Farmacja Praktyczna nr 3

Transkrypt

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW
www.farmacjapraktyczna.pl
Farmacja
praktyczna
POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 3 (73) Marzec 2014 Cena: 6,70 zł
psychologia
Jak nie tworzyć
trudnego pacjenta
Empatyczna komunikacja
zawsze zdaje egzamin
temat numeru
Dobra
Praktyka
Apteczna
Czy jej ustanowienie pomogłoby
doprecyzować obowiązujące
farmaceutów prawo?
Polisy
dla aptek
Najciekawsze
oferty towarzystw
ubezpieczeniowych
REKLAMA
spis treści
mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak
Redaktor Merytoryczna
„Farmacji Praktycznej”
Aktualności
4 Informacje
8 ciekawostki
10 raport: Dobra Praktyka Apteczna
– czy jest nam potrzebna?
12 Sonda: normatywne przepisy
Szanowni
Państwo!
Farmaceuci przyznają, że obowiązujące
przepisy niezbyt precyzyjnie definiują
obowiązki pracowników aptek oraz
przysługujące im prawa. O potrzebie
doregulowania przepisów wspominają
m.in. w kontekście opieki farmaceutycznej,
substytucji, kontaktów z lekarzami
czy pozyskiwania informacji o stanie
zdrowia pacjenta. Na luki w przepisach
wskazują nie tylko pracownicy aptek, ale
też zaniepokojeni o swą przyszłość adepci
farmacji, którzy w niedługim czasie
rozpoczną pracę w zawodzie. Godne podziwu
jest to, że postanowili przedstawić swoją
wizję doregulowania zasad pracy w aptece.
Ich zdaniem konieczne jest ustanowienie
(wzorem Dobrej Praktyki Wytwarzania,
Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej czy Dobrej
Praktyki Klinicznej) tzw. Dobrej Praktyki
Aptecznej – dokumentu, który w szczegółowy sposób opisywałby obowiązki
farmaceuty, z uwzględnieniem aktualnych
przepisów prawa. Propozycję środowiska
studenckiego postanowiliśmy skonfrontować
ze stanowiskiem farmaceutów, resortu
zdrowia i samorządu aptekarskiego,
a wnioski ująć w marcowym RAPORCIE
oraz SONDZIE, do lektury których
serdecznie Państwa zachęcamy. Jesteśmy
niezmiernie ciekawi Państwa opinii
na ten temat – zachęcamy do komentowania zagadnienia na naszej stronie
i na facebookowym profilu „Farmacji
Praktycznej”.
ułatwiłyby naszą pracę
20
Prawo
14 zapytaj eksperta
Opieka
farmaceutyczna
20 Zdrowie kobiety w wieku 50+
22 zdążyć przed fazą
nieodwracalną
25 Kwas acetylosalicylowy
w dawce 1000 mg lekiem
z wyboru w pierwszej linii
leczenia migreny
28 psychologia: jak nie tworzyć
30
trudnego pacjenta
Prowadzenie
apteki
30 kontrola skarbowa – co warto
wiedzieć
32 Ryzyko zabezpieczone
Nauka
35 mometazon w dermatologii
38 kardioseksuologia – cz. 2.
pacjenci kardiologiczni
aktywni seksualnie
38
Na luki w przepisach
wskazują nie tylko
pracownicy aptek, ale
też adepci farmacji
Farmacja Praktyczna®
Redaktor Merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak
Redaguje Zespół: Dominika Bandurska, Dagmara Bąk, Michał Borysiuk,
Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska,
Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak,
Joanna Ordańska-Kucińska, Paulina Pol, Bożenna Płatos, Anna Robak-Reczek,
Patryk Starak, Wiktor Zajchowski.
Życie jest
piękne
42 Metamorfozy
Z pirolam szampon:
elegancja w stylu business
44 ziołowe mieszanki
46 kuchnia farmaceutyczna:
smakołyki bez glutenu
48 kultura
50 krzyżówka
Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o.,
ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa
Wydawca: Valkea Media SA, ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa
Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński
Dyrektor projektu: Tomasz Opiela
Projekt graficzny: Adam Świderski
farmacja praktyczna 3/2014
3
informacje
W marcu konkrety na
temat przyszłości NFZ
– Przygotowując zmiany, chcemy również jasno określić,
jakie kompetencje ma NFZ, a jakie Minister Zdrowia
oraz jakie są zależności między szefami obu urzędów –
mówi w wywiadzie dla „Dziennika Gazety Prawnej” wiceminister zdrowia Sławomir Neumann. Jego zdaniem wyceną świadczeń powinna zająć się specjalnie do tego utworzona agencja. – Drugi element, o którym rozmawiamy,
to tworzenie map zdrowotnych poszczególnych regionów
– dodaje Neumann. Jak deklaruje, konkrety dotyczące
przyszłości NFZ będą znane „najpóźniej do końca marca”. – Przedstawimy rozwiązania, które mają dotyczyć
ogólnie mówiąc wyeliminowania problemu kolejek. Ale na
to składa się kilka elementów, również organizacyjnych.
Nie poznacie szczegółów, dopóki nie przeanalizujemy, nie
policzymy, nie uzgodnimy harmonogramu. Dzisiaj mówienie o szczegółach nie wchodzi w grę. Najpierw zresztą
pozna je i zaakceptuje premier – podkreśla.
źródło: Dziennik Gazeta Prawna
Farmaceuci piszą
do ministra i premiera
„Zwracamy się
z listem otwartym,
pragnąc zwrócić uwagę
na aktualną sytuację
zawodową nas, farmaceutów – pracowników
aptek ogólnodostępnych i szpitalnych”
– czytamy w liście, jaki
do premiera i szefa
resortu zdrowia wysłali
niezależni farmaceuci. Zwracają w nim uwagę, że dyskusja skupia się na zakazie reklamy aptek, zaś nikt głośno
nie zastanawia się nad codziennością oraz perspektywami
młodych farmaceutów, które są przyczyną frustracji i braku
nadziei na rychłą poprawę sytuacji. Jak podaje serwis Medexpress.pl, farmaceuci przedstawili listę najbardziej palących
problemów. Zwracają m.in. uwagę na brak wyraźnie określonej roli farmaceuty w systemie opieki zdrowotnej – obecnie
obowiązujące przepisy nie umieszczają osoby farmaceuty
w systemie opieki zdrowotnej. Farmaceuta nie posiada
dostępu do historii pacjenta i w praktyce jest traktowany
przez dużą część lekarzy jako intruz, którego rolą jest
sprzedawanie leków, a nie dyskusja o leczeniu. W praktyce
rola magistra farmacji w aptece jest więc taka sama jak
technika farmaceutycznego – co samo w sobie jest absurdem
niespotykanym w Europie czy poza nią.
źródło: Medexpress.pl
4
Dyplom lekarza
po prywatnych studiach
Niepubliczne uczelnie chcą otwierać wydziały medyczne. To recepta na kryzys demograficzny i lep na studentów – podaje „Dziennik
Gazeta Prawna”.
Do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego wpłynęły
wnioski w sprawie nadania uprawnień do prowadzenia kierunków lekarskich od Uczelni Łazarskiego w Warszawie, Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Wyższej
Szkoły Technicznej w Katowicach. Przeciwnicy pomysłu przekonują, że to spowoduje inflację dyplomu lekarza. Zwolennicy
– że Polska jako kraj o współczynniku 2,2 lekarza na tysiąc
mieszkańców (dane OECD) bez prywatyzacji ich kształcenia
nie upora się z kolejkami w służbie zdrowia. – Nie możemy
doprowadzić do takiej sytuacji, jaka ma miejsce w przypadku
kształcenia weterynarzy. Dwie szkoły wyższe w Polsce kształcą już nie lekarzy, ale magistrów weterynarii. Jeżeli kierunki
lekarskie będą otwierane na uczelniach niemedycznych, jakość
kształcenia się obniży – uważa Maciej Hamankiewicz, prezes
NRL. Aby uzyskać uprawnienia, uczelnie muszą otrzymać
pozytywną opinię Polskiej Komisji Akredytacyjnej, która
sprawdza jakość oferowanych studiów. – Weryfikujemy, czy
uczelnia dysponuje m.in. odpowiednią kadrą, infrastrukturą,
musi też zapewnić studentom naukę w szpitalu klinicznym
– wyjaśnia prof. Marek Rocki, przewodniczący PKA. Są już
pierwsze odrzucone wnioski. – Uczelnia Łazarskiego otrzymała negatywną opinię – informuje prof. Rocki.
źródło: Dziennik Gazeta Prawna
informacje
Izby nie mogą karać
kierowników za złamanie
zakazu reklamy
Izby aptekarskie nie mają prawa
pociągać do odpowiedzialności
kierowników aptek za to, że prowadzą oni
dla pacjentów programy lojalnościowe –
orzekł 12 lutego br. Sąd Najwyższy, który
badał sprawę aptekarzy z województw
pomorskiego i warmińsko-mazurskiego
– podaje dziennik „Rzeczpospolita”.
W połowie 2013 r. tamtejsze okręgowe izby
aptekarskie podjęły uchwały o tym, że jeśli
kierownik apteki złamie zakaz reklamy placówki,
musi się liczyć z tym, że stanie przed rzecznikiem
odpowiedzialności zawodowej. Minister Zdrowia
zaskarżył do SN uchwały OIA w Olsztynie i OIA
w Gdańsku. – Wkraczają w kompetencje inspekcji
farmaceutycznej – argumentowała radca prawny
Anna Sołtys reprezentująca MZ. – Kierownicy
aptek są zmuszani przez ich właścicieli, by
łamali przepisy, poddawani są presji i samorząd
musi temu zapobiegać – stwierdził mecenas Jan
Łukaszewicz reprezentujący olsztyńską izbę.
Tymczasem SN uchylił zakwestionowane przez
ministra sporne punkty uchwał.
źródło: Rzeczpospolita
Politycy: zakazać palenia
w aucie przy dziecku
Brytyjczycy chcą
wprowadzić kolejny
zakaz palenia –
tym razem zabronione miałoby być
palenie papierosów
w samochodzie przy
dziecku. Pomysłem
zajął się już brytyjski parlament –
podaje BBC News.
Jeśli nowe prawo weszłoby na Wyspach Brytyjskich,
niewykluczone, że zainteresowałyby się nim także inne
unijne kraje. Problem jest poważny, bo jak wskazują
lekarze, bierne palenie (w tym przypadku narażanie
dzieci na kontakt z palącymi papierosy rodzicami w
aucie) jest groźne dla zdrowia. Ponad 700 specjalistów, chirurgów i pielęgniarek podpisało się w liście
otwartym skierowanym w tej sprawie do brytyjskiego
parlamentu. Dokument opublikował magazyn naukowy
„British Medical Journal”. Lekarze zwracają uwagę,
że bierne palenie jest główną przyczyną powstawania
chorób płuc i problemów z oddychaniem u dzieci
i wśród młodzieży. Podkreślają, że skoro można wprowadzić prawo nakazujące zapinania pasów bezpieczeństwa czy zabraniające rozmawiania przez telefon
komórkowy w czasie jazdy, tym bardziej byłoby zasadne
wprowadzenie zakazu, który uchroniłby dzieci przed
wdychaniem dymu papierosowego w pomieszczeniu
zamkniętym, jakim jest samochód.
źródło: BBC News / British Medical Journal
REKLAMA
5
informacje
IMS Health: nowe
substancje czynne
i refundacja w liczbach
Projekt listy refundacyjnej wprowadza w części aptecznej trzy nowe substancje. Ogółem do
wykazu leków refundowanych w aptece zostają
dopisane 84 produkty. W ramach refundacji leków
w programach lekowych pacjenci zyskują szerszy
dostęp do leczenia onkologicznego, w tym leczenia
czerniaka skóry – podaje w informacji prasowej
IMS Health, którą cytuje Rynekzdrowia.pl.
W zakresie leków refundowanych na rynku aptecznym dodano ogółem 84 produkty (wg kodów
EAN). Z wyjątkiem 5 paczek leków zawierających
desloratadynę, lipegfilgrastim oraz ludzki inhibitor C1 esterazy wszystkie nowo dodane pozycje to
substancje czynne obecne już w ramach refundacji aptecznej. Spośród 84 nowo dodanych paczek
leków, w 2013 r. sprzedawało się tylko 20. Pacjenci
kupując je ze 100% odpłatnością (bez refundacji)
wydali na nie w tym okresie blisko 10 mln zł.
Wprowadzenie tych leków na listy refundacyjne,
przy tej samej ilości sprzedaży, zmniejszy wydatki
pacjentów o 80% do kwoty 2 mln zł.
źródło: Rynekzdrowia.pl
Sanatorium
„last minute”
Mieszkańcy Podlasia nie muszą już czekać półtora roku na wyjazd do sanatorium. Jak to możliwe? Ponad 17 tysięcy osób oczekujących na tę
formę leczenia może teraz znacząco skrócić czas
oczekiwania. Podlaski NFZ wprowadza sanatoryjne „last minute”. Polega ono na zgłoszeniu się
na wyjazd, z którego zrezygnowała inna osoba
– podaje internetowy serwis Radia Białystok.
NFZ kontraktuje co roku określoną liczbę miejsc
w uzdrowiskach w konkretnych terminach.
Osoba rezygnująca z wyjazdu powoduje problem
dla Funduszu. Teraz jej miejsce zajmie pacjent,
który zgodzi się na wcześniejszy wyjazd do sanatorium. O taki wyjazd mogą się starać osoby,
które mają pozytywną opinię lekarza.
O terminie i miejscu leczenia uzdrowiskowego
pacjent dowie się najwcześniej na 2 tygodnie
przed rozpoczęciem turnusu. Od zakończenia poprzedniego turnusu sanatoryjnego do rozpoczęcia kolejnego musi minąć jednak co najmniej 18
miesięcy. Aby otrzymać przyspieszone skierowanie do sanatorium, wystarczy skontaktować się
telefonicznie z podlaskim oddziałem Funduszu.
REKLAMA
źródło: Radio.bialystok.pl
informacje
Polskie dzieci tyją
na potęgę – ze szkół
znikną chipsy i batoniki?
W ocenie specjalistów od lat wskazujących na rosnący problem otyłości polskich dzieci, kierunek jest
dobry. Z najnowszych badań Instytutu Żywności
i Żywienia w Warszawie wynika, że aż 28 proc.
chłopców i 22 proc. dziewcząt w ostatnich klasach
szkoły podstawowej ma nadwagę lub jest otyłych.
– To naprawdę ostatni moment, żeby zatrzymać w
Polsce epidemię otyłości – alarmował w październiku
ub.r. prof. Mirosław Jarosz, dyrektor IŻiŻ, podczas
konferencji prezentującej wstępne wyniki badań.
Wskazują one, że tempo, w jakim przybywa otyłych
dzieci i nastolatków, jest wyższe niż prognozowano
10 lat temu. W 1971 r. problem nadwagi i otyłości
dotyczył w Polsce 10 proc. chłopców i 8,5 proc. dziewcząt. W 2005 r. ich odsetek zwiększył się odpowiednio
do 21 proc. i 15 proc. W 2010 r. badania Instytutu
Matki i Dziecka w Warszawie wykazały, że ponad
24 proc. chłopców i blisko 18 proc. dziewcząt było
otyłych lub miało nadwagę. W 2013 r. badania IŻiŻ
ujawniły, że liczby te wzrosły odpowiednio do 28 proc.
i 22 proc. w ostatnich klasach szkoły podstawowej.
Polski rynek farmaceutyczny osiągnął w 2013 r.
wartość 27,6 mld zł, z czego
około 45 proc. (ok. 11 mld
zł) stanowiły parafarmaceutyki – podaje serwis Biznes.
newseria.pl. Oznacza to, że
na rynku dostępna jest już
bardzo szeroka oferta leków
bez recepty. – Polski rynek
farmaceutyczny, rynek
apteczny, bardzo się zmienił,
ponieważ na rynku leków refundowanych jest duża
zapaść – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes
Piotr Kula, prezes firmy PharmaExpert.
– W ciągu ostatnich dwóch lat sprzedaż leków refundowanych spadła o ok. 4 mld zł. Powodem tej zapaści są
wyjątkowo niekorzystne dla sprzedawców leków regulowane przez państwo marże. Marże są sztywne, zarówno
hurtownicy, jak i aptekarze do sprzedaży leków refundowanych dopłacają. Hurtownicy obliczyli, że aż 60 proc.
sprzedaży leków refundowanych, na receptę, to sprzedaż
deficytowa – podkreśla Piotr Kula.
Od momentu wejścia w życie ustawy refundacyjnej
(1 stycznia 2012 r.) rynek farmaceutyczny nieprzerwanie
szuka możliwości wzrostu sprzedaży w tych obszarach,
w których marża nie jest regulowana. – Stąd parafarmaceutyki, których ceny nie reguluje ani państwo, ani
marża hurtowa, ani apteczna. Jest „boom” na te produkty, co widzimy w reklamach, w telewizji, w gazetach
czy w radiu – tłumaczy prezes PharmaExpert.
źródło: Rynekzdrowia.pl
źródło: Biznes.newseria.pl
4 lutego br. rząd pozytywnie zaopiniował poselski projekt ustawy zgłoszony
przez PSL, która ma wyeliminować
sprzedawanie w szkołach „śmieciowej
żywności” – informuje serwis
Rynekzdrowia.pl.
REKLAMA
Rośnie sprzedaż
leków bez recepty
REKLAMA
ciekawostki
Hiszpanie oszczędzają
na lekarstwach
Jak informuje Hiszpańskie Stowarzyszenie Farmaceutów, 40 proc. chronicznie chorych nie leczy
się zgodnie z zaleceniem lekarzy. Zwykle rezygnują
z najdroższych medykamentów, bo nie stać ich na
nie – podaje Onet.pl. W większości hiszpańskich regionów chronicznie chorzy dostają tzw. elektroniczną
receptę. Dzięki niej lista leków jest przesyłana do
aptek i te regularnie wydają je chorym, bez potrzeby
odwiedzania co miesiąc lekarza. Jak wynika z badań
przeprowadzonych przez Stowarzyszenie Farmaceutów, coraz częściej cierpiący na przewlekłe i chroniczne dolegliwości rezygnują z najdroższych lekarstw.
Autorzy raportu zachęcają Ministerstwo Zdrowia do
szukania rozwiązania. Ostrzegają, że takie praktyki
mogą doprowadzić rocznie do 18 tys. przedwczesnych
zgonów i miliardowych strat, bo źle leczący się chorzy będą potrzebowali opieki szpitalnej.
źródło: Onet.pl
Połowa Francuzów
ma nadwagę
Połowa obywateli
Francji, uważanych powszechnie
za szczupłych, ma
nadwagę. Takie
są wyniki raportu
opracowanego przez
firmę ubezpieczeniową działającą
przy francuskim
Ministerstwie Edukacji – donosi serwis
Zdrowie.dziennik.pl.
Mimo że większość
mieszkańców Francji uważa, że jest w doskonałym
zdrowiu, to jednak co trzeci ma za dużo kilogramów,
a kolejne 16% społeczeństwa cierpi na otyłość. Paradoksalnie aż 85% badanych Francuzów je zgodnie
z zaleceniami dietetyków. Spożywają między innymi
kilka razy dziennie warzywa i owoce. Według specjalistów nadwaga jest spowodowana nie tyle nadużywaniem dosładzanych napojów gazowanych czy
nadmiernej ilości produktów typu „fast food”, lecz
tym, że Francuzi po prostu jedzą za dużo. Dlatego
deklarowane przez siedmiu na dziesięciu ankietowanych uprawianie sportu, raz lub dwa razy w tygodniu, nie wystarczy, by zrzucić zbędne kilogramy.
źródło: Zdrowie.dziennik.pl
8
Kanada: mammografia
nie zmniejsza liczby
zgonów na raka piersi
Coroczna mammografia nie zmniejsza liczby
zgonów na raka piersi w porównaniu z badaniem palpacyjnym – wynika z trwającego 25
lat badania uczonych z uniwersytetu w Toronto – informuje „British Medical Journal”.
Analizowane dane dotyczyły dwóch grup liczących łącznie
prawie 90 tys. kobiet w wieku 40-59 lat, z których połowa
w latach 1980-85 corocznie przeprowadzała badanie mammograficzne, a druga połowa takiemu badaniu się nie poddawała. Wszystkie uczestniczki przeszły zwykłe, kontrolne
badanie piersi, nauczono je też zasad samokontroli stanu
piersi. Wszystkie kobiety w wieku 50-59 lat takie badania
przeprowadzały. Naukowcy sprawdzili, ile kobiet w ciągu 25
lat zmarło w związku z wykrytym rakiem piersi w grupie
korzystającej z mammografii oraz w grupie niekorzystającej
z tych badań. Okazało się, że w ciągu całego okresu badań
w grupie kobiet korzystających z mammografii wykryto
3250 przypadków raka piersi, zaś w grupie niekorzystającej
z mammografii – 3133. Spośród pacjentek z pierwszej grupy
zmarło z powodu nowotworu 500 kobiet, z drugiej grupy –
505. Autorzy badania nie zalecają jednak wycofania się z badań mammograficznych i podkreślają, że wyniki otrzymane
w Kanadzie nie muszą mieć zastosowania w innych krajach.
źródło: British Medical Journal
Dwoi się do walki z infekcją i zapaleniem
Y
T
NOW
DUK
PROOFERCIE
Tobrosopt-DEX (Tobramycinum, Dexamethasonum). Skład i postać: 1 ml kropli do oczu zawiera 3 mg tobramycyny oraz 1 mg deksametazonu. Jedna kropla zawiera 120 mikrogramów tobramycyny i 40 mikrogramów deksametazonu. Substancja pomocnicza o znanym działaniu: benzalkoniowy chlorek w ilości
0,2 mg/ml. Krople do oczu, zawiesina. Wskazania: Zapobieganie i leczenie zapalenia oraz zapobieganie zakażeniu po operacyjnym usunięciu zaćmy u dorosłych i dzieci w wieku 2 lat i starszych. Dawkowanie i sposób podawania: Do stosowania do oka. Stosowanie u młodzieży i dorosłych, w tym pacjentów w podeszłym
wieku. Jedna do dwóch kropli do worka spojówkowego (worków spojówkowych) zakażonego oka (oczu) co 4-6 godzin. W pierwszych 24-48 godzinach dawkę produktu można zwiększyć do 1-2 kropli co dwie godziny. Należy stopniowo zmniejszać częstość stosowania produktu, w miarę ustępowania objawów. Należy
zachować ostrożność i nie przerywać leczenia przedwcześnie. W ciężkich przypadkach stosuje się jedną do dwóch kropli do worka spojówkowego (worków spojówkowych) zakażonego oka (oczu) co godzinę, do uzyskania poprawy. Stopniowo produkt stosuje się coraz rzadziej - do 1-2 kropli co dwie godziny przez
