AUSTRIAN CASE STUDIES

Dalekosiężny
program rowoju
gminy
Leicester
(GB)
MIASTO
Leicester to główne miasto w hrabstwie Leicestershire.
Miasto liczy 294 000 mieszkań-ców. Stanowi
największe
skupisko
ludności
pochodzenia
azjatyckiego w Wielkiej Brytanii. Pierwotnie była tu
osada rzymska. Miasto leży w samym centrum
komunikacyjnym środkowej Anglii. Zielone miasto,
rozwinęło się jako wysoce uprzemysłowiony ośrodek
trykotarski. Obecnie największy sektor tworzą usługi.
TŁO HISTORYCZNE
Leicester posiada długą tradycję w dziedzinie ochrony środowiska, gdyż prowadzi wiele projektów w tym
zakresie, począwszy od lat 70-tych ubiegłego wieku. Zrealizowanie szeregu projektów poprawiło
efektywność energetyczną w komunalnych zasobach budynków socjalnych oraz spowodowało ogólne
zmniejszenie emisji CO2 o 90 000 ton rocznie.
W 1990 roku Leicester, jako pierwsze w Wielkiej Brytanii, otrzymało tytuł:
„miasto przyjazne środowisku”. Wówczas poprzez organizację „Leicester Miasto Odpowiedzialne za Środowisko” („Leicester Environment City Trust)
zaangażowało się w proces konsultacji, przynoszący rozmaite korzyści
środowiskowe. Organizacja ta promuje naukową dyskusję oraz konsultacje.
Składa się z 8 grup roboczych skupionych na odrębnych zagadnieniach
środowiskowych. Poszczególne grupy planują strategię rozwoju miasta
w każdym z sektorów energetycznych. ”Trust” został włączony do nowej
organizacji dobroczynnej, Environ, która promuje zrównoważony styl życia.
18C New Walk , Leicester
Polityka władz miejskich zmierza do zredukowania o połowę zużycia miejskiej
energii w 2025 roku w stosunku do 1990 roku, oraz do pozyskiwania 20%
energii z odnawialnych źródeł w 2020 roku. Planuje się osiągnąć to poprzez
inicjatywę na polu kogeneracji (współwytwarzania ciepła i energii), energii
odnawialnej, odpadów, transportu, poprzez poprawienie efektywności
energetycznej, w szczególności w budynkach mieszkalnych. Odpowiednie
propozycje zostały włączone do miejskiej Agendy Lokalnej 21 (Local Agenda
21) oraz planu gminnego.
W Wielkiej Brytanii panuje całkowita liberalizacja i zarazem występuje ostra konkurencja pomiędzy
dostawcami na wszystkich szczeblach: wielkich użytkowników, małego biznesu, oraz klientów z gospodarstw
domowych. W większości współzawodnictwo opiera się na cenach, mimo rozwija się rynek zielonej energii.
Jeżeli władze lokalne zamierzają konkurować z tymi cenami poprzez reklamy, to kampania promującą
energię odnawialną oraz jej efektywne zagospodarowanie musi być prowadzona w sposób aktywny
i przemawiający do wyobraźni. Właśnie w ten sposób postępuje Leicester.
Energie Cités
2003
PROWADZONA DZIAŁALNOŚĆ
Działalność w budownictwie mieszkaniowym
Environ przy poparciu rady miasta otworzyła w parku Leicester
pionierski Budynek Ekologiczny („Eco-House”). Ten 70-letni
budynek wykonany w sposób tradycyjny pełni rolę budynku
pokazowego otwartego dla publiczności. Wprowadzono w nim
wiele usprawnień konstrukcyjnych, które uczyniły go bardziej
przyjaznym środowisku. Budynek służy do demonstracji
mieszkańcom możliwości przystosowania swoich relatywnie
starych domów mieszkalnych. Sprawa ta ma podstawowe
znaczenie w mieście, w którym 1/3 budynków mieszkalnych liczy
ponad 80 lat.
Akcja Leicester dotycząca budynków mieszkalnych została zbudowana na solidnej podstawie wynikającej
z działalności we własnych zasobach budynków socjalnych. Wskaźniki energetyczne budynków w mieście,
przed pełnym otwarcie rynku, wzrosły z około 3 NHER do około 6 NHER.
