akademia filmowa - Iluzjon

DKF Kwant
A
I
M
E
D
A
AK MOWA
FIL
0>
ja 1
c
y
d
e
Filmoteka Narodowa
>s
3
k
o
r
e
ry 5
t
s
e
m
i6
DKF Kwant
Dyskusyjny Klub Filmowy „Kwant”
Filmoteka Narodowa
Program
Akademii Filmowej
2013/2014
Od neorealizmu włoskiego
do czeskiej szkoły filmowej
(1945–1968)
Rashomon (1950)
Akademia Filmowa jest współfinansowana przez
Miasto Stołeczne Warszawa, Polski Instytut Sztuki Filmowej.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Edukacja kulturalna
i upowszechnianie kultury
opiekunowie
Prof. Andrzej Werner
Dr Rafał Marszałek
DKF Kwant
Nowe czasy, nowe kino
Czterysta batów (1959)
Na początku lat 40. XX wieku statystycznie
co drugi mieszkaniec Ameryki i Anglii był stałym
widzem kinowym; podobnie było w większości krajów. To powszechne zainteresowanie
uwidoczniło się w sferze wzorów osobowych
i oznak stylu życia. Po roku 1945 owa tendencja
utrwaliła się, wraz z rozwojem kultury masowej
nawet wzmogła. Z drugiej strony pojawił się nurt
przeciwstawny uniformizowi. Im bogatszy pejzaż
fimowy, tym więcej oryginalnych idei i samodzielnych możliwości wyboru. Obok tradycyjnego konceptu „kina dla wszystkich” zrodziła się
potrzeba indywidualnej ekspresji.
Możliwe, że praprzyczyną zmian było ciśnienie historii. Na powojennym pogorzelisku coraz
trudniej było „grać” – w literaturę, teatr, film.
Wszelka sztuczność musiała razić. Po raz pierwszy w życiu Chaplin, jako tytułowy „Monsieur
Verdoux”, grał bohatera negatywnego, który
odpłaca społeczeństwu za zło i zarazem uosabia całe zło epoki. Orędownicy amerykańskiego
kina społecznego – Dmytryk, Dassin, Wise –
z całą świadomością odwracali się od hollywoodzkiej konwencji. Neorealizm włoski zrodził się
z intensywnego przeżycia wojny, która nie uległa
zapomnieniu jak wydarta kartka z kalendarza.
Bez Tragicznego pościgu, Złodziei rowerów
nie byłoby też problematyki bezrobocia, czarnego rynku, przestępczości młodych. Tematy
do wzięcia, w sensie dosłownym leżały na ulicy.
Dokumentalne sekwencje stawały się więc
koniecznością, podczas gdy fabuła – ledwie
przyzwyzwyczajeniem. Mało kto dziś pamięta,
że wczesnym prekursorem francuskiej „nowej
fali” z póżnych lat pięćdziesiątych był Rene Clement, autor Monsieur Ripois, filmujący aktorów
z ukrycia, bez wiedzy ulicznych przechodniów,
statystów mimo woli. Stylizacje romantyczne
takie jak w Brzasku i Ludziach za mgłą, odchodziły w przeszłość. André Bazin, mistrz powojennej krytyki, powiadał, że estetyczne reguły
musiały ustąpić oślepiającej rzeczywistości.
Wszystkie europejskie nurty nowofalowe
– w Anglii, we Francji, w Czechosłowacji,
w Związku Radzieckim, u nas wreszcie – jednały
sztukę z realnością. Oczywiście,zewnętrzne
znamiona tego kierunku były za każdym razem
inne. Intymne oświetlenie (słowo-klucz wzięte
z tytułu filmu Passera), charakterystyczne dla
utworów „szkoły praskiej” spod znaku Formana i Menzla, nie da się porównać z polskimi
wizjami historii najnowszej Wajdy czy Munka ani
z niepowtarzalną rosyjską Balladą o żołnierzu.
Angielscy „młodzi gniewni” kontestują swój świat
społeczny naprawdę, podczas gdy Truffaut
i Chabrol, głośno manifestujący pogardę dla
„kina papy”, są tylko pozornymi buntownikami.
