program profilaktyki

PROGRAM PROFILAKTYKI
ZESPOŁU SZKÓŁ BUDOWLANYCH
im. gen. Stanisława Maczka
w Bielsku-Białej
rok szkolny 2016/2017
Przyjęty uchwałą Rady Rodziców nr 3/2016 z dnia 29 września 2016r.
Nie programy pomagają,
lecz mądrzy i dobrzy ludzie
K.A. Wojcieszek, 1997
Podstawa prawna
Art. 54 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy o systemie oświaty (tj. Dz. U. z 2015 r. poz. 2156)
Wprowadzenie
Uczniowie Zespołu Szkół Budowlanych (ZSB) to młodzież będąca w okresie adolescencji. Jest to czas, w którym w niesprzyjających warunkach
może dojść do eskalacji zachowań problemowych, ponieważ kumulują się w nim wpływy wielu czynników ryzyka. Zachowanie te, są
w znacznej mierze wypadkową statusu społeczno - ekonomicznego rodziny, relacji interpersonalnych w rodzinie, umiejętności rodziców, cech
indywidualnych ucznia, postaw i zachowań rówieśników, ale także klimatu społecznego szkoły i cech środowiska zamieszkania.
U młodych osób, podejmujących różne zachowania problemowe, obserwuje się wiele wspólnych uwarunkowań osobowościowych.
Do najważniejszych należą: wysoki poziom lęku i niepokoju, słaba odporność na frustrację, niska samoocena, niedojrzałość emocjonalna
i społeczna, słaba kontrola wewnętrzna, nierealistyczne oczekiwania wobec siebie i otoczenia, poczucie odrzucenia 1.
W okresie dojrzewania większego znaczenia nabierają wpływy rówieśnicze, którym towarzyszy zwykle eksperymentowanie z zachowaniami
ryzykownymi. Kontakty z młodzieżą używającą substancji psychoaktywnych, młodzieżą popełniającą wykroczenia i inne zachowania
antyspołeczne są jednym z silniejszych i potwierdzonych w wielu badaniach czynników ryzyka zachowań problemowych. Brak odpowiedniego
nadzoru i wsparcia ze strony rodziców, trudności w rozwiązywaniu problemów i konfliktów na linii rodzice - nastolatek są czynnikami
z poziomu rodziny, które to ułatwiają.
1
Szymańska J., Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, ORE, publikacja online
2
Ze względu na powiększający się z wiekiem zakres kontaktów społecznych nastolatka, również większego znaczenia nabiera otoczenie
społeczne – szkoła i miejsce zamieszkania. Ekspozycja na przemoc w szkole lub miejscu zamieszkania, brak wsparcia ze strony nauczycieli
i innych dorosłych odpowiedzialnych za wychowywanie młodzieży, duża dostępność alkoholu i narkotyków, wpływy młodzieżowych grup
przestępczych to kolejne, istotne czynniki ryzyka okresu dojrzewania2.
Program Profilaktyki jest projektem systemowych rozwiązań w środowisku szkolnym, uzupełniających wychowanie i ukierunkowanych na:
1. Wspieranie ucznia w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu;
2. Inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi ucznia i zdrowemu życiu;
3. Ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka (jednostkowych, rodzinnych, rówieśniczych, szkolnych, środowiskowych), które zaburzają
prawidłowy rozwój ucznia i dezorganizują jego zdrowy styl życia3.
Działalność profilaktyczna w Zespole Szkół Budowlanych polega głównie na realizowaniu zadań z zakresu profilaktyki uniwersalnej
i selektywnej, a w znacznie mniejszym zakresie - zadań z obszaru profilaktyki wskazującej.
Profilaktyka uniwersalna adresowana jest do wszystkich uczniów i polega na wspieraniu w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu życia oraz
podejmowaniu działań, których celem jest redukcja zachowań ryzykownych oraz ograniczanie/przeciwdziałanie inicjacji w zakresie różnych
zachowań ryzykownych.4 Główne działania podejmowane na tym poziomie profilaktyki to dostarczenie wiedzy i uczenie najważniejszych
umiejętności psychologicznych i społecznych, niezbędnych do zapobiegania zachowaniom problemowym.
