Kody kreskowe i system GS1

Kody kreskowe i system GS1
POWRÓT
Ludwik Maciejec, [email protected]
Codziennie w sklepie czy w supermarkecie spotykamy się z kodami kreskowymi na
opakowaniach produktów. Trudno sobie obecnie wyobrazić kolejki przy kasach w
hipermarketach z kasjerkami liczącymi na ręcznych kalkulatorach i czekające tłumy
klientów. Coraz częściej kody kreskowe pojawiają się na opakowaniach zbiorczych,
kwitach magazynowych, czy też dokumentach obrotu wewnętrznego w
przedsiębiorstwach.
Ogólnie kod kreskowy to graficzna reprezentacja informacji poprzez kombinację
ciemnych i jasnych elementów, ustaloną według przyjętych reguł budowy danego
kodu. Kod kreskowy przeznaczony jest dla czytników elektronicznych. Kody
kreskowe pojawiły się na świecie w szerszym użyciu kilkadziesiąt lat temu. U nas
weszły w szersze użycie od kilkunastu lat, głównie w handlu i obrocie materiałowym,
na opakowaniach zbiorczych towarów, do znakowania elementów na liniach
produkcyjnych, w laboratoriach medycznych, bibliotekach, archiwach. Zakres ich
stosowania wciąż się poszerza.
Od ponad 30 lat narzędzia i rozwiązania w tym zakresie są rozwijane w ramach
międzynarodowej organizacji GS1. Organizacja GS1, powstała z inicjatywy swoich
członków – firm produkcyjnych i handlowych, bacznie obserwuje zmiany zachodzące
na rynku i stara się wspierać swoich użytkowników w zakresie adaptowania nowych
technologii. 30 lat temu zaczynała od kodów kreskowych do rejestracji sprzedaży
przy kasach sklepowych, po ponad 10 latach podjęła decyzję o wejściu w obszar
standardów dla dokumentów transakcyjnych w elektronicznej gospodarce, 6 lat temu
zaangażowano się w technologię tagów radiowych RFID oraz synchronizację
danych podstawowych, trzy lata temu zaczęła przygotowywać rynek na nowe
symboliki kodów kreskowych GS1 Data Bar., a od ponad roku pracuje nad
standardami informacyjnymi dla technologii mobilnych.
Rozwijany nieustannie system GS1 to zbiór wielobranżowych standardów
identyfikacyjnych i komunikacyjnych, do zastosowania w procesach
logistycznych realizowanych w ramach łańcucha dostaw. Pozwala on
przedsiębiorstwom zbudować efektywny system komunikacji integrujący wszystkich
partnerów handlowych w łańcuchu dostaw, od producenta poprzez hurtownika i
dystrybutora do detalisty lub ostatecznego klienta.
Funkcjonując od lat i najczęściej spotykane na rynku polskim identyfikatory GS1
przedstawione w kodzie kreskowych to:
• Globalne Identyfikatory jednostek handlowych - numery GTIN ( ang. Global
Trade Item Number) . Za jednostkę handlową uważa się dowolny produkt lub
usługę, której można nadać cenę, w tym produkty w opakowaniach
zbiorczych, czy oznaczenia wydawnictw. Identyfikatory te to numery
zakodowane w kodach kreskowych np na wszystkich towarach
konsumenckich w supermarketach
• Globalne Identyfikatory jednostek logistycznych - numery SSCC. ( ang.
Serial Shipping Container Code) Numery te służą do indywidualne
identyfikacji palet i innych opakowań transportowych. Są najważniejszym
elementem etykiety logistycznej i pozwalają na identyfikację zasobów
trwałych traktowanych jak zapasy np. opakowań zwrotnych, palet itp. numery GIAI,
• Globalne Identyfikatory Lokalizacji , numery GLN głównie obiektów,
którym można nadać adres takim jak przedsiębiorstwa lub punkty
sprzedaży.
• Globalne Identyfikatory zastosowań – kody służące do kodowania
dodatkowych danych na etykietach
Do najczęściej spotykanych grup kodów należą symboliki EAN w Europie i UPC w
Ameryce Północnej. Mogą to być kody:
• Jednowymiarowe – liniowe, w których informacje zapisane są w jednej linii
(najczęściej w postaci kresek).
