GLOBALNE OCIEPLENIE — ILE W NIM PIERWIASTKA

228
Kronika
of hydrological data and results from small basins for hydrological modelling). Ich autorzy skupili się głównie
na modelowaniu odpływu, a niekiedy również transportu rumowiska w perspektywie prognozowania
i oceny wpływu użytkowania terenu na odpływ ze zlewni. W prezentacjach pojawił się również aspekt
skali w badaniach hydrologicznych oraz różnic w podejściu do badań prezentowanym przez zwolenników modelowania matematycznego i badań eksperymentalnych. W posterach poruszano problemy
dotyczące wykorzystania danych pomiarowych z małych zlewni (Ukraina) oraz modelowania transportu
rumowiska (Irak).
W ostatniej części sesji plenarnej przedstawiono prezentacje związane tematycznie z pytaniami
stawianymi przed poszczególnymi grupami roboczymi, tzn.:
— jakich osiągnięć oczekuje się w nadchodzących dekadach od badań w małych zlewniach,
— jaki jest oczekiwany wkład badań hydrologicznych w małych zlewniach w monitoring i objaśnianie zmian procesów fizycznych, obiegu wody oraz globalnego ocieplenia,
— jaki może być naukowy wkład badań w małych zlewniach w inicjatywę PUB — Predictions in
Ungauged Basins (prognozowania procesów hydrologicznych w zlewniach niekontrolowanych) i czego
można oczekiwać w zamian,
— czy dalszy rozwój hydrologicznych modeli matematycznych wymaga wykorzystania wyników
badań w małych zlewniach.
Każda z obradujących równolegle grup roboczych miała za zadanie sformułować wkład do Deklaracji
Brunszwickiej, której opracowanie i ogłoszenie było celem warsztatów. Początek obrad stanowiło kilka prezentacji (od 3 do 5) z zakresu rozważanej tematyki. Po przeprowadzeniu dyskusji każda z grup roboczych
sformułowała konkluzję, będącą odpowiedzią na zadane pytanie i wkładem do opracowywanej deklaracji.
W czasie dyskusji ogólnej kończącej warsztaty stwierdzono, że istnieje potrzeba dalszych badań
w małych zlewniach badawczych, toteż należy podjąć kroki zmierzające do zdobycia funduszy na ich
kontynuację. W Deklaracji Brunszwickiej położono nacisk na znaczenie badań w małych zlewniach, m.in.
w odniesieniu do reakcji systemu hydrologicznego na współczesne zmiany klimatu. Zastanawiano się
także nad potrzebą wytypowania i prowadzenia badań w zlewniach dziewiczych (pristine basins). Stwierdzono jednak, że współcześnie trudno jest znaleźć zlewnie, w których wielkość i jakość poszczególnych
faz obiegu wody miałyby charakter naturalny.
Maciej Lenartowicz, Joanna Pociask-Karteczka
GLOBALNE OCIEPLENIE — ILE W NIM PIERWIASTKA
ANTROPOGENICZNEGO, ILE NATURALNEGO
— OGÓLNOPOLSKI PANEL NAUKOWY
(Gdynia, 7 V 2009)
Organizatorem panelu dyskusyjnego była Katedra Meteorologii i Oceanografii Nautycznej Wydziału
Nawigacyjnego Akademii Morskiej w Gdyni. W konferencji wzięło udział 46 uczestników, reprezentujących prawie wszystkie ośrodki uniwersyteckie w Polsce. Konferencja skupiła przede wszystkim
klimatologów, choć uczestniczyli w niej także przedstawiciele innych dyscyplin i specjalności, m.in.
geolodzy, biolodzy, hydrolodzy i oceanografowie.
Tematyka konferencji dotyczyła zagadnienia genezy współczesnego ocieplenia. Głównym celem
spotkania było przedstawienie naukowych faktów i argumentów oraz wymiana poglądów na ten temat. Po otwarciu konferencji przez kierownika Katedry Meteorologii i Oceanografii Nautycznej prof.
A. S t y s z y ń s k ą zebranych powitał prof. dr hab. kpt. ż. w. Adam W e i n t r i t , Dziekan Wydziału
Nawigacyjnego Akademii Morskiej w Gdyni.