Pole wspólnoty wyznacza natomiast pojęcie
kina autorskiego. W drugiej połowie lat pięćdziesiątych wokół „Cahiers du cinéma” i British Film
Institut zbierają się ludzie połączeni podobnymi
zapatrywaniami i ambicjami. Młodzi Francuzi
wkładają w swoje amatorskie przedsięwzięcia
własny kapitał i w najróżniejszych rolach – od
producenta do aktora – udzielają się w kolejnych
filmowych realizacjach. Silna więż środowiskowa
rozbudza młodych prażan. Ze wspomnień Formana wiemy, że ów duch zespołowy przenieśli
oni po 1968 roku jako emigranci aż za ocean.
W Polsce nie było przypadkowych debiutów.
Pracę w filmie zaczynali ludzie z osobowością,
nie rzemieślnicy, lecz zuchwali, mimo wszystkich
systemowych ograniczeń, artyści. Na przełomie
lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych kamera
DKF Kwant
coraz częściej i coraz śmielej oddaje subiektywną sprawiedliwość światu. Rozrachunki ze
współczesną obyczajowością i z historią nie
muszą być powszechnie akceptowane. Autorom wystarcza, że znajdą się w małych salach
kino-klubów, że spotkają się z fanatykami kina.
Film tamtych lat coraz rzadziej służy „spędzaniu
czasu”. Jest emanacją podskórnych niepokojów. Bywa lontem.
Dotyczy to największych filmowych postaci
epoki. Obrazoburca Buñuel, penetrujący mroki
egzystencji Bergman i odnajdujący nowe kontury
widzialnej rzeczywistości Antonioni – oni wszyscy
idą pod prąd. Odkrywcy tego, co jest tajemną
„drugą stroną”, mówią nam rzeczy niełatwe i niewesołe. Ich dzieła są trudne w odbiorze, ponieważ najgłębiej interweniują w sens życia. Film jest
fikcją, ułudą, fantazmatem, ale tym bardziej zakorzenia nas w porządku bytu. Spotkanie z wielkim
filmem zobowiązuje. Niektórym z nas przynajmniej tak się wówczas wydawało.
Rafał Marszałek
Buntownik bez powodu (1955)
DKF Kwant
W y k ł a d o w c y
S e m e s t r
21.10.2013
Andrzej Werner
Krytyk filmowy i literacki, historyk literatury i filmu, profesor doktor habilitowany
nauk humanistycznych, wykładowca w Akademii Teatralnej. Pracownik naukowy
Instytutu Badań Literackich PAN. Wieloletni przewodniczący Sekcji Piśmiennictwa
Filmowego przy Stowarzyszeniu Filmowców Polskich, autor telewizyjnej Akademii
Polskiego Filmu. Wykładowca Akademii Polskiego Filmu. Członek Zarządu Polskiej
Sekcji PEN-Clubu.
Jest autorem książek: Zwyczajna apokalipsa (1971, 1981),
Historia filmu polskiego, t. V (1985, współautor), Polskie, arcypolskie (1987),
Pasja i nuda (1991), Krew i atrament (1997),
Dekada filmu. Problem kryzysu kultury w kinie lat sześćdziesiątych (1997),
Wysoko. Nie na palcach. O pisarstwie Jana Józefa Szczepańskiego (2003).
Zygmunt Machwitz
W 1961 r. ukończył studia polonistyczne i filmoznawcze na Uniwersytecie Łódzkim.
Pracuje jako wykładowca historii filmu w Państwowej Szkole Filmowej, Telewizyjnej
i Teatralnej w Łodzi. W latach 1979-1994 pełnił funkcję sekretarza generalnego
Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych. W różnych okresach członek
wielu społecznych kolegiów, m.in. Rady Programowej Kinematografii, Komitetu
Kinematografii, Filmowej Rady Repertuarowej, Rady Naukowo-Programowej
Filmoteki Narodowej, Rady Naukowej Muzeum Kinematografii, Rady Redakcyjnej
„Filmu na Świecie”. Publikował prace krytyczne, naukowe, popularyzatorskie
oraz metodyczne w następujących czasopismach: „Dialog”, „Kino”, „Ekran”,
„Harcerstwo”, „Odgłosy”. Laureat m.in. Nagrody miesięcznika „Kino” (1976) oraz
Nagrody Entuzjastów Kina – „Tęga Głowa”.