• Dwuwymiarowe piętrowe, jest to kilka linii kodów wymiarowych polegające na
istnieniu kilku linii kodu, jedna pod drugą.
• Dwuwymiarowe matrycowe – informacja zapisana jest na określonej
powierzchni. Do zapisu nie są wykorzystywane kreski, lecz inne oznaczenia;
• Kody złożone – występują w nich zarówno elementy kodów
jednowymiarowych, jak i dwuwymiarowych;
• kody trójwymiarowe – zazwyczaj są to wytłaczane dowolne kody
jednowymiarowe tzw. Bumpy Bar Code. Różnica w stosunku do innych
sposobów kodowania polega na tym, iż w zapisie/odczycie zamiast różnic w
kolorach wykorzystuje się różnice głębokości tłoczenia
kody o ściśle określonej liczbie kodowanych znaków - o stałej długości.
Kody o różnej liczbie kodowanych znaków - o zmiennej długości.
Podział według przyjętej metody weryfikacji odczytanych danych:
• kody samosprawdzalne, pewne procedury sprawdzania błędów są
zaimplementowane w budowie kodu.
• kody ze znakiem kontrolnym np. z liczbą kontrolną.
• kody samosprawdzalne z dodatkowym znakiem kontrolnym.
Użycie Kodów kreskowych w postaci drukowanej jest technologią znaną i
opanowaną. Koszty wdrożenia konkretnych aplikacji nie są zbyt wysokie, a
późniejsza eksploatacja jest tania. Drukowanie kodów jest obecnie możliwe na
dokumentach za pomocą praktycznie wszystkich drukarek średniej klasy, a czytanie
kodów jest możliwe za pomocą tanich i niezawodnych czytników optycznych.
Jednak system kodów kreskowych drukowanych ma także swoje ograniczenia. Jest
to przede wszystkim mała ich trwałość i niska odporność na zmiany atmosferyczne.
Czytanie kodów kreskowych wymaga obecności operatora, a oprócz tego np. na
kontenerach lub paletach na zewnątrz budynków jest kłopotliwe . Znaczna liczba
pozycji musi być, na skutek uszkodzenia etykiet w wprowadzana ręcznie. W
przypadku inwentaryzacji stanów w magazynach lub ich przeszukiwania procedury
są długotrwałe i kłopotliwe angażując operatora do wprowadzenia danych o
pozycjach.
W Polsce o unikalność numerów nadanych firmom dba Instytut Logistyki i
Magazynowania. Rozwój techniki umożliwił zastosowanie innego nośnika kodów niż
papier lub plastik. Są to znaczniki – tagi radiowe RFID (Radio Frequency
Identification). Mogą one zawierać poza kodem produktu lub usługi duże porcje
zapisanych w pamięci informacji. Ważne jest to, że przy zastosowaniu systemu GS1
, zakodowany numer może być ten sam co w kodzie kreskowym drukowanym. W
systemie GS1 identyfikator jest jednoznaczny i unikalny , a rodzaj nośnika danych –
kod lub Tag radiowy , użytkownik dobiera sobie w zależności od potrzeb i wymagań
swojej aplikacji.
Odczytywanie tagu następuje zwykle po przejściu przez bramkę zawierającą
niezbędną elektronikę do nadawania i odbierania sygnałów radiowych, które po
przetworzeniu trafiają do systemu informatycznego. Bramki mogą być zainstalowane
na stałe np. w magazynie lub w bramie, co umożliwia ciągłą identyfikację położenia i
ilości różnych pozycji dzięki czemu staje się zbędne robienie klasycznej
inwentaryzacji. Tagi radiowe są odporne mechanicznie i mało wrażliwe na warunki
atmosferyczne. Pozwala to na umieszczanie ich na kontenerach i elementach
składowanych na zewnątrz. Obecnie w kraju umieszczane są w zbliżeniowych
kartach wejściowych, we wszelkiego rodzaju kartach dostępu czy systemach
rejestrujący czas pracy. W sklepach ukrywa się w produktach tak, aby przy próbie
wyniesienia produktu z pominięciem kasy informowały o tym brankę kontrolną. Znane
są zastosowania w bibliotekach i archiwach. Rozpowszechniona jest opinia, że
istotną wadą tagów radiowych jest ciągle ich wysoka cena jednostkowa. Ogranicza
to ich szerokie rozpowszechnienie. Jednak rozwój techniki powoduje istotną obniżkę
cen jednostkowych tagów.