Profilaktyka selektywna odnosi się do grup zwiększonego ryzyka, w których wystąpienie zachowań problemowych jest znacznie wyższe od
przeciętnego i może pojawić się w niedalekiej przyszłości, albo w którymś krytycznym momencie życia. Dotyczy tych uczniów, którzy
(1) z uwagi na szczególne warunki życiowe podlegają działaniu licznych czynników ryzyka i są bardziej zagrożeni występowaniem problemów
i zaburzeń (np. dzieci alkoholików, dzieci z domów dziecka, dzieci przysposobione, uczniowie z problemami szkolnymi, miłośnicy szalonych
imprez, młodzież, która „wypadła” ze szkoły, itp.) oraz (2) tych, u których występują wczesne objawy dysfunkcji, różne niepokojące zachowania
2
Ostaszewki K., Rustecka-Karwczyk A., Wójcik M., Czynniki chroniące i czynniki ryzyka związane z zachowaniami problemowymi warszawskich gimnazjalistów:
klasy 1-2, Warszawa 2009, publikacja online
3
Baryła-Matejczuk M., Konstruowanie szkolnego programu profilaktyki aktualnym zadaniem szkoły, ORE, publikacja online
4
Definicje poziomów profilaktyki przytoczono za: par. 5 ust.2 rozporządzenia MEN z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach
i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. z 2015, poz. 1249)
3
(np. częste wagary, okresowe upijanie się) i sygnały o pojawianiu się już poważniejszych problemów związanych z zachowaniem (np. kłopoty
z policją). Podejmowane na tym poziomie działania podobne są do działań w profilaktyce uniwersalnej, lecz uwzględniają specyfikę potrzeb
i problemów danej podgrupy i polegają w dużej mierze na tworzeniu warunków, które umożliwiają wycofanie się z zachowań ryzykownych.
Profilaktyka wskazująca skierowana jest uczniów u których rozpoznano wczesne objawy zachowań ryzykownych, które nie zostały
zdiagnozowane jako zaburzenia lub choroby wymagające leczenia. Są to uczniowie, u których występują czynniki ryzyka takie jak: zespół
nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, niepowodzenia szkolne, podejmowanie zachowań ryzykownych, używanie narkotyków
problemowo, próby samobójcze, konflikty z prawem, wychowywanie się w rodzinie z problemem narkotykowym/alkoholowym, itp.. Celem
profilaktyki wskazującej jest zablokowanie pogłębiania się zaburzeń i zachowań destrukcyjnych oraz umożliwienie powrotu do prawidłowego
funkcjonowania społecznego poprzez podjęcie stosownej interwencji. Realizatorzy działań profilaktyki wskazującej wymagają specjalistycznego
przygotowania w zakresie pomocy psychologicznej lub terapii, a terenem ich działania są w szczególności poradnie specjalistyczne lub placówki
resocjalizacyjne.
Diagnoza czynników chroniących i czynników ryzyka
Definicje czynników chroniących i czynników ryzyka5
Czynniki chroniące to indywidualne cechy i zachowania uczniów, cechy środowiska społecznego i efekty ich wzajemnego oddziaływania,
których występowanie wzmacnia ogólny potencjał zdrowotny ucznia i zwiększa jego odporność na działanie czynników ryzyka. Czynniki
chroniące nie usuwają negatywnych doświadczeń lub niekorzystnych czynników z życia dorastającego człowieka, lecz pomagają mu zmagać się
z nimi z dobrym skutkiem. Działanie czynników chroniących polega na zwiększaniu ogólnej odporności młodego człowieka, wyzwalaniu
motywacji i energii do walki z przeciwnościami. Do najważniejszych czynników chroniących należy:
1. Silna więź z rodzicami, opieka dorosłych;
2. Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawcza;
5
Definicje czynników chroniących i ryzyka przytoczono za: par. 6 ust.3 i 4 rozporządzenia MEN z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w
szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. z 2015, poz. 1249)
4
3.
4.
5.
6.
Bezpieczne sąsiedztwo, dobry klimat szkoły, wsparcie nauczycieli;
Konstruktywne formy aktywności takie jak: praktyki religijne, wolontariat, organizacje młodzieżowe oraz dostęp do miejsc rekreacji itp.;
Zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm;
Konstruktywna grupa rówieśnicza, autorytety.
