recenzja 2 - Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

Recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
dr hab. inż. arch. Piotr Marciniak, prof. nadzw.
Wydział Architektury Politechniki Poznańskiej
ul.Nieszawska 11A
61-021 Poznań
[email protected]
Poznań, 11.07.2016r.
RECENZJA DOROBKU NAUKOWEGO I PRACY HABILITACYJNEJ
PANI DR INŻ. ARCH. MAGDALENY KOZIEŃ-WOŹNIAK
Podstawa opracowania recenzji:
1. Zlecenie Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej na wniosek Centralnej Komisji ds. Stopni
i Tytułów Naukowych oraz umowa o dzieło pomiędzy Wydziałem Architektury Politechniki
Krakowskiej a Recenzentem
2. Opublikowana monografia dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak pt: „Teatry interferencji.
Współczesna architektura teatralna a nieformalna przestrzeń teatru”, Kraków 2015
3. Dokumentacja wniosku o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego, obejmująca poza ww.
monografią także poświadczoną kopię dyplomu doktorskiego oraz wybrane publikacje wraz z
innymi załącznikami (na płycie DVD-R)
4. Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i
tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595, z późn. zm.)
5. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 11 września 2011r. w sprawie kryteriów oceny osiągnięć osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego. (Dz.U.
Nr 196, poz. 1165, z 2011)
1
Podstawowe informacje o Kandydatce:
Pani dr inż. arch. Magdalena Kozień-Woźniak ukończyła Wydział Architektury Politechniki
Krakowskiej w 1994 roku uzyskując stopień magistra inżyniera architekta (dyplom z wyróżnieniem).
W 1993 roku, jeszcze w okresie studiów odbywała staż asystencki, po którym zatrudniona została
jako na stanowisku asystenta w Katedrze Architektury Użyteczności Publicznej Instytutu
Projektowania Architektonicznego na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.
W 2001 roku Pani Magdalena Kozień-Woźniak uzyskała stopień doktora nauk technicznych na
Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej na podstawie rozprawy: „O czasie w architekturze”,
wykonanej pod kierunkiem prof. zw. dr hab. inż. arch. Wojciech Bulińskiego. W tym samym roku
została zatrudniona na stanowisku adiunkta w Instytucie Projektowania Architektonicznego na
Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.
str. 1
Recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
W latach 2003-2014 pracowała jako adiunkt w Zakładzie Architektury Użyteczności Publicznej tegoż
instytutu, a od roku 2014 zatrudniona jest jako adiunkt w Pracowni Architektury SpołecznoUsługowej w tym samym instytucie.
Habilitantka od 1996 roku pracuje jednocześnie jako wspólnik w pracowni projektowej Kozień
Architekci (dawniej KKM Biuro Projektowe/KKM Kozień Architekci) w zespole autorskim razem z dr
inż. arch. Markiem Kozieniem i mgr inż. arch. Katarzyną Kozień-Kornecką.
2
2.1
Ocena dorobku naukowego
Charakterystyka
liczebności dorobku i czasopism naukowych, w których były
publikowane prace
Dorobek naukowy Pani dr inż. arch. Magdalena Kozień-Woźniak w okresie poprzedzającym uzyskanie
stopnia doktora nauk technicznych obejmuje 4 prac naukowe w wydawnictwach krajowych. Praca
doktorska pt. „O czasie w architekturze”, wykonana pod kierunkiem prof. zw. dr hab. inż. arch.
Wojciech Bulińskiego (recenzenci: prof. zw. dr inż. arch. Stanisław Latour, prof. zw. dr hab. inż. arch.
Tomasz Mańkowski) obroniona została w 2001 roku przez Kandydatkę na Wydziale Architektury
Politechniki Krakowskiej.
W okresie po uzyskaniu stopnia doktora nauk technicznych Kandydatka opublikowała 1 monografię,
16 prac naukowych (w tym 3 w języku angielskim) oraz 5 publikacji w czasopismach architektonicznych. Kandydatka wygłosiła jeden (!) referat na międzynarodowej konferencjach tematycznej;
uczestniczyła ponadto w 11 konferencjach bez wygłaszania referatów własnych. Uczestniczyła (jako
współautorka) w 1 programie badawczym wykonywanych w ramach (grant KBN) wykonanym pod
kierunkiem prof. zw. dr hab. inż. arch. Wojciecha Bulińskiego „Typologia polskiej współczesnej
architektury Użyteczności publicznej” zrealizowanym w 2008 roku; była również kierownikiem 5
tematów badawczych prowadzonych w ramach badań własnych i działalności naukowo-badawczej
prowadzonej na Politechnice Krakowskiej.