okres trzech dni. Następnie stosuje się 1-2 krople co 4 godziny przez 5-8 dni, w końcu 1-2 krople codziennie przez 5 do 8 dni, o ile lekarz uzna to za wymagane. Po zabiegu usunięcia zaćmy stosuje się 1-2 krople cztery razy na dobę, zaczynając od dnia po zabiegu przez okres do 24 dni. Produkt można zastosować dzień
przed zabiegiem, w dawce 1 kropla cztery razy na dobę, a następnie 1 kroplę po zabiegu i później 1 kroplę cztery razy na dobę przez kolejne 23 dni. W razie potrzeby, produkt można stosować częściej – do dawki 1 kropla co dwie godziny przez pierwsze dwa dni leczenia. Zaleca się regularne kontrolowanie ciśnienia
wewnątrzgałkowego. Po zakropieniu produktu zaleca się delikatnie zamknąć powiekę i ucisnąć przewód nosowo-łzowy. Może to zmniejszyć ogólnoustrojowe wchłanianie produktu podanego do oka i przyczynić się do zmniejszenia jego ogólnych działań niepożądanych. W przypadku jednoczesnego stosowania innych
produktów podawanych miejscowo do oka, należy zachować od 10 do 15 minut przerwy między podaniami kolejnych produktów. Dzieci i młodzież. Krople do oczu zawierające tobramycynę i deksametazon mogą być stosowane u dzieci w wieku 2 lat i starszych w takich samych dawkach jak u dorosłych. Bezpieczeństwo
i skuteczność u dzieci w wieku poniżej 2 lat nie zostało określone i nie są dostępne żadne dane na ten temat. Stosowanie u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek. Nie badano działania produktu leczniczego zawierającego tobramycynę i deksametazon w tych populacjach pacjentów. Jednak ze względu
na małe wchłanianie ogólnoustrojowe wyżej wymienionych substancji po ich miejscowym podaniu uznaje się, że nie ma potrzeby modyfikacji dawkowania. Sposób stosowania. Przed użyciem butelkę należy dobrze wstrząsnąć. Aby zapobiec zanieczyszczeniu końcówki kroplomierza i zawiesiny zawartej w butelce,
należy zachować ostrożność, by nie dotykać końcówką kroplomierza powiek, okolic oka lub innych powierzchni. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na tobramycynę, deksametazon lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ostre powierzchowne zapalenie rogówki, wywołane przez wirusa opryszczki, ospy krowiej,
ospy wietrznej lub inne choroby wirusowe rogówki i spojówki. Niepowikłane usunięcie ciała obcego z rogówki. Zakażenia gruźlicze oka wywołane przez Mycobacteriae, w tym przez pałeczki kwasooporne, takie jak Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium leprae lub Mycobacterium avium. Zakażenie grzybicze oka.
Nieleczone ropne zakażenie oka. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Długotrwałe stosowanie produktu (tzn. powyżej 24 dni) lub zwiększona częstość jego podawania mogą prowadzić do podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego/jaskry, a w następstwie tego do uszkodzenia nerwu wzrokowego, zmniejszenia
ostrości wzroku i ograniczenia pola widzenia. Może także dojść do tylnej zaćmy podtorebkowej. U wrażliwych pacjentów ciśnienie wewnątrzgałkowe może wzrosnąć nawet po stosowaniu produktu w zalecanych dawkach. Zaleca się regularną kontrolę ciśnienia wewnątrzgałkowego. Jest to szczególnie ważne u dzieci
otrzymujących produkty lecznicze zawierające deksametazon, ponieważ ryzyko rozwoju nadciśnienia ocznego może być większe u dzieci w wieku poniżej 6 lat i może wystąpić szybciej niż odpowiedź na kortykosteroidy u dorosłych. Częstość podawania produktu i czas leczenia należy starannie zaplanować, a ciśnienie
wewnątrzgałkowe powinno być monitorowane od początku leczenia, uwzględniając ryzyko wcześniejszego i większego podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego wywoływanego przez kortykosteroidy u dzieci. Po stosowaniu produktów złożonych zawierających steroidy i leki przeciwbakteryjne dochodziło do
rozwoju wtórnych zakażeń. Długotrwałe stosowanie steroidów szczególnie predysponuje do zakażeń grzybiczych rogówki. Dlatego w przypadku uporczywego owrzodzenia rogówki, które wystąpiło po leczeniu steroidami, należy zawsze rozważyć możliwość zakażenia grzybiczego. Wtórne zakażenie oka występuje także
w wyniku upośledzenia odporności pacjenta. Leczenie kortykosteroidami może maskować lub zaostrzać ostre zakażenia ropne. Podczas miejscowego stosowania steroidów w chorobach powodujących ścieńczenie rogówki lub twardówki opisywano występowanie perforacji. U niektórych pacjentów może występować
nadwrażliwość na aminoglikozydy podawane miejscowo, objawiająca się zwykle świądem powiek, obrzękiem i zaczerwienieniem spojówek. W razie wystąpienia nadwrażliwości stosowanie produktu Tobrosopt-DEX należy przerwać i zastosować odpowiednie leczenie. Kortykosteroidy stosowane miejscowo do oczu mogą
opóźniać gojenie uszkodzeń rogówki. Ze względu na zawartość w produkcie benzalkoniowego chlorku, może on powodować podrażnienie oczu i zmieniać zabarwienie miękkich szkieł kontaktowych. Przed zakropieniem produktu należy zdjąć miękkie (hydrofilne) szkła kontaktowe i odczekać co najmniej 15 minut przed
ich ponownym założeniem. Pacjenci nie powinni stosować soczewek kontaktowych, gdy występują zakażenia oka. Działania niepożądane: W badaniach klinicznych podawano tobramycynę i deksametazon w postaci kropli do oczu ponad 600 pacjentom do 6 razy na dobę. Nie stwierdzono przy tym poważnych zdarzeń
niepożądanych ze strony oka ani układowych, a najczęściej zgłaszanym niepożądanym efektem związanym ze stosowaną terapią był dyskomfort ze strony oka (1,7%). Poniżej przedstawiono działania niepożądane związane ze stosowaniem produktu Tobrosopt-DEX: często (≥1/100 do <1/10); niezbyt często (≥1/1000
do <1/100). Zaburzenia oka. Często: dyskomfort w oku (przemijające pieczenie lub kłucie po podaniu produktu). Niezbyt często: świąd oka, zwiększone ciśnienie wewnątrzgałkowe, przekrwienie oka, punkcikowe zapalenie rogówki, rumień, wzmożone łzawienie, obrzęk i świąd powiek. Zaburzenia ogólnoustrojowe. Nie
notowano ogólnoustrojowych działań niepożądanych podczas miejscowego stosowania produktu, zawierającego tobramycynę i deksametazon w postaci kropli do oczu, zawiesiny. Przegląd wszystkich spontanicznych doniesień o działaniach niepożądanych kropli do oczu w postaci zawiesiny, zawierających tobramycynę
z deksametazonem, zebranych od czasu wprowadzenia ich do lecznictwa nie wykazały zmian profilu bezpieczeństwa produktu pod względem działań niepożądanych ze strony narządu wzroku, ogólnoustrojowych oraz działań farmakologicznych swoistych dla danej grupy produktów. Podmiot odpowiedzialny:
Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 21271 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany
na podstawie recepty. ChPL: 2013-06-18.
TOB-D/018/12-2013
W
raport
Dobra Praktyka Apteczna
– czy jest nam potrzebna?
autor: mgr farm. Michał Mańka
P
Farmaceuci i adepci farmacji postulują ustanowienie Dobrej
Praktyki Aptecznej. Czy aktualne przepisy regulujące codzienną
pracę za pierwszym stołem wymagają doprecyzowania?
ostulat opracowania Dobrej Praktyki Aptecznej przedstawili
w ubiegłym roku studenci Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego zrzeszeni w „Młodej Farmacji”. Zatroskani
o przyszłość zawodu farmaceuty w Polsce,
przy wsparciu kadry naukowej GUMed,
przedstawili swoją wizję doprecyzowania
przepisów dotyczących codziennej pracy
aptek.
Maria Krzystek z Warszawy. Podobnego
zdania jest Anna Piotrowska, farmaceutka z jednej ze stołecznych aptek.
Jak mówi, dokument taki miałby rację
bytu, gdyby został szczegółowo opisany
i zaaprobowany przez resort zdrowia.
– Tylko wówczas będzie miał charakter
normatywny – przyznaje, wskazując za
przykład Dobrą Praktykę Dystrybucyjną
obowiązującą hurtowników.
Uregulować zasady
– Dobra Praktyka Apteczna to międzynarodowy dokument opracowany przez
środowisko naukowe, który określa
standardy codziennej pracy farmaceutów,
uwzględniając obowiązujące w danym
kraju przepisy prawa farmaceutycznego
– wyjaśnia dr Agnieszka Zimmermann
z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. – Reguluje m.in. takie kwestie, jak
efektywne zarządzanie farmakoterapią,
opieka farmaceutyczna czy substytucja.
W Polsce nie mamy takiego dokumentu,
a szkoda, bo zawiera on wiele praktycznych wskazówek – przyznaje. Dodaje, że
w Polsce prawo farmaceutyczne skupia
się przede wszystkim na kwestii wydawania i sporządzania leku. Nie precyzuje
jednak wielu innych poziomów codziennej
pracy farmaceuty. – Tymczasem Dobra
Praktyka Apteczna opisuje np. problem
oceny stanu zdrowia pacjenta czy jego
potrzeb lekowych. Do tego niezbędne jest
jednak prawne uregulowanie współpracy
na linii apteka – lekarz, które umożliwiłoby m.in. farmaceutom pozyskiwanie
informacji o pacjencie.
Pomysł doprecyzowania obowiązujących
przepisów poprzez wprowadzenie na polskim gruncie Dobrej Praktyki Aptecznej
podoba się farmaceutom. – Przydałby
się dokument, który opisywałby zasady
postępowania aptekarzy w konkretnych
sytuacjach zawodowych, regulował
zasady etyczne czy kwestie odpowiedzialności farmaceutów – uważa mgr farm.
Resort: warto rozpatrzyć
Według resortu zdrowia w przedmiocie
Dobrej Praktyki Aptecznej polskie
rozwiązania są analogiczne do innych
państw i nie ustępują wytycznym
z państw partnerskich UE.
– Należy natomiast zgodzić się, że owe
„standardy” nie stanowią w Polsce jednego zbiorczego dokumentu, a odzwierciedlone są w szeregu aktów normatywnych
rzędu rozporządzenia – dodaje Krzysztof
Bąk, Rzecznik Prasowy Ministra Zdrowia. Przykładowo wskazać tu należy:
1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 18.10.2002 r. w sprawie podstawowych warunków prowadzenia apteki;
z dnia 18.10.2002 r. w sprawie wydawania z apteki produktów leczniczych
i wyrobów medycznych;
z dnia 30.09.2002 r. w sprawach szczegółowych wymogów, jakim powinien
odpowiadać lokal apteki;
z dnia 26.09.2002 r. w sprawie wykazu
pomieszczeń wchodzących w skład
powierzchni podstawowej i pomocniczej
apteki.
– Należy zatem zgodzić się, iż warte
rozważenia byłoby opracowanie jednego
komplementarnego dokumentu w postaci
Dobrej Praktyki Aptecznej, podobnie jak
ma to obecnie miejsce z Dobrą Praktyką
Wytwarzania, Dobrą Praktyką Dystrybucyjną czy Dobrą Praktyką Kliniczną
10
– uważa rzecznik resortu. Jeśli zaś chodzi
o moralny aspekt wykonywania zawodu
farmaceuty, który niewątpliwie rzutuje na
jakość świadczonych usług, a w szerszym
kontekście na pozytywną percepcję społeczną w odniesieniu do farmaceuty, jako
zawodu zaufania publicznego, wskazuje z
kolei na Kodeks Etyki Aptekarza RP.
– Odnosząc się natomiast do tezy
o braku zunifikowanej metodologii oceny
jakości usług oferowanych w rodzimych
aptekach, należy wskazać, że – jako
podmioty obrotu detalicznego lekiem –
apteki podlegają nadzorowi Państwowej
Inspekcji Farmaceutycznej – przyznaje
Krzysztof Bąk. – Nie można także pomijać roli samorządu aptekarskiego w zakresie oceny dawania rękojmi należytego
wykonywania zawodu oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej farmaceutów. Obowiązujące przepisy (standardy) determinują relatywnie wysoką jakość usług
farmaceutycznych świadczonych w polskich aptekach, przy czym wskazane
byłoby, aby wymogi te były w równym
stopniu respektowane przez wszystkich
farmaceutów. Tylko bowiem działania
farmaceutów w zgodzie z ustanowionymi
wymogami pozwalają na w pełni sprawne
funkcjonowanie tej gałęzi rynku.
NRA: to temat zastępczy
Zdaniem dr Grzegorza Kucharewicza,
Prezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej,
obecnie nie istnieje problem braku zasad
dobrej praktyki aptecznej. – Samorząd
aptekarski od dawna wskazuje na brak
właściwej i skutecznej egzekucji obowiązujących zasad przez organy państwa,
a w szczególności przez organy inspekcji
farmaceutycznej – dodaje, zapewniając,
że nie ma dziedziny życia, która byłaby
dokładniej i obszerniej uregulowana
niż sfera wykonywania obowiązków
zawodowych przez farmaceutów. Prezes
NRA uważa, że tworzenie tzw. Dobrej
Praktyki Aptecznej to temat zastępczy.
raport
Przepisy, które
regulują pracę
aptek:
– Wystarczy przestrzegać obowiązującego prawa i Kodeksu Etyki Aptekarza
RP. Dobra Praktyka Apteczna to hasło,
które już dzisiaj może być uznane za
wypełnione treścią. Przestrzeganie obowiązującego prawa i zasad etyki zawodu
gwarantuje, że praktyka apteczna będzie
dobra – dodaje. Przypomina zarazem, że
standardy postępowania farmaceutów
wynikają z powszechnie obowiązujących
przepisów prawa, w tym z ustawy
o izbach aptekarskich, ustawy – Prawo
farmaceutyczne oraz ustawy o refundacji
leków, środków spożywczych specjalnego
przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Szczegółowe normy
postępowania dotyczące poszczególnych
czynności zawodowych farmaceutów znajdują się m.in. w Rozporządzeniu Ministra
Zdrowia z dnia 18 października 2002 r. w
sprawie wydawania z apteki produktów
leczniczych i wyrobów medycznych. Akt
ten reguluje obowiązki osób realizujących
receptę lub zapotrzebowanie, sporządzających lek recepturowy lub apteczny,
przypadki, kiedy można odmówić
wydania produktu leczniczego lub wyrobu
medycznego, dane, jakie powinno zawierać zapotrzebowanie na zakup produktów
leczniczych lub wyrobów medycznych,
a także sposób i tryb ewidencjonowania
recept farmaceutycznych.
– Kolejnym aktem prawnym, który
dokładnie określa standardy działania
farmaceutów, jest Rozporządzenie MZ
z dnia 18 października 2002 r. w sprawie
podstawowych warunków prowadzenia
apteki – wskazuje Prezes Kucharewicz.
– Rozporządzenie to ustala: warunki
przechowywania produktów leczniczych
i wyrobów medycznych, warunki sporządzania leków recepturowych i aptecznych,
w tym w warunkach aseptycznych,
warunki sporządzania produktów lecz-
niczych homeopatycznych, prowadzenie
dokumentacji w szczególności zakupywanych, sprzedawanych, sporządzanych,
wstrzymywanych i wycofywanych
z obrotu produktów leczniczych lub wyrobów medycznych, szczegółowe zasady
powierzania zastępstwa kierownika
apteki na czas określony i powiadamiania
wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego i okręgowej izby aptekarskiej,
sposób i tryb przeprowadzania kontroli
przyjmowania do apteki produktów
leczniczych i wyrobów medycznych oraz
warunki i tryb przekazywania przez
kierownika apteki określonych informacji
o obrocie i stanie posiadania określonych produktów leczniczych i wyrobów
medycznych – wylicza Prezes NRA.
Odnośnie metod oceny jakości usług
oferowanych w aptekach należy do nich
przede wszystkim określona prawem
procedura odpowiedzialności zawodowej
przed sądami aptekarskimi. Zgodnie
z art. 45 ustawy o izbach aptekarskich,
członkowie samorządu aptekarskiego
podlegają odpowiedzialności zawodowej
przed sądami aptekarskimi za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki
i deontologii zawodowej oraz przepisami
prawnymi dotyczącymi wykonywania
zawodu aptekarza. – Ponadto, w celu
zabezpieczenia interesu społecznego
w zakresie bezpieczeństwa zdrowia
i życia ludzi przy stosowaniu produktów leczniczych i wyrobów medycznych
znajdujących się w hurtowniach farmaceutycznych, aptekach, działach
farmacji szpitalnej, punktach
aptecznych i placówkach obrotu
pozaaptecznego, Państwowa
Inspekcja Farmaceutyczna
sprawuje nadzór nad jakością
i obrotem produktami leczniczymi
– uzupełnia dr Grzegorz Kucharewicz.
R
ozporządzenie MZ z 18.10.2002 r.
w sprawie wydawania z apteki
produktów leczniczych i wyrobów
medycznych (Dz.U.02 nr 183 poz.
1531);
R
w sprawie podstawowych warunków prowadzenia apteki (Dz.U.02
nr 187 poz. 1564 i 1566);
R
w sprawie recept lekarskich, określające sposób realizacji recept
oraz kontroli ich wystawiania
i realizacji (Dz.U.07.97.646 z późn.
zm.);
R
w sprawie określenia szczegółowych zasad i trybu wstrzymywania
i wycofywania z obrotu produktów
leczniczych i wyrobów medycznych
(Dz.U.08.57.347);
R
w sprawie reklamy produktów leczniczych (Dz.U.08.210.1327);
R
w sprawie warunków wysyłkowej
sprzedaży produktów leczniczych
wydawanych bez przepisu lekarza
(Dz.U.08.60.374);
R
w sprawie ogólnych warunków
umów na realizację recept oraz
ramowego wzoru umowy na realizację recept (Dz.U.11.271.1606);
R
w sprawach szczegółowych wymogów jakim powinien odpowiadać
lokal apteki (Dz.U.02.171.1395);
R
w sprawie wykazu pomieszczeń
wchodzących w skład powierzchni
podstawowej i pomocniczej apteki
(Dz.U.02.161.1338).
@
Podyskutuj o tym na forum!
11
sonda
Normatywne przepisy
ułatwiłyby naszą pracę
oprac.: mgr farm. Michał Mańka
Doprecyzowanie przepisów
jest bardzo
ważne,
bo nie wszyscy
aptekarze,
a tym bardziej
pacjenci, znają
zakres swoich
kompetencji
mgr farm. Maria Krzystek
farmaceutka z Warszawy
12
O opinię na temat postulatów zgłaszanych przez studentów
Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego zrzeszonych
w zespole „Młoda Farmacja” – m.in. potrzeby opracowania
Dobrej Praktyki Aptecznej, prawnego usankcjonowania
statusu zawodu farmaceuty jako zawodu medycznego
czy konieczności stworzenia przepisów umożliwiających
farmaceutom udzielanie pacjentom informacji o zdrowiu
– poprosiliśmy Czytelników „Farmacji Praktycznej”.
Opracowanie Dobrej Praktyki Aptecznej jest doskonałym pomysłem. Warto
byłoby wspomnieć w treści tego dokumentu m.in. o zasadach postępowania
aptekarzy w poszczególnych sytuacjach
zawodowych. Ponadto o zasadach
etycznych panujących w tym zawodzie,
o odpowiedzialności, jaka ciąży nad
farmaceutami, a także o prawach
i obowiązkach farmaceutów i techników
farmaceutycznych pracujących w aptekach. Należałoby również zebrać w tym
dokumencie wszystkie możliwe opcje
dotyczące świadczeń wykonywanych
przez aptekarzy – określić, w jakim
zakresie mogą oni udzielać porad na
temat zdrowia i choroby. Doprecyzowanie w tym zakresie jest bardzo ważne,
ponieważ nie wszyscy aptekarze, a tym
bardziej pacjenci, znają zakres swoich
kompetencji. Wyszczególnienie tych
wszystkich zasad jest nam potrzebne.
czy wykonujemy zawód medyczny, czy
farmaceutyczny. Sensowną wydaje się
być jednak ta druga opcja. Podejrzewam, że studenci farmacji mają na
myśli coś więcej niż po prostu wprowadzenie samej nazwy „medyczny”. Ale
wprowadzenie takiej zmiany naturalnie
musimy odłożyć póki co w czasie z powodu bardziej palących kwestii, które
w chwili obecnej nurtują aptekarzy.
Z kolei Dobra Praktyka Apteczna to
moim zdaniem również dokument, na
opracowanie którego nie ma obecnie
miejsca. Należy sie raczej zająć i „ponaglać” Ministerstwo Zdrowia o zmianę
ustawy refundacyjnej, zmniejszenie
częstotliwości publikowania nowych list
refundacyjnych lub chociażby wprowadzenie w życie ustawy o zawodzie
farmaceuty. Dublowanie treści tej ustawy (i innych zatwierdzonych już ustaw
i przepisów prawnych dotyczących
aptekarza) w postaci Dobrej Praktyki
Aptecznej nie ma racji bytu.