W pierwszej części konferencji zebrani wysłuchali dwóch referatów wprowadzających na temat
możliwych przyczyn współczesnych zmian klimatu. Prof. J. W i b i g z Uniwersytetu Łódzkiego, opierając
się na literaturze, przedstawiła przesłanki wskazujące na antropogeniczne przyczyny globalnego wzro-
Kronika
229
stu temperatury. Prof. A.A. M a r s z z Akademii Morskiej w Gdyni przedstawił natomiast argumenty
świadczące o naturalnych mechanizmach, prowadzących do współczesnego ocieplenia, koncentrując się
na oceanicznej kontroli klimatu. Wygłoszone referaty odzwierciedlały dwie główne grupy poglądów na
temat przyczyn współczesnego ocieplenia. Część badaczy uważa bowiem, że globalne ocieplenie jest
rezultatem antropogenicznego wpływu na klimat, a jego główną przyczyną jest wzrost w atmosferze
koncentracji gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla, pochodzącego przede wszystkim ze
stale wzrastającego spalania paliw kopalnych. Druga grupa poglądów tłumaczy współczesny wzrost
temperatury powietrza przede wszystkim działaniem czynników naturalnych. W obrębie tej grupy
poglądów funkcjonuje kilka hipotez dotyczących głównej przyczyny i mechanizmów prowadzących do
współczesnego wzrostu temperatury.
Badanie uwarunkowań współczesnego ocieplenia jest zagadnieniem niezmiernie trudnym. Wynika
to z wielości i złożoności mechanizmów utrzymujących system klimatyczny w równowadze, a także
z naturalnej predyspozycji systemu do zmienności. Poważnym utrudnieniem w wyjaśnieniu genezy
współczesnego ocieplenia jest nieznajomość roli mechanizmów oddziałujących na klimat.
W czasie ożywionej dyskusji poddano merytorycznej ocenie przedstawione argumenty oraz dyskutowano wątpliwości, jakie pojawiają się przy próbach wyjaśnienia współczesnego ocieplenia przez obie
grupy badaczy. W dyskusji, oprócz prelegentów, wzięli udział m.in. T. B r y ś (WSH), J. C y b e r s k i
(UG), K. K o ż u c h o w s k i (UŁ), J. E. M o j s k i (UG), T. N i e d ź w i e d ź (UŚ), M. N o w o s a d
(UMCS), R. P r z y b y l a k (UMK), E. Ż m u d z k a (UW). Wysłuchano także interesującego wystąpienia poświęconego naturalnym długookresowym cyklom zmian klimatu w ciągu ostatnich 12 000 lat
(A. W o j c i e c h o w s k i , Akademia Pomorska w Słupsku).
Zwrócono uwagę na rozbieżności, jakie pojawiają się już przy ocenie samej wielkości, a tym samym
znaczenia współczesnego ocieplenia w ewolucji klimatu Ziemi. Kluczowe znaczenie w badaniach zmian
klimatu ma kwestia jakości danych. Dlatego szczególnie wnikliwej analizie powinny być poddane rekonstrukcje zmian temperatury (dobór danych, ich parametryzacja oraz przyjęte metody obliczeniowe), na
podstawie których są formułowane wnioski. Wskazano na istotne znaczenie współpracy klimatologów
z przedstawicielami innych dyscyplin naukowych, które umożliwiają ocenę zmian klimatu na podstawie różnych danych pośrednich. Zastosowanie wielu komplementarnych metod badawczych pozwoli
zweryfikować i uwiarygodnić przebiegi elementów klimatu.
Wskazano także na konieczność uszczegółowienia badań mających na celu oszacowanie roli niektórych czynników, zarówno naturalnych jak i antropogenicznych, w kształtowaniu klimatu Ziemi.
Zaliczono do nich m. in. zmiany powierzchni czynnej (zmianę użytkowania powierzchni Ziemi) oraz
zachmurzenia i aerozoli.
Stwierdzono, że oszacowanie udziału czynnika naturalnego i antropogenicznego w stwierdzonym
współczesnym ociepleniu jest zagadnieniem bardzo trudnym, można nawet postawić pytanie, czy jest
ono w ogóle możliwe. Aplikacyjne znaczenie zmian klimatu obliguje środowisko naukowców do dalszych
badań w tym zakresie.
Elwira Żmudzka
XXXIV OGÓLNOPOLSKI ZJAZD AGROMETEOROLOGÓW
I KLIMATOLOGÓW
(Marzęcin, 14–18 IX 2009)
Organizatorami tegorocznej konferencji była Katedra Agrometeorologii Uniwersytetu Przyrodniczego
w Poznaniu przy współudziale Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu. Tematem
przewodnim zjazdu była Rola agrometeorologii i klimatologii w badaniu i kształtowaniu środowiska.