Zdecydowana większość publikacji poświęcona jest zagadnieniom związanym z architektura teatru i
obiektów użyteczności publicznej; prace Autorki opublikowane zostały głównie w Czasopiśmie
Technicznym, Archivolta, a także jako materiały konferencyjne (w tym jedno w wydawnictwie
zagranicznym) oraz jako rozdziały w książkach.
Nie jest to dorobek szczególnie imponujący, skromny ilościowo, jednak stanowi komplementarne
uzupełnienie twórczej pracy projektowej, stanowiąc z nią spójną tematycznie całość.
2.2
Główne kierunki badawcze
Główne kierunki pracy badawcze Pani Magdalena Kozień-Woźniak skupiają się wokół zagadnień
związanych z architekturą teatru, architekturą użyteczności publicznej, teorią architektury i
urbanistyki. Opublikowane prace dotyczące powyższych zagadnień są z pewnością ważnym głosem w
dyskursie dotyczącym teorii architektury i zagadnień technicznych w architekturze.
Za najważniejsze osiągnięcie Kandydatki , będące podsumowaniem dotychczasowych badań, należy
uznać monografię pt: „Teatry interferencji. Współczesna architektura teatralna a nieformalna
przestrzeń teatru” wydaną w Krakowie w roku 2015.
Spośród opublikowanych prac chciałbym zwrócić uwagę na artykuł pt: „Kozień-Woźniak M., „O
trwaniu i architekturze teatru” [Definiowanie przestrzeni architektonicznej. Trwanie i przemijanie
architektury”, Czasopismo Techniczne PK, Kraków 2011, 205-208], a także Kozień-Woźniak M., „The
Archetypes of Contemporary Theaters on Examples of Athens’ Ancient Buildings. O archetypach
str. 2
Recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
współczesnych teatrów na przykładach antycznych obiektów ateńskich” [Czasopismo Techniczne
zeszyt nr 2-A (2) /2015 (112) 103-118, Kraków 2015, 103-118], podnoszące tematykę ujęte później w
pracy habilitacyjnej. Przedstawiona analiza przestrzeni teatralnej i archetypów teatralnych jest
ważnym głosem w dyskusji dotykającej teorii i historii architektury.
Zwrócić należy także uwagę na pracę której Kandydatka jest współautorką, Sędziwy, A. KozieńWoźniak M., „Computational Support for Optimizing Street Lightning Design” [w: “Advances in
Intelligent and Soft Computing”, 2012, Volume 170, Complex Systems and Dependability, 241-255,
Springer-Verlag Berlin Heidelberg 2012, 241-255], który był (jak podaje Autorka) czterokrotnie
cytowany w bazie Web of Science.
Dorobek ilościowy Kandydatki należy ocenić jako bardzo skromny (jak na możliwości Habilitantki),
szczególnie że większość prac została opublikowana w wydawnictwach krajowych. Podkreślić jednak
należy, że w kategoriach tematycznych i jakościowych badania prowadzone przez Panią Magdalenę
Kozień-Woźniak mają na gruncie polskim charakter oryginalny i z pewnością warte są szerszego
upowszechnienia, co zdaniem recenzenta należy wyraźnie zaznaczyć.
Żałować jedynie należy, że wyników swoich badań Habilitantka nie prezentowała szerzej na
konferencjach naukowych, jak również na forum międzynarodowym, tym bardziej, że zagadnieniom
poruszającym omawianą tematykę poświęcona jest znaczna liczba ważnych periodyków naukowych,
w tym np. Architectural Science Review, Architectural Theory Review, Journal of Architecture,
Theater czy Theory and Practice of Theatre.
Po zapoznaniu się z dorobkiem naukowym Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
obejmującym opracowaną monografie, opublikowane prace naukowe i udział w konferencjach
stwierdzam, że mimo iż skromne ilościowo, są jednak autorskim wkładem w rozwój badań
dotyczących zagadnień współczesnej architektury i urbanistyki, ze szczególnym uwzględnieniem
problematyki architektury teatru i są wystarczające do poparcia wniosku o przyznanie stopnia
naukowego doktora habilitowanego.