mgr farm. Piotr Ostródzki
mgr farm. Konrad Jankowski
farmaceuta z Poznania
farmaceuta z Radomia
Nadanie statusu zawodu medycznego
farmaceutom nie wydaje mi się aż
tak istotne, przynajmniej w obecnym
czasie. Mamy tak wiele pilnych spraw
na głowie, na przykład dotyczących nowych list refundacyjnych, nowelizacji
ustawy refundacyjnej, zakazu reklamy
aptek i możliwości prowadzenia opieki
farmaceutycznej, że sugerowałbym
odłożyć ten postulat na później. Dla
nas aptekarzy nie jest obecnie istotne,
Według mnie drugi z wymienionych
postulatów – uzyskanie pozwolenia na
udzielanie informacji o zdrowiu jest
zasadny. Dobrze by było, gdyby taki
zapis w prawie istniał i gdyby zakres
czynności wykonywanych przez farmaceutę w aptece był jasno określony.
Obecnie jest tak, że my, aptekarze, nie
wiemy dokładnie, czy możemy sobie
pozwolić na informowanie o zdrowiu
pacjenta. A z drugiej strony trudno
mgr farm. Maria Krzystek
sonda
Tworzenie
kolejnego
dokumentu,
w przypadku
istnienia niedokończonego
wykluczyć taką możliwość w momencie, gdy doradzamy w samoleczeniu,
czyli informujemy o lekach. Najpierw
musimy znać podstawę do zasugerowania danego preparatu, czyli poznać
chorobę, niejednokrotnie zaproponować na przykład modyfikację sposobu
żywienia (w przypadku dolegliwości
pokarmowych), czy wprowadzenie do
codziennego trybu życia sportu
(w przypadku dolegliwości związanych z układem ruchu – m.in. ze stawami). Co do postulatu ustanowienia
Dobrej Praktyki Farmaceutycznej
– nie uważam, żeby był on do końca
zasadny. Co miałaby konkretnie
zawierać Dobra Praktyka Apteczna? Stawiam to retoryczne pytanie,
ponieważ przepisy dotyczące aptekarzy umocowane są w ustawie
o izbach aptekarskich, ustawie Prawo
farmaceutyczne (rozdział 7: Apteki)
i Kodeksie Etyki Aptekarza. Ponadto, jest projekt ustawy o zawodzie
farmaceuty, nad którym to projektem warto się skupić. Skoro został
on stworzony i zawiera bardzo dużo
informacji na temat praktyki zawodowej farmaceuty, należy go dokończyć i powinien wejść w życie. Moim
zdaniem tworzenie kolejnego
dokumentu (w przypadku
istnienia niedokończonego
projektu ustawy o zawodzie
farmaceuty) oraz kopiowanie
w nim zapisów zawartych
w wyżej wymienionych ustawach,
nie ma sensu.
mgr farm. Anna Piotrowska
Jeżeli nadanie statusu zawodu medycznego zawodowi farmaceuty miałoby coś
zmienić z korzyścią dla aptekarzy, jestem
jak najbardziej za. Odnośnie uzyskania
pozwolenia przez farmaceutę na informowanie pacjentów aptek o zdrowiu, myślę,
że to się aktualnie dzieje w niektórych
placówkach. W innych, także w tej,
w której pracuję, nie ma większej możliwości informowania pacjenta o zdrowiu.
Wszystko ogranicza się jedynie do informacji o lekach – gdy pacjent o nie zapyta. Pracuję w aptece przy hipermarkecie,
gdzie jest bardzo duża rotacja pacjentów.
Tak duża liczba osób przychodzących do
nas po leki oraz tworzące się „kilometrowe” kolejki powodują, że nie jesteśmy
w stanie dodatkowo doradzać w kwestiach zdrowotnych. Zresztą, wydaje mi
się, że to bardziej kompetencja lekarzy
i pielęgniarek. Uważam, że zawsze warto
taką praktykę mieć szczegółowo opisaną
i zaaprobowaną przez Ministra Zdrowia.
Tylko wtedy będzie ona miała normatywny charakter. Jest to tym bardziej
potrzebne, że taka Dobra Praktyka
istnieje dla farmaceutów-hurtowników,
jako Dobra Praktyka Dystrybucyjna.
Precyzyjnie skonstruowane, normatywne przepisy ułatwiłyby naszą
codzienną pracę.
@
projektu
ustawy
o zawodzie
farmaceuty,
nie ma sensu
mgr farm. Konrad Jankowski
farmaceuta z Radomia
13
REKLAMA
prawo
Zapytaj eksperta
autor:
mecenas
Bartłomiej
Kochlewski
prawnik specjalizujący
się w przepisach prawa pracy i regulacjach
dotyczących branży
farmaceutycznej
Prawo farmaceutyczne
przewiduje
możliwość
zmiany
zezwolenia
w zakresie
określenia
podmiotu, na
rzecz którego
zostało
wydane,
w przypadku
śmierci
osoby
fizycznej
14
Na pytania Czytelników naszego miesięcznika,
nadesłane do redakcji za pośrednictwem
strony www.farmacjapraktyczna.pl,
odpowiada mecenas Bartłomiej Kochlewski.
Jestem farmaceutką, prowadzę aptekę
z mamą w ramach spółki jawnej (dwie
osoby). Jak wyglądają kwestie prawne
(ważność pozwolenia, rozliczanie
z US) w przypadku śmierci jednego
ze wspólników?
W przypadku spółki jawnej zezwolenie na prowadzenie apteki wydawane jest wspólnikom działającym
łącznie. Nie jest to zatem zezwolenie
wydane spółce, gdyż spółka jawna
nie posiada osobowości prawnej, jest
tzw. „ułomną” osobą prawną. Śmierć
wspólnika spółki jawnej powoduje
z mocy prawa rozwiązanie spółki
jawnej. Wspólnicy mogą przewidzieć
w umowie spółki jawnej, że w przypadku śmierci wspólnika spółka będzie
trwać nadal pomiędzy pozostałymi
wspólnikami. W takim przypadku
następuje przekształcenie spółki pod
względem podmiotowym, może to
jednak dotyczyć tylko spółek mających
więcej niż dwóch wspólników. Umowa
ta może także przewidywać wstąpienie do spółki w miejsce zmarłego
wspólnika jego spadkobierców. Nie
zmienia to faktu, że każda zmiana
składu osobowego spółki jawnej wiąże
się z koniecznością zmiany dotychczasowego zezwolenia na prowadzenie
apteki bądź wydania nowego. Prawo
farmaceutyczne przewiduje wszakże
możliwość zmiany zezwolenia
w zakresie określenia podmiotu, na
rzecz którego zostało wydane, w przypadku śmierci osoby fizycznej. Zgodnie
z art. 104 p. 1a prawa farmaceutycznego istnieje możliwość dziedziczenia
zezwolenia na prowadzenie apteki.
Zezwolenie na prowadzenie apteki nie
wygasa w przypadku śmierci osoby
fizycznej, jeżeli chociażby jeden z jej
następców prawnych spełnia wymagania, o których mowa w art. 99 (czyli
jest osobą fizyczną posiadającą zdolność do czynności prawnych). Oznacza
to, że w przypadku śmierci wspólnika
(mamy) jego następca (córka) może
wystąpić do wojewódzkiego inspektora
farmaceutycznego o dokonanie zmian
w zezwoleniu w zakresie określenia
podmiotu, na rzecz którego zostało
wydane, w terminie 6 miesięcy od
dnia jej śmierci. Aby uzyskać zmianę
zezwolenia należy przedstawić postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia
spadku. Po upływie 6 miesięcy od
daty zgonu rodzica zezwolenie wygasa
i trzeba się starać o nowe na własne
nazwisko, bez możliwości powołania
się na kwestie dziedziczenia.
Jestem magistrem i właścicielem apteki. Jak zakończyć działalność – czy
można odsprzedać leki, czy zostaje mi
tylko utylizacja i duże koszty?
Zamknięcie apteki wiąże się m.in.
z likwidacją zapasu leków, które są
na stanie placówki. Jeżeli do dnia
zamknięcia apteka nie wyprzeda zamówionych wcześniej lekarstw, może
starać się je zwrócić do hurtowni farmaceutycznej, w której leki były zakupione. Wypowiadał się na ten temat
Główny Inspektor Farmaceutyczny,
twierdząc, iż hurtownie nie powinny
robić z tym problemów. Oczywiście
hurtownia może odmówić przyjęcia
produktów, zwłaszcza gdy mają zbyt
krótki termin ważności lub których
opakowania zbiorcze zostały zniszczone. Produkty można zwrócić po cenie
pierwotnej zakupu. Według GIF nie
jest to umowa sprzedaży, lecz zwrot
niewykorzystanych towarów.
W przypadku leków i środków farmaceutycznych, których opakowania
zostały napoczęte, apteka może zwrócić się do WIS z wnioskiem, by wydał
REKLAMA
prawo
Leki i wyroby
medyczne,
które nie
mogą zostać
zwrócone lub
odsprzedane,
powinny
zostać
przekazane
bezpłatnie,
np. do szpitali
lub innych
placówek
ochrony
zdrowia bądź
zlikwidowane
zgodę na odsprzedaż tych produktów
innej aptece. W piśmie należy wskazać substancję określając jej serię,
datę ważności oraz ilość. Niesprzedane i niezwrócone produkty lecznicze
należy zabezpieczyć w sposób zgodny
z prawem. Leki i wyroby medyczne,
które nie mogą zostać zwrócone
lub odsprzedane, powinny zostać
przekazane bezpłatnie, np. do szpitali
lub innych placówek ochrony zdrowia
bądź zlikwidowane.
Inna procedura obejmuje środki
psychotropowe i odurzające. Zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Zdrowia
muszą być one poddane procedurze
utylizacji. O ich występowaniu w
magazynie apteki trzeba powiadomić
WIS. Do czasu przekazania tych
środków do unieszkodliwienia apteka
musi je zabezpieczyć w szczelnie
zamkniętym pojemniku zbiorczym
z banderolą „Do unieszkodliwienia”.
Pojemnik z lekami należy umieścić
w magazynie, sejfie lub metalowej
zamkniętej szafie. Tak zabezpieczony
pojemnik oplombowuje inspektor
farmaceutyczny. Z zabezpieczenia
sporządza się protokół w trzech
egzemplarzach. Pojemnik wraz
z protokołem należy przekazać firmie
zajmującej się utylizacją leków.
Z przeprowadzonego unieszkodliwienia sporządza się protokół
w dwóch egzemplarzach i jeden
z nich przesyła do WIS. Warto wspomnieć w tym miejscu, że za likwidację zapasów w aptece odpowiedzialny
jest kierownik placówki.
Czy możliwe jest odbycie części stażu
po V roku studiów farmaceutycznych
za granicą?
Jak wynika z ustawy o izbach aptekarskich, odbycie sześciomiesięcznego
stażu po zakończeniu zajęć teoretycznych jest integralną częścią studiów
magisterskich na kierunku farmacja.
Oznacza to, że najpierw trzeba zaliczyć półroczny staż, a dopiero potem
można przystąpić do obrony pracy
magisterskiej. Odwrotna kolejność
nie gwarantuje uzyskania dyplomu
magistra farmacji. Staż zalicza dziekan na podstawie zaświadczenia
o odbyciu stażu, dziennika
stażu oraz opinii nauczyciela
akademickiego nadzorującego jego przebieg. Z praktycznego punktu widzenia
większość uczelni oczekuje, że
staż będzie się odbywał w aptekach
na terenie Polski i to wyznaczonych
przez uczelnię. Zdarza się, że uczelnie
akceptują tylko staże, które odbyły się
w mieście, gdzie znajduje się siedziba
uczelni. Uzasadniane jest to faktem
konieczności nadzoru stażu przez
nauczyciela akademickiego, który nie
miałby możliwości wypełnienia swojej
roli należycie, gdyby staż odbywał się
za granicą.
Pracuję w aptece szpitalnej jako technik farmacji. W zakresie obowiązków
mam wpisane przygotowywanie
i rozpuszczanie leków cytostatycznych.
Wykonuję wszelkiego rodzaju leki
cytostatyczne samodzielnie. Czy taka
sytuacja, w której technik farmacji
wykonuje tego rodzaju czynności samodzielnie, jest zgodna z prawem?
Przygotowywanie leków cytostatycznych w dawkach indywidualnych
jest usługą farmaceutyczną. Przy
wykonywaniu w aptece czynności
fachowych (usług farmaceutycznych)
mogą być zatrudnieni wyłącznie farmaceuci i technicy farmaceutyczni.
Jednak jak wynika z art. 91 prawa
farmaceutycznego, technik farmaceutyczny z dwuletnią praktyką
w aptece w pełnym wymiarze czasu
pracy może wykonywać w aptece
czynności fachowe, polegające na
sporządzaniu, wytwarzaniu, wydawaniu produktów leczniczych
i wyrobów medycznych, z wyjątkiem
produktów leczniczych mających w
swoim składzie substancje bardzo
silnie działające, określone w Urzędowym Wykazie Produktów Leczniczych dopuszczonych do obrotu na
terenie RP, substancji odurzających
i substancji psychotropowych grupy
I-P oraz II-P. Ponieważ wiele leków
cytostatycznych ze względu na swoje
właściwości (karcynogenność, mutagenność, teratogenność i inne) należy
do wykazu substancji bardzo silnie
działających, określonych w ww.
wykazie, mogą one być wykonywane
tylko w aptekach szpitalnych i tylko
przez farmaceutów. Samodzielne
wykonywanie ich przez techników
farmacji zostało przez przepisy
ustawy wyłączone.
@
16
prawo
17
Nie jesteś sama!
źródło:
na podstawie materiałów nadesłanych przez
producenta wyrobów chłonnych marki TENA
Nowe zasady
zaopatrzenia
w wyroby
medyczne:
Zapraszamy do zapoznania się
z kluczowymi informacjami na
temat nowych zasad realizacji
zleceń na zaopatrzenie w wyroby
medyczne, obowiązującymi
od dnia 1 stycznia 2014 r.
Szczegółowe informacje
(wraz z przykładem poprawnie
wypełnionego zlecenia) znajdą
Państwo na stronie:
www.TENA.pl/profesjonalisci/
zmiany_refundacyjne_2014
Do najważniejszych zmian wprowadzonych na mocy rozporządzenia należą:
 n owe wskazania medyczne,
przy których przysługuje refundacja na wyroby
medyczne wydawane na
zlecenie,
 r ozszerzenie listy specjalistów upoważnionych do
wypisywania zleceń,
 k ontynuacja zaopatrzenia
przez pielęgniarki lub położne
ubezpieczenia zdrowotnego,
w
prowadzenie nowej kategorii
produktowej – majtki chłonne,
 r ozszerzenie na cały asortyment zaopatrzenia bezpłatnie do limitu ceny 77 zł dla
pacjentów ze schorzeniami
nowotworowymi.
18
Jak wynika z badania przeprowadzonego na zlecenie marki
TENA, 57% kobiet w wieku 45+ uważa, że gdyby ich stan
zdrowia tego wymagał, najtrudniej byłoby im zaakceptować
konieczność udzielania im pomocy w codziennej pielęgnacji
przez drugą osobę. Polki wspominały o uczuciu skrępowania,
które może towarzyszyć osobom potrzebującym takiego
wsparcia. Obawy te są jednak rzeczą zupełnie naturalną.
W
iele osób na pewnym etapie
życia będzie pełnić rolę
opiekunów swoich rodziców
i bliskich. Sprawowanie takiej roli
może budzić obawy i strach przed tym,
czy zdołamy podołać tak ważnemu
zadaniu. Z drugiej strony opiekunowie muszą zdać sobie sprawę z tego,
że sytuacja, w której starsza osoba
wyznaczająca do tej pory rytm życia
rodziny nagle sama wymaga pomocy,
jest dla niej również dużym dyskomfortem.
Wsparcie i życzliwość
Wątpliwości opiekunów – czy uda się
podporządkować rytm codziennego
życia pod bieżące zadania pielęgnacyjne, mogą budzić lęk. Warto jednak
pamiętać, że kluczem do wzajemnego
zrozumienia jest dobra komunikacja, która pomoże poznać potrzeby
i emocje osoby starszej. – Obecność
opiekuna prezentującego postawę
zrozumienia i szacunku ma kluczowe
znaczenie dla doświadczenia radości
życia i sposobu przeżywania codziennych trudności przez podopiecznego.
Świadomość tego, że obok jest
ktoś życzliwy, ktoś, kto jest zainteresowany tym, co mam do powiedzenia
i naprawdę słucha tego, co mówię,
sprzyja uspokojeniu i zwiększeniu
poczucia bezpieczeństwa. Warto
uzmysłowić sobie, że w takiej relacji
opiekun staje się dla podopiecznego
kimś ważnym i oczekiwanym. Rola
opiekuna nie ogranicza się wtedy
tylko do czynności pielęgnacyjnych,
ale wiąże się także z zapewnieniem
wsparcia emocjonalnego i wartościującego – bardzo cennego dla człowieka
w każdym wieku – tłumaczy psycholog Iwona Haak, ekspert infolinii
TENA.
Pomoc w pielęgnacji
Pomoc w pielęgnacji wymaga odpowiedniej wiedzy, która pozwala fachowo
zaopiekować się bliskim, zwłaszcza
jeśli osoba ta cierpi np. z powodu
nietrzymania moczu (NTM). Powinniśmy znać zasady higieny i poszukać
produktów przeznaczonych do codziennej pielęgnacji, które ułatwią bliskiej
osobie życie z dolegliwością NTM. Mogą
to być specjalne preparaty do higieny
intymnej i pielęgnacji wrażliwej skóry,
a także pieluchomajtki zapewniające
komfort poprzez odpowiedni poziom
chłonności (np. TENA Pants).
W trakcie pielęgnowania chorego
bardzo ważne jest też to, by uszanować
granice intymności i wstydu wyznaczone przez samego podopiecznego. Zawsze
należy także informować go o tym,
co chcemy zrobić. Pomagajmy od momentu, w którym podopieczny wyrazi
potrzebę wsparcia go w poszczególnych
czynnościach pielęgnacyjnych.
Wstydliwy problem
Nietrzymanie moczu jest powszechną dolegliwością przewlekłą – dotyka 25 proc.
kobiet na całym świecie (dla porównania:
na nadciśnienie tętnicze choruje 21 proc.
kobiet, na depresję 20 proc., na cukrzycę
9 proc.). W Polsce problem NTM dotyka
3 mln kobiet*. Niestety, przeważająca
część pań borykających się z NTM nie
zwraca się z prośbą o pomoc do lekarza.
Jest to bardzo niepokojące, ponieważ
dolegliwość ta ma bardzo negatywny
wpływ na życie kobiety. Tymczasem
przedstawienie problemu lekarzowi
pierwszego kontaktu skraca czas diagnozy oraz czas dotarcia do specjalisty,
a tym samym ogranicza powikłania oraz
narastanie problemu NTM.
*U.S. Census Bureau, International Data Base.
ARTYKUŁ SPONSOROWANY / R E K L A M A opieka farmaceutyczna
opieka farmaceutyczna
Zdrowie kobiety
w wieku 50+
autor: Anna Dąbrowska
na podstawie materiałów z V Kongresu Kobiet
konsultacja merytoryczna:
prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska
prof. dr hab. n. med. Zdzisława Kornacewicz-Jach
prof. dr hab. n. med. Voletta Skrzypulec-Plinta
prof. dr hab. n. med. Ewa Sewerynek
dr n. med. Maria Noszczyk
Wynikiem
nieleczonej
choroby
wieńcowej
może być
zawał serca –
z najnowszych
badań
wynika, że
dotyka on
coraz
młodszych
kobiet
Rola farmaceutów w edukowaniu pacjentek i zachęcaniu ich do
wykonywania cyklicznych badań jest nieoceniona w profilaktyce
wielu chorób. Lektura poniższego artykułu pozwoli Państwu
usystematyzować wiedzę na temat problemów zdrowotnych
występujących u kobiet powyżej 50. r.ż.
Menopauza
Przekwitanie to etap w życiu kobiety
pomiędzy wiekiem prokreacyjnym
a początkiem starzenia się. W medycznym sensie menopauza oznacza dzień,
w którym ustało ostatnie miesiączkowanie, a kilkuletni okres poprzedzający – jest nazywany perimenopauzą.
Menopauza jest trwałym fizjologicznym
zatrzymaniem cyklu miesięcznego.
Wiąże się to z ustaniem czynności
gonad. Przeciętnie następuje w wieku
45-55 lat i trwa 1-2 lata. Zanim miesiączkowanie ustanie następuje okres
nieregularnych cykli. Zmiany towarzyszące menopauzie obejmują przede
wszystkim ustanie syntezy estogenów
oraz progesteronu. Efektem tych
zmian są zaburzenia regulacji autonomicznego układu nerwowego, zmiany
w sferze psychicznej, a w późniejszym
wieku osteoporoza. Charakterystycznym objawem są uderzenia gorąca
– nagłe zmiany temperatury ciała.
Inne powszechne objawy to: zmiany
nastroju, bezsenność, osłabienie
i problemy z pamięcią. Niektóre z nich
mogą nie być związane z wahaniami
poziomu hormonów, lecz nie przeprowadzono dotąd badań mogących
określić ich inne pochodzenie. Ostatnie
badania wykazują, że suplementacja
melatoniny u kobiet w okresie perimenopauzy wpływa korzystnie na
funkcjonowanie tarczycy oraz podwyższa poziom gonadotropiny. Pomaga
również w przywracaniu płodności,
menstruacji oraz zapobiega depresji
związanej z menopauzą. Uciążliwe
objawy często łagodzi się stosując leki
(m.in. hormonalne) i suplementy.
Choroby serca
Choroba wieńcowa i inne schorzenia
układu krążenia są główną przyczyną
20
zgonów wśród kobiet. Przed miażdżycą
chronią kobiety hormony płciowe, dlatego ryzyko choroby serca zwiększa się
znacząco po menopauzie. Zaburzeniom
pracy układu krwionośnego sprzyja
także otyłość brzuszna (obwód talii
>88 cm zwiększa ryzyko zgonu
z przyczyn sercowo-naczyniowych
o 3,02 raza), palenie papierosów,
nadmiar tłuszczów i soli w diecie, mała
aktywność fizyczna, cukrzyca, stres.
Choroba niedokrwienna serca, czyli
choroba wieńcowa (uwaga: objawy
mogą być mylące, bo np. pojawiają
się bóle pleców czy barków), polega
na zmniejszonym dopływie krwi do
mięśnia sercowego przez np. zaczopowanie światła naczyń krwionośnych
przez blaszkę miażdżycową. Jednym
z dodatkowych objawów choroby
niedokrwiennej może być dusznica
bolesna. Jest efektem niedokrwienia
mięśnia sercowego. Bardzo silny ból
w klatce piersiowej pojawia się w nocy
albo podczas odpoczynku, może też
