Rozmowa z Olgą Tokarczuk Błąd w oprogramowaniu świata

Rozmowa z Olgą Tokarczuk
Błąd w oprogramowaniu świata
O nowej książce [i] niezgodzie na cierpienie (…)
Justyna Sobolewska: W nowej książce „Prowadź swój pług przez kości umarłych” łączy pani
thriller, gatunek popularny, z ciemną wizją świata i z poezją Williama Blake’a. Skąd taki
pomysł?
Olga Tokarczuk: Miałam pół roku, chciałam zrobić coś lekkiego. Pomyślałam też, że skoro piszę
pastisz thrillera z kryminalnym plotem – bo dziś chyba nie można pisać czegoś takiego całkiem
serio – to potraktuję swoją robotę poważnie. Starałam się poddać wymaganiom literatury
popularnej: że ma być strawne, nieduże i z obrazkami (…).
Tytuł z Blake’a jest wieloznaczny, można pomyśleć nawet, że rzecz będzie dotyczyć Zagłady.
Ambony myśliwych na ilustracjach wyglądają rzeczywiście jak wieże z obozów koncentracyjnych.
Pomyślałam, że to skojarzenie jest na miejscu, chociaż niespecjalnie nadaje się do kryminału (…).
Wieszczy pani w tej książce zemstę natury na człowieku: dość już ludzkiej władzy, za chwilę
może nastąpić odwet.
Ta książka jest w jakimś sensie apokaliptyczna, nawet jeżeli wizja apokalipsy rodzi się w głowach
ludzi [bohaterów książki], których nie bierzemy zbyt poważnie.
Pisze pani, że kraj się poznaje po jego stosunku do zwierząt, jak to jest u nas?
Dawno, dawno temu, w paleolicie, ludzie mieli do zwierząt stosunek magiczno-siostrzany.
Traktowali je jak istoty sobie równe, lecz po prostu trochę inne. Później zaczęliśmy traktować
zwierzęta utylitarnie, jako narzędzia i przedmioty, które się doi, które się zjada. Potem to już tylko
demoralizacja i upadek, który kończy się wizją nowoczesnej eleganckiej rzeźni, w której zabija się
mechanicznie, sterylnie, w białych rękawiczkach (…).
W książce winę ponosi nie tylko człowiek, ale i cały świat jest skażony.
Ta książka zastanawia się nad tym, dlaczego jest tak, jak jest, i czy możemy coś zmienić. I,
oczywiście, możemy chodzić w trampkach i nie jeść mięsa, nękać instytucje, które męczą
zwierzęta. Tak, tak właściwie powinniśmy to robić. Istnieje jednak bardzo niepokojące pytanie:
dlaczego jest tak, że jedno stworzenie musi zjadać inne, żeby przeżyć? Dlaczego tak łatwo i tak
bezkarnie można zadać śmierć? To jest jakiś błąd w oprogramowaniu świata, jak mówi bohaterka tej
książki Janina Duszejko.
1
Tutaj świat jest maszynerią bez Boga (…).
Tak, to punkt widzenia jednego z wielkich alternatywnych mitów w historii myśli człowieka.
Niewygodny, zepchnięty gdzieś w undergroundy, kontestujący oficjalny optymizm i wizję świata
napełnionego miłością i dobrocią (…).
[O] Duszejko mówią [w książce] „stara wariatka” (…).
(…) W postaci starszej kobiety, którą świat spycha gdzieś na margines życia społecznego, tkwi
ogromny potencjał. Zawsze mnie takie postaci niezwykle poruszają. W Warszawie, gdzieś w okolicy
ulicy Kubusia Puchatka, jest taka pani, która karmi koty. Idzie z reklamówkami, a koty wybiegają do
niej z wszelkich możliwych dziur i piwnic – czekały na nią. Wokół niej tętni życie stolicy, jeżdżą
autobusy, pracuje giełda, sądy ogłaszają wyroki. A ona pojawia się z tymi siatami wśród zwierząt
i wokół niej czas zatrzymuje się. I to jest moment epifanii, oto bogini Artemida, oto Demeter, która
wygląda jak stara kobieta o lasce, z dwoma siatami jedzenia dla psów i kotów.