Można przewidywać, że w najbliższej przyszłości obydwa nośniki: drukowane i tagi
radiowe będą stosowane tam, gdzie są bardziej przydatne i gdzie jest to bardziej
opłacalne.
Generalnie niedostępne są systematyzowane informacje o możliwości
oprogramowania do zarządzania w przedsiębiorstwach w zakresie obsługi kodów
kreskowych, tagów radiowych i innych nośników standardów systemu GS1 . Z
inicjatywy i na zlecenie Instytutu Logistyki i Magazynowania przeprowadzono
badanie stopnia obsługi kodów kreskowych przez oprogramowanie do obsługi sfery
zarządzania w przemyśle i handlu ERP / MRP II. Stwierdzono, że zagadnienia
związane z obsługą kodów kreskowych, RFID i standardów takich jak GS1 w tych
systemach nie są traktowane priorytetowo.
Coraz częściej w dużych przedsiębiorstwach wielozakładowych o strukturze
rozproszonej, gdzie coraz większą rolę odgrywa obsługa logistyki i gospodarki
magazynowej, te sfery obsługiwane są coraz częściej przez specjalizowane
oprogramowanie połączone interfejsem z dużym lub średnim systemem ERP / MRP
II. W takich przypadkach obsługa kodów kreskowych przechodzi na poziom tych
systemów specjalizowanych. Tego typu rozwiązania zaczynają pojawiać się na
naszym rynku.
Informacje o obsłudze kodów kreskowych były zebrane przy okazji zbierania danych
do corocznej ankiety systemy ERP / MRP II, która była opracowywana po raz
dwunasty w tym roku. Informacje w ankiecie głównej o możliwości wykorzystania
kodów kreskowych i tagów radiowych RFID były odnotowywane jako pojedyncze
atrybuty oprogramowania nie dając pełnego obrazu możliwości stosowania. O
zgodności z GS1 nie było w ogóle informacji. Do ankiety głównej została dołączona
ankieta dodatkowa odnosząca się wyłącznie do GS1.
Należy stwierdzić, że obsługa kodów kreskowych na poziomie elementarnym istnieje,
lub może być łatwo uzupełniona praktycznie we wszystkich systemach ERP / MRP II
i obejmuje: czytanie kodów kreskowych przez czytniki stacjonarne, drukowanie
kodów kreskowych jedno lub dwuwymiarowych przez większość drukarek
laserowych i atramentowych średniej klasy dostępnych na rynku. W poniższej tabeli
podane są informacje o pakietach oprogramowania dla dużych i średnich firm, w
których obsługa kodów kreskowych wykracza poza elementarny zakres. Informacje
uzyskano bezpośrednio od firm – dystrybutorów oprogramowania, a w nielicznych
przypadkach z literatury i Internetu.
Pakiety oprogramowania wytypowane do objęcia ankietą zostały wybrane na
podstawie listy uczestników ankiety ERP / MRP II z 2009 roku. Ponieważ zakres
zainteresowań obejmował atrybuty pakietów oprogramowania ankietą nie objęto firm
konsultingowych i wdrożeniowych. Z listy ok. 40 pakietów oprogramowania , do
dystrybutorów których wysłano ankiety, szesnastu respondentów zgłosiło
zainteresowanie omawianą tematyką.
Poniższa Tabela 1zawiera informacje o obecnym poziomie obsługi i możliwości
ewentualnego dostosowania do systemu GS1 wg danych przesłanych przez
dystrybutorów. Z literatury wiadomo, że kilka pakietów, których dystrybutorzy nie
przesłali informacji ma rozbudowaną obsługę kodów kreskowych. Dane o tych
pakietach nie zostały ujęte w tabeli. W Tabeli 2 zawarte są dane o zakresie obsługi
kodów kreskowych w poszczególnych pakietach oprogramowania.
Tabela 1. Zestawienie pakietów oprogramowania, dla których uzyskano
informacje od dystrybutorów oprogramowania.
Lp
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Oprogramowanie Ocena
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Przekazane
dane wskazują na zainteresowanie i dobre chęci,
jednak dopasowanie się do standardu będzie
wymagało nakładu pracy.
