pliku pdf - MODELmaniak.pl

Paweł Dejnak
Uniwersalna wycinarka
do listew modelarskich
Wycinanie większej ilości równych listewek nawet za pomocą porządnego nożyka i dobrego
stalowego liniiału może uprzykrzyć życie każdego modelarza – kto musiał to robić, ten wie.
Tym razem proponuję zattem wykonanie prostego i taniego, lecz bardzo praktycznego przyrządu,
który to zadanie w zdecydowany sposób ułatwi – przyda się też bardzo do budowy modelu,
będącego tematem jednego z najbliższych artykuułów w dziale „Na warsztacie”.
J
edną, ew. kilka listew balsowych, z tektury lub z miękkich
tworzyw sztucznych, można
przy odrobinie wprawy wyciąć
przy użyciu liniału. Dobrze, jeśli
jest na tyle długi i ma odpowiednią
do tego celu grubość, by można
było cały odcinek uciąć w jednym
przyłożeniu (choć niekoniecznie
jednym cięciem) i pod odpowiednim, założonym kątem 1 . Jednak
gdy listewek jest naprawdę sporo?
Odmierzanie, przykładanie i kontrola poprawności tych działań zajmują o wiele więcej czasu niż samo cięcie. Natomiast wycinanie piłą tarczową, nawet z tarczą o małej
grubości (o ile się takowe – tzn.
i piłę, i tarczę – posiada...), to sporo
hałasu, pyłu i straconego na rzaz
cennego w końcu materiału. Problem powyższy wielokrotnie zapew-
2
Zużyte końcówki, aby nikogo nie skaleczyły, powinny być składowane w osobnym pojemniku, na przykład takim, jak na zamieszczonej fotografii. Taki pojemnik to też zazwyczaj niezły „arsenał uzbrojenia” dla wycinarki opisywanej
w niniejszym artykule.
ne był powodem rozważań majsterkowiczów, bo nie raz, i nie
dwa, spotykałem w literaturze
najprzeróżniejsze sposoby na to,
jak zrobić to najlepiej... Co najmniej jedna z zachodnich firm
sprzedaje nawet ręczną wycinarkę z ostrzami od skalpeli
(kosztuje ona w przeliczeniu kilkadziesiąt złotych), ale i to było
nam w pracowniach ZPM MDK
za mało…
1
68
Prawidłowe wycinanie listew z balsy za pomocą liniału i nożyka wymaga wstępnego odmierzenia,
sporo wprawy i ciągłej uwagi, by
otrzymać taką listwę, jakiej nam
naprawdę potrzeba.
Wycinarka, której budowę
dalej opisuję, została zaprojektowana na potrzeby Zespołu Pracowni Modelarskich MDK we
Wrocławiu i tam jest też od dawna
używana. Celowe uproszczenia
i rozwiązania zastosowane w trakcie jej projektowania mają w tym
3
Jeszcze nie udało mi się wykonać modelu bez odpadów (młodszym modelarzom zdarza się za to czasem stworzyć
odpady bez modelu). Wycinarka, o której dalej, powstała właśnie z końcówek
po budowie takiego jak ten latawca.
4
Podstawowe materiały
i narzędzia niezbędne
do budowy wycinarki
przypadku na celu ułatwienie jej wykonania
przez młodych konstruktorów w przeciętnych
warunkach domowych
(to znaczy na pewno bez
użycia frezarki, ba, nawet wiertarki!). Elementem tnącym będą tutaj
np. końcówki łamanych
ostrzy nożyków do tapet,
które zazwyczaj lądują
w śmieciach lub (w lepszym przypadku)
w specjalnym pojemniku
2 . Wycinarką tą będzie
można ciąć listewki do
65 mm szerokości i 10
mm wysokości, długość
rzecz jasna – dowolna.
5
Nawet sklejając listwy klejem cyjanoakrylowym, o bardzo krótkim czasie wiązania, należy zawsze pamiętać
o odpowiednim docisku klejonych elementów.
Obydwa sklejone i oszlifowane bloczki wycinarki
przed wierceniem (bez wiertarki) i końcowym montażem.
6
69
MATERIAŁY I NARZĘDZIA
7
Te same elementy z już nawierconymi otworami
i elementami metalowymi. Nożyk przydał się do
poszerzenia otworu na nakrętkę (vide bloczek
u góry zdjęcia). Wkrętak będzie potrzebny w końcowym montażu.
– modelarskie listwy sosnowe lub świerkowe 10×10 mm
oraz 3×10 mm lub 3×5 mm (równie dobrze mogą być też
ich resztki o długości minimum 10 cm – na potrzeby budowy egzemplarza opisywanego poniżej użyłem końcówek listew pozostałych po budowie składanego latawca
przestrzennego typu Potter 3 )
– segmentowe ostrza nożyków łamanych, optymalne o szerokości 9 mm (również ich końcówki), ew. inne, aktualnie
pod ręką
– śruba M3 długości 20 mm, podkładki, nakrętka (do wklejenia od spodu lub nawet wygodniejsza, zakręcana od góry, umożliwiająca ustalanie szerokości cięcia bez klucza
lub wkrętaka, może być to nakrętka motylkowa lub moletowana nakrętka o większej średnicy)
– 2 wkręty do drewna (ew. do metalu) z łbem półkulistym
– klej stolarski, klej epoksydowy (dwuskładnikowy, najlepiej szybko schnący), w ostateczności tylko cyjanoakrylowy (np. Super Glue)
– nożyk do tapet
– piłka do drewna o drobnych zębach (lub tylko dwustronny brzeszczot piłki do metalu)
– wiertła średnicy 2,5 oraz 3 mm, papier ścierny gradacji
150–200
– kątownik ślusarski, ew. ekierka
– opcjonalnie lakier do drewna, ew. farba, dla zabezpieczenia powierzchni przyrządu w trakcie długiej eksploatacji.