3
Ocena dorobku dydaktycznego, organizacyjnego i popularyzatorskiego
Dorobek dydaktyczny Magdaleny Kozień-Woźniak obejmuje głównie przedmioty projektowe.
Habilitantka w ramach pracy w Katedrze Architektury Użyteczności Publicznej na Wydziale
Architektury PK prowadzi zajęcia z przedmiotów: „Projektowanie zespołów usługowych” oraz
„Projektowanie architektonicznourbanistyczne II” , a także w języku angielskim dla studentów w
ramach programu Socrates-Erasmus z przedmiotów „Architectural Design of Service Complexes”
oraz „Architectural Design II”. Habilitantka w omawianym okresie prowadziła wykłady zatytułowane:
„Widoczność i akustyka sal widowiskowych” oraz „Funkcje współczesnego muzeum” w ramach
przedmiotu „Teoria i zasady projektowania architektonicznego, który ściśle wiąże się z naukowymi i
twórczymi zainteresowaniami Kandydatki. Prowadziła także grupy studentów w ramach przedmiotu:
”Seminarium specjalistyczne” i „Projektowanie dyplomowe” dla studentów studiów magisterskich.
Jak podaje Kandydatka, od 2010 roku była współpromotorem 16 dyplomów inżynierskich oraz 8
dyplomów magisterskich, z których jeden nominowany został do nagrody w ogólnopolskim konkursie
prac dyplomowych Architektura Betonowa 2015.
Pani Magdalena Kozień-Woźniak w omawianym okresie pełniła różnorodne funkcje zarówno w
macierzystej uczelni, jak i w organizacjach zawodowych i twórczych. W latach 2005-2012 pełniła
funkcję Prodziekana ds. Dydaktyki Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, w latach 20052016 była Członkiem Senatu Politechniki Krakowskiej, a także brała udział w pracach licznych komisji
uczelnianych, senackich i wydziałowych.
str. 3
Recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
Była członkiem, Sekretarzem i Zastępcą Redaktora Naczelnego „Rocznika Wydziału Architektury
Politechniki Krakowskiej”, a także wydawnictwa „70 lat Politechniki Krakowskiej. 1945-2015”.
Brała dwukrotnie udział w pracach komitetu organizacyjnego znanej Międzynarodowej Konferencji
Naukowej „Definiowanie przestrzeni architektonicznej ” organizowanej przez Instytut Projektowania
Architektonicznego Politechniki Krakowskiej.
Habilitantka aktywnie uczestniczy w pracach Stowarzyszenie Architektów Polskich, pełniąc m.in.
funkcję Członek Zarządu Oddziału Krakowskiego oraz Członek Kolegium Sędziów Konkursowych; jest
również uprawnionym projektantem członkiem Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów, pełniąc
funkcję Sędziego Krajowego Sądu Dyscyplinarnego IARP.
W ramach działalności popularyzatorskiej Habilitantka, prezentowała swoje prace na licznych
wystawach, a także kilkakrotnie prowadziła wykłady na temat własnej twórczości m.in. w Muzeum
Architektury we Wrocławiu oraz na Libańskim Uniwersytecie w Bejrucie.
Na podstawie przedstawionych materiałów można stwierdzić, że Pani dr inż. arch. Magdalena
Kozień-Woźniak jest nauczycielem akademickim zaangażowanym w działalność dydaktyczną,
organizacyjną i popularyzatorską, a tym samym uznać jej dorobek w tym zakresie jako
wystarczający w staraniach o uzyskanie stopnia doktora habilitowanego.
4
Ocena dorobku projektowego, działalności innowacyjnej i wdrożeniowej
Należy podkreślić, że działalność dydaktyczna w zakresie architektury i urbanistyki (w szczególności w
ramach przedmiotów projektowych które prowadzi Kandydatka) wobec szybkiego rozwoju
nowoczesnych technik i technologii, w oczywisty sposób powinna być wspomagana i uzupełniana
osobistym doświadczeniem projektowym i twórczym. Dla architekta-dydaktyka działającego w
obszarze nauki projektowania własna praktyka twórcza jest zdaniem recenzenta naturalnym i
koniecznym uzupełnieniem procesu dydaktycznego oraz budowaniem naturalnego łącznika pomiędzy
badaniami a zastosowaniami aplikacyjnymi.