Ważniejsze druki zwarte: Wiedza o filmie (1977, 1983) Twórczość filmowa
w Polsce Ludowej (1983).
Neorealizm: zapowiedzi i początki
Opętanie
(Ossessione) 1943
reżyseria: Luchino Visconti
wykonwacy: Juan de Landa, Clara Calamai, Dhia Cristiani
czas projekcji: 142 min.
Trudne lata
(Anni difficili) 1948
reżyseria: Luigi Zampa
wykonawcy: John Garfield, Agostino Salvietti, Raniero De Cenzo
czas projekcji: 113 min.
28.10.2013
Dramaty codzienności. De Sica
Złodzieje rowerów
(Ladri di biciclette) 1948
reżyseria: Vittorio De Sica
wykonawcy: Lamberto Maggiorani, Enzo Staiola, Lianella Carell
Rafał Marszałek
Krytyk filmowy. Czterokrotny laureat nagrody im. Karola Irzykowskiego, laureat
nagrody im. Bolesława Michałka za „Kino rzeczy znalezionych” jako najlepszej
książki filmowej roku 2006. Historyk filmu, doktor nauk humanistycznych, wieloletni
kierownik Pracowni Historii Filmu w Instytucie Sztuki PAN, redaktor naukowy
V i VI tomu Historii filmu polskiego, wykładowca wykładowca Collegium Civitas
i Akademii Polskiego Filmu. Szachista, mistrz FIDE i były reprezentant Polski.
Laureat nagrody Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej za rok 2012 w dziedzinie
krytyki filmowej (wspólnie z M.Oleszczykiem)
Jest autorem książek: Nowy film angielski (1968), Powtórka z życia (1970),
Pamflet na kino codzienne (1974), Polska wojna w obcym filmie (1976),
Kamień w wodę (1980), Filmowa pop-historia (1984),
Historia filmu polskiego t.V, (1985) i VI, (1994) (współautor i redaktor naukowy)
ZAIKS u progu nowego wieku (1998), Kino rzeczy znalezionych (2006)
V
czas projekcji: 85 min.
Rzym godzina 11
(Roma ore 11) 1952
reżyseria: Giuseppe De Santis
wykonawcy: Lucia Bosé, Michele Riccardini, Marco Vicario
czas projekcji: 107 min
04.11.2013
Neorealizm oswojony. De Santis
Gorzki ryż
(Riso amaro) 1949
reżyseria: Giuseppe De Santis
wykonawcy: Nico Pepe, Silvana Mangano, Vittorio Gassman
czas projekcji: 107 min.
Nie ma pokoju pod oliwkami
(Non c’e pace tra gli ulivi) 1950
reżyseria: Giuseppe De Santis
wykonawcy: Raf Vallone, Michele Riccardini, Vincenzo Vaticone
czas projekcji: 90 min.
18.11.2013
Ślady wojny we Francji
Bitwa o szyny
(La Bataille du rail) 1945
reżyseria: René Clément
wykonawcy: Antoine Laurent, Jean Clarieux, Jean Daurand
czas projekcji: 80 min.
DKF Kwant
Wrota nocy
(Portes de la nuit) 1946
reżyseria: Marcel Carné
wykonawcy: Yves Montand, Nathalie Nattier, Pierre Brasseur
16.12.2013
Buntownik bez powodu
(Rebel Without a Cause) 1955
reżyseria: Nicholas Ray
wykonawcy: James Dean, Natalie Wood, Sal Mineo
czas projekcji: 120 min.
25.11.2013
Komedia francuska
czas projekcji: 111 min.
Czerwona oberża
(L’ Auberge rouge) 1951
reżyseria: Claude Autant-Lara
wykonawcy: Fernandel, Françoise Rosay, Julien Carette
Dziki
(The Wild One) 1954
reżyseria: László Benedek
wykonawcy: Marlon Brando, Mary Murphy, Lee Marvin
czas projekcji: 100 min.
Wakacje Pana Hulot
(Les Vacances de M. Hulot) 1952
reżyseria: Jacques Tati
wykonawcy: Jacques Tati, Nathalie Pascaud, Michele Rolla
czas projekcji: 79 min.