Czynniki ryzyka to indywidualne cechy i zachowania uczniów, cechy środowiska społecznego i efekty ich wzajemnego oddziaływania, które
wiążą się z wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia zachowań ryzykownych stanowiących zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju,
zdrowia, bezpieczeństwa lub funkcjonowania społecznego. Pojawienie się czynników ryzyka nie musi prowadzić bezpośrednio do negatywnych
konsekwencji, natomiast zwiększa prawdopodobieństwo ich wystąpienia.
Wykorzystane metody diagnostyczne i uzyskane dane
Diagnoza została przeprowadzona w oparciu o:
1. Dane zawarte w SIO (stan na: wrzesień 2016) - zał. nr 1;
2. Wnioski i rekomendacje z ewaluacji wewnętrznej 2014/15;
3. Badania ankietowe „wewnętrzne” przeprowadzone wśród uczniów Technikum kl. 1-3 i ich rodziców w drugim półroczu roku szkolnego
2015/2016 - zał. nr 2;
4. Badania ankietowe uczniów klas 1-3 Technikum, przeprowadzone w drugim półroczu roku szk. 2015/16 przez Wydział Nauk Społecznych
Uniwersytetu Gdańskiego oraz Centrum Doradztwa i Badań Społecznych „Socjogram” w Gdańsku, w ramach ogólnopolskich badań
dotyczących cyberprzemocy i fonoholizmu (projekt „Dbam o mój z@sięg”) - zał. nr 3;
5. Analizę dostępnej dokumentacji.
W roku szkolnym 2016/2017 do Zespołu Szkół Budowlanych uczęszcza ogółem 466 uczniów - 406 uczących się w Technikum
i 60 - Zasadniczej Szkole Zawodowej. 66% młodzieży do mężczyźni.
Struktura zamieszkania uczniów wskazuje na to, że ponad 55% z nich jest mieszkańcami miasta, głównie Bielska-Białej (45%), pozostali (44%)
to osoby mieszkające w okolicznych wsiach.
5
Na podstawie wniosków i rekomendacji z ewaluacji wewnętrznej 2014/2015 oraz analizy bieżącej dokumentacji zidentyfikowano następujące
zasoby i słabe strony ZSB:
Mocne strony/zasoby Szkoły
Słabe strony Szkoły
 Grupa nauczana dwujęzycznie i usportowiona,
 Nauczyciele systematycznie podnoszący swoje kwalifikacje,
 Możliwość uzyskania na terenie Szkoły pomocy pedagoga,
psychologa, pielęgniarki,
 Zaangażowana Rada Rodziców,
 Współpraca z instytucjami i firmami w zakresie organizacji praktyk,
wykładów, pokazów i wypożyczania sprzętu specjalistycznego oraz
dokumentacji budowlano-technicznej,
 Oferta zajęć pozalekcyjnych o charakterze naukowym,
artystycznym, sportowym,
 Klasy wyposażone w sprzęt multimedialny,
 Biblioteka z Centrum Informacyjnym,
 Monitoring,
 Zaplecze sportowe (sala gimnastyczna, siłownia i nowoczesne
boisko),
 Aula z nagłośnieniem.
 Usytuowanie szkoły w pobliżu miejsc zwiększających zachowania
ryzykowne - dworzec PKP i PKS, punkty sprzedaży
papierosów/alkoholu, punkty z automatami do gier, bliskie
sąsiedztwo centrum handlowo-rozrywkowo-usługowego „Sfera”,
 Niewystarczające wykorzystanie przez część nauczycieli
potencjału uczniów w postaci ich zainteresowania i doświadczeń,
 Niezadowalający stopnień różnicowania przez nauczycieli
poziomu wymagań w stosunku do uczniów o różnych
możliwościach intelektualnych,
 Niedostateczny stopień egzekwowania dyscypliny, w tym
korzystania na lekcji z telefonów komórkowych.
6
Badania ankietowe „wewnętrzne”
W badaniach ankietowych udział wzięło:
233 uczniów Technikum, uczących się w klasach 1-3, co stanowi 80% ogólnej liczby uczniów w kl. 1-3 Technikum (tj. 292) oraz 161 rodziców
(55%).