To bardzo ważny rys w działalności naukowo-zawodowej Habilitantki, która stara się łączyć oba wątki
działalności naukowej. Istotnym wątkiem w działalności Pani Magdaleny Kozień-Woźniak jest
praktyczna działalność projektowa, będąca komplementarnym uzupełnieniem teoretycznych prac
badawczych. W tym zakresie Kandydatka wykazuje się poważnym i niekwestionowanym dorobkiem.
Habilitantka jest współautorką ponad 40 prac twórczych prac projektowych z zakresu architektury
użyteczności publicznej o dużym stopniu trudności (z czego 36 po doktoracie), w tym 24 obiektów
kultury (10 teatrów, 5 sal widowiskowych, 9 muzeów i galerii). Za działalność twórczą uzyskała wraz z
zespołem 30 nagród i wyróżnień. Na szczególne podkreślenie zasługuje wysoka jakość autorskich
propozycji i rozwiązań projektowych, czego dowodem jest ich szeroka prezentacja i liczne publikacje.
Twórczość architektoniczna Habilitantki (wykonana w ramach zespołu Kozień architekci)
prezentowana była na 30 wystawach architektonicznych w kraju i zagranicą oraz prezentowana była
na wykładach w Polsce i Libanie. Prace twórcze Pani Magdalena Kozień-Woźniak publikowane były w
2 opracowaniach o charakterze monograficznym, 4 wydawnictwach albumowych, 6 katalogach
wystaw, 15 architektonicznych czasopismach krajowych i 2 zagranicznych.
Za szczególne interesujące i wartościowe zdaniem recenzenta należy uznać zrealizowane projekty
Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, Teatru Muzycznego Capitol we Wrocławiu,
Przebudowę Filharmonii w Rzeszowie, Galerię Sztuki Współczesnej w Nowym Sączu czy Państwową
Wyższą Szkołę Teatralną we Wrocławiu, które na trwałe wpisały się w architektoniczną mapę Polski.
str. 4
Recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
Na podkreślenie zasługują także prace konkursowe na teatry w Warszawie, Kielcach i salę
koncertową w Jastrzębiu Zdroju, Ambasadę Polską w Berlinie czy Centrum Obsługi Muzeum w
Oświęcimiu.
Prace Pani Magdaleny Kozień-Woźniak wraz z zespołem były wielokrotnie nagradzane, w tym tak
prestiżowymi wyróżnieniami jak nominacja do Nagrody Miesa Van Der Rohe, nominacja do Nagrody
Roku SARP czy Grand Prix w konkursie Piękny Wrocław.
Należy podkreślić profesjonalny, wysoki poziom opracowań projektowych, zo znacznym stopniu
skomplikowania i zaawansowania techniczno-technologicznego. Osiągnięcia projektowe sytuują
działalność Pani Magdalena Kozień-Woźniak wśród najważniejszych dokonań architektonicznych w
obszarze architektury teatru i muzeów ostatnich lat.
Dorobek praktyczny i działalność realizacyjna Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak w
obszarze projektowania architektonicznego jest istotnym uzupełnieniem teoretycznych prac
badawczych i należy go uznać w tym zakresie jako bardzo znaczący.
5
Ocena pracy habilitacyjnej
5.1. Omówienie pracy habilitacyjnej
Rozprawa habilitacyjna Kandydatki pt: „Teatry interferencji. Współczesna architektura teatralna a
nieformalna przestrzeń teatru” została opublikowana w 2015 roku jako monografia przez
Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, w serii Architektura, w łącznym nakładzie 200 egzemplarzy.
Publikacja liczy łącznie 195 stron, zawiera 195 przypisów, bibliografię obejmującą pozycje
publikowane (186 pozycji) oraz adresy internetowe (30 pozycji), streszczenia w języku polskim,
angielskim i niemieckim. Praca zawiera 113 ilustracji; są to w większości kolorowe i czarno-białe
fotografie oraz kolorowe schematy, a także dwie tabele nie ujęte w żadnym wykazie.
Rozprawa składa się z wprowadzenia, dwóch głównych części (każda składająca się z czterech
rozdziałów oraz wniosków), a także zestawienia obiektów teatralnych i podsumowania.