13.01.2014
Klasyczny western
czas projekcji: 90 min.
Rzeka czerwona
(Red River) 1948
reżyseria: Howard Hawks
wykonawcy: John Wayne, Montgomery Clift, Joanne Dru
Opowieści księżycowe
(Ugetsu monogatari) 1953
reżyseria: Kenji Mizoguchi
wykonawcy: Machiko Kyo, Masayuki Mori, Kinyo Tanaka
czas projekcji: 125 min.
W samo południe
(High Noon) 1952
reżyseria: Fred Zinnemann
wykonawcy: Gary Cooper, Grace Kelly, Lloyd Bridges
czas projekcji: 85 min.
09.12.2013
W Nowym Jorku i Hollywood
Asfaltowa dżungla
(The Asphalt Jungle) 1950
reżyseria: John Huston
wykonawcy: Sterling Hayden, Louis Calhern, Marilyn Monroe
czas projekcji: 112 min.
Bulwar zachodzącego słońca
(Sunset Blvd.) 1950
reżyseria: Billy Wilder
wykonawcy: Gloria Swanson, William Holden, Erich von Stroheim
czas projekcji: 110 min.
Wielcy Japończycy
Rashomon
(Rasho-mon) 1950
reżyseria: Akira Kurosawa
wykonawcy: Toshirô Mifune, Machiko Kyo, Masayuki Mori
czas projekcji: 95 min.
02.12.2013
Młodzi skłóceni z życiem
czas projekcji: 96 min.
20.01.2014
Demaskator Buñuel
Nazarin
(Nazarin) 1958
reżyseria: Luis Buñuel
wykonawcy: Francisco Rabal, Rita Macedo, Marga Lopez
czas projekcji: 94 min.
Viridiana
(Viridiana) 1961
reżyseria: Luis Buñuel
wykonawcy: Silvia Pinal, Fernando Rey, Francisco Rabal
czas projekcji: 90 min.
DKF Kwant
27.01.2014
Telewizyjne wpływy w filmie
Marty
(Marty) 1957
reżyseria: Delbert Mann
wykonawcy: Ernest Borgnine, Betsy Blair, Joe de Santis
S e m e s t r
24.02.2014
reżyseria: John Cassavetes
wykonawcy: Hugh Hurd, Lelia Goldoni, Ben Carruthers
czas projekcji: 87 min.
12 gniewnych ludzi
(12 Angry Men) 1957
reżyseria: Sidney Lumet
wykonawcy: Henry Fonda
Klatka
(The Brig) 1964
reżyseria: Jonas i Adolf Mekas
wykonawcy: Jim Anderson, Warren Finnerty, Henry Howard, Tom Lillard
czas projekcji: 65 min.
czas projekcji: 96 min.
Egzamin i zaliczenie
10.02.2014
Egzamin i zaliczenie
Szkoła nowojorska
Cienie
(Shadows) 1960
czas projekcji: 95 min.
03.02.2014
V I
03.03.2014
Robert Bresson – filmowy jansenista
Dziennik wiejskiego proboszcza
(Journal d’un curé de campagne) 1951
reżyseria: Robert Bresson
wykonawcy: Claude Laydu, André Guibert, Marie-Monique Arkell
czas projekcji: 114 min.
Ucieczka skazańca
(Un condamné a mort s’est échappé) 1956
reżyseria: Robert Bresson
wykonawcy: François Leterrier, Charles Le Clainche, Roland Monod
czas projekcji: 95 min.
10.03.2014
Francuska nowa fala I
Hiroszima – moja miłość
(Hiroshima mon amour) 1959
reżyseria: Alain Resnais
wykonawcy: Emmanuelle Riva, Eiji Okada, Bernard Fresson
czas projekcji: 90 min.
Cleo od pięciu do siedmiu
(Cléo de cinq a sept) 1960
reżyseria: Agnes Varda
wykonawcy: Corinne Marchand, Antoine Bourseiller, Michel Legrand
czas projekcji: 90 min.
17.03.2014
Francuska nowa fala II
Do utraty tchu
(A bout de souffle) 1959
reżyseria: Jean-Luc Godard
wykonawcy: Jean-Paul Belmondo, Jean Seberg, Henri-Jacques Huet
czas projekcji: 89 min.