wystąpić w wyniku silnych emocji.
Wynikiem nieleczonej choroby wieńcowej może być zawał. Z najnowszych
badań wynika po pierwsze to, że zawał
serca dotyka coraz młodszych kobiet.
Drugim niepokojącym zjawiskiem jest
umieralność w ciągu pierwszego roku
po zawale – umiera wtedy tylko
10 proc. mężczyzn, ale aż 45 proc.
kobiet. Dlatego tak ważna jest edukacja i profilaktyka.
Osteoporoza
Osteoporoza jest chorobą układu
kostnego charakteryzującą się obniżeniem wytrzymałości kości, co prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań.
Wytrzymałość kości jest pochodną
gęstości i jakości tkanki kostnej.
Badania
profilaktyczne
kobiety po 50. r.ż.:
1 1 Pomiar ciśnienia tętniczego
22
33
4
5
6
Osteoporoza pomenopauzalna (PMO)
jest poważnym zagrożeniem zdrowotnym w Polsce. Choroba występuje
u 1,8 mln kobiet. W Polsce leczonych
na osteoporozę jest tylko ok. 250
tys. osób. Ok. 3 mln kobiet ma niską
masę tkanki kostnej. 40-50% kobiet
w wieku 50 lat lub więcej dozna
w ciągu swojego życia złamania
wywołanego osteoporozą. Najczęściej
ulegają mu nadgarstek, biodro lub
kręgi. Ryzyko złamań koreluje z niską
gęstością mineralną kości – każda
kobieta po 60. r.ż. powinna mieć
zrobioną densytometrię, aby w razie
wykrycia nieprawidłowości wdrożyć
odpowiednie leczenie. Deficyt wapnia
prowadzi do obniżenia gęstości kości,
zmniejsza ich wytrzymałość i czyni
je podatnymi na złamania. Istotne
jest także to, że wiele kobiet po
złamaniu nie wraca do poprzedniej
sprawności, co bardzo ogranicza
ich aktywność życiową. Dlatego tak
istotna jest profilaktyka osteoporozy
już od młodego wieku: przyjmowanie
odpowiedniej ilości wapnia i witaminy
D. Zapotrzebowanie na wapń u zdrowych kobiet powyżej 50. r.ż. wynosi
1600 mg. Pamiętajmy także o tym,
że aktywność fizyczna jest niezbędna
do zachowania odpowiedniej gęstości kości w każdym wieku. 4 godz.
wysiłku fizycznego tygodniowo
zmniejsza ryzyko złamania
szyjki kości udowej o 41%.
Złamania kości u dorosłych
kobiet niosą za sobą niebezpieczeństwo złego zrostu
kości i spowolnionej regeneracji
tkanki.
Nowotwory narządów płciowych
Wyróżniamy pięć nowotworów występujących w obrębie narządów rozrodczych:
rak szyjki macicy, jajnika, macicy,
pochwy i sromu. Objawami nowotworów
pochwy, macicy bądź jajników mogą być:
 nieprawidłowe krwawienia z dróg
rodnych,
 częste bądź nieregularne oddawanie
moczu,
 swędzenie lub pieczenie w okolicach
sromu,
 bóle pleców,
 bóle brzucha.
Wczesne rozpoznanie przez kobietę
symptomów nowotworu i konsultacja
z lekarzem mogą okazać się kluczowe
dla rezultatów dalszego leczenia.
Zachorowaniu na nowotwory sprzyjają
między innymi takie czynniki jak: wiek,
późna menopauza, nadwaga, otyłość,
hormonalna terapia zastępcza (HTZ),
antykoncepcja, duża liczba porodów,
szczególnie w młodym wieku, zła higiena
osobista, a szczególnie życia płciowego,
zakażenia wirusem brodawczaka HPV,
zakażenie wirusem opryszczki płciowej
HSV2.
Objawy nowotworów są nieswoiste
i kobieta czasem nie wiąże ich z rakiem.
To np.: zmiana w wyglądzie sromu, ból
lub ucisk w okolicach miednicy, swędzenie lub pieczenie w okolicach sromu, bóle
pleców lub brzucha, długotrwałe zmęczenie, nieregularne bądź zbyt częste
oddawanie moczu oraz wzdęcia.
@
7
8
9
10
oraz ogólne badanie u lekarza
internisty: raz do roku.
Podstawowe badania, takie
jak morfologia, OB, stężenie
glukozy we krwi oraz ogólne
badanie moczu, a także lipidogram: raz w roku.
Badanie poziomu hormonów
tarczycy: co roku.
Badanie densytometryczne
(gęstości kości).
EKG: raz do roku.
Badanie okulistyczne (pomiar
ciśnienia śródgałkowego):
raz w roku.
Badanie stomatologiczne:
raz na pół roku.
Kolonoskopia: raz na 5 lat.
Badanie ginekologiczne
i cytologia oraz USG narządów
rodnych: raz do roku.
Samobadanie piersi:
raz w miesiącu.
Uwaga: Od 50. r.ż. zaleca się
wykonywanie badania
mammograficznego co rok.
21
REKLAMA
Zdążyć przed fazą
nieodwracalną
Na temat anafilaksji, z prof. zw. dr hab. n. med. Piotrem Kuną,
Kierownikiem Kliniki Chorób Wewnętrznych, Astmy
i Alergii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego
im. N. Barlickiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi,
rozmawia Anna Robak-Reczek.
Tylko
w Polsce
anafilaksja
występuje
co roku u 0,51,5 mln osób
– to ogromny
problem
medyczny,
który jest
często mylony
z innymi
chorobami
i niewłaściwie
leczony
22
D
laczego anafilaksja jest
poważnym problemem?
Aby zobrazować wagę problemu, opowiem pewną historię. Rok
temu 32 letni pacjent, ojciec dwójki
małych dzieci, nagle dostał silnego
świądu dłoni, pokrzywki na skórze
i napadu kaszlu. W szpitalu otrzymał kilka zastrzyków, kroplówkę i po
kilku godzinach wyszedł do domu bez
konkretnych zaleceń. Dwa miesiące
później u pacjenta wystąpił ponownie
nagły incydent pokrzywki, zgłosił się
do lekarza POZ, który zalecił mu lek
antyhistaminowy. Po następnych 2
miesiącach ostra pokrzywka powróciła,
pacjent otrzymał zwiększoną dawkę leku
antyhistaminowego i drugi lek antyhistaminowy. Leczenie nie okazało się skuteczne i pacjent po miesiącu z ostrymi
objawami obrzęku twarzy, świądu skóry
i duszności znów trafił na SOR. Podano
mu steroidy i leki antyhistaminowe,
wypisano do domu z zaleceniem wizyty
u alergologa. Alergolog wykonał mu
testy uczuleniowe i stwierdził uczulenie
na niektóre pokarmy i pyłki roślin.
Zalecił na stałe leczenie kilkoma lekami
antyalergicznymi. Niestety, incydenty
obrzęków twarzy, języka, duszności,
świądu skóry, bólów brzucha zaczęły
się powtarzać coraz częściej. Alergolog
zlecił pacjentowi adrenalinę podawaną
doraźnie i wypisał jedno opakowanie
leku. Leki jednak nie pomagały. Kolejny
alergolog uznał, że pacjent kwalifikuje
się do odczulania i przepisał szczepionkę
doustną z pyłkami drzew. Pacjent
zaczął brać szczepionkę i kilka dni
później dostał silnej duszności, obrzęku
twarzy i języka. Wziął adrenalinę, ale
jedna ampułka nie pomogła. Żona na
szczęście od razu wezwała pogotowie,
które stwierdziło ciężką niewydolność
oddechową i natychmiast przewiozło
pacjenta na OIOM, gdzie chorego zaintubowano, ratując mu życie. Obecnie
pacjent nadal leży na OIOM i żona
szuka lekarza, który mógłby mu pomóc.
Boi się, że przy kolejnym takim incydencie mąż umrze. To jest autentyczna
historia. Czy już na samym początku
można było rozpoznać u chorego anafilaksję? Tak! Dlaczego nie rozpoznano?
Bo jest to choroba, o której się nie mówi
i bardzo rzadko pisze, dopóki nie wydarzy się tragedia. Anafilaksja jest znacznie częstsza, niż nam się wydaje i zabija
najczęściej dzieci i młodych, aktywnych
ludzi. Niestety, wstrząs anafilaktyczny
przebiega błyskawicznie i zabiera człowieka w kilka minut. Jeżeli się spóźnimy
z właściwą interwencją medyczną,
wstrząs wchodzi w fazę nieodwracalną,
gdzie żadne leki nie pomogą. Anafilaksja
często występuje w okresie wakacji,
podróży, na łące, w wodzie, przy uprawianiu sportu. Jako przyczynę zgonu
u tych chorych rozpoznaje się zatrzymanie czynności serca. Szacuje się, że tylko
w Polsce występuje ona co roku u 500
tysięcy do 1,5 mln osób. Jest to więc
ogromny problem medyczny, który jest
często mylony z innymi chorobami
i niewłaściwie leczony.
Kogo może dotyczyć anafilaksja?
Anafilaksja może wystąpić u każdego
chorego, oczywiście znacznie częściej
dotyczy ona alergików. Zatem nieprawdą jest, że jeżeli ktoś nie miał
nigdy wcześniej anafilaksji, to ona
nigdy nie wystąpi. Co gorsza anafilaksja
najczęściej dotyczy ludzi młodych
i dzieci. Szczególnie groźna jest anafilaksja dla osób uczulonych na leki,
pokarmy oraz na jad owadów (osa,
pszczoła, ale nie tylko). Anafilaksję
może też wywołać nagłe oziębienie ciała,
np. wejście do zimnej wody
Bądź wyczulony na alergików!
Twoja porada może uratować życie!
Skieruj ich
do Specjalisty, który
oceni potencjalne
ryzyko anafilaksji.
SUGEROWANA
CENA DETALICZNA:
adrenalinę w ampułko-strzykawce powinien mieć przy sobie
każdy pacjent z:
adrenalinę wzF można
mieć zawsze przy sobie,
ponieważ:
• uczuleniemnajadowadówbłonkoskrzydłych
(nawetjeżelipodlegałimmunoterapii),
• reakcjąanafilaktycznąwwywiadzie,
• uczuleniemnapokarmy,
• anafilaksjąindukowanąwysiłkiem.1
• jestwampułko-strzykawce
do samodzielnegopodania,
• możnająprzechowywaćpoza
lodówkąażdo6miesięcy,
• jestdostępnacenowo.
ADRENALINA WZF 300 mikrogramów/0,3 ml roztwór do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce (Adrenalinum) . Skład jakościowy i ilościowy: 1 ml roztworu zawiera 1 mg adrenaliny w postaci adrenaliny winianu. Jedna dawka 0,3 ml zawiera 300 mikrogramów adrenaliny. Wskazania
do stosowania: Leczenie doraźne w nagłych przypadkach ostrych reakcji alergicznych (anafilaksji), wywołanych przez pokarmy, leki, ukąszenia i użądlenia owadów oraz inne alergeny, jak również w przypadku anafilaksji samoistnej. Dawkowanie i sposób podawania: Preparat
należy wstrzykiwać wyłącznie domięśniowo. Ampułko-strzykawka ma blokadę umożliwiającą podanie jednorazowej dawki 300 mikrogramów adrenaliny. Ze względu na stabilność produktu ampułko-strzykawka zawiera 1 ml roztworu. Po podaniu dawki leku w ampułko-strzykawce
pozostaje 0,7 ml roztworu, ale ampułko-strzykawka nie nadaje się do ponownego użytku i należy ją w bezpieczny sposób usunąć. Preparat należy podawać natychmiast po wystąpieniu objawów ciężkiej reakcji alergicznej (w tym wstrząsu anafilaktycznego). Mogą one wystąpić
w ciągu kilku minut od zetknięcia się z alergenem i zazwyczaj są to: pokrzywka, zaczerwienienie lub obrzęk naczynioruchowy. Objawy o ciężkim przebiegu obejmują układ oddechowy i krążenia. Preparat należy wstrzykiwać tylko w mięsień w przednio-bocznej części uda, nie
wstrzykiwać w mięśnie pośladka. Miejsce, w które wstrzyknięto preparat należy lekko masować przez 10 sekund po wykonaniu iniekcji. Zazwyczaj stosuje się od 0,005 mg/kg mc. do 0,01 mg/kg mc., jednak w niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie większej
dawki. Dorośli i dzieci o masie ciała powyżej 30 kg: zazwyczaj stosuje się 300 mikrogramów (0,3 ml). U dorosłych o większej niż przeciętna masie ciała może być konieczne powtórne wstrzyknięcie, aby odwrócić skutki reakcji alergicznej. W niektórych przypadkach pojedyncza
dawka adrenaliny może być niewystarczająca do całkowitego odwrócenia skutków ostrej reakcji alergicznej. U tych pacjentów wstrzyknięcie dodatkowej dawki (z innej ampułko-strzykawki) może być wykonane po 10-15 minutach. Dzieciom o masie ciała poniżej 30 kg nie można
podać dawki mniejszej niż 300 mikrogramów z odpowiednią dokładnością ze względu na konstrukcję ampułko-strzykawki. Dlatego też mniejsze dawki mogą być stosowane wyłącznie w sytuacjach zagrażających życiu i pod kontrolą lekarza. Przeciwwskazania: nadwrażliwość
na adrenalinę lub którykolwiek ze składników preparatu. UWAGA: w stanach zagrożenia życia nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do zastosowania adrenaliny. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Pacjentów, którym przepisano preparat
należy poinformować o sposobie podawania oraz pouczyć, w jakich sytuacjach preparat należy stosować. Preparat jest przeznaczony do stosowania w sytuacjach zagrożenia życia, wynikającego z wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej. Pacjenci z ryzykiem wystąpienia ciężkiej
reakcji alergicznej, w tym wstrząsu anafilaktycznego powinni nosić przy sobie preparat (w obowiązującym terminie ważności dopuszcza się przechowywanie produktu leczniczego przez okres 6 miesięcy w temperaturze poniżej 25°C). Po zastosowaniu preparatu pacjent
powinien natychmiast uzyskać pomoc lekarską. Należy zachować ostrożność u osób z chorobą serca, np. chorobą wieńcową oraz chorobami mięśnia sercowego (lek może wywołać napad dławicy piersiowej), sercem płucnym, zaburzeniami rytmu serca lub tachykardią.
U pacjentów z nadczynnością tarczycy, schorzeniami sercowo-naczyniowymi (ciężka dławica piersiowa, kardiomiopatia przerostowa z zawężeniem drogi odpływu z lewej komory i komorowe zaburzenia rytmu lub nadciśnienie tętnicze), guzem chromochłonnym,
wysokim ciśnieniem śródgałkowym, ciężką niewydolnością nerek, gruczolakiem gruczołu krokowego prowadzącym do zalegania moczu, hiperkalcemią, hipokaliemią, cukrzycą, a także u pacjentów w podeszłym wieku oraz u kobiet w ciąży istnieje ryzyko wystąpienia
działań niepożądanych po podaniu adrenaliny. Dzieciom o masie ciała poniżej 30 kg nie można podać dawki mniejszej niż 300 mikrogramów adrenaliny z odpowiednią dokładnością ze względu na konstrukcję ampułko-strzykawki. Dlatego też mniejsze dawki mogą
być stosowane wyłącznie w sytuacjach zagrażających życiu i pod kontrolą lekarza. Preparat zawiera pirosiarczyn sodu, który może wywołać reakcje alergiczne, w tym również objawy anafilaktyczne i skurcz oskrzeli u osób z nadwrażliwością, szczególnie u osób
z astmą w wywiadzie. Pacjentów z tymi schorzeniami należy dokładnie poinstruować odnośnie okoliczności, w których mogą stosować preparat. W przypadku wykonywania wstrzykiwań w to samo miejsce może wystąpić martwica, spowodowana zwężeniem
naczyń krwionośnych. Przypadkowe wstrzyknięcie do naczynia może spowodować krwotok mózgowy, spowodowany nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego krwi. Przypadkowe wstrzyknięcie w ręce lub stopy może wywołać nagłe zmniejszenie przepływu krwi
do przylegających tkanek w wyniku zwężenia naczyń. Działania niepożądane: Wystąpienie działań niepożądanych zależy od wrażliwości pacjenta na adrenalinę oraz od podanej dawki. Działania niepożądane występujące często, nawet po podaniu małych dawek
adrenaliny to: kołatanie serca, tachykardia, nadmierna potliwość, nudności, wymioty, trudności w oddychaniu, bladość, zawroty głowy, osłabienie, drżenie, ból głowy, stan lękowy, pobudliwość nerwowa, niepokój, zimne kończyny. Rzadko odnotowywano omamy,
omdlenia, hiperglikemię, hipokaliemię, kwasicę metaboliczną, rozszerzenie źrenic, trudności w oddawaniu moczu z zatrzymaniem moczu włącznie, drżenie mięśni. Działania niepożądane, które występowały po zastosowaniu większych dawek adrenaliny lub u osób
wrażliwych: zaburzenia rytmu serca (migotanie przedsionków lub zatrzymanie czynności serca), nagły wzrost ciśnienia tętniczego (czasami prowadzący do krwotoku mózgowego) oraz skurcz naczyń (np. skóry, błon śluzowych, nerek). Preparat zawiera pirosiarczyn
sodu, który może powodować reakcje alergiczne, w tym reakcje anafilaktyczne lub reakcje zagrażające życiu lub mniej ciężkie napady astmy u osób wrażliwych. Podmiot odpowiedzialny: Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. ul. Karolkowa 22/24,
01-207 Warszawa. www.polfawarszawa.pl. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 10697 wydane przez MZ. Lek wydawany na podstawie recepty. ChPL z dnia 2008.12.16
1. J. Lange, A. Krauze; Adrenalina i jej zastosowanie we wstrząsie anafilaktycznym, Alergoprofil 2007, Vol. 3, Nr 2, 2-5.
ADR-WZF/043/10- 2013
54.99
PLN
w morzu po opalaniu się na plaży
albo wysiłek fizyczny. Odnotowywane
są zgony wśród osób uprawiających
intensywnie sport z powodu anafilaksji.
Musimy zatem pamiętać, że anafilaksja nie jest czymś banalnym i można
ją lekceważyć. Musimy wiedzieć, że
nawet ciężka anafilaksja prowadząca
do wstrząsu i zgonu zazwyczaj zaczyna
się łagodnie, ale nie zawsze tak jest.
Niestety, samo usunięcie przyczyny
anafilaksji nie jest wystarczające do jej
ustąpienia. Pamiętajmy także, że anafilaksji nie można trwale wyleczyć, można
natomiast z nią żyć i zawsze można
sobie pomóc podając adrenalinę. Trzeba
pamiętać o tym, że leki antyhistaminowe i wapno są nieskuteczne
w leczeniu i w profilaktyce anafilaksji,
a jedynym skutecznym lekiem jest
adrenalina. Stąd zalecanie choremu
z anafilaksją wapna i leków antyhistaminowych jest bardzo groźne, bo
stwarza u chorego fałszywe poczucie
bezpieczeństwa i przytłumia ostrożność.
Co farmaceuta powinien
wiedzieć o wstrząsie?
Anafilaksja jest ciężką, uogólnioną
reakcją z nadwrażliwości typu natychmiastowego, rozwijającą się z zajęciem
wielu narządów i układów ciała, która
w najcięższych przypadkach objawia się
skurczem oskrzeli, obrzękiem górnych
dróg oddechowych i/lub niedociśnieniem. Zespół ten może dotyczyć niemal
każdego narządu – najczęściej jednak
płuc, układu krążenia, skóry, przewodu
pokarmowego. Objawy wahają się od
średnio-ciężkiej pokrzywki do wstrząsu
anafilaktycznego i zgonu. Najcięższą
24
formą anafilaksji jest wstrząs anafilaktyczny, który definiujemy, jako ostry
stan zagrożenia życia wywołany reakcją
alergiczną typu natychmiastowego.
Objawy anafilaksji zazwyczaj mają
charakter wielonarządowy i najczęściej
dotyczą skóry, układu oddechowego,
przewodu pokarmowego i układu
krążenia, ale nie są ograniczone tylko
do nich:
 o bjawy ze strony skóry – świąd,
rumień, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy,
 objawy ze strony układu oddechowego – napad kaszlu, ucisk w klatce
piersiowej, duszność, świszczący
oddech, stridor, niedrożność nosa,
wyciek z nosa,
 o bjawy ze strony przewodu pokarmowego – ból brzucha, nudności,
wymioty, wzmożenie perystaltyki
jelit, biegunka,
 o bjawy ze strony układu krążenia
i układu nerwowego – omdlenie z/lub
bez utraty przytomności, splątanie,
spadek ciśnienia tętniczego, tachykardia, ból w klatce piersiowej,
 o bjawy ze strony innych narządów
– świąd warg, języka, podniebienia,
obrzęk warg i języka, obrzęk tkanek
oczodołów, przekrwienie spojówek,
łzawienie, silne skurcze w podbrzuszu, parcie na pęcherz moczowy,
mimowolne oddanie moczu,
naczyniowe bóle głowy
(typowo opisywane jako
uczucie „tętnienia”
w głowie), zawroty głowy.
Lekiem ratującym życie
chorym z anafilaksją jest adrenalina. Każdy chory zagrożony
ryzykiem wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, szczególnie w przypadku
alergii pokarmowej, alergii na leki czy
alergii na jad owadów, powinien zawsze
posiadać przy sobie ampułko-strzykawkę z adrenaliną. Żeby adrenalina
zadziałała, musi być odpowiednio
podana – najlepiej domięśniowo. Jedna
ampułko-strzykawka jest często niewystarczająca, chory powinien mieć
co najmniej dwa opakowania. Adrenalina we wstrząsie anafilaktycznym
działa bardzo szybko poprzez hamowanie wyzwalania mediatorów
z komórek tucznych i bazofilu, uszczelnienie naczyń włosowatych, działanie
p. obrzękowe, hamuje skurcz mięśni
gładkich w oskrzelach, zapobiega spadkowi ciśnienia tętniczego.
Leczenie reakcji anafilaktycznej należy
podjąć natychmiast po stwierdzeniu
objawów ogólnych. Nawet pozornie
błahy, nagły napad kichania, swędzenie i zaczerwienienie skóry. Leczenie
wstrząsu rozpoczynamy w chwili
wystąpienia ostrych objawów reakcji
anafilaktycznej (duszność krtaniowa
lub oskrzelowa, gwałtownie narastające
obrzęki tkanek miękkich jamy ustnej
i gardła, narastająca tachykardia,
hipotensja). Zgon jest często związany
z opóźnieniem włączenia właściwego
leczenia.
Jak farmaceuta może pomóc pacjentom z alergią przygotować się na