We wprowadzeniu Autorka przedstawiła motywacje podjęcia tematu, sformułowała cel i zakres
pracy, omówiła obszar badań i przedmiot pracy, a także zaprezentowała stan badań dotyczący
różnorodnych przestrzeni teatralnych oraz wykorzystane metody badawcze.
Pierwsza część o charakterze teoretycznym, zatytułowana „Architektura teatralna – od przestrzeni
trwałej do nieformalnej”, jest rozdziałem w którym omówiono przestrzeń jako przedmiot badań
nauki o teatrze i architekturze, trwały model organizacji przestrzennej teatru w historycznym
rozwoju, koncepcję architektury ‘na pół trwałej’ przestrzeni teatru, a także zaprezentowano drogę
rozwoju nieformalnej przestrzeni teatru w architekturze. Badania zagadnień przestrzeni teatralnej w
architekturze ujęte na tle historycznym kończą wnioski zawierające m.in. definicję interferencji oraz
teatru interferencji.
Druga część o charakterze aplikacyjnym, zatytułowana „Teatry interferencji, zawiera analizę
przestrzeni przeprowadzoną na podstawie własnych doświadczeń projektowo-realizacyjnych, jak i
inne obiektów z terenu Polski i Europy. W części tej omówiono interferencję w kontekście struktury
przestrzenno-funkcjonalnej teatru, zjawisko interferencji bezpośredniej, a także w kontekście
przestrzenie widza oraz przestrzeni wykonawcy. Wnioski zamykające tę część pracy podają definicje i
opisują rodzaje oddziaływań, a także formułują praktyczne wnioski dotyczące struktury przestrzennej
budynku teatralnego i jego kompozycji.
str. 5
Recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
Zestawienie obiektów teatralnych w układzie chronologicznym prezentuje powiązania przestrzenne
w 32 wybranych budynkach teatralnych Polski i Europy.
Całość zamyka podsumowanie, w którym sformułowane najważniejsze wyniki pracy w postaci opisu
uzyskanych efektów, a także postulaty aplikacyjne wskazujące konkretne rozwiązania przestrzeni
teatralnej i jednocześnie możliwości praktycznych zastosowań.
Opracowanie uzupełniono o spis ilustracji wraz z ich źródłami, literaturę, a także streszczenie w
języku polskim, angielskim i niemieckim.
Należy stwierdzić, że pod względem formalnym oceniona rozprawa habilitacyjna spełnia wymogi
stawiane monografiom naukowym, tak pod względem struktury i układu pracy, jej objętości oraz
logiki przeprowadzonego wywodu.
5.2. Analiza merytoryczna pracy
Jak pisze Pani Magdalena Kozień-Woźniak: „Celem pracy było, na bazie doświadczeń własnych i
analizy zebranego materiału badawczego, odnajdywanie odpowiedzi architektury na potrzeby
współczesnego teatru. Było to poszukiwanie polegające na odczytywaniu idei reprezentowanych w
formie i treści architektury teatralnej, a budowanych na więzi teatru z otoczeniem.” [Autoreferat, s.5]
Rzeczywiście, jednym z zauważalnych walorów pracy jest próba całościowego ujęcia zagadnień
związanych z przestrzenią teatralną i jej relacją do otoczenia. Przyznać należy, że w polskim
piśmiennictwie takie podejście było prezentowane niezwykle rzadko, a w przypadku przestrzeni
teatralnych jest właściwie pierwszą systematyczną próbą uporządkowania omawianych zagadnień, co
decyduje o nowatorskim charakterze przedstawionej pracy. Należy zauważyć, że w ostatnim czasie
dokonała się prawdziwa rewolucja w teatrze, za którą nie nadążały architektoniczne rozwiązania
budynków teatralnych, ich widowni i przestrzeni scenicznej.
Podjęcie tematyki przestrzeni teatralnej, szczególnie w kontekście niezbyt bogatej literatury
przedmiotu, jest istotnym walorem pracy. O ile zagadnienia teatru w ujęciu historycznym były
szeroko badane, o tyle najnowsze rozwiązania budynków nie były do tej pory przedmiotem
szczegółowej analizy. To, z pewnością autorskie i oryginalne podejście, jest również ważną
wskazówką metodologiczną dla innych badaczy podejmujących tak obszerne i wymagające ogromnej
dyscypliny tematy. Świeżość spojrzenia na badaną tematykę popartego badaniami in situ (oraz
udziałem w zrealizowanych projektach) daje możliwość osobistej weryfikacji, ale również znalezienia
właściwej perspektywy poznawczej.