DKF Kwant
Czterysta batów
(Les Quatre cents coups) 1959
14.04.2014
reżyseria: François Truffaut
wykonawcy: Jean-Pierre Léaud, Claire Maurier, Albert Rémy
czas projekcji: 98 min.
24.03.2014
Z soboty na niedzielę
(Saturday Night and Sunday Morning) 1960
Michelangelo Antonioni
reżyseria: Karel Reisz
wykonawcy: Albert Finney, Shirley Anne Field, Rachel Roberts
czas projekcji: 90 min.
Zaćmienie
(L’eclisse) 1962
Samotność długodystansowca
(The Loneliness of the Long Distance Runner) 1962
reżyseria: Michelangelo Antonioni
wykonawcy: Monica Vitti, Alain Delon, Lilla Brignone
czas projekcji: 124 min.
Przygoda
(L’ Avventura) 1960
reżyseria: Tony Richardson
wykonawcy: Michael Redgrave, Tom Courtenay, Avis Bunnage
czas projekcji: 103 min.
28.04.2014
Rosyjskie obrachunki z wojną
reżyseria: Andrzej Wajda
wykonawcy: Zbigniew Cybulski, Ewa Krzyżewska, Adam Pawlikowski
czas projekcji: 106 min.
Lecą żurawie
(Letiat żurawli) 1957
Eroica
(Eroica) 1958
reżyseria: Michaił Kałatozow
wykonawcy: Tatiana Samojłowa, Aleksiej Batałow, Wasilij Mierkuriew
czas projekcji: 94 min.
Ballada o żołnierzu
(Bałłada o sołdatie) 1959
reżyseria: Grigorij Czuchraj
wykonawcy: Władimir Iwaszow, Żanna Prochorenko, Antonina Maksimowa
czas projekcji: 89 min.
07.04.2014
Polska Szkoła Filmowa cz. I
Popiół i diament
(Popiół i diament) 1958
reżyseria: Michelangelo Antonioni
wykonawcy: Gabriele Ferzetti, Monica Vitti, Lea Massari
czas projekcji: 145 min.
31.03.2014
Młodzi gniewni w Anglii
reżyseria: Andrzej Munk
wykonawcy: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Kazimierz Rudzki
czas projekcji: 87 min.
05.05.2014
Nowa fala w Czechosłowacji
Miłość blondynki
(Lásky jedné plavovlásky) 1965
Ingmar Bergman
reżyseria: Miloš Forman
wykonawcy: Hana Brejchová, Vladimír Pucholt, Ivan Kheil
czas projekcji: 88 min.
Siódma pieczęć
(Det sjunde inseglet) 1956
Pociągi pod specjalnym nadzorem
(Ostre sledované vlaky) 1966
reżyseria: Ingmar Bergman
wykonawcy: Max von Sydow, Gunnar Björnstrand, Bengt Ekerot
czas projekcji: 96 min.
Tam, gdzie rosną poziomki
(Smultronstället) 1957
reżyseria: Ingmar Bergman
wykonawcy: Victor Sjöström, Gunnar Björnstrand, Bibi Andersson
czas projekcji: 95 min.
reżyseria: Jiří Menzel
wykonawcy: Václav Neckár, Jitka Bendová, Vladimír Valenta
czas projekcji: 92 min.
DKF Kwant
12.05.2014
Polska Szkoła Filmowa cz. II
Matka Joanna od Aniołów
(Matka Joanna od Aniołów) 1960
reżyseria: Jerzy Kawalerowicz
wykonawcy: Lucyna Winnicka, Mieczysław Voit, Anna Cieplewska
czas projekcji: 110 min.
Jak być kochaną
(Jak być kochaną) 1962
reżyseria: Wojciech Jerzy Has
wykonawcy: Zbigniew Cybulski, Barbara Krafftówna, Artur Młodnicki
czas projekcji: 102 min.
