Dowody w sądowym procesie karnym,Odmowa przyjęcia mandatu a

Dowody w sądowym procesie karnym
Książka „Dowody w sądowym procesie karnym” z serii
Biblioteka Sądowa – wydawnictwa Wolters Kluwer (Oficyna
Wolters Kluwer
business) poświęcona jest najważniejszej części procesu karnego –
postępowaniu dowodowemu. W rozdziale pierwszym – zagadnienia wstępne –
omówiono definicje i siatkę pojęciową związaną z postępowaniem dowodowym.
Znajdziemy tutaj wyjaśnienia takich pojęć jak m.in.: udowodnienie,
uprawdopodobnienie, domniemania, ciężar dowodu, pojęcie dowodu, poszlaka.
Rozdział drugi to opis sposobów wprowadzania dowodów do procesu, czyli
omówienie budowy i elementów wniosku dowodowego oraz błędów z tym związanych.
Szeroko zostały omówione przyczyny oddalenia wniosku dowodowego z art. 170
k.p.k. oraz możliwość dopuszczenia nowego dowodu przez Sąd odwoławczy. W tej
części poddano analizie m.in. zasadę bezpośredniości oraz prawną relewantność
protokołów. W rozdziale trzecim autor omawia osobowe i rzeczowe źródła
dowodowe, koncentrując się w pierwszej części na statusie i prawach
procesowych oskarżonego (podejrzanego) a następnie świadka i biegłego.
Rozdział czwarty książki dotyczy dokonywania ustaleń faktycznych i wiążącej
się z tym zasady swobodnej oceny dowodów. W rozdziale tym omówiono także
zasadę in dubio pro reo (nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na
korzyść oskarżonego). Ostatni, piąty rozdział to opis zakazów dowodowych w
polskim postępowaniu karnym.
Ta książka ukształtowała moje postrzeganie procesu karnego. Często do niej
zaglądam z uwagi na jej praktyczny wymiar i ponadczasowe wiadomości. Kilkaset
orzeczeń i obszerna bibliografia sprawia, że to pozycja, której nie może
zabraknąć na półce osoby zajmującej się prawem karnym. W książce opisano
szczegółowo interesujące kwestie takie jak np.: proces poszlakowy,
dopuszczanie przez Sąd dowodów z urzędu, wyjątki od zasady bezpośredniości,
nieczytelność protokołów (osoby analizujące protokoły z postępowania
przygotowawczego, sporządzone pismem ręcznym wiedzą o co chodzi), warunki
odstąpienia od przesłuchania świadka, sprzeczność wypowiedzi świadka,
charakter notatek urzędowych, prawo oskarżonego (podejrzanego) do odmowy
składania wyjaśnień, obrona „wykrętna”,, ,pomówienie”, ocena przyznania się
do winy, rozpoznanie oskarżonego (podejrzanego) na podstawie głosu,
przesłuchanie nieletniego, pokrzywdzony jako świadek, tzw. operacyjne
rozpytanie świadka, okazanie a sugestia przy okazaniu, świadek anonimowy
(incognito) i jego przesłuchanie, świadek koronny, kryterium wyboru biegłego,
kontrola i kryteria oceny opinii biegłego, powołanie nowych biegłych,
przesłuchanie biegłego, opinia prywatna, eksperyment procesowy, prawo do
odmowy złożenia zeznań, tajemnica dziennikarska, hipnoza w procesie karnym,
badanie wariograficzne, podsłuch prywatny.
Odmowa przyjęcia mandatu a punkty karne
Wg niektórych osób, odmowa przyjęcia mandatu a
następnie skierowanie do Sądu wniosku o ukaranie (i godzenie się na grzywnę
pieniężną) uchroni kierowcę przed punktami karnymi. To błędny pogląd. Punkty
karne nie są karą (art. 18 kodeksu wykroczeń) ani środkiem karnym (art. 28
kodeksu wykroczeń), więc Sąd nie może ich nałożyć w wyroku. Zastosowanie
znajdzie jednak Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia
2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu
drogowego: (…)
§ 2. 1. Do ewidencji wpisuje się kierowcę, który kierując pojazdem
silnikowym lub motorowerem, dopuścił się naruszenia przepisów ruchu
drogowego, zwanego dalej „naruszeniem”. (…)
Wpis (tymczasowy) punktów karnych następuje bez względu na odmowę przyjęcia
mandatu.
§ 4. 1. Wpisu ostatecznego do ewidencji dokonuje się, jeżeli naruszenie
zostało stwierdzone prawomocnym: wyrokiem sądu, postanowieniem sądu o
warunkowym umorzeniu postępowania, mandatem karnym albo orzeczeniem
organu orzekającego w sprawie o naruszenie w postępowaniu dyscyplinarnym.
2. Przed wydaniem rozstrzygnięcia, o którym mowa w ust. 1, do ewidencji
wprowadza się, niezwłocznie po ujawnieniu naruszenia, wpis tymczasowy.
Wpis tymczasowy zawiera informację o liczbie punktów, które zostaną
ostatecznie przypisane w przypadku potwierdzenia naruszenia tym
rozstrzygnięciem.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio wobec osoby podlegającej
ewidencji, która w chwili dopuszczenia się naruszenia nie ukończyła 17
lat, jeżeli czyn podlega postępowaniu przed sądem rodzinnym.