Autorka wychodząc od koncepcji Gaya McAuley’a dzielącego społeczną rzeczywistość doświadczenia
teatralnego na przestrzeń widza (audience space) i przestrzeń wykonawcy (performance space),
podejmuje analizę struktury przestrzennej współczesnego teatru. Punktem wyjścia jest teza
zakładająca, że przestrzenie widza i wykonawcy tworzą miejsce teatralne, a nie są przez nie jedynie
wyznaczane. [Monografia, s.100] Owo miejsce teatralne odnosi się pośrednio do współczesnych
koncepcji spektaklu, a jednocześnie jak pisze Autorka: „(…) problem relacji budynku teatru i
otoczenia jest zagadnieniem dotyczącym wewnętrznej struktury miejsca teatralnego.” [Monografia,
s.102] Wzajemne oddziaływanie przestrzeni określone przez jako interferencja jest kluczowe dla
rozstrzygnięć dalszych części pracy. Koncepcja modelu teatru, kształtowanego w oparciu o
przestrzenne relacje i widza i wykonawców, opisana jako teatr interferencji (il.56, s.102) jest zdaniem
recenzenta bardzo ważnym ustaleniem i autorskim wkładem w rozwój koncepcji budynku
teatralnego. Bardzo ważnym rozróżnieniem jest uznanie przez Habilitantkę trzech podstawowych
str. 6
Recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
modeli kształtowania relacji przestrzeni teatru i zewnętrznej przestrzeni publicznej w miejscu
teatralnym, którymi są: teatr emanacji, teatr izolacji oraz teatr interferencji.
Jak pisze Habilitantka w autoreferacie: „Budynki teatralne, których przestrzeń splatać się może z
otaczającą przestrzenią publiczną nazwano teatrami interferencji. Badania pozwoliły na
sformułowanie ich definicji: Są to budynki, w których sposób ukształtowania struktury przestrzennofunkcjonalnej daje szansę nakładania się przestrzeni publicznej i przestrzeni teatru, ich przenikania
się i splatania tak, aby powoływać do życia nowe, nieprzewidywalne formy i sytuacje.” [Autoreferat,
s.6]
Bardzo intersującą tezą postawioną przez Habilitantkę jest kreowanie interferencyjnej przestrzeni
pośredniej, w której może dochodzić do budowania napięć, w tym np. widowisk w przestrzeni
publicznej. Temu samemu celowi zadedykowane są przestrzenie widza rozumiane jako potencjalne
przestrzenie przedstawienia (przeznaczone na wystawy, spotkania, happeningi etc.)
Syntezę powyższych zagadnień ujęła Autorka w konkluzji, która prowadzi do bardzo intersujących
szczegółowych wniosków. I tak, stwierdzenie dotyczące architektury budującej dynamikę
doświadczenia teatralnego oraz transparentności jako ich immanentnej cechy jest zdaniem
recenzenta naukowym potwierdzeniem pewnych tendencji we współczesnej architekturze teatralnej.
Zastosowanie przeszkleń, wprowadzeni przestrzeni publicznych do budynku, poszukiwanie rozwiązań
odmiennych od dotychczasowej praktyki polegających na powiązaniach obiektu teatralnego i
otoczenia, a także poszukiwania otwartych i wielokierunkowych przestrzeni teatralnych są bardzo
konkretnymi dyspozycjami i sugestiami projektowymi.
Ważnymi wnioskiem wynikającym z pracy jest przejmowanie przez teatralny obiekt, nazywany
teatrem interferencji, reguł kontekstu urbanistycznego i włączanie go w strukturę otaczającej
przestrzeni kulturowej miasta. Kolejnym jest postulat zastosowania dla niewielkich teatrów
jednoprzestrzennego układu, zapewniającego właściwą komunikację aktora i widza. Szczególnym
ważne jest wykorzystanie w analizie przypadków nie tylko polskich i zagranicznych realizacji, ale
również obiektów teatralnych których jest współautorką. To rzadkie, acz warte podkreślenia,
połączenie praktycznych talentów i umiejętności z naukowym dociekaniem.