anafilaksję i wstrząs?
Każdemu choremu, który zgłasza
objawy anafilaksji, farmaceuta powinien powiedzieć, że może to być groźna,
wręcz śmiertelna choroba. Powinien
zalecić pacjentowi wizytę u lekarza
i powiedzieć choremu, żeby zwrócił
uwagę lekarza, że jego objawy wskazują
na anafilaksję. Jedynym skutecznym
lekiem ratującym życie w anafilaksji
jest adrenalina, ale lek ten musi być
zalecony przez lekarza. Inne leki nie
mają udowodnionej skuteczności
w leczeniu anafilaksji i można je przyrównać do placebo. Kolejne zalecenie
to unikanie czynników wywołujących
dolegliwości. W przypadku alergii na
jad owadów, chory powinien być bezwzględnie odczulany. Takie odczulanie
jest skuteczne prawie u każdego
chorego.
@
Kwas acetylosalicylowy
w dawce 1000 mg
lekiem z wyboru w pierwszej
linii leczenia migreny
autor: lek. spec. Rafał Mierzyński
Polskie Towarzystwo Bólów Głowy
L
ekami pierwszego wyboru
w terapii napadów migreny
o lekkim-umiarkowanym
nasileniu są preparaty z grupy
niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz leki przeciwbólowe. Ich wysoka skuteczność
została potwierdzona w licznych
badaniach klinicznych. Celem
postępowania leczniczego jest
możliwie szybkie przerwanie
napadu bólu. Leki te są zazwyczaj
bardzo dobrze tolerowane. Nie bez
znaczenia jest również ich niska
cena. Powyższe preparaty mogą
być również stosowane w terapii
ciężkich napadów migreny, jeżeli
w przeszłości uzyskiwano dobrą
odpowiedź kliniczną.
Europejskie wytyczne (Europejskiej Federacji Towarzystw Neurologicznych – EFNS z 2009 r.)
dotyczące farmakologicznego leczenia migreny klasyfikują leczenie
jako skuteczne według następujących kryteriów ocenianych po
zażyciu leku:
Migrena jest zaburzeniem neurologicznym,
charakteryzującym się intensywnym bólem głowy,
często w obecności innych objawów, które mogą
trwać przez wiele godzin albo, sporadycznie, dni.
Jest częstym pierwotnym bólem głowy (ok. 12%
populacji krajów zachodnich), powodującym duże
obciążenia finansowe i społeczne ze względu na
rozpowszechnienie i wywoływaną niesprawność.
W rzeczywistości migrena jest jednym z 20 ostrych
schorzeń utrudniających codzienne funkcjonowanie.
 b rak bólu po 2 godzinach,
 z mniejszenie nasilenia bólu
z umiarkowanego lub dużego do
niewielkiego lub całkowitego,
p
owtarzalna skuteczność
w 2 z 3 napadów,
 b ez nawrotu bólu i zażywania kolejnego leku w ciągu 24
godzin po skutecznym leczeniu
(tzw. trwałe ustąpienie bólu).
Jak już wiemy, podstawowym
warunkiem zadowalającej poprawy
dolegliwości (znacząca redukcja
lub ustąpienie bólu w ciągu
2 godzin od podania leku) jest
przyjęcie leku możliwie wcześnie (na początku napadu) oraz
w odpowiednio wysokiej dawce.
Lekami pierwszego wyboru
w terapii napadów migreny o nasileniu lekkim lub umiarkowanym
są doustne preparaty z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz leki przeciwbólowe. Ich
wysoka skuteczność, a wśród nich
kwasu acetylosalicylowego – ASA,
(w dawce 900-1000 mg) została
ASA pomaga
w łagodzeniu
migrenowego
bólu głowy
przed
upływem
2 godzin u
ponad połowy
badanych
25
R E K L A M A opieka farmaceutyczna
Warunkiem
skutecznego
leczenia
napadu
migreny
za pomocą
ASA jest
zastosowanie
leku
w odpowiednio
dużej dawce
(1000 mg)
potwierdzona licznymi badaniami
klinicznymi. Wytyczne EFNS
z 2009 r. umieściły ten lek na
liście preparatów z udowodnioną
skutecznością leczenia napadów
migreny z najwyższą klasą rekomendacji – A.
 c horoby żołądka lub krwawienie z wrzodu żołądka,
p
roblemy z krzepnięciem krwi,
 a stma aspirynowa,
 i stniejące dzwonienie i szumy
uszne,
 l eczenie migreny u dzieci.
ASA pomaga w łagodzeniu migrenowego bólu głowy przed upływem
2 godzin u ponad połowy badanych
(na podstawie pracy podsumowującej dane z 13 niezależnych badań,
w których używano ASA w monoterapii lub w połączeniu z antyemetykiem, opublikowanej w Cochrane
Systematic Review). Badacze
uwzględnili dane dotyczące 4222
uczestników badań i stwierdzili,
że poważny lub umiarkowany ból
migrenowy jest uśmierzany
u jednej czwartej osób w czasie do
dwóch godzin po przyjęciu jednorazowo 900 do 1000 mg ASA.
U połowy osób ból głowy jest redukowany do łagodnego.
Pamiętajmy, że ASA nie będzie
skuteczne we wszystkich typach
bólów głowy, a pacjenci z ciężkimi
lub bardzo częstymi dolegliwościami mogą wymagać silniejszego
leku – tryptanu lub leczenia
zapobiegawczego, czyli prewencji
bólów migrenowych (włączenia
terapii profilaktycznej u specjalisty migrenologa).
ASA jest lekiem pierwszego rzutu
w migrenie i bólach głowy typu
napięciowego, niezależnie od ich
intensywności (według raportu opublikowanego przez trzech czołowych
ekspertów bólu głowy z Austrii,
Niemiec i Norwegii, w czasopiśmie
„Cephalgia”). Warunkiem skutecznego leczenia napadu migreny za
pomocą ASA jest zastosowanie
leku w odpowiednio dużej dawce
(1000 mg). Duża skuteczność ASA
w napadzie migreny potwierdzona
w omawianej metaanalizie znalazła już wcześniej odzwierciedlenie
w europejskich i amerykańskich
wytycznych dotyczących leczenia
bólów głowy.
Częstym skutkiem ubocznym stosowania kwasu acetylosalicylowego
jest podrażnienie żołądka. Pozostałe obejmują: zwiększoną skłonność do krwawień i dzwonienie
w uszach (szumy uszne). Te skutki
uboczne mogą wchodzić w grę
w przypadku dużych i częstych
dawek ASA stosowanych w
leczeniu bólów głowy. Należy
rozważyć wtedy stosowanie
prewencyjne inhibitora
pompy protonowej (IPP).
Oto kilka przypadków,
w których przyjmowanie ASA
jest przeciwwskazane:
Podsumowując, należy polecić
doraźnie ASA w leczeniu migreny
każdemu pacjentowi z łagodnymi
lub umiarkowanymi objawami
migreny, u którego ataki zdarzają
się od jednego do trzech razy
w miesiącu. Zgodnie z aktualnymi
wytycznymi, zalecana dawka
ASA wynosi jednorazowo
1000 mg.
Literatura:
1. Maria Łukasik, Michał K. Owecki,
Wojciech Kozubski Leczenie doraźne
i profilaktyka napadów migreny Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2012; 7,
1: 7-18.
2. Beata Gawłowicz-Działo Bóle migrenowe głowy – farmakoterapia Biuletyn
Podkarpacka Okręgowa Izba Aptekarska
4 (199,200,201/2012).
3. Migraine and Tension Headache Diagnosis and Treatment Guideline 2011.
4. Michał K. Owecki, Maria Łukasik,
Wojciech Kozubski, Współczesne zasady
farmakoterapii migreny, Nowiny Lekarskie 2011, 80, 2, 116-125.
5. V. Kirthi, S. Derry, R.A. Moore, H.J.
McQuay Aspirin with or without an
antiemetic for acute migraine headaches in adults Cochrane Database of
Systematic Reviews 2010;4: CD008 041.
DOI: 10.1002/14 651 858.CD008 041.
pub2 S. Eversa, J. A´ frab, A. Fresea,c, P.
J. Goadsbyd,e, M. Lindef, A. Mayg and P.
S. Sa´ndor EFNS guideline on the drug
treatment of migraine – revised report of
an EFNS task force European Journal of
Neurology 2009, 16: 968-981.
@
26
psychologia
Jak nie tworzyć
trudnego pacjenta
autorki:
dr n. farm. Ewa Brzezińska
trener biznesu, wykładowca Executive MBA
przy Uniwersytecie Łódzkim, coach
Bożena Kowalczyk
socjolog, trener biznesu, wykładowca
S
ytuacje trudne ze względu na
przyczyny ich występowania
i stopień osobistego wpływu na
nie możemy podzielić na trzy grupy:
1. C
zynniki zewnętrzne – na które nie
mamy wpływu (przykładem może
być pogoda).
2. P
acjent – na którego zachowania
emocjonalne/trudne mamy co
najwyżej wpływ 50% (tak jak na
zachowanie kogokolwiek z naszego
otoczenia).
3. F
armaceuta – na swoje własne
decyzje, zachowania i wybory
mamy wpływ w 100%.
Pogrupowanie sytuacji (na te,
na które mamy 0%, 50% i 100%
wpływu) pozwoli na spojrzenie na nie
z innej, bardziej racjonalnej perspektywy. W konsekwencji zabieg ten
umożliwi świadomy wybór narzędzi
pozwalających na niedopuszczenie
do trudnej sytuacji lub jej pozytywne
rozwiązanie.
Pierwszą przyczyną sytuacji trudnych w aptece są CZYNNIKI
ZEWNĘTRZNE, niezależne od farmaceuty i pacjenta. Najczęściej jest
to skutek zarządzeń wprowadzanych
przez Ministerstwo Zdrowia i NFZ.
Zaliczyć do nich można zmiany
w przepisach dotyczących refundacji
leków czy nowe zasady wystawiania
i realizacji recept. W tej grupie mieszczą się również: brak danego leku
w hurtowniach, kolejka w aptece bądź
błędnie wypisana przez lekarza recepta. Chociaż są to sytuacje niezależne
28
Komunikowanie się z pacjentem w aptece to przede
wszystkim wymiana informacji – czyli logiczny i racjonalny
aspekt komunikacji (np. wywiad, edukowanie, instruowanie
itp.). Jest to często także zdarzenie emocjonalne.
Może pojawić się zarówno wdzięczność za okazaną przez
farmaceutę pomoc, jak i zdenerwowanie oraz inne negatywne
emocje. Poniżej omówimy sytuacje, w których pojawiają się
napięcia i problemy w kontakcie farmaceuta – pacjent.
od farmaceuty (0% wpływu), musi
on radzić sobie nie tylko z własnym
dyskomfortem, ale przede wszystkim
z negatywnymi emocjami pacjentów.
W tym przypadku pozostaje jedynie
przekazywanie stosownych informacji
(odnośnie przepisów i procedur – choć
nie zawsze zmieni to emocje pacjenta)
i łagodzenie sytuacji poprzez używanie tzw. zwrotów empatycznych.
EMPATIA to umiejętność trafnego
rozpoznawania emocji przeżywanych przez inną osobę i wyrażania
zrozumienia dla jej uczuć. Wyrazić ją
można poprzez słowa i zwroty, które
są „balsamem łagodzącym” na trudne
sytuacje. Przykładem takich zwrotów
są: „Przykro mi”, „Rozumiem Pana
odczucia”, „Bardzo Pani współczuję”, „To musiało być dla Pani bardzo
uciążliwe”, „Rozumiem, co ma Pan
na myśli..”, „Bardzo mi przykro
z tego powodu”, „Przepraszam za to,
że Pan tak to odczuł” czy „Rozumiem,
że może Pan być zdenerwowany”.
Pamiętamy przy tym, że empatia nie
oznacza przyznawania pacjentowi
racji w każdej sytuacji i brania na
siebie odpowiedzialności, to jedynie
wyraz zrozumienia dla jego położenia
lub odczuć.
Drugim źródłem trudnych sytuacji
w aptece są zachowania i postawy
niektórych PACJENTÓW. Bezradność lub agresja, ironia i drwina
lub inwektywy, roszczeniowość lub
zarzuty (dotyczące złej woli czy braku
kompetencji), to tylko niektóre
z zachowań, z którymi spotykają się
na co dzień farmaceuci. O podzielenie
się własnymi doświadczeniami poproszeni byli uczestnicy prowadzonych
przeze mnie ubiegłorocznych warsztatów „Komunikacja w sytuacjach
trudnych w aptece”. Przytaczane
przez nich przykłady ilustrujące trudne zachowania pacjentów czasami wywoływały wesołość, ale jednocześnie
uświadamiały wyzwania, z jakimi
muszą się mierzyć farmaceuci.
Zachowanie pacjenta to sytuacja, na
którą mamy tylko częściowy wpływ
(zwykle najwyżej 50%). Pacjenci
przychodzą do apteki z różnymi emocjami wywołanymi np. obawą
o własne zdrowie czy zdrowie bliskich,
złym samopoczuciem wynikającym
z choroby, stresem dnia codziennego,
życiem w nieustannym pośpiechu czy
zdenerwowaniem. Często nie potrafią nad nimi zapanować z powodu
braku kultury osobistej, sposobu
bycia czy typu charakterologicznego.
Możemy wówczas, zależnie od sytuacji, wykazać się empatią, stosować
komunikacyjne „środki łagodzące”
lub asertywne techniki służące do
obrony siebie, gdy pacjent zachowuje
się niegrzecznie czy wręcz agresywnie.
Należy jednak pamiętać, że to, czy
nasza postawa i komunikaty zmienią
zachowanie „trudnego pacjenta” w tej
sytuacji tylko w 50% zależy od nas,
a w 50% od nich samych.
Na trzecie źródło trudnych sytuacji w aptece mamy 100% wpływu.
psychologia
Często świadome, bądź nieświadome
zachowania farmaceuty powodują, że
sam „wytwarza” trudnego pacjenta.
Niezwykle istotny jest wstępny etap
komunikowania, tzw. efekt pierwszego
wrażenia, na który składają się
w głównej mierze zachowania niewerbalne (wyraz twarzy, gesty, sposób
patrzenia, postawa ciała, ton głosu).
Ważne też są pierwsze słowa wypowiadane podczas nawiązywania kontaktu.
Do „grzechów głównych” farmaceutów, czyli zachowań odbieranych przez
pacjentów negatywnie, należą:
 WR
AŻENIE IGNOROWANIA OBECNOŚCI PACJENTA (zaaferowanie
innymi sprawami, porządkowanie
miejsca pracy, kontynuowanie
rozmowy telefonicznej);
 BRAK KONTAKTU WZROKOWEGO
(szczególnie w pierwszej chwili –
pacjent chce być zauważony!);
 NIEW
ŁAŚCIWA MIMIKA (kamienna twarz, ironiczny uśmiech itp.);
 NIEWŁAŚCIWY TON GŁOSU
(pouczający, mechaniczny, znudzony, poirytowany itp.);
 BRAK STANDARDOWYCH FOR-
„ZAKAZANE ZWROTY” – TRANSFORMACJA JĘZYKA
ZAMIAST
MOŻNA POWIEDZIEĆ
Musi Pan.
Ma Pan dwie możliwości w tej sytuacji.
Nie ma Pani racji.
Przepisy stanowią, że…
Nie rozumie Pan.
Wyjaśnię to może Panu ponownie.
To niemożliwe, tego się nie da zrobić.
To, co możemy zrobić w tej sytuacji, to...
Nie ma tego leku.
Ten lek będzie… Mogę zaproponować...
Nie wiem.
Zaraz to sprawdzę.
Nie zajmujemy się robieniem leków na zamówienie wg receptury.
Przygotowywaniem leków wg receptury zajmuje się apteka X…
Nic więcej nie mogę dla Pani zrobić.
To wszystko, co mogę dla Pani zrobić.
Nie chciałbym Pani wprowadzić w błąd
(słowo błąd może wywołać niepokój, obawy pacjenta).
Pomogę Panu rozwiązać ten problem (nie
używajmy słowa problem tam, gdzie chodzi
o prostą sprawę).
Chciałabym podać Pani poprawne wskazówki dotyczące dawkowania tego leku.
Pomogę Panu poradzić sobie z tą sytuacją.
MUŁEK GRZECZNOŚCIOWYCH
(„dzień dobry”, „dziękuję”, „proszę”, „do widzenia”, „zapraszamy
ponownie”).
Efekt pierwszego wrażenia jest trwały i
może wpłynąć na dalszy przebieg relacji
farmaceuta – pacjent. Dla niektórych
osób szczególnie ważny jest sposób, w
jaki zostali potraktowani. Obrażają się,
gdy poczują się zignorowani czy potraktowani „z góry”. Mogą wręcz przestać
odwiedzać aptekę, gdzie poczuli się jak
nieproszeni goście. Wracając do wskazanych przez nas typów komunikacyjnych (artykuł w poprzednim wydaniu
„Farmacji Praktycznej” – nr 1-2/72
styczeń-luty 2014 r.), tak postąpi źle
potraktowany pacjent o stylu przyjacielskim (zielony). Natomiast osoba
o stylu zadaniowym (czerwony) może
w tej sytuacji stać się niegrzeczna
i apodyktyczna. Warto więc inwestować
w pozytywne pierwsze wrażenie.
Baczną uwagę należy również zwrócić
na język, którym się posługujemy.
Jak bowiem podkreślają psychologowie, są zwroty, które wywołują
negatywne reakcje emocjonalne osób,
do których są skierowane. Należą
do nich: „Jest Pan w błędzie”, „Musi
Pani”, „Nie rozumie Pan”, „To Pan
nie ma racji”, „Niech się Pani nie
denerwuje”, „Proszę się uspokoić”.
Mechanizm ich działania polega na
tym, że odbierane są przez pacjentów
jako ingerencja na ich terytorium
psychologiczne poprzez swoją formę
nakazów, zakazów czy ocen. Z tego
powodu mogą wywoływać silny opór
i natychmiastową odpowiedź:
„Ja nic nie muszę”, „Będę się denerwować, bo tak chcę i nie będzie mi
Pani mówiła, co mam czuć” albo też
prowadzić do „słownego ping-ponga”:
„To Pani właśnie nie ma racji”.
Zwykle negatywne reakcje wywołuje
w nas słowo NIE i zwroty będące jego
pochodnymi: „Nie ma”, „Nie można”,
„Nie wiem”. Może ono zniechęcić czy
rozdrażnić pacjenta, szczególnie gdy
pojawia się na początku pierwszego
zdania wypowiedzianego przez farmaceutę. Taką odmowę w psychologii
określa się mianem „drzwiami
w twarz”. Oczywistym jest, że czasami nie ma danego leku w aptece,
że nie można zrealizować
mylnie wystawionej recepty
itp. Zazwyczaj jest jakieś
wyjście z sytuacji, które
można zaproponować. Dlatego
w komunikacji z pacjentem
powinniśmy zaczynać od tego, co mo-
żemy zrobić w danej sytuacji, a nie od
tego, czego nie możemy. Warto zrobić
przegląd naszych własnych, zwyczajowo używanych słów i zwrotów
słownych, poszukując tych „zakazanych” i znaleźć dla nich „zamienniki”
o lepszym działaniu. Podpowiedzi
znajdą Państwo w tabeli.
Świadomość tego, na co nie mamy
wpływu, mamy wpływ częściowy lub
całkowity, pozwoli zdystansować się
względem trudnych sytuacji w kontaktach z pacjentami. Dzięki temu
można uniknąć wypalenia zawodowego i nawet w trudnych sytuacjach
bez stresu wchodzić w relację
z pacjentem. Umiejętność wykorzystania zwrotów empatycznych, efektu
pierwszego wrażenia oraz zamiany
zakazanych zwrotów na bardziej
użyteczne wymaga treningu i czasu.
Natomiast wprowadzenie nowych
nawyków pozwoli na rozładowanie
negatywnych emocji będących źródłem wielu trudnych sytuacji
w aptece.
@
29
prowadzenie apteki
Kontrola skarbowa
– co warto wiedzieć
rozmawiał: Łukasz Kuźmiński
redaktor naczelny „Farmacji Praktycznej”
W przypadku
ujawnienia
nieprawidłowości
podstawową
konsekwencją
jest konieczność zapłacenia zaległości
podatkowej
z odsetkami
Na pytania dotyczące przebiegu oraz zasad
przeprowadzania kontroli skarbowych
w aptekach odpowiada Alicja Jurkowska
z Urzędu Kontroli Skarbowej w Warszawie.
C
zy kontrola skarbowa
w aptece różni się od tych
przeprowadzanych w innych przedsiębiorstwach?
Kontrola skarbowa u przedsiębiorcy prowadzącego aptekę nie
różni się niczym od kontroli
u każdego innego podatnika.
Co w takim razie jest przedmiotem kontroli skarbowej w aptece?
Przedmiotem kontroli skarbowej jest
przede wszystkim kontrola rzetelności
deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania
i wpłacania podatków stanowiących
dochód budżetu państwa, a także
innych należności pieniężnych
budżetu państwa. Zakres kontroli
skarbowej wskazany w art. 2 ustawy
o kontroli skarbowej obejmuje jeszcze
inne zagadnienia, ale nie dotyczą one
wszystkich podatników. W przypadku korzystania przez podatnika,
np. ze środków pochodzących z Unii
Europejskiej lub międzynarodowych
instytucji finansowych kontroli podlega celowość i zgodność z prawem
gospodarowania tymi środkami.
Podkreślenia wymaga fakt, że zawsze
w wydanym postanowieniu o wszczęciu postępowania kontrolnego wskazany jest zakres oraz okres objęty
kontrolą.
Czy kontrolerzy urzędu skarbowego zapowiadają swoją wizytę?
Czy mają prawo pojawić się bez
zapowiedzi – jeśli tak, to w jakich
okolicznościach?
30
Organ kontroli skarbowej zawiadamia kontrolowanego o zamiarze
wszczęcia kontroli skarbowej.
Po upływie 7 dni, ale nie później
niż przed upływem 30 dni od
daty doręczenia zawiadomienia
o zamiarze wszczęcia kontroli,
organ wszczyna postępowanie kontrolne poprzez doręczenie postanowienia o wszczęciu. Nie zawsze
jednak organ zawiadamia
o zamiarze wszczęcia kontroli.
Takie szczególne przypadki zostały
wskazane w art. 282c ustawy ordynacja podatkowa.
Jakie wymogi musi spełniać
apteka w kontekście kontroli
skarbowej?
W przypadku prowadzenia postępowania kontrolnego każdy kontrolowany ma prawa i obowiązki,
z którymi zapoznaje się w otrzymanych podczas wszczęcia dokumentach. Są to prawa i obowiązki
wynikające z rozdziału 5 ustawy
o swobodzie działalności gospodarczej, rozdziału 3 ustawy o kontroli
skarbowej oraz działu VI ustawy
ordynacja podatkowa. Dotyczą one
wszystkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą,
a więc prowadzących apteki również.
Jakie konsekwencje spadają
na placówkę i jej kierownictwo
w sytuacji wykrycia przez kontrolerów nieprawidłowości?
W przypadku ujawnienia nieprawidłowości w rozliczeniach podatwww.farmacjapraktyczna.pl
prowadzenie apteki
Podstawa
prawna:
Postępowania kontrolne,