19.05.2014
Egzamin i zaliczenie
26.05.2014
Egzamin i zaliczenie
B i b l i o g r a f i a
Podręczniki historii filmu
Poza ekranem. Kinematografia polska 1896-2005 Edward Zajiček, Warszawa 2009
Historia sztuki filmowej Jerzy Toeplitz tom VI, Warszawa 1990
Kino, wehikuł magiczny Adam Garbicz, Jacek Klinowski tom I-V, Kraków 1981-2009
Kino dla wszystkich Krzysztof Teodor Toeplitz, Warszawa 2009
Historia filmu, Jerzy Płażewski, Warszawa 2010
Kronika filmu, Warszawa 1995
Historia filmu francuskiego Jerzy Płażewski, Warszawa 1993
10 000 kilometrów od Holywood Tadeusz Miczka, Kraków 1992
W Cinecittà i okolicach Tadeusz Miczka, Kraków 1993
Między klasyką a nowym kinem Wojciech Wierzewski, Warszawa 1980
Historia filmu polskiego tom IV, Warszawa 1980
Film polski od A do Z Stanisław Janicki, Warszawa 1977
Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Tadeusz Lubelski, Katowice 2009
Monografie twórców
Mistrzowie kina europejskiego sylwetki twórcze m. in. M. Antonioniego, I. Bergmana, R. Bressona,
L. Godarda, L. Viscontiego, A. Wajdy, Łódź 1996
Podróże do granic filmu sylwetki twórcze M. Antonioniego, I. Bergmana, R. Bressona,
L. Buñuel, A. Resnais Konrad Eberhardt, Warszawa 1964
Ingmar Bergman w opinii krytyki zagranicznej, Warszawa 1987
Jean-Luc Godard Konrad Eberhardt, Warszawa 1970
Akira Kurosawa Alicja Helman, Warszawa 1970
Kino polskie w dziesięciu sekwencjach sylwetki twórcze m. in. W. Hasa, J. Kawalerowicza, A. Munka, A.
Wajdy, Łódź 1995
Andrzej Munk Ewelina Nurczyńska-Fidelska, Kraków 1982
Andrzej Wajda Barbara Mruklik, Warszawa 1968
Wojciech Has Konrad Eberhardt, Warszawa 1967
Monografie gatunków
Film gangsterski Alicja Helman, Warszawa 1990
Western Czesław Michalski, Warszawa 1969
Monografie prądów
Film się zmienia Bolesław Michałek, Warszawa 1967
Film – sztuka w ewolucji Bolesław Michałek, Warszawa 1975
Dzień dzisiejszy filmu francuskiego Konrad Eberhardt, Warszawa 1967
Nowa fala i nowa powieść Maria Raczewa, Kraków 1974
Film i telewizja w USA Jerzy Toeplitz, Warszawa 1963
Nowy film angielski Rafał Marszałek, Warszawa 1968
Nowy film czechosłowacki Janusz Skwara, Warszawa 1968
Nowy film radziecki Zbigniew Pitera, Warszawa 1967
Szkice o filmie polskim Bolesław Michałek, Warszawa 1960
Polska szkoła filmowa, Wrocław 1976
Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym 1945-1961 Tadeusz Lubelski, Kraków 1992
Numery monograficzne „Filmu na Świecie”
Luis Buñuel nr 4 str. 200 1975
Luchino Visconti nr 3-4 str. 133-134 1977
Michelangelo Antonioni nr 6 str. 202 1975
Ingmar Bergman nr. 9-10 str. 309-310 1984
Akira Kurosawa nr 7 str. 119 1968
Kenji Mizoguchi nr 9-10 str. 345-346 1987
Wszystkie projekcje odbywają się w kinie Iluzjon, ul. Narbutta 50 A
Zajęcia rozpoczynają się wykładem o godzinie 17.00.
Organizatorzy zastrzegają sobie prawo zmian w programie.
Podczas wykładu widzowie nie będą wpuszczani na salę.
W trakcie wykładów i projekcji nie wolno używać telefonów komórkowych.
Wykłady AF są uznawane jako zajęcia uzupełniające przez uczelnie warszawskie.
Wydanie duplikatu karnetu kosztuje 10 zł.
Kierownik Akademii Filmowej: Edward Tobiszewski
Fundacja Pro Art Tech
00-074 Warszawa, ul. Trębacka 3
tel. (22) 826 21 37
https://www.facebook.com/Akademia.Filmowa
www.akademiafilmowa.pl
Ziemia drży (1948)
www.akademiafilmowa.pl