W ślad za liberalizacją rząd Wielkiej Brytanii powołał jednostkę do prowadzenia promocji w zakresie
oszczędzania energii, “Trust Oszczędzania Energii” (“Energy Saving Trust”) wspomaganą wspólnie
z podatków pobieranych przy sprzedaży energii oraz z rządowych grantów. Organizacja ta finansuje, na
terenie całego kraju, program działania lokalnych centrów doradztwa w zakresie efektywnego
zagospodarowania energii. Dodatkowo wspomaga finansowo programy ( tzw. HECA Action ), które promują
oszczędzanie energii w budynkach mieszkalnych zgodnie z “Ustawą o ochronie energii w gospodarstwach
domowych” (“Home Energy Conservation Act 1995”), która zobowiązuje władze lokalne do zaplanowania
zmniejszenia zużycia energii o 30 % do 2010 roku. Zasadniczą motywacją do oszczędzania jest
zmniejszenie zbytecznych strat paliwa, które określa się w gospodarstwach domowych na poziomie ponad
10 % zużywanej energii.
Programy takie są częstokroć rozpatrywane przez agencje energetyczne, które biorą odpowiedzialność za
sąsiednie tereny. Np. Severn and Wye Energy Agency obejmuje obecnie całe Gloucestershire, a Milton
Keynes obejmuje południowy Bedfordshire. W roku 1996 powołano Agencję Energetyczną (Leicester
Energy Agency) we współpracy z Uniwersytetem Montorta (Leicester De Monfort University). Agencja
mieści się w rynku głównym w Leicester i jest właścicielem Centrum Doradztwa Energetycznego w Leicester
(Leicester Energy Advice Centre) oraz Leicester i Northmptonshire - Centrum Efektywnego
Zagospodarowania Energii oraz Agencji Energetycznej (Leicester and Northmptonshire and Energy
Efficiency Centre and Energy Agency) i obejmuje szerokie otaczające tereny.
Można tam otrzymać bezpłatnie krajowy kwestionariusz Energetycznej Kontroli Domu (Home Energy
Check), który pozwala gospodarzom na dokonanie oceny sprawności energetycznej ich domu. Tym samym
Advice Centre (Centrum Doradztwa) może udzielić porady dostosowanej do szczegółowych potrzeb
gospodarza domu. Porada dotyczy: źródeł finansowania, urządzeń o niskim zużyciu energii, przedsiębiorstw
uprawnionych do dokonywania ulepszeń, oraz źródeł czystej i odnawialnej energii. W Centrum Doradztwa
można tanio nabyć niektóre urządzenia o małym zużyciu energii, np. energooszczędne żarówki oraz
wydajne gniazdka zasilające do lodówek.
Miasto prowadzi program audytu energetycznego w komunalnych zasobach budynków mieszkalnych, który
wykorzystuje do ustalenia priorytetu realizacji zaplanowanych ulepszeń.
W sektorze prywatnym rozpoczęto program Domowa Strategia Energetyczna (Home Energy Strategy).
Program obejmuje szkolenie dotyczące: handlu budynkami, finansowania początkowego audytu sprawności
energetycznej budynków, doradztwa osobom prywatnym, oraz subsydiów na wykonywanie prac.
Dodatkowo agencja prowadzi kampanię informacyjną „oszczędzanie energii w domu”.
Regulacje prawne wpływają
na utrzymanie wysokiej energetycznej efektywności w budynkach
mieszkalnych. W wydawanych przepisach nie można ustalać wyższych standardów budowlanych aniżeli te,
które są określone w krajowych „przepisach budowlanych”, niemniej - biorąc pod uwagę brytyjski system
swobodnego planowania - można zalecać wysoką efektywność energetyczną. Mimo to, władze wymagają
od developerów, którzy zakupują grunty od władz lokalnych, aby zagospodarowali je zgodnie ze
wskaźnikiem 9,9 NHER.
LNEECEA oraz Environ założyły klub energii słonecznej w celu szkolenia osób, które chcą zainstalować
własne panele słoneczne oraz także tych, które sprzedają wyposażenie na preferencyjnych warunkach.