Przyznać trzeba, że na gruncie teorii takie podejście prezentowane jest niezwykle rzadko, a w
przypadku zagadnień dotyczących architektury i urbanistyki jest właściwie pierwszą systematyczną
próbą uporządkowania omawianych zagadnień, co decyduje o nowatorskim charakterze
przedstawionej pracy. Metoda całościowej analizy w oparciu o autorski wybór zagadnień jest jej
wielkim walorem i świadczy jednocześnie o samodzielności Kandydatki.
5.3.Uwagi krytyczne i polemiczne
Wnikliwa lektura i analiza pracy nasunęła także kilka wątpliwości i uwag natury polemicznej. Pomimo
niewątpliwej oryginalności pracy, wskazuję na te problematyczne kwestie ze względu na jej wysoką
ogólną wartość i możliwość wykorzystania zawartych w niej ustaleń przez innych badaczy, w tym
również projektujących architektów.
Habilitantka, tak we wstępie, jaki w dalszej części pracy nie odnosi się w jednoznaczny sposób do
zastosowanych metod badawczych (omawiając je zaledwie w kilkunastu wersach na s.10 i 11). Można
się jedynie domyślać metodologicznych ustaleń, kojarzących klasyczną analizę opartą na
teoretycznych założeniach, z ujęciem praktycznym opartym na zrealizowanych przykładach teatrów.
Omawiając obecny stan badań Autorka prezentuje w syntetyczny sposób polską i zagraniczną
literaturę, wskazując najważniejsze pozycje podejmujące omawiane zagadnienia. W pełni szanując jej
str. 7
Recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
osobisty wybór należy zauważyć, że ustalenia poczynione przez innych badaczy funkcjonują już od
dłuższego czasu w obiegu naukowym. Szkoda, że rezygnuje np. doświadczeń anglosaskich, w tym
licznych przykładów zawartych w pominiętej pracy Iaina Mackintosh i Michaela Reardon’a, Making
space for theatre: British architecture and theatre since 1958, w: Ronnie Mulryne, Margaret
Shewring (Eds.) Mulryne and Shewring, 1995. Z kolei zamieszczone w pracy schematy miałyby
zapewne większa wartość, gdyby sygnalizowały możliwą przestrzeń interferencji w konkretnych
analizowanych budynkach.
W przekonaniu recenzenta istotnym mankamentem pracy jest brak jakichkolwiek odniesień do idei
przedstawienia teatralnego. Analizując szczegółowo budynki teatrów Habilitantka nie odniosła się w
najmniejszym stopniu do jego koncepcji, która szczególnie w ostatnich latach przechodzi znaczącą
(r)ewolucję. Podobnie, jak w przestrzeniach muzealnych i wystawienniczych, koncepcja samego
widowiska może znacząco oddziaływać na różnego rodzaju interakcje pomiędzy aktorami i
uczestnikami przedstawienia teatralnego (np. w przedstawieniach o charakterze performatywnym).
Autorka wybrała narrację odwołującą się do historii, jednak bez odniesień do teoretycznych koncepcji
widowiska.
Nie jest także dla recenzenta do końca zrozumiała teza łącząca interferencję bezpośrednią
(rozumianą jako przenikanie i nakładanie przestrzeni publicznej i przestrzeni przedstawienia) z
budowaniem przestrzeni miejskiej w sytuacji lokalizowania klasycznej sceny teatralnej w centrum
budynku. Być może należy ją rozumieć multiplikowanie przestrzeni interferencji, jednak Autorka w
żadnej części pracy nie odnosi się do tych możliwych wątpliwości.
Pewien niedosyt budzi także krótkie podsumowanie, w którym można buło z pewnością szerzej
potraktować badane kwestie, będące syntezą oryginalnej koncepcji książki i zawartych w niej treści.
Przywołane powyżej uwagi nie zmieniają ogólnej, wysokiej oceny książki, która zdaniem recenzenta
powinna być w całości (bądź w części) jak najszybciej wydana również w języku angielskim. Pomimo
wszystkich krytycznych uwag podnoszonych w recenzji, uważam że przedstawiona praca jest bardzo
ważną pozycją, stanowiąca istotny przyczynek do badań w obszarze teorii architektury oraz
zagadnień technicznych w architekturze.
Należy stwierdzić, że książka Pani Magdaleny Kozień-Woźniak zatytułowana „Teatry interferencji.
Współczesna architektura teatralna a nieformalna przestrzeń teatru” spełnia pod względem
formalnym wymogi stawiane monografiom naukowym. Rozprawa habilitacyjna Pani Magdaleny
Kozień-Woźniak poprzez prezentację oryginalnej koncepcji powiązań przestrzeni teatralnych wnosi
znaczący wkład w rozwój nauki i należy ocenić ją wysoko.
6
Współpraca krajowa i międzynarodowa
Kandydatka wykazuje niewielką aktywności na polu współpracy krajowej i międzynarodowej. Przed
uzyskaniem stopnia doktora kilkakrotnie uczestniczyła w zagranicznych studiach i seminariach
naukowych (Wielka Brytania, USA, Włochy); jednak po uzyskaniu stopnia doktora habilitantka brała
udział jedynie w Międzynarodowym Seminarium Architektonicznym w Hiszpanii, konferencji we
Francji oraz wyjeździe naukowo-badawczym do Grecji. Nie odbywała staży w zagranicznych i
krajowych ośrodkach naukowych lub akademickich. Kandydatka słabo wykorzystuje szerokie
możliwości jakie dają systemy wymiany stypendialnej (np. Erasmus) dla pracowników naukowodydaktycznych oraz unijne programy wymiany. Należy zaznaczyć, że jednym z najważniejszych
elementów budowania warsztatu i pozycji naukowej pracownika naukowego jest właśnie aktywność i
str. 8
Recenzja dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak
współpraca na arenie krajowej oraz międzynarodowej, co wobec dokonań twórczych Autorki wydaje
się znacznym zaniechaniem.
7
Wyróżnienia i nagrody
Przed uzyskaniem stopnia doktora Magdalena Kozień-Woźniak była laureatką Stypendium Miasta
Krakowa dla Młodych Twórców w dziedzinie architektury. Po uzyskaniu doktoratu Habilitantka
wyróżniona została nagrodami Dziekana Wydziału Architektury oraz Rektora Politechniki
Krakowskiej. Za działalność twórczą uzyskała wraz z zespołem 30 nagród i wyróżnień (w tym 9 razy
pierwszą nagrodą) w konkursach architektonicznych. Wyróżniona była także nagrodami
środowiskowymi, w tym Brązową i Srebrną Odznaką SARP. W 2010 roku odznaczona została
Srebrnym Krzyżem Zasługi.
8
Wnioski końcowe i podsumowanie
Podsumowując niniejszą recenzję mogę stwierdzić, że dotychczasowy dorobek Pani dr inż. arch.
Magdaleny Kozień-Woźniak jest bardzo różnorodny i stoi na wysokim poziomie merytorycznym. W
perspektywie zaprezentowanych dokonań można zauważyć przygotowanie Kandydatki do
samodzielnej pracy, w której akcent postawiony został na działalność praktyczną i uzupełniającą ją
aktywność naukową.
W ciągu piętnastu lat jakie minęły od obrony pracy doktorskiej Pani dr inż. arch. Magdalena KozieńWoźniak w znaczący sposób powiększyła swoje praktyczne dokonania zawodowe, powiększyła
również dorobek naukowy i wykazała się kompetencjami w zakresie architektury oraz aktywnością w
działalności dydaktycznej, organizacyjnej i popularyzacji nauki.
Stwierdzam, że przedłożona rozprawa habilitacyjna posiada cechy nowatorskie, wnosi nowe
spojrzenie do nauki, porządkuje materiał źródłowy i rozwijając uznane metody badań wzbogaca
wiedzę w dziedzinie nauk technicznych w dyscyplinie architektura i urbanistyka. Stwierdzam tym
samym, że zarówno dorobek naukowy i dydaktyczny, jak również rozprawa habilitacyjna Kandydatki
zatytułowana „Teatry interferencji. Współczesna architektura teatralna a nieformalna przestrzeń
teatru” spełniają wymogi ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule
w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595, z późn. zm.) i stawiam wniosek do Rady Wydział
Architektury Politechniki Krakowskie o dopuszczenie Pani dr inż. arch. Magdaleny Kozień-Woźniak do
dalszych etapów przewodu habilitacyjnego.
dr hab. inż. arch. Piotr Marciniak, prof. nadzw.
str. 9