
Filie
Region
Filie, WBP, region
Filie
Region
Filie
Filie
Region
Region
Region
Region
Prawo autorskie
Prawo pracy
Literatura
Trudny czytelnik
Formy pracy z dziećmi
Praca z seniorami
Suma
Dress-code
Prezentacje
Wyszukiwanie w KPBC
Blog
MAK+
Regulaminy
Prawo biblioteczne
Pozyskiwanie finansów
Liczba godzin
szkoleniowych
Liczba
osób
4
4
6x3
6
6
6
6
4
6
6
4
6
6
4
4
6
30
15
45
20
20
20
20
30
15
15
20
15
15
30
30
15
102
355
Proponowane szkolenia nie pokrywają zapotrzebowania zgłoszonego przez
respondentów. Dobrym wyjściem jest możliwość dofinansowywania zasadnych z
punktu widzenia wykonywanych obowiązków szkoleń (spotkań, warsztatów,
konferencji). W tym celu należy dopracować jasną procedurę zgłaszania potrzeb
na konkretne szkolenie i rozpowszechnić ją wśród pracowników WBP.
18