Energie Cités
2003
Działalność miejscowa
Agencja Energetyczna w Leicester rozwinęła program promujący technologię oszczędnej energii.
Producenci oraz dostawcy wyposażenia mogą zostać partnerami „Energy Sense” (Znaczenie Energii),
a klienci, legitymujący się kartą „Energy Sense”, mogą otrzymać obniżkę od tych partnerów.
Kampania Uświadamiająca (The Turning the Tide Campaign), została utworzona, aby rozpowszechniać
wiedzę dotyczącą ochrony środowiska oraz współpracować z sąsiednimi miastami Nottingham oraz Derby.
Kampania działa na rzecz energii umożliwiając zakup odbijających paneli radiacyjnych po kosztach
produkcji. Kampania współpracuje z lokalnymi mediami: TV, radiem oraz prasą.
Environ bezpłatnie szkoli ludzi w szerokim zakresie spraw dotyczących energii. Prowadzone są promocyjne
sesje na temat zatrzymywania energii. Programy sesji o godzinie piątej po południu w Eco House (Budynku
Ekologicznym) są poświęcone sprawom izolacji cieplnej oświetlenia oraz dostępności subsydiów na
działalność związaną z oszczędzaniem energii. Osoby prowadzące tą działalność zwane są adwokatami
energii. Udzielają one porad dotyczących oszczędzania energii we własnych domach oraz rozpowszechniają
te informacje we wszelkich kontaktach z ludnością. Prowadzi się także szkolenia w ubogich dzielnicach
miasta w celu zachęcenia ich mieszkańców do oszczędzania energii i tym samym pieniędzy.
Centrum Doradztwa Energetycznego w Leicester (Leicester Energy Advice Centre) promuje energię
odnawialną poprzez swoją kampanię „wtyczka do zielonej energii”. Kampania polega na zwróceniu uwagi na
korzyści powstające przy zakupie energii ze źródeł odnawialnych oraz jej oszczędzania – najtańszą energią
jest energia niepotrzebna.
Miasto Leicester postanowiło naśladować Radę Miata Merton, która wymaga, aby we wszystkich nowych
budynkach o powierzchni powyżej 1000 m2 10 % energii pochodziło ze źródeł odnawialnych. Ten pionierski
przepis w nowym planowaniu został zaakceptowany przez rząd w listopadzie 2003 roku.
Sektor przemysłowy
Również w sektorze przemysłowym prowadzi się
działalność informacyjną. Do wielkich przedsiębiorstw
dociera się przez Krajowe Biuro Efektywnego
Zagospodarowania Energii (National Energy Efficiency
Office), które działa we wszystkich regionach.
Utworzona
w Leicester
(Leicester
Energy
and
Environment Group) odwiedza te przedsiębiorstwa
swoim pojazdem.
Miejska Agencja Energetyczna swoim ruchomym
centrum konferencyjnym
„Energy User Cruiser”
(ekspozycyjny pojazd użytkownika energii) dociera do
małych i średnich przedsiębiorstw. Działją one we współpracy z krajową agencją energetyczną, ETSU,
finansowaną przez rządowy „Best Practice Programme” (najlepszy program praktyczny ). Sposób ten
zapewnia szkolenie pracowników, które jest ukierunkowane na oszczędzanie przez zmiany w sposobie
zachowania.
Dostawcy usług komunalnych
Rada Miasta zakupiła zieloną elektryczność dla swoich głównych miejskich biur oraz dla dwóch innych
mniejszych biur ( związanych z agencją energetyczną ) w wysokości 15% całkowitego zużycia. W mieście
zainstalowano również wiele małych systemów CHP (Combined Heat and Power – kogeneracji ciepła
i energii ) oraz systemów wytwarzania energii odnawialnej, które sumarycznie stanowią 9% ogólnego
zapotrzebowania Rady Miasta. Leicester w sposób zdecydowany promuje na terenie całego miasta energię
zrównoważoną. W listopadzie 2003 roku miasto otrzymało wyrazy uznania od rządu za pionierską sieć
ogrzewania rozległego okręgu miejskiego z wykorzystaniem biomasy (w Wielkiej Brytanii nie ma dobrze
rozwiniętego ogrzewania w okręgach administracyjnych).
