Czołg-pułapka, dodatkowe informacje
Transkrypt
Czołg-pułapka, dodatkowe informacje
UZUPEŁNIENIA DO PIERWSZEGO WYDANIA Czołg-pułapka, dodatkowe informacje Pojazd, który eksplodował, 13 sierpnia na ul. Kilińskiego nie był ani czołgiem, ani pułapką, choć przez przypadek nią się stał. Był to cięŜki transporter ładunków - stawiacz min „Funkenpanzer B IV” ze specjalnie w tym celu sprowadzonego do Warszawy 302 Batalionu Pancernego - Panzer Abteilung 302 (Fkl). Nie miał Ŝadnego uzbrojenia, tylko radiowy system sterowania. Pojazd ten przewoził 500 kg materiału wybuchowego, w pojemniku zamocowanym z przodu na pancerzu. Kształt pojemnika był tak naturalny, Ŝe bez niego pojazd wyglądałby dziwacznie. Z tego powodu nikt z powstańców nie rozpoznał potęŜnego ładunku wybuchowego w tym konstrukcyjnym elemencie. Górne fotografie - stawiacz min, dolna fotografia - stawiacz min po wybuchu, patrz str. 144 PodjeŜdŜając pod cel, kierowca lub operator zdalnie sterujący transporterem zwalniał zaczep ładunku, który zsuwał się po pochyłym pancerzu przed barykadą. W tym momencie automatycznie uruchamiał się zapalnik czasowy umoŜliwiający wycofanie pojazdu w bezpieczne miejsce. Eksplozja ładunku wybuchowego wysadzała w powietrze barykadę i otwierała przez nią przejście. MoŜna zauwaŜyć duŜe podobieństwo stawiacza min do konia trojańskiego. Pułapka stojąca poza barykadami jest tylko zwykłym koniem; pułapka 186 UZUPEŁNIENIA DO PIERWSZEGO WYDANIA Czołg-pułapka, dodatkowe informacje w euforii zwycięstwa wprowadzona w obręb linii obrony stała się koniem trojańskim - zdobyczą, która przyniosła klęskę. Nie podoba mi się to wszystko oceniał dowódca batalionu powstańczego «Gustaw». Jednak na skutek euforii z powodu zdobycia pojazdu wprowadzono go w głąb polskich pozycji. Przy pokonywaniu niewielkiej barykady przy zbiegu ulic Kilińskiego i Podwale kierujący transporterem prawdopodobnie przypadkowo spowodował wyczepienie ładunku umieszczonej z przodu metalowej skrzyni, co spowodowało uruchomienie zapalnika czasowego i w następstwie eksplozję o olbrzymiej sile. W tym miejscu naleŜy podać dwie współistniejące hipotezy - albo Niemiec kierujący pojazdem unieruchomionym przy barykadzie na Podwalu, nie zdąŜył włączyć mechanizmu zwalniającego ładunek, albo teŜ pojazd rzeczywiście miał być pułapką, a Niemcy liczyli na to, Ŝe powstańcy odpalą ładunek przypadkowo. Druga hipoteza jest bardziej prawdopodobna, poniewaŜ Niemcy porzucili podpalony stawiacz min. Mogli przecieŜ go od razu zniszczyć, strzelając do niego z innego czołgu, i nie dopuścić do przejęcia go przez powstańców. Niemcy wstrzymali natarcie i zaprzestali równieŜ ostrzeliwania tego rejonu, by stawiacz min został wprowadzony na Starówkę oraz by więcej ludzi wyszło na ulicę oglądać "zdobycz". Było to całkowicie niezrozumiałe dla niektórych powstańców i wzbudziło ich podejrzenia, co do dziwnego pojazdu, ale niestety zostało zlekcewaŜone. Przy ul. Kilińskiego 3 juŜ w latach 50. ubiegłego stulecia ustawiono tablicę pamiątkową o następującej treści4: Miejsce uświęcone krwią 500 powstańców i mieszkańców Starówki poległych 13.08.1944 od eksplozji czołgu z podstępnie załoŜonym przez wroga materiałem wybuchowym. Tablica upamiętniająca ofiary wybuchu czołgu miny, patrz str. 145 4 Zwraca się uwagę na róŜnicę treści tablicy i informacji podanych w niniejszej ksiąŜce, dot. zarówno powodu wybuchu czołgu, jak i liczby ofiar. Podobna niezgodność występuje w zawartości tablicy umieszczonej na okładce ksiązki, tak w zakresie daty, jak i liczby ofiar - patrz str. 4 i 80. 187 UZUPEŁNIENIA DO PIERWSZEGO WYDANIA Czołg-pułapka, dodatkowe informacje Jedynym zachowanym śladem tamtych wydarzeń jest fragment gąsienicy transportera ładunków wybuchowych, pochodzący być moŜe z tego egzemplarza, który uległ eksplozji przy ulicy Kilińskiego. Jest wmontowany w ścianę katedry św. Jana Chrzciciela przy ulicy Dziekaniej i opatrzony błędnym podpisem: "Gąsienica niemieckiego czołgu-miny "Goliat", który podczas Powstania Warszawskiego w 1944 r. zburzył część murów Katedry". Goliat był bowiem samobieŜną, zdalnie sterowaną miną i słuŜył do niszczenia umocnień, barykad, robienia przejść w polach minowych itp. Pojazd waŜył 370 kg i był napędzany dwoma silnikami elektrycznymi. Rozwijał prędkość ok. 10 km/godz. i miał zasięg 1- 1,5 km. W kadłubie o wymiarach 150x85x56 [cm] mieściły się akumulatory, ładunek wybuchowy o masie 60 kg, a z tyłu pojazdu szpula, z której podczas jazdy rozwijał się przewód sterujący. Przesyłano w nim sygnały: przód, tył, lewo, prawo oraz sygnał detonujący ładunek wybuchowy. Goliat był konstrukcją niemiecką z 1942 roku. 5 Źródła : Mariusz Komacki, Tak zwany czołg pułapka, Rzeczpospolita, 01.08.03 Nr 178, http://www.wajszczuk.v.pl/english/drzewo/tekst/0084barbara/0084barbara_rp.htm oraz http://tnij.org/fr7t Marek Ostrowski, Koń Trojański,http://www.varsovia.pl/varsovia/index.phpframe=main&mapa=0&item=1730&top=16.htm oraz http://tnij.org/fr7u Mieczysław Ubysz „Vik", 13 sierpnia - Dzień Pamięci warszawskiej Starówki, http://ellenai-kroplawolnosci.blogspot.com/2009/09/13-sierpnia-dzien-pamieci-warszawskiej.html oraz http://tnij.org/fr7y Tomasz Urzykowski, Rocznica wybuchu na Kilińskiego, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34889,2868052.html oraz http://tnij.org/fr7z Tomasz Urzykowski, Obrona Starówki, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,89378,5254512.html oraz http://tnij.org/fr71 Goliat,robot z II wojny, http://www.elektroda.pl/rtvforum/topic831981.html lub http://tnij.org/fsui 5 Dla kaŜdej pozycji podano dwa adresy internetowe: pierwszy oryginalny oraz drugi - skrócony. Skrócenia dokonano programem dostępnym pod adresem http://tnij.org/ 188