docPobierz dokument - Poprawa jakości opieki nad osobami
download 
Reklamacja Transkrypt
Pobierz dokument - Poprawa jakości opieki nad osobami
Koncepcja terapii zajęciowej dla osób niesamodzielnych, z zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnych intelektualnie Poznań, grudzień 2014 Koncepcja została opracowana zgodnie z Umową nr ZOLiRM/ 21 /2014 zawartą w Poznaniu w dniu 10.11.2014 roku w ramach projektu „Poprawa jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, z zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnymi intelektualnie – Filia ZOLiRM w Owińskach” dofinansowanego z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014 w ramach Programu Operacyjnego PL07 „Poprawa i lepsze dostosowanie ochrony zdrowia do trendów demograficzno-epidemiologicznych”. Autorzy koncepcji: Mirosława Cylkowska-Nowak Ewa Gajewska Anna Klatkiewicz Wojciech Strzelecki Dokument zawiera: Koncepcję programu terapii zajęciowej Program terapeutyczny i ewaluacyjny 2 SPIS TREŚCI: Część I. Koncepcja programu terapii zajęciowej......................................................................... 6 HORTIKULOTERAPIA ........................................................................................................ 12 Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne ............................................................. 13 Program działań w zakresie hortikuloterapii z zastosowaniem innych podejść i technik arteterapeutycznych (malarstwa, rzeźby, rysunku, fotografii, a także wybranych elementów ergo- i socjoterapii) ............................................................................................................ 13 Natura jesieni i zimy ...................................................................................................... 13 Wiosenne przebudzenie ................................................................................................. 21 Majowe barwy i zapachy ............................................................................................... 24 Bogactwo lata ................................................................................................................ 25 Jesienne kolekcje ........................................................................................................... 30 Inspiracja jesienią .......................................................................................................... 32 Zimowe sny i celebracje ................................................................................................ 35 MUZYKOTERAPIA............................................................................................................... 44 Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne ............................................................. 48 Program działań w zakresie muzykoterapii grupowej......................................................... 48 Odreagowanie ................................................................................................................ 48 Zrytmizowanie............................................................................................................... 56 Uwrażliwienie ............................................................................................................... 67 Relaksacja ..................................................................................................................... 77 Aktywizacja................................................................................................................... 87 Blok podsumowujący .................................................................................................... 96 Program działań muzykoterapeutycznych opartej o techniki oddziaływań indywidualnych. ............................................................................................................................................ 100 Słuchanie muzyki ........................................................................................................ 100 Nawiązanie kontaktu poprzez rytm .............................................................................. 100 Nawiązanie kontaktu poprzez wspólną improwizację z dodatkiem ekspresji wokalnej w postaci swobodnej wokalizy ........................................................................................ 101 Śmiech w muzyce ........................................................................................................ 101 Gust muzyczny ............................................................................................................ 101 Zajęcia z misą tybetańską ............................................................................................ 101 3 Śpiewoterapia .............................................................................................................. 102 Zajęcia z kaossilatorem................................................................................................ 102 TEATROTERAPIA .............................................................................................................. 103 Proponowane działania terapeutyczne ................................................................................. 105 Program działań w zakresie terapii przez teatr z zastosowaniem innych podejść i technik arteterapeutycznych (malarstwa, rysunku, fotografii, biblioterapii a także wybranych elementów socjoterapii) ................................................................................................... 105 Ja, czyli: kto? ............................................................................................................... 105 Ja: moje ciało i wnętrze ............................................................................................... 109 Ja w kontakcie z innymi............................................................................................... 117 Ja stawiający granice innym......................................................................................... 122 Ja współpracujący z innymi ......................................................................................... 126 Ja – aktor / twórca........................................................................................................ 130 Ja i inni na Święta ........................................................................................................ 133 Ja – współtworzący z innymi ....................................................................................... 137 Ja, czyli: kto? ............................................................................................................... 145 DOGOTERAPIA .................................................................................................................. 147 Proponowane działania terapeutyczne ................................................................................. 150 Program działań w zakresie dogoterapii ........................................................................... 150 Spotkania z psem ......................................................................................................... 150 Edukacja z psem .......................................................................................................... 154 Terapia z psem cz. 1..................................................................................................... 156 Terapia i edukacja z psem cz. 2 .................................................................................... 158 Część II. Ewaluacja programu ................................................................................................. 161 II.1. Struktura badania ......................................................................................................... 161 Cel główny badania ............................................................................................................. 161 Cele szczegółowe badania ................................................................................................... 162 Pytania kluczowe ................................................................................................................ 162 Kryteria ewaluacyjne ........................................................................................................... 162 Uczestnicy badania .............................................................................................................. 163 Metody i narzędzia badania ................................................................................................. 163 4 Struktura raportowania ........................................................................................................ 163 Wykonawcy działań ewaluacyjnych: ................................................................................... 164 Adresaci wyników ............................................................................................................... 164 Program monitorowania i ewaluacji zajęć z hortikuloterapii ................................................ 165 Program monitorowania i ewaluacji zajęć grupowych z muzykoterapii................................ 170 Program monitorowania i ewaluacji zajęć indywidualnych z muzykoterapii ........................ 173 Program monitorowania i ewaluacji zajęć z teatroterapii ..................................................... 175 Program monitorowania i ewaluacji zajęć z dogoterapii ...................................................... 179 Program monitorowania i ewaluacji zajęć z usprawniania ruchowego ................................. 182 Część III. Program kwalifikacji pacjentów.............................................................................. 185 Część IV. Materiały potrzebne do przeprowadzenia działań terapeutycznych ...................... 190 Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z Horticuloterapii ....................................................................................................................... 190 Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z Muzykoterapii ......................................................................................................................... 196 Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z Teatroterapii ............................................................................................................................ 197 Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych dogoterapeutycznych ............................................................................................................... 203 Sprzęty potrzebne do oddziaływań terapeutycznych. ............................................................... 204 5 Część I. Koncepcja programu terapii zajęciowej Program „Poprawy jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, chorymi psychicznie i niepełnosprawnymi intelektualnie na Oddziale Opiekuńczo-Leczniczym Psychiatrycznym Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu” nakierowany jest na jasno zarysowującą się obecnie w Polsce subpopulację. W ostatnich dekadach populacja polska w coraz większym stopniu zaczyna odzwierciedlać trendy demograficzno-epidemiologiczne krajów wysokorozwiniętych. Zaznacza się tu kilka istotnych tendencji. Po pierwsze, większość pacjentów poradni i oddziałów szpitalnych zaczynają stanowić chorzy starsi. W związku z prognozowanym jeszcze szybszym starzeniem się społeczeństw świata szacuje się, iż w 2030 roku osoby w wieku powyżej 65 lat stanowić będą około 25% populacji europejskiej. [AGE-European Older People’s Platform, 2007]. Według prognoz w 2060 roku Polska będzie prawdopodobnie najstarszym krajem Europy – osoby o ukończonym 65 roku życia mają wówczas stanowić w naszym kraju 36% populacji ogólnej, podczas gdy w całej Europie będzie to nieco ponad 30%. Obecnie w Polsce grupa ta stanowi nieco ponad 13%, a średnio w krajach europejskich – 17%. Szybkość starzenia się społeczeństwa polskiego znacznie przekracza tempo tego procesu obserwowanego w innych krajach naszego kontynentu [Eurostat, 2008, Proportion of population aged 65 and over, Eurostat, 2008, Proportion of population aged 65 and over, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pcode=tp s00028]. Po drugie, coraz liczniejsza w Polsce grupa subpopulacja z różnymi typami niepełnosprawności. Według danych zgromadzonych w ramach Narodowego Spisu Powszechnego w 2011 roku przeszło 3,1 mln osób (dokładnie 3133,2 tys.) posiadało prawne potwierdzenie niepełnosprawności (orzeczenie ZUS). Z kolei liczebność osób niepełnosprawnych prawnie i biologicznie (jednocześnie) wynosiła 2,65 mln. Według danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego z trzeciego kwartału 2011 roku w grupie Polaków powyżej 16 roku 3,4 mln to niepełnosprawni, a ich wskaźnik zatrudnienia nie przekracza 15% [GUS, Aktywność ekonomiczna ludności Polski. III kwartał 2011]. Ponadto, zmianie uległa struktura osób niepełnosprawnych. Według wyników uzyskanych w Badaniu Aktywności Ekonomicznej Ludności [GUS, BAEL, 2002, 2009] udział osób niepełnosprawnych ze znacznym stopniem niepełnosprawności w 2002 roku wynosił 21,1%, z umiarkowanym – 35,1%, z lekkim – 42,7%. W 2003 roku odsetki te kształtowały się następująco: 22,4%, 35,3% i 42,3%. Natomiast w 2009 roku wynosiły odpowiednio: 27,2%, 38,4% i 34,4%. W grupie osób niepełnosprawnych prawnie w wieku produkcyjnym struktura ta przedstawiała się następująco: 18,7% reprezentowało znaczny stopień niepełnosprawności, 40,2% – umiarkowany, 41,1% – lekki. W 2011 roku udział osób niepełnosprawnych w wieku 16 lat i więcej 6 ze znacznym stopniem niepełnosprawności wynosił 27,4%, z umiarkowanym – 40,5%, natomiast z lekkim – 32,1% (po przeliczeniu danych z narodowego Spisu Powszechnego). Wśród osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym odsetki te wynosiły: 20,8% ze znacznym stopniem niepełnosprawności, 41,8% – z umiarkowanym, 37,4% – z lekkim. Najczęstszą przyczynę niepełnosprawności stanowią schorzenia układu krążenia, narządów ruchu, schorzenia neurologiczne oraz choroby psychiczne, przy czym wzrasta liczba niepełnosprawności licznie sprzężonych. Po trzecie, w Polsce co roku do szpitali psychiatrycznych trafia około 1,5 mln osób. W latach 1990-2004 odnotowano największy – o 900 tys. – wzrost takich przyjęć pacjentów. I choć następnie tendencja ta uległa złagodzeniu informacje zebrane przez Komitet Badań nad Zagrożeniami Polskiej Akademii Nauk [PAN, 13 października 2010 r.] są mało optymistyczne, bowiem dotyczą populacji wieku rozwojowego – 10% z 9-milionów dzieci i młodzieży w wieku 018 lat wymaga opieki psychiatrycznej i psychologicznej. Najczęściej występującymi w Polsce chorobami psychicznymi są depresja i schizofrenia. Na depresję zapada około 2%, a na schizofrenię nieco ponad 1% populacji polskiej. Część spośród tych osób ma ograniczone możliwości powrotu po hospitalizacji do środowiska życia. Po czwarte, także populacja osób niepełnosprawnych intelektualnie ulega w Polsce wzrostowi. Wskaźnik rozpowszechnienia oligofrenii wśród dzieci i młodzieży wynosi 2-3%, a w populacji dorosłych – 1%. Dane te uważane są za niepełne z uwagi na brak precyzyjnych narzędzi pomiaru [Kijak, Niepełnosprawność intelektualna. Między diagnozą a działaniem, 2013]. Scharakteryzowane powyżej grupy wymagać będą terapii i opieki holistycznej, obejmującej wszystkie możliwe problemy zarówno zdrowotne, jak i pozazdrowotne (np. alienacja społeczna, problemy ekonomiczne, ubóstwo, wykluczenie digitalne). Tylko opieka całościowa może przyczynić się do utrzymania sprawności funkcjonalnej oraz poprawy jakości życia. Powinna ona być sprawowana przez interdyscyplinarny zespół profesjonalistów znających specyfikę chorobowości. W skład takiego zespołu wchodzić powinien lekarz, pielęgniarka, fizjoterapeuta, terapeuta zajęciowy, psycholog kliniczny oraz pracownik socjalny. W systemie polskim, gdzie opieka zdrowotna jest oddzielona od opieki społecznej, co wiąże się m.in.. z niezależnym ich finansowaniem i organizowaniem, współdziałanie w ramach takiego zespołu jest w rzeczywistości bardzo trudne i obecne tylko w niektórych placówkach ochrony zdrowia i opieki społecznej. Jedną z płaszczyzn holistycznej terapii i opieki stanowi terapia zajęciowa. Niestety w polskim systemie dostępność terapii zajęciowej jest w znacznym stopniu ograniczona. Wydaje się to wynikać nie tylko z ograniczonej liczby specjalistów z tego zakresu, ale również z braku świadomości czym jest terapia zajęciowa i w jaki sposób jej działania mogą przyczynić się do poprawy sprawności, a więc i jakości życia osób niepełnosprawnych i starszych. Dotyczy to także 7 niewielu istniejących przykładów dobrych praktyk w zakresie terapii zajęciowej oraz wdrożenia modeli rozwijanych w krajach wysokorozwiniętych. Celem programu „Poprawy jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, chorymi psychicznie i niepełnosprawnymi intelektualnie na Oddziale Opiekuńczo-Leczniczym Psychiatrycznym Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu” jest rozwinięcie modelu terapii zajęciowej, zastosowanie wybranych jej technik oraz rozwinięcie potrzebnej infrastruktury, umożliwiającej poprawę opieki, jak również aktywizację podopiecznych Oddziału Opiekuńczo-Leczniczego Psychiatrycznego Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu. Każdy człowiek podejmuje w codziennym życiu szereg aktywności, działań, po prostu zajęć. Wypełniają one ludzkie życie i nie stanowią przedmiotu zainteresowań dopóty, dopóki nie przysparzają trudności. Z brakiem możliwości podejmowania różnorodnych zajęć spotykamy się stosunkowo często u osób niepełnosprawnych i starszych. Wilcock i Townsend stwierdzają jednoznacznie, iż często „siedzą (one) samotnie w domach opieki lub innych tego typu zamkniętych miejscach, nie mając nic do roboty”. [Wilcock W, Townsend E.A (2009) Occupational justice. Red.: E.B. Crepeau, E.S. Cohn, B.A.B. Schell, Willard and Spackman's occupational therapy. 11th ed. Lippincott, Williams and Wilkins, Philadelphia: 192-99] Przyczyn tego stanu rzeczy należy upatrywać w ogólnym zmniejszeniu sił życiowych, przyjmowaniu biernego trybu życia oraz w częstszym ujawnianiu się niepełnosprawności. Niepełnosprawności wykazują duże zróżnicowanie, obejmują one bowiem różne ograniczenia funkcjonalne, które mogą mieć charakter stały lub czasowy, całkowity lub częściowy, mogą też dotyczyć różnych sfer; sensorycznej, psychicznej i fizycznej. Ponadto, niepełnosprawność może wynikać z ograniczenia lub dysfunkcji jednej lub kilku sfer. Możliwe jest też równoczesne występowanie różnych niepełnosprawności. Stopień, w jakim dane ograniczenie wpływa na jakość życia jest relatywny w aspekcie subiektywnym, społecznym, sytuacyjnym i czasowym. [Stochmiałek J. (1994) Pedagogika rewalidacyjna. Wyd. Żak, Warszawa: 168] Niepełnosprawność człowieka, która wywołana jest uszkodzeniem ciała, przewlekłą chorobą może powodować dysfunkcjonalność organizmu, niepełnosprawność psychiczną i obniżoną sprawność społeczną, co dalej prowadzi do dysbalansu między możliwościami danej osoby a stawianymi jej oczekiwaniami. Problem niepełnosprawności jest złożony, choroba lub zaburzenie prowadzi do uszkodzenia, uszkodzenie powoduje niepełnosprawność i upośledzenie funkcji i życia w społeczeństwie. [J. Stochmiałek, Pedagogika rewalidacyjna. 1994] Ogólne zmniejszenie sił życiowych i liczne niepełnosprawności, prowadzą zwykle do znacznego spadku jakości życia i zmniejszającej się samodzielności oraz stwarza konieczność zapewnienia wsparcia w codziennych sytuacjach. Dlatego celowe wydaje się podjęcie specyficznej 8 interwencji – odmiennej od działania lekarza, pielęgniarki, fizjoterapeuty, a polegającej na przywróceniu osobie niepełnosprawnej i starszej zarówno motywacji, jak i zdolności do podejmowania różnorodnych zajęć. Warto też poczynić w tym miejscu uwagę, że często w Polsce brak jest jakiejkolwiek propozycji zarówno instytucjonalnej formy aktywizacji osób starszych (poza oglądaniem telewizji), jak i inicjatyw środowiskowych, lokalnych w miejscu ich zamieszkania. Jak powinniśmy rozumieć pojęcie „zajęcia”? Willard i Spackman twierdzą, iż jest to „aktywny proces życiowy, podejmowany od początku życia po jego kres, (….) zajęcia stanowią wszystkie aktywne procesy zajmowania się sobą i innymi ludźmi, cieszenie się z życia, bycie społecznie i ekonomicznie produktywnym podczas całego jego trwania oraz w różnych jego kontekstach”. [Willard H.S., Spackman C.S. (2008). Occupational Therapy is Art and Science. Lippincott Qilliams & Wilkins: Philadelphia: 16] Wiele osób – i laików i profesjonalistów – rozumie pojęcie „zajęcia” wąsko, jako pracę. W rozważaniach wokół terapii zajęciowej to znaczenie jest poszerzane o aktywności podejmowane w ramach czasu wolnego człowieka, codzienną samoopiekę mającą zapewnić zdrowie i dobre samopoczucie, prace domowe, zakupy oraz wszelkie aktywności w grupie zawodowej, rówieśniczej, sąsiedzkiej lub społeczności lokalnej. I właśnie ta druga sfera zajęć – nie związanych z aktywnością zawodową – ma fundamentalne znaczenie w podnoszeniu jakości życia osób w starszym wieku. Zajęcie stanowi w pracy terapeuty zajęciowego zarówno rodzaj czynnika pośredniczącego, jak i celu procesu, który przez tę grupę profesjonalistów medycznych jest rozwijany. Interwencja terapeutyczna może skupiać się na opracowywaniu konkretnej aktywności (mamy wówczas do czynienia ze skupieniem się precyzyjnie na określonym celu-zajęciu), jak i na zajęciach, które jedynie pośrednio ułatwią lub przygotują pacjenta do podejmowania jakiegoś zajęcia. [Royeen C.B. (2002) Occupation reconsidered. Occupational Therapy International, 9(2): 111-20]. Praca terapeuty zajęciowego pomaga ich podopiecznym podejmować wysiłki w celu uzyskania większej niezależności życiowej wraz z poczuciem sprawstwa tego stanu rzeczy. Oznacza to, iż profesjonalne wysiłki terapeutów zmierzają do zmobilizowania wszelkich, istniejących u osoby terapeutyzowanej zasobów, które pozwolą na pełne wykorzystanie możliwości kreowania lepszego życia, w poczuciu akceptacji własnych ograniczeń i problemów oraz poszukiwania i znajdowania dróg kierowania własnym życiem. Ponadto, bardzo ważnym zadaniem terapeutów zajęciowych jest oddziaływanie na uwarunkowania środowiska fizycznego i społecznego, które mogą w jakikolwiek sposób wykluczać podopiecznego oraz powodować deprywację jego codziennych aktywności. Uważa się, że terapia zajęciowa obejmuje socjoterapię (terapia poprzez oddziaływanie społeczne), ergoterapię (terapia poprzez pracę i rekreację) oraz arteterapię (terapia poprzez sztukę). W projektowanym programie planuje się zastosowanie modelu terapii zajęciowej MOHO autorstwa Gary’ego Kielhofnera (Model of Human Occupation – Model Ludzkiego Zajęcia). Wybór 9 modelu nie jest przypadkowy. Charakteryzuje się on bowiem: holistycznym podejściem do pacjenta, ludzkie zajęcia są opisywane jako „wykonywanie” pracy, zabawy lub codziennych aktywności w ramach kontekstu czasowego, fizycznego i społeczno-kulturowego, interaktywną naturą relacji między osobą a jej środowiskiem oraz tym, jaki wkład ma ta relacja w podstawy motywacji, wzorce zachowań i osiągnięcia pacjentów, zakłada naukowe pomiary osiągnięć pacjentów. Kluczowymi elementami w rozwijaniu kompetencji zajęciowej pacjenta w realizowanym programie będą działania terapeutów nakierowane na rozwijanie motywacji do zajęcia, konkretnego zachowania związanego z zajęciem oraz finalnego osiągnięcia zajęciowego (które może być wykazywane przez pacjenta na zróżnicowanym poziomie). W modelu tym zakłada się rozwijanie trzech kategorii umiejętności: umiejętności motoryczne – stosowane do wyrażenia ruchu lub jako cel sam w sobie, umiejętności procesualne – myślenie o i planowanie działania pomagające w zorganizowaniu działania lub zaadoptowanie się do niego (u pacjentów o obniżonych możliwościach intelektualnych), umiejętności komunikacyjne i interakcyjne – obserwowalne operacje stosowane do zwerbalizowania potrzeb i intencji, które są częścią zachowań społecznych. Projektowane w oparciu o model MOHO interwencje nakierowane będą na osiągnięcia oparte o umiejętności, co wydaje się być dobrym predyktorem osiągnięcia z uwagi na specyficzną charakterystykę pacjentów, która może ograniczać skuteczność interwencji nakierowanej na podstawową strukturę pacjenta. W realizacji programu z zastosowaniem MOHO używane będą dwojakiego rodzaju narzędzia ewaluacji: strukturyzowane i nieustrukturyzowane. Narzędzia strukturyzowane zawierają: protokoły i skale obserwacyjne, kwestionariusze oceny i różne listy sprawdzające. Z kolei ocena nieustrukturyzowana pozwala terapeucie na bycie bardziej nieformalnym, spontanicznym w odpowiedzi na potrzeby podopiecznego i zakłada wypowiedzi terapeutów, które mogą być odnotowane jako niesformalizowane notatki bądź przekazywane ustnie, eksponowanie wystawiennicze osiągnięć zajęciowych pacjentów [G. Kielhofner, Model of Human Occupation, 2008]. W projektowanym programie stosowane będą następujące podejścia i techniki: działania hortikuloterapeutyczne z elementami terapii przez malarstwo, grafikę i rzeźbę, działania muzykoterapeutyczne, działania terapii poprzez teatr, 10 działania dogoterapeutyczne, oddziaływania poprzez fizjoterapię i kinezyterapię. Program zostanie zrealizowany od grudnia 2014 roku do kwietnia 2016 roku. Poniżej zaplanowane zostały w układzie tabelarycznym szczegółowe programy poszczególnych działań. 11 HORTIKULOTERAPIA Hortikuloterapia to szczególny rodzaj arteterapii konstruowany wokół naturalnych warunków ogrodów. Natura wraz z poszczególnymi zasobami nadaje życiu ludzkiemu zrytmizowanie w oparciu o cykliczność procesów sprzężonych z porami roku. Zrytmizowanie to może wpłynąć korzystnie na procesy fizjologiczne, psychiczne i społeczne pacjenta, a także rozbudzić lub podwyższyć motywację do podejmowania zajęć. Ogrody z posiadanym, naturalnym potencjałem same w sobie stanowią miejsce, w którym można rozwijać terapię. Różnorodność form i metod pracy, które mogą być podejmowane w ogrodzie lub wokół czyni zeń narzędzie diagnozy (zasobów, możliwości), przestrzeń terapii (relaksacji, rozładowywania napięć, uwalniania emocji, aktywizacji) oraz pozwala rozwijać prognozę na przyszłość (W. Szulc, Arteterapia. Narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki, Difin, Warszawa 2011, s, 174-189). Terapia zajęciowa wykorzystuje techniki hortikuloterapeutyczne do angażowania pacjenta w zajęcia. Wyróżnić należy tu techniki bezpośrednie (realizowane w kontakcie z naturą np. sadzenie roślin i komponowanie ich w ogrodzie, stymulacja zapachem, kolorem, rodzajem powierzchni itp.) i pośrednie (oglądanie filmów, słuchanie muzyki o tematyce związanej z naturą oraz impresja i ekspresja emocji, rozbudzanie wyobraźni pod wpływem emitowanych obrazów i dźwięków itp.). Zróżnicowane zaangażowanie pacjenta w tego rodzaju terapii pozwala na wyłonienie hortikuloterapii biernej i czynnej. Biernej – związanej z odbiorem ogromnego spektrum bodźców obecnych w ogrodzie; czynnej – koncentrującej się na takim konstruowaniu sytuacji, aby pacjent zaangażował się w aktywności, działania. Potencjał hortikuloterapii daje możliwości aktywizowania pacjentów o zróżnicowanej charakterystyce oraz o różnej dynamice zachodzących procesów chorobowych. Zaproponowany program łączy elementy horitkuloterapii z kinezyterapią, ergoterapią, plastykoterapią, fotografioterapią, filmoterapią, socjoterapią. Położenie Oddziału OpiekuńczoLeczniczego Psychiatrycznego w Owińskach w ogrodzie, otaczający go stary drzewostan, trawy, klomby, grządki kwiatowe, lokalna fauna oraz unikalny mikroklimat niedalekiej doliny Warty tworzą doskonałe warunki do rozwijania hortikuloterapii. Ponadto, naturalna przestrzeń ogrodu łagodzi instytucjonalny „chłód” oddziału i może zbliżyć warunki życia i pobytu do warunków domu. 12 Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne Tabela 1. Program działań w zakresie hortikuloterapii z zastosowaniem innych podejść i technik arteterapeutycznych (malarstwa, rzeźby, rysunku, fotografii, a także wybranych elementów ergo- i socjoterapii) Blok programowy/rodzaj działań Natura jesieni i zimy Cele zajęć Temat i treść zajęć Czas trwania Wymienia i różnicuje barwy: zieloną, brązową, żółtą, pomarańczową, czerwoną Koncentruje uwagę na utworze muzycznym Werbalnie dzieli się wrażeniami po wysłuchaniu utworu muzycznego Maluje dużym pędzlem malarskim Nakleja suche liście Pisze swoje imię i nazwisko flamastrem Współpracuje z uczestnikami grupy w wykonywaniu poszczególnych zadań Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną Barwy pór roku w ogrodach – jesień 1. Paleta barw jesieni 2. Impresja muzyczna – Antonio Vivaldi, Concerto, in F major Autumn, z cyklu Cztery pory roku. Rozmowa o wrażeniach po wysłuchaniu muzyki 3. Malowanie barwnych plam na powierzchni wielkoformatowej 4. Rozmowa o kolorach i formach liści jesiennych 5. Doklejenie suchych liści na wykonanej pracy wielkoformatowej 6. Wykonanie tabliczek z imionami i nazwiskami autorów prac 7. Wyeksponowanie wykonanych prac Grudzień 2014 (1) 4 godz. Metody i formy realizacji rozmowa kierowana, impresja utworu muzycznego, malowanie na powierzchni wielkoformatowej, praca grupowa i indywidualna, wykonanie ekspozycji Środki realizacji - farby akrylowe zielone, brązowe, żółte, pomarańczowe, czerwone (5 tubek po 250 ml) - kartony wielkoformatowe (1 rolka białego brystolu o szerokości 2 m i długości 3 m) - pędzle grube lub szerokie (25 szt.) - flamastry czarne (10 szt.) - 1 blok techniczny (A4) - klej (10 szt.) - suche liście - linki ekspozycyjne (10 m) - klipsy lub klamerki do zawieszenia pracy (40 szt.) - odtwarzacz CD - płyta CD Antonio Vivaldi, Cztery pory roku, Jesień Formy i metody ewaluacji arkusze obserwacyjne, ekspozycja plastycznych prac 13 Ogląda i analizuje wyświetlane obrazy Różnicuje szyszki Manipuluje szyszkami Maluje pędzlem malarskim średniej grubości Zdobi szyszki Montuje zawieszki Ma poczucie dobrego nastroju Naturalne ozdoby 1. Szyszka jako materiał naturalny – krótka opowieść uczestników o tym, skąd biorą się szyszki 2. Wyświetlenie obrazów różnych szyszek 3. Stymulacja dotykowa z zastosowaniem szyszek 4. Malowanie szyszek farbami i/lub ich zdobienie rozdrobnionym styropianem, brokatem, watą itp. 5. Montowanie zawieszek do szyszek Grudzień 2014 (2) 4 godz. rozmowa kierowana, prezentacja multimedialna, impresja