bez względu na branżę czy specyfikę działalności podatnika,
prowadzone są zawsze zgodnie
z przepisami wynikającymi
z ustawy o kontroli skarbowej
z dnia 28 września 1991 r.
oraz ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. ordynacja podatkowa.
 Poza postępowaniami
kontrolnymi inspektorzy mogą
pojawić się bez zawiadomienia
w każdym punkcie handlowym
czy usługowym w ramach
prowadzonych postępowań
mandatowych. Jako finansowy
organ postępowania przygotowawczego, w świetle przepisów
ustawy kodeks karny skarbowy z dnia 10 września 1999 r.
(Dz.U.2013.186 j.t.) inspektor
kontroli skarbowej upoważniony
jest do nakładania kar grzywny
w drodze mandatu karnego za
wykroczenia skarbowe przewidziane w tej ustawie. Najczęściej jest to brak ewidencjonowania sprzedaży na kasach
fiskalnych lub nie wydawanie
paragonów klientom.
kowych podstawową konsekwencją
jest konieczność zapłacenia zaległości podatkowej wraz z odsetkami. Ponadto kierujący firmą
muszą się liczyć z ewentualnymi
karami wynikającymi z przepisów
ustawy kodeks karny skarbowy.
Jeżeli w toku postępowania przygotowawczego stwierdzone zostanie, że ich działanie wyczerpało
znamiona czynu zabronionego,
poniosą karę przewidzianą w tej
ustawie.
Co w sytuacji, kiedy kierownik/
właściciel apteki nie zgadza się
z ustaleniami pokontrolnymi –
czy ma prawo do odwołania?
Jakie prawa mu przysługują?
łanie składa się za pośrednictwem
dyrektora urzędu kontroli skarbowej do dyrektora Izby Skarbowej
właściwej ze względu na siedzibę
kontrolowanego.
Jakie błędy stwierdzane są
najczęściej podczas kontroli
w aptekach?
Urząd nie prowadzi statystyki
zawierającej informacje o rodzaju
nieprawidłowości ujawnionych
w toku kontroli w poszczególnych
branżach. Generalnie są to uszczuplenia podatkowe wynikające
z korzystania z „pustych faktur”,
zaniżanie podatku VAT lub wyłudzanie jego zwrotu, bądź przerzucanie dochodów na podmioty
powiązane.
@
W sytuacji, gdy podatnik
nie zgadza się z ustaleniami,
postępowanie kontrolne
kończy się wydaniem decyzji, od
której służy odwołanie. Odwo-
31
REKLAMA
prowadzenie apteki
Ryzyko
zabezpieczone
autor: Agnieszka Wrzesień
dziennikarka specjalizująca się w tematyce
medycznej i ochrony zdrowia, publikuje m.in.
na łamach „Newsweeka” i „Medical Tribune”
Ubezpieczając
placówkę
na wypadek
nieprzewidzianych zdarzeń
losowych
warto uzupełnić polisę
o dodatkowe
zabezpieczenia
typowe dla
działalności
aptekarskiej
32
Oprócz standardowego ubezpieczenia dla przedsiębiorców,
właściciele aptek powinni zastanowić się nad ochroną
uwzględniającą charakterystyczne dla ich branży ryzyka.
Przedstawiamy kilka godnych uwagi ofert.
N
a ochronę ubezpieczeniową
dla właścicieli aptek można
spoglądać dwojako. Po pierwsze,
jest to polisa – do pewnego zakresu
działalności – taka sama, jak ochrona
dla każdego innego przedsiębiorstwa.
Istnieje bowiem grupa uniwersalnych
ryzyk, które są jednakowe dla wszystkich branż bez wyjątku. Z drugiej
strony są jednak sytuacje wynikające
ze specyfiki prowadzenia apteki – przed
nimi również warto się chronić, uzupełniając tym samym podstawowy zakres
ubezpieczenia. – Biorąc pod uwagę
kwestie gospodarcze, apteka to biznes
jak każdy inny, ponieważ jej właściciel
posiada firmowe mienie, zatrudnia pracowników, prowadzi działalność w ściśle
określonej lokalizacji i przyjmuje w niej
klientów. Ubezpieczenie wiąże się więc
w pierwszej kolejności z podstawowymi
elementami ochrony, które zapewnią
ochronę na wypadek nieprzewidywalnych zdarzeń losowych, które mogą
narazić na straty finansowe. Mając taką
polisę, farmaceuta może dokupić do
niej dodatkowe ubezpieczenie dotyczące
działalności aptekarskiej – mówi Marta
Mazaraki z Gothaer TU S.A.
Gothaer
Ubezpieczenie „Przedsiębiorca”
w podstawowym zakresie zapewnia
ochronę na wypadek pożaru i innych
zdarzeń losowych, m.in. powodzi,
uderzenia pioruna, huraganu, gradu,
zalania, osunięcia się ziemi czy wybuchu. Posiadacz polisy może także
rozszerzyć zakres ubezpieczenia
o kradzież z włamaniem, dewastację,
stłuczenie szyb oraz szkody powstałe
w transporcie (cargo). Wymienione
ryzyka dotyczą majątku firmy (np.
maszyn i urządzeń wyposażenia,
budynku, mienia przyjętego do
sprzedaży lub w celu wykonania
zleconej usługi). Warto też pamiętać
o ubezpieczeniu odpowiedzialności
cywilnej (OC) z tytułu prowadzonej
działalności i posiadania mienia,
które zabezpiecza finanse właściciela
apteki w przypadku roszczeń osób
trzecich (pacjentów), związanych np.
ze zniszczeniem ich własności lub
doznanym uszczerbkiem na zdrowiu
(np. skręcenie nogi na schodach przed
wejściem do apteki). W tym przypadku ubezpieczony samodzielnie ustala
sumę ubezpieczenia, czyli maksymalną kwotę, na jaką chroniony będzie
firmowy majątek. Tę podstawową
polisę warto uzupełnić o klauzulę
ubezpieczenia aptek. Zapewnia ona
ochronę na wypadek szkody powodującej konieczność ponoszenia kosztów
utylizacji zniszczonych leków – do
kwoty 10 tys. zł. Ponadto kierownik
apteki może liczyć nawet na 20 tys. zł
odszkodowania, gdy poniesie straty
finansowe w wyniku utraty dokumentów (recept) niezbędnych do refundacji leków. Właściciel placówki może
też poszerzyć zakres ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej o szkody
osobowe związane ze sprzedawanym
produktem. To znaczy, że ubezpieczyciel pokryje szkody (wypłata do 50 tys.
zł) powstałe wówczas, gdy farmaceuta
omyłkowo wyda pacjentowi niewłaściwy bądź przeterminowany lek.
prowadzenie apteki
PZU
W pakiecie „Apteka” właściciel apteki
sam decyduje o zakresie ubezpieczenia.
Jedynym warunkiem skorzystania z
ochrony ubezpieczeniowej w ramach
tej polisy jest wykupienie minimum
dwóch ubezpieczeń, z czego obowiązkowo – zabezpieczającego mienie od ognia
i innych żywiołów. Ubezpieczenie daje
pełną ochronę majątku apteki od ryzyka
OC (m.in. szkody wyrządzone osobom
trzecim, np. niewykonanie lub nienależyte wykonanie leku recepturowego).
Warto pamiętać, że pakiet „Apteka”
może służyć w każdym banku lub firmie
leasingowej jako zabezpieczenie kredytu.
Ubezpieczyciel gwarantuje liczne zniżki
(np. za stosowanie zabezpieczeń przeciwpożarowych czy antywłamaniowych), a
także możliwość ratalnych spłat składki
(do 4 rat bez dodatkowych opłat). Pakiet
można uzupełnić o dodatkowe klauzule
ubezpieczenia, choćby od przepięć czy
niezachowania parametrów temperatury
(np. w lodówkach). Warto również zwrócić uwagę na ubezpieczenia uzupełniające. Na przykład na „Dodatkowe grupowe ubezpieczenie z Kartą apteczną”
czy „Dodatkowe ubezpieczenie z Kartą
apteczną”, które zapewniają dodatkowe
świadczenie w razie pobytu w szpitalu i
konieczności zakupienia np. leków.
Allianz
Pakiet „Allianz Apteka Plus” chroni
przed finansowymi skutkami takich
zdarzeń, jak m.in.: pożar, uderzenie
pioruna, eksplozja, dym i sadza, silny
wiatr, grad, powódź, zalanie przez osoby trzecie oraz kradzież z włamaniem.
Oferta obejmuje koszty utylizacji leków
zniszczonych wskutek zdarzeń objętych
ochroną ubezpieczeniową czy recycling
maszyn oraz urządzeń znajdujących
się w aptece. Ubezpieczyciel pokrywa
również koszty utraty dokumentów
niezbędnych do refundacji leków.
Dodatkowo właściciel apteki może liczyć
na zwrot kosztów, które musi ponieść
w wyniku zdarzenia podlegającego
ubezpieczeniu (np. koszty porządkowe
po zdarzeniu, koszty przeniesienia ubezpieczonych rzeczy do lokali zastępczych,
a nawet zwrot wydatków poniesionych
na poinformowanie pacjentów o nowej,
zastępczej lokalizacji apteki). Ten
podstawowy pakiet można rozszerzyć o
ubezpieczenia NNW czy ubezpieczenia
OC (np. wynikające ze specyfiki zawodowej farmaceutów). Warto podkreślić,
że wysokość składki w ofercie dla
farmaceutów jest niższa niż w standar-
34
dowym pakiecie „Allianz Biznes Plus”.
Z kolei z obszaru ubezpieczeń na życie
Allianz oferuje program „Rodzina Medica”, obejmujący grupowe ubezpieczenie na życie dla farmaceutów. Zarówno
składka jak i warunki umowy są korzystniejsze w porównaniu z podobnym
ubezpieczeniem dla innego podmiotu.
Dodatkowo ubezpieczenie może zostać
zawarte już w grupie 2-osobowej.
Klient wspólnie z agentem, posługując
się kilkoma modułami zawierającymi
świadczenia zabezpieczające finansowo
na wypadek śmierci, chorób, wypadków
i innych zdarzeń losowych, może zbudować zakres ubezpieczenia dostosowany
do indywidualnych oczekiwań (kilkaset
kombinacji do wyboru).
Compensa
Tu właściciela apteki zainteresować
może pakiet „Compensa Firma”.
Ubezpieczenie to gwarantuje szeroki i elastyczny zakres ochrony – od
ubezpieczenia lokalu, budynku, poprzez
ubezpieczenie aranżacji apteki, gablot,
na lekarstwach, kosmetykach i parafarmaceutykach kończąc. Ubezpieczony płaci tylko za to, czego potrzebuje
(ubezpieczenia od ryzyk, które sam
wybierze). Dodatkowo może liczyć na
pakiety zniżek (np. przy ubezpieczeniu
samochodów firmy). Warto również
pomyśleć o ubezpieczeniu z tytułu
prowadzenia działalności i posiadania mienia, np. OC za szkody
wyrządzone pracownikom (OC
pracodawcy), OC za szkody wyrządzone przez podwykonawcę (OC
podwykonawcy), OC z tytułu wykony-
wania zawodu farmaceuty, czy o ubezpieczeniu pracowników od następstw
nieszczęśliwych wypadków (NNW).
Ponadto Compensa oferuje usługę
assistance, czyli wsparcie fachowca
(informatyka), pomoc medyczną w razie
nieszczęśliwego wypadku czy dostęp do
infolinii prawnej. Właściciel apteki może
również skorzystać z oferty dodatkowej,
np. ubezpieczyć komputery, drukarki,
kasy fiskalne od szkód elektrycznych czy
zepsucia leków, szczepionek na skutek
awarii urządzeń chłodniczych i przerwy
w dostawie prądu.
Concordia
Pakiet ubezpieczeniowy „Apteka”
obejmuje ubezpieczenie mienia od ognia
i innych zdarzeń losowych, od kradzieży
z włamaniem i rabunku, ubezpieczenie
szyb i innych przedmiotów od stłuczenia
i pęknięcia czy ubezpieczenie sprzętu
elektronicznego. W pakiecie jest także
ubezpieczenie od „Następstw Nieszczęśliwych Wypadków” (NNW) oraz ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
(OC) aptek i farmaceutów. Interesującą
propozycją może być ubezpieczenie
ochrony prawnej dla farmaceutów.
Dotyczy ono pokrycia kosztów sporów
prawnych dotyczących umów związanych z prowadzeniem apteki (np. spór
z dostawcą, NFZ), w tym umów związanych z użytkowaniem i wyposażeniem pomieszczeń aptecznych.
@
nauka
Mometazon
w dermatologii
autorka: lek. med. Małgorzata Sochacka
dermatolog
G
likokortykosteroidy doceniane
są nie tylko za właściwości
przeciwzapalne, ale także za
działanie immunosupresyjne i efekt
antymitotyczny. Aplikowane lokalnie
wpływają obkurczająco i uszczelniająco na drobne naczynia krwionośne
skóry, powodując zblednięcie tkanki, co wykorzystano w teście wazokonstrykcji według McKenzie i Stoughtona do oceny siły działania tej
grupy leków.
Popularnym preparatem kortykosteroidowym do stosowania miejscowego jest furanian mometazonu, czyli
ester kwasu 2-furanokarboksylowego (2-furanowego, pirośluzowego),
dostępny w postaci 0,1% kremu, maści i płynu. Zaliczany do grupy GKS
o średniej sile działania w małym
stopniu wchłania się do krwioobiegu
(0,7% po 8 godzinach po aplikacji
na skórę), wykazuje wysoki profil
bezpieczeństwa. W przeciwieństwie
do innych silnie działających kortykosteroidów w mniejszym stopniu
powoduje zaniki skóry i ma niewielki
wpływ na działanie osi podwzgórze –
przysadka – nadnercza. Mometazon
znalazł zastosowanie w dermatozach
reagujących na GKS, takich jak
pokrzywka, wyprysk, dermatozy
Glikokortykosteroidy (GKS) stosowane miejscowo na stałe
wpisały się w arsenał leków pozostających do dyspozycji
lekarzy dermatologów już w latach 50. ubiegłego stulecia,
gdy dostrzeżono ich potencjał przeciwzapalny. Sulzberger
i Witten jako pierwsi zastosowali naturalny hormon kory
nadnerczy – hydrokortyzon w terapii miejscowej zapalnych
chorób skóry. Stosowane współcześnie miejscowe GKS
są syntetycznymi pochodnymi hormonów kory nadnerczy
i mimo nowocześniejszych leków wprowadzanych do użytku
dermatologicznego wciąż odgrywają dominującą rolę
w leczeniu dermatoz.
kontaktowe, AZS, łuszczyca, toczeń
rumieniowaty, odczyny po ukąszeniu
owadów. Jako lek nowoczesny o przedłużonym czasie działania powinien
być stosowany nie częściej niż 1 raz
dziennie. Mometazon jest zalecany
u dorosłych i u dzieci powyżej
2. roku życia, mając na uwadze
– w przypadku tych ostatnich –
cieńszą warstwę rogową naskórka.
Stając przed wyborem leku kortykosteroidowego, należy kierować się
jego siłą działania, stężeniem
i stopniem wchłaniania z powierzchni
skóry. Poza substancją czynną na siłę
działania GKS wpływają właściwości
fizykochemiczne, w tym dużą rolę
odgrywa powinowactwo do swoistych
receptorów. Im jest ono wyższe,
tym silniejsze i bardziej wybiórcze
działanie leku. Absorpcja kortykosteroidów aplikowanych miejscowo jest
uzależniona od lipofilności preparatu,
ale i od zmiennej grubości naskórka,
obecności mieszków włosowych czy
stopnia nawodnienia skóry. Miejsca o
wzmożonej warstwie rogowej cechują
się mniejszą penetracją leku, jak na
przykład dłonie, w porównaniu do
lokalizacji typu moszna czy twarz,
gdzie warstwa rogowa jest wyraźnie
cieńsza. Należy zatem pamiętać o
Stając przed
wyborem leku
kortykosteroidowego, należy
kierować się
jego siłą
działania,
stężeniem
i stopniem
wchłaniania
z powierzchni
skóry
35
R E K L A M A nauka
Europejska
klasyfikacja
(cztery grupy)
miejscowo stosowanych
kortykosterydów
w zależności od siły
działania
I. S
łabe kortykosteroidy:
H
ydrokortyzon 0,5% i 1,0%
O
ctan hydrokortyzonu 1,0%
M
etyloprednizolon 0,25%
D
eksametazon 0,1–0,2%
A
cetonid fluocinolonu
0,0025%
II. Ś
rednio silne
kortykosteroidy:
P
iwalat flumetazonu 0,02%
B
enzoesan betametazonu
0,025%
D
ezoksymetazon 0,05%
D
ipropionian betametazonu
0,05%
M
aślan hydrokortyzonu 0,1%
A
cetonid triamcinolonu
0,04%
III. S
ilne kortykosteroidy:
A
cetonid flucinolonu 0,025%
A
cetonid triamcinolonu 0,1%
A
ceponian metyloprednizolonu 0,1%
B
enzoesan betametazonu
0,25%
D
ipropionian betametazonu
0,05%
P
irośluzan mometazonu 0,1%
W
alerian betametazonu 0,1%
i 0,05%
IV. B
ardzo silne
kortykosterydy:
P
ropionian klobetazolu
0,05%
A
cetonid fluocinolonu 0,2%
H
alcynonin 0,1%
lepszym wchłanianiu GKS u dzieci,
u których naskórek jest znacznie
cieńszy niż u osoby dorosłej. Zwiększone przenikanie obserwuje się
także w przypadku skóry zmienionej
zapalnie. Również rodzaj zastosowanego podłoża wpływa na zdolność penetracji leku w głąb skóry. Substancje czynne wchłaniają się najlepiej
z maści, następnie kremów, aerozoli
i żeli, najgorzej zaś z podłoży alkoholowo-wodnych. Mając na uwadze
powyższe, lekarz dermatolog odpowiednio dobiera preparat kortykosteroidowy. Nie jest zatem obojętne, jaki
lek zostanie przepisany pacjentowi,
gdyż o jego wyborze decyduje wiele
czynników. Warto pamiętać, że ingerencja choćby w samo podłoże, które
zalecono, może nieść ze sobą poważne
skutki.
Podstawową zasadą terapii przy
użyciu miejscowych GKS jest zastosowanie najsłabszego preparatu,
który umożliwia uzyskanie zadowalającej odpowiedzi na leczenie
i kontrolę objawów. W celu osiągnięcia remisji i poprawy stanu klinicznego oraz uniknięcia wystąpienia
działań ubocznych zaleca się terapię