Monitorowanie zużycia energii
Agencja Energetyczna w Leicester odpowiada za monitorowanie oraz płacenie rachunków za zużytą energię
przez inne wydziały oraz nadzoruje nadmierne jej zużycie. W związku z tym może proponować i zarządzać
energooszczędnymi inwestycjami wykonywanymi na rzecz innych wydziałów. Ten system monitorowania
przyniósł powodzenie zwiększając zainteresowanie inwestycjami energooszczędnymi. Obecnie Agencja
uruchomiła zaawansowany system ciągłego monitorowania zużycia wody i energii. Liczniki zużycia są
Energie Cités
2003
połączone z biurami Agencji drogą radiową. Rada w swojej polityce energetycznej wyznaczyła cele w
zakresie oszczędzania energii (patrz wyżej). Natomiast zadaniem Agencji Energretycznej jest monitorowanie
zużycia energii w zasobach komunalnych, które jest podstawowym narzędziem do osiągnięcia
wyznaczonych celów.
ZDOBYTE DOŚWIADCZENIE
Leicester stworzyło szerokie możliwości wyboru oraz stosuje ustalone zasady przy sprzedaży mieszkańcom
oszczędnej energii. Działalność tą wspiera swoimi zasobami oraz w sposób zdecydowany realizuje program
ustalony jeszcze w odmiennym klimacie politycznym na długo przed liberalizacją. Zaowocowało to
powstaniem warunków do zwiększenia wydajności energetycznej i ciągłości zobowiązań. Wsparcie ze strony
władz miasta prowadzone jest w szerokim zakresie oraz zawiera inne sposoby wpływu, a nie tylko niewielkie
dotacje. Takie postępowanie umożliwiło lokalnej władzy zrezygnowanie ze wsparcia z innych źródeł,
i chociaż w kategoriach międzynarodowych miasto nie miało pierwszeństwa w pozyskaniu funduszy z Unii
Europejskiej, to jest stosunkowo pomyślnie rozwijającym się miastem.
Wielka Brytania przychyla się do dania priorytetu lokalnej działalności polegającej na tym, że władze lokalne
lub sponsorowane przez nie ciało (np. agencja energetyczna) działa jako koordynator rozmaitych podmiotów
dostarczających oszczędną energię do budynków mieszkalnych. Działa tam krajowa sieć HECA ( Home
Energy Conservation Act - Krajowa Ustawa o Konserwacji Energii), która uzupełnia działalność regionalnych
i lokalnych centrów doradztwa energetycznego. Finansowana jest ona z opłaty “zobowiązanie do
efektywnego zagospodarowania energii”, która w jednolitej wysokości pobierana jest od gospodarstw
domowych za dostawę paliwa.
WSKAZÓWKI DLA DECYDENTÓW
Jeśli lokalne władze są wspierane i otrzymują fundusze z niezawodnego źródła, to mogą one dostarczać
oszczędną energię na poziomie lokalnym, szczególnie do budynków mieszkalnych. Wymaga to jednak
długoterminowych zobowiązań. Nie ma niczego bardziej demoralizującego władze lokalne, jak powiększanie
budżetu tychże władz, który następnie jest przycinany w zależności od kapryśnej politycznej mody.
Najlepszym sposobem realizacji zadania jest posiadanie ustalonego finansowego podziału wydatków,
dotyczącego działalności na tym polu, z precyzyjnym podziałem na działalność prowadzoną przez władze
lokalne, względnie organizacje szczebla lokalnego.
DODATKOWE INFORMACJE
Leicester Energy Agency
Don LACK
2-4 Market Place South
UK-Leicester LE1 5HB
Tel: + 44 116 299 5133
Fax: + 44 116 299 5137
E-mail: [email protected]
Oracowanie zostało wykonane przez Energie-Cités jako część zadania 9 Umowy Wdrożeniowej
Międzynarodowej Agencji Energetycznej DSM, Zarządy Miast oraz Efektywne Zagospodarowanie
Energii w Systemie Liberalnym.
Dziękuję Radzie Miasta Leicester za współpracę.
Tłumaczenie przy wsparciu Francuskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Energie Cités
2003