Epicor 9
Oprogramowanie jest przystosowane do obsługi kodów
kreskowych w magazynach. Poszerzenie obsługi na
cały zakres GS1 będzie wymagało nakładu pracy.
Expertis
IFS Applications
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Według
deklaracji dostawcy oprogramowania system jest
zgodny ze standardami GS1.
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Według
deklaracji dostawcy oprogramowania system jest
Impuls
zgodny ze standardami GS1.
Istnieje obsługa elementów GS1. Raczej rozbudowana
Infor Ln 6.1
obsługa kodów kreskowych.
JDEdwards
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Daleko
posunięta zgodność parametrów z GS1. Brak oficjalnej
deklaracji dystrybutora o zgodności ze standardami
GS1.
Według deklaracji dostawcy oprogramowania i
przesłanych danych system jest zgodny z GS1.
Lowson
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Możliwe
dostosowanie do obsługi GS1 przy niezbyt dużym
Maat
nakładzie pracy.
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Według
Microsoft Dynamix deklaracji dostawcy oprogramowania system jest
AX
zgodny ze standardami GS1.
Oracle Business
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Daleko
Suite
posunięta zgodność parametrów z GS1. Brak oficjalnej
deklaracji dystrybutora o zgodności ze standardami
GS1.
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Przekazane
dane wskazują na zainteresowanie i dobre chęci,
jednak dopasowanie się do obsługi standardu GS1
Sage
będzie wymagało nakładu pracy.
SAP
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Daleko
posunięta zgodność parametrów z GS1. Brak oficjalnej
deklaracji dystrybutora o zgodności ze standardami
GS1.
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Przekazane
dane wskazują na zainteresowanie i dobre chęci,
jednak dopasowanie się do obsługi standardu GS1
Sente
będzie wymagało nakładu pracy.
Szeroki zakres obsługi kodów kreskowych. Według
deklaracji dostawcy oprogramowania system jest
TETA
zgodny ze standardami GS1
Tabela 2. Zestawienie danych o zgodności z elementami GS1
Lp Specyfikacja
1
2
3
4
5
6
Możliwość stosowania
numerów GTIN dla
towarów w opakowaniach
jednostkowych i
zbiorczych
Możliwość stosowania
numerów GLN do
identyfikacji partnerów
handlowych
Atrybut pozycji
towarowych (obsługa
Identyfikatorów
Zastosowań zgodnie ze
standardami GS1)
Informacje
Pełna obsługa:
Epicor 9, Expertis, Impuls, IFS Applications
Trade Management, JDEdwards, Lowson, MaaT,
Microsoft Dynamics AX, Oracle Business Suits,
Sente, SAP, TETA,
Istnieje możliwość utworzenia numeru:
Sage, LN 6.1
Pełna obsługa:
Epicor 9, Expertis, Impuls, IFS Applications
Trade Management, JDEdwards, Lowson, MaaT,
Microsoft Dynamics AX, Oracle Business Suits,
SAP, TETA,
Istnieje możliwość utworzenia numeru:
Sage, LN 6.1
Pełna obsługa:
Impuls, Infor 6.1, IFS Applications Trade
Management, Lowson, MaaT, Microsoft
Dynamics AX, Oracle Business Suits, Sente,
SAP, TETA,
Obsługa numerów SSCC
do identyfikacji jednostek
logistycznych (np. Palet)
Istnieje możliwość utworzenia numeru:
Epicor. Sage
Pełna obsługa:
Epicor 9, IFS Applications, Impuls, Infor Ln 6.1,
IFS Applications Trade Management,
JDEdwards, Lowson, MaaT, Microsoft Dynamics
AX Oracle Business Suits, SAP, TETA,
Obsługa podstawowych
symbolik kodów
kreskowych GS1
Istnieje możliwość utworzenia numeru:
Sage
Pełna obsługa:
Epicor 9, Expertis, Impuls, Infor Ln 6.1,
JDEdwards, Lowson, MaaT, Microsoft Dynamics
AX. Oracle Business Suits, Sante, Sege, SAP,
TETA, Microsoft Dynamics AX
Wykorzystanie