LEKSYKA i NAWIĄZANIA [typ H i D]
Zadanie 1.
Słowo „plot” pochodzi z języka angielskiego i w zależności od kontekstu oznacza:
1. parcelę, działkę, kwaterę
2. wykres
3. szkic
4. plan działania
5. fabułę
6. wątek
7. spisek
8. układ
Olga Tokarczuk użyła go w znaczeniu:
1
2
3
4
5
6
7
8
Zadanie 2.
Angielskie słowo „plot” ma swoje odpowiedniki w języku polskim. Jest zatem:
1. archaizmem
2. antonimem
3. homonimem
2
4. przenośnią
5. onomatopeją
6. powtórzeniem
7. kolokwializmem
8. apostrofą
Zadanie 3:
Wyjaśnij zwrot: „pastisz thrillera z kryminalnym plotem”.
UWAGA! W wyjaśnieniu zdefiniuj obydwa gatunki.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 4.
Synonim przywołanego przez prowadzącą wywiad terminu „Zagłada” to:
1. Morderstwo
2. Wybuch
3. Prześladowanie
4. Eksploatacja
5. Rasizm
6. Holokaust
7. Antysemityzm
8. Deportacja
Zadanie 5:
„Apokalipsa” to:
1. tytuł jednej z ksiąg „Odysei” Homera
2. tytuł księgi Nowego Testamentu
3. wyraz potoczny niepochodzący z literatury
4. tytuł księgi Starego Testamentu
Zadanie 6:
Poniższe cytaty pochodzą z prasy codziennej oraz Internetu:
3
1. Tę niezwykle oryginalną muzykę nazwać by można „apokaliptycznym folkiem”, ponieważ
Tomasz Budzyński odchodzi od ciężkiego rocka na rzecz tajemniczej i nastrojowej muzyki
akustyczno-elektronicznej.
2. Sytuacja w regionie to splot różnych interesów, nie tylko Izraela i Palestyńczyków, ale także
USA, Syrii czy Jordanii. To trudny do rozwiązania apokaliptyczny węzeł.
3. Zdaniem synoptyków, Parma - spodziewany na północy Filipin w nocy z piątku na sobotę lub
w sobotę rano - już obecnie może być oceniony jako apokaliptyczny supertajfun. W
oczekiwaniu na żywioł władze Filipin rozpoczęły już ewakuację mieszkańców terenów
położonych w strefie zagrożenia - w prowincjach na północ i wschód od Manili.
4. Al Gore jest główną postacią światowego frontu aktywistów głoszących apokaliptyczne wizje
związane z globalnym ociepleniem.
W których słowo „apokaliptyczny” zostało użyte poprawnie? Wybierz jedną z odpowiedzi:
A. w 1. oraz 3.
B. tylko w 3.
C. tylko w 4.
D. w 3. oraz 4.
Zadanie 7.
Podaj co najmniej dwa przykłady książki, komiksu, filmu, obrazu (z literatury, filmu, teatru
bądź sztuki) z apokaliptycznym wątkiem. Uzasadnij wybór.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 8.
Stwierdzenie Olgi Tokarczuk, że zwierzęta „zabija się mechanicznie, sterylnie, w białych
rękawiczkach”, sugeruje, że:
1. współczesne rzeźnie są bardzo nowoczesne i dzięki temu zwierzęta umierają bezboleśnie
2. pracownicy rzeźni starają się obchodzić ze zwierzętami z ogromną delikatnością
3. wystrój współczesnych rzeźni oraz ubiór ich pracowników są niezwykle czyste i eleganckie
4. zwierzęta są zabijane, lecz nikt nie czuje się za to odpowiedzialny
Zadanie 9.
Pytania Olgi Tokarczuk: „dlaczego jest tak, że jedno stworzenie musi zjadać inne, żeby
przeżyć? Dlaczego tak łatwo i tak bezkarnie można zadać śmierć?” mają funkcję retoryczną,
ponieważ:
4
1. odpowiedź na nie jest powszechnie znana
2. pisarka nie jest zainteresowana uzyskaniem na nie odpowiedzi
3. nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi
4. służą przede wszystkim podtrzymaniu uwagi prowadzącej wywiad
GRAMATYKA I INTERPUNKCJA [typ E]
Zadanie 1.