przerywaną z naprzemiennym stosowaniem substancji czynnej i podłoża leku. Zazwyczaj jednego dnia
aplikowany jest preparat sterydowy,
następnego baza. Czasami leczenie
rozpoczyna się od GKS o większej
sile działania, następnie stopniowo
przechodzi się na aplikację leku
o mniejszej sile. Preparaty sterydowe powinny być stosowane 1-2 razy
na dobę cienką warstwą. Zwiększenie częstotliwości nie wpływa na
skuteczność leczenia, może zaś przyczynić się do wystąpienia działań
niepożądanych. Wśród najczęściej
występujących objawów ubocznych
wymienia się zaniki skóry, ścieńczenie naskórka, rozstępy, rumień
steroidowy, teleangiektazje i trądzik
posteroidowy. Zmiany wywołane
lekami steroidowymi w obrębie
naskórka z czasem się wycofują,
wpływ na skórę właściwą jest niestety nieodwracalny. Wspomniany furanian mometazonu,
flutikazon czy aceponian
metyloprednizolonu słabiej
indukują zmiany zanikowe,
w związku z czym są uważane za bezpieczniejsze w leczeniu
dzieci.
Przewlekłe stosowanie kortykosteroidów sprzyja wystąpieniu zjawiska
tachyfilaksji oraz nasileniu zmian
skórnych po przerwaniu leczenia
jako efekt odstawienia. Najgroźniejszym powikłaniem stosowania GKS
jest zahamowanie osi podwzgórze –
przysadka – nadnercza, do którego
rzadko dochodzi w wyniku miejscowej aplikacji. Niemniej u dzieci
stosowanie silnych GKS na duże
powierzchnie ciała może prowadzić
do wspomnianego efektu ogólnoustrojowego czy też zahamowania
wzrostu, a nawet osteoporozy.
Właściwy dobór leczenia miejscowego glikokortykosteroidami ma
kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i skutecznej terapii. Potencjalne działania niepożądane są zwykle
wynikiem niewłaściwego postępowania terapeutycznego (nieadekwatnej
siły preparatu, zbyt długo prowadzonej terapii, źle dobranego podłoża,
itd.). Szeroka wiedza na temat GKS,
coraz bezpieczniejsze preparaty
i wprowadzenie terapii przerywanej,
minimalizują możliwość wystąpienia
objawów ubocznych. Jednak wciąż
wielu pacjentów odczuwa strach
przed zastosowaniem wspomnianych
leków, unika ich lub modyfikuje zalecenia ingerując tym samym w efekty
leczenia. Odpowiednia edukacja,
w czym dużą rolę powinni odgrywać
farmaceuci, może wpłynąć pozytywnie na postrzeganie tej grupy
farmaceutyków.
Literatura:
Szepietowski J, Reich A. Leczenie chorób
skóry i chorób przenoszonych drogą płciową.
PZWL, 2008.
Baran E, Białynicki-Birula R. Leczenie
immunosupresyjne w dermatologii. Przew
Lek, 2002, 5, 1/2, 35-43.
Szepietowski J, Chorążyczewska W, Szybejko-Machaj G, Salomon J. Furoinian mometazonu w kremie i maści: prospektywne badania
nawilżenia naskórka i przeznaskórkowej utraty wody. Dermatol Klin, 2008; 10(2) 58-60.
Chodorowska G.: Leczenie miejscowe atopowego zapalenia skóry w okresie zaostrzeń.
Alergia, 2010, 1: 34-37.
@
36
R E K L A M A nauka
Kardioseksuologia – cz. 2.
Pacjenci kardiologiczni
aktywni seksualnie
autorzy:
lek. med. Marcin Wełnicki
dr hab. n. med. Artur Mamcarz
III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii
II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego. Kierownik Kliniki:
dr hab. n. med. Artur Mamcarz, prof. WUM
Seks
stanowi często
wysiłek
fizyczny
porównywalny
w kategoriach
ekwiwalentów
metabolicznych
z wejściem
po schodach
na drugie
piętro
38
Problem aktywności seksualnej pacjentów kardiologicznych
jest zagadnieniem szerszym niż kwestia zaburzeń erekcji
i ich związku z występowaniem i leczeniem chorób
układu sercowo-naczyniowego.
W
ytyczne dotyczące
aktywności seksualnej
pacjentów kardiologicznych
Problem aktywności seksualnej pacjentów kardiologicznych jest oczywiście zagadnieniem szerszym niż
kwestia zaburzeń erekcji i ich związku z występowaniem i leczeniem chorób układu sercowo-naczyniowego.
Schorzenia układu sercowo-naczyniowego nie stanowią bezwzględnego
ani trwałego przeciwwskazania do
podejmowania czy kontynuowania
aktywności seksualnej.
Seks stanowi często wysiłek fizyczny
porównywalny w kategoriach ekwiwalentów metabolicznych z wejściem
po schodach na drugie piętro.
Wykazano również, że w ciągu 10-15
sekund orgazmu częstość akcji serca
oraz wartości ciśnienia skurczowego
rzadko przekraczają odpowiednio
130 uderzeń na minutę i 170 mmHg.
Dla większości stabilnych pacjentów
kardiologicznych taki wysiłek nie
stanowi zagrożenia.
Objawy choroby wieńcowej w trakcie aktu seksualnego (tzw. „Angina
d’amour”) stanowią tylko 5%
przypadków zaostrzeń choroby
niedokrwiennej serca, niecały 1%
zawałów mięśnia sercowego ma
związek z „miłosnymi zmaganiami”.
Nie wydaje się również, aby seks
zwiększał ryzyko ponownego zawału
mięśnia sercowego. Osoby z przewlekłą niewydolnością serca dobrze
kontrolowaną (NYHA I-II) nie mają
żadnych przeciwwskazań w tej materii. Podobnie pacjenci z wywiadem zaburzeń rytmu serca – pod warunkiem
ich prawidłowej kontroli. Wreszcie
pacjenci z chorobą niedokrwienną
serca. W przypadku niepowikłanego
zawału mięśnia sercowego, pacjent
niezgłaszający dolegliwości podczas
umiarkowanego wysiłku fizycznego,
aktywność seksualną może podjąć
już po tygodniu, po kilku dniach od
PCI oraz po 6-8 tygodniach od zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego lub innych operacji kardiochirurgicznych (pod warunkiem stabilności
zespolenia mostka).
Leki poprawiające jakość życia
seksualnego pacjentów
kardiologicznych
Według wytycznych American
Heart Assotiation znajdujemy
wskazówki co do stosowania inhibitorów fosfodiesterazy 5 (PDE5).
Leki te są bezpieczne u pacjentów
z chorobą niedokrwienną serca,
należy jednak pamiętać o interakcji
z azotanami. Azotany nie mogą być
stosowane do 24 godzin po przyjęciu sildenafilu i wardenafilu oraz do
48 godzin po przyjęciu tadalafilu.
Nieznane jest również bezpieczeństwo stosowania inhibitorów PDE5
u pacjentów z ciężkim zwężeniem
zastawki aortalnej oraz kardiomiopatią przerostową. Autorzy
konsensusu podkreślają wyraźnie,
że ziołowe preparaty poprawiające
R E K L A M A nauka
potencję oraz suplementy diety
dostępne bez recepty nie zostały
przebadane pod kątem realnej
skuteczności oraz bezpieczeństwa
ich stosowania. Wreszcie zwrócono uwagę, iż w przypadku kobiet
obciążonych schorzeniami układu
sercowo-naczyniowego należy zachować szczególną ostrożność przy
wyborze metody antykoncepcji. Nie
ma jednak jednocześnie przeciwwskazań do stosowania miejscowych preparatów estrogenowych
u kobiet zgłaszających dyspareunię
(bolesne stosunki).
Nie ulega wątpliwości, że udany i bezpieczny seks pozytywnie
wpływa na jakość naszego życia.
W kontekście kardioseksuologii
sformułowanie „bezpieczny” seks
nabiera jednak nowego znaczenia.
Szereg stosowanych w kardiologii
leków może wpływać na aktywność
seksualną pacjentów, aktualnie wydaje się, że problem ten dotyczy
przede wszystkim zaburzeń
erekcji. Zaburzenia te mogą
wyprzedzać inne objawy
związane z obecnością nadciśnienia tętniczego, cukrzycy czy choroby niedokrwiennej
serca. Schorzenia te same w sobie
nie stanowią trwałego i bezwzględnego przeciwwskazania do podejmowania aktywności seksualnej,
z drugiej jednak strony nieodpowiedzialne stosowanie suplementów
diety lub leków poprawiających potencję może dla niektórych pacjentów być niebezpieczne.
Warto dyskretnie poinformować
o tych faktach pacjentów, którzy
w aptece realizują receptę na leki
hipotensyjne, typowy zestaw leków
stosowanych w niewydolności serca
czy po zawale mięśnia sercowego,
a jednocześnie pytają o suplementy
diety poprawiające jakoby jakość
życia seksualnego lub realizują receptę na inhibitor 5-fosfodiesterazy
wydaną przez innego lekarza.
Pacjenci coraz częściej zresztą
łamią tabu i otwarcie pytają o to,
czy i kiedy seks po zawale serca jest
bezpieczny. Warto więc nie ulegać
stereotypom i dysponować aktualną, popartą badaniami naukowymi wiedzą na ten temat.
@
Objawy
choroby
wieńcowej
w trakcie aktu
seksualnego
(tzw. „Angina
d’amour”)
stanowią
tylko 5%
przypadków
zaostrzeń
choroby
niedokrwiennej serca,
niecały 1%
zawałów
mięśnia
sercowego
ma związek
z „miłosnymi
zmaganiami”
41
Elegancja w stylu business
W marcowej odsłonie naszego cyklu
mieliśmy przyjemność gościć Panią
anetę rybczak z krakowa.
Makijaż
Sergiusz Osmański,
wizażysta
U Pani Anety postawiliśmy na mocny makijaż oka – przydymione „smoky” w bardzo modnym w tym sezonie kolorze śliwki połączonej z bakłażanem. Cień kremowy połączony z cieniem w kamieniu, dodatkowo
eyeliner oraz mocno wytuszowane górne i dolne rzęsy. Cały makijaż
miał być monochromatyczny, więc użyliśmy różu oraz rozświetlacza
w tym samym odcieniu, bez zastosowania bronzera. Postawiliśmy na
matową, chłodną, różową pomadkę przełamaną kroplą błyszczyku.
DOBRA rada:
Zastosowanie kremowego cienia przed nałożeniem klasycznego w kamieniu
stosuje się po to, by przedłużyć trwałość makijażu oka. Polecamy tę metodę
w szczególności tym paniom, które mają tzw. tendencję do „pocenia się” powieki
lub mają opadającą górną część powieki. Gama śliwkowo-bakłażanowa idealnie
podkreśla brązową tęczówkę oka, niestety nie mogą jej stosować osoby, które
mają tzw. „zmęczeniówkę” wokół oka (szarość w oczodole), gdyż ta gama ją
pogłębi. Proponujemy im piaskowe beżo-brązy z odrobiną pastelowego oranżu.
Fryzura Tomasz Burkacki, fryzjer
Pani Aneta ma piękne włosy, odrobinę zmieniony kolor wydobył świeżość z pięknej kobiety. Jej włosy mocno wycieniowane za pomocą dokładnego strzyżenia nabrały gęstości. Zmiana strony uczesania uniosła włosy i uwydatniła wyraźny kształt twarzy. Teraz
Pani Aneta za pomocą produktu podnoszącego włosy od nasady i grubej szczotki bez
problemu poradzi sobie z codzienną stylizacją.
Pani Aneta
przed
Metamorfozą
Sesja Julia Dunin, fotograf
Podczas fotografowania Pani Anety postawiłam na podkreślenie charakteru mojej modelki. Metamorfoza wydobyła z niej kobiecość, a ubrania stworzyły image
w stylu business woman. Wnętrza ze skórzanymi kanapami pasowały do jej nowego wizerunku.
DOBRA rada:
Podczas pracy z modelką warto dawać wskazówki odnośnie ułożenia ciała, rąk i głowy. Ważne, by fotografowana osoba czuła się komfortowo w przybranej pozie. Robiąc
zdjęcia w pomieszczeniach, starajmy się wykorzystać jak najwięcej światła wpadającego
przez okna. W świetle dziennym fotografowana osoba wygląda naturalniej i łatwiej nam
podkreślić jej zalety.
KONKURS!
Metamorfozy
Metamorfozy
Modny makija¿
z
Nowa fryzura
Sesja zdjêciowa
(pod okiem fryzjera gwiazd
– Tomasza Burkackiego)
Wygraj pobyt w SPA!
Relaksuj¹ce
zabiegi w SPA
PIR/086/02-2011
Spośród nades³anych zg³oszeñ wy³onimy 5 pañ,
które wezm¹ udzia³ w niezapomnianej
metamorfozie w SPA, w hotelu Ossa.
11PH010_kupon_konkursowy_148x105_v4.indd 1
11-02-24 14:01
Stylizacja
Ingeborga Bogusz, stylistka
Na zakupach z Panią Anetą długo nie mogłyśmy sie zdecydować, na co postawić. Więc ostatecznie padło na klasykę. Typ
sylwetki Pani Anety to „O”, czyli ładne nogi, szeroka talia oraz
większy biust, a jedyne, nad czym można popracować, to zakrycie okolic brzucha. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest
taliowany żakiet z grubszego materiału. Pamiętajmy, że żakietu nie musimy dopinać. Ważne, by
dobrze leżał w ramionach, będzie
wtedy optycznie wyszczuplał. Dla
kontrastu do zestawu dopasowaliśmy białą koszulę ze zwiewnego,
ale grubszego materiału. Po włożeniu do spodni możemy ją trochę
wyciągnąć, tak aby z przodu nie
była za bardzo dopasowana. Całość
jest stonowana, więc dobrałyśmy
spodnie w kolorze ciemnego fioletu i botki w podobnym odcieniu, by
maksymalnie wyszczupliły i wydłużyły sylwetkę.
O
Ekipa Metamorfoz:
Tomasz Burkacki
fryzjer
www.hairmaster.pl
Sergiusz
Osmański
wizażysta
Julia Dunin
fotograf
Ingeborga Bogusz
współpracuje
z firmą Osa Osobista
Stylistka
mieszanki apteczne
Ziołowe mieszanki
– naturalna pomoc w dolegliwościach
dróg moczowych
autor:
mgr farm. Natalia Słowikowska
J
R E K L A M A ednym z najczęściej występujących schorzeń układu
moczowego jest jego zakażenie
(ZUM). Choroba ta spowodowana jest
obecnością drobnoustrojów w drogach
moczowych, najczęściej bakteriami
Escherichia coli (70-95% przypadków). Zakażenie pęcherza moczowego
może być pochodzenia zewnętrznego,
bywa również powodowane ostrym
lub podostrym zapaleniem nerek.
ZUM objawia się piekącym bólem
w cewce moczowej, nasilającym się
przy oddawaniu moczu (dyzuria),
częstym i utrudnionym oddawaniem
moczu (pollakizuria), nocnym, przynajmniej dwukrotnym oddawaniem
moczu (nykturia), bólem w okolicy
nadłonowej, lędźwiowej lub brzucha.
Badany mocz jest mętny, zawiera
Gdy proces wydalania z organizmu produktów przemiany
materii i utrzymania równowagi płynów ustrojowych
ulega zaburzeniom, rola naturalnych surowców
pochodzenia roślinnego bywa nieoceniona.
erytrocyty i leukocyty oraz dużą ilość
bakterii. Do objawów ogólnych zaliczyć można gorączkę, dreszcze,
a nawet nudności i wymioty.
Grupą najbardziej narażoną na zakażenie układu moczowego są kobiety.
Wynika to z ich budowy anatomicznej i fizjologii dolnego odcinka układu
moczowego (krótka cewka moczowa,
uchodząca w obrębie przedsionka
pochwy, bliskość odbytu). U około 20
proc. kobiet, czyli u co piątej kobiety,
która chorowała na ZUM, występuje
nawracające zapalenie pęcherza. Bardzo ważna jest zatem profilaktyka w
przypadku powracającego problemu.
Polega ona na spożywaniu odpowiedniej ilości płynów – ok. 1,5 litra na
dobę, nieprzytrzymywaniu moczu,
codziennym spożywaniu żurawiny
(w postaci soków, owoców czy suplementów diety), opróżnianiu pęcherza
przed snem oraz odpowiedniej higienie okolicy ujścia cewki moczowej.
Oprócz antybiotyków w leczeniu schorzeń dróg moczowych wykorzystuje
się zioła. Mają one istotne znaczenie
w zakażeniu wywołanym szczepem
bakterii antybiotykoopornych, jak
również w chorobach przewlekłych
czy profilaktyce. Zioła mają działanie
moczopędne, przeciwzapalne, rozkurczowe, bakteriobójcze, regenerujące
na nabłonek i naczynia włosowate
w obrębie układu moczowego.
Wpływają regulująco na prawidłowy
skład wydalanego moczu. Poprzez
zwiększenie diurezy fitoterapeutyki
pomagają usunąć bakterie z dróg
moczowych. Mieszanki ziołowe stosowane w schorzeniach dróg moczowych
zawierają m.in. ziele skrzypu, liść
brzozy, korzeń cykorii podróżnika
i liść borówki brusznicy.
Skrzyp polny
(Equisetum arvense)
Surowcem farmakopealnym jest ziele
skrzypu polnego (choinkowe pędy
płone). Roślina bogata jest w dwie
grupy związków: pochodne naturalnych fenoli – fenolokwasy (kwas
chlorogenowy, kawowy) i flawonoidy
(pochodne kwercetyny, luteoliny,
apigeniny, kemferolu) oraz związki mineralne – głównie pochodne
krzemu. W pędach skrzypu obecne są
również sole potasu, wapnia, żelaza,
glinu, magnezu oraz niewielkie ilości
alkaloidów i saponin. Skrzyp polny
44
mieszanki apteczne
wykazuje działanie moczopędne, przeciwkamicowe, dezynfekujące drogi
moczowe, dlatego jest bardzo ważnym
surowcem w leczeniu infekcji dróg
moczowych, w profilaktyce kamicy
nerkowej czy w schorzeniach prostaty
(poprawia odpływ moczu).
Brzoza brodawkowata
(Betula pendula)
Liście brzozy zawierają flawonoidy
(glikozydy kwercetyny, mirycetyny,
luteoliny), garbniki katechinowe,
kwasy organiczne (askorbowy,
chlorogenowy, kawowy, p-kumarowy), triterpeny, polisacharydy, sole
mineralne (związki potasu, manganu,
