rok 1989 w europie środkowowschodniej 20 lat interpretacji

W swoim filmie 12:08 na wschód od Bukaresztu rumuński reżyser Corneliu Porumboiu przedstawia
ucieczkę małżeństwa Ceaucescu 22 grudnia 1989 r. jako symbol „wydarzeń 1989 roku” w Rumunii.
Dyskurs naukowy, intelektualny i polityczny, ewokacje literackie i artystyczne dotyczące postkomunizmu
w Europie Środkowo-Wschodniej zawsze odsyłają do roku 1989 jako kluczowego momentu - dla jednych
momentu założycielskiego, dla innych momentu przekształcenia i dekompozycji. Rok 1989 stał się „miejscem pamięci”, utrwalającym reprezentacje przeszłości, teraźniejszości, ale też i przyszłości. Niezależnie
od tego, czy większą uwagę przywiązuje się do ciągłości, czy też do jej braku, rok 1989 analizowany jest
zawsze jako centralny moment historii Europy Środkowej, szeroko rozumianej historii europejskiej
i historii światowej. Jednak ta praca interpretacyjna jest na ogół niejednoznaczna: bagatelizuje się w niej
bowiem złożoność wydarzeń, faworyzując podejścia teleologiczne; w konstrukcji samych wydarzeń pojawia się również ryzyko zagubienia specyfiki historii krajowych.
Dwadzieścia lat później, w chwili kiedy dominująca wizja roku 1989 – jako sekwencji demokratycznych
transformacji, czy też jako liberalnej rewolucji – rodzi różnorakie pytania i wątpliwości dotyczące charakteru tych zmian, warto przyjrzeć się mechanizmom konstrukcji znaczeń przypisywanych wydarzeniom,
jakie stanowią o specyfice roku 1989. Jak wyglądają krajowe wizje tych wydarzeń? Jakie ich materialne
ślady (polski okrągły stół, Plac Uniwersytecki w Bukareszcie, mur berliński,...) nacechowane są sensem
symbolicznym? Jak interpretuje się te wydarzenia jeszcze w trakcie ich trwania, a jak wyglądają te interpretacje, reinterpretacje i spory interpretacyjne po roku 1989, zarówno w przestrzeni symbolicznej sztuki
(literatura, kino, sztuki plastyczne...), w naukach społecznych, jak i w obrębie sporów politycznych, w działalności organizacji społecznych, w postawach środowisk gospodarczych, itd. ?
KOMITET ORGANIZACYJNY:
Agnès CHETAILLE (CEMS, EHESS), Matthieu GILLABERT (Instytut Historii Współczesnej, Uniwersytet we
Fryburgu), Gauthier GRASLIN (Bio-Géophile, Uniwersytet Lyon II-Lumière), Jérôme HEURTAUX (Uniwersytet Paris-Dauphine), Audrey KICHELEWSKI (CMF, EHESS), Cédric PELLEN (SPIRIT, CNRS), Paweł RODAK
(IKP, Uniwersytet Warszawski), Philippe RUSIN (OKF, Uniwersytet Warszawski), Maja SZYMANOWSKA
(GRIHL, EHESS), Damien THIRIET (OKF, Uniwersytet Warszawski).
Centrum Michela Foucault, działające w ramach Ośrodka Kultury Francuskiej, to centrum kształcenia i badań w dziedzinie nauk społecznych, skupiające badaczy z EHESS (Paryż), Uniwersytetu Warszawskiego
i Polskiej Akademii Nauk. Jest to miejsce polsko-francuskiej wymiany myśli naukowej oraz intelektualnej,
otwarte dla studentów, doktorantów i naukowców.
ul. Oboźna 8,
00-332 Warszawa
tel: (0048) 22 826 77 91
[email protected]
www.cmf.uw.edu.pl
Konferencja międzynarodowa
ROK 1989
W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ
20 LAT INTERPRETACJI
« L’ÉVÉNEMENT 1989 » À L’EST
20 ANS D’INTERPRÉTATIONS
17-18 października 2008
Gmach Dawnego BUW-u
ul. Krakowskie Przedmieście 26-28
Warszawa
Tłumaczenie symultaniczne francuski-polski-francuski zapewnione
www.cmf.uw.edu.pl
Konferencja pod auspicjami Francuskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej
Piątek 17 października 2008 - audytorium
qÜ9.30-10.00 - PRZYJMOWANIE UCZESTNIKÓW
qÜ10.00-10.30 - OTWARCIE KONFERENCJI
Katarzyna CHAŁASIŃSKA-MACUKOW, Rektor Uniwersytetu Warszawskiego
François BARRY DELONGCHAMPS, Ambasador Francji w Polsce
Jean-Jack CEGARRA, Dyrektor Ośrodka Kultury Francuskiej przy Uniwersytecie Warszawskim
Audrey KICHELEWSKI, Koordynator Centrum Michela Foucault w Warszawie
qÜ10.45-12.30 - PANEL. WIELOŚĆ NARRACJI O 1989
Prezentacja konferencji i prowadzenie: Jérôme HEURTAUX, Uniwersytet Paris-Dauphine
Karol MODZELEWSKI, Uniwersytet Warszawski, Wiceprezes Polskiej Akademii Nauk
Zoe PETRE, Uniwersytet w Bukareszcie, b. Doradca Prezydenta Emila Constantinescu
Zbigniew GLUZA, Prezes Ośrodka KARTA, Warszawa
Jean-Yves POTEL, b. Radca d/s współpracy kulturalnej Ambasady Francji w Polsce
qÜ14.00-14.30 - WYKŁAD INAUGURACYJNY
Czy nauki społeczne stanęły na wysokości wydarzeń 1989 roku oraz ich
konsekwencji?, Georges MINK, ISP-CNRS, Uniwersytet Paris X-Nanterre
qÜ14.30-16.00 - SESJA 1. PREZENTACJA WYDARZEŃ (OBRAZ I TEKST LITERACKI)
Moderator: Philippe ARTIÈRES, CNRS, Przewodniczący Centrum Michela Foucault w Paryżu
Filmowe wizje rewolucji 1989, Maria GRECU, Centrum Maurice Halbwachs, EHESS, Paris
Du déjà vu: pokazać rok 1989, Gianni HAVER, Uniwersytet w Lozannie
Wydarzenie niesłychane, lub nie-wydarzenie?, Nicole GABRIEL, Uniwersytet Paris VII-Diderot
Przerwa
qÜ16.30-18.00 - SESJA 2. KWALIFIKACJA WYDARZEŃ
Moderatorzy: Boris GOBILLE, Triangle, ENS-LSH, Lyon
Stefan WIEDERKEHR, Niemiecki Instytut Historyczny, Warszawa
Rok 1989 w Rumunii, czyli paradoksalne konsekwencje krwawej rewolucji, Alexandru
GUSSI, Uniwersytet w Bukareszcie
Wydarzenia 1991 w Mołdawii, czyli kwestia historii konfliktu, Julien DANERO i Nicolas
VERSCHUREN, CEVIPOL, Uniwersytet Wolny z Brukseli
Interpretacje 9 listopada 1989 roku w Niemczech, Myriam RENAUDOT, LCE, Uniwersytet
Lyon II-Lumière, Centrum Marc Bloch, Berlin
Postkomunistyczna czystka w Niemczech, Guillaume MOURALIS, ISP-CNRS, Uniwersytet
Paris X-Nanterre
Sobota 18 października 2008 - sala 205
qÜ9.00-10.30 - SESJA 3. MIEJSCA WYDARZEŃ
Moderatorzy: Lydia COUDROY DE LILLE, Bio-Géophile, Uniwersytet Lyon II-Lumière
Paweł RODAK, Uniwersytet Warszawski
Manifestacja na Placu Uniwersyteckim, Bukareszt, kwiecień-czerwiec 1990, druga
„Rewolucja”?, Anemona CONSTANTIN, ISP, Uniwersytet Paris X-Nanterre
Znaczenie wydarzeń 1989 w uznaniu Berlina jako stolicy politycznej, Antoine LAPORTE,
Géographie-Cités, Uniwersytet Paris VII-Diderot
Przestrzenne skale interpretacji 1989, Gauthier GRASLIN, Bio-Géophile, Uniwersytet Lyon IILumière
Przerwa
qÜ11.00-13.00 - SESJA 4. INTERPRETACJA WYDARZEŃ 1989 ROKU: PRZYPADEK POLSKI
Moderatorzy: Georges MINK, ISP-CNRS, Uniwersytet Paris-X Nanterre
Michał KOZŁOWSKI, Uniwersytet Warszawski
„Rewolucja niedokończona”. Okrągły stół jako negatywny mit założeniaIII RP, Robert
BRIER, Uniwersytet Viadrina, Niemiecki Instytut Historyczny, Warszawa
„Rewolucja społeczna”, czy „rewolucja polityczna”? W jaki sposób narzucił się
historyczny opis 1989 roku na podstawie transformacji partii chłopskiej (PSL) w Polsce,
Frédéric ZALEWSKI, Uniwersytet Paris X-Nanterre
„Przyszłość nie może się zacząć” - dyskursy modernizacyjne w Polsce po roku 1989,
Mikołaj LEWICKI, Uniwersytet Warszawski
Rok 1989 - Rewolucyjny karnawał czy potęga symboli?, Patryk WASIAK, Uniwersytet
Warszawski
Dwie narracje o roku 1989, Jacek WASILEWSKI, Instytut Kultury i Komunikowania, SWPS, Warszawa
qÜ14.30-15.30 - SESJA 5. ZWYCZAJNE REPREZENTACJE WYDARZEŃ
Moderatorzy: Catherine GOUSSEFF, CNRS, Centrum Marc Bloch, Berlin
Marcin KULA, Uniwersytet Warszawski
Konserwatywna dekomunizacja rumuńska: komunizm jako wzorzec de/legitymacji
politycznej, Antoine HEEMERYCK, Muzeum Rumuńskiego Chłopa, Bukareszt
Wydarzenia roku 1989 w Europie Środkowo-Wschodniej widziane z Zachodu, Julie
VOLDOIRE, CRPS, Uniwersytet Paris I Panthéon-Sorbonne
qÜ15.30-16.00 - ZAMKNIĘCIE KONFERENCJI
Béatrice VON HIRSCHHAUSEN, CNRS, Centrum Marc Bloch, Berlin