Słowo „Zagłada” zostało napisane z wielkiej litery, ponieważ:
1. to wyraz pospolity użyty w znaczeniu nazwy własnej
2. to nietypowy skrótowiec zwyczajowo pisany z wielkiej litery
3. to nazwa międzynarodowego święta historycznego
4. to błąd powstały podczas redagowania artykułu
Zadanie 2.
W każdym z poniższych zdań imiesłów został zastosowany poprawnie albo znajduje się w nim błąd.
Jeśli zdanie jest poprawne – zakreśl P „zdanie poprawne”, jeśli w zdaniu jest błąd – N „zdanie
niepoprawne”.
1. Wracając do naszej wczorajszej wycieczki, trzeba powiedzieć, że cały czas padał deszcz.
P/N
2. Planując nową książkę, pisarka zawsze myśli o swoich czytelnikach. P/N
3. Pisząc egzamin, został złapany na ściąganiu. P/N
4.
Jeśli widzisz, że nie nadjeżdża żaden pojazd, przejdź, nie biegnąc przez pasy. P/N
KONTEKSTY [typ F]
Zadanie 1.
Olga Tokarczuk nazywa swoją książkę „apokaliptyczną”, ponieważ:
1. wplotła w nią tajemniczy wątek kryminalny
2. odpowiada wymogom literatury popularnej – lekkiej, łatwej i przyjemnej
3. zawiera wizje, których czytelnik nie powinien traktować poważnie
4. zapowiada kres panowania człowieka nad zwierzętami
Zadanie 2.
Ambony
myśliwych
zostały
porównane
przez
Olgę
Tokarczuk
do
wieży
z
obozów
koncentracyjnych, ponieważ:
5
1. dzięki ambonom oraz wieżom można było chronić bezbronne istoty
2. zarówno z ambon, jak i z wież strzelało się do bezbronnych istot
3. zarówno z ambon, jak i z wież strzelało się do niebezpiecznych ludzi lub zwierząt
4. dzięki ambonom oraz wieżom można było chronić ludzi przed zwierzętami
Zadanie 3.
„Błąd w oprogramowaniu świata” – zdaniem Olgi Tokarczuk – polega na tym, że:
1. Bóg to zegarmistrz, który nakręcił maszynerię świata, a następnie przestał ją nadzorować
2. ludzie traktują zwierzęta wyłącznie jako źródło mięsa, zamiast dostrzec w nich istoty sobie
równe i nadać im prawa
3. świat to jeden wielki łańcuch pokarmowy, w którym każda istota jest podstawą pożywienia
następnej
4. łatwe zadawanie śmierci ???
Zadanie 4.
Wyjaśnij, dlaczego Olga Tokarczuk porównuje starą kobietę o lasce, z dwoma siatami jedzenia
dla psów i kotów, do bogini Artemidy.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 5 A.
Jasiek wygłosił następującą opinię: „To oburzające, że pisarka
zestawia Zagładę z polowaniami na zwierzęta”.
Czy zgadzasz się z opinią chłopca? Uzasadnij swoje zdanie.
Zadanie 5 B.
Jasiek wygłosił następującą opinię: „To oburzające, że pisarka
zestawia Zagładę z polowaniami na zwierzęta”.
Marysia odpowiedziała: „Nie zgadzam się. To kontrowersyjne,
ale prawdziwe zestawienie”.
Podaj argumenty, którymi każda z osób może uzasadnić swój punkt widzenia.
Zadanie 6 A.
6
Jasiek wygłosił następującą opinię: „Literatura popularna ma przede wszystkim bawić. Nie powinna
podejmować kontrowersyjnych i trudnych problemów”.
Czy zgadzasz się z opinią chłopca? Uzasadnij swoje zdanie.
Zadanie 6 B.
Jasiek wygłosił następującą opinię: „Literatura popularna ma przede wszystkim bawić. Nie powinna
podejmować kontrowersyjnych i trudnych problemów”.
Marysia odpowiedziała: „Nie zgadzam się. Każdy gatunek literacki, nawet thriller czy kryminał,
może nas czegoś nauczyć”.
Podaj argumenty, którymi każda z osób może uzasadnić swój punkt widzenia.
7