TEMAT: WOJNY GREKÓW Z PERSAMI (490 – 479 w. p.n.e.).

TEMAT: WOJNY GREKÓW Z PERSAMI (490 – 479 w. p.n.e.).
1. GENEZA WOJEN GRECKO-PERSKICH.
•
•
Termin GENEZA oznacza przyczyny, czynniki, procesy, które do czegoś doprowadziły.
Omawiając genezę wojen grecko – perskich w V w. p.n.e. naleŜy zwrócić uwagę na:
problem bezpieczeństwa, problem państwa perskiego, oraz na dąŜenia
niepodległościowe Greków.
A) Problem bezpieczeństwa.
• Przez wiele lat państwa helleńskie nie odczuwały zagroŜenia z zewnątrz.
• Toczyły co prawda między sobą lokalne wojny, ale Ŝadne obce państwo nie wtrącało się
w sprawy Greków.
• Jednak na początku V w. p.n.e. sytuacja radykalnie się zmienia.
• Ma to związek z powstaniem na bliskim wschodzie ogromnego państwa perskiego.
B) Problem państwa perskiego.
• Na bliskim wschodzie powstało ogromne państwo perskie.
• Stworzyli je PERSOWIE.
• Kim byli PERSOWIE?
• Byli to mieszkańcy niewielkiej krainy w IRANIE nad ZATOKĄ PERSKĄ.
• PERSOWIE rozszerzali terytorium swojego państwa.
• Podporządkowali sobie MEZOPOTAMIĘ, FENICJĘ, krainy połoŜone nad MORZEM
ŚRÓDZIEMNYM, oraz EGIPT.
• Na wschodzie granice państwa perskiego sięgały do INDII.
• Na zachodzie granice państwa perskiego objęły AZJĘ MNIEJSZĄ
• Miasta greckie połoŜone na wybrzeŜach AZJI MNIEJSZEJ dostały się pod perskie
rządy.
• PERSOWIE przystąpili do opanowania MORZA EGEJSKIEGO i PÓŁWYSPU
BAŁKAŃSKIEGO, co wywołało wielki niepokój GREKÓW.
C) DąŜenia niepodległościowe Greków.
• Wolność państw – miast (POLIS) była Grekom szczególnie droga.
• Grecy pragnęli rządzić się sami i mieć takie prawa i władze, jakie sami sobie ustanowią.
• Greków ogarniała ogromna, totalna nienawiść na samą myśl o dostaniu się pod perskie
panowanie.
2. WOJSKO GRECKIE (ARMIA GRECKA).
HOPLICI
- to cięŜkozbrojna piechota.
- uŜywali hełmów z brązu, które osłaniały
głowę i twarz.
- walczyli w szyku bojowym FALANGA.
- do bitwy Ŝołnierze stawali jeden obok
drugiego.
- uŜywano tarcz (kaŜda tarcza osłaniała lewy
bok Ŝołnierza, który ją nosi, oraz prawy jego
kolegi).
FLOTA
- okrety wojenne poruszane były za pomocą
wioseł.
- okręty wojenne były wąskie i płytko
zanurzone w wodzie.
- na dziobie, poniŜej linii, do której docierała
woda umocowano okutą metalem belkę,
która słuŜyła do przebijania okrętów
przeciwnika.
- podczas bitwy okręty starały się do siebie
- Ŝołnierze do walki uŜywali długich
włóczni.
- FALANGA była groźna dla przeciwnika
(wrogowi trudno było skutecznie razić
zakutych w metalową zbroję wojowników).
- Ŝołnierze szli do boju przy dźwięku fletów
(co ułatwiało im maszerowanie równym
rytmicznym krokiem).
zbliŜyć, wtedy Ŝołnierze znajdujący się na
pokładzie przeskakiwali na pokład
przeciwnika i tam szybko toczyli bitwę.
- załogi były świetnie wyszkolone, aby
skutecznie walczyć o zwycięstwo.
- trudna była umiejętność rytmicznego i
równego wiosłowania.
3. PRZEBIEG WOJEN GRECKO – PERSKICH.
•
•
W 490 r. p.n.e. wojska perskie, którym przewodniczył władca perski DARIUSZ
WIELKI wyruszyły na Grecję.
Najazd miał być wymierzony przeciwko Ateńczykom (co miało być karą za udzieleni e
pomocy miastom greckim walczącym z Persami).
A) Bitwa pod MARATONEM (490 r. p.n.e.).
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
W bitwie tej wojska greckie, którymi dowodził MILTIADES pokonały PERSÓW.
Bitwa rozegrała się w pobliŜu miejscowości MARATON, (oddalonej około 42
kilometrów od ATEN).
W bitwie tej o zwycięstwie zdecydował atak Ŝołnierzy greckich (cięŜkozbrojnej piechoty,
czyli HOPLITÓW).
Na umówiony sygnał HOPLICI poderwali się do biegu, aby jak najszybciej dopaść
wroga i uwolnić się od jego strzał.