Uzyskane wyniki wskazują, że uczniowie w zdecydowanej większości (77%) wychowują sie w rodzinach pełnych, w których przeważają
rodziny z 2 dzieci (47%) lub 1 dzieckiem (27%) w przedziale wiekowym 13-18 lat (63%). Ponad 80% rodziców i uczniów deklaruje, że ich
warunki mieszkaniowe i finansowe kształtują sie na poziomie co najmniej dobrym.
66% uczniów twierdzi, że chętnie chodzi do szkoły, przy czym 21% - bardzo często i 45% - często. Bardziej optymistycznie widzą to ich rodzice
utrzymując, że 33% ich dzieci chodzi do szkoły chętnie bardzo często i 49 % - często.
65% rodziców uważa, że ich dzieci stwarzają problemy rzadko, a co trzeci rodzic twierdzi, że jego dziecko nigdy nie stwarza problemów.
Podobnie sprawę przedstawiają sami uczniowie, przy czym zarówno jedni jak i drudzy wskazują, że jeśli już pojawiają się problemy, to obok
problemów dotyczących zachowania (u 31% uczniów) i nauki (29% uczniów), u blisko co 5 dziecka/ucznia dotyczą one zdrowia.
Najbardziej dotkliwymi problemami, z którymi osobiście identyfikują się uczniowie są:
1. Samodyscyplina (systematyczność uczenia się, frekwencja) - 36%
2. Opanowanie emocji - 30%
3. Mało zgrana klasa - 28%
4. Wymagania nauczycieli - 24%
5. Poczucie niskiej wartości - 24%
6. Brak zrozumienia przez nauczyciel i- 19%
Ponad połowa uczniów sądzi, że w szkole występuje problem uzależnienia uczniów od nikotyny (60%) i telefonu (52%). Sygnalizowany
w mniejszym zakresie jest problem uzależnienia od Internetu (30%), niszczenia mienia Szkoły (22%), hejtu (21%) i uzależnienia o substancji
psychoaktywnych (20%).
7
Uczniom najbardziej zależy, by w mogli w Szkole rozwijać swoje uzdolnienia i zainteresowania (54%; rodzice - 67%), uzyskać pomoc
w wyborze dalszej drogi zawodowej (37%; rodzice - 55%), uzyskać pomoc w nauce (27%; rodzice - 38%), uczyć się rozwiązywania
problemów (25%; rodzice - 48%).
Rodzice z kolei liczą również na rozwijanie u swoich dzieci wrażliwości społecznej, postawy tolerancji i odpowiedzialności (37%) oraz na
pomoc w dyscyplinowaniu (30%), a od Szkoły oczekują dla siebie wsparcia w formie indywidualnej rozmowy/konsultacji (36%) lub
prelekcji/wykładu/ (27%).
Badania ankietowe w ramach projektu „Dbam o mój z@sięg”
W badaniu udział wzięło 116 uczniów klas 1-3 Technikum.
Wyniki:
93% badanych uczniów korzysta codziennie z telefonu komórkowego i 73% z Internetu w telefonie.
80% uczniów ma świadomość zagrożenia płynącego z nadmiernego korzystania z telefonu, jednak 73 % uznaje, że nie jest uzależniona od
telefonu jednocześnie twierdząc (94%), że zna osoby uzależnione od telefonu komórkowego (w tym - 23% zna więcej niż 10 osób).
Ponad połowie uczniów przeszkadza, gdy w ich towarzystwie ktoś bawi się telefonem, rozmawia, czy wysyła sms-y.
Więcej niż co drugi uczeń (63%) nie dostrzega wpływu częstości i długości korzystania z telefonu i Internetu na osiągnięcia w nauce
i równocześnie blisko 80% twierdzi, że jest to ważne narzędzie do nauki.
Chociaż dla 63% uczniów zasady korzystania z telefonu komórkowego w Szkole są jasne, to ponad połowa uczniów dopuszcza możliwość
korzystania z komórek na lekcjach, a co 5 uczeń korzysta z telefonu bez przeszkód; 34% uczniów miało z tego powodu problemy w Szkole.
91,4% uczniów jest zdania, że wprowadzenie w szkole całkowitego zakazu używania telefonu komórkowego nie byłoby dobrym pomysłem.