cynku) oraz olejek eteryczny bogaty
w seskwiterpeny (betulenol i octan
betulenolu). Surowiec zwiększa diurezę, jest stosowany w formie naparów,
odwarów lub soku ze świeżych liści
w stanach zapalnych układu moczowego, w kamicy moczowej, a także
wspomagająco w leczeniu dny moczanowej i choroby reumatycznej.
R E K L A M A Cykoria podróżnik
(Cychorium intybus)
Korzeń podróżnika posiada wiele
cennych związków, takich jak: fitosterole, substancje gorzkie, goryczkę –
intybinę, kwasy polifenolowe, inulinę,
śluz, sole mineralne oraz niewielkie
ilości olejku eterycznego. Surowiec
wykazuje słabe działanie moczopędne, w połączeniu z innymi ziołami
o podobnym działaniu wykorzystywany jest w leczeniu infekcji dróg
moczowych.
Borówka brusznica
(Vaccinium vitis-idaea)
Borówka brusznica, nazywana
również borówką czerwoną, to
fitoterapeutyk, który dzięki
synergicznemu działaniu
arbutyny, garbników i flawonoidów znalazł zastosowanie
w leczeniu zakażenia układu
moczowego. Liść borówki ma
działanie moczopędne, antyseptyczne, ściągające, przeciwzapalne.
Do innych roślin łagodzących
dolegliwości dróg moczowych należą
następujące zioła moczopędne species
diureticae:
 ziele nawłoci,
 korzeń lubczyka,
 liść pietruszki,
 owocnia fasoli,
 ziele i korzeń mniszka lekarskiego,
 ziele rdestu,
 ziele tasznika,
 wrzos,
 mącznica,
 pietruszka.
Mieszanki ziołowe polecane są
szczególnie osobom z nawrotowym
zapaleniem układu moczowego jako
profilaktyka lub jako preparaty
wspomagające terapię ZUM.
@
kuchnia farmaceutyczna
Obwiniany jest za problemy jelitowe, łuszczycę,
osteoporozę, otyłość, zapalenie stawów a nawet
zmęczenie. Co to takiego? Gluten, będący
mieszaniną dwóch białek gluteniny i gliadyny
nadających ciastu elastyczność.
Justyna
Marszałkowska
-Jakubik
dietetyk medyczny,
www.e-prolinea.pl
Smakołyki
bez glutenu
Z
apewnienie stosowania diety
bez jego udziału deklaruje co
trzeci Amerykanin, pomimo
że medyczne podłoże do jej stosowania ma jedynie 1 % społeczeństwa
cierpiącego na celiakię, alergię czy
nietolerancję. Najnowsze badania
fińskie mówią o 2,5 % – wzrost ten
być może ma podłoże związane z coraz lepszą wykrywalnością choroby
oraz ze zmianą nawyków żywieniowych (coraz częstszym spożywaniem glutenu). Głównym źródłem
glutenu w naszej diecie jest bowiem
pszenica (występująca niemal
w każdym produkcie spożywczym)
bogata w łatwostrawną skrobię –
bardzo szybko rozkładającą się do
cząsteczek glukozy, które gwałtownie podnoszą poziom cukru
we krwi, co kończy się wyrzutem
insuliny. A im więcej insuliny, tym
mniej cukru rozkładamy, a więcej
odkładamy na „czarną godzinę”.
Jak łatwo się zatem domyślić,
często kończy się to nadwagą czy
otyłością. Stąd też tak częste dziś
deklaracje o odstawieniu glutenu
w celu zrzucenia zbędnych
kilogramów.
Czy to ma sens? Nie! Eliminacja
glutenu wyłącznie w celach odchudzających nie ma racji bytu. Natomiast z całą pewnością nie zaszkodzi nam wzbogacenie swojego menu
o bezglutenowe warzywa, orzechy,
migdały i pestki, kaszę jaglaną, gryczaną czy mało popularne, a także
bezglutenowe produkty zbożowe, jak
amarantus, tapioka czy sorgo.
46
Brukselka z jabłkiem
Składniki na 2 porcje: 300 g brukselki, 1/2 jabłka, 20 g obranych pistacji lub innych orzechów, 1 łyżka oleju rzepakowego,
2 ząbki czosnku, sól, pieprz.
Przygotowanie (15 minut): Brukselkę pokrój na ćwiartki
i wrzuć na rozgrzany olej, duś bez przykrycia ok. 10 minut aż
zmięknie. W międzyczasie dodaj posiekany czosnek i jabłko pokrojone wraz ze skórką w kostkę. Pod koniec dorzuć posiekane
orzechy (pistacje, włoskie, pekan) – dopraw do smaku solą i pieprzem.
Kotlety jaglane
z burakami
Składniki (na 14 małych porcji): 2 duże surowe buraki, 2 szklanki ugotowanej kaszy jaglanej,
1 szklanka pestek słonecznika, jedna spora cebula,
łyżka zmielonych nasion siemienia lub nasion chia,
1/2 szklanki, bezglutenowej bułki tartej lub mąki ryżowej, 4 ząbki czosnku, spora garść roszponki (rukoli
lub natki pietruszki), 1/4 szklanki oleju, sól, pieprz,
sos sojowy do smaku.
Przygotowanie (15 minut plus 30 minut pieczenia): Nasiona słonecznika upraż na suchej patelni.
Siemię lub chia zalej odrobiną ciepłej wody i odstaw
do napęcznienia. Surowe buraki zetrzyj na tarce
o drobnych oczkach. Cebulę posiekaj, roszponkę lub
natkę pietruszki pokrój na mniejsze cząstki, czosnek
przepuść przez praskę lub drobno posiekaj. Wszystkie
składniki dokładnie wymieszaj w dużej misce, dopraw
do smaku. Formuj okrągłe kotlety i układaj na blasze
wyłożonej papierem do pieczenia. Piecz w piekarniku
nagrzanym do 180 st. C przez około 30 minut – w połowie przełóż kotlety na drugą stronę, aby równomiernie się przypiekły.
Przepyszne
serca migdałowoczekoladowe
Składniki (na blachę ciastek): tabliczka
gorzkiej czekolady, 250 g migdałów, 120 g cukru
(lub naturalnego słodzika – ksylitolu, stewi),
1 łyżeczka kakao lub karobu, 2 białka, szczypta
soli, cynamon, zmielone goździki, odrobina gałki
i imbiru – do smaku.
Przygotowanie (40 minut i cała noc
leżakowania w lodówce): Czekoladę rozpuść
– najlepiej w kąpieli wodnej. Migdały upraż na
suchej patelni, a po wystudzeniu zmiel w młynku
do mielenia kawy. Mąkę migdałową połącz z
cukrem, przesianym kakao i przyprawami.
Białka ubij na sztywno i dodawaj powoli do
suchych składników – mieszając całość, pod
koniec dodaj roztopioną czekoladę. Uformuj z
ciasta kulę, zawiń w folię spożywczą i zostaw na
noc w lodówce. Następnego dnia rozwałkuj ciasto
na grubość mniej więcej 1 cm i wykrawaj dowolne
kształty. Przed pieczeniem można posmarować
ciastka roztrzepanym białkiem. Piecz w
temperaturze 200 st. C przez 8-15 minut.
47
kultura
Legenda młodych herosów
Opowieść o młodości, miłości i przyjaźni. O bohaterstwie, które ma wielką cenę
i o walce, która stała się legendą.
Rudy. Zośka. Alek. Bohaterowie Szarych Szeregów. Młodzi, spragnieni życia. Nie było dla nich rzeczy niemożliwych.
Pewnego dnia obudzili się w świecie, w którym nie było już miejsca na marzenia. Stanęli przed wyborem: pochylić pokornie
głowy albo zaryzykować własne życie. Nie mieli doświadczenia ani broni, ale znaleźli w sobie odwagę i siłę, by sprzeciwić się
hitlerowskiej machinie. Mieli ideały. Weszli na drogę, z której nie było odwrotu. W rolach głównych utalentowani młodzi
aktorzy, których nazwiska już wkrótce znać będzie cała Polska: Tomasz Ziętek, Marcel Sabat, Kamil Szeptycki. Obok nich
uznane gwiazdy: Artur Żmijewski, Danuta Stenka, Andrzej Chyra, Krzysztof Globisz, Olgierd Łukaszewicz.
„Kamienie na szaniec”, reż.: Robert Gliński, wyst.: Tomasz Ziętek, Kamil Szeptycki, Marcel Sabat, Magdalena Koleśnik ,
Danuta Stenka, Krzysztof Globisz, Anna Dereszowska, Olgierd Łukaszewicz. Dystrybutor: Monolith. Premiera: 7.03.2014 r.
dvd
mega
hit!
Narodziny wolności
Andrzej Wajda przedstawia historię wielkich przemian, które przetoczyły się nie
tylko przez zebrania partyjne, wiece i Okrągły Stół, ale także przez jedno z mieszkań
na gdańskim osiedlu z wielkiej płyty. Reżyser wdzierając się w prywatność związkowego przywódcy próbuje uchwycić fenomen przemiany prostego, skupionego na
codzienności człowieka w charyzmatycznego przywódcę. To opowieść o mężu, ojcu,
prostym robotniku, który wyzwolił ukryte w sercach milionów ludzi marzenie o wolności. Kontrowersyjny, niepozbawiony słabości, wyśmiewany i podziwiany. To także
historia jego żony Danuty i ich rodziny, która miała wieść zwyczajne życie, a została
wtłoczona w sam środek dziejowych wydarzeń.
„Wałęsa: Człowiek z nadziei”, reż. Andrzej Wajda. Dystrybucja: Imperial CinePix.
Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres:
[email protected] maila z hasłem: NADZIEJA, mają szansę otrzymać film
w prezencie.
48
Paul raz jeszcze
Reedycja dziewiątego solowego albumu legendarnego Sir Paula McCartneya. Artysta nagrał ten album
w studio w formie „live”, to znaczy
wszystkie utwory zostały nagrane
w całości z udziałem całego zespołu
jednocześnie. Obowiązkowa pozycja
na półce fanów muzyki eks-Beatlesa.
„Off The Ground” (reedycja), Paul McCartney,
Universal Music Polska
Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl
wyślą na adres: [email protected] maila
z hasłem: PAUL, mają szansę otrzymać płytę w prezencie.
Dźwięki z celuloidu
Melodie filmowe z lat 1934-63, w czasach, gdy je nagrywano, cieszyły się
wielką popularnością. Nucono je, śpiewano, nagrywały je orkiestry i zespoły
muzyczne. Wiele z nich było autentycznymi przebojami, jak choćby melodie
z filmów: „ Świat się śmieje”, „Most na
rzece Kwai” czy „Czarny Orfeusz”.
Melodie filmowe lat 1934-1963, Firma Księgarska Jacek
i Krzysztof Olesiejuk
z hasłem: MELODIE, mają szansę otrzymać płytę w prezencie.
W kleszczach lęku
Grażynę Jagielską przez lata paraliżował strach. Żyła problemami męża
– korespondenta wojennego. Dla jego
pasji poświęciła swoje życie. W końcu
jednak musiała zawalczyć o siebie.
Przeżyła własny „lot nad kukułczym
gniazdem”. Spędziła pół roku w szpitalu psychiatrycznym.
„Anioły jedzą trzy razy dziennie – 147 dni w psychiatryku”,
Grażyna Jagielska, Wydawnictwo Znak
z hasłem: LĘK, mają szansę otrzymać książkę w prezencie.
Rozwiązanie konkursów z nr 12 (71):
film DVD „Najdziwniejsze zjawiska przyrody” (hasło: BBC): Zuzanna Duer • płyta
„Muzyka Ciszy” (hasło: CISZA): Emilia Banasiak • książka „Idealne matki” (hasło:
MATKI): Luiza Zgierska • płyta „Transoriental Orchestra” (hasło: KAYAH): Renata
Zygmunt • książka „Zamień chemię na jedzenie” (hasło: CHEMIA): Karina Syjud
Zapraszamy do udziału w naszych konkursach!
Wejdź na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl
Zabierz dziecko
w miasto!
REKLAMA
kultura
Chcesz wiedzieć, dokąd warto wybrać się
z młodszym, a gdzie ze starszym dzieckiem?
Które kawiarnie mają kącik dla maluchów?
Gdzie w weekend odbywa się impreza
plenerowa dla najmłodszych? Wejdź na:
www.gogaga.pl
Małżonki
zdobywców
kosmosu
BESTSELLER!
Za każdym mężczyzną, który poleciał
w kosmos, stała kobieta, która bała
się o jego życie.
Poznajcie historię
żon astronautów.
Żony astronautów – zwykłe
gospodynie domowe – niespodziewanie znalazły się
na świeczniku, a ich życie
zostało wywrócone do góry
nogami. Miały być wzorem
dla Amerykanek, idealnymi
żonami i matkami, za którymi paparazzi chodzili krok
w krok.
Przed kamerami telewizyjnymi, spokojne i opanowane, oglądały, jak ich mężów wystrzeliwano
w przestrzeń kosmiczną, bez gwarancji powrotu.
Bycie żoną astronauty oznaczało perfekcyjny
uśmiech na sesjach zdjęciowych i nienaganny
strój podczas podwieczorków z Jackie Kennedy,
udział w wielkich galach i status gwiazdy.
Jednak przede wszystkim bycie żoną zdobywcy
kosmosu oznaczało samotność i lęk.
Tylko inne kobiety, które znalazły się w podobnej
sytuacji, wiedziały, jaki to los. Kobieca przyjaźń,
solidarność i bliskość przybrały postać klubu żon
astronautów.
„Żony astronautów” („The Astronauts Wives Club.
True Story”), Lily Koppel, przekład: Maciej Prusator,
Wydawnictwo Znak
z hasłem: ŻONY, mają szansę otrzymać książkę w prezencie.
49
REKLAMA
dużh patyna
„drapież9
h
kurek
miasto piłkarski
7
hł9
h
Chinach
2
polskie h
nagrody
hh
filmowe
statku
sterta1
zwał
44
postu9
ment
furia
Miki
Disneya
46
unia1
związek
draśnię9
cie1
zadrapa9
nie
artyzm
miejsce
zetknię9
cia
siedziba
np7
Ludwika
„Iliada”
XV
stąpnię9
cie
6
gorący
napój
h
3
9
4
głębia
obrazu
koc
papiero9
h
wielbłą9
dem
dawna
miara
gruntów
sukurs1
wspar9
cie
siedziba
maso9
nów
40
ptasie
toki
48
krowi
osesek
42
np7hłki
do
kosza
zakład
praso9
walniczy
dopływ
Narwi
malwa
45
góry
granicz9
ne
Europy
krew
dzika
47
h
wymaga
43 dowodu
777
Wyczół9
kowski1
malarz
hęku
dżokeja
grupa
religijna
utwór
traf1
scenicz9
przypa9 h
dek
h7
w
kompu9
terze
wysokie
podczas
sztormu
dawniej
zwany
fermen9
tem
777h1
roślina
zielna
hą h
Awiwie
podpiera
pomidory
przyrząd
astro9
noma
h
zamó9
wienie
49
czar1
krasa
fatamor9
gana1
zwid
4
3
2
0
5
gości9
niec1
droga
jakość
brzmie9
nia
głosu
h
0
45
określo9
ny
porzą9
dek
nagłoś9
niony
przekręt
5
roraty1
suma
8
szrama1
blizna
h
ciało
lotne
odwołu9
hę od
orzecze9
nia
lata
pracy
filtrują pomsta1
krew
odwet
melodia
z
zegara
Litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie:
6
1
7
2
8
3
4
9
5
6
45
7
8
44
9
10
43
11
42
12
,
13
,
40
14
15
45
16
17
46
18
19
47
48
49
!
Osoby, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, mają szansę otrzymać 1 z 10 zestawów kosmetyków
ufundowanych przez producenta suplementu diety Profilaktin ODPORNOŚĆ. Rozwiązanie krzyżówki prosimy
przesłać do 11 kwietnia 2014 r. na adres: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa,
z dopiskiem: „Farmacja Praktyczna” lub na adres e-mail: [email protected].
Regulamin konkursu dostępny jest na stronie www.farmacjapraktyczna.pl.
Imię i nazwisko:
.........................................................................................................................................................................................
Dokładny adres:
.........................................................................................................................................................................................
e-mail:
.........................................................................................................................................................................................
Telefon:
.........................................................................................................................................................................................
Informujemy, że podane dane osobowe przetwarzane będą przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., z siedzibą w Warszawie
przy ul. Bobrowieckiej 6, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002 r. Nr 101 poz. 926 ze zm.)
w celu informowania o produktach i usługach spółek należących do Grupy Polpharma.
Każda osoba ma prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Podanie danych jest dobrowolne.
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. w określonych powyżej celach*.
Wyrażam zgodę na otrzymywanie informacji handlowych drogą elektroniczną*.
Data: ...........................................
Podpis: ..............................................................................
*) Należy skreślić w przypadku niewyrażenia zgody.
50
Rozwiązaniem krzyżówki z nr 12 (71) „Farmacji Praktycznej” jest hasło: ZGAGĘ Z RANIGASTEM ZWALCZYSZ FASTEM.
Miksery otrzymują: Karina Syjud, Dominika Baraniak, Klaudia Wróblewska, Andrzej Kasprzak, Przemysław Wojtas, Sylwia Kuźnicka, Ewa Borowiak-Pieczonka,
Elżbieta Dudkiewicz, Małgorzata Mecha i Kinga Koszczyńska.
zbiór
wierszy
roślina
h
PRO/089/02-2014
krzyżówka
SIME/063/02-2014

Farmacja Praktyczna nr 3

Transkrypt

Podobne dokumenty

Farmacja Praktyczna Nr 3

Farmacja Praktyczna nr 12 (81) 2014

Farmacja Praktyczna Nr 7-8

Farmacja Praktyczna nr 6

Farmacja Praktyczna Nr 6

Farmacja Praktyczna Nr 12 (60)

Farmacja Praktyczna nr 10

Farmacja Praktyczna nr 12

Farmacja Krakowska

farmacja krakowska - Okręgowa Izba Aptekarska w Krakowie

polskich antybiotyków

RYNEK PYTAMY NADZÓR NALEŻY SPOŻYĆ

Stowarzyszenia Chorych na Łuszczycę „Psoriasis” Biuletyn