śołnierze ateńscy nie wytrzymali perskiego ataku i zaczęli się cofać.
Jednak wojownicy ateńscy na skrzydłach pokonali przeciwników, i znaleźli się na tyłach
perskiej armii.
Persowie nie byli w stanie walczyć n dwa fronty.
Persowie widząc, Ŝe ponoszą klęskę rzucili się do ucieczki w stronę morza (do
pozostawionych przy brzegu okrętów, o które rozpoczęła się bitwa).
Persom z trudem udało się odpłynąć (popłynęli w stronę ATEN, licząc, Ŝe opanują
miasto, zanim wróci do niego armia grecka spod MARATONU).
MILTIADES to przewidział i za jego namową Ŝołnierze greccy powrócili do Aten.
Zwycięstwo pod MARATONEM z 490 r. p.n.e. było bardzo waŜne, gdyŜ pokazało
Grekom, Ŝe moŜna pokonać Persów.
B) Bitwa pod TERMOPILAMI (480 r. p.n.e.).
•
•
•
•
•
•
W bitwie tej wojska perskie, którymi dowodził KSEREKS pokonały wojska greckie
dowodzone przez LEONIDASA.
Perskiej wyprawie przewodniczył król KSEREKS.
Grecy zastąpili Persom drogę w WĄWOZIE TERMOPILSKIM (gdyŜ tam biegła
jedyna dogodna droga z Grecji północnej do środkowej).
W wąskim przejściu górskim łatwiej było Grekom walczyć z przewaŜającymi siłami
wroga.
Persowie w wąwozie nie mogli rozwinąć długiego frontu, aby okrąŜyć Greków.
Przy równej linii bojowej Grecy uzyskiwali przewagę (coraz więcej Persów padało na
polu walki).
•
•
•
•
Persowie nie znali ścieŜki, która umoŜliwiłaby im obejście wąwozu i uderzenie na
Greków od tyłu.
Ktoś z ludności greckiej zdradził ojczyznę i wskazał Persom ścieŜkę, dzięki czemu
Persowie mogli uderzyć na Greków od tyłu.
LEONIDAS wiedział, Ŝe dalsza walka nie moŜe przynieść zwycięstwa i został na polu
walki z oddziałem Spartan liczącym tylko 300 osób.
LEONIDAS i jego Ŝołnierze polegli, a po ich śmierci wzniesiono na ich cześć pomniki.
C) Bitwa pod SALAMINĄ (479 r. p.n.e.).
•
•
•
•
•
•
•
W bitwie tej flota grecka pokonała flotę perską.
W latach 490 – 480 p.n.e. Ateńczycy za radą polityka TEMISTOKLESA, który
przewidział nowy atak perski, zbudowali flotę wojenną i przygotowali się do walki na
morzu.
W 479 r. p.n.e. w cieśninie oddzielającej wyspę SALAMINĘ od lądu naprzeciwko Aten
doszło do wielkiej bitwy między flotą grecką a perską (zwycięŜyli HELLENOWIE, czyli
Grecy).
Okręty perskie były większe i mniej zwrotne niŜ perskie.
Grecy na lŜejszych i bardziej zwrotnych okrętach potrafili podpłynąć bliŜej okrętów
perskich i przebić je ciosem w burtę, bądź strzaskać je tak, Ŝe statek tracił moŜliwość
ruchu.
Wywoływało to wśród Persów zamęt (cofające się okręty perskie zderzały się ze sobą i
niszczyły się przypadkowo).
HELLENOWIE odnieśli zwycięstwo, a niebezpieczeństwo perskie zostało zaŜegnane.
D) Bitwa pod PLATERAMI (479 r. p.n.e.).
• Wojska greckie pokonały wojska perskie.
• O zwycięstwie Greków zadecydował
PAUZANIASZ.
oddział
SPARTAN,
którym
dowodził
4. LITERATURA.
1. Dowiat Jerzy, Historia dla klasy 1 liceum ogólnokształcącego, Warszawa, WSiP, 1981.
2. Koziróg Bernard, StaroŜytna Grecja. Historia, filozofia, religia, Podkowa Leśna, Signa
Temporis, 2004.
3. Kumaniecki Kazimierz, Historia kultury staroŜytnej Grecji i Rzymu, Warszawa, PWN,
1998.
4. Martin Thomas R., StaroŜytna Grecja. Od czasów najdawniejszych do okresu
hellenistycznego, Warszawa, Prószyński i S-ka, 2004.
5. Stabryła Stanisław, StaroŜytna Grecja, Warszawa, WSiP, 1998.
6. Wipszycka Ewa, Historia. Podręcznik dla klasy I gimnazjum, Warszawa, WSiP, 1999.
7. Wolski Józef, Historia Powszechna. StaroŜytność, Warszawa, PWN, 1998.
Opracował: Artur Słabowski.