BUDOWA
Po zapoznaniu się z rysunkiem A i skompletowaniu
potrzebnych materiałów i narzędzi wycinamy i sklejamy listwy najpierw parami 5 , a następnie w dwa bloczki o docelowych wymiarach 6 . W przypadku bloczka górnego, jako
dystansu pozwalającego zachować odpowiednią szczelinę,
należy zastosować wklejoną listewkę szerokości 3 mm (lub
większą w zależności od średnicy śruby). Identyczną listwę
można wkleić i w dolny bloczek, co da nam jednakowe szerokości przy składaniu „postojowym” przyrządu 9 . Po sklejeniu elementy powinny pozostać pod naciskiem do czasu całkowitego związania kleju. Kiedy zatem minie odpowiedni (określony przez producenta kleju) czas, trasujemy i wiercimy otwory w boczkach: jeden przelotowy pod śrubę wiertłem średnicy 3 mm i dwa mniejsze pod wkręty dociskające ostrze. Po
wykonaniu otworu śruby należy poszerzyć i pogłębić go od
spodu (choćby nożykiem do tapet), by wklejana nakrętka co
najmniej zlicowała się z płaszczyzną bloczka. Można również
wkleić (klejem typu Distal lub Poxipol) śrubę w dolny bloczek, by górny dociskać np. nakrętką motylkową. Zamocowanie ostrza to już w zasadzie czynność eksploatacyjna.
UŻYTKOWANIE
A
70
Blok górny, blok dolny oraz zasada regulacji szerokości cięcia (widoki z góry, skala 1:2).
Sposób cięcia listew o grubości do 5–6 mm ilustruje
fotografia 8 , wprawę nabiera się po kilku wykonanych próbach, dodatkowy opis jest tu chyba zbędny… W przypadku
listew grubszych niż 5 mm lub cienkich, lecz z twardszego
tworzywa (np. z polistyrenu spienionego), należy zmniejszyć wysunięcie ostrza do około 1/2 całkowitej wielkości
(grubości wycinanego materiału) i nacinać listwy obustronnie. Po skończonej pracy ostrze powinno znaleźć się przy
krawędzi urządzenia, dla bezpieczeństwa samego użytkownika. Do dłuższego przechowywania bloczki można również
złożyć równolegle 9 .
Zdjęcia wykonanych projektów
prosimy przesłać na adres e-mail:
[email protected]
MODYFIKACJE
Przedstawiona wielkość przyrządu jest optymalna do większości zastosowań klubowo-modelarskich, jeśli jednak potrzebny będzie przyrząd do listew grubszych lub szerszych, nic nie stoi na przeszkodzie, by wykonać wycinarkę odpowiednio przeskalowaną. Również w kwestii wyboru ostrzy nie ma tu
żadnych narzuconych wytycznych B 10 , ewentualnie
kilka uwag praktycznych:
– żyletki nadają się w zasadzie jedynie do lekkiej balsy, depronu itp. miękkich materiałów
– do cięcia styroduru, styropianu itp. lepiej, gdy ostrze nachylone jest pod możliwie najmniejszym kątem do poziomu
8
I tak wycinanie stało się łatwe, proste i przyjemne, odkąd
mamy takie przyrządy, w naszych pracowniach ilość produkowanych odpadów na tym etapie budowy modeli,
drastycznie spadła.
– twarde ostrza lepiej sprawdzają się w przypadku
twardszych materiałów (cięższa balsa, karton, PCV
itp.)
Wszystkim, którzy zechcą zbudować opisany
wyżej przyrząd, życzę satysfakcji z jego dobrego działania. Tym, którzy napotkają jakieś trudności, tradycyjnie służę pomocą poprzez redakcyjną pocztę ewentualnie forum MT. Natomiast dla tych, których mimo
wszystko nie przekonałem, że sami mogą zrobić dobrą wycinarkę, również mam dobrą wiadomość – profesjonalna wersja opisanego przyrządu, kiedy będziecie czytać te słowa, zapewne będzie też już dostępna
w sprzedaży. B
Przykładowe sposoby mocowania różnych ostrzy w wycinarce (widok z boku, od strony noży, skala 1:2).
9
Na dłuższy „odpoczynek” bloczki
wycinarki można złożyć równolegle, chowając jednocześnie ostrze
do środka.
10
Niczym dobry, wielozadaniowy wojskowy samolot: wycinarka i „alternatywne
systemy uzbrojenia”.
71