4. Wpis tymczasowy staje się wpisem ostatecznym po stwierdzeniu
naruszenia rozstrzygnięciem, o którym mowa w ust. 1. (…)
§ 5. 1. Organ prowadzący ewidencję usuwa z ewidencji wpis tymczasowy, o
którym mowa w § 4 ust. 2, jeżeli w postępowaniu w sprawie o naruszenie
prowadzonym przez właściwy organ:
1)
zastosowano art. 41 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks
wykroczeń
W stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia,
zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub na zastosowaniu innych środków
oddziaływania wychowawczego.
2) osoba, której dotyczy wpis, została uniewinniona od zarzutu
popełnienia naruszenia prawomocnym orzeczeniem;
3)
stwierdzono, że:
a) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie
uzasadniających
podejrzenie jego popełnienia,
b) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego,
c) nastąpiło przedawnienie karalności,
d) osoba, której dotyczył wpis, zmarła.
2. Organ prowadzący ewidencję usuwa z ewidencji wpis ostateczny, jeżeli
nastąpiło zatarcie ukarania (skazania) lub osoba wpisana do ewidencji
zmarła.
3. Organ wydający postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzeniu
postępowania powiadamia o tym fakcie jednostkę organizacyjną Policji, o
której mowa w § 4 ust. 8. (..)
W omawianym Rozporządzeniu znajduje się
przepisów ruchu drogowego i liczba punktów
nim podstawa prawna z ustawy prawo o ruchu
liczba punktów karnych za
załącznik nr 1 – wykaz naruszeń
odpowiadająca tym naruszeniom, a w
drogowym i kodeksu wykroczeń oraz
dane wykroczenie.
[email protected]
*stan prawny: 7 marca 2014 r.
Przedawnienie karalności wykroczenia
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks
wykroczeń:
Art. 45. § 1. Karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego
popełnienia upłynął rok; jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie,
karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełnienia czynu.
§ 2. W razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia, przedawnienie
biegnie od daty uchylenia rozstrzygnięcia.
§ 2a. W wypadku wszczęcia postępowania mediacyjnego czasu jego trwania
nie wlicza się do okresu przedawnienia.
– termin roczny z art. 45 par. 1 k.w. liczony jest od popełnienia czynu.
Data popełnienia czynu nie zawsze będzie tożsama z datą jego ujawnienia;
– prowadzenie czynności wyjaśniających w trybie art. 54 § 1 kodeksu
postępowania w sprawach o wykroczenia (k.p.s.w.) nie powoduje wydłużenia
okresu przedawnienia ścigania do 2 lat. Ten skutek ma tylko wszczęcie
postępowania w sprawach o wykroczenie (art. 45 § 1 in fine k.w.), które
następuje z chwilą wydania przez prezesa sądu (przewodniczącego wydziału,
upoważnionego sędziego) zarządzenia o wszczęciu takiego postępowania (art. 59
§ 2 k.p.s.w.) [Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2012 r. II KK 39/12,
OSNKW 2012/6/67];
Art. 54. § 1 k.p.s.w. W celu ustalenia, czy istnieją podstawy do
wystąpienia z wnioskiem o ukaranie oraz zebrania danych niezbędnych do
sporządzenia wniosku o ukaranie, Policja przeprowadza czynności
wyjaśniające. Czynności te w miarę możności należy podjąć w miejscu
popełnienia czynu bezpośrednio po jego ujawnieniu i zakończyć w ciągu
miesiąca.
Art. 59 § 2 k.p.s.w. Jeżeli wniosek o ukaranie odpowiada warunkom
formalnym, prezes sądu, wszczynając postępowanie zarządzeniem, kieruje
sprawę do rozpoznania na rozprawie lub na posiedzeniu albo - w razie
stwierdzenia okoliczności wyłączających postępowanie lub wskazanych w art.
61 § 1 - orzekając jednoosobowo, odmawia wszczęcia postępowania. Na
postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania służy zażalenie osobie,
która złożyła zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia, ujawnionemu
pokrzywdzonemu oraz organowi, który wniósł wniosek o ukaranie.
– Jeżeli sąd doszedł do przekonania, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy
nie pozwala przypisać oskarżonemu przestępstwa, a w grę wchodzi jedynie
odpowiedzialność za wykroczenie, za datę wszczęcia postępowania należy uznać
dzień, w którym przesłuchano go w charakterze podejrzanego na okoliczność
postawionego zarzutu [Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2011 r. V KK
127/11, LEX nr 817561];
– wszczęcie postępowania (art. 59 par. 2 k.p.s.w.) w sprawie o wykroczenie
(wyżej opisane) wydłuża okres przedawnienia do dwóch lat od popełnienia
czynu. To zasadnicza różnica w stosunku do kodeksu karnego, zgodnie z którym
wszczęcie postępowania przeciwko osobie (wydanie w postępowaniu
przygotowawczym postanowienia o przedstawieniu zarzutów, czyli przejście z
fazy in rem w fazę in personam) powoduje „dołożenie” dodatkowej, określonego
jednostki w przepisie jednostki czasu, w trakcie którego można pociągnąć
sprawcę do odpowiedzialności karnej:
Art. 102 Kodeksu karnego: Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101
wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią
przestępstwa określonego w § 1 pkt 1-3 ustaje z upływem 10 lat, a w
pozostałych wypadkach - z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.
– odrębną instytucją jest przedawnienie wykonania kary lub środka karnego za
wykroczenie:
art. 45 k.w. (…)
§ 3. Orzeczona kara lub środek karny nie podlega wykonaniu, jeżeli od
daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata.
[email protected]
* stan prawny: 7 marca 2014 r.