Ponad połowa rodziców kontroluje korzystanie z telefonu komórkowego przez ich dzieci, a 49% rodziców stosuje karę polegającą na
ograniczeniu dostępu do telefonu komórkowego.
Najczęstszymi zachowaniami będącymi przejawami cyberprzemocy, których doświadczyli badani uczniowie są:
– robienie zdjęć/filmów bez pozwolenia - 48,3%,
8
–
–
–
–
–
–
–
–
otrzymywanie przez Internet bądź telefon komórkowy propozycji, które można byłoby uznać za niemoralne - 38,8%,
hejtowanie - 31,2%,
trollowanie - 28,3%,
otrzymywanie intymnych zdjęć od innych osób przez Internet bądź przez MMS - 25%,
uwodzenie przez Internet – 23,4%,
nękanie SMS-ami - 22,7%,
podszywanie się pod ucznia i działanie na jego niekorzyść - 20,2%,
publikowanie zdjęć bądź filmów bez pozwolenia innych osób w celu ich ośmieszenia – 18.7%.
Najczęstszymi zachowaniami będącymi przejawami cyberprzemocy, które stosowali badani uczniowie są:
– robienie zdjęć/filmów bez pozwolenia - 48,3%,
– hejtowanie - 17,3 %,
– publikowanie zdjęć bądź filmów bez pozwolenia innych osób w celu ich ośmieszenia - 17,2%,
– wysyłanie intymnych zdjęć do innych osób przez Internet bądź przez MMS – 14,7%,
– uwodzenie innych przez Internet za pomocą portali randkowych i innych serwisów towarzyskich – 13,8%
– składanie komuś przez Internet bądź telefon komórkowy propozycji, które można byłoby uznać za niemoralne – 13,7%
– trollowanie - 12,9%.
Ponadto – 32,8% uczniów umówiło się z kimś nieznajomym poprzez Internet.
Osobami, do których zwróciliby się badani uczniowie, w sytuacji gdyby doświadczyli cyberprzemocy są na równi rodzice, jak i przyjaciele,
koleżanki/koledzy (po 52%). Co czwarty uczeń zwróciłby się na policję, jednak co piąty - nie zwróciłby sie do nikogo.
Co drugi badany uczeń twierdzi, że ofiarą cyberprzemocy może stać się każdy, 22,4% uważa, że bardziej narażone są osoby z niską samooceną,
a 21,6% - osoba nieśmiała, „lizus”, „skarżypyta”.
9
Wnioski
Na podstawie przeprowadzonej diagnozy można zidentyfikować następujące, potencjalne czynniki chroniące i czynniki ryzyka6:
CZYNNIKI CHRONIĄCE
CZYNNIKI RYZYKA
Środowisko rodzinne
1.
2.
3.
4.
Rodziny pełne
Dobra sytuacja mieszkaniowa
Dobra sytuacja finansowa
Zainteresowanie rodziców rozwojem swoich dzieci w postaci:
 Rozwijania zdolności i zainteresowań
 Planowania dalszej drogi zawodowej
 Pracy nad problemami w nauce
 Uczenia rozwiązywania problemów
 Rozwijania wrażliwości społecznej, postawy tolerancji,
odpowiedzialności
5. Akceptacja stawiania ich dzieciom w Szkole jasnych granic (chcą by
czuły, że w Szkole panuje dyscyplina)
6. Kontrola korzystania z telefonu komórkowego przez ich dzieci
7. Rodzice są potencjalnymi powiernikami problemu cyberprzemocy
Na podstawie dostępnych informacji nie można sformułować
statystycznych uogólnień
6
W formułowaniu wniosków na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych przyjęto, że próg istotności wyników wynosi 25%, a symbolem „(?)” oznaczono wyniki
bliskie tj. mieszczące się w granicy 20-25%.
10
CZYNNIKI CHRONIĄCE
CZYNNIKI RYZYKA
Cechy indywidualne uczniów
1.
2.
3.
4.
Poczucie zrozumienia w rodzinie
Poczucie zrozumienia przez rówieśników
Poczucie bezpieczeństwa
Potrzeba rozwoju jako:
− Rozwijanie zdolności i zainteresowań
− Planowanie dalszej drogi zawodowej
− Praca nad problemami w nauce
− Uczenie się rozwiązywania problemów
− Poznawanie zdrowego stylu życia
1. Niska samodyscyplina (systematyczność uczenia się,
frekwencja)
2. Trudności z opanowaniem emocji
3. Poczucie niskiej wartości (?)
4. Deklarowane uzależnienie uczniów od nikotyny
5. Deklarowane uzależnienie uczniów od telefonu
6. Deklarowane uzależnienie uczniów od Internetu
7. Deklarowane uzależnienie uczniów od substancji
psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, dopalacze..) (?)
8. Agresja fizyczna - niszczenie mienia szkoły (?)
9. Doświadczanie cyberprzemocy (robienie zdjęć/filmów bez
pozwolenia, składanie niemoralnych propozycji przez Internet,
hejtowanie, trollowanie, otrzymywanie intymnych zdjęć od
innych osób przez internet bądź przez MMS, nękanie SMSami(?),podszywanie się pod ucznia i działanie na jego
niekorzyść (?))
10. Stosowanie cyberprzemocy (robienie zdjęć/filmów bez
pozwolenia i wysyłanie intymnych zdjęć do innych osób przez
Internet bądź przez MMS)
11. Zatrzymanie problemu „dla siebie” w przypadku doświadczenia
cyberprzemocy
11
CZYNNIKI CHRONIĄCE
CZYNNIKI RYZYKA
Szkoła
1. Klimat szkoły (chętne uczęszczanie uczniów do szkoły)
2. Możliwość uzyskania na terenie Szkoły pomocy pedagoga, psychologa,
pielęgniarki
3. Doskonalenie zawodowe nauczycieli
4. Dobra współpraca z Radą Rodziców
5. Współpraca z instytucjami lokalnego rynku edukacyjnego
i zawodowego
6. Oferta zajęć pozalekcyjnych
7. Baza dydaktyczna sprzyjająca realizacji celów edukacyjnych
i wychowawczych
8. Znane uczniom zasady korzystania z telefonów komórkowych
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Lokalizacja Szkoły
Mało zgrane klasy
Niewystarczające poczucie bezpieczeństwa (?)
Wymagania nauczycieli (?)
Brak zrozumienia przez nauczycieli (?)
Nuda podczas niektórych zajęć
Niedostateczne egzekwowanie przez nauczycieli zasad
korzystania z telefonu komórkowego podczas lekcji
Wskazane wyżej czynniki wyznaczają podstawowe kierunki działań w bieżącym roku szkolnym i określone są w poniższym planie pracy
profilaktycznej.
12
Plan pracy profilaktycznej
Realizacja zaplanowanych celów profilaktycznych odbywać się będzie z wykorzystaniem następujących strategii 7:
1. Edukacyjnych - pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych;
2. Informacyjnych - dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie dokonywania
racjonalnych wyborów;
3. Alternatywnych - pomoc w zaspokojeniu ważnych potrzeb oraz osiąganie satysfakcji życiowej poprzez stwarzanie możliwości angażowania
się działalność pozytywną;
4. Interwencyjnych - pomoc osobom mającym trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu ich problemów oraz wspieranie w sytuacjach
kryzysowych
i przedstawia się następująco:
CELE
GŁÓWNY
CELE SZCZEGÓŁOWE


a) budowanie prawidłowych

relacji rówieśniczych

1. Utrzymywanie

przyjaznego

klimatu szkoły

b) budowanie prawidłowych
relacji nauczyciel - uczeń

7
SPOSÓB REALIZACJI
przeprowadzenie zajęć integracyjnych w klasach pierwszych
wykorzystywanie pracy w grupach na zajęciach lekcyjnych
tworzenie systemu pomocy koleżeńskiej
angażowanie do pracy w Samorządzie Uczniowskim
wspieranie edukacji rówieśniczej
stosowanie/uczenie komunikacji opartej na wzajemnym szacunku
informowanie o prawach, obowiązkach i skutkach łamania
obowiązujących w Szkole zasad
konsekwentne stosowanie przyjętych w Szkole zapisów statutu
i wzajemnych uzgodnień
OSOBY
ODPOWIEDZIALNE
Wychowawcy
Pedagog/psycholog
Nauczyciele
poszczególnych przedmiotów
Przewodniczący
klas/Szkoły
Wychowawcy
Nauczyciele
poszczególnych przedmiotów
Pedagog/psycholog wspomagająco
Baryła-Matejczuk M., Konstruowanie szkolnego programu profilaktyki aktualnym zadaniem szkoły, ORE, publikacja online
13
 stosowanie dialogu opartego na partnerstwie
 różnicowanie form wzajemnego kontaktu (wywiadówki, spotkania
c) budowanie prawidłowych
indywidualne, komunikacja telefoniczna i przez mobidziennik,
relacji nauczyciel - rodzic
strona internetowa)
 wzajemne, bieżące informowanie o kwestiach istotnych ze względu
na wspomaganie rozwoju uczniów
Dyrekcja
Wychowawcy
Nauczyciele
poszczególnych przedmiotów
Nauczyciel odpowiedzialny
za stronę internetową
Rodzice
Pedagog/psycholog wspomagająco
d) wzmacnianie więzi
uczniów wewnątrz klasy,
ze szkołą
i środowiskiem lokalnym
 włączanie uczniów w pielęgnowanie tradycji
i organizowanie uroczystości szkolnych
 rozwijanie i wspieranie działalności wolontarystycznej - np.
angażowanie w akcje: „Pola Nadziei”, Bal dla Osób
Niepełnosprawnych”, „Góra Grosza”
 organizowanie wspólnych wyjść do teatru, kina,.. oraz wycieczek
Wychowawcy
Opiekun i uczniowie
pocztu sztandarowego
Nauczyciele odpowiadający
za organizowanie
poszczególnych akcji
Opiekun Samorządu
Uczniowskiego
Przewodniczący
klas/Szkoły
2. Budowanie
postawy
prozdrowotnej
i zdrowego
stylu życia
a) kształtowanie hierarchii
systemu wartości, w
którym zdrowie należy
do jednych z
najważniejszych wartości
w życiu
 poruszenie tematyki wartości na lekcjach wychowawczych, WDŻ,
religii, biologii, j. polskiego
 upowszechnienie mody na niepalenie i bycie wolnym od nałogów
 wizualizowanie na terenie szkoły propagowanych wartości
 zorganizowanie akcji krwiodawstwa
b) poszerzenie wiedzy na
temat prawidłowości
 prowadzenie wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli
 uczestniczenie nauczycieli w szkoleniach zewnętrznych
Wychowawcy,
Nauczyciele religii, WDŻ,
j. polskiego, biologii
Opiekun Samorządu
Uczniowskiego
Opiekun Szkolnego Koła
PCK
Nauczyciele-bibliotekarze
Pielęgniarka
Pedagog/psycholog
Pielęgniarka
14
rozwoju i jego zaburzeń
oraz rozpoznawania
wczesnych objawów
zachowań ryzykownych
3. Wzmacnianie
kompetencji
osobistych
uczniów
mających
znaczenie
ochronne
 prowadzenie pedagogizacji rodziców
 włączanie uczniów w zajęcia/programy profilaktyczne
 organizowanie konkursów, akcji o charakterze prozdrowotnym
c) wzmacnianie
kompetencji
wychowawczych
nauczycieli i rodziców
− udostępnienie informacji o ofercie pomocy specjalistycznej dla
uczniów, ich rodziców/opiekunów
− udział nauczycieli w doskonaleniu wewnętrznym
i zewnętrznym
− pedagogizacja rodziców
− praca Zespołu Wychowawczego
− wsparcie pedagoga/psychologa szkolnego w postaci rozmów
indywidualnych
− współpraca ze specjalistami zewnętrznymi np. pracownikami PPP,
policji, służby zdrowia, itp.
a) wzmacnianie poczucia
własnej wartości
− upowszechnianie sukcesów
− uwrażliwianie na wartości istotne z punktu widzenia dążenia do
samorealizacji podczas lekcji wychowawczych, WDŻ, religii, języka
polskiego oraz podczas indywidualnych rozmów
Zewnętrzni specjaliści
Nauczyciele organizujący
konkursy/akcje
Pedagog/psycholog
Zespół Wychowawczy
Zewnętrzni specjaliści
Wychowawcy
Pedagog/psycholog
Nauczyciele
poszczególnych przedmiotów
Nauczyciel odpowiedzialny
za stronę internetową
b) rozwijanie zdolności
i zainteresowań
− rozpoznawanie zdolności i zainteresowań
− indywidualizowanie bieżącej pracy podczas lekcji
− motywowanie do udziału w konkursach, olimpiadach, zawodach
sportowych
− wsparcie w przygotowaniu do udziału w konkursach, olimpiadach,
zawodach sportowych
− aktualizowanie oferty zajęć pozalekcyjnych
Nauczyciele
poszczególnych przedmiotów
Nauczycielebibliotekarze
Pedagog/psycholog wspomagająco
15
c) kształtowanie u uczniów
umiejętności
psychologicznych
i społecznych
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
a) wzmacnianie
bezpieczeństwa
4. Redukcja /
ograniczanie
inicjacji
zachowań
ryzykownych
−
−
−
−
b) dbanie o wysoką
frekwencję
−
−
−
−
−
praca nad samokontrolą
uczenie rozpoznawania i wyrażania emocji
rozwijanie odpowiedzialności
kształtowanie krytycznego myślenia i wspomaganie
w podejmowaniu decyzji w sytuacjach trudnych
wzmacnianie konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze stresem
uczenie asertywności
uczenie odraczania nagrody
uczenie wyznaczania realnych celów
włączanie w zajęcia/programy profilaktyczne
informowanie uczniów oraz ich rodziców
o obowiązujących w Szkole procedurach bezpieczeństwa
informowanie uczniów, rodziców oraz nauczycieli
o skutkach prawnych zachowań ryzykownych
pełnienie przez nauczycieli dyżurów podczas przerw
reagowanie na najmniejsze przejawy zagrożenia bezpieczeństwa konsekwentne realizowanie procedur bezpieczeństwa
korzystanie, tam gdzie to możliwe, z koncyliacyjnych metod
rozstrzygania sporów - negocjacji i mediacji
włączanie rodziców w budowanie bezpiecznych warunków nauki
i pracy
systematyczne monitorowanie frekwencji
nagradzanie uczniów/klas za wysoką frekwencję
diagnozowanie przyczyn obniżonej frekwencji
wzmocnienie kontaktów z rodzicami uczniów
o obniżonej frekwencji lub z dużą liczbą godzin
nieusprawiedliwionych
prowadzenie rozmów dyscyplinujących
Wychowawcy,
Nauczyciele
poszczególnych przedmiotów
Pedagog/psycholog
Specjaliści zewnętrzni
Dyrekcja
Wszyscy nauczyciele
Pedagog/psycholog
Pracownicy
niepedagogiczni
Rodzice
Dyrektor ds.
wychowawczych
Wychowawcy
Pedagog/psycholog
16
c) ograniczanie
niepowodzeń w nauce





budowanie podczas lekcji atmosfery sprzyjającej uczeniu się
poznawanie możliwości uczniów
indywidualizowanie bieżącej pracy podczas lekcji
stwarzanie możliwości osiągania sukcesów
podjęcie bardziej wzmożonej współpracy
z rodzicami
 organizowanie zajęć umożliwiających wyrównanie braków w nauce
 wspieranie działań nauczycieli i pracy ucznia przez
pedagoga/psychologa
 kierowanie na badania specjalistyczne
Nauczyciele
poszczególnych przedmiotów
Wychowawcy
Rodzice
Pedagog/psycholog
Dyrekcja
Specjaliści zewnętrzni
Monitoring i ewaluacja
Podstawowymi metodami monitoringu i ewaluacji Programu Profilaktyki, służącymi do pozyskania danych ilościowych i jakościowych są:
1. Obserwacja.
2. Rozmowa/wywiad z uczniami, rodzicami, nauczycielami, pracownikami szkoły.
3. Analiza dokumentacji:
 zapisów w dziennikach (tematy, oceny, frekwencja, uwagi),
 zapisów zawartych w sprawozdaniach poszczególnych zespołów/kół,
 protokołów,
 pedagoga/psychologa szkolnego,
 kart wycieczek,
 biblioteki.
4. Badania ankietowe.
17