wokół obrazów, malowanie precyzyjne, klejenie precyzyjne, praca indywidualna Wycina gałązki Analizuje kształty i kolory gałązek Manipuluje szyszkami i ozdobami Komponuje stroik Używa pędzla do kleju Świąteczne stroiki 1. Wyprawa do ogrodu po zimozielone gałązki, suche gałązki nadające się do skomponowania stroików, ich odcinanie i układanie w koszu 2. Rozmowa o różnych kształtach i kolorach gałązek 3. Wybór i skomponowanie bazy stroików 4. Dobieranie ozdób – szyszek, wstążek, kolorowego suszu (słoma, liście, gałązki winorośli, suszone plastry pomarańczy itp.) 5. Mocowanie ozdób 6. Organizacja ekspozycji stroików 7. Umieszczenie stroików w różnych miejscach przestrzeni Grudzień 2014 (3) 4 godz. rozmowa kierowana, wycieczka do ogrodu, cięcie gałązek zimozielonych i suchych, mocowanie gałązek na podstawie, klejenie precyzyjne, praca indywidualna - prezentacja multimedialna - laptop - rzutnik multimedialny - szyszki różnej wielkości - farby akrylowe (biała, jasnoniebieska, zielona, brązowa,srebrzysta) – 5 szt. x 250 ml - pędzle średniej wielkości (25 szt.) - rozdrobniony styropian - brokat (3 op. w aerozolu) - wata (1 op.) - duże spinacze na zawieszki (50 szt.) - klej (10 szt.) - sekatory (5 szt.) - nożyczki (25 szt.) - gałązki zimozielone - gałązki suche - gąbka do mocowania bukietów (5 op. 23,5x10,5x7,0 cm) - 25 doniczek z kamionki naturalnej o różnych kształtach - kolorowe wstążki (łącznie 25 m) - kolorowy susz (słoma, liście, gałązki winorośli, arkusze obserwacyjne, badanie skalą nastroju badanie skalą MOHO lub inną do testowania dyspozycji zajęciowych arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych, ekspozycja stroików 14 oddziału Wymienia i różnicuje barwy: białą, szarą, niebieską, ciemną, butelkową zieleń Koncentruje uwagę na utworze muzycznym Werbalnie dzieli się wrażeniami po wysłuchaniu utworu muzycznego Maluje dużym pędzlem malarskim Nakleja ozdoby Pisze swoje imię i nazwisko flamastrem Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną Barwy pór roku w ogrodach – zima 1. Paleta barw zimy 2. Impresja muzyczna – Vivaldi, Concerto, in F minor Winter, z cyklu Cztery pory roku. Rozmowa o wrażeniach 3. Malowanie barwnych plam na powierzchni wielkoformatowej 4. Rozmowa o kolorach zimy 6. Doklejenie ozdób (np. pokruszony styropian, folia aluminiowa) imitujących zjawiska związane z zimą (płatki śniegu, pokrywa śnieżna, zlodowaciałe powierzchnie itp.) na wykonanej pracy wielkoformatowej 7. Wykonanie tabliczek z imionami i nazwiskami autorów prac 7. Wyeksponowanie wykonanych prac Grudzień 2014 (4) 4 godz. rozmowa kierowana, impresja utworu muzycznego, malowanie na powierzchni wielkoformatowej, praca grupowa i indywidualna, wykonanie ekspozycji suszone plastry pomarańczy) – 5 opakowań różnego suszu - klej (2 puszki po 50 ml) - 15 pędzli do kleju - farby akrylowe (biała, zielona, niebieska, szara, brązowa, czarna, fioletowa) – 7 szt. po 250 ml - pędzle grube lub szerokie (zakupione wcześniej) - kartony wielkoformatowe (1 rolka białego brystolu o szerokości 2 m i długości 3 m) - klej (10 op. kleju butapren) - pędzel do kleju (zakupione wcześniej) pokruszony styropian - folia aluminiowa (3 rolki po 10 m) - wata (1 op.) - brokat ( 3 op. w aerozolu) - linki ekspozycyjne (zakupione wcześniej) - klipsy lub klamerki do zawieszenia pracy arkusze obserwacyjne ekspozycja prac plastycznych 15 Ogląda i analizuje wyświetlane obrazy Różnicuje kształty Składa papier Manipuluje nożyczkami, pędzlem do kleju, gwiazdkami Fascynujące, wirujące płatki śniegu 1. Prezentacja multimedialna fantastycznych form powiększonych płatków śniegu 2. Rozmowa o tym, co przypominają te kształty 3. Pokaz wycinania płatków śniegu ze złożonych wielokrotnie kartek białego papieru 4. Rozdanie kartek o różnych formatach (w zależności od możliwości manualnych pacjentów – większe lub mniejsze), ich składanie 5. Wycinanie fantastycznych form płatków 6. Naklejanie wyciętych płatków śniegu na duże kartony 7. Wyeksponowanie kartonu Styczeń 2015 (1) 4 godz. rozmowa kierowana, prezentacja multimedialna, impresja wokół obrazów, cięcie nożyczkami, klejenie precyzyjne, praca indywidualna i grupowa, wykonanie ekspozycji Ogląda i analizuje wyświetlane obrazy Różnicuje gatunki ptaków Manipuluje nożyczkami, pędzlem do kleju, wyciętymi motywami Maluje pędzlem Latający przyjaciele zimą 1. Prezentacja multimedialna lub film o ptakach mieszkających w ogrodzie zimą 2. Rozpoznawanie różnych gatunków ptaków na fotografiach 3. Wycinanie ptaków z fotografii (połowa grupy) 4. Naszkicowanie zimowego drzewa Styczeń (2) 4 godz. rozmowa kierowana, prezentacja multimedialna, malowanie na powierzchni wielkoformatowej, cięcie nożyczkami, 2015 (zakupione wcześniej) - odtwarzacz CD - płyta CD Vivaldi, Cztery pory roku, Zima - prezentacja multimedialna - laptop - rzutnik multimedialny - kartki białego papieru ksero (1 ryza) przycięte w formę kwadratów o różnych długościach boku - klej do papieru w sztyfcie (25 szt.) - 2-3 arkusze kartonu (70x100) w kolorze niebieskim lub granatowym - linki ekspozycyjne (zakupione wcześniej) - klipsy lub klamerki do zawieszenia pracy (zakupione wcześniej) - prezentacja multimedialna lub film - laptop - rzutnik multimedialny - fotografie ptaków - nożyczki (zakupione arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych, ekspozycja kartonów z naklejonymi gwiazdkami arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych, ekspozycja planszy z naklejonymi ptakami 16 malarskim średniej grubości na kartonie wielkoformatowym (połowa grupy) 5. Pomalowanie farbami akrylowymi szkicu drzewa 6. Naklejanie wyciętych ptaków na przygotowanym obrazie zimowego drzewa 7. Wyeksponowanie pracy wielkoformatowej Swobodnie wypowiada się Szkicuje rysunek ołówkiem Manipuluje materiałami na wiszące spiżarnie Manipuluje nożyczkami, obcęgami, nożykami Wiszące spiżarnie (1) 1. Rozmowa o tym, co jedzą ptaki 2. Stymulacja dotykowa ziarnami zbóż, suszonym, pokrojonym chlebem, skórkami słoniny 3. Zaprojektowanie konstrukcji do dokarmiania ptaków (wieszaki do skórki słoniny, worki i pojemniki na ziarno) 4. Wykonanie konstrukcji do dokarmiania ptaków klejenie precyzyjne, praca indywidualna i grupowa, wykonanie ekspozycji Styczeń (3) 4 godz. 2015 rozmowa kierowana, projektowanie na arkuszach papieru A4, cięcie nożyczkami, klejenie precyzyjne, praca indywidualna i grupowa wcześniej) - klej w sztyfcie (zakupione wcześniej) - wielkoformatowy arkusz kartonu (1 rolka białego brystolu o szerokości 2 m i długości 3 m) - farby akrylowe (zielona, szara, czarna, brązowa) – 4 szt. po 250 ml - pędzle średniej grubości (zakupione wcześniej) - linki ekspozycyjne v(zakupione wcześniej) - klipsy lub klamerki do zawieszenia pracy (zakupione wcześniej) - arkusze papieru ksero (A4) – 1 ryza - ołówki (25 szt.) - gumki do mazania chlebowe (25 szt.) - ziarna zbóż (4 kg) - susz (3 kg) - pokrojony suchy chleb (3 kg) - skórki słoniny (6 szt.) - worki płócienne z otworkami (10 szt.) - nakrętki do arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych 17 Spaceruje po ogrodzie Swobodnie wypowiada się Szkicuje rysunek ołówkiem Manipuluje wykonanymi spiżarniami Manipuluje nożyczkami, obcęgami, nożykami Obserwuje ptaki Fotografuje ptaki Obserwuje przeniesienie zdjęć na dysk laptopa Analizuje fotografie i werbalnie ocenia ich kompozycję Obserwuje czynności wykonywane w czasie wydruku zdjęć Manipuluje nożyczkami, klejem Wiszące spiżarnie (2) 1. Spacer i wybór miejsc zainstalowania konstrukcji do dokarmiania ptaków 2. Zawieszenie konstrukcji 3. Obserwacja zachowań ptaków 4. Wykonanie fotografii podczas zjadania przygotowanych zapasów Styczeń (4) 4 godz. 2015 Wiszące spiżarnie (3) 1. Wydruk zdjęć ptaków 2. Wykonanie ramek do zdjęć 3. Oprawa zdjęć 4. Wyeksponowanie fotografii Luty 2015 (1) 4 godz. rozmowa kierowana, cięcie nożyczkami, obcęgami, nożykami, praca indywidualna i grupowa, fotografowanie rozmowa kierowana, obserwacja, cięcie nożyczkami, klejenie precyzyjne, praca indywidualna, wykonanie ekspozycji słoików (30 szt.) - kawałki sztywnego drutu (15 szt. x 25 cm) - siatki plastykowe z małymi otworkami (10 szt.) - sznurek (20 m) - gotowe wieszaki lub drut - nożyczki zakupione wcześniej) - obcęgi – 3 szt. - nożyki - 10 szt. - nożyczki (zakupione wcześniej) - obcęgi (5 szt.) - nożyki (20 szt.) - sznurek (20 m) - drut (zakupione wcześniej) - spiżarnie dla ptaków - drabina - aparat - fotograficzny - laptop - drukarka - papier do drukowania fotografii – 20 sztuk formatu A4 - 2 bloki techniczne (A3) - nożyczki arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych analiza dokumentacji fotograficznej 18 w sztyfcie Bierze udział w przygotowaniu ekspozycji Obserwuje pokaz rozszczepiania światła Swobodnie wypowiada się Nazywa barwy Manipuluje pędzlem malarskim średniej grubości Wypełnia monochromatycznie figury geometryczne Nazywa figury geometryczne Bierze udział w przygotowaniu ekspozycji (zakupione wcześniej) - klej w sztyfcie – 25 szt. - tablica korkowa na ekspozycję zdjęć –4 x5m Życiodajne światło (1) 1. Światło i jego natura – rozmowa 2. Zabawa z wiązkami rozszczepionego światła – film lub pokaz rozszczepiania 3. Nazywanie barw rozszczepionego światła (czerwona, żółta, zielona, fioletowa) 4. Wypełnianie figur geometrycznych na dużych białych kartonach (np. 70x100) farbami o różnych barwach 5. Wyeksponowanie prac Luty 2015 (2) 4 godz. rozmowa kierowana, pokaz, malowanie w ograniczonych linią figurach geometrycznych, praca indywidualna i zbiorowa, wykonanie ekspozycji - lampy ze światłem białym – 1 szt. - szklany trójkąt do rozszczepiania światła – 1 szt. - białe kartony (25 szt. x 70x100), po jednym na uczestnika, z narysowanymi figurami geometrycznymi - farby akrylowe: czerwona, żółta, zielona, fioletowa (4 x 250 ml) - pędzle średniej wielkości (zakupione wcześniej) - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (zakupione wcześniej) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) analiza dokumentacji fotograficznej, analiza dokumentacji filmowej, ekspozycja prac plastycznych, analiza ruchów manipulacyjnych 19 Swobodnie wypowiada się Mocuje łańcuchy żarówek do powierzchni Bierze udział w przygotowaniu ekspozycji Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną Życiodajne światło (2) 1. Tworzenie motywów z łańcuchów żarówek o jednolitym kolorze na desce malarskiej umocowanej na sztaludze lub kolorowym kartonie przymocowanym do ściany 2. Tworzenie motywów z łańcuchów żarówek o zróżnicowanym kolorze 3. Wykonanie dokumentacji fotograficznej Luty 2015 (3) 4 godz. rozmowa kierowana, mocowanie łańcuchów żarówek zastosowaniem pinesek z wysoką główką, praca grupowa, wykonanie ekspozycji Generuje nowe, oryginalne pomysły wykorzystania światła Eksperymentuje manipulując tkaniną oraz kompozycją światła Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Życiodajne światło (3) 1. Rozpostarcie dużych brytów kolorowej tkaniny (czerwona, żółta, zielona, niebieska, biała) i podświetlanie ich w oparciu o pomysły uczestników zajęć 2. Wykonanie dokumentacji fotograficznej 3. Dłonie ludzkie i światło (kompozycje dłoni uczestników stojących w kręgu) 4. Wykonanie dokumentacji Luty 2015 (4) 4 godz. rozmowa swobodna, eksperyment z podświetlaniem brytów tkanin, eksperyment z podświetlaniem dłoni ludzkich, praca indywidualna i grupowa, wykonanie - klipsy mocujące (zakupione wcześniej) - łańcuchy żarówek (5 szt.) - pinezki (60 sztuk) (wysoka główka do podparcia łańcucha) - 6 desek malarskich lub 6 kolorowych arkuszy kartonu (70x100) - sztalugi (6 szt.) - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (50 ark. x A4) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej) - lampy ze światłem białym (4 szt.) - 5 brytów tkanin o różnej przepuszczalności światła i o różnym kolorze (5 x 90 x 140 cm) - aparat fotograficzny - drukarka do dokumentacja fotograficzna, dokumentacja filmowa, przygotowanie, przeprowadzenie i zinterpretowanie badania socjometrycznego (współdziałanie i integracja grupy) kwestionariusz oceny oryginalności zaproponowanych kompozycji 20 fotograficznej Wiosenne przebudzenie ekspozycji Obserwuje przeniesienie zdjęć na dysk laptopa Obserwuje czynności wykonywane w czasie wydruku zdjęć Bierze udział w przygotowaniu ekspozycji Obserwuje kwiaty na filmie lub prezentacji Wyłącza zbiór kwiatów wiosennych Odpowiada na pytania quizu Przejawia postawę rywalizującą Życiodajne światło (4) 1. Drukowanie wybranych wykonanych wcześniej zdjęć 2. Wybór zdjęć do ekspozycji 3. Wyeksponowanie fotografii Marzec (1) 4 godz. 2015 rozmowa swobodna, praca indywidualna i zbiorowa, kompozycja ekspozycji fotografii Wiosenne kwiaty 1. Prezentacja multimedialna o kwiatach kwitnących w różnych porach roku 2. Wyróżnienie kwiatów wiosennych 3. Obrazkowy quiz o kwiatach zrealizowany w 4 zespołach pacjentów Marzec (2) 4 godz. 2015 praca zbiorowa i indywidualna, obserwacja, grupowanie elementów w zbiorach, technika quizu Aktywizuje się ruchowo Dyskutuje na temat podziału ogrodu na grządki Dokonuje pomiaru ogrodu przy użyciu taśmy mierniczej Ogród po zimie 1. Spacer i pomiary ogrodu 2. Dyskusja na temat podziału ogrodu na grządki 3. Dokumentowanie zdjęciowe działań terenowych – fotoreportaż 4. Wydruk zdjęć 5. Założenie albumu ogrodu Marzec (3) 4 godz. 2015 rozmowa kierowana, obserwacja, praca zbiorowa i indywidualna, pomiar przestrzeni drukowania zdjęć - papier fotograficzny (50 ark. x A4) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej) przygotowanie, przeprowadzenie i zinterpretowanie badania socjometrycznego (współdziałanie i integracja grupy) - filmy i prezentacje multimedialne demonstrujące różne gatunki kwiatów (istotna także ścieżka dźwiękowa) - rzutnik multimedialny - laptop - obrazkowy quiz o kwiatach - taśma miernicza (do 10 m) – 1 szt. - kwestionariusz - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier arkusze obserwacyjne arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej 21 Wyraża szacunek wobec odmienności opinii innych osób poprzez umieszczenie w nim pierwszych zdjęć z działań ogrodniczych Aktywizuje się ruchowo i zajęciowo Manipuluje doniczkami, podłożem uniwersalnym, nasionami Opisuje doniczki Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Parapetowy inspekt (1) 1. Przegląd doniczek pod wysiew 2. Przeglądanie torebek z nasionami kwiatów i ziół 3. Opisanie doniczek 4. Wybór roślin do wysiania 5. Wysianie nasion kwiatów 6. Podlewanie roślin Marzec (4) 4 godz. 2015 rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z wysiewem nasion Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Parapetowy inspekt (2) 1. Podlewanie wysianych roślin 2. Obserwacja wzrostu roślin 3. Dokumentowanie wzrostu przy użyciu kamery lub aparatu fotograficznego Kwiecień 2015 (1) 4 godz. Projektuje grządki ogrodnicze Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z Projektowanie kwiatowych grządek ogrodowych 1. Przygotowanie projektu nasad i wysiewu kwiatów i ziół 2. Przedyskutowanie projektu oraz Kwiecień 2015 (2) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin, rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, fotograficzny (50 ark.) - album fotograficzny – 1 szt. (do 50 kartek) - skrzynie inspektowe do wysiewu kwiatów i ziół (10 szt.) - podłoże uniwersalne (5 worków x 30 l) - nawozy do zasilania (5 butelek x 0,5 l) - narzędzia rolnicze (25 szt.) - donice kamienne (10 szt.) - donice drewniane (10 szt.) - konewki (10 szt.) - woda - aparat fotograficzny - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (50 ark. x A4) - kamera, - statyw do kamery - 3 bloki papieru milimetrowego (A4) - ołówki, gumki chlebowe arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej arkusze obserwacyjne skale oceny pracy grupowej ocena projektów przez powołany 22 wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie opracowanie harmonogramu prac wraz z podziałem konkretnych zadań prac ogrodniczych (wybór osób odpowiedzialnych za zadania) 3. Dokumentowanie prac projektowych Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Przekopuje ogród Grabi ziemię Wyznacza grządki Wysiewa rośliny do gruntu Sadzi rośliny z inspektu do gruntu Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Przygotowanie kwiatowych grządek ogrodowych (1) 1. Przekopanie grządek 2. Grabienie 3. Wyznaczenie grządek 4. Wykonanie wysiewu i nasad wg przygotowanego projektu 5. Podlewanie grządek 6. Dokumentowanie prac ogrodniczych Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Przekopuje ogród Grabi ziemię Wyznacza grządki Przygotowanie kwiatowych grządek ogrodowych (2) 1. Przekopanie grządek 2. Grabienie 3. Wyznaczenie grządek 4. Zakończenie wysiewu i nasad wg przygotowanego projektu aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin, (zakupione wcześniej) - pastele suche (25 pudełek po 12 kolorów) - konewki (zakupione wcześniej) - woda - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny 50 ark. x A4) - kamera zespół ekspertów Kwiecień 2015 (3) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej Kwiecień 2015 (4) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe - łopaty - 2 szt. - szpadle – 2szt. - grabie – 3 szt. - sznurek – 20 m - nasiona – 10 różnych roślin - sadzonki kwiatów i ziół z inspektu - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4) - kamera - łopaty - szpadle - grabie - sznurek - nasiona - sadzonki kwiatów i ziół arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej 23 Wysiewa rośliny do gruntu Sadzi rośliny z inspektu do gruntu Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Majowe barwy i zapachy Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Obserwuje i współuczestniczy w wydruku fotografii Komponuje album fotograficzny Manipuluje fotografiami Manipuluje suchymi pastelami Rysuje w zakresie wyznaczonych motywów Pisze etykiety flamastrem Nakleja etykiety Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną 5. Podlewanie grządek 6. Dokumentowanie ogrodniczych związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin prac Album fotografii z prac związanych z ogrodem 1. Wydruk zdjęć dokumentujących prace związane z ogrodem 2. Uzupełnienie albumu ogrodu 3. Zaprezentowanie albumu pacjentom i personelowi oddziału Maj 2015 (1) 4 godz. Barwna paleta wiosny 1. Kolorowanie pastelami motywów wiosennych kwiatów 2. Nazywanie kwiatów i naklejanie etykiet z nazwami 3. Wyeksponowanie rysunków Maj 2015 (2) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, praca nad albumem fotograficznym, prezentacja albumu rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, rysowanie pastelami, wykonanie etykiet z nazwami kwiatów, klejenie precyzyjne etykiet, wykonanie ekspozycji - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4) - kamera (wszystkie materiały zakupione wcześniej) - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4) - pastele suche (zakupione wcześniej) - arkusze z motywami wiosennych kwiatów do kolorowania (50 szt.) - paski białego papieru na etykiety - flamastry niebieskie (20 szt.) - klej w sztyfcie (zakupione wcześniej) - linki stalowe wystawiennicze arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej arkusze obserwacyjne, analiza i ocena aktywności manipulacyjnej 24 Bogactwo lata Uczestniczy w wycieczce Przemieszcza się w ogrodzie Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną Przemieszcza się w ogrodzie Komunikuje w grupie Dyskutuje Oznacza drzewa, krzewy Manipuluje wypalarką Maluje pędzlem średniej wielkości Wycieczka do ogrodu botanicznego w Poznaniu 1. Przejazd do ogrodu botanicznego 2. Krótka opowieść o ogrodzie 3. Spacer po ogrodzie 4. Powrót do oddziału Maj 2015 (3) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, Przebudzenie drzew i krzewów w ogrodzie – nasz mały ogród botaniczny 1. Przygotowanie drewnianych tabliczek 2. Spacer po ogrodzie połączony z oznaczeniem drzew i krzewów 3. Wykonanie napisów nazw drzew i krzewów 4. Umieszczanie tabliczek w ogrodzie Maj 2015 (4) 4 godz. rozmowa kierowana, dyskusja, wypalanie napisów, Zna i rozróżnia rośliny na skalniak Zna i rozróżnia materiały do wykonania skalniaka Projektuje skalniak Rysuje ołówkiem Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Naturalne ślady człowieka (1) Czerwiec 2015 (1) 4 godz. rozmowa kierowana, pokaz skalników, przeglądanie katalogów ogrodniczych, dyskusja, obserwacja, praca projektowa, praca grupowa i indywidualna, 1. Projekt skalniaka z otoczaków 2. Wybór roślin na skalniak (zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej) - aparat fotograficzny - 40 tabliczek drewnianych 25 x 40 cm (lub pocięte drewno + gwoździe) - wypalarka do drewna (5 szt.) - pędzel średniej wielkości (zakupione wcześniej) - lakier do drewna (1 op. x 1 l) - aparat fotograficzny - prezentacja multimedialna lub film - laptop - rzutnik multimedialny - ołówki (zakupione wcześniej) - gumki do mazania (zakupione wcześniej) - papier milimetrowy (A4) arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej arkusze obserwacyjne, analiza i ocena aktywności manipulacyjnej, analiza dokumentacji fotograficznej listy sprawdzające wykonawstwo czynności 25 Przekopuje wyznaczony fragment ogrodu Grabi ziemię Wyznacza kształt skalniaka według projektu Komponuje układ kamieni na skalniaku Wysadza rośliny na skalniak Współpracuje z uczestnikami grupy i terapeutą Komunikuje w grupie Naturalne ślady człowieka (2) 1. Przygotowanie gleby 2. Wyznaczenie miejsca 3. Przygotowanie gruntu pod skalniak 4. Ułożenie kompozycji z otoczaków 5. Ustabilizowanie kompozycji 6. Nasadzenia roślin 7. Podlanie roślin na skalniaku Czerwiec 2015 (2) 4 godz. rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie podłoża, układanie, ustabilizowanie, podlanie kompozycji Aktywizuje się ruchowo i zajęciowo Manipuluje różnymi przedmiotami Rywalizuje zgodnie z zasadami fair play Współpracuje z uczestnikami grupy Ogród jako miejsce doświadczania radości i sportu 1. Projekt stanowisk do przeprowadzenia Dnia Sportu i Radości 2. Przygotowanie punktów realizacji Dnia Sportu i Radości 3. Aranżowanie punktów realizacji Czerwiec 2015 (3) 4 godz. uczestnictwo w aktywnościach sportowych i społecznych (zakupione wcześniej) - katalogi roślin - katalogi materiałów ogrodniczych (kamień, żwir, podłoże) - kamienie płaskie (otoczaki) duże (50 szt.) - kamienie płaskie (otoczaki) małe (50 szt.) - podłoże ogrodnicze (10 worków po 50 l) - narzędzia ogrodnicze (zakupione wcześniej) - sznurek (zakupione wcześniej) - rośliny na skalniak – 20 różnych sadzonek - aparat fotograficzny - konewki (zakupione wcześniej) - woda - 3 bloki techniczne - komputer - drukarka - flamastry (10 op. po 4 kolory) - wizytówki z imionami pacjentów i listy sprawdzające wykonawstwo czynności, analiza dokumentacji fotograficznej listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników 26 Komunikuje w grupie Dnia Sportu i Radości 4. Pomoc w obsłudze punktów 6. Dokumentowanie fotograficzne Manipuluje materiałem naturalnym Odciska kciuki, dłonie, stopy w glinie, gipsie Żłobi wzory drewnie Utrwala wykonane ślady Naturalne ślady człowieka (3) 1. Materiały naturalne: glina, gips, drewno i ich cechy 2. Stymulacja dotykowa materiałami naturalnymi 3. Ślady człowieka w materiale naturalnym: odciski palców, dłoni, stóp, rzeźbienie motywów 4. Utrwalanie śladów człowieka – suszenie, malowanie 5. Wyeksponowanie prac Czerwiec 2015 (4) 4 godz. rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, odciskanie śladów, malowanie utrwalaczami, przygotowanie ekspozycji prac Obserwuje niebo i chmury oraz fotografie wykonane w plenerze Różnicuje barwy nieba i chmur Maluje pędzlami średniej wielkości Komunikuje w grupie Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie (niebo i chmury) 1. Oglądanie nieba w pozycji leżącej na kocach 2. Rozmowa o barwach nieba, kształtach chmur – stymulowanie wyobraźni 3. Wykonywanie fotografii nieba 4. Wyświetlenie fotografii, wybór fotografii 5. Malowanie na kartonach Czerwiec 2015 (4) 4 godz. obserwacja nieba z pozycji leżącej, rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, fotografowanie nieba, prezentacja multimedialna wykonanych fotografii nieba, personelu - kwestionariusze dyscyplin sportowych - kosze wiklinowe lub plastykowe (25 szt. ) - kolekcje przedmiotów do realizacji zadań w punktach - aparat fotograficzny - glina – 5 kg - gips – 5 kg - drewno miękkie (4 deski: 20 x 50 cm) - kleje (5 szt.) - wiadra i kuwety (5 szt.) - szpachelki – (10 szt.) - dłuta (20 szt.) - bejce do drewna (5 opakowań x 150 ml) - stół do ekspozycji lub gablota - koce lub karimaty (10 szt.) - 1 blok brystolu formatu A3 - farby akrylowe (biała, niebieska, czarna, fioletowa) – 4 szt. x 250 ml - duże kartony białe (70x100) - sztalugi (10 szt.) - aparat listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników listy do oceny kryterialnej powstałych prac 27 Obserwuje wiatr, deszcz w plenerze Różnicuje barwy nieba i chmur Maluje pędzlami średniej wielkości Komunikuje w grupie Obserwuje materiały naturalne Wyróżnia ich cechy Różnicuje barwy tych materiałów Nakleja materiały naturalne na karton Maluje pędzlami średniej wielkości Komunikuje w grupie (70x100) na sztalugach 6. Przygotowanie prac do ekspozycji Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie (wiatr, deszcz) 1. Spacer i rozmowa o wietrze i deszczu 2. Rozmowa o barwach kojarzących się z wiatrem i deszczem – stymulowanie wyobraźni 5. Malowanie na kartonach (70x100) na sztalugach 6. Przygotowanie etykiet z nazwiskami i imiona autorów 7. Dokumentacja fotograficzna kompozycji 8. Drukowanie fotografii 9. Przygotowanie prac do ekspozycji Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie (rośliny i materiały nieorganiczne) 1. Rozmowa o naturalnych materiałach (kamienie, patyki, kawałki kory, liście, mech, igliwie, mech, piasek) 2. Stymulacja dotykowa materiałem naturalnym 3. Tworzenie kompozycji pejzażu z materiałów naturalnych, przyklejanie materiału naturalnego, malowanie pejzażu 4. Dokumentacja fotograficzna kompozycji 5. Drukowanie fotografii 6. Przygotowanie etykiet z nazwiskami i imiona autorów 7. Przygotowanie materiału do ekspozycji malowanie pędzlem średniej fotograficzny wielkości Lipiec 2015 (1) 4 godz. obserwacja wiatru, deszczu podczas spaceru, rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, malowanie pędzlem średniej wielkości Lipiec 2015 (2) 4 godz. obserwacja materiału naturalnego, rozmowa kierowana, stymulacja dotykowa, praca grupowa i indywidualna, malowanie pędzlem średniej wielkości, przyklejanie materiałów naturalnych do powierzchni kartonów - 25 szt. dużych, białych kartonów (70x100) - sztalugi - farby akrylowe (szeroka paleta barwna) (zakupione wcześniej) - sztalugi (20 szt.) arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej - niewielkie kamienie (polne zebrane w ogrodzie – 10 szt.) - farby akrylowe (15 zst. po 250 ml) + utrwalacz (4 opakowania po 100 ml) - 5 bloków brystolu formatu A3 - patyki, kawałki kory, liście, mech, igliwie, piasek -- klej do kamienia (10 tubek po 100 ml) - pędzel do kleju (10 szt.), - aparat fotograficzny arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej 28 - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4) Obserwuje i manipuluje owocami i warzywami Wyróżnia ich cechy Różnicuje barwy tych materiałów Nakleja materiały naturalne na karton Maluje pędzlami średniej wielkości Komunikuje w grupie Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie (warzywa, owoce) 1. Rozmowa o owocach i warzywach, ich kolorach, smakach, zapachach 2. Krojenie owoców i warzyw 3. Komponowanie kompozycji na talerzach 4. Dokumentacja fotograficzna kompozycji 5. Drukowanie fotografii 6. Przygotowanie etykiet z nazwiskami i imiona autorów 7. Przygotowanie materiału do ekspozycji Lipiec 2015 (3) 4 godz. Uczestniczy w aranżowaniu wystawy (fotografie i prace malarskie) Obserwuje eksponaty wystawy Identyfikuje się z wykonanymi pracami (indywidualnymi i grupowymi) Komunikuje na temat wykonanych prac Wielka ekspozycja fotograficzna Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie 1. Przygotowanie ekspozycji 2. Otwarcie wystawy 3. Nagrodzenie aktywności autorów prac Lipiec 2015 (4) 4 godz. Skupia uwagę na dźwiękach morza Morze i jego skarby 1. Dźwięki morza Sierpień 2015 (1) rozmowa kierowana, stymulacja dotykowa, węchowa, smakowa owocami i warzywami, praca grupowa i indywidualna, krojenie owoców, warzyw, komponowanie motywów owocowych i warzywnych na talerzu rozmowa kierowana, rozmowa swobodna, obserwacja, odbiór nagród rozmowa kierowana, - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4) - talerze - owoce i warzywa sezonowe (25 szt.) - noże i nożyki kuchenne (25 szt.) - deski do krojenia arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej - sztalugi (25 szt.) - 3 stoły, - 2 tablice korkowe, - kolekcje wykonanych zdjęć, - kolekcje prac malarskich - deski malarskie (25 szt.) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej) - odtwarzacz CD - płyta z dźwiękami arkusze obserwacyjne listy sprawdzające poziom 29 Jesienne kolekcje Skupia uwagę na prezentacji multimedialnej lub filmie Nazywa elementy krajobrazu nadmorskiego (morze, brzeg morski, fale morskie, wydmy itd.) Ogląda widokówki znad morza Maluje widokówki z krajobrazem nadmorskim 2. Krajobraz morski – prezentacja multimedialna lub film 3. Malowanie widokówki z krajobrazem nadmorskim akwarelami 4. Wyeksponowanie prac 4 godz. impresja dźwięków morza, obserwacja, malowanie widokówek akwarelą, praca grupowa i indywidualna, wykonanie ekspozycji pokaz widokówki znad morza, ekspozycja widokówek Nazywa kwiaty rosnące w ogrodzie Ścina kwiaty Układa kwiaty w koszu Komponuje bukiety Eksponuje bukiety w naczyniu (wazonie) Kwietne bukiety 1. Cięcie i przygotowanie kwiatów 2. Wybór naczyń na kwiaty 3. Komponowanie bukietów Sierpień 2015 (2) 4 godz. Nazywa owoce i warzywa Rozumie, co to jest Ogród w słoiku (1) 1. Prezentacja multimedialna o marynatach Sierpień 2015 (3) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, spacer w ogrodzie, cięcie kwiatów, stymulacja dotykowa, wzrokowa, węchowa, układanie kompozycji kwiatowych, wyeksponowanie wazonów z kwiatami obserwacja, ćwiczenie układania warstw morza - laptop - rzutnik multimedialny - prezentacja multimedialna z pejzażami nadmorskimi - widokówki znad morza (10 szt.) - 40 kartek białego kartonu (15x10,5) - akwarele - pędzle do akwareli (25 szt.) - 5 słoików na wodę - tablica korkowa lub gablota do wyeksponowania widokówek (zakupione wcześniej) - sekatory - nożyki - nożyczki - kosz na kwiaty (zakupione wcześniej) - naczynia na kwiaty (wazonie) – 15 szt. zaktywizowania uczestników - laptop - rzutnik multimedialny listy sprawdzające poziom zaktywizowania arkusze obserwacyjne badanie skalą nastroju 30 marynata i do czego służy Układa warzywa i/lub owoce w słoikach Zalewa słoik zalewą Współpracuje z personelem kuchni Eksponuje słoiki z marynatami w jadalni 2. Owoce i warzywa nadające się na marynaty 3. Przygotowanie owoców, warzyw do marynowania 4. Zalewa i jej przygotowanie 5. Ułożenie warstw warzyw i/lub owoców w słoikach, zalanie zalewą 6. Wyeksponowanie słoi na widocznym miejscu w jadalni w słoikach, wyeksponowanie słoików Nazywa i manipuluje naturalnym materiałem na suche kompozycje Układa kompozycję z naturalnych materiałów w słoikach Eksponuje słoiki z kompozycjami w jadalni Ogród w słoiku (2) 1. Prezentacja multimedialna o suchych kompozycjach w słoikach 2. Naturalne materiały nadające się na suchą kompozycję 3. Ułożenie warstw naturalnego materiału w słoikach 4. Wyeksponowanie słoi na widocznym miejscu w jadalni Sierpień 2015 (4) 4 godz. obserwacja, ćwiczenie układania warstw w słoikach, wyeksponowanie słoików Manipuluje patykami Układa patyki w jakimś uporządkowaniu Nakleja patyki na kartki papieru Eksponuje prace na tablicy korkowej Patyczaki 1. Wyjmowanie z kartonika patyków o rożnej długości i ich dotykowe poznanie 2. Uporządkowanie patyków (od największego do najmniejszego, lub odwrotnie) 3. Naklejanie patyków odzwierciedlających schemat ciała ludzkiego lub schemat ciała zwierząt 4. Wyeksponowanie prac na tablicy korkowej Wrzesień 2015 (1) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, ćwiczenie wyklejania postaci ludzkiej lub zwierzęcej z patyków, wyeksponowanie prac - prezentacja multimedialna - 25 słoi szklanych z nakrętkami - owoce, warzywa - woda - sól (1 kg) - cukier (1 kg) - ocet (0,5 l) - ziele angielskie, gorczyca (po 2 opakowania) - laptop - rzutnik multimedialny - prezentacja multimedialna - 25 słoi szklanych z nakrętkami - sucha fasola, groch, gorczyca, szyszki, kasztany, żołędzie, patyki, żwir, piasek – po 1 kg z każdej kategorii - suche patyki o różnej długości w kartonie - 50 kartek brystolu w kolorze żółtym A3 - sekatory do cięcia patyków (zakupione wcześniej) - klej wikol – 1 l - pędzel do kleju (zakupione wcześniej) - tablica korkowa uczestników, kolekcja i ekspozycja przygotowanych słoi listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników, kolekcja i ekspozycja przygotowanych słoi arkusze obserwacyjne ekspozycja prac 31 Inspiracja jesienią Projektuje motyw związany z naturą Szlifuje i oczyszcza powierzchnie krzesła Maluje motywy Krzesła inspirowane naturą (1) 1. Oczyszczenie krzeseł z pozostałości farb i lakierów. 2.Malowanie motywów naturalnych Wrzesień 2015 (2) 4 godz. obserwacja, prace projektowe, obróbka powierzchni krzeseł, malowanie motywów Maluje warstwę ochronną Decyduje o miejscu ekspozycji Krzesła inspirowane naturą (2) 1. Zabezpieczenie krzeseł 2. Poszukiwanie miejsca wyeksponowania krzeseł Wrzesień 2015 (3) 4 godz. malowanie lakierem, rozmowa kierowana Obserwuje pokroje drzew Komunikuje w grupie Maluje klejem wybrany pokrój drzewa na kartce Wysypuje ścinki drewniane na Usuwa nadmiar ścinków Eksponuje prace na tablicy korkowej Manipuluje suchymi liśćmi Komunikuje w grupie Komponuje kompozycję płaską z liści Obrazy z natury – drzewo ze ścinków drewna 1. Oglądanie rysunków z pokrojami drzew (sosna, świerk, lipa, brzoza, dąb itd.) 2. Odwzorowanie pokroju wybranego drzewa klejem 3. Przyklejenie ścinków drewnianych na szkicu 4. Wyeksponowanie prac Wrzesień 2015 (4) 4 godz. rozmowa swobodna, malowanie wikolem zarysu drzewa, zasypywanie ścinkami drewnianymi, wyeksponowanie prac Obrazy z natury – liście jesienne 1. Oglądanie i manipulowanie suchymi, jesiennymi liśćmi 2. Układanie kompozycji z liści 3. Kopiowanie liści przez kalkę techniczną Październik 2015 (1) 4 godz. rozmowa kierowana, komponowanie liści pod kalką techniczną, kopiowanie (zakupione wcześniej) - pinezki (100 szt.) - cztery stare zniszczone, drewniane krzesła - papier ścierny – 1 rolka x 1 m - farby do drewna 3 kolory po50 ml - pędzle malarskie średniej grubości (zakupione wcześniej) - cztery krzesła ozdobione motywami naturalnymi - lakier ochronny – 2 butelko po 1 l - pędzle malarskie średniej grubości - ścinki drewniane z tartaku - pędzle do kleju - klej wikol – 1 l - 40 kartek kolorowego kartonu (brązowegogo, zielone) formatu A4 - tablica korkowa - pinezki - suche liście - 20 arkuszy kalki technicznej (zakupione wcześniej) - ołówki arkusze obserwacyjne arkusze obserwacyjne arkusze obserwacyjne, ekspozycja prac listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników, kolekcja i ekspozycja przygotowanych prac 32 Kopiuje liście na kalkę techniczną przy użyciu ołówka lub pasteli suchych Eksponuje prace na tablicy korkowej 4. Wyeksponowanie prac poprzez kreślenie linii ołówkiem lub pastelą suchą , wyeksponowanie prac Manipuluje nakrętkami metalowymi na słoiki Wycina z kartonu kółko wypełniające nakrętki Maluje akwarelą małe pejzaże Wkleja akwarele do nakrętek Eksponuje prace Obrazy z natury – barwy jesieni 1. Oglądanie i wybór nakrętek na słoiki 2. Wycinanie kartonowych kółek 3. Malowanie pejzaży jesiennych 4. Wklejanie krajobrazów w nakrętki 5. Wyeksponowanie prac Październik 2015 (2) 4 godz. rozmowa kierowana, ćwiczenie malowania jesiennych pejzaży techniką kolorowych plam, ćwiczenie wklejania namalowanych pejzaży, wyeksponowanie prac Obserwuje technikę malowania nicią wełnianą Maluje nicią wełnianą Komunikuje w grupie Eksponuje prace Obrazy z natury – jesienna kreska 1. Obserwowanie wykonania techniki przez terapeutę 2. Malowanie nicią wełnianą z użyciem farb w kolorach jesieni 3. Rozmowa o pracach i efekcie zastosowania techniki 4. Wyeksponowanie techniki Październik 2015 (3) 4 godz. obserwacja techniki malowania nicią wełnianą między kartkami, ćwiczenie techniki, rozmowa swobodna, wyeksponowanie prac (zakupione wcześniej) - suche pastele (zakupione wcześniej) - tablica korkowa (zakupione wcześniej) - pinezki (zakupione wcześniej) - 60 nakrętek na słoiki -1 blok techniczny - nożyczki (zakupione wcześniej) - akwarele (zakupione wcześniej) - pędzle do akwareli (zakupione wcześniej) - klej do klejenia butów – 2 tuby po 100 ml - stół do ekspozycji - 40 kartek kartonu białego (A3) - farby akrylowe: zielona, brązowa, żółta, pomarańczowa (zakupione wcześniej) - tablica korkowa (zakupione wcześniej) - pinezki (zakupione listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników, ekspozycja prac listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników, ekspozycja prac 33 Komunikuje w grupie Współpracuje w grupie Ustawia osłony gliniane Mocuje sznurki łatwopalne Wylewa do glinianych naczyń parafinę z rozpuszczonym woskiem Światło pamięci inspirowane naturą (1) 1. Oglądanie zdjęć z światłami pamięci 2. Wykonanie zniczy poprzez wylanie mieszaniny parafiny i wosku 3. Opakowanie zniczy do transportu Październik 2015 (4) 4 godz. obserwacja zdjęć, wykonanie wylewania zniczy, rozmowa swobodna, pakowanie zniczy do kartonów Komunikuje w grupie Współpracuje w grupie Zdobi świece symbolami pamięci Światło pamięci inspirowane naturą (2) 1. Oglądanie świec różnej wielkości 2. Rozmowa o symbolach pamięci 3. Wykonanie symboli pamięci 4. Mocowanie ozdób na świece Listopad 2015 (1) 4 godz. Przemieszcza się na cmentarz Ustawia znicze i świece na grobach Zapala znicze i świece Obserwuje efekt własnych działań Komunikuje w grupie Obserwuje Światło pamięci inspirowane naturą (3) 1. Spacer na cmentarz 2. Komponowanie kompozycji ze świec i zniczy na grobach Listopad 2015 (2) 4 godz. manipulowanie świecami, wykonanie elementów ozdobnych na świece, przyklejanie elementów ozdobnych rozmowa kierowana, pakowanie świec, praca grupowa i indywidualna wycieczka-spacer, ćwiczenie zapalania zniczy Karmniki dla ptasich przyjaciół Listopad 2015 obserwacja, wcześniej) - 40 osłon glinianych - parafina – 3 kg - świece – 50 szt. - naczynie 4 l - sznurek łatwopalny – 15 m - drut miękki – 5 m - żwir - klej do klejenia kamienia (zakupione wcześniej) - 20 kartonów (zakupione wcześniej) - 20 świec - nożyczki - nożyki - drut miękki - klej - kawałki drewna - folia aluminiowa - papier do pakowania – 20 ark. - karton (poza świecami zakupione wcześniej) - kartony ze zniczami i świecami - zapałki - gotowe listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników arkusze obserwacyjne lista sprawdzające 34 Zimowe sny i celebracje prezentację Szlifuje gotowe elementy karmników Maluje gotowe elementy karmników (1) 1. Prezentacja o potrzebach ptaków zimą 2. Dyskusja 3. Przygotowanie gotowych elementów drewnianych na karmniki 4. Malowanie elementów drewnianych (3) 4 godz. dyskusja, ćwiczenie szlifowania, malowanie i zdobienie ścian karmnika, zbijanie karmników, praca grupowa Komunikuje w grupie Współpracuje w grupie Montuje karmniki na drzewach Karmniki dla ptasich przyjaciół (2) 1. Rozmowa o miejscach powieszenia karmników 2. Montowanie karmników Listopad 2015 (4) 4 godz. rozmowa kierowana, ćwiczenie montowania, praca grupowa Ogląda katalogi naturalnych ozdób Komunikuje w grupie Współpracuje w grupie Wykonuje ozdoby choinkowe Montuje ozdoby na stroiku Naturalne ozdoby choinkowe (1) i (2) Grudzień 2015 (1) i (2) 2 x 4 godz. obserwacja, rozmowa kierowana, precyzyjne, klejenie, praca indywidualna półfabrykaty ( 5 szt.) - trwałe farby do malowania na drewnie – 10 kolorów po 250 ml - rozpuszczalniki do farb – 3 butelki - pędzle (zakupione wcześniej) (zakupione wcześniej) - formy do kopiowania motywów na powierzchniach drewnianych – 10 szt. - gwoździe (200 różnej wielkości) - taśmy mocujące - gwoździe (zakupione wcześniej) - drabiny - aparat fotograficzny - suszone liście - szyszki - żołędzie - barwione piórka - rafia - orzechy - susz kwiatowy - słoma - suszone trawy po 10 z każej kategorii - kleje - pistolet klejący z kolejności czynności dokumentacja fotograficzna ptasiego miasteczka lista sprawdzające kolejności czynności ekspozycja prac 35 Komunikuje w grupie Przycina kartki bloku technicznego wg wymiaru Składa kartki Samodzielnie wybiera motywy do zdobienia Nakleja motywy na kartce Kartki świąteczno-noworoczne (1) i (2) 1. Cięcie papieru (kolorowy blok techniczny) – wymiar 24 x 18 2. Składanie papieru 3. Wybór motywu na kartkę (bombki dwuwymiarowe, „wyskakujące drzewko”, motyw z jodłami itd. 4. Naklejanie motywów Grudzień 2015 (3) i (4) 2 x 4 godz. pokaz wykonywania kartek (6 różnych technologii o zróżnicowanej trudności), rozmowa swobodna, czynności przygotowawcze (wycinanie i składanie papieru), wycinanie i naklejanie motywów, praca indywidualna Komunikuje w grupie Zimowe gryzmolenie Styczeń 2016 rozmowa wkładami - suszone owoce - makaron - gałązki świerku, sosny, jodły - sznurek - kolorowe sznurki - miękki drut (po 10 z każdej kategorii) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej) (zakupione wcześniej) - kolorowy blok techniczny A3 – 10 szt. - nożyczki (zakupione wcześniej) - klej w sztyfcie (zakupione wcześniej) - kolorowy papier do pakowania prezentów z małymi wzorami świątecznymi (10 arkuszy) - 1 blok papieru kolorowego - 4 kolory (po 1 m długości) wąskich wstążeczek - dziurkacz - odtwarzacz CD arkusze obserwacyjne badanie skalą MOHO lub inną do testowania dyspozycji zajęciowych lista sprawdzająca 36 Skupia uwagę na odtwarzanej muzyce Gryzmoli Kadruje gryzmolenie Oprawia gryzmolenie w passe partout Wypisuje wizytówkę Eksponuje efekt działania 1. Poinstruowanie uczestników o przebiegu zajęć 2. Rozdanie materiałów (kwadratowe białe kartki, pastele, szaliki do zawiązania oczu) 3. Rysowanie w rytmie odtwarzanej muzyki z zawiązanymi oczami 4. Oglądanie rezultatu rysowania 5. Kadrowanie fragmentu rysunku, który podoba się rysującemu 6. Poinstruowanie, jak wykonuje się passe partout 7. Wykonanie passe partout 8. Wykonanie wizytówek 8. Wyeksponowanie prac (1) 4 godz. kierowana, instrukcja ćwiczenia, technika swobodnej ekspresji rysunkowej stymulowanej muzyką, kadrowanie gryzmolenia, oprawa passe partout, wyeksponowanie prac Skupia uwagę na filmie Naturalne tęsknoty i pragnienia ukryte w mandali (1) i (2) Styczeń 2016 (2) i (3) obserwacja filmu, rozmowa - 5 utworów muzycznych o zróżnicowanym rytmie i tempie (np. F. Chopin, Etiuda rewolucyjna; J. Strauss, Marsz Radetzkiego, J. S. Bach, Małe Preludium C-dur, W. Mozart, Uwertura do opery Wesele Figara) - szale do zawiązania oczu (25 szt.) - blok techniczny (A3) –25 szt. kwadratów (25 x 25) - pastele suche - blok techniczny z kolorowymi kartkami (A3) - 25 szt. (zakupione wcześniej) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocując (zakupione wcześniej) - małe kartki na wizytówki - flamastry (zakupione wcześniej) - 20 kartonów w kształcie koła o kolejności czynności ekspozycja prac arkusze obserwacji ekspozycja mandali 37 Komunikuje w grupie Dokonuje wyboru materiału, którego użyje w tworzeniu mandali Tworzy mandalę (rysuje, maluje, klei, wiąże itp.) Przygotowuje mandalę do ekspozycji Wypisuje wizytówkę Eksponuje mandalę 1. Obejrzenie filmu o mandali 2. Wybór kartonu w kształcie koła 3. Decyzja na temat zdobienia mandali 4. Ozdobienie mandali 5. Wypisanie wizytówki 6. Wyeksponowanie mandali 4 godz. kierowana, kompozycja mandali, przyklejanie elementów na mandali, ustabilizowanie elementów na mandali, ćwiczenie wypisywania wizytówek, wyeksponowanie prac Komunikuje w grupie Odrysowuje maskę Wycina maskę Maluje maskę Maski karnawałowe 1. Oglądanie masek 2. Zachowanie sekwencji działań: wycinanie – malowanie – zdobienie Styczeń 2016 (4) 4 godz. rozmowa kierowana, pokaz masek, ćwiczenie średnicy 40 cm - film o mandalach - rzutnik multimedialny - laptop - farby akrylowe 15 kolorów po 250 ml - pędzle o średniej grubości (zakupione wcześniej) - pastele suche (zakupione wcześniej) - kleje (zakupione wcześniej) - wstążki – 10 m - 4 bryty wzorzystej tkaniny (90 x 140) - 6 kolorów włóczki - kolorowy piasek - barwione piórka – 10 szt. - bibuła – 20 arkuszy - krepa – 20 rolek - drewniane patyczki – 25 szt. - małe kartki na wizytówki (zakupione wcześniej) - flamastry – 10 op. po 4 kolory - 2 kolorowe bloki techniczne (A3) - nożyczki - klej w sztyfcie lista sprawdzająca kolejności czynności 38 Zdobi maskę Mocuje gumki do zawiązania Przymierza maskę – mocowanie gumki do zawiązania 3. Samoocena wykonanych masek Komunikuje w grupie Dokonuje wyboru materiału, którego użyje w tworzeniu obrazu Tworzy obraz (rysuje, maluje, klei, wiąże itp.) Przygotowuje obraz do ekspozycji Wypisuje wizytówkę Eksponuje obraz Gałgankowy obraz 1. Przygotowanie powierzchni stołu, na którym złożone są skrawki tkanin sznurków, cekiny, kawałki drewna itp. 2. Przeglądanie materiałów skupionych na stole (stymulacja dotykowa) 3. Wybór materiałów do dalszej zabawy 4. Przyklejanie wybranych materiałów 5. Próba dotykowego poznawania tak skonstruowanych obrazów Krajobraz zimowy 1. Analiza elementów krajobrazu zimowego 2. Krajobraz zimowy – prezentacja multimedialna lub film 3. Malowanie widokówki z krajobrazem zimowym akwarelami 4. Wyeksponowanie prac Nazywa elementy krajobrazu zimowego (lasy, pola, pokrywa śnieżna itd.) Ogląda widokówki z krajobrazem zimowym Maluje widokówki z krajobrazem zimowym odrysowywania, wycinania, zdobienia maski oraz mocowania gumki do zawiązania Luty 2016 (1) 4 godz. rozmowa kierowana, pokaz materiałów, ćwiczenie przyklejania i mocowania kawałków rożnych materiałów na kartonie Luty 2016 (2) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, malowanie widokówek akwarelą, praca grupowa i indywidualna, wykonanie ekspozycji pokaz widokówki, ekspozycja widokówek - kolorowy papier - bibuła - krepa - rafia - suszone liście - folia aluminiowa - sznurek - guziki różnej wielkości - farby akrylowe - pędzle (zakupione wcześniej) - kartony formatu A4 – 25 ark. - pocięte skrawki tkanin, papieru, futra, wstążek, sznurka itp. - nożyczki - klej (zakupione wcześniej) - laptop - rzutnik multimedialny - prezentacja multimedialna z pejzażami zimowymi - 40 kartek białego kartonu (15x10,5) - akwarele - pędzle do akwareli (zakupione wcześniej) lista sprawdzająca kolejności czynności listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników 39 Komunikuje w grupie Rysuje plan ścieżek Wyznacza ścieżki z zastosowaniem łopat i szczotek Spaceruje ścieżkami Śnieżne ścieżki 1. Wyznaczanie ścieżek wokół budynku i w zaśnieżonym ogrodzie 2. Spacerowanie wyznaczonymi ścieżkami Luty 2016 (3) 4 godz. Komunikuje w grupie Dokonuje wyboru materiału, którego użyje w tworzeniu obrazu Tworzy obraz poprzez przyklejenie do podobrazia kolekcji przedmiotów Eksponuje obrazykolekcje Obrazy-kolekcje 1. Pasja zbierania przedmiotów – rozmowa 2. Oglądanie i dotykanie kolekcji różnych przedmiotów 3. Przyklejanie przedmiotów jednorodnej klasy do podobrazi 4. Wieszanie obrazów-kolekcji na ścianach Luty 2016 (4) 4 godz. Aktywizuje się ruchowo i zajęciowo Manipuluje doniczkami, podłożem uniwersalnym, nasionami Parapetowy inspekt (1) 1. Przegląd doniczek pod wysiew 2. Przeglądanie torebek z nasionami kwiatów i ziół 3. Opisanie doniczek 4. Wybór roślin do wysiania 5. Wysianie nasion kwiatów Marzec 2016 (1) 4 godz. rozmowa swobodna, dyskusja o przebiegu ścieżek, opracowanie schematycznego planu ścieżek, ćwiczenie przygotowania ścieżek z użyciem narzędzi, spacer rozmowa kierowana, stymulacja dotykowa i manipulowanie różnym rodzajem materiałów, ćwiczenie przyklejania drobnych przedmiotów do podobrazia rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe - 5 słoików na wodę - tablica korkowa lub gablota do wyeksponowania widokówek - karton (A3) - flamastry - łopaty (zakupione wcześniej) - 3 szczotki do zamiatania - aparat fotograficzny dokumentacja zdjęciowa wykonanych zadań - kolekcje wybranych przedmiotów np. korków, serwetek, piórek, ziaren itd. (po 20 szt. z każdego) - małe podobrazia – 25 szt. - klej specjalny - nożyczki - gwoździe (zakupione wcześniej) - młotek – 2 szt. ekspozycja obrazówkolekcji - skrzynie inspektowe do wysiewu kwiatów i ziół (zakupione wcześniej) - podłoże arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej 40 Opisuje doniczki Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie 6. Podlewanie roślin związane z wysiewem nasion Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Parapetowy inspekt (2) 1. Podlewanie wysianych roślin 2. Obserwacja wzrostu roślin 3. Dokumentowanie wzrostu przy użyciu kamery lub aparatu fotograficznego Marzec (2) 4 godz. 2016 Projektuje grządki ogrodnicze Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Projektowanie kwiatowych grządek ogrodowych 1. Przygotowanie projektu nasad i wysiewu kwiatów i ziół 2. Przedyskutowanie projektu oraz opracowanie harmonogramu prac wraz z podziałem konkretnych zadań prac ogrodniczych (wybór osób odpowiedzialnych za zadania) 3. Dokumentowanie prac projektowych Marzec (3) 4 godz. 2016 rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin, rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin, uniwersalne – 10 worków po 25 kg - nawozy do zasilania – 10 op. - narzędzia rolnicze - donice kamienne - donice drewniane - konewki - woda - aparat fotograficzny (zakupione wcześniej) - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny – 50 ark. - kamera - bloki papieru milimetrowego (A4) - ołówki, gumki chlebowe - pastele suche - konewki (zakupione wcześniej) - woda - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny – 25 ark. arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej arkusze obserwacyjne skale oceny pracy grupowej ocena projektów przez powołany zespół ekspertów 41 - kamera Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Przekopuje ogród Grabi ziemię Wyznacza grządki Wysiewa rośliny do gruntu Sadzi rośliny z inspektu do gruntu Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Przygotowanie kwiatowych grządek ogrodowych (1) 1. Przekopanie grządek 2. Grabienie 3. Wyznaczenie grządek 4. Wykonanie wysiewu i nasad wg przygotowanego projektu 5. Podlewanie grządek 6. Dokumentowanie prac ogrodniczych Marzec (4) 4 godz. 2016 rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Przekopuje ogród Grabi ziemię Wyznacza grządki Wysiewa rośliny do gruntu Sadzi rośliny z inspektu do gruntu Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Przygotowanie kwiatowych grządek ogrodowych (2) 1. Przekopanie grządek 2. Grabienie 3. Wyznaczenie grządek 4. Zakończenie wysiewu i nasad wg przygotowanego projektu 5. Podlewanie grządek 6. Dokumentowanie prac ogrodniczych Kwiecień 2016 (1) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Obserwuje i współuczestniczy w wydruku fotografii Komponuje album fotograficzny Album fotografii z prac związanych z ogrodem 1. Wydruk zdjęć dokumentujących prace związane z ogrodem 2. Uzupełnienie albumu ogrodu 3. Zaprezentowanie albumu pacjentom i personelowi oddziału Kwiecień 2016 (2) 4 godz. rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, praca nad albumem fotograficznym, - łopaty - szpadle - grabie - sznurek (zakupione wcześniej) - nasiona – 10 op. - sadzonki kwiatów i ziół (z inspektu) - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny - kamera - łopaty - szpadle - grabie - sznurek - nasiona - sadzonki kwiatów i ziół - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny – 25 ark. - kamera - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny – 25 ark. arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej 42 Manipuluje fotografiami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Podsumowanie i ocena zajęć 1. Dwa spotkania terapeutyczne poświęcone refleksji nad zajęciami z hortikuloterapii 2. Dokonanie samooceny 3. Dokonanie oceny zajęć Kwiecień 2016 (3) i (4) 4 godz. prezentacja albumu rozmowa kierowana, sporządzenie mapy – „skąd wyszliśmy – gdzie jesteśmy”, wypełnienie kwestionariuszy samooceny - karton wielkoformatowy – 5x2m - flamastry (zakupione wcześniej) - historyczne fotografie z przebiegu zajęć - klej do zdjęć – 5 tub po 100 ml - kwestionariusze samooceny ekspozycja mapy „skąd wyszliśmy – gdzie jesteśmy”, zakończenie współpracy z pacjentami Program przygotowała: dr Mirosława Cylkowska-Nowak, [email protected] 43 MUZYKOTERAPIA Według Światowej Federacji Muzykoterapii „jest wykorzystaniem muzyki i/lub jej elementów (dźwięk, rytm, melodia i harmonia) przez muzykoterapeutę i pacjenta/klienta lub grupę w procesie zaprojektowanym dla i/lub ułatwienia komunikacji, uczenia się, mobilizacji, ekspresji, koncentracji fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej i poznawczej w celu rozwoju wewnętrznego potencjału oraz rozwoju lub odbudowy funkcji jednostki tak, aby mogła ona osiągnąć lepszą integrację intra i interpersonalną, a w konsekwencji lepszą jakość życia” [Szulc W., Muzykoterapia jako przedmiot badań i edukacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005: 5–21]. Muzykoterapia zdecydowanie różni się od innych form terapii, jako muzykę wyróżnia spośród innych form sztuki to, że nie wymaga tłumaczenia, komentarza, jest najbardziej komunikatywna i działa bezpośrednio. Jest to powód, dla którego muzykoterapia jest szczególnie użyteczna w pracy z osobami, gdzie często trudno jest zastosować werbalne techniki psychoterapeutyczne. Ma tu miejsce prewerbalny sposób komunikowania się z wczesnego dzieciństwa [Strzelecki W., Terapeutyczne zastosowanie muzyki W: Psychologia w naukach medycznych, red. M. Cybulski, W. Strzelecki, Poznań 2010]. Ponadto muzyka dzięki swej „bezznaczeniowości” redukuje znacznie udział czynnika racjonalnego, „omija” bowiem ego, unikając kontroli intelektualnej, przez co dociera w głąb ukrytych konfliktów oraz aktywizuje emocje. Z tych samych powodów przenika przez samokontrolę człowieka i przyspiesza proces wyobrażeniowy, łatwo pobudzając fantazjowanie [Natanson T., Wstęp do nauki o muzykoterapii. Ossolineum, Wrocław 1979]. Istotną zaletą muzykoterapii jest też to, że struktura muzyki przypomina przebieg napięć i odprężeń, które leżą u podłoża wszelkich procesów życiowych. Ponadto leczniczym postępowaniem muzykoterapeutycznym mogą zostać objęte schorzenia każdego wieku, począwszy od okresu przedszkolnego do późnej starości. Możliwość szerokiego stosowania muzykoterapii wiąże się również z tym, że kontakt z muzyką jest dla większości osób doznaniem przyjemnym, a co za tym idzie, jest to forma terapeutyczna, której ludzie chętnie się poddają [Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. OPTIMA, Gdańsk 2001]. Pomimo szerokiego zastosowania muzykoterapii w kompleksowym leczeniu chorób różnych specjalności wciąż najczęściej jest ona stosowana w lecznictwie psychiatrycznym. Przyczyną tego stanu rzeczy jest specyficzność zaburzeń psychicznych, dotycząca ich etiopatogenezy, obszaru klinicznego, przebiegu i następstw społecznych. Celem leczenia może być uzyskanie rozwoju osobowości poprzez jej rekonstrukcję i restrukturalizację lub też tylko osłabienie czy też usuwanie poszczególnych objawów chorobowych. Cel leczenia w drodze stosowania muzykoterapii realizuje się przez: aktywizowanie i wyzwalanie procesów emocjonalnych, 44 pobudzanie do emocjonalnej aktywności, przede wszystkim tej, która dotyczy przeżyć konfliktowych i patogennych, które mogą być wtedy łatwiej i szybciej uświadamiane – wyrażone werbalnie, a co za tym idzie, łatwiejsze jest ich przepracowanie i usunięcie oraz aktywizowanie społeczno-komunikatywnych interakcji, które służą przezwyciężaniu społeczno-komunikatywnych zaburzeń zachowania [Janicki A.: Muzykoterapia w lecznictwie psychiatrycznym. Zeszyty Naukowe PWSM we Wrocławiu, 1983; (34): 7–27]. Przez brak „obróbki intelektualnej” można stosować muzykoterapię w przypadkach mutyzmu czy upośledzenia umysłowego w stopniu głębokim [Shuter-Dyson R, Gabriel C.: Psychologia uzdolnienia muzycznego. WSiP, Warszawa 1986], bowiem kontakt z dziełem muzycznym nie wymaga intelektualnej analizy. Muzykoterapia może być również cennym źródłem wiedzy o pacjencie, tak więc oprócz tego, że jest metodą leczniczą, jest także formą diagnozowania [Galińska E.: Muzyka w terapii. Psychologiczne i fizjologiczne mechanizmy jej działania, [w:] Człowiek – muzyka – psychologia, Jankowski W., Kamińska B., Miśkiewicz A. (red.), Akademia Muzyczna im. F. Chopina, Warszawa 2000, 473–486.]. Specyficzny język muzyki może być nośnikiem informacji, może też umożliwić kontakt niewerbalny ze sferą podświadomości. Uruchamia wrażliwość na sygnały symboliczne i pobudza do czynności wyobrażeniowych i ekspresywnych, co umożliwia terapeucie wgląd w wewnętrzny stan pacjenta [Strzelecki W., Terapeutyczne zastosowanie muzyki W: Psychologia w naukach medycznych, red. M. Cybulski, W. Strzelecki, Poznań 2010]. Przez ogólność znaczenia muzyki łatwo jest jej przypisać treści symboliczne. Podział muzykoterapii związany jest z założonymi celami terapeutycznymi oraz z organizacją działań leczniczych. Można więc podzielić muzykoterapię na indywidualną i grupową. Wybór formy zależy od rozpoznania choroby, występujących objawów i okresu leczenia. W przypadku pracy z pacjentami z którymi kontakt jest szczególnie trudny najskuteczniejsza jest muzykoterapia indywidualna. Konieczna jest bowiem pełna koncentracja na pacjencie. Muzykoterapia grupowa stosowana jest częściej z bardziej kontaktowymi pacjentami, opiera się bowiem na zasadach psychoterapii grupowej, która wykorzystuje właściwości grup społecznych do oddziaływania na ich członków. Interakcje zachodzące między członkami mają wartość stosunków społecznych, a czynniki oddziaływujące leczniczo to: uczestnictwo w grupie, emocjonalne podtrzymanie, pomaganie innym, informacja zwrotna czy uzyskiwanie nowych umiejętności społecznych. W leczeniu nerwic muzykoterapię grupową stosuje się w dalszych etapach [Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. OPTIMA, Gdańsk 2001]. Inny podział muzykoterapii odnosi się do zastosowanych form oddziaływania terapeutycznego. W tym przypadku dzielimy muzykoterapię na receptywną i aktywną. Muzykoterapia receptywna polega na wysłuchiwaniu celowo i odpowiednio zestawionych programów muzycznych w sposób swobodny lub zadaniowy, to znaczy taki, który określa temat wyobrażeń i ukierunkowuje je]. 45 Obejmuje też ona dyskusję psychoterapeutyczną związaną z zaistniałymi odczuciami [Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. OPTIMA, Gdańsk 2001]. Muzykoterapia aktywna polega na wykonywaniu muzyki przez pacjenta. Stosuje się tu grę na instrumentach i śpiew – terapia śpiewem nazywana jest meloterapią lub śpiewoterapią. Najczęściej stosowane jest tu instrumentarium Orffa [110], w którym różnorodność instrumentów umożliwia wybór w zależności od preferencji i stanu psychicznego pacjenta [Szulc W.: Meloterapia – terapeutyczne walory śpiewu. Zeszyty Naukowe AM im. K. Lipińskiego we Wrocławiu, Wokalistyka i pedagogika wokalna 2000 (77): 191–195; Olszewska I.: Ewolucja w muzykoterapii ze szczególnym uwzględnieniem metody Karla Orffa. Postępy Rehabilitacji, 1992; (3): 61–68]. W poniższym programie wykorzystane zostaną zarówno formy receptywne jak i aktywne. Dodatkowo w zależności od możliwości pacjenta zastosowanie zostanie zarówno muzykoterapia w formie grupowej jak i indywidualnej. Program działań muzykoterapeutycznych opiera się o Model Mobilnej Rekreacji Muzycznej (OZURA) dr. Macieja Kieryła, składającej się z pięciu etapów działania: Odreagowania, Zrytmizowania, Uwrażliwienia, Relaksacji i Aktywizacji z równoległym zastosowaniem innych metod terapeutycznych wpisanych w proces oddziaływania długofalowego. Program działań grupowych. Wszystkie ćwiczenia wymagają powtórzenia w celu wzmocnienia oddziaływania. Program skonstruowany jest w ten sposób, że wprowadzenie ćwiczenia odbywa się w dłuższych 3-godzinnych blokach, natomiast później następuje powtórzenie ćwiczenia w bloku godzinnym. Powtarzającym się na każdym etapie elementem, jest śpiewoterapia, jako że według założeń programowych technika ta ma być stałym elementem większości spotkań na wszystkich etapach programu muzykoterapeutycznego, w formie dostosowanej do każdego z nich. Śpiew jest bowiem najbardziej naturalną i pierwotną formą ekspresji muzycznej i wszechstronnie oddziałuje na organizm człowieka. Grupy nie powinna przekroczyć 15 osób. Zaproponowana kolejność działań wiąże się ze stopniowym zwiększaniem udziału pacjenta w ćwiczeniach. Model Mobilnej Rekreacji Muzycznej jest bardzo eklektyczny jako, że stosuje się w nim zarówno receptywne jak i aktywne formy muzykoterapii. Stosuje się również różne style muzyczne. „Mobilność” zastosowanego modelu pozwala terapeucie na wprowadzania zmian dostosowanych do dynamiki grupy oraz możliwość własnego doboru środków i oddziaływań. Wykorzystywane są w nim również niekonwencjonalne źródła dźwięku związane z ciałem (klaskanie, tupanie, gwizdanie itp.) a także ćwiczenia rytmiczne, ruchowe, oddechowe, wyobrażeniowe, relaksacyjne, perkusyjne i teatralne, a także różne formy ruchu. MRM powinna stanowić uporządkowany emocjonalnie układ ćwiczeń rytmicznych, ruchowych, perkusyjnych, oddechowych i wyobrażeniowych stymulowanych muzyką, stąd też zalecane jest wprowadzanie poszczególnych elementów we właściwej kolejności. Łączna liczba godzin: 136. Program działań indywidualnych dostosowany jest do pacjentów upośledzonych w stopniu 46 głębokim oraz pacjentów z zaburzeniami otępiennymi organicznymi. Dotyczy pacjentów, z którymi kontakt Werbalny jest z różnych powodów utrudniony. Wszystkie ćwiczenia wymagają powtórzenia w celu wzmocnienia oddziaływania. Dobór technik dostosowany zostanie do potrzeb i możliwości danego pacjenta. Zindywidualizowane podejście umożliwi optymalizację działań. do każdego. Program zawiera grupę technik, które mają zostać zastosowane. Poniższy program jest programem indywidualnym dla każdego pacjenta. Zaproponowana kolejność działań wiąże się ze stopniowym zwiększaniem udziału pacjenta w ćwiczeniach. Łączna liczba godzin: 34 dla każdego pacjenta. Przy założeniu prowadzenia ośmiu terapii indywidualnych daje to 272 godziny. 47 Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne Tabela 2. Program działań w zakresie muzykoterapii grupowej Blok programowy/rodzaj działań Odreagowanie – łączny czas bloku pierwszego – minimum 20 godzin Cele zajęć Temat i treść zajęć Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Wprowadzenie techniki śpiewoterapii: • zapoznanie ze śpiewnikiem, • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu • rozmowa terapeutyczna • według założeń programowych technika śpiewoterapii ma być stałym elementem większości spotkań na wszystkich etapach programu muzykoterapeutycznego. Śpiew jest bowiem najbardziej naturalną i pierwotną formą ekspresji muzycznej i wszechstronnie oddziałuje na organizm człowieka. Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy Czas trwania 3 godziny (1 zajęcia) Metody i formy realizacji Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego Środki realizacji • • gitara elektroakustycz na, śpiewniki Formy i metody ewaluacji • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 48 Potrafi posługiwać się Wprowadzenie instrumentarium prostymi Orffa: instrumentami • zapoznanie się z perkusyjnymi, instrumentami Potrafi przedstawić • grupowe odgrywanie zadane tematy przy zadanych tematów pomocy ekspresji • indywidualne odgrywanie muzycznej podczas zadanych tematów improwizacji na • odgrywane na instrumentach instrumentach tematy mają perkusyjnych, charakter konkretny i służą Współpracuje z przygotowaniu do terapeutą i z grupą umiejętności wyrażania stanów emocjonalnych za Swobodna ekspresja pomocą instrumentów muzyczna • rozmowa terapeutyczna indywidualna i grupowa, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy 3 godziny (2 zajęcia) Potrafi rozpoznać i Technika śpiewoterapii w połączeniu powtórzyć melodie, z instrumentarium Orffa Współpracuje z • ćwiczenia oddechowe terapeutą i z grupą, • grupowy śpiew z Posługuje się tekstem akompaniamentem piosenki instrumentu, Potrafi łączyć śpiew z • grupowy śpiew z posługiwaniem się towarzyszeniem prostymi instrumentów instrumentami perkusyjnych, perkusyjnymi • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (3 zajęcia) Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja Muzykoterapia aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • instrumentariu m Orffa, śpiewniki • • • • • Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii) z jednoczesnym zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • gitara elektroakustycz na, śpiewniki, instrumentariu m Orffa, • • • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go 49 emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy, Swobodna ekspresja muzyczna grupowa, Współpraca w grupie Potrafi nazwać Wykorzystanie instrumentarium emocje, Orffa do wyrażania i rozpoznawania Potrafi rozpoznać emocji emocje, • zapoznanie się z Potrafi przedstawić instrumentami stany emocjonalne • grupowe odgrywanie przy pomocy zadanych tematów ekspresji muzycznej • indywidualne odgrywanie podczas improwizacji zadanych tematów na instrumentach • odgrywane na perkusyjnych, instrumentach tematy mają Współpracuje z charakter bardziej terapeutą i z grupą abstrakcyjny, • rozmowa terapeutyczna Rozpoznawanie i nazywanie stanów emocjonalnych, Zapoznanie się z emocjami własnymi, Zapoznanie się z emocjami członków grupy, Swobodna ekspresja muzyczna indywidualna i grupowa, 3 godziny (4 zajęcia) Muzykoterapia aktywna • z zastosowaniem instrumentarium Orffa, Odgrywanie emocji przy pomocy instrumentów, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego i emocjonalnego instrumentariu m Orffa • • • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go 50 Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy. Potrafi rozpoznać i Technika śpiewoterapii solo w 3 godziny powtórzyć melodie, połączeniu z instrumentarium Orffa (5 zajęcia) Współpracuje z ćwiczenia oddechowe terapeutą i z grupą, grupowy śpiew z Posługuje się tekstem akompaniamentem piosenki instrumentu, Potrafi łączyć śpiew z grupowy śpiew z posługiwaniem się towarzyszeniem prostymi instrumentów perkusyjnych, instrumentami próby śpiewu perkusyjnymi, indywidualnego bądź w 2-3 Potrafi śpiewać solo, osobowych grupach z dokonując tym towarzyszeniem grupy (bez samym ekspresji na użycia mikrofonów) forum grupy rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii) z jednoczesnym zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, instrumentarium Orffa ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczneg o Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, 51 Ekspozycja społeczna, Integracja grupy, Swobodna ekspresja muzyczna grupowa, Współpraca w grupie Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu rozmowa terapeutyczna 1 godzina (6 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego gitara elektroakustyczn a, śpiewniki ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy 52 Potrafi posługiwać się Wprowadzenie instrumentarium prostymi Orffa: instrumentami zapoznanie się z perkusyjnymi, instrumentami Potrafi przedstawić grupowe odgrywanie zadane tematy przy zadanych tematów pomocy ekspresji indywidualne odgrywanie muzycznej podczas zadanych tematów improwizacji na odgrywane na instrumentach instrumentach tematy mają perkusyjnych, charakter konkretny i służą Współpracuje z przygotowaniu do terapeutą i z grupą umiejętności wyrażania stanów emocjonalnych za Swobodna ekspresja pomocą instrumentów muzyczna rozmowa terapeutyczna indywidualna i grupowa, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy 1 godzina (7 zajęcia) Muzykoterapia aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego instrumentarium Orffa, śpiewniki ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczneg o 53 Potrafi rozpoznać i Technika śpiewoterapii w połączeniu 1 godzina powtórzyć melodie, z instrumentarium Orffa (8 zajęcia) Współpracuje z ćwiczenia oddechowe terapeutą i z grupą, grupowy śpiew z Posługuje się tekstem akompaniamentem piosenki instrumentu, Potrafi łączyć śpiew z grupowy śpiew z posługiwaniem się towarzyszeniem prostymi instrumentów perkusyjnych, instrumentami rozmowa terapeutyczna perkusyjnymi Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii) z jednoczesnym zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, instrumentarium Orffa Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy, Swobodna ekspresja muzyczna grupowa, Współpraca w grupie Potrafi nazwać Wykorzystanie instrumentarium emocje, Orffa do wyrażania i rozpoznawania Potrafi rozpoznać emocji emocje, zapoznanie się z Potrafi przedstawić instrumentami stany emocjonalne grupowe odgrywanie przy pomocy zadanych tematów ekspresji muzycznej indywidualne odgrywanie podczas improwizacji zadanych tematów na instrumentach odgrywane na perkusyjnych, instrumentach tematy mają Współpracuje z charakter bardziej terapeutą i z grupą abstrakcyjny, rozmowa terapeutyczna Rozpoznawanie i nazywanie stanów emocjonalnych, 1 godzina (9 zajęcia) Muzykoterapia aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, Odgrywanie emocji przy pomocy instrumentów, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego i emocjonalnego instrumentarium Orffa ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczneg o ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczneg o 54 Zapoznanie się z emocjami własnymi, Zapoznanie się z emocjami członków grupy, Swobodna ekspresja muzyczna indywidualna i grupowa, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy. Potrafi rozpoznać i Technika śpiewoterapii solo w 1 godzina powtórzyć melodie, połączeniu z instrumentarium Orffa (10 zajęcia) Współpracuje z ćwiczenia oddechowe terapeutą i z grupą, grupowy śpiew z Posługuje się tekstem akompaniamentem piosenki instrumentu, Potrafi łączyć śpiew z grupowy śpiew z posługiwaniem się towarzyszeniem prostymi instrumentów perkusyjnych, instrumentami próby śpiewu perkusyjnymi, indywidualnego bądź w 2-3 Potrafi śpiewać solo, osobowych grupach z dokonując tym towarzyszeniem grupy (bez samym ekspresji na użycia mikrofonów) forum grupy rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii) z jednoczesnym zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, instrumentarium Orffa ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczneg o Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, 55 Ekspozycja społeczna, Integracja grupy, Swobodna ekspresja muzyczna grupowa, Współpraca w grupie Zrytmizowanie łączny czas bloku drugiego – 28 godzin Potrafi stworzyć akompaniament zgodny z rytmem utworu muzycznego, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy Ćwiczenie „Dyrygent” • ćwiczenie opierające się o techniki aktywnoreceptywne • tworzenie akompaniamentu rytmicznego do odtwarzanych utworów • prowadzący dyryguje grupą grającą na instrumentach perkusyjnych, • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (11 zajęcia) Muzykoterapia receptywna i aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzycznego • • • • • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), instrumentariu m Orffa, kamera cyfrowa. • • • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej 56 Potrafi stworzyć akompaniament zgodny z rytmem utworu muzycznego, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty, Potrafi sformułować przekaz niewerbalny, Potrafi niewerbalnie kierować grupą Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, Wzmocnienie poczucia sprawstwa i poczucia własnej wartości, integracja i uporządkowanie grupy Ćwiczenie „Dyrygenci” • ćwiczenie opierające się o techniki aktywnoreceptywne • tworzenie akompaniamentu rytmicznego do odtwarzanych utworów • członkowie grupy po kolei dyrygują grupą grającą na instrumentach perkusyjnych, • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (12 zajęcia) Muzykoterapia receptywna i aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzycznego i emocjonalnego • • • • • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), instrumentariu m Orffa, kamera cyfrowa. • • • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej 57 Potrafi śpiewać z podkładem odczytując przekaz niewerbalny terapeuty, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy Ćwiczenie „Dyrygent chóru” 3 godziny • ćwiczenie opierające się o (13 zajęcia) techniki aktywnoreceptywne, • grupowe śpiewanie utworów muzycznych z towarzyszeniem podkładu instrumentu klawiszowego posiadającego funkcję aranżera, • prowadzący dyryguje grupą śpiewającą piosenki, • rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • instrument klawiszowy, śpiewniki, kamera cyfrowa. • • • • • • Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (14 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • gitara elektroakustycz na, śpiewniki • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 58 Potrafi odwzorowywać działania terapeuty i innych członków grupy, Potrafi stworzyć własny schemat ruchowy, Zna schemat własnego ciała, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Ćwiczenie podporządkowania strukturze, Poprawa koordynacji ruchowej i wzrokowo-ruchowej, Ćwiczenie zdolności odwzorowania ruchu i jego rytmizacja, Poprawa orientacji w schemacie ciała, pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy Ćwiczenia „Body music”: • wykorzystanie ciała jako instrumentu perkusyjnego, • odgrywanie prostych rytmów przy pomocy klaskania, tupania, klepania, pstrykania oraz wyrazów dźwiękonaśladowczych, • uczestnicy powtarzają za prowadzącym schematy rytmiczne i ruchowe, • schematy początkowo bardzo łatwe, stają się stopniowo coraz bardziej skomplikowane, • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (15 zajęcia) Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała jako źródła dźwięku, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej. 59 Potrafi generować dźwięki, Potrafi działać kreatywnie w odniesieniu do prostych zadań rytmicznych, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Ćwiczenie „Kompozytor”: 3 godziny (16 zajęcia) • uczestnicy z pomocą prowadzącego tworzą utwór muzyczny oparty o dźwięki z otaczającej rzeczywistości (instrumentami może ich ciało, przedmioty znajdujące się w sali, głos), • wykluczone są przedmioty będące z założenia Wzmocnienie instrumentami potencjałów muzycznymi (np. twórczych, instrumentarium Orffa), Wzmocnienie • następnie kompozycja współpracy, zostaje nagrana przy aktywizacja, pomocy rejestratora wypracowanie dźwięku, wspólnych rozwiązań • uczestnicy słuchają kreatywnych, stworzonej przez siebie Aktywizacja osób kompozycji wycofanych, • rozmowa terapeutyczna Integracja i uporządkowanie grupy Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała oraz otaczającej przestrzeni jako źródła dźwięku, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (17 zajęcia) • • rejestrator • dźwięku, kamera cyfrowa • • • • • • • gitara elektroakustycz na, śpiewniki • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 60 Potrafi stworzyć akompaniament zgodny z rytmem utworu muzycznego, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy Potrafi stworzyć akompaniament zgodny z rytmem utworu muzycznego, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty, Potrafi sformułować przekaz niewerbalny, Potrafi niewerbalnie kierować grupą Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie Ćwiczenie „Dyrygent” • ćwiczenie opierające się o techniki aktywnoreceptywne • tworzenie akompaniamentu rytmicznego do odtwarzanych utworów • prowadzący dyryguje grupą grającą na instrumentach perkusyjnych, • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (18 zajęcia) Muzykoterapia receptywna i aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzycznego • • • • • Ćwiczenie „Dyrygenci” • ćwiczenie opierające się o techniki aktywnoreceptywne • tworzenie akompaniamentu rytmicznego do odtwarzanych utworów • członkowie grupy po kolei dyrygują grupą grającą na instrumentach perkusyjnych, • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (19 zajęcia) Muzykoterapia receptywna i aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzycznego i emocjonalnego • • • • • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), instrumentariu m Orffa, kamera cyfrowa. • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), instrumentariu m Orffa, kamera cyfrowa. • • • • • • • • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej 61 odreagowania, Wzmocnienie poczucia sprawstwa i poczucia własnej wartości, integracja i uporządkowanie grupy 62 Potrafi śpiewać z podkładem odczytując przekaz niewerbalny terapeuty, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy Ćwiczenie „Dyrygent chóru” 1 godzina • ćwiczenie opierające się o (20 zajęcia) techniki aktywnoreceptywne, • grupowe śpiewanie utworów muzycznych z towarzyszeniem podkładu instrumentu klawiszowego posiadającego funkcję aranżera, • prowadzący dyryguje grupą śpiewającą piosenki, • rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • instrument klawiszowy, śpiewniki, kamera cyfrowa. • • • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej 63 Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (21 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • gitara elektroakustycz na, śpiewniki • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 64 Potrafi odwzorowywać działania terapeuty i innych członków grupy, Potrafi stworzyć własny schemat ruchowy, Zna schemat własnego ciała, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Ćwiczenie podporządkowania strukturze, Poprawa koordynacji ruchowej i wzrokowo-ruchowej, Ćwiczenie zdolności odwzorowania ruchu i jego rytmizacja, Poprawa orientacji w schemacie ciała, pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy Ćwiczenia „Body music”: • wykorzystanie ciała jako instrumentu perkusyjnego, • odgrywanie prostych rytmów przy pomocy klaskania, tupania, klepania, pstrykania oraz wyrazów dźwiękonaśladowczych, • uczestnicy powtarzają za prowadzącym schematy rytmiczne i ruchowe, • schematy początkowo bardzo łatwe, stają się stopniowo coraz bardziej skomplikowane, • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (22 zajęcia) Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała jako źródła dźwięku, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej. 65 Potrafi generować dźwięki, Potrafi działać kreatywnie w odniesieniu do prostych zadań rytmicznych, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Ćwiczenie „Kompozytor”: 1 godzina (23 zajęcia) • uczestnicy z pomocą prowadzącego tworzą utwór muzyczny oparty o dźwięki z otaczającej rzeczywistości (instrumentami może ich ciało, przedmioty znajdujące się w sali, głos), • wykluczone są przedmioty będące z założenia Wzmocnienie instrumentami potencjałów muzycznymi (np. twórczych, instrumentarium Orffa), Wzmocnienie • następnie kompozycja współpracy, zostaje nagrana przy aktywizacja, pomocy rejestratora wypracowanie dźwięku, wspólnych rozwiązań • uczestnicy słuchają kreatywnych, stworzonej przez siebie Aktywizacja osób kompozycji wycofanych, • rozmowa terapeutyczna Integracja i uporządkowanie grupy Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała oraz otaczającej przestrzeni jako źródła dźwięku, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • rejestrator • dźwięku, kamera cyfrowa • • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej 66 Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (24 zajęcia) „Bajka muzyczna” przypomnienie znanych bajek i baśni wybór ról odegranie wybranej bajki w postaci muzycznej przy zastosowaniu niewerbalnych środków wyrazu – element muzykodramy z odgrywaniem ról w bezpiecznych warunkach terapeutycznych rozmowa terapeutyczna 3 godziny (25 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała jako źródła dźwięku oraz ekspresji ruchowej oraz z zastosowaniem instrumentarium Orffa • gitara elektroakustycz na, śpiewniki • • • Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy Uwrażliwienie łączny czas bloku trzeciego – 24 godziny Potrafi przypomnieć sobie bajki i baśnie, Potrafi odegrać rolę niewerbalną, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Ćwiczenie wchodzenia w rolę, Aktywizacja psychomotoryczna, Integracja grupy instrumentarium Orffa, kamera ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczneg o analiza dokumentacji filmowej 67 Potrafi rozróżniać „Szybko – wolno” 3 godziny tempa i posługiwać (26 zajęcia) uwrażliwienie na się pojęciami, które je różnorodność temp określają muzycznych przy pomocy technik receptywnych i Zapoznanie się z wykonawczych z tempami w muzyce, zastosowaniem Odniesienie temp do instrumentarium Orffa, własnych preferencji śpiewoterapii i nagrań muzycznych, terapeuta pokazuje Koncentracja uwagi różnorodne tempa za na dźwięku i jego pomocą gitary, cechach, następnie uczestnicy Rozwijanie procesów próbują określić uwagowych, pokazywane przez Ogólna aktywizacja, prowadzącego tempa Integracja grupy według własnych subiektywnych odczuć, następnie uczestnicy wraz z prowadzącym odgrywają tempa wraz z nim terapeuta podaje przykłady muzyczne na różnorodność temp posługując się płytami CD uczestnicy próbują określić prezentowane tempa według subiektywnej oceny. Określają również jakie tempo w muzyce najbardziej im odpowiada na końcu terapeuta wraz z uczestnikami śpiewają utwory w różnym tempie rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, instrumentarium Orffa, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 68 Potrafi rozróżniać poziomy dynamiki i posługiwać się pojęciami, które je określają „Głośno – cicho” 3 godziny (27 zajęcia) uwrażliwienie na różnorodność dynamiki w muzyce przy pomocy technik receptywnych i wykonawczych z Zapoznanie się z zastosowaniem różnorodnością instrumentarium Orffa, dynamiczną w śpiewoterapii i nagrań muzyce, terapeuta pokazuje Odniesienie głośności różnorodną dynamikę w do własnych muzyce za pomocą gitary, preferencji następnie uczestnicy muzycznych, próbują określić Koncentracja uwagi pokazywane przez na dźwięku i jego prowadzącego poziomy cechach, głośności według własnych Rozwijanie procesów subiektywnych odczuć, uwagowych, następnie uczestnicy wraz z Ogólna aktywizacja, prowadzącym odgrywają Integracja grupy muzykę na różnym poziomie głośności wraz z nim terapeuta podaje przykłady muzyczne na różnorodność głośności posługując się płytami CD uczestnicy próbują określić prezentowane poziomy głośności według subiektywnej oceny. Określają również jaka głośność prezentowanej muzyki najbardziej im odpowiada na końcu terapeuta wraz z uczestnikami śpiewają utwory na różnym poziomie głośności rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, instrumentarium Orffa, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 69 Potrafi posługiwać się „Długo – krótko” 3 godziny pojęciami, które (28 zajęcia) uwrażliwienie na określają czas różnorodność czasu trwania utworów muzycznych i Uświadomienie improwizacji muzycznych subiektywnej oceny przy pomocy technik upływu czasu, receptywnych i Rozwijanie wykonawczych z wrażliwości zastosowaniem gitary muzycznej poprzez elektroakustycznej i prezentowanie instrumentarium Orffa oraz preferencji nagrań muzycznych, terapeuta wraz z Koncentracja uwagi uczestnikami, na dźwięku i jego posługującymi się cechach, instrumentami Rozwijanie procesów perkusyjnymi odgrywa uwagowych, dłuższe i krótsze Ogólna aktywizacja, improwizacje Integracja grupy następnie prezentowane są uczestnikom nagrania wybrane przez prowadzącego uczestnicy określają ile czasu mogły trwać prezentowane utwory, jednocześnie określając preferencje muzyczne w odniesieniu do nich następuje rozmowa na temat oceny czasu trwania utworów w zależności od preferencji uczestników rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, gitara elektroakustyczn a, instrumentarium Orffa, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 70 Potrafi rozróżniać dźwięki, Potrafi wydobywać dźwięki z instrumentów, Potrafi skupić się na dźwięku „Jaki to dźwięk” rozpoznawanie dźwięków dobrze znanych instrumentów z zestawu Instrumentarium Orffa prowadzący ukrywa instrumenty za przenośną kurtyną teatralną Koncentracja uwagi następnie gra na jednym z na dźwięku i jego nich cechach, zadaniem uczestników po Skupienie na dźwięku wejściu za kurtynę jest w sytuacji wyłączenia wybranie instrumentu, na zmysłu wzroku, którym grał przed chwilą Rozwijanie procesów prowadzący uwagowych, następnie podobne zadania Podnoszenie uczestnicy dają sobie motywacji poprzez wzajemnie rozwiązywanie rozmowa terapeutyczna zadania, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy 3 godziny (29 zajęcia) Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa instrumentarium Orffa, przenośna kurtyna teatralna Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 71 Potrafi współpracować z grupą i z terapeutą „Zagraj mój puls” prowadzący określa tempo improwizacji muzycznej przy pomocy pulsu Odniesienie przeżycia uczestników muzycznego do następnie grupa rytmów improwizuje wraz z biologicznych terapeutą do wyznaczonego człowieka, przez rytmy biologiczne Wzmocnienie tempa poczucia sprawstwa powtórzenie ćwiczenia z przez odgrywanie możliwie dużą liczbą rytmu biologicznego uczestników poszczególnych rozmowa terapeutyczna uczestników przez całą grupę, Ekspresja emocjonalna, Rozładowanie emocji, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy 3 godziny (30 zajęcia) Potrafi przypomnieć sobie bajki i baśnie, Potrafi odegrać rolę niewerbalną, 1 godzina (31 zajęcia) Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Ćwiczenie wchodzenia w rolę, Aktywizacja psychomotoryczna, Integracja grupy „Bajka muzyczna” przypomnienie znanych bajek i baśni wybór ról odegranie wybranej bajki w postaci muzycznej przy zastosowaniu niewerbalnych środków wyrazu – element muzykodramy z odgrywaniem ról w bezpiecznych warunkach terapeutycznych rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa instrumentarium Orffa, kamera Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała jako źródła dźwięku oraz ekspresji ruchowej oraz z zastosowaniem instrumentarium Orffa instrumentarium Orffa, kamera Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza dokumentacji filmowej Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczneg o analiza dokumentacji filmowej 72 Potrafi rozróżniać „Szybko – wolno” 1 godzina tempa i posługiwać (32 zajęcia) uwrażliwienie na się pojęciami, które je różnorodność temp określają muzycznych przy pomocy technik receptywnych i Zapoznanie się z wykonawczych z tempami w muzyce, zastosowaniem Odniesienie temp do instrumentarium Orffa, własnych preferencji śpiewoterapii i nagrań muzycznych, terapeuta pokazuje Koncentracja uwagi różnorodne tempa za na dźwięku i jego pomocą gitary, cechach, następnie uczestnicy Rozwijanie procesów próbują określić uwagowych, pokazywane przez Ogólna aktywizacja, prowadzącego tempa Integracja grupy według własnych subiektywnych odczuć, następnie uczestnicy wraz z prowadzącym odgrywają tempa wraz z nim terapeuta podaje przykłady muzyczne na różnorodność temp posługując się płytami CD uczestnicy próbują określić prezentowane tempa według subiektywnej oceny. Określają również jakie tempo w muzyce najbardziej im odpowiada na końcu terapeuta wraz z uczestnikami śpiewają utwory w różnym tempie rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, instrumentarium Orffa, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 73 Potrafi rozróżniać poziomy dynamiki i posługiwać się pojęciami, które je określają „Głośno – cicho” 1 godzina (33 zajęcia) uwrażliwienie na różnorodność dynamiki w muzyce przy pomocy technik receptywnych i wykonawczych z Zapoznanie się z zastosowaniem różnorodnością instrumentarium Orffa, dynamiczną w śpiewoterapii i nagrań muzyce, terapeuta pokazuje Odniesienie głośności różnorodną dynamikę w do własnych muzyce za pomocą gitary, preferencji następnie uczestnicy muzycznych, próbują określić Koncentracja uwagi pokazywane przez na dźwięku i jego prowadzącego poziomy cechach, głośności według własnych Rozwijanie procesów subiektywnych odczuć, uwagowych, następnie uczestnicy wraz z Ogólna aktywizacja, prowadzącym odgrywają Integracja grupy muzykę na różnym poziomie głośności wraz z nim terapeuta podaje przykłady muzyczne na różnorodność głośności posługując się płytami CD uczestnicy próbują określić prezentowane poziomy głośności według subiektywnej oceny. Określają również jaka głośność prezentowanej muzyki najbardziej im odpowiada na końcu terapeuta wraz z uczestnikami śpiewają utwory na różnym poziomie głośności rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, instrumentarium Orffa, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 74 Potrafi posługiwać się „Długo – krótko” 1 godzina pojęciami, które (34 zajęcia) uwrażliwienie na określają czas różnorodność czasu trwania utworów muzycznych i Uświadomienie improwizacji muzycznych subiektywnej oceny przy pomocy technik upływu czasu, receptywnych i Rozwijanie wykonawczych z wrażliwości zastosowaniem gitary muzycznej poprzez elektroakustycznej i prezentowanie instrumentarium Orffa oraz preferencji nagrań muzycznych, terapeuta wraz z Koncentracja uwagi uczestnikami, na dźwięku i jego posługującymi się cechach, instrumentami Rozwijanie procesów perkusyjnymi odgrywa uwagowych, dłuższe i krótsze Ogólna aktywizacja, improwizacje Integracja grupy następnie prezentowane są uczestnikom nagrania wybrane przez prowadzącego uczestnicy określają ile czasu mogły trwać prezentowane utwory, jednocześnie określając preferencje muzyczne w odniesieniu do nich następuje rozmowa na temat oceny czasu trwania utworów w zależności od preferencji uczestników rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych Potrafi rozróżniać dźwięki, Potrafi wydobywać dźwięki z instrumentów, Potrafi skupić się na Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa „Jaki to dźwięk” rozpoznawanie dźwięków dobrze znanych instrumentów z zestawu Instrumentarium Orffa 1 godzina (35 zajęcia) sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, gitara elektroakustyczn a, instrumentarium Orffa, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej instrumentarium Orffa, przenośna kurtyna teatralna Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy 75 dźwięku Koncentracja uwagi na dźwięku i jego cechach, Skupienie na dźwięku w sytuacji wyłączenia zmysłu wzroku, Rozwijanie procesów uwagowych, Podnoszenie motywacji poprzez rozwiązywanie zadania, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy Potrafi współpracować z grupą i z terapeutą terapeutycznej prowadzący ukrywa instrumenty za przenośną kurtyną teatralną następnie gra na jednym z nich zadaniem uczestników po wejściu za kurtynę jest wybranie instrumentu, na którym grał przed chwilą prowadzący następnie podobne zadania uczestnicy dają sobie wzajemnie rozmowa terapeutyczna „Zagraj mój puls” prowadzący określa tempo improwizacji muzycznej przy pomocy pulsu Odniesienie przeżycia uczestników muzycznego do następnie grupa rytmów improwizuje wraz z biologicznych terapeutą do wyznaczonego człowieka, przez rytmy biologiczne Wzmocnienie tempa poczucia sprawstwa powtórzenie ćwiczenia z przez odgrywanie możliwie dużą liczbą rytmu biologicznego uczestników poszczególnych rozmowa terapeutyczna uczestników przez całą grupę, Ekspresja emocjonalna, Rozładowanie emocji, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy 1 godzina (36 zajęcia) Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa instrumentarium Orffa, kamera Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza dokumentacji filmowej 76 Relaksacja łączny czas bloku czwartego – 24 godziny Potrafi słuchać muzyki i skupić się na dźwięku oraz poddać się sugestiom słownym Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Uświadomienie preferencji muzycznych, Uświadomienie napięć mięśniowych Potrafi słuchać muzyki, Potrafi stworzyć wizualizację kierowaną oraz ją opisać Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu Ćwiczenia relaksacyjne • opierające się o techniki oddechowe oraz techniki receptywne muzykoterapii, wykonywane w pozycji leżącej lub siedzącej • uczestnicy słuchają utworów relaksacyjnych połączonych z sugestiami słownymi terapeuty • następnie dzielą się przeżyciami doznanymi podczas relaksacji • określają również preferencje muzyczne w odniesieniu do prezentowanych utworów 3 godziny (37 zajęcia) Ćwiczenie „Jakie to miejsce” • proste wizualizacje kierowane z wykorzystaniem technik receptywnych muzykoterapii • terapeuta odtwarzając różne utwory muzyczne prosi o wyobrażenie sobie jakiegoś miejsca, które kojarzy się z prezentowaną muzyką • następnie wszyscy uczestnicy wypowiadają się na temat swoich wizualizacji 3 godziny (38 zajęcia) Muzykoterapia • receptywna z wykorzystaniem technik relaksacyjnych w połączeniu z sugestiami słownymi prowadzącego • Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik wizualizacyjnych • • • • sprzęt grający - • wieża z możliwością • odtwarzania formatu mp3 z • wejściem USB, płyty CD (muzyka relaksacyjna) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza treści wizualizacji, analiza rozmowy terapeutycznej sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), płyty CD (muzyka relaksacyjna) • • • 77 stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Integracja grupy Potrafi słuchać muzyki, Potrafi stworzyć wizualizację kierowaną oraz ją opisać Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Integracja grupy • rozmowa terapeutyczna Wizualizacje niekierowane • z zastosowaniem technik receptywnych muzykoterapii • terapeuta odtwarzając różne utwory muzyczne prosi o wyobrażenie sobie dowolnego, miejsca sytuacji czy osoby, które kojarzy się z prezentowaną muzyką • następnie wszyscy uczestnicy wypowiadają się na temat swoich wizualizacji • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (39 zajęcia) Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik wizualizacyjnych • • • • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), płyty CD (muzyka relaksacyjna) • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza treści wizualizacji, analiza rozmowy terapeutycznej 78 Potrafi wydobywać dźwięk z instrumentów relaksujących, wymagających wolnych i płynnych ruchów, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Wzmocnienie poczucia sprawstwa poprzez oddziaływanie relaksujące na innych uczestników terapii, Integracja grupy Relaksacja aktywna 3 godziny • z zastosowaniem bębenka (40 zajęcia) imitującego szum morza oraz „zaklinacza deszczu” • terapeuta wprowadza grupę w stan relaksacji przy zastosowaniu oddziałujących relaksująco instrumentów perkusyjnych • następnie uczestnicy również odgrywają relaksujące improwizacje z zastosowaniem wspomnianych instrumentów • rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem relaksujących instrumentów perkusyjnych: bębenka imitującego szum morza oraz „zaklinacza deszczu” • • • bębenek • imitujący szum morza, • zaklinacz deszczu, • kamera • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza dokumentacji filmowej 79 Potrafi słuchać muzyki, Potrafi skupić się na dźwiękach przyrody, Potrafi zrelaksować się przy muzyce Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Uświadomienie preferencji muzycznych, Uświadomienie napięć mięśniowych Relaksacja z dźwiękami przyrody 3 godziny • terapeuta odtwarza muzykę (41 zajęcia) z dźwiękami przyrody w tle • uczestnicy wypowiadają się na temat przeżycia muzycznego • rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik relaksacyjnych • • sprzęt grający - • wieża z możliwością • odtwarzania formatu mp3 z • wejściem USB, płyty CD (muzyka relaksacyjna) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 80 Potrafi śpiewać kołysanki oraz akompaniować używając instrumentów relaksujących, wymagających wolnych i płynnych ruchów, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Ogólna aktywizacja organizmu, Wzmocnienie poczucia sprawstwa poprzez wprowadzanie siebie oraz innych członków grupy w stan relaksacji, Integracja grupy Relaksacja aktywna • z zastosowaniem metody śpiewoterapii • materiałem muzycznym są kołysanki śpiewane przez terapeutę wraz z uczestnikami terapii • kołysanki wykonywane są z towarzyszeniem relaksujących instrumentów perkusyjnych • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (42 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • • gitara • elektroakustycz na • bębenek imitujący szum • morza, zaklinacz deszczu, śpiewniki Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 81 Potrafi słuchać muzyki i skupić się na dźwięku oraz poddać się sugestiom słownym Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Uświadomienie preferencji muzycznych, Uświadomienie napięć mięśniowych Potrafi słuchać muzyki, Potrafi stworzyć wizualizację kierowaną oraz ją opisać Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu Ćwiczenia relaksacyjne • opierające się o techniki oddechowe oraz techniki receptywne muzykoterapii, wykonywane w pozycji leżącej lub siedzącej • uczestnicy słuchają utworów relaksacyjnych połączonych z sugestiami słownymi terapeuty • następnie dzielą się przeżyciami doznanymi podczas relaksacji • określają również preferencje muzyczne w odniesieniu do prezentowanych utworów 1 godzina (43 zajęcia) Ćwiczenie „Jakie to miejsce” • proste wizualizacje kierowane z wykorzystaniem technik receptywnych muzykoterapii • terapeuta odtwarzając różne utwory muzyczne prosi o wyobrażenie sobie jakiegoś miejsca, które kojarzy się z prezentowaną muzyką • następnie wszyscy uczestnicy wypowiadają się na temat swoich wizualizacji 1 godziny (44 zajęcia) Muzykoterapia • receptywna z wykorzystaniem technik relaksacyjnych w połączeniu z sugestiami słownymi prowadzącego • Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik wizualizacyjnych • • • • sprzęt grający - • wieża z możliwością • odtwarzania formatu mp3 z • wejściem USB, płyty CD (muzyka relaksacyjna) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza treści wizualizacji, analiza rozmowy terapeutycznej sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), płyty CD (muzyka relaksacyjna) • • • 82 stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Integracja grupy Potrafi słuchać muzyki, Potrafi stworzyć wizualizację kierowaną oraz ją opisać Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Integracja grupy • rozmowa terapeutyczna Wizualizacje niekierowane • z zastosowaniem technik receptywnych muzykoterapii • • • terapeuta odtwarzając różne utwory muzyczne prosi o wyobrażenie sobie dowolnego, miejsca sytuacji czy osoby, które kojarzy się z prezentowaną muzyką następnie wszyscy uczestnicy wypowiadają się na temat swoich wizualizacji rozmowa terapeutyczna 1 godzina (45 zajęcia) Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik wizualizacyjnych • • • • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), płyty CD (muzyka relaksacyjna) • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza treści wizualizacji, analiza rozmowy terapeutycznej 83 Potrafi wydobywać dźwięk z instrumentów relaksujących, wymagających wolnych i płynnych ruchów, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Wzmocnienie poczucia sprawstwa poprzez oddziaływanie relaksujące na innych uczestników terapii, Integracja grupy Relaksacja aktywna 1 godzina • z zastosowaniem bębenka (46 zajęcia) imitującego szum morza oraz „zaklinacza deszczu” • terapeuta wprowadza grupę w stan relaksacji przy zastosowaniu oddziałujących relaksująco instrumentów perkusyjnych • następnie uczestnicy również odgrywają relaksujące improwizacje z zastosowaniem wspomnianych instrumentów • rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem relaksujących instrumentów perkusyjnych: bębenka imitującego szum morza oraz „zaklinacza deszczu” • • • • • bębenek imitujący szum morza, zaklinacz deszczu skala nastroju, arkusze obserwacyjne kamera • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza dokumentacji filmowej 84 Potrafi słuchać muzyki, Potrafi skupić się na dźwiękach przyrody, Potrafi zrelaksować się przy muzyce Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Uświadomienie preferencji muzycznych, Uświadomienie napięć mięśniowych Relaksacja z dźwiękami przyrody 1 godzina • terapeuta odtwarza muzykę (47 zajęcia) z dźwiękami przyrody w tle • uczestnicy wypowiadają się na temat przeżycia muzycznego • rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik relaksacyjnych • • sprzęt grający - • wieża z możliwością • odtwarzania formatu mp3 z • wejściem USB, płyty CD (muzyka relaksacyjna) Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 85 Potrafi śpiewać kołysanki oraz akompaniować używając instrumentów relaksujących, wymagających wolnych i płynnych ruchów, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Ogólna aktywizacja organizmu, Wzmocnienie poczucia sprawstwa poprzez wprowadzanie siebie oraz innych członków grupy w stan relaksacji, Integracja grupy Relaksacja aktywna • z zastosowaniem metody śpiewoterapii • materiałem muzycznym są kołysanki śpiewane przez terapeutę wraz z uczestnikami terapii • kołysanki wykonywane są z towarzyszeniem relaksujących instrumentów perkusyjnych • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (48 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • • gitara • elektroakustycz na • bębenek imitujący szum • morza, zaklinacz deszczu śpiewniki Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 86 Aktywizacja łączny czas bloku piątego – 28 godzin Potrafi powtórzyć ruchy terapeuty, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Aktywizacja grupy, Wzmacnianie współpracy, Rozwijanie motoryki dużej, Rozwijanie motoryki małej, Wzmacnianie umiejętności odwzorowania, Podniesienie koncentracji uwagi, Integracja grupy Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy Aktywizacja • w zależności od możliwości uczestników terapii łagodna (w pozycji leżącej lub siedzącej) lub dynamiczna (w pozycji stojącej) • wykonywanie prostych ćwiczeń rytmicznoruchowych • terapeuta pokazuje ćwiczenia, które następnie powtarzane są przez uczestników terapii, • ćwiczenia te mają charakter ruchowy i dźwiękowy • ćwiczenie odbywa się przy podkładzie aktywizującej, rytmicznej muzyki • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (49 zajęcia) Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (50 zajęcia) Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ruchu przy muzyce • • • • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), kamera • • • • • • Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • gitara elektroakustycz na, śpiewniki • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 87 Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozładowanie napięcia emocjonalnego Karaoke z płytą lub podkładem instrumentu klawiszowego z funkcją aranżera: • uczestnicy kolejno śpiewają solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon do odtwarzanego podkładu muzycznego • reszta grupy stanowi publiczność • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (51 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • • • • • • • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka rozrywkowa), instrument klawiszowy z funkcją aranżera, przenośna kurtyna teatralna, rejestrator dźwięku, mikrofony bezprzewodowe , statywy do mikrofonów, mikrofony bezprzewodow y nagłowne, kamera • • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza dokumentacji filmowej 88 Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem,\ Współpracuje muzycznie z terapeutą, Potrafi śpiewać z podkładem gitary „Gitarowe karaoke”: • uczestnicy kolejno śpiewają solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon, przy akompaniamencie gitary • reszta grupy stanowi publiczność • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (52 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • • • • Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozładowanie napięcia emocjonalnego • • • • • Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem,\ Współpracuje muzycznie z terapeutą, Potrafi śpiewać z podkładem gitary oraz instrumentarium Orffa, Potrafi tworzyć akompaniament rytmiczny Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie Karaoke z orkiestrą: • uczestnicy kolejno śpiewają solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon, przy akompaniamencie gitary • reszta grupy stanowi orkiestrę towarzyszącą, wykorzystując instrumentarium Orffa, własne ciało oraz elementy otoczenia nie będące z założenia instrumentami muzycznymi, • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (53 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), wykorzystania instrumentów perkusyjnych, własnego ciała i innych sprzętów w roli instrumentów perkusyjnych, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • • • • • • • gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, przenośna kurtyna teatralna, rejestrator dźwięku, mikser dźwięku, kolumny aktywne, statywy do kolumn, mikrofony bezprzewodowe, mikrofony bezprzewodowe nagłowne, statywy do mikrofonów, kamera • gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, instrumentarium Orffa, mikser dźwięku, kolumny aktywne, statywy do kolumn, mikrofony bezprzewodowe, mikrofony bezprzewodowe nagłowne, statywy do mikrofonów, • • • • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza dokumentacji filmowej Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza dokumentacji filmowej 89 poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozwijanie kreatywności, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Wzmocnienie współpracy grupowej Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy • • Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe, • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu, • rozmowa terapeutyczna 3 godziny (54 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • przenośna kurtyna teatralna, kamera gitara elektroakustycz na, śpiewniki, • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 90 Potrafi wykonać proste ćwiczenia rytmiczne, Potrafi wykonywać zadania ruchowe dostosowane do cech dźwięku Aktywizacja ruchowa, Poprawa koordynacji ruchowej i słuchoworuchowej, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Podniesienie koncentracji uwagi, Wzmocnienie więzi w grupie Rytmika: 3 godzina (55 zajęcia) • wykonywanie zadanych ćwiczeń ruchowych przy akompaniamencie instrumentu, • zadania są zróżnicowane w zależności od głośności, tempa, wysokości dźwięku akompaniamentu i wymagają odpowiedniej reakcji na słyszane dźwięki • rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ruchu przy muzyce • • gitara • elektroakustyczn a, • instrument klawiszowy z • funkcją aranżera ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 91 Potrafi powtórzyć ruchy terapeuty, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Aktywizacja grupy, Wzmacnianie współpracy, Rozwijanie motoryki dużej, Rozwijanie motoryki małej, Wzmacnianie umiejętności odwzorowania, Podniesienie koncentracji uwagi, Integracja grupy Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy Aktywizacja • w zależności od możliwości uczestników terapii łagodna (w pozycji leżącej lub siedzącej) lub dynamiczna (w pozycji stojącej) • wykonywanie prostych ćwiczeń rytmicznoruchowych • terapeuta pokazuje ćwiczenia, które następnie powtarzane są przez uczestników terapii, • ćwiczenia te mają charakter ruchowy i dźwiękowy • ćwiczenie odbywa się przy podkładzie aktywizującej, rytmicznej muzyki • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (56 zajęcia) Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (57 zajęcia) Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ruchu przy muzyce • • • • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka klasyczna), płyty CD (muzyka rozrywkowa), kamera • • • • • • Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • gitara elektroakustycz na, śpiewniki • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza skali oceny pracy grupowej, interpretacja badania socjometryczne go analiza dokumentacji filmowej ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 92 Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozładowanie napięcia emocjonalnego Karaoke z płytą lub podkładem instrumentu klawiszowego z funkcją aranżera: • uczestnicy kolejno śpiewają solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon do odtwarzanego podkładu muzycznego • reszta grupy stanowi publiczność • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (58 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • • • • • • • • sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB, płyty CD (muzyka rozrywkowa), mikser dźwięku, instrument klawiszowy z funkcją aranżera, przenośna kurtyna teatralna, rejestrator dźwięku, mikrofony bezprzewodowe , statywy do mikrofonów, mikrofony bezprzewodow y nagłowne, kamera • • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza dokumentacji filmowej 93 Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem,\ Współpracuje muzycznie z terapeutą, Potrafi śpiewać z podkładem gitary „Gitarowe karaoke”: • uczestnicy kolejno śpiewają solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon, przy akompaniamencie gitary • reszta grupy stanowi publiczność • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (59 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • • • • Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozładowanie napięcia emocjonalnego • • • • • Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem,\ Współpracuje muzycznie z terapeutą, Potrafi śpiewać z podkładem gitary oraz instrumentarium Orffa, Potrafi tworzyć akompaniament rytmiczny Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie Karaoke z orkiestrą: • uczestnicy kolejno śpiewają solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon, przy akompaniamencie gitary • reszta grupy stanowi orkiestrę towarzyszącą, wykorzystując instrumentarium Orffa, własne ciało oraz elementy otoczenia nie będące z założenia instrumentami muzycznymi, • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (60 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), wykorzystania instrumentów perkusyjnych, własnego ciała i innych sprzętów w roli instrumentów perkusyjnych, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • • • • • • • • gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, przenośna kurtyna teatralna, rejestrator dźwięku, mikser dźwięku, kolumny aktywne, statywy do kolumn, mikrofony bezprzewodowe, mikrofony bezprzewodowe nagłowne, statywy do mikrofonów, kamera • gitara elektroakustyczn a, śpiewniki, instrumentarium Orffa, mikser dźwięku, kolumny aktywne, statywy do kolumn, mikrofony bezprzewodowe, mikrofony bezprzewodowe nagłowne, statywy do mikrofonów, • • • • • • • Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza dokumentacji filmowej Ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej analiza dokumentacji filmowej 94 poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozwijanie kreatywności, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Wzmocnienie współpracy grupowej Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy • • Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe, • grupowy śpiew z akompaniamentem instrumentu, • rozmowa terapeutyczna 1 godzina (61 zajęcia) Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego • • przenośna kurtyna teatralna, kamera gitara elektroakustycz na, śpiewniki • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej 95 Potrafi wykonać proste ćwiczenia rytmiczne, Potrafi wykonywać zadania ruchowe dostosowane do cech dźwięku Aktywizacja ruchowa, Poprawa koordynacji ruchowej i słuchoworuchowej, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Podniesienie koncentracji uwagi, Wzmocnienie więzi w grupie Blok podsumowujący Potrafi opisać – łączny czas trwania 12 muzykę i rozmawiać godzin o niej, Potrafi słuchać innych członków grupy, potrafi współpracować z grupą i z terapeutą Dzielenie się przeżyciem muzycznym, Pogłębienie współdziałania grupowego, integracja grupy Rytmika: 1 godzina (62 zajęcia) • wykonywanie zadanych ćwiczeń ruchowych przy akompaniamencie instrumentu, • zadania są zróżnicowane w zależności od głośności, tempa, wysokości dźwięku akompaniamentu i wymagają odpowiedniej reakcji na słyszane dźwięki • rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ruchu przy muzyce • Ulubione piosenki 1 godzina (63 zajęcia) uczestnicy próbują przedstawić grupie swoje ulubione piosenki, mogą je opisać lub próbować zaśpiewać lub zanucić, mogą też spróbować odtworzyć je rytmicznie, następnie grupa próbuje zaśpiewać, zanucić lub zagrać na instrumentach perkusyjnych wybrane ulubione utwory poszczególnych członków grupy, terapeuta może pomagać np. przy pomocy gitary, rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna • z wykorzystaniem gitary i instrumentarium Orffa, oraz śpiewoterapii • • gitara • elektroakustyczn a, • instrument klawiszowy z • funkcją aranżera ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej gitara • elektroakustyczn a, • instrumentarium Orffa ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej • 96 Potrafi wydobywać dźwięki z kaossilatora, Potrafi słuchać różnorodności brzmień, Potrafi akompaniować na instrumentach perkusyjnych „Dźwięki do wyboru” – zajęcia z kaossilatorem prowadzący prezentuje uczestników kaossilator zadaniem uczestników jest następnie wydobywanie dźwięków z urządzenia, grają po kolei podczas gdy pozostali uczestnicy akompaniują przy pomocy instrumentarium Orffa Rozwijanie mogą również próbować kreatywności, naśladować dźwięki Zapoznanie z nowymi wokalizacjami brzmieniami i rozmowa terapeutyczna nowymi możliwościami ich wydobywania, Integracja grupy 2 godziny (64 zajęcia) Potrafi wydobywać dźwięk z misy tybetańskiej, Potrafi wydobywać dźwięki z kaossilatora, Potrafi słuchać różnorodności brzmień, Potrafi akompaniować na instrumentach perkusyjnych 2 godziny (65 zajęcia) Misy tybetańskie prowadzący prezentuje uczestnikom misy tybetańskie uczestnicy zapoznają się z możliwościami dźwiękowymi mis, zapoznają się również z misami wielozmysłowo, następnie odgrywają na misach wspólną improwizację w grupach rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna • z wykorzystaniem • kaossilatorai Orffa, oraz • śpiewoterapii kaossilator mikser dźwięku, instrumentarium Orffa • • • Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem mis tybetańskich • • misy tybetańskie, instrumentarium Orffa • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej Rozwijanie kreatywności, Zapoznanie z nowymi brzmieniami i nowymi możliwościami ich 97 wydobywania, Integracja grupy Potrafi współpracować w grupie Potrafi wspólnie grać na instrumentach tworząc proste aranżacje pod kierownictwem terapeuty „Próba przed koncertem” wspólny wybór utworów z cyklu śpiewoterapii podział ról wybór instrumentów przygotowanie utworów próba z użyciem instrumentarium Orffa oraz mis tybetańskich uczestnikom towarzyszy Ekspresja terapeuta przy pomocy emocjonalna, gitary elektroakustycznej Podnoszenie poczucia rozmowa terapeutyczna wartości, Współpraca, integracja grupy 3 godziny (66 zajęcia) Potrafi współpracować z grupą i z terapeutą grając na instrumentach, misach tybetańskich oraz śpiewając 2 godziny (67 zajęcia) „Koncert” odegranie przygotowanych utworów przed publicznością rozmowa terapeutyczna Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem mis tybetańskich i instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii • Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem mis tybetańskich i instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii • • • • • • • • Podnoszenie poczucia wartości, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy misy tybetańskie, instrumentarium Orffa • • • • • • • gitara elektroakustyczn a, misy tybetańskie, instrumentarium Orffa, rejestrator dźwięku, mikser dźwięku, mikrofony bezprzewodowe, mikrofony bezprzewodowe nagłowne, kolumny, statywy do kolumn, statywy do mikrofonów, kamera • • • • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej, analiza materiału filmowego 98 Potrafi określić swój stosunek do własnej produkcji muzycznej Odsłuch i film z koncertu uczestnicy warsztatu oglądają film z koncertu oraz słuchają nagrania Podnoszenie poczucia rozmowa terapeutyczna wartości, Aspekt ludyczny, Informacja zwrotna dotycząca własnej ekspresji muzycznej, Rozmowa terapeutyczna 2 godziny (68 zajęcia) Muzykoterapia • receptywna bazująca na wcześniejszych • dokonaniach z zakresu muzykoterapii aktywnej, połączona z informacją zwrotną gitara ekran • projekcyjny projektor • multimedialny • ocena skali nastroju, analiza arkuszy obserwacyjnych analiza rozmowy terapeutycznej Program przygotował: dr Wojciech Strzelecki, [email protected] 99 Tabela 3. Program działań muzykoterapeutycznych opartej o techniki oddziaływań indywidualnych. Blok programowy/rodzaj działań Słuchanie muzyki Nawiązanie kontaktu poprzez rytm Cele zajęć Potrafi muzyki, słuchać Obniżenie, Uspokojenie, Relaksacja, Pogłębienie oddechu, zapoznanie się z preferencjami muzycznymi pacjenta Potrafi posługiwać się instrumentami perkusyjnymi, Potrafi nawiązać współpracę poprzez wspólne granie rytmu Nawiązanie współpracy, Ekspresja muzyczna Temat i treść zajęć Czas trwania Oddziaływanie przy pomocy muzyki z wykorzystaniem technik receptywnych, 1 godzina (1, 2, 3, 4 i 5 zajęcia) Metody i formy realizacji Techniki receptywne muzykoterapii oparte o założenia relaksacji Wspólne słuchanie muzyki Zapoznanie się z instrumentami, Nawiązanie kontaktu z pacjentem przy pomocy rytmizacji (działania wspólne) w oparciu o jego rytmy biologiczne, lub próby improwizacji własnej, Wspólne improwizacje rytmiczne 1 godzina (6, 7, 8, 9, 10) zajęcia) Techniki aktywne muzykoterapii z zastosowaniem instrumentarium Orffa Środki realizacji - przenośny sprzęt grający (typu bommbox), - płytoteka, urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, urządzenie do pomiaru pulsu, - kamera instrumentarium Orffa, - gitara, instrument klawiszowy, urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, urządzenie do pomiaru pulsu, - kamera Formy i metody ewaluacji arkusz obserwacyjny, - pomiar ciśnienia krwi, - pomiar pulsu, dokumentacja filmowa, analiza dokumentacji filmowej arkusz obserwacyjny, - pomiar ciśnienia krwi, - pomiar pulsu, dokumentacja filmowa, analiza dokumentacji filmowej. 100 Nawiązanie kontaktu poprzez wspólną improwizację z dodatkiem ekspresji wokalnej w postaci swobodnej wokalizy Potrafi nawiązać współpracę poprzez wspólne granie rytmu, Wspólne wydawanie dźwięków Nawiązanie kontaktu z pacjentem przez wspólne improwizacje muzyczne oparte o technikę Nordoff-Robbins 1 godzina (11, 12, 13, 14 i 15 zajęcia) Techniki aktywne muzykoterapii z zastosowaniem instrumentarium Orffa instrumentarium Orffa, - gitara, instrument klawiszowy, urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, urządzenie do pomiaru pulsu, - kamera arkusz obserwacyjny, - pomiar ciśnienia krwi, - pomiar pulsu, dokumentacja filmowa, analiza dokumentacji filmowej. Budowanie pozytywnego nastroju poprzez odbiór nastroju w muzyce oraz swobodną improwizację przy muzyce – w oparciu o techniki receptywne i aktywne 1 godzina (16, 17, 18, 19 i 20 zajęcia) Techniki receptywne i aktywne muzykoterapii z zastosowaniem instrumentarium Orffa arkusz obserwacyjny, dokumentacja filmowa, analiza dokumentacji filmowej Próba określenia preferencji muzycznych pacjenta/klienta przy pomocy kontaktu bezpośredniego lub obserwacji 1 godzina (21 i 22, zajęcia) Techniki receptywne muzykoterapii - przenośny sprzęt grający, - płytoteka, instrumentarium Orffa, - gitara, instrument klawiszowy, - kamera - przenośny sprzęt grający, - płytoteka, - kamera Wielozmysłowy kontakt z misą, wibroterapia przy pomocy mis tybetańskich 1 godzina (23, 24, 25 i 26 zajęcia) Techniki aktywne muzykoterapii zgodne z założeniami wibroterapii Wspólne improwizacje rytmicznowokalne Nawiązanie współpracy, Ekspresja muzyczna, Ekspresja wokalna (forma dowolna – może być w postaci krzyku) Śmiech w muzyce Potrafi słuchać muzyki, Reaguje na nastrój, Posługuje się instrumentem Podnoszenie nastroju, Uspokojenie, Ekspresja muzyczna Potrafi słuchać muzyki, Reaguje na muzykę Gust muzyczny Zajęcia z tybetańską misą Poznanie preferencji muzycznych pacjenta, Potrafi wydawać dźwięki z misy, Relaksacja, Wielozmysłowy kontakt przedmiotem, Elementy wibroterapii z - misa tybetańska, - kamera, urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, urządzenie do pomiaru pulsu arkusz obserwacyjny, dokumentacja filmowa, analiza dokumentacji filmowej arkusz obserwacyjny, dokumentacja filmowa, analiza dokumentacji filmowej, - pomiar ciśnienia krwi, 101 Potrafi śpiewać proste wokalizy niewerbalne Śpiewoterapia Zajęcia kaossilatorem z Aktywizacja ekspresji wokalnej, nawiązanie kontaktu, Podjęcie działania wspólnego, Podniesienie nastroju Potrafi wydawać dźwięki z kaossilatora, Śpiewanie prostych wokaliz z towarzyszeniem gitary lub instrumentu klawiszowego 1 godzina (27, 28, 29 i 30 zajęcia) Techniki aktywne muzykoterapii z wykorzystaniem śpiewoterapii gitara, instrument klawiszowy, urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, urządzenie do pomiaru pulsu Stymulacja ruchu oraz aktywizacja ogólna poprzez wywoływanie dźwięku oraz światła przy pomocy lekkiego dotyku kaossilatora 1 godzina (31, 32, 33 i 34 zajęcia) Techniki aktywne muzykoterapii z wykorzystaniem śpiewoterapii - kaossilator, - kamera Poprawa motoryki małej, zwiększenie aktywności, motywacja do działania Program przygotował: dr Wojciech Strzelecki, [email protected] - pomiar pulsu arkusz obserwacyjny, dokumentacja filmowa, analiza dokumentacji filmowej, - pomiar ciśnienia krwi, - pomiar pulsu arkusz obserwacyjny, dokumentacja filmowa, analiza dokumentacji filmowej 102 TEATROTERAPIA Teatroterapia jest formą oddziaływania terapeutycznego, w której teatr jest środkiem do wyrażania siebie i grupowych interakcji oraz w której bazuje się na technikach teatralnych [Johnson D.R., 1982, Development approaches in drama therapy. The Arts in Psychotherapy, Vol.9, s.183189. Ankho International Inc]. Można powiedzieć, że oddziaływanie z wykorzystaniem technik teatralnych i dramaturgicznych jest kreatywnym medium stosowanym w psychoterapii. Jedną z form teatroterapii jest dramaterapia, która jest definiowana jako metoda posługująca się „kreatywną dramą”, w celu osiągnięcia terapeutycznych celów, takich jak: odczucie ulgi, integracja emocjonalna i fizyczna jednostki, rozwój osobowości [Bielańska A., Teatr który leczy. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002]. . W jej szerokim ujęciu wyróżnić można bardzo różnorodne sposoby wykorzystania technik dramatycznych w procesie leczenia, wychowania i resocjalizacji. Najczęstszymi znaczeniami tego pojęcia są: - dramaterapia – metoda posługująca się techniką improwizacji w pracy nad osobistymi problemami. Celem improwizacji w grupie jest pogłębienie rozumienia wewnętrznego świata pacjenta i znalezienie teatralnego sposobu jego wyrażenia; - drama terapia – metoda wykorzystująca gotową propozycję teatralną (scenariusz). Celem tak rozumianej dramaterapii jest pomoc w ujawnieniu lub wyrażeniu własnych uczuć, konfliktów i zachowania oraz poznanie siebie, poszerzenie świadomości „ja” oraz trenowanie ekspresji własnej. Użycie teatru jako narzędzia w terapii pozwala w bezpieczniejszy sposób zbliżyć się do problemów pacjenta. Zadanie teatralne jest propozycją (ćwiczeń, etiud teatralnych opartych na gotowych pomysłach, improwizacji) dla pacjenta pochodzącą z zewnątrz. Drama jest dobrą techniką dla osób ciężej zaburzonych, gdzie werbalna, zorientowana na wgląd terapia nie jest możliwa do zastosowania. W pracy z tą grupą pacjentów drama polega na budowaniu struktur wiedzy i rozwijaniu umiejętności z perspektywy roli [Witerska K., DRAMA techniki, strategie, scenariusze. Engram Difin Spółka Akcyjna, Warszawa 2011, s. 9]. . Można mówić o dramie jako metodzie kształcenia, polegającej na aktywnej identyfikacji pacjentów z fikcyjnymi rolami i zadaniami. W procesie tym, aktywizowana jest wiedza i umiejętności pacjenta oraz tworzone są ich nowe jakości dzięki uruchamianiu określonych operacji intelektualnych, emocji, zmysłów i aktywności ruchowej. W efekcie ten sposób pracy z pacjentami głębiej zaburzonymi stymuluje myślenie i inteligencję emocjonalną, wspiera twórczość, meta myślenie, poprawia umiejętności komunikacji i autoprezentacji. 103 Podstawową techniką jest wchodzenie w role – dzięki czemu pacjent rozwija wiedzę i umiejętności przy okazji działania w konkretnej rzeczywistości, w określonym kontekście sytuacyjnym, angażuje się emocjonalnie, co zwiększa motywację do działania i poszukiwania nowych rozwiązań (innych niż dotychczas stosowane). Technika ta umożliwia rozwijanie inteligencji emocjonalnej, doświadczania i nazywania własnych emocji, rozpoznawania emocji innych osób, kierowanie emocjami (rozwijanie umiejętności wyrażania doświadczanych emocji, oraz rozwijanie komunikacji interpersonalnej), rozwija zdolność do motywowania się. Istotną zaletą wchodzenia w rolę jest możliwość jej wykorzystania do pracy nad rozwijaniem zdolności do nawiązywania i podtrzymywania związków z innymi. Dzięki czemu pacjent zwiększa swoje kompetencje społeczne. Ponadto tetroterapia pomaga w poznaniu przez pacjenta świata i zwiększeniu zdolności jego rozumienia, jak również w poznaniu i rozumieniu siebie. Może być również skutecznie wykorzystywana w treningu zachowań. Oddziaływania tetro-terapeutyczne pozwalają na całościowy rozwój pacjenta, z uwzględnieniem jego strefy poznawczej, emocjonalnej i psychoruchowej. Ta metoda pracy pozwala na ćwiczenie inteligencji wielorakich oraz na odkrywanie uzdolnień pacjentów i wspieranie ich rozwoju. 104 Proponowane działania terapeutyczne Tabela 4. Program działań w zakresie terapii przez teatr z zastosowaniem innych podejść i technik arteterapeutycznych (malarstwa, rysunku, fotografii, biblioterapii a także wybranych elementów socjoterapii) Blok programowy/ rodzaj działań Ja, czyli: kto? Ćwiczenia dramowe ukierunkowane na osiągnięcie założonych celów. Cele zajęć Temat i treść zajęć Uczestnicy poznają siebie nawzajem. Ja – jaki jestem? Jak chcę się przedstawić innym? Uczą się być ze sobą nawzajem. Ćwiczenia dramowe w kręgu: - przedstawienie się z imienia i gestu - odzwierciedlanie przez grupę gestów przedstawiających poszczególne osoby (ruchowe) - odzwierciedlenie plastyczne – schematyczne przedstawienie gestu każdego z uczestników na wspólnym arkuszu papieru – każdy przedstawia na arkuszu papieru gest sąsiada z kręgu (na arkuszu powstaje krąg z gestów odwzorowujący krąg uczestników) - zabawa „Wszyscy, którzy tak jak ja….” – pantomimiczne przedstawianie tego co kto lubi – zgadywanie co – kto przedstawia – przyłączanie się innych osób do środka kręgu, które również lubią podobne rzeczy - wykonanie rzeźby z ciał „moje marzenie” w grupach 3 – osobowych, pozostałe - rozmowa na temat: Jak czułem się w trakcie dzisiejszych zajęć? Ja wśród innych? Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności manipulacji nożyczkami, pisakami, i innymi małymi przedmiotami. - w podgrupach 3 osobowych uczestnicy wykonują wspólną wizytówkę na arkuszu białego brystolu A3, na której mają przedstawić 5 cech, które posiadają wszyscy w trójkę; Czas trwania Metody i formy realizacji Środki realizacji Grudzień 2014 (1) 4h Ćwiczenia dramowe w kręgu, Ćwiczenia pantomimiczne, Technika kontekstu: rzeźba z ciał, Rozmowa kierowana, Praca grupowa i indywidualna, Rysowanie schematyczne. - flamastry czarne - duży arkusz białego papieru Grudzień 2014 (2) 4h Rysowanie flamastrami, Praca grupowa, Wykonanie wizytownika, Praca grupowa i indywidualna. - kolorowe flamastry - kartki białego brystolu A3 - nożyczki, - kolorowe sznurki - tektura z której można wykonać teczkę na Formy i metody ewaluacji - opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz arkusze obserwacyjne - Arkusze obserwacyjne, - Skala nastroju, - praca plastyczna - rozmowa terapeutyczna - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - ekspozycja prac plastycznych 105 Uczestnicy pogłębiają wiedzę o samych sobie. Uczestnicy poznają siebie nawzajem. Uczą się być ze sobą nawzajem. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Zmniejszenie lęku przed oceną grupy. Rozwijanie zmysłu słuchu i umiejętności dźwiękonaśladowniczych. - przedstawienie wizytówek pozostałym podgrupom, które mają za zadanie odgadnięcie 5 cech łączących osoby, które wykonały wizytówkę; - wykonanie wspólnie przez całą grupę wizytownika - na wizytowniku każdy na narysowanym na nim kole zapisuje swoje imię - podsumowanie: uczestnicy siadają w kole i wyznaczają kolejność mówienia rzucając do siebie materiałową piłkę i mówią o tym, jak im się podobała wspólna praca z innymi - w trakcie całych zajęć w tle uczestnicy mają puszczoną muzykę relaksacyjną z odgłosami szumu morza Ja – jaki jestem? Ja jako zwierzę? - uczestnicy na powitanie chodzą po sali w dowolnym kierunku i tempie, próbując skupić się na swoim oddechu, i na znak prowadzącego zaczynają się witać na różne sposoby sugerowane przez prowadzącego z innymi uczestnikami, ćwiczenie wykonywana przy muzyce relaksacyjnej, - rozmowa na temat: które powitania im się podobały, a które nie - oglądanie zdjęć różnych zwierząt - każdy wybiera sobie z jakim zwierzęciem najbardziej się utożsamia, lub jakim chciałby być i mówi dlaczego - oglądanie nagrań różnych zwierząt, które wydają różne odgłosy, po każdym nagraniu uczestnicy próbują po całej sali poruszać się jak to zwierzę i naśladować wydawane przez nie odgłosy, oraz mówią jakie cechy kojarzą im się z tym zwierzęciem - omówienie: „W skórze którego zwierzęcia czułem się najlepiej / Grudzień 2014 (3) 4h Ćwiczenia dramowe – Technika dramowa kontekstu – odtwarzanie dźwięku, naśladowanie ruchu, wcielanie się w postacie. Rozmowa kierowana. Improwizacja. wizytówki - materiałowa piłka - Laptop z głośnikami - Nagrania muzyki relaksacyjnej z odgłosami szumu morza - skala oceny pracy grupowej --Laptop z głośnikami - Nagrania muzyki relaksacyjnej z szumem lasu - zdjęcia różnych zwierząt - nagrania video różnych zwierząt wydających odgłosy - gotowe maski różnych zwierząt - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju 106 Aktywizacja procesów pamięciowych i wspomnień związanych z historią swojego życia. najgorzej” - każdy uczestnik bierze sobie gotową maskę zwierzęcia z którym najbardziej się utożsamia i opowiada grupie parę zdań o sobie jako to zwierzątko, lub krótką historyjkę - na koniec zajęć uczestnicy w maskach zwierząt tworzą „Ogród pełen zwierząt”, poruszając się jak to zwierzę, wydając odgłosy jak to zwierzę oraz zajmując miejsce jakie im się podoba, dowolnie mogąc wchodzić ze sobą w interakcję. Historia mojego życia (1) Rozwijanie umiejętności współpracy. - Przedstawienie przez pary uczestników: pozycji ciała i specyfiki niemowlaka, dziecka w okresie przedszkolnym, dziecka w okresie szkolnym, nastolatka w okresie dojrzewania, człowieka w okresie wczesnej dorosłości, dorosłego i starzejącego się i dopowiedzenie co jest charakterystyczne dla tego okresu rozwoju. - Każdy uczestnik opowiada o najmilszym momencie swojego życia i ustawia fotografię upamiętniającą to wydarzenie z pozostałych uczestników. - Na zakończenie każdy mówi z jaką emocją kończy dzisiejsze zajęcia Zwiększenie zażyłości w grupie, poprzez dzielenie się informacjami o sobie. Historia mojego życia (2) Rozwijanie świadomości swojego ciała i zmian w nim zachodzących. Rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie wyobraźni przestrzennej. Umiejscowienie siebie w swoim życiu. Rozwijanie uważności i spostrzegawczości. - oglądanie zdjęć ze swojego życia na rzutniku – grupa zgaduje czyje to zdjęcie - pantomimiczne przedstawienie historii swojego życia przez każdego uczestnika, jedna osoba z grupy filmuje każdą historię, - po każdym przedstawieniu grupa mówi co szczególnie zwróciło ich uwagę Grudzień 2014 (4) 4h - praca grupowa i indywidualna - technika dramowa: fotografia ułożona z uczestników grupy. - Rozmowa kierowana. Styczeń 2015 (1) 4 h Pantomima indywidualna Udzielanie sobie informacji zwrotnych Nagrywanie i omawianie nagrań ze zrealizowanych - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - laptop z programem do przeglądania zdjęć - rzutnik multimedialny - kamera cyfrowa - Dokumentacja filmowa - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju 107 - omówienie samopoczucia uczestników grupy Umiejętność zadawania pytań i odpowiadania na nie. Wspomaganie procesów pamięci dotyczącej wydarzeń ze swojego życia. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wrażliwości estetycznej. Poprawa samooceny uczestników. Budowanie atmosfery życzliwości i wzajemnego zaufania. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wrażliwości estetycznej. Uruchomienie myślenia o możliwości wprowadzenia zmiany. Historia mojego życia (3) - osoby dzielą się na pary: jedna osoba z pary jest dziennikarzem, druga udziela wywiadu o swoim życiu (zamiana ról w parach), po wywiadzie każdy z uczestników opowiada o życiu rozmówcy - uczestnicy robią sobie zdjęcie i je drukują, naklejają je na kartkę A4 bloku technicznego, ozdabiają ramką i piszą na niej co lubią w sobie i swoim życiu teraz - przedstawienie swoich prac grupie (wystawa prac) - omówienie samopoczucia uczestników grupy Ja / my świętujemy - witanie Nowego Roku - uczestnicy odtwarzają świętowanie przełomu Nowego i Starego Roku, przy akompaniamencie nagrania odliczania sekund do północy 31.12. i składają sobie życzenia Nowo Roczne, pokazują różne sposoby cieszenia się, że jest Nowy Rok, i wznoszenia toastów - oglądanie nagranego pokazu „Sztucznych ogni” (Sylwester 2014, Dubaj) - przygotowanie siebie na bycie fajerwerkiem, sztucznym ogniem, przy użyciu kolorowych wstążek, krepy, kolorowych reflektorów - urządzenie pokazu „Sztucznych ogni” – Styczeń 2015 (2) 4 h Styczeń 2015 (3) 4h pantomim Praca indywidualna i grupowa. Rozmowa kierowana. Technika narracji: wywiadu. Wykonanie fotografii. Wykonanie ekspozycji. Dyskusja sterowana. Udzielanie informacji zwrotnych. - praca grupowa i indywidualna - improwizacja - pokaz - rozmowa kierowana - projekcja nagrania - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny - kartki A4 bloku technicznego - klej - kolorowe flamastry - papier kolorowy samoprzylepny - dokumentacja fotograficzna - wystawa zdjęć - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - nagranie pokazu sztucznych ogni z Sylwestra 2014 z Dubaju - laptop z programem do odtwarzania filmów, - kamera cyfrowa - kolorowe wstążki - krepa - nożyczki - taśma klejąca - kolorowe materiały różnej wielkości - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja filmowa 108 Uczestnicy polepszają swoją umiejętność zadbania o siebie i swój wizerunek. Poprawa samooceny uczestników. Ja, czyli: kto? Uruchomienie myślenia o możliwości wprowadzenia zmiany. Uczestnicy polepszają swoją umiejętność zadbania o siebie i swój wizerunek. Rozwijanie wyobraźni. Pobudzanie aktywności. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wrażliwości estetycznej. Ja: moje ciało i wnętrze Pobudzanie aktywności. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Zwiększanie świadomości siebie. Zwiększanie uważności na inne osoby i rozwijanie umiejętności filmowane przez osobę prowadzącą - oglądanie nagrania z pokazu „Sztucznych ogni” i dzielenie się wrażeniami - na koniec każdy mówi, które z życzeń które otrzymał najbardziej mu się spodobało / zapamiętał Postanowienia Nowo Roczne – co chcę w sobie zmienić / odrodzić Styczeń 2015 (4) 4h - Burza mózgów: jakie ludzie mają postanowienia noworoczne – prowadzący spisuje je na kartce - Wykonanie przez każdego uczestnika mapy marzeń - Przedstawienie swojej mapy marzeń grupie. - Dyskusja o tym, czy mamy wpływ na to jak wyglądamy, jacy jesteśmy? - Wykonanie „przypominajek” do zawieszenia nad swoim łóżkiem z postanowieniem na Nowy Rok – z jedną rzeczą którą chcę zmienić w swoim wyglądzie, z jedną rzeczą którą chce zmienić w swoim zachowaniu. - Prezentacja „przypominajek”. (Prowadzący zapisuje co każdy z uczestników zamieścił na swojej przypominające i przechowuje tę listę na za rok, aby sprawdzić czy uczestnikowi udało się planowane zmiany wprowadzić). Ja w środku i na zewnątrz (1) - Obrysowanie konturu każdego uczestnika na dużym arkuszu papieru - Każdy uczestnik dopisuje na arkuszu każdego jakąś cechę zewnętrzną która mu się podoba u danej osoby (na zewnątrz konturu postaci) i cechę wewnętrzną, która mu się podoba u danej osoby (prośba o niepowtarzanie wpisów) Luty 2015 (1) 4h - technika: mapa marzeń - praca indywidualna i grupowa - dyskusja sterowana - prace plastyczne - flipchart z białą kartką papieru, - flamaster - arkusz dużego białego Bristolu dla każdego uczestnika - kolorowe gazety - flamastry kolorowe - nożyczki - kolorowe włóczki, sznureczki - różne kolorowe materiały - pisaki do pisania na materiale - dziurkacz - klej - kolorowy papier, krepa - taśma klejąca - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Lista spisana przez prowadzącego treści „przypominajek ” każdego z uczestników, Technika kontekstu – rola na podłodze. Burza mózgów. Praca indywidualna i grupowa. Pantomima indywidualna. - szary papier o długości 2m (po jednym dla każdego uczestnika) - kolorowe markery - flipchart z białym papierem - lekka materiałowa piłka - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju 109 spostrzegania. Rozwijanie samooceny uczestników. Budowanie atmosfery życzliwości i wzajemnego zaufania. Ja: moje ciało i wnętrze Rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej. Pobudzanie aktywności. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Zwiększanie świadomości siebie. Zwiększanie uważności na inne osoby i rozwijanie umiejętności spostrzegania. Rozwijanie samooceny uczestników. Budowanie atmosfery życzliwości i wzajemnego zaufania. Ja: moje ciało i wnętrze Rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej. Nabywanie kompetencji w rozpoznawaniu własnych stanów emocjonalnych i ich wyrażaniu. Rozwijanie kompetencji wyrażania emocji werbalnie i niewerbalnie. Rozwijanie umiejętności - uczestnicy zapoznają się ze swoimi „portretami” i dzielą wrażeniami - burza mózgów: po czym widać, że dana osoba lubi siebie i jest pewna siebie - pokaz: każdy z uczestników idzie i bez słów wyraża swoją postawą „lubię siebie” - pożegnanie: uczestnicy rzucają do siebie piłkę, osoba która ma piłkę żegna się w jeden z wybranych sposobów (sposoby nie mają się powtarzać) Ja w środku i na zewnątrz (2) - co mam fajnego w sobie? – wycinanie zdjęć z gazet i naklejanie na kartki z bloku technicznego i przygotowanie ich do zawieszenia na szyi - Ja – jako prezent dla innych – co mogę dać innym, wnieść w grupę – przygotowanie prezentu z siebie schowanego w duży kolorowy karton (każdy uczestnik dostaje duży karton, w którym się zmieści i obkleja go, tak aby był pięknie zapakowanym prezentem) - Każdy uczestnik po kolei wchodzi do swojego kartonu ustawionego w środku kręgu i ma za zadanie wyskoczyć z kartonu jako prezent niespodzianka (prowadzący robi każdemu 2 zdjęcia – jak jest zapakowany w karton – prezent, i w momencie wyskakiwania) - Podzielenie się wrażeniami z ćwiczenia Barwy emocji (1) - Dyskusja kierowana: co to są emocje? Jakie mamy emocje? - Po co nam emocje? – rozmowa kierowana o znaczeniu emocji podstawowych Luty 2015 (2) 4h - stworzenie małej etiudy teatralnej z wykorzystaniem wchodzenia i wychodzenia na zewnątrz i do środka. - technika kolażu - dyskusja - udzielanie informacji zwrotnych - duży karton dla każdego uczestnika grupy - samoprzylepny papier kolorowy (duże arkusze) - różnokolorowa krepa - klej - nożyczki - korowe gazety - aparat fotograficzny - kartki A5 – z bloku technicznego - dokumentacja fotograficzna - arkusze obserwacji - badanie skalą nastroju - badanie rozpoznawania emocji na twarzy innych osób Testem PENN - dokumentacja fotograficzna Luty 2015 (3) 4 h - dyskusja kierowana - malowanie farbami - ćwiczenie mimiczne - ćwiczenie plastyczno techniczne - flipchart - marker - 4 arkusze A3białego papieru - farby plakatowe, pędzle, kubeczki z wodą - laptop z programem do wyświetlania zdjęć - zdjęcia z twarzami - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Zbiór prac plastycznych uczestników 110 kooperacji. Rozwijanie umiejętności manipulacji nożyczkami, kredkami i innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wrażliwości estetycznej. - Przedstawienie poprzez plamy kolorystyczne smutku, radości, strachu i złości na czterech różnych arkuszach A3 farbami plakatowymi. różnych osób przedstawiające różne stany emocjonalne - rzutnik multimedialny - ekran - wycięte białe owalne zarysy twarzy (po 4 na 1 uczestnika) - pastele - Rozpoznawanie emocji na twarzy innych osób – prowadzący zwraca tu uwagę na to, po czym możemy rozpoznać poszczególne emocje. - Każdy uczestnik wykonuje 4 maski – po jednej na każdą emocję podstawową. Nabywanie kompetencji w rozpoznawaniu własnych stanów emocjonalnych i ich wyrażaniu. Rozwijanie kompetencji wyrażania emocji werbalnie i niewerbalnie. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności manipulacji nożyczkami, kredkami i innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wyobraźni. Kształtowanie umiejętności przybierania różnych perspektyw. - W podsumowaniu każdy z uczestników pokazuje swoją twarzą z jakim nastrojem kończy dzisiejsze zajęcia. Emocje (2) -Uczestnicy poruszają się po sali w dowolnym kierunku, w rytm „Czterech pór roku” Vivalidego, na znak prowadzącego zaczynają się poruszać tak jakby byli bardzo smutni, źli, bali się, byli bardzo radośni - uczestnicy dzielą się swoimi spostrzeżeniami, którą z emocji było im najłatwiej okazać, a którą najtrudniej - Wycinanie z gazet zdjęć osób w różnych stanach emocjonalnych Luty 2015 (4) 4h - improwizacja ruchowa - Technia dramowa – refleksyjna – kostka emocji - rozmowa kierowana - praca grupowa i indywidualna - utwór „Cztery pory roku” Vivaldiego - laptop z głośnikami - kostka emocji (z zaznaczonymi emocjami na każdym boku sześcianu po jednej z złość, radość, zdziwienie, zachwyt, lęk, szczęście ) - wydrukowane zdjęcia osób z różnymi nastrojami - kolorowe gazety - nożyczki - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - W kręgu: uczestnicy zajęć z zamkniętymi oczami podają sobie „kostkę emocji” - na hasło prowadzącego „STOP” kostka zatrzymuje się. Osoba, która trzyma kostkę odczytuje głośno nazwę emocji i wyszukuje fotografię (spośród wcześniej wyciętych) najbardziej pasującą do tej emocji i wypowiada głośno jedno zdanie, wchodząc w rolę osoby ze zdjęcia. 111 Grupa razem wymyśla krótką historyjkę o tym co się wydarzyło tej osobie ze zdjęcia, że tak się czuje. Ja: moje ciało i wnętrze Nabywanie kompetencji w rozpoznawaniu własnych stanów emocjonalnych i ich wyrażaniu. Rozwijanie kompetencji wyrażania emocji werbalnie i niewerbalnie. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności manipulacji kredkami i innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wyobraźni. Pobudzanie aktywności. Ja: moje ciało i wnętrze Rozwijanie wrażliwości zmysłowej. Rozwijanie wiedzy na temat zmysłów człowieka. Zwiększanie wrażliwości estetycznej. Zwiększanie świadomości siebie. Pobudzanie chęci zadbania o siebie. Pomoc w wyodrębnianiu swojego „ja”. Emocje (3) - Uczestnicy dzielą się na 4 podgrupy (podgrupa: złości, strachu, radości i smutku) i malują sobie twarze tak aby przedstawiały one daną emocję. Marzec 2015 (1) 4h - malowanie farbami do ciała i twarzy - improwizacja z tekstem - słuchanie utworów muzycznych - rozmowa kierowana - Kredki do malowania na twarzy i ciele. - Wydrukowane kartki z tekstem wiersza „Lokomotywa” J.Tuwima - aparat fotograficzny - zbiór różnych utworów muzycznych - skala nastroju - kwestionariusz rozpoznawania emocji na twarzy - arkusz obserwacji - badanie rozpoznawania emocji na twarzy innych osób Testem PENN - dokumentacja fotograficzna Marzec 2015 (2) 4 h - rozmowa kierowana - praca grupowa i indywidualna - techniki doświadczalne - dyskusja grupowa - słuchanie nagrań muzycznych - zagadki - karton z wyciętym otworem, tak aby można włożyć do środka dłonie - jabłko, pomarańcza, łyżeczka, piasek, liść, grzebień, kawałek materiału, ziemniak, gąbka do naczyń, kawałek plasteliny, długopis, worek foliowy, folia aluminiowa, tulipan, ryż, zakręcona tubka pasty do zębów, patyczek, gumka do włosów, szklana kulka dunia…. - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Podgrupy przedstawiają fragment wierszu „Lokomotywa” w atmosferze przydzielonej grupie emocji. - Prowadzący robi zdjęcia uczestnikom podczas malowania i przedstawiania wiersza. - Słuchanie fragmentów poszczególnych utworów muzycznych i dzielenie się odczuciami na temat tego jakie emocje wyrażają poszczególne utwory. - Rozmowa kierowana o sposobach poprawiania sobie nastroju. Moje zmysły - Rozmowa kierowana na temat: jakie mamy zmysły? Omówienie ich znaczenia - Na stoliku stawiany jest karton z otworem na ręce i każdy z uczestników próbuje zgadnąć co trzyma w ręce (nie widzi co mu jest do ręki podawane), opisując przy tym jaki jest kształt tego przedmiotu, faktura, jaki jest w dotyku. Każdy podejmuje taką próbę kilkakrotnie z różnymi przedmiotami. - Rozmowa kierowana o tym jaki kto lubi kolor, jakie kolory ubrań robi, jakie kolory 112 lubi mieć w otoczeniu, itp. - Dyskusja o tym: jaki kolor kojarzy się z jaką emocją oraz o tym jak kolory wpływają na nastrój człowieka - Uczestnicy dostają różnego koloru kawałki materiału 1x1m i mają poprzymierzać je przed lustrem w grupach 3-osobowych i zobaczyć w jakich kolorach najlepiej się czują, a w które nie chcieliby się ubierać - Słuchanie nagranych różnych dźwięków przez całą grupę i odgadywanie – czego to są dźwięki. - Uczestnicy w przepaskach na oczy siadają w kręgu, prowadzący daje im do powąchania, i posmakowania różne rzeczy, uczestnicy mają za zadanie zgadnąć co to jest. - Dzielenie się wrażeniami z zajęć. Ja: moje ciało i wnętrze - doświadczanie granic własnego ciała Granice ciała / granice Ja (1) Marzec 2015 - techniki doświadczalne - 50 kawałków różnego koloru materiału o wielkości 1x1 metr, - lustro stojące, tak aby osoby mogły widzieć całą swoją sylwetkę, - 2 lustra mniejsze, które można postawić na stoliku – takie aby było widać w nich twarz i ramiona - laptop z głośnikami i programem do odtwarzania muzyki - nagrania dźwięków: szum morza, odgłos odpalanego samochodu, dźwięk dzwonu, dźwięk jadącego pociągu, szum wiatru, odgłos burzy, miałczenie kota, bicie zegara, odgłos karetki, płacz dziecka, śmiech dorosłego człowieka, dźwięk gwizdka od czajnika, szum lecącej wody z kranu, dźwięk braw publiczności -czarne przepaski na oczy (po jednej dla każdego uczestnika); - taca z laską wanilii, cynamonem, imbirem, owocem goi, musztardą, cukrem, solą, bananem, pomidorem, żurawina, czosnek, cebula, (wszystko pokrojone w małe kawałki), - mocny, rozciągliwy materiał o wymiarach - Arkusze obserwacyjne, 113 - zaznaczanie granic swojej przestrzeni - doświadczanie granic własnej przestrzeni - tworzenie wspólnej przestrzeni - sprawdzanie na ile mogę i chcę wpuścić kogoś do swojej przestrzeni - zwiększanie świadomości siebie - grupa dostaje duży kawał rozciągliwego i mocnego materiału o wymiarach 3x3 metry – każdy chwyta krawędź materiału i próbuje go rozciągać, gnieść, sprawdzić co można z nim zrobić, jak to jest nawzajem się przeciągać (ćwiczenie wykonywane przy muzyce Elton John, utwór “Can you fell the love tonight”) - dzielenie się wrażeniami z przebiegu ćwiczenia – jak to jest gdy materiał można było trzymać swobodnie? Jak to było trzymać go razem z innymi? Jak to było gdy sąsiad mocniej pociągnął materiał i trzeba było mocniej trzymać swój fragment? (3) 4h - praca grupowa i indywidualna - techniki aktywizujące 3x3 metry - laptop z głośnikami z programem do odtwarzania muzyki, - nagranie Eltona Johna “Can you fell the love tonight” - pastele - biała kartka brystolu - Badanie skalą nastroju - Kolorowy materiał 2x2 m – każdy dostaje 1 kawałek materiału, każdy w innym kolorze - grupa dostaje biało kartkę brystolu i pastele: każdy ma wybrać sobie jeden kolor i jak najwyraźniej zaznaczyć swoją przestrzeń na tej kartce, wszyscy wykonują to zadanie jednocześnie - dzielenie się wrażeniami z przebiegu ćwiczenia – kto jaki miał pomysł na zaznaczenie swojego miejsca na tej kartce? - każdy uczestnik dostaje materiał o wymiarach 2x2 m (każdy innego koloru) – grupa ma za zadanie zagospodarowanie całej podłogi, tak aby była zaznaczona materiałem 3x3 (z pierwszego ćwiczenia) przestrzeń wspólna i przestrzeń indywidualna przez każdego z uczestników swoim materiałem. Zaproponowanie możliwości zmiany miejsca / zapraszania kogoś do swojej przestrzeni… itp. - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia 114 Ja: moje ciało i wnętrze - doświadczanie granic własnego ciała - zaznaczanie granic swojej przestrzeni - doświadczanie granic własnej przestrzeni - tworzenie wspólnej przestrzeni - sprawdzanie na ile mogę i chcę wpuścić kogoś do swojej przestrzeni Granice ciała / granice Ja (2) Marzec 2015 - grupa chodzi po całym pomieszczeniu w rytm "The Battle of Stirling" z soundtrack’u Bravehart, każdy sprawdza gdzie mu się dobrze stoi, a gdzie źle, na znak prowadzącego każdy obiera sobie jakiś punkt w którym mu najlepiej i kieruje się w tę stronę, następnie ma obrać inny punkt do którego ma dojść spokojnie, powoli, a następnie punkt do którego ma dojść najkrótszą drogą (4) 4h - dzielenie się wrażeniami z przebiegu ćwiczenia - zwiększanie świadomości siebie - rozwijanie wrażliwości na granice innych osób - techniki doświadczalne - techniki aktywizujące - dyskusja sterowana - udzielanie informacji zwrotnych - laptop z głośnikami i programem do odtwarzania muzyki - utwór "The Battle of Stirling" z soundtrack’u Bravehart - Kolorowy materiał 2x2 m – każdy dostaje 1 kawałek materiału, każdy w innym kolorze - kolorowe kartki z taśmą klejącą (czerwone, żółte, zielone) – po 10 z każdego koloru, dla każdego uczestnika - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - każdy dostaje kawałek kolorowego materiału 2x2 m i ma się bawić nim owijając się nim, sprawdzając jak to jest gdy ma go ściśle wokół siebie zawiniętego, jak wtedy gdy luźno, jak lepiej się czuje - dzielenie się wrażeniami z przebiegu ćwiczenia - uczestnicy siadają w parach i pytają się „czy mogę dotknąć twojego….?” (pytają o różne części ciała) i gdy uzyskują zgodę to dotykają – zamiana w parach - omówienie wrażeń z ćwiczenia, jak to było dotykać, jak to było być dotykanym, jak to było dostać zgodę na dotyk / a jak odmowę….? - każdy uczestnik dostaje kolorowe kartki z taśmą klejącą (czerwone – nie lubię być dotykany, zielone – mogę być dotykany, żółte – mogę być dotykany ale tylko przez bliskie mi osoby) i wiesza na swoim ciele 115 wg tego gdzie nie lubi, może, może – ale tylko przez bliskich dotykany i pokazuje reszcie grupy Ja: moje ciało i wnętrze - doświadczanie granic własnego ciała - zaznaczanie granic swojej przestrzeni - podzielenie się wrażeniami z ćwiczenia Granice ciała / granice Ja (3) - przez całe zajęcia puszczona jest muzyka relaksacyjna - doświadczanie granic własnej przestrzeni - uczestnicy siadają w parach: osoba A opiekuje się dłonią osoby B (głaszcze ją, masuje), zamiana ról w parach - tworzenie wspólnej przestrzeni - omówienie wrażeń z ćwiczenia - sprawdzanie na ile mogę i chcę wpuścić kogoś do swojej przestrzeni - krzesła uczestników ustawiane są w dwóch rzędach, zwrócone do siebie przodem, uczestnicy siadają na nich , tak że każdy ma naprzeciwko siebie jedną osobą, mają przysuwać się do siebie i oddalać by sprawdzić w jakiej odległości im z daną osobą najlepiej, po ustaleniu tego każdy przesiada się o jedno krzesło zgodnie z ruchem wskazówek zegara, tak by każdy mógł sprawdzić dobry dla siebie dystans z każdym - zwiększanie świadomości siebie - rozwijanie wrażliwości na granice innych osób Kwiecień 2015 (1) 4h - słuchanie muzyki - ćwiczenia indywidualne, praca w parach, praca grupowa - udzielanie informacji zwrotnych - improwizacja grupowa - techniki doświadczalne - laptop z głośnikami i programem do odtwarzania muzyki - muzyka relaksacyjna - krzesła (w liczbie uczestników) - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia – jak to było być dopuszczanym blisko drugiej osoby, a jak oddalanym, jak to było określać stopień dystansu? - grupa wykonuje improwizację: dzieląc krzesła i oznaczając część z nich jako osoby obce, bliskie, średnio znane, nowo poznane i ustawia w takie odległości od siebie, w której uważają że powinny takie osoby stawać - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia 116 Ja w kontakcie z innymi Pogłębienie świadomości doświadczanych emocji. Komunikacja niewerbalna (1) Kwiecień 2015 - uczestnicy mają na powitanie zakomunikować grupie poprzez mimikę z jaką emocją zaczynają zajęcia (2) 4h Uelastycznienie mięśni mimicznych twarzy. Rozwijanie umiejętności naśladownictwa. - Rozmowa kierowana o kanałach komunikacji niewerbalnej. Uświadomienie znaczenia gestów w komunikacji. Budowanie atmosfery bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania. - Ćwiczenia mięśni twarzy: rozciąganie twarzy, robienie min, wypowiadanie samogłosek, ćwiczenie krtani – ziewanie, masowanie skóry twarzy w parach, ćwiczenia języka – dotykanie językiem brody, obtaczanie językiem zarysu ust, Pobudzanie aktywności. - konkurs na najśmieszniejszą minę - rozmowa kierowana - ćwiczenia mimiczne - ćwiczenia naśladownicze - praca grupowa i indywidualna - improwizacja ruchowa - udzielanie informacji zwrotnych - karteczki z napisanymi emocjami i stanami (po jednym stanie na karteczce) (bezradność, zachwyt, radość, smutek, złość, wściekłość, zdziwienie, obrzydzenie, nerwowość, strach, dumę, przerażenie, pośpiech, zwątpienie, niepewność, niecierpliwość) - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - osoby siadają w parach i nawzajem naśladują swoje miny, - omówienie wrażeń z ćwiczeń – przy których minach było im łatwo naśladować, przy których trudno, - ćwiczenia na gesty: każdy pokazuje jednocześnie w całej grupie, że o coś prosi, dziękuje, nie chce, daj, nie lubię cię, lubię cię - wszyscy chodzą po sali i mają za zadanie powitać się bez użycia słów, tak jakby zobaczyli właśnie osobę bardzo lubianą, osobę której nie chcą spotkać, osobę której się boją, osobę znaną ale obojętną, osobę lubianą ale dawno nie widzianą, kogoś kogo nie spodziewali się zobaczyć. - osoby siadają w parach i osoba A ma wykonywać jakiś ruch, a osoba B ma go naśladować, po paru minutach zmiana w 117 parach Ja w kontakcie z innymi Pogłębienie świadomości doświadczanych emocji. Uelastycznienie mięśni mimicznych twarzy. Rozwijanie umiejętności naśladownictwa. Uświadomienie znaczenia gestów w komunikacji. Budowanie atmosfery bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania. - każdy z uczestników losuje kartkę z jedną emocją, którą ma przekazać grupie niewerbalnie, a grupa ma ją odgadnąć (bezradność, zachwyt, radość, smutek, złość, wściekłość, zdziwienie, obrzydzenie, nerwowość, strach, dumę, przerażenie, pośpiech, zwątpienie, niepewność, niecierpliwość) - każdy jakimś gestem pokazuje z jaką energią kończy zajęcia. Komunikacja niewerbalna (2) - prowadzący proponuje uczestnikom, by przywitali się inaczej, niż to robią zwykle. Mają stojąc w kręgu przywitać się z sąsiadami za pomocą kolan, stóp, bioder, ramion, na koniec głowami. Wszyscy mają mieć możliwość spotkania się w bezpośrednim kontakcie. - każdy z uczestników ma niewerbalnie przekazać grupie krótką informację wylosowaną na karteczce, grupa ma za zadanie odgadnąć tę informację; - omówienie ćwiczenia – Jak uczestnicy się czuli pokazując / odgadując?, z czym mieli trudności? Kwiecień 2015 (3) 4h - rozmowa kierowana - ćwiczenia mimiczne - ćwiczenia naśladownicze - praca grupowa i indywidualna - improwizacja ruchowa - udzielanie informacji zwrotnych - praca w parach - techniki pantomimiczne - karteczki z napisanymi informacjami („jestem znudzony”, „nie obchodzi mnie to”, „jestem wściekły”, „jestem zaskoczony”, „jestem w panice”, „jestem smutny”, „nie rób tego więcej”, „mam już tego dość”, „co za ulga”, jestem zmęczony”, „jestem zakochany”, „coś tu brzydko pachnie”, idź stąd”, „jestem obrażony” i in.). - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - ćwiczenie „Igła z nitką” – grupa wstaje i łapie się za ręce osoba na początku jest „igłą”, osoba na końcu „nitką” – ich zadaniem jest zaplątanie całej grupy (nie puszczając rąk) – grupa ma się rozplątać bez użycia słów - analiza ćwiczenia: co pomagało, a co utrudniało komunikację? 118 - uczestnicy w parach mają pokazać reszcie grupy jakąś czynność dnia codziennego – niewerbalnie – grupa ma odgadnąć co pokazują Ja w kontakcie z innymi Poprawienie zdolności komunikacyjnych. Poprawienie zdolności formułowania konkretnych poleceń i ich rozumienia. Pobudzenie aktywności uczestników. Rozwijanie umiejętności słuchania siebie nawzajem. Zdobycie wiedzy na temat komunikacji werbalnej. - rozmowa kierowana o znaczeniu komunikacji niewerbalnej w komunikowaniu się ludzi Komunikacja werbalna - zabawa w ciepło zimno – osoby w parach szukają schowanego przedmiotu - omówienie: co utrudniało, co ułatwiało znalezienie przedmiotu, - ochotnik wstaje i opisuje prosty rysunek (który dostaje od prowadzącego) grupie, tak aby każdy mógł go narysować, ale nie pokazuje go pozostałym uczestnikom dopóki nie skończą rysować – na koniec uczestnicy porównują swoje rysunki z oryginałem Kwiecień 2015 (4) 4h - techniki aktywizujące - techniki doświadczalne - technika eksperymentu - udzielanie informacji zwrotnych - praca grupowa i indywidualna - rozmowa kierowana - kartki A4 (po 4 na każdego z uczestników) - czarne pisaki (po jednym dla uczestnika) - długopisy - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - omówienie: co utrudniało, co ułatwiało zrozumienie instrukcji i właściwe narysowanie rysunku; - uczestnicy w parach piszą innej parze krótką instrukcję co mają zrobić, druga grupa to wykonuje (np. jak mają złożyć kartkę papieru, jak mają usiąść itp.), pary to wykonują – zamiana ról, - omówienie ćwiczenia – czy było łatwo wykonać polecenie drugiej grupy, czytając je tylko z kartki, nie mogąc zadać pytań itp. - rozmowa kierowana o znaczeniu komunikacji jednostronnej i dwustronnej, 119 Ja w kontakcie z innymi Poprawienie zdolności komunikacyjnych. Poprawienie zdolności formułowania konkretnych poleceń i ich rozumienia. Pobudzenie aktywności uczestników. Rozwijanie umiejętności słuchania siebie nawzajem. Zdobycie wiedzy na temat komunikacji werbalnej. Komunikacja werbalna i niewerbalna Maj 2015 (1) 4h - techniki aktywizujące - techniki doświadczalne - technika eksperymentu - udzielanie informacji zwrotnych - praca grupowa i indywidualna - rozmowa kierowana - improwizacje grupowe - schematyczna mapa Owińsk - plan budynku schematyczny, w którym uczestnicy mieszkają - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju Maj 2015 (2) 4h - techniki aktywizujące - kolorowe balony i kolorowy sznurek, - Arkusze obserwacyjne, - grupa jest podzielona na 4 osobowe zespoły, każda podgrupa dostaje zadanie przedstawienia jednej scenki (osoba nie wie jak trafić na przystanek i musi zapytać kogoś i poprosić o wytłumaczenie, osoba zapytana ma wyjaśnić – na przykładzie Owińsk; grupa pacjentów alarmuje panią dyrektor bez użycia słów, że w jednym ze wspólnych pomieszczeń śmierdzi i się dymi; policjant kieruje ruchem na skrzyżowaniu; podczas wyścigu w którym stratuje jeden z kolegów, reszta zagrzewa go do walki; ktoś wygrywa konkurs, a reszta razem z nim świętuje, przychodzimy do kogoś na urodziny składamy mu życzenia, dajemy prezenty, on je rozpakowuje i pokazuje swoją radość) - 3-osobowe zespoły, jedna osoba opowiada co robiła wczoraj, druga osoba ma robić wszystko aby okazać brak zainteresowania, 3 jest obserwatorem i zapamiętuje co robiła osoba B żeby okazać brak zainteresowania i jak na to reagowała osoba A, zmiana ról w grupach - omówienie ćwiczenia, zebranie w grupie informacji: jak okazywać zainteresowanie rozmówcy. - ćwiczenie rozśmiesz mnie: (w parach) osoba A ma zachować powagę, a osoba B robić wszystko aby rozśmieszyć osobę A, (bez dotykania jej), zamiana ról. Ja w kontakcie z innymi Budowanie własnej samooceny. - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia. Co w sobie mam ciekawego? (1) 120 Umiejętności manipulacji małymi przedmiotami, dmuchania balonika i jego zawiązywania. Pogłębianie empatii i wrażliwości na siebie nawzajem. Pobudzanie wyobraźni. Budowanie umiejętności autoprezentacji. Pogłębianie świadomości swoich zasobów. - każdy dostaje kolorowy balonik i go próbuje nadmuchać i zawiązać sznureczkiem lub gumką, i przywiązać do niego kolorowy sznurek i zapisuje na nim swoje imię; Podaje go grupie i każdy pisze na baloniku jedną ciekawą rzecz, którą widzi w koledze, albo dlaczego lubi z nim przebywać, Gdy balonik wróci do właściciela – zapoznaje się z jego treścią i dopisuje innym kolorem co ona w sobie widzi ciekawego, dobrego. Baloniki biorą ze sobą i wieszają przy swoim łóżku. - praca grupowa i indywidualna - oglądania i analiza gotowych przekazów reklamowych - dyskusja sterowana - techniki pobudzające wyobraźnię gumki (po jednym dla każdego - laptop z programem do odtwarzania filmów - nagrane reklamy - rzutnik multimedialny, - ekran - Badanie skalą nastroju - techniki aktywizujące - praca grupowa i indywidualna - oglądania i analiza gotowych przekazów reklamowych - dyskusja sterowana - techniki pobudzające - laptop z programem do odtwarzania filmów - nagrane reklamy - rzutnik multimedialny, - ekran - kamery video (po jednej na podgrupę) - kabel do zgrywania nagrać na dysk laptopa - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - dokumentacja filmowa - opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz - oglądanie różnych reklam Pogłębianie umiejętności kooperacji. - dyskusja: co jest ważne w reklamie, co przyciąga uwagę, kiedy reklama się podoba osobom oglądającym, - w 4 osobowych grupach – uczestnicy wymyślają krótki spot reklamowy dla każdego z uczestników z podgrupy, - omówienie pomysłów na spoty reklamowe na forum grupy Ja w kontakcie z innymi Budowanie własnej samooceny. Umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. Nabycie umiejętności posługiwania się prostą kamerą cyfrową. Co w sobie mam ciekawego? (2) – Spot reklamowy - w tych samych podgrupach z poprzednich zajęć, uczestnicy nagrywają spot w którym reklamują samych siebie, przekazując w nim co mają ciekawego, cennego i interesującego w sobie, Za co siebie lubią/ za co inni mogą ich lubić. Pogłębianie empatii i wrażliwości na siebie nawzajem. - zgranie spotów na dysk laptopa Pobudzanie wyobraźni i - oglądanie spotów reklamowych w całej Maj 2015 (3) 4h 121 Ja stawiający granice innym Ćwiczenia dramaterapeutyczne rozwijające kompetencje asertywne, odgrywanie różnych trudnych dla uczestników grupy sytuacji życiowych i wypracowywani e satysfakcjonując ych rozwiązań. kreatywności. grupie Budowanie umiejętności autoprezentacji. Pogłębianie świadomości swoich zasobów. - dzielenie się wrażeniami – czy było łatwo reklamować siebie, co im się podobało w spotach pozostałych uczestników, czego dowiedzieli się o sobie. Pogłębianie umiejętności kooperacji. Nabywanie umiejętności wyrażania swojego TAK i NIE. Mówię TAK- mówię NIE Pojęcie asertywności (1) Integracja grupy. - burza mózgów: czym jest asertywność? - Burza mózgów Uświadomienie sobie swoich praw w relacjach z innymi ludźmi. - rozmowa kierowana na temat tego: co oznacza słowo asertywność? - rozmowa kierowana - kwestionariusz asertywności (czytany przez prowadzącego) – grupa dyskutuje na ten temat czy poszczególni uczestnicy baliby się sytuacji opisanej w kwestionariuszu czy nie - oglądanie zdjęcia i naśladowanie pozycji przedstawionej na zdjęciu - Do czego mamy prawo w relacjach z innymi ludźmi? – burza mózgów – prowadzący zapisuje pomysły - każdy wybiera sobie jedno prawo i zapisuje je na kartce z bloku technicznego markerem wyobraźnię - stworzenie nagrania spotu reklamowego Maj 2015 (4) 4h - Metoda performance. - oglądanie zdjęcia dokumentująceg o wynik pracy grupy arkusze obserwacyjne - rozmowa terapeutyczna - komputer - laptop z programem do odtwarzania filmów i głośnikami - rzutnik multimedialny - zdjęcie Statuy Wolności - kwestionariusz asertywności - drukarka do wydruku różnych ćwiczeń - długopisy - papier A4 - blok techniczny biały - czarny marker - kolorowe materiały 2x2 m – do zrobienia pomnika Statuy Wolności - badanie kwestionariusze m asertywności (na początku zajęć) - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - dokumentacja fotograficzna - Wyświetlenie zdjęcia Statuy Wolności - Grupa przygotowuje performance – każdy staje w pozie Statuy Wolności i po kolei każdy podnosi do góry kartkę i z dumą mówi do czego ma prawo, tak aż wyczerpią się wszystkie prawa - wykonanie zbiorowego zdjęcia – grupy 122 jako pomniku złożonego z wielu Statuu Wolności i wyświetlenie go na ekranie Nabywanie umiejętności wyrażania swojego TAK i NIE. Integracja grupy. Uświadomienie sobie swoich praw w relacjach z innymi ludźmi. Uświadomienie związku postawy ciała z wrażeniem wywieranym na innych ludziach. Rozpoznawania zachowań uległych / agresywnych / asertywnych / manipulacyjnych. - zakończenie zajęć wspólnymi oklaskami Mówię TAK- mówię NIE Pojęcie asertywności (2) - Rozmowa o czterech postawach, według których mogą zachowywać się ludzie (postawa uległa, agresywna, manipulacyjna, asertywna) – na czym polegają oraz jakie przekonania leżą u ich podstawy. - Omawianie jak porusza się, jaką postawę ciała, jaką mimikę przybiera osoba, która jest uległa / agresywna / manipuluje / jest asertywna – grupa po omówieniu każdej z postaw próbuje usiąść, poruszać się jak osoby o takiej postawie i dzieli się wrażeniami jakie odczucia wywołuje przybieranie takiej postawy. - Prezentacja fragmentów filmów z różnymi zachowaniami uległymi, agresywnymi, manipulacyjnymi i asertywnymi – i omawianie przez grupę jaka to jest postawa i na jakiej podstawie tak wnioskują. Czerwiec 2015 (1) 4h - rozmowa kierowana - improwizacja - praca z ciałem - oglądanie fragmentów filmów - techniki doświadczalne - kwestionariusz rozpoznawania zachowań asertywnych / agresywnych / uległych / manipulacyjnych - komputer - laptop z programem do odtwarzania filmów i głośnikmai - rzutnik multimedialny - fragmenty filmów z różnymi zachowaniami uległymi, agresywnymi, manipulacyjnymi i asertywnymi - kwestionariusz rozpoznawania zachowań asertywnych / uległych/ agresywnych / manipulacyjnych - drukarka do wydruku różnych ćwiczeń - długopisy - papier A4 - 3 arkusze szarego papieru - badanie kwestionariusze m asertywności na koniec zajęć (tym samym co na poprzednich zajęciach) - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Praca grupowa i indywidualna - Ćwiczenia w parach: osoba A ma zamkniętą dłoń w pięść, tak jakby chowała tam skarb, osoba B namawia osobę A do otwarcia dłoni, ta ma zrobić to tylko wtedy kiedy poczuje na to ochotę i zgodę - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia jak to było prosić o otwarcie dłoni, co było skuteczne, a co nie, jak czuły się osoby proszone, jak czuły się osoby, których partnerzy nie otworzyli dłoni itp. 123 - Kwestionariusz rozpoznawania zachowań asertywnych / uległych/ agresywnych / manipulacyjnych. Prowadzący czyta opis sytuacji i reakcji – grupa odgaduje jakie to było zachowanie. Jeśli nie było to zachowanie asertywne, to dają propozycje, jak osoba z opisanej sytuacji mogłaby się zachować asertywnie. Ja stawiający granice innym Nabywanie umiejętności wyrażania swojego TAK i NIE. Mówię TAK- mówię NIE Pojęcie asertywności (3) Integracja grupy. - ćwiczenie mówienia „NIE” – każdy uczestnik mówi przez minutę „NIE” – wszyscy pracują jednocześnie Uświadomienie sobie swoich praw w relacjach z innymi ludźmi. Uświadomienie związku postawy ciała z wrażeniem wywieranym na innych ludziach. Rozpoznawania zachowań uległych / agresywnych / asertywnych / manipulacyjnych. Czerwiec 2015 (2) 4h - techniki doświadczalne - praca grupowa i indywidualna - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - improwizacje dramaterapeutyczne - dzielenie się wrażeniami, jak to jest mówić „NIE” - 4 podgrupy – uległa / agresywna / asertywna / manipulacyjna – każda pokazuje jak w tej postawie mówi się „NIE” – ocena przez resztę grupy, jakie odczucia wywołuje różne intonowanie słowa „NIE” - rozmowa kierowana - prowadząc podaje różne sytuacje życiowe podgrupom: każdą sytuację grupa opracowuje w 4 wariantach reakcji: agresywnej, uległej, manipulacyjnej i asertywnej o odgrywa przed resztą grupy. Nabywanie umiejętności wyrażania swojego TAK i NIE. Integracja grupy. Uświadomienie sobie swoich - omawianie konsekwencji poszczególnych zachowań. Mówię TAK- mówię NIE Pojęcie asertywności (4) - Cztery kroki zachowań asertywnych Pameli Butler – omówienie. Czerwiec 2015 (3) 4h - rozmowa kierowana - praca grupowa i indywidualna - burza mózgów - improwizacje - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju 124 praw w relacjach z innymi ludźmi. Uświadomienie związku postawy ciała z wrażeniem wywieranym na innych ludziach. Rozpoznawania zachowań uległych / agresywnych / asertywnych / manipulacyjnych. Ja stawiający granice innym Zwiększenie świadomości doznawanych stanów emocjonalnych. Zdobycie umiejętności wyrażania swoich stanów emocjonalnych ( w tym złości). - Grupa wspólnie opracowuje przykłady zastosowania procedury czterech kroków na przykładach. - burza mózgów: sytuacje trudne dla nich na co dzień z osobami z którymi dzielą pokój, lub sytuacjami z osobami z ośrodka, spisuje je osoba prowadząca i przydziela poszczególnym podgrupom dane sytuacje, mają odegrać je tak jak zostały opisane, a następnie drugi raz z reakcją asertywną. Wyrażanie złości i przyjmowanie krytyki. - uczestnicy dzielą się tym, w jakich sytuacjach czują złość - każdy indywidualnie maluje farbami plakatowymi „Portret złości” Rozładowanie emocjonalne. Zdobycie podstawowych umiejętności przyjmowania krytyki. (scenki na zadany temat) - wzajemne oglądanie prac i dzielenie się spostrzeżeniami - dyskusja sterowana: jak wyrażać złość ? - każdy opowiada w parach o ostatniej sytuacji, w której był zły, na kogo i o co się zezłościł, - partnerzy opowiadają o danej sytuacji, którą wysłuchali na forum grupy i podają przykład wypowiedzi wyrażającej złość w sposób asertywny - etiudy pantomimiczne na temat: ja złoszczący się Czerwiec 2015 (4) 4 h - praca indywidualna i grupowa - scenki improwizowane w podgrupach - farby plakatowe, pędzle, kubeczki z wodą - kartki A3 bloku technicznego - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Zbiór prac plastycznych - etiudy pantomimiczne - malowanie farbami - dyskusja sterowana - dyskusja grupowa - ćwiczenia fizyczne, na rozładowanie emocji - dyskusja sterowana: jak przyjmować krytykę 125 - scenki improwizowane na zadany przez prowadzącego przykład przyjmowania krytyki, ukazujące jak przyjmować krytykę Ja współprac ujący z innymi Zwiększenie świadomości siebie i swojego miejsca w grupie. Integracja grupy. Zwiększenie zaangażowania w to co dzieje się w grupie. - na koniec każdy proponuje jakieś krótkie ćwiczenie fizyczne w kręgu i grupa je powtarza (np. podskok, zrobienie pajacyka, przysiad) Ja istotną częścią grupy (1) Lipiec 2015 (1) 4 h - dyskusja sterowana o tym – co jest ważne we współpracy z innymi - dyskusja sterowana - technika: grupa jako organizm – moje miejsce w grupie - jakie jest moje miejsce w grupie? – na podłodze prowadzący kładzie szary papier długi na 2m. Aspekt ludyczny. - Szary papier o długości 2m - czarny marker - aparat fotograficzny - rzutnik multimedialny - ekran - laptop z programem do przeglądania zdjęć - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - dokumentacja fotograficzna - arkusz szarego papieru - kolorowe flamastry i markery - aparat fotograficzny - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - technika: pomnik grupowy - grupa obrysowuje któregoś z członków grupy na papierze - praca indywidualna i grupowa - kontur człowieka ma symbolizować sprawny organizm grupy – którą częścią „ciała grupowego” jestem. - omawianie swojej roli w grupie, jak ja ją widzę, a jak widzą mnie inni uczestnicy. - ćwiczenie: pomnik grupowy - wykonanie przez prowadzącego zdjęcia zbudowanego pomnika i wyświetlenie go po ćwiczeniu na ekranie Zwiększenie świadomości siebie i swojego miejsca w grupie. Integracja grupy. - dzielenie się wrażeniami uczestników podczas oglądania zdjęcia Ja istotną częścią grupy (2) - uczestnicy projektują dużą maszynę na szarym papierze Lipiec 2015 (2) 4 h - technika: „działająca maszyna” – żywy pomnik 126 Zwiększenie zaangażowania w to co dzieje się w grupie. - każdy uczestnik ma w między czasie robione zdjęcie i drukowane w formacie 9x13 - oglądanie efektów swojej pracy na ekranie - po wydrukowaniu wszystkich zdjęć i zaprojektowaniu maszyny, uczestnicy biorą swoje zdjęcia i przyklejają do projektu – w miejscu części, którą chcą być w tej maszynie, tak aby wszystkie części maszyny były zajęte - elementy fotografii Aspekt ludyczny. - projektowanie - drukarka do drukowania zdjęć - laptop - rzutnik multimedialny - papier do drukowania zdjęć - kamera wideo cyfrowa - taśma klejąca - nożyczki - dokumentacja fotograficzna i filmowa - nagrania video pochodów karnawałowych w Rio i Wenecji - rzutnik multimedialny - ekran - laptop z programem do odtwarzania filmów i głośnikami - sznurki - brokat - klej - kolorowe pióra - kolor0wa krepa - kolorowe wstążki - pisaki - pastele - arkusze bloku technicznego A3 - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Ruchomy pomnik grupy: „działająca maszyna” – uczestnicy ustawiają z siebie i wprawiają w ruch zaprojektowaną maszynę. (co jest filmowane przez osobę prowadzącą) Pogłębianie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie wyobraźni. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Rozwijanie zdolności manualnych. Kształtowanie zdolności do doświadczania przeżycia ludycznego. Integracja grupy. - oglądanie efektu na ekranie i dzielenie się wrażeniami – podkreślenie roli każdego uczestnika w osiągnięciu sukcesu grupy. Przygotowanie pochodu „karnawał w Rio” (1) – na pożegnanie wakacji - oglądanie pokazu pochodów karnawałowych w Rio i Wenecji - zrobienie przez każdego uczestnika kolorowej maski – na styl masek Weneckich - pokaz przygotowanych masek w grupie - improwizacja: pochód Wenecki z maskach Lipiec 2015 (3) 4 h - oglądanie materiałów dokumentalnych - ćwiczenia plastyczno – techniczne - praca grupowa i indywidualna - improwizacja teatralna - pokaz 127 Pogłębianie wrażliwości estetycznej. Przygotowanie pochodu „karnawał w Rio” (2) – na pożegnanie wakacji Lipiec 2015 (4) 4 h Rozwijanie wyobraźni. - wybór konwencji pochodu – motywu: znane męskie postacie / znani sportowcy i ich osiągnięcia Sierpień 2015 (1) 4 h (2) 4 h (3) 4 h Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. - przygotowanie planu pochodu Rozwijanie zdolności manualnych. - wybór muzyki – akompaniamentu do pochodu Kształtowanie zdolności do doświadczania przeżycia ludycznego. - przygotowanie stroju - burza mózgów - głosowanie - planowanie - analiza utworów muzycznych - dobór stroju - ćwiczenia plastyczno – techniczne - techniki aktywizujące - różne stroje - gotowe przebrania zgodne z wybranym motywem - różne używane ubrania - gotowe maski - kolorowy papier i gazety - dziurkacze - kolorowe mini woreczki na konfetti - kolorowe wstążeczki do zawiązania woreczków - 4 arkusze brystolu - nożyczki - flamastry - brokat - klej - sznurki - pastele - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych - głośniki - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - skala oceny pracy grupowej - technika dramaterapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o scenariusz grupowy - praca grupowa - przygotowane wcześniej stroje - przygotowane wcześniej woreczki z konfetti - przygotowane wcześniej wzory recenzji dla osób oglądających pochód - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja filmowa i fotograficzna - wykonanie zaproszeń dla osób z ośrodka i plakatu zapraszającego Integracja grupy. Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Pogłębianie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie wyobraźni. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. - przygotowanie wzorów recenzji pochodu dla osób zaproszonych - przygotowanie woreczków z własnoręcznie zrobionym konfetti, które zostaną rozdane osobom oglądającym pochód - ćwiczenie grupowego kłaniania się - przeprowadzenie prób pochodu. - zaplanowanie poczęstunku dla gości pochodu i podział zadań. POCHÓD „KARNAWAŁ W RIO” – na pożegnanie wakacji - przygotowanie poczęstunku dla gości według wcześniej przygotowanego planu - przebranie się w stroje - przywitanie gości i rozdanie im Sierpień 2015 (4) 4 h 128 Rozwijanie zdolności manualnych. przygotowanych woreczków z konfetti oraz wzorów recenzji Kształtowanie zdolności do doświadczania przeżycia ludycznego. - przeprowadzenie pochodu Integracja grupy. - robienie sobie zdjęć z postaciami z pochodu z udziałem publiczności - warzywa i owoce na sałatki - miski na sałatki - plastikowe talerze, kubki, sztućce - sztućce zwykłe - deski do krojenia warzyw i owoców - chleb i obkład do przygotowania kanapek - tace na kanapki - serwetki - soki, woda - kawa i herbata - technika aktywizacyjna: album pamiątkowy - udzielanie informacji zwrotnych - rozmowa kierowana - oglądanie materiałów dokumentującyc h pochód przygotowany przesz grupę - drukarka do wydrukowania fotografii - papier do wydruku fotografii - gotowe albumy do zdjęć - cienkopisy do opisu zdjęć - recenzje osób oglądających pochód - poczęstunek dla gości Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. - zebranie przez pomocnika recenzji od gości pochodu. Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. (całość jest filmowana przez pracownika ośrodka). Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Kształtowanie zdolności do doświadczania przeżycia ludycznego. Integracja grupy. Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Nabycie umiejętności uznawania i świętowania własnego sukcesu i sukcesu grupy. Podsumowanie pochodu. - oglądanie zdjęć i nagrań z pochodu - czytanie recenzji napisanych przez osoby oglądające pochód. - zrobienie albumu pamiątkowego z pochodu - dzielenie się wrażeniami. Wrzesień 2015 (1) 4 h - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Zbiór recenzji napisanych przez osoby oglądające pochód - opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz arkusze obserwacyjne 129 Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Ja – aktor / twórca Nabycie umiejętności wchodzenia w rolę. Pogłębienie umiejętności naśladowania. Aspekt ludyczny. Integracja grupy. Ekspresja artystyczna. - rozmowa terapeutyczna Ja – aktor / twórca - rozmowa kierowana: kto to jest twórca? Co to jest kreatywność? Co oznacza: tworzyć coś? Wrzesień 2015 (2) 4 h - rozmowa kierowana - rysowanie kredkami - jak sobie wyobrażam artystę? – każdy indywidualnie rysuje artystę na kartce A4 kredkami - analiza rysunków - poszukiwanie cech wspólnych - oglądanie rysunków przez grupę i poszukiwanie cech wspólnych rysunków - kartki A4 - kredki - laptop z programem do przeglądania zdjęć - zdjęcia różnych twórców i artystów - projektor multimedialny - ekran - różne używane ubrania - kawałki kolorowych materiałów - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - zbiór prac plastycznych uczestników - dokumentacja fotograficzna - różne używane ubrania - różne gotowe maski - różne gotowe kostiumy i przebrania - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja fotograficzna - analiza fotografii - oglądanie na ekranie zdjęć różnych artystów i twórców - technika odgrywania roli - każdy wybiera sobie jedną postać, - grupa tworzy muzeum figur woskowych - technika improwizacji - wykonanie dokumentacji fotograficznej - oglądanie wykonanych zdjęć na ekranie i dzielenie się wrażeniami Ja – aktor / twórca Integracja grupy. Moje ulubione postaci filmowe. Pogłębienie znajomości siebie i innych członków grupy. - dzielenie się z grupą ulubionymi postaciami filmowymi. Umiejętność wcielania się w rolę. Rozwijanie umiejętności wypowiadania się. - każdy z uczestników wciela się w swoją ulubioną postać i przedstawia się grupie, mówi jak się nazywa, skąd pochodzi, jaka jest w skrócie jej historia Rozwijanie umiejętności formułowania pytań i odpowiadania na pytania. - w 3 osobowych podgrupach: osoby dzielą się rolami: znana postać, dziennikarz, fotograf – postać pozuje do Wrzesień 2015 (3) 4 h - wykonanie dokumentacji fotograficznej i analiza zdjęć - Technika wywiadu - praca grupowa i indywidualna - rozmowa kierowana - technika: odgrywania roli - udzielanie 130 zdjęć i udziela wywiadu dziennikarzowi, który pisze krótką notkę o danej postaci sobie informacji zwrotnych - oglądanie zdjęć i czytanie notek o danej postaci w wykonaniu uczestników Ja – aktor / twórca Koncentracja na utworze poetyckim. - uczestnicy dzielą się wrażeniami z ćwiczenia Wierszowe improwizacje. - czytanie wierszy Wrzesień 2015 (4) 4 h Pogłębianie wrażliwości. Rozwijanie umiejętności współpracy. Rozwijanie umiejętności manualnych. - słuchanie poezji - technika: rysowania mandali - dzielenie się przez uczestników wrażeniami ze słuchania wierszy - każda grupa 3-osobowa wybiera sobie jeden wiersz i go przedstawia reszcie grupy - burza mózgów - rozmowa kierowana - dzielenie się wrażeniami po przedstawieniu wszystkich grup - praca grupowa i indywidualna - teksty różnych wierszy - różne używane ubrania - różne gotowe maski - różne gotowe kostiumy i przebrania - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych - okrągłe puste mandale z szarego papieru o średnicy 70cm -pastele - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - wystawa mandal wykonanych przez uczestników - teksty różnych baśni i bajek - różne używane ubrania - różne gotowe maski - różne gotowe kostiumy i przebrania - komputer - laptop - zbiór różnych utworów - arkusze obserwacyjne - arkusze samooceny - dokumentacja filmowa i fotograficzna - udzielanie sobie informacji - grupa dzieli się na pary, każda para dostaje wycięte koło z szarego papieru, i ma wspólnie stworzyć mandalę, rysując pastelami, pokaz mandal Ja – aktor / twórca Koncentracja na utworze bajkowym / baśniowym. Pogłębianie wrażliwości. Rozwijanie umiejętności współpracy. Rozwijanie umiejętności - burza mózgów: ulubione bajki / baśnie / opowieści, które chcielibyśmy odegrać – zapisane wszystkie propozycje, poprzez głosowanie wybór 5- ciu Odgrywanie ulubionych bajek / baśni / opowieści Na każdych zajęciach grupa czyta jedną z pięciu wybranych przez siebie bajek / baśni / opowieści i analizuje to co stanowi jej temat, przesłanie, kto jest dobrą postacią, a kto złą. Październik 2015 (1) 4h (2) 4 h (3) 4h (4) 4h Listopad 2015 - słuchanie i analiza znaczenia bajek / baśni / opowieści - analiza postaci i relacji między postaciami 131 rozumienia postaci i relacji między postaciami. Rozwijanie umiejętności odgrywania roli. Analiza zachowania poszczególnych postaci, ich motywacji, przyczyn i skutków. (1) 4h Analiza relacji pomiędzy postaciami. - technika: wcielania się w postać muzycznych - głośniki - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny zwrotnych przez uczestników zajęć - dokumentacja fotograficzna - różne używane ubrania - tarcze, miecze plastikowe - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych - głośniki - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - projektor multimedialny - ekran - fragmenty „Bitwy pod Grunwaldem” w formie elektronicznej, do wyświetlania na projektorze - ścieżka dźwiękowa „Bravehart” - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja fotograficzna - przedstawienie na podstawie gotowego scenariusza Podział ról pomiędzy uczestnikami grupy. Odgrywanie treści wybranej bajki / opowieści / baśni przez grupę. Prowadzący lub jeden z uczestników jest narratorem. Robienie dokumentacji fotograficznej. Ja – aktor / twórca Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. Integracja grupy. Aspekt ludyczny. Rozwijanie umiejętności współpracy. Rozwijanie umiejętności naśladowania pozycji. Podsumowywanie każdych zajęć: jak mi było w tej roli, co z tej postaci / historii jest mi bliskie, a co obce, Informacje zwrotne o tym co pomagało we współpracy, a co przeszkadzało. Zabawy w improwizację: „turniej rycerski” - słuchanie Legend Arturiańskich i dzielenie się wrażeniami po wysłuchaniu Legend - przebranie się za rycerzy - zrobienie sobie grupowego zdjęcia w przebraniach rycerzy - oglądanie obrazu „Bitwa pod Grunwaldem” - grupa tworzy „żywy obraz” „Bitwa pod Grunlwadem” – prowadzący robi im zdjęcie - oglądanie zdjęcia na ekranie stworzonego przez grupę obrazu i dzielenie się wrażeniami Listopad 2015 (2) 4h - technika odwzorowania obrazu „żywy obraz” - improwizacja - wcielanie się w rolę - analiza fotografii 132 Ja – aktor / twórca Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. Integracja grupy. - improwizacja: turniej rycerski do ścieżki dźwiękowej z Bravehart Zabawy w improwizację: „turniej rycerski” Listopad 2015 (3) 4h - czytanie bajki terapeutycznej – „Bajka o bardzo „dzielnym rycerzu” - burza mózgów Aspekt ludyczny. Rozwijanie umiejętności współpracy. Rozwijanie kompetencji pomagania innym. - improwizacja - dzielenie się wrażeniami i myślami po wysłuchaniu bajki - udzielanie sobie informacji zwrotnych - burza mózgu na temat bycia rycerzem na co dzień – w jakich sytuacjach można być dzielnym, pomocnym, ratującym rycerzem - praca indywidualna i grupowa - każda podgrupa wybiera sobie jedną z sytuacji wymyślonych przez grupę i ją odgrywa przed grupą Rozwijanie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności nazywania tego „co mi się podoba/ nie podoba”. Rozwijanie zdolności manualnych. - udzielenie sobie informacji zwrotnych: jak się współpracowało w podgrupach Kartki Świąteczne - oglądanie różnych kartek świątecznych i czytanie różnych życzeń świątecznych - dzielenie się tym, komu jaka kartka się podoba, jakie chciałby dostać życzenia, lub jakie innym chciałby wysłać - rozmowa o tym, komu chcieliby złożyć życzenia Świąteczne - przygotowanie własnoręcznie kartek świątecznych - dyskusja: co chciałbym sobie ofiarować - różne używane ubrania - tarcze, miecze plastikowe - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych - głośniki - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - rozmowa kierowana - spisanie pomysłów podawanych przez uczestników Ja i inni na Święta - bajka terapeutyczna Listopad 2015 (4) 4h - oglądanie i analiza kartek świątecznych - rozmowa kierowana - dyskusja - zajęcia plastyczno techniczne - arkusze A4 papieru technicznego - różnokolorowe papeterie z kopertami - cienkopisy, pisaki, długopisy - brokat - klej - pastele - naklejki samoprzylepne z motywami świątecznymi - aparat fotograficzny - drukarka do wydruku zdjęć - papier do wydruku - arkusze obserwacyjne - badanie skalą nastroju - dokumentacja filmowa i fotograficzna - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - skala oceny pracy grupowej - dokumentacja fotograficzna - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników grupy - arkusze obserwacji - badanie z zastosowaniem skali nastroju - zbiór własnoręcznie przygotowanych kartek 133 pod choinkę (list do siebie – w formie wyklejania zdjęciami z gazet / pisemnej) Ja i inni na Święta Uświadomienie przyjemności z przygotowywania prezentów, obdarowywania innych i sprawiania im przyjemności Uświadomienie, że każdy może być osobom dającą coś z siebie Uświadomienie potrzeby dzielenia się Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności manualnych. Prezenty Bożo-Narodzeniowe dla siebie i reszty grupy Grudzień 2015 (1) 4 h - każdy z uczestników zakłada strój gwiazdora i zostaje mu zrobione zdjęcie i wydrukowane - technika: wcielania się w rolę. - Zajęcia plastyczne. - każdy z uczestników nakleja swoje zdjęcie na kolorowe koło z bloku technicznego i je ozdabia według swojego gustu – tak by w efekcie powstała płaska bombka - Improwizacja. - na brystolu grupa rysuje choinkę i ją koloruje, oraz ozdabia swoimi bombkami, - Praca grupowa i indywidualna. - Udzielanie sobie informacji zwrotnych. - każdy przyozdabia jedną torebkę naklejką na której jest napisane jego imię i wszyscy stawiają je na wspólnym stole - każdy każdemu zapisuje po jednej rzeczy, którą chce mu ofiarować na małej tekturowej karteczce i wrzuca ją do odpowiedniej torebeczki zdjęć - kolorowe gazety - nożyczki - samoprzylepne mocowania do zdjęć - kolorowe wstążki i tasiemki - arkusz białego brystolu, - cienkopisy, pisaki, długopisy - pastele - naklejki samoprzylepne z motywami świątecznymi - kolorowe koła z bloku technicznego - aparat fotograficzny - drukarka do wydruku zdjęć - papier do wydruku zdjęć - samoprzylepne mocowania do zdjęć - kolorowe wstążki i tasiemki - małe torebki świąteczne (po jednej dla każdego uczestnika) - małe tekturowe karteczki - strój Gwiazdora świątecznych - opisy różnych zwyczajów wigilijnych - wystawa prac plastycznych - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - grupa odgrywa przyjście gwiazdora i rozdawanie prezentów, osoba odgrywająca gwiazdora ubiera strój i rozdaje torebeczki każdemu z uczestników - dzielenie się wrażeniami Ja i inni na Święta Zapoznanie się z różnymi zwyczajami wigilijnymi. Uczta Wigilijna (1) Grudzień 2015 - słuchanie o zwyczajach 134 Rozwijanie umiejętności planowania. Rozwijanie umiejętności wyrażania „czego chcę / nie chcę”. Rozwijanie zdolności manualnych. Rozwijanie zdolności współpracy. - słuchanie opisów różnych zwyczajów wigilijnych (2) 4 h wigilijnych - rozmowa kierowana - rozmowa kierowana o zwyczajach wigilijnych, które lubią, podobają im się, - dyskusja w podgrupach - uczestnicy w dwóch grupach tworzą wyobrażenie idealnej wigilii i opowiadają je drugiej grupie - ćwiczenia plastyczne - każdy dostaje arkusz A3 papieru technicznego, który ma przedstawiać stół wigilijny i tworzy kolaż pod tytułem „mój wymarzony stół wigilijny” - kolorowe gazety - nożyczki - klej - arkusze A3 papieru technicznego - flamastry - wybór utworów muzycznych - laptop - głośniki - arkusze obserwacyjne - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników grupy - badanie skalą nastroju - plastikowe talerze, łyżeczki, noże, widelce, - serwetki kolorowe o motywie świątecznym - obrus świąteczny - sianko - barszcz - kubki do barszczu - laptop z głośnikami i programem do odtwarzania muzyki – nagrania różnych kolęd - pasztecik z kapustą i grzybami - kawa / herbata - pierniczki - strój Gwiazdora, worek na prezenty - arkusze obserwacyjne - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników grupy - badanie skalą nastroju - dokumentacja fotograficzna - skala oceny pracy grupowej - planowanie uczty Wigilijnej - prezentacja i omawianie prac w grupie Ja i inni na Święta Nabycie wiedzy o tym jak powinno się nakrywać do stołu. - grupa razem planuje Ucztę Wigilijną, na za tydzień Uczta Wigilijna (2) - jak nakryć stół – rozmowa kierowana Rozwijanie umiejętności współpracy w grupie. Integracja grupy. Grudzień 2015 (3) 4 h - ćwiczenia praktyczne - ubieranie stołu Wigilijnego - praca grupowa i indywidualna - odgrywanie przyjmowania i witania gości - technika: odgrywania roli - oglądanie zdjęć z przygotowania prezentów Bożo-Narodzeniowych z poprzednich zajęć - technika: improwizacji Aspekt ludyczny. Pogłębianie wrażliwości estetycznej. Pogłębianie umiejętności koncentracji na słuchanym utworu muzycznym. - spożycie posiłku - ćwiczenia dźwiękonaśladownicze - słuchanie kolęd - dzielenie się wrażeniami ze słuchania kolęd, kto jaką kolędę lubi - wspólne śpiewanie utworu muzycznego - wspólne odśpiewanie kolędy „Wśród nocnej ciszy” – grupa wciela się w rolę 135 chóru występującego na Pasterce Ja i inni na Święta Podsumowanie wydarzeń minionego roku. Wspieranie procesu integracji doświadczeń z pracy w grupie. Rozwijanie zdolności manualnych. Rozwijanie umiejętności współpracy pomiędzy uczestnikami. - konkurs na najlepsze naśladowanie Gwiazdora Podsumowanie Starego Roku - uczestnicy oglądają zdjęcia z zajęć z 2014 roku i dzielą się swoimi wspomnieniami z kończącego się roku, opowiadają co było dla nich ważne, Grudzień 2015 (4) 4 h - improwizacja grupowa - praca grupowa i indywidualna - improwizacja teatralna - ćwiczenie technicznoplastyczne - analiza zdjęć minionych wydarzeń grupowych - wywołane zdjęcia, zrobione podczas zajęć w roku 2014 - listwy drewniane, arkusz brystolu, kawałki materiał ów, włóczka szara, - farby plakatowe, pędzle, kubeczki z wodą do pędzli, - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja fotograficzna - kukła „Stary Rok” Styczeń 2016 (1) 4h - pantomima - rozmowa kierowana - rysowanie kredkami i pastelami, kolorowymi pisakami, - oprawiania prac - praca indywidualna i grupowa - udzielanie sobie informacji zwrotnych - kartka szarego papieru podzielona markerem na pół, Po lewej stronie napis „Ja w styczniu 2015”, po prawej „Ja w styczniu 2016” (po jednej dla każdego uczestnika) - pastele - kolorowe pisaki - kredki - kolorowe tekturowe paski z których uczestnicy będą mogli zrobić obramowania dla swoich prac - kolorowe wstążki do zawieszenia swoich prac - taśma klejąca, klej, - nożyczki - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Wystawa prac plastycznych. - Zapis stanu realizacji postanowień z „przypominajek ” ze stycznia 2015. - Notatki prowadzącego dotyczące zauważonych zmian przez grupę u poszczególnych uczestników - budowanie z listew, arkusza brystolu, kawałków materiału, włóczki szarej – kukły przedstawiającej „Stary Rok”, ozdabianie do farbami plakatowymi, - grupa zbiorowo przygotowuje improwizację składania podziękowań Staremu Rokowi, Ja i inni na Święta i Nowy Rok Pogłębianie budowania obrazu siebie. Ćwiczenie umiejętności obserwacji siebie i swoich zmian. Rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych. Rozwijanie zdolności manualnych. Rozwijanie umiejętności oprawiania prac. - prowadzący robi zdjęcia w trakcie zajęć Stary Rok 2015 – Nowy Rok 2016 - pantomimiczne przekazywanie sobie nawzajem podarków, każdy pokazuje grupie pantomimicznie, co chce im podarować na Nowy Rok, grupa zgaduje co otrzymuje - każdy podejmuje próbę przypomnienia jakie poczynił postanowienia w zeszłym roku (jeśli ktoś nie pamięta – to prowadzący ma je spisane i przypomina.) Uczestnicy opowiadają, czy udało im się postanowienia zeszłoroczne wprowadzić w życie – jeśli tak, to co im w tym pomogło, jeśli nie, to czemu. (Prowadzący notuje, czy dana osoba wprowadziła to postanowienie w życie, czy nie). - Kartka szarego papieru, podzielona na 136 pół. Z jednej strony osoba rysuje siebie z przed roku, na drugiej połowie siebie teraz. grupy. - opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz arkusze obserwacyjne - rozmowa terapeutyczna - Oprawianie prac – podklejanie ich sztywnym obramowaniem i zrobienie wystawy prac. Ja – współtworz ący z innymi Zapoznanie się uczestników z różnymi scenariuszami przedstawień. Koncentrowanie uwagi na czytanym scenariuszu. - Omawianie każdej pracy, grupa dzieli się refleksjami na temat zmian, bądź ich braku danego uczestnika. (Prowadzący notuje zauważone przez grupę zmiany u każdego uczestnika, oraz zmiany zauważone przez samego uczestnika) Wybór scenariusza spektaklu (1) - czytanie 2 scenariuszy spektaklu do wyboru Styczeń 2016 (2) 4 h - czytanie gotowych scenariuszy - burza mózgów - dyskusja kierowana - scenariusze różnych sztuk teatralnych - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju Styczeń201 6 (3) 4 h - czytanie gotowych scenariuszy - burza mózgów - dyskusja kierowana - podejmowanie decyzji poprzez - scenariusze różnych sztuk teatralnych - flipchart z kartkami papieru i markerami - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - omówienie o czym jest dana opowieść po przeczytaniu każdej Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji. Wspieranie procesów pamięci. Rozwijanie umiejętności wyrażania swojego zdania. Dzielenie się przeżyciem literackim. Zapoznanie się uczestników z różnymi scenariuszami przedstawień. Koncentrowanie uwagi na słuchanym scenariuszu. Rozwijanie umiejętności Wybór scenariusza spektaklu (2) - czytanie 1 scenariusza spektaklu (innego niż na poprzednich zajęciach) do wyboru i omówienie o czym on jest - przypomnienie w paru zdaniach przez prowadzącego dwóch scenariuszy 137 podejmowania decyzji. omawianych na poprzednich zajęciach Wspieranie procesów pamięci. - burza mózgów nad zaletami i wadami każdego z nich (argumenty za i przeciw spisywane są na flipcharcie przez prowadzącego na dużym arkuszu i wieszane na ścianie) Rozwijanie umiejętności wyrażania swojego zdania. Dzielenie się przeżyciem literackim. Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. - wybór jednego scenariusza poprzez głosowanie Ja jako postać – ja w roli. Wczuwanie się w poszczególne postacie i odgrywanie ich – technika wcielania się w różne role i improwizacje. głosowanie - flipchart z arkuszem papieru i pisakami Styczeń 2016 (4) 4 h - praca grupowa i indywidualna - techniki aktywizujące - dyskusja kierowana - wykonanie listy zadań - improwizacje - technika: wcielania się w różne role - scenariusz wybranej sztuki teatralnej - flipchart z białym papierem i markerem - kartki A4 i długopisy - arkusze obserwacyjne - listy sprawdzające wykonawstwo czynności - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - badanie skalą nastroju Luty 2016 (1) 4 h - praca grupowa i indywidualna - techniki aktywizujące - różne ubrania używane, które można pociąć lub przerobić - igły i nici - arkusze obserwacyjne - dokumentacja fotograficzna Dobór osób do poszczególnych ról. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Podział zadań pomiędzy poszczególnych uczestników (listy zadań pomaga zapisywać prowadzący i to on je przechowuje i przynosi na każde zajęcia). Każdy uczestnik dostaje na koniec scenariusz przedstawienia i kartkę ze spisem swoich zadań. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji . Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Przygotowanie kostiumów i masek - w podgrupach uczestnicy pomagają dobierać sobie stroje i maski 138 Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. - prezentacja pomysłów na stroje w całej grupie i dyskusja nad dokonanymi wyborami - dyskusja kierowana - nożyce - różnego rodzaju kolorowe materiały - arkusze brystolu - gumka z metra, do zrobienia mocowań do masek - lustro duże (w którym widać całą sylwetkę), - lustra małe (w których widać twarz i ramiona) - listy sprawdzające wykonawstwo czynności - badanie skalą nastroju - skala pracy grupowej - praca grupowa i indywidualna - ćwiczenia plastyczno techniczne - styropian fasadowy 20 cm (6 sztuk) i 15 cm (6 sztuk) - 3 noże termiczne do cięcia styropianu - kartony różnej wielkości - kolorowy papier duże arkusze, samoprzylepny - klej - farby plakatowe - pędzle - różnokolorowe materiały - nożyczki - igły i nici - aparat fotograficzny - arkusze obserwacyjne - dokumentacja fotograficzna - badanie skalą nastroju - listy sprawdzające wykonawstwo czynności Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji . Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Przygotowanie elementów scenografii - Uczestnicy planują razem z prowadzącym, jak będzie wyglądała scenografia oraz dzielą się na zespoły, które będą wykonywały poszczególne elementy dekoracji. - Wykonywanie poszczególnych elementów scenografii. Luty 2016 (2) 4 h 139 Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji . Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Próby przedstawienia z omawianiem postępów i trudności uczestników grupy. Luty 2016 (3) 4 h - technika dramaterapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa i praca indywidualna - techniki aktywizujące - udzielanie sobie informacji zwrotnej - techniki podtrzymujące motywację uczestników i ich zaangażowanie - technika postać na ścianie - komputer - laptop - głośniki - nagrania muzyczne - mikrofony - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze światłem białym - przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału - dokumentacja fotograficzna i filmowa - arkusze obserwacyjne - dyskusje grupowe - rozmowy indywidualne na tle grupy - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - badanie skalą nastroju Luty 2016 - malowanie i - 5 arkuszy białego - arkusze Omawianie specyfiki każdej z postaci występującej w przedstawieniu – przy wykorzystaniu techniki postać na ścianie. Pod koniec zajęć uczestnicy udzielają sobie informacji zwrotnych o przebiegu próby. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji . Nabycie umiejętności współpracy Zaproszenia na przedstawienie 140 i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. (4) 4 h rysowanie - projektowanie zaproszeń i plakatu brystolu - 2 arkusze szarego papieru - flamastry - kredki - kolorowe gazety - nożyczki - klej - laptop - komputer - program do projektowania zaproszeń - drukarka do drukowania zaproszeń - papier kredowy do drukowania zaproszeń - taśma dwustronna do przyklejania przygotowanych plakatów - białe koperty na wymiar zaproszeń - cienkopisy - znaczki pocztowe - aparat fotograficzny obserwacyjne - dokumentacja fotograficzna - badanie skalą nastroju - listy sprawdzające wykonawstwo czynności marzec 2016 (1) 4 h - technika dramaterapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa i praca indywidualna - techniki aktywizujące - udzielanie - komputer - laptop - głośniki - nagrania muzyczne - mikrofony - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze światłem białym - dokumentacja fotograficzna i filmowa - arkusze obserwacyjne - dyskusje grupowe - rozmowy indywidualne na tle grupy - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników Przygotowanie zaproszeń na premierę przedstawienia oraz plakatu reklamującego przedstawienie. Nabycie umiejętności zaprojektowania i wykonania plakatu i zaproszenia na wydarzenie. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Ja – współtworzący z innymi Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji . Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Próby przedstawienia z omawianiem postępów i trudności uczestników grupy. Odsłuchiwanie różnych utworów muzycznych pod kątem ich dopasowania do tematyki i atmosfery przedstawienia. Zabawy światłem z reflektorów. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i Dyskusja na temat tego: co szczególnie należy wyeksponować w przedstawieniu w poszczególnych scenach – co należy oświetlić mocniej a co mniej. 141 poczucia własnej wartości. Wybór muzyki i ustawienia oświetlenia. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Pod koniec zajęć uczestnicy udzielają sobie informacji zwrotnych o przebiegu próby Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. sobie informacji zwrotnej - techniki podtrzymujące motywację uczestników i ich zaangażowanie - przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału zajęć - badanie skalą nastroju - technika dramaterapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa i praca indywidualna - techniki aktywizujące - udzielanie sobie informacji - komputer - laptop - głośniki (kolumny i statywy do kolumn) - nagrania muzyczne - mikrofony bezprzewodowe - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze - dokumentacja fotograficzna i filmowa - arkusze obserwacyjne - dyskusje grupowe - rozmowy indywidualne na tle grupy - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji . Rozwijanie umiejętności doboru utworów muzycznych do scenariusza przedstawienia. Ja – współtworzący z innymi Rozwijanie umiejętności wyboru tego co najważniejsze – aby podkreślić to odpowiednim oświetleniem. Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Próby przedstawienia z omawianiem postępów i trudności uczestników grupy. - pod koniec zajęć uczestnicy udzielają sobie informacji zwrotnych o przebiegu próby marzec 2016 (2) 4h i (3) 4h 142 zwrotnej - techniki podtrzymujące motywację uczestników i ich zaangażowanie Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Ja – współtworzący z innymi Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Próba generalna przedstawienia - dyskusja o tym jak radzić sobie ze zdenerwowaniem - pod koniec zajęć uczestnicy udzielają sobie informacji zwrotnych o przebiegu próby marzec 2016 (4) 4 h - technika dramaterapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa i praca indywidualna - techniki aktywizujące - udzielanie sobie informacji zwrotnej - techniki podtrzymujące motywację uczestników i ich zaangażowanie - dyskusja kierowana światłem białym - przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału, - mikser dźwięku, - mikrofony bezprzewodowe nagłowne, - kolumny, - statywy do mikrofonów - komputer - laptop - nagrania muzyczne - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze światłem białym - przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału - mikrofony bezprzewodowe - kolumny - statywy do kolumn - mikser dźwięku, - mikrofony bezprzewodowe - badanie skalą nastroju - analiza dokumentacji fotograficznej i filmowej - arkusze obserwacyjne - badanie skalą nastroju - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć 143 Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Ja – współtworzący z innymi Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Premiera przedstawienia przygotowywanego przez uczestników - Realizacja przygotowywanego przedstawienia. - Powitanie gości i publiczności. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. - Wystawienie przedstawienia. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. - Po ukłonieniu się publiczności – Pani Dyrektor Ośrodka wręcza wszystkim uczestnikom grupy kwiat i gratuluje sukcesu. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Kwiecień 2016 (1) 4 h - Podziękowanie gościom za przybycie i pożegnanie się z nimi. - technika dramaterapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa z udziałem publiczności - Nagrywanie przedstawienia przez pracownika ośrodka - Wykonanie zdjęć z przedstawienia i zza kulis przedstawienia przez pracownika ośrodka oraz pamiątkowego całej grupy – kłaniającej się publiczności. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Ja – współtworzący z innymi Integracja doświadczeń z procesu przygotowania i prezentacji przedstawienia. Kiedy zapada kurtyna…. Po przedstawieniu - obejrzenie nagrania z przedstawienia Rozwijanie umiejętności manipulacji nożyczkami, pisakami, i innymi małymi - czytanie opinii publiczności o przedstawieniu Kwiecień 2016 (2) 4 h - praca grupowa i indywidualna - lektura recenzji przedstawienia - oglądanie nagrania dokumentująceg nagłowne, - kolumny, - statywy do mikrofonów - komputer - laptop - nagrania muzyczne - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze światłem białym - przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału - mikrofony bezprzewodowe - kolumny - statywy do kolumn, - - mikser dźwięku, - mikrofony bezprzewodowe nagłowne, - kolumny, - statywy do mikrofonów - małe kartoniki - papier kolorowy samoprzylepny - nożyczki - wstążki - małe karteczki - gotowe imienne - analiza dokumentacji fotograficznej i filmowej - opinie publiczności - arkusze obserwacyjne - badanie skalą nastroju - skala oceny pracy grupowej - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju 144 przedmiotami. Rozwijanie wyobraźni i zmysłu technicznego. Budowanie samooceny uczestników. Docenienie wartości współpracy z innymi. Pogłębianie umiejętności udzielania informacji zwrotnych. Rozwijanie umiejętności uznawania i świętowania swoich osiągnięć i sukcesów. Ja, czyli: kto? Próba podsumowania trudności i korzyści, nabytych kompetencji, wizerunku siebie jako osoby, która coś może stworzyć, wyrazić i przekazać innym. Poprawa umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. o przedstawienie - techniki aktywizujące - technika integracyjna dyplomy dla uczestników uznające zdolności artystyczno – teatralne - aparat fotograficzny Kwiecień 2016 (3) 4 h - praca grupowa - wykonanie albumów -wywołane / wydrukowane zdjęcia wykonywane podczas całego roku zajęć - albumy papierowe na zdjęcia -cienkopisy umożliwiające pisanie na czarnym papierze - narożniki do mocowania zdjęć - arkusz obserwacji - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - dokumentacja fotograficzna - badanie skalą nastroju -skala oceny pracy grupowej Kwiecień 2016 (4) 4 h - oglądanie zdjęć - etiuda pantomimowa - udzielanie - kawa, herbata, ciasto - zdjęcia i filmy z zajęć z całego roku, - laptop z programem do - arkusz obserwacji - skala nastroju - udzielanie - wykonanie kolorowego ozdobnego koszyczka z kartonu przez każdego uczestnika - każdy pisze / rysuje na karteczkach dlaczego dzięki danej osobie to przedstawienie się udało - uczestnicy chodzą między sobą i zbierają do koszyczka dobre myśli od innych - sprawdzenie zawartości koszyczka - dzielenie się wrażeniami - wręczenie imiennych dyplomów – uznających zdolności artystyczno – teatralne uczestnikom grupy, wzajemne oklaski (robienie zdjęć dokumentujących wręczenie dyplomów) Ja jako artysta (1) - Wykonanie pamiątkowych albumów dokumentujących i podsumowujących pracę uczestników w ramach tego bloku zajęć. - Podzielenie się wrażeniami z przygotowywania albumów i oglądania zdjęć z ostatnich 15 miesięcy. Ugruntowanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności uznawania i świętowania swoich osiągnięć i sukcesów. Podsumowanie trudności i korzyści, nabytych kompetencji, wizerunku siebie jako osoby, która coś może stworzyć, wyrazić Ja jako artysta (2) - Oglądanie przy kawie i ciastku, zdjęć, filmów z całego roku pracy, oraz albumów 145 i przekazać innym. Ugruntowanie zmian w wizerunku siebie i swojej samoocenie. Rozwijanie umiejętności uznawania i świętowania swoich osiągnięć i sukcesów. Rozwiązanie grupy terapeutycznej dramowej. pamiątkowych wykonanych na poprzednim spotkaniu. - Każdy z uczestników przedstawia pantomimicznie siebie sprzed roku i siebie teraz – uwydatniając w pantomimie to co zmienił przez ten rok. - Każdy z uczestników mówi każdemu jedną / dwie rzeczy, które widzi że dana osoba zmieniła oraz mówi to, za co danej osobie po tym roku dziękuje. - Pożegnanie w kręgu – iskierka – uczestnicy trzymają się za rękę i poprzez uściski przekazują sobie iskierkę. Na koniec podskakują i lądują na ziemi przestają trzymać się za ręce. informacji zwrotnych - praca indywidualna i grupowa odtwarzania zdjęć i filmów, - rzutnik multimedialny - ekran sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz arkusze obserwacyjne - rozmowa terapeutyczna podsumowująca Program przygotowała: psychoterapeuta dr n.med. Anna Klatkiewicz e-mail: [email protected], lub [email protected] tel. 500-085-733 146 DOGOTERAPIA Dogoterapia to metoda wspomagania rehabilitacji i terapii osób niepełnosprawnych fizycznie, intelektualnie, emocjonalnie i społecznie, w której wykorzystywane są specjalnie wyselekcjonowane i wyszkolone psy. Nad całością czuwa zespół terapeutyczny, składający się ze specjalistów takich jak: psycholog, pedagog, fizjoterapeuta, przewodnik psa, dogoterapeuta. Podział terapii kontaktowej z udziałem psów (dogoterapii) został zaproponowany przez amerykańskie towarzystwo Delta Society i zawiera: 1) AAA (Animal Assisted Activity) – Zabawę z udziałem psów. Cechuje ją spontaniczność, satysfakcja pacjenta, duży pozytywny ładunek emocjonalny. Zajęcia często odbywają się w grupie, brak skonkretyzowanych celów. Osoba prowadząca zajęcia musi być wykwalifikowanym animatorem. 2) AAT (Animal Assisted Therapy) – Terapię z udziałem psów, której częścią jest AAE (Animal Assisted Education) – Edukacja z udziałem psów. AAE – wspomaganie procesu edukacyjnego pacjenta, wykazujących szczególne potrzeby w tym zakresie. Konkretny cel i plan musi pokrywać się z aktualnie realizowanym celem w szkole. Przykład: Psy wspomagające naukę czytania (The Reading Education Assistance Dogs) AAT – terapia, rehabilitacja kontaktowa z udziałem psa. Konkretny cel zajęć, pokrywający lub uzupełniający aktualną rehabilitację. Osoba prowadząca posiada wykształcenie kierunkowe np. z zakresu fizjoterapii, psychologii, pedagogiki. Zajęcia są dokumentowane i weryfikowane. Dogoterapia jest metodą wspierania wszelkiej rehabilitacji i terapii, tak więc jej potencjalnym odbiorcą będzie każdy pacjent z zaburzeniami rozwoju. Najczęściej wykorzystuje się ją u dzieci z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym (MPD), z Zespołem Downa, z Autyzmem oraz dorosłych z upośledzeniem umysłowym czy zaburzeniami psychicznymi. Terapia kontaktowa z udziałem psa, jest to terapia, która w znacznym stopniu bazuje na poruszaniu sfery emocjonalnej pacjenta, dzięki czemu możliwe staje się wytworzenie pozytywnych więzi między podopiecznym i psem, a w konsekwencji również i terