Ocena ryzyka zawodowego w systemie zarządzania

Transkrypt

Ocena
ryzyka zawodowego
w systemie zarządzania
bezpieczeństwem
i higieną pracy
1
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA BHP
Program
 Co to jest ryzyko zawodowe?
 Na czym polega ocena ryzyka zawodowego?
 Jak przeprowadzić i udokumentować ocenę ryzyka na
stanowiskach pracy?
 Jakie wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego
sformułowano w serii norm PN-N-18000?
 Najczęściej popełniane błędy przy ocenie ryzyka
 Korzyści dla firmy i pracownika z właściwie sporządzonej
oceny ryzyka zawodowego.
2
Co to jest ryzyko zawodowe?
3
MODEL SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENA PRACY
System zarządzania bezpieczeństwem i higiena pracy jest częścią
ogólnego zarządzania organizacją, która obejmuje:





strukturę organizacyjną
planowanie
odpowiedzialność
zasady postępowania
Procesy i zasoby potrzebne do utrzymania polityki bhp
W celu wdrożenia i utrzymania
systemu zarządzania bhp
zaleca się przyjęcie przez
organizację modelu
ciągłego doskonalenia się
zgodnie z cyklem DEMINGA
4
Zarządzanie bezpieczeństwem obejmuje realizację takich funkcji jak:
 identyfikacja zagrożeń,
 identyfikacja przyczyn niebezpiecznych błędów
 Formułowanie polityki i celów w dziedzinie bhp
 szacowanie i redukcja ryzyka zawodowego
 Szkolenie i motywacja zatrudnionych do bezpiecznej pracy
 kontrolowanie warunków pracy
 stałe usprawnianie zakładowego systemu bezpieczeństwa
5
Ryzyko zawodowe
 Jest to ryzyko ponoszone przez pracownika w związku z
wykonywaną pracą.
 Jest ono konsekwencją występowania zagrożeń
 Określa prawdopodobieństwo, z jakim mogą one spowodować
różnej ciężkości urazy lub zachorowania.
6
§ 2 pkt 7 rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
 ryzyko zawodowe jest zdefiniowane jako:
 prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń
związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w
szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych
skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych
występujących w środowisku pracy lub sposobu
wykonywania pracy.
7
Art. 226 k.p.
 Pracodawca:
 ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z
wykonywaną pracą
 stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające
ryzyko
 informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które
wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony
przed zagrożeniami.
8
Konieczność prowadzenia oceny ryzyka zawodowego wynika
również z:
 rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania
mechaniczne (Dz. U. Nr 157, poz. 1318)
•
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i
higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z
2005 r. Nr 11, poz. 86 z późn. zm.)
•
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych
czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.)
•
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz.
313 z późn. zm.)
•
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U.
Nr 200, poz. 2047 z późn. zm.)
9
§ 4 ust 1 rozporządzenia (hałas, drgania mechaniczne)
Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe związane z narażeniem pracowników na hałas lub drgania mechaniczne, wynikające z cech
miejsca pracy oraz ze stosowanych w konkretnych warunkach środków lub procesów pracy, ze szczególnym uwzględnieniem:
1) poziomu i rodzaju narażenia, włącznie z narażeniem na hałas impulsowy lub drgania mechaniczne przerywane i powtarzające
wstrząsy;
2) czasu trwania narażenia, w tym czasu pracy w godzinach nadliczbowych, oraz obowiązujących u pracodawcy systemów i rozkładów
czasu pracy;
3) wartości NDN oraz wartości progów działania dla hałasu lub drgań mechanicznych;
4) skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, w tym należących do grup szczególnego ryzyka;
5) skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i drganiami mechanicznymi;
6) informacji dotyczących poziomu emisji hałasu lub drgań mechanicznych, dostarczanych przez producenta środków pracy;
7) istnienia alternatywnych środków pracy, zaprojektowanych do ograniczenia emisji hałasu lub drgań mechanicznych;
8) informacji uzyskanych w wyniku profilaktycznych badań lekarskich pracowników;
9) pośrednich skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i sygnałami
bezpieczeństwa lub innymi dźwiękami, które pracownik powinien obserwować w celu ograniczenia ryzyka wypadku przy pracy;
10) skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i substancjami chemicznymi o
działaniu szkodliwym na narząd słuchu (substancjami ototoksycznymi), jeżeli umożliwia to stan wiedzy technicznej i medycznej;
11) dostępności środków ochrony indywidualnej przed hałasem lub drganiami mechanicznymi o odpowiedniej charakterystyce
tłumienia;
12) pośrednich skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z oddziaływań drgań mechanicznych na środki pracy
lub miejsce pracy, takich jak zakłócenia stabilności konstrukcji lub złączy, utrudnione operowanie elementami sterowniczymi,
nieprawidłowości w odczytach wskazań aparatury kontrolno-pomiarowej;
13) wpływu niskich temperatur i zwiększonej wilgotności na pracowników narażonych na działanie drgań mechanicznych, a szczególnie
drgań miejscowych.
10
§ 3 ust. 1 rozporządzenia (czynniki chemiczne)
W ocenie ryzyka zawodowego pracodawca jest obowiązany uwzględnić:
1. niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego;
2. otrzymane od dostawcy informacje dotyczące zagrożenia czynnikiem chemicznym oraz zaleceń jego
bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki, o których mowa w odrębnych
przepisach;
3. rodzaj, poziom i czas trwania narażenia;
4. wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy, jeżeli zostały ustalone;
5. wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym, jeżeli zostały ustalone;
6. efekty działań zapobiegawczych;
7. wyniki oceny stanu zdrowia pracowników, jeżeli została przeprowadzona;
8. warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników.
9. Pracodawca jest obowiązany do uzyskania dodatkowej informacji od dostawcy czynnika chemicznego lub z
innych dostępnych mu źródeł, jeżeli jest to niezbędne w celu dokonania oceny ryzyka zawodowego.
10. W tych przypadkach, gdy występuje narażenie na kilka czynników chemicznych, należy ocenić ryzyko
stwarzane przez wszystkie czynniki chemiczne łącznie.
11. Ocena ryzyka zawodowego musi zawierać ocenę także tych rodzajów prac, w czasie których może wystąpić
istotny wzrost narażenia, w szczególności:
1) podczas remontów i napraw urządzeń;
2) innych działań, które mogą mieć szkodliwy wpływ na bezpieczeństwo lub zdrowie pracowników,
także w tych przypadkach, gdy podjęto wszelkie niezbędne środki zapobiegawcze.
12.
11
§ 5 ust 1 rozporządzenia (czynniki biologiczne)
Przed wyborem środka zapobiegawczego pracodawca dokonuje oceny ryzyka zawodowego, na jakie jest lub może
być narażony pracownik, uwzględniając w szczególności:
1) klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych;
2) rodzaj, stopień oraz czas trwania narażenia na działanie szkodliwego czynnika biologicznego;
3) informację na temat:
4) potencjalnego działania alergizującego lub toksycznego szkodliwego czynnika biologicznego,
5) choroby, która może wystąpić w następstwie wykonywanej pracy,
6) stwierdzonej choroby, która ma bezpośredni związek z wykonywaną pracą;
7) wskazówki organów właściwej inspekcji sanitarnej, Państwowej Inspekcji Pracy oraz jednostek służby
medycyny pracy.
W zakładach opieki zdrowotnej i zakładach leczniczych dla zwierząt pracodawca uwzględnia ponadto:
1) informację na temat potencjalnego występowania szkodliwego czynnika biologicznego u pacjenta lub
zwierzęcia oraz w materiale i próbkach od nich pobranych;
2) zagrożenie ze strony szkodliwego czynnika biologicznego, o którym wiadomo, że jest obecny lub którego
obecność jest podejrzewana u pacjenta lub u zwierzęcia oraz w materiałach i próbkach od nich pobranych;
3) ryzyko wynikające z rodzaju pracy.
12
§ 4 ust 1 rozporządzenia (ręczne prace transportowe)
Pracodawca jest obowiązany oceniać ryzyko zawodowe występujące przy ręcznych pracach transportowych, w
szczególności biorąc pod uwagę:
1)
2)
3)
4)
masę przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i położenie środka ciężkości,
warunki środowiska pracy, w tym w szczególności temperaturę i wilgotność powietrza oraz poziom czynników
szkodliwych dla zdrowia,
organizację pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy,
indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia
13
Art. 104 (1) k.p.
 Pracodawca określa w regulaminie pracy sposób informowania
pracowników o ryzyku zawodowym
Art. 201 § 3 k.p.
 Pracodawca przekazuje młodocianemu pracownikowi informacji
o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną przez niego
pracą
Art. 237 (11a) k.p.
 Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich
przedstawicielami wszystkich działań związanych z bhp, w
szczególności dotyczących oceny ryzyka zawodowego
występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz
informowania pracowników o tym ryzyku.
14
CEL OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
Ocenę ryzyka przeprowadza się :
 dla wszystkich stanowisk, dla których ocena nie była
przeprowadzana
 Dla stanowisk, dla których ocena ryzyka była
przeprowadzana gdy:
 w miejscu pracy została wprowadzona zmiana
mogąca powodować zmianę poziomu ryzyka
 zmieniono wymagania odnośnie dopuszczalnego
poziomu czynników środowiska pracy
 wprowadzono zmiany związane z zastosowaniem
środków ochrony
15
Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się dla:
 wszystkich stanowisk pracy – zarówno stacjonarnych, jak i
niestacjonarnych oraz
 dla wszystkich prac - zarówno tych wykonywanych na co dzień,
jak i okazjonalnie.
16
Ocena ryzyka zawodowego powinien dokonywać zespół osób, w skład
którego mogą wchodzić:





pracodawca,
lekarz medycyny pracy,
pracownik służby bhp (z lub spoza zakładu pracy),
kierujący pracownikami, dla których ryzyko zawodowe jest oceniane,
przedstawiciel pracowników (np. społeczny inspektor pracy).
 Zaleca się, żeby przy dokonywaniu oceny współdziałać z pracownikami.
Może zwiększyć ich zaangażowanie w rozwiązywanie problemów
związanych z bhp i wpłynąć na lepszą realizację wynikających z niej działań
korygujących i zapobiegawczych.
 Osoby wchodzące w skład zespołu powinny znać zasady oceny ryzyka
zawodowego oraz posiadali wiedzę niezbędną do przeprowadzenia analizy
zagrożeń, jak również potrafili ocenić skutki i prawdopodobieństwo
zdarzenia wypadkowego – być kompetentne.
17
Podstawowym celem oceny ryzyka zawodowego jest
zapewnienie możliwie najlepszej, ochrony zdrowia i życia
pracowników.
Można to osiągnąć poprzez:
 wyeliminowanie zagrożeń związanych z pracą, a jeżeli to
niemożliwe, przez
 odpowiednie ograniczenie ryzyka zawodowego związanego z tymi
zagrożeniami.
18
 W praktyce ocena ryzyka zawodowego oznacza:
 systematyczne identyfikowanie, monitorowanie i badanie
wszystkich aspektów pracy
 W celu:
 określenia związanych z nią zagrożeń, które mogą
spowodować wypadek przy pracy, chorobę lub złe
samopoczucie pracownika
 stwierdzenia, czy zagrożenia te mogą być wyeliminowane, a
jeżeli nie,
 to jakie środki ochrony powinny być zastosowane w celu
odpowiedniego ograniczenia wynikającego z nich ryzyka
zawodowego.
19
Jak przeprowadzić i udokumentować
ocenę ryzyka
na stanowiskach pracy?
20
PODSTAWOWE ETAPY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
21
Zbieranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego przy
pomocy:
 dokumentacji wewnętrznej przedsiębiorstwa, tj.:
 dokumentacja techniczno-ruchowa,
 rejestr wypadków,
 wyników przeprowadzonych badań i pomiarów czynników
szkodliwych,
 instrukcje stanowiskowe,
 karty charakterystyki substancji chemicznych występujących
w środowisku pracy,
 wymagania prawne oraz wymagania norm, jeżeli odnoszą się
one do przedsiębiorstwa.
22
pomocy:
 przeprowadzonych wywiadów z pracownikami na temat:
 budowy stanowiska pracy oraz wykonywanych przez
pracownika zadań,
 stosowanych urządzeń i narzędzi,
 pracowników (kobiety w ciąży, młodociani, niepełnosprawni),
 zidentyfikowanych zagrożeń, ich źródeł, skutków oraz
stosowanych środków ochronnych,
 dolegliwości zdrowotnych.
23
pomocy:
 obserwacji pracowników podczas wykonywania swoich
obowiązków (gdyż pracownik podczas wywiadu może nie
wspomnieć o pewnych istotnych podczas oceny ryzyka aspektach,
które dla niego wydają się bez znaczenia). Można wykorzystać:
 obserwację jawną - gdy pracownik ma świadomość tego, iż jest
obserwowany podczas pracy, można się spodziewać, że swoje
obowiązki będzie wykonywał w sposób bezpieczny
 obserwację ukrytą - gdy pracownik jest nieświadomy tego, iż
jest obiektem obserwacji wykonuje swoje obowiązki w sposób
nie zawsze bezpieczny, co pozwala na dokładniejsze określenie
zagrożeń jakie oddziałują na pracownika.
24
Identyfikacja zagrożeń
 Celowe jest sprawdzenie, czy wszystkie zagrożenia zostały
zidentyfikowane i czy dane na ich temat są wystarczające, przy czym
należy uwzględnić:
 czynniki fizyczne - zagrożenia mechaniczne (np. ostre elementy, szorstka
powierzchnia), hałas, drgania mechaniczne, mikroklimat (np.
temperatura, wilgotność), promieniowanie, pyły, uwzględniając przy tym
wielkość frakcji
 czynniki chemiczne - np. substancje o właściwościach palnych,
wybuchowych, o działaniu mutagennym
 czynniki biologiczne - drobnoustroje komórkowe, pasożyty wewnętrzne,
jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału
genetycznego, zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe będące
przyczyną zakażenia alergii lub zatrucia
 czynniki psychofizyczne np. obciążenie statyczne, dynamiczne, stres,
w tym: obciążenie fizyczne i obciążenie psychiczne
25
METODY SZACOWANIA RYZYKA ZAWODOWEGO
Oszacowanie ryzyka zawodowego
 PHA – Wstępna Analiza Zagrożeń
 Metoda Risc Score
 Metoda pięciu kroków (five steps)
 Graf ryzyka
 Matryca ryzyka (wg normy PN-N-18002)
 Metody listy kontrolnej
 JSA (Job Safety Analysis)
 OWAS
Polskie prawo pracy nie określa metody oceny ryzyka zawodowego,
którą należy zastosować. To zespół dokonuje wyboru METOD, które
zostaną wykorzystane.
26
Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego
W zależności od wyniku oceny ryzyka zawodowego mogą być formułowane
propozycje działań korygujących, których celem jest wyeliminowanie ryzyka
lub obniżenie go do poziomu akceptowalnego
Tabela 2. Metodyka określania dopuszczalności ryzyka oraz niezbędnych działań korygujących.
Oszacowane ryzyko
Dopuszczalność
Niezbędne działania korygujące
zawodowe
ryzyka
Praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana do czasu
zmniejszenia
ryzyka
zawodowego
do
poziomu
Bardzo duże (BD)
dopuszczalnego.
Jeżeli ryzyko zawodowe związane jest z pracą już
Niedopuszczalne
wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia trzeba
podjąć natychmiast.
Duże (D)
Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu
zmniejszenia ryzyka do poziomu dopuszczalnego.
Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem
Średnie (S)
jest zmniejszenie ryzyka.
Zaleca się rozważenie możliwości dalszego zmniejszania
poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko
Male (M)
Dopuszczalne
pozostanie najwyżej na tym samym poziomie.
Nie jest konieczne prowadzenie żadnych działań
korygujących.
Należy
monitorować
stan
ryzyka
Bardzo małe (BM)
zawodowego, aby nie nastąpił jego wzrost.
27
Działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego
 Po dokonaniu oceny ryzyka zawodowego należy podjąć działania
mające na celu likwidację lub ograniczanie wpływu na pracownika
zidentyfikowanych zagrożeń. Dobór środków ochronnych należy
stosować w kolejności:
 Likwidacja zagrożenia lub jego źródła.
 Zainstalowanie urządzeń ochronnych.
 Zastosowanie środków ochrony zbiorowej (np. osłony na maszyny,
barierki przed upadkiem z wysokości, instrukcje, procedury
postępowania, system wentylacji).
 Wykorzystanie środków organizacyjnych w celu graniczenia
ekspozycji na zagrożenie pracowników (np. skrócony czas
przebywania w obszarze zagrożenia).
 Zastosowanie środków ochrony indywidualnej (np. hełmy, okulary
ochronne, maski, osłony twarzy, ubrania ochronne, itp.).
28
Po wprowadzeniu w życie działań eliminujących lub ograniczających
ryzyko związane z występującym zagrożeniem, zalecana jest ponowna
ocena ryzyka, przy uwzględnieniu zastosowanych środków ochrony,
w celu wykazania zasadności ich stosowania oraz skuteczności.
29
Jak udokumentować
ocenę ryzyka
na stanowiskach pracy ?
30
Końcowym efektem procesu oceny ryzyka zawodowego jest karta oceny
ryzyka zawodowego, która powinna zawierać następujące informacje:
 opis stanowiska pracy, gdzie zostaną wyszczególnione:
 stosowane materiały, narzędzia i maszyny,
 zadania wykonywane na stanowisku pracy,
 występujące w środowisku pracy czynniki niebezpieczne, szkodliwe
i uciążliwe,
 osoby pracujące na danym stanowisku,
 wyniki oceny ryzyka dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia
w środowisku pracy,
 niezbędne środki ochronne,
 data dokonania oceny oraz podpis osoby, dokonującej ocenę ryzyka
zawodowego.
31
INFORMOWANIE O OCENIE RYZYKA ZAWODOWEGO
Pracodawca ma obowiązek poinformowania pracowników o ryzyku
zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach
ochrony przed zagrożeniami
Zaleca się aby o ryzyku zawodowym informować pracowników podczas
szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy
Dla celów dowodowych pracodawca powinien uzyskać deklarację lub
zaświadczeni podpisane przez pracownika o tym, że został zapoznany
z oceną ryzyka zawodowego (pozwoli to uniknąć problemów
z określeniem, czy pracownik rzeczywiście został poinformowany
o zagrożeniach występujących na jego stanowisku pracy).
32
Częstotliwość z jaką ocena ryzyka zawodowego powinna być
aktualizowana nie jest zdefiniowana przez prawo pracy. Jednakże
zaleca się aktualizowanie oceny ryzyka zawodowego okresowo.
Częstotliwość określa pracodawca uwzględniając poziom ryzyka
występujących na stanowisku pracy, oraz w przypadkach:
 zmian technologicznych w procesie pracy,
 zmian w prawie jeśli wnoszą one zmiany do oceny ryzyka
zawodowego dla danego stanowiska,
 zmian w stosowanych środkach ochrony.
33
Oceny ryzyka zawodowego należy aktualizować po każdej sytuacji
wystąpienia wypadku na danym stanowisku. Wykonuje się to w celu
weryfikacji:
 czy zagrożenie, będące przyczyną wypadku zostało
zidentyfikowane
 czy zastosowane środki ochrony są wystarczające
 czy określone prawdopodobieństwo nie zostało zaniżone
34
Pracodawca jest na terenie którego pracują pracownicy innego
pracodawcy jest zobowiązany dostarczyć im informacje na temat:
 zagrożeń dla zdrowia i życia występujące w zakładzie pracy, na
poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach,
w tym także o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych
sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników,
 działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu
wyeliminowania lub ograniczania wcześniej wspomnianych
zagrożeń.
35
Brak oceny ryzyka zawodowego jest jednoznaczny z niewywiązaniem
się pracodawcy z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny
pracy względem pracownika.
Nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym
brak oceny ryzyka zawodowego stanowi wykroczenie przeciwko
prawom pracownika zagrożone karą grzywny w wysokości od 1 000 zł
do 30 000 zł.
36
Dziękuję z uwagę.
37

Ocena ryzyka zawodowego w systemie zarządzania

Transkrypt

Podobne dokumenty

Przewidziany w art. 226 Kodeksu pracy obowiązek

Specjalista ds. bhp

Zał.2.Taryfikator kar za nieprzestrzeganie zasad i przepisów BHP na

SZKOLENIE BHP DLA SPOŁECZNYCH INSPEKTORÓW PRACY

test dla pracownikow administracyjno

Obowiązki pracodawcy związane z

Oddział w Poznaniu poszukuje specjalisty do spraw BHP i ochrony