standardów GS1 w
Brak szczegółowych danych:
Microsoft Dynamics Nav, QAD Applications
Pełna obsługa:
Impuls, Infor Ln 6.1, IFS Applications Trade
M
t JDEd
d L
M T
Lp Specyfikacja
magazynowaniu
Informacje
Management, JDEdwards, Lowson, MaaT,
Oracle Business Suits, Sante, SAP, TETA,
Microsoft Dynamics AX
Możliwe:
Sage
Brak szczegółowych danych:
IFS Applications, Microsoft Dynamics Nav, QAD
Applications
7
8
Możliwość współpracy z
EDI
Lista wdrożeń
W ograniczonym zakresie:
Epicor, Expertis
Pełna obsługa:
Epicor 9, Expertis, Impuls, Infor Ln 6.1, IFS
Applications Trade Management , JDEdwards,
Lowson, MaaT, Microsoft Dynamics AX, Oracle
Business Suits, Sante, Sege, SAP, TETA
Brak szczegółowych danych:
IFS Applications, , Microsoft Dynamics Nav, QAD
Applications
Podana dla pakietów:
MAAT, Oracle Business Suite oraz TETA
Szczegółowe dane - atrybuty pakietów oprogramowania obsługujących w zakresie
szerszym niż podstawowym kody kreskowe, ze względu na objętość danych, można
znaleźć pod adresem : http://www.gs1pl.org/nasza-oferta/program-wspolpracy-zdostawcami-rozwiazan
Jednak niepokojącym faktem jest niewiele referencji wdrożeń obsługi kodów
kreskowych, zwłaszcza zgodnych z GS1 w gospodarce polskiej.
Przeprowadzone badanie pozwala stwierdzić kilka faktów:
• Zagadnienia związane z szerszym zastosowaniem kodów kreskowych, a
zwłaszcza z systemem GS1 są bardzo słabo lub wręcz wcale znane przez
specjalistów w firmach – dystrybutorach oprogramowania. Wyjątkiem są duże
firmy software’owe takie jak SAP, ORACLE i Lowson, w których są
pojedynczy specjaliści dysponujący znaczącą wiedzą, lub dynamicznie
rozwijające się na naszym rynku takie jak CompSoft lub Epicor.
• Znajomość korzyści dla klientów, zwłaszcza przedsiębiorstw o rozbudowanej
działalności logistycznej i dużym zapotrzebowaniu na rozbudowane
funkcjonalności WMS jest bardzo skromna, nawet pomimo znaczącego
zainteresowania ze strony klientów.
• Zastosowania tagów radiowych RFID jest powszechnie uważane za
przedwczesne w naszych warunkach oficjalnie ze względu na koszty, a
praktycznie decyduje tu na ogół brak wiedzy.
Zakres obsługi kodów kreskowych w poszczególnych pakietach oprogramowania jest
różny, w większości przypadków potencjalni użytkownicy są odsyłani do firm
wdrożeniowych, aby opracować rozwiązanie specyficzne dla poszczególnych
użytkowników.
Kilka dużych firm softare’owych nie przekazało danych z interesującego nas zakresu.
Dane zostały uzyskane z literatury, Internetu i drogą kontaktów prywatnych.
Można spodziewać się, że w niedalekiej przyszłości. co najwyżej kilku lat wzrośnie
zapotrzebowanie na usługi wdrożeniowe związane z zastosowaniem kodów
kreskowych i standardów takich jak GS1. W Polsce standardy te stosuje już ok.
19 000 firm i coraz więcej z nich pragnie zastosować je szerzej , w całym łańcuchu
dostaw. Obecnie nie bardzo kto poza Instytutem może pomóc. Rysuje się
konieczność przygotowania odpowiedniej kadry w firmach świadczących usługi
wdrożeniowe.
Instytut Logistyki i Magazynowania uruchomił Program Współpracy z Dostawcami
Rozwiązań. Celem tego programu jest zapewnienie wysokiej jakości usług
oferowanych uczestnikom systemu GS1 przez dostawców rozwiązań oraz pomoc
przy dostosowywaniu jch produktów do obsługi standardów systemu GS1.
Dostawcy rozwiązań i rozwiązania informatyczne , które do tej pory pozytywnie
przeszły testy w tym zakresie mają prawo posługiwać się znakiem „Zgodny z GS1”
.
Więcej informacji na stronie: http://www.gs1pl.org/nasza-oferta/program-wspolpracyz-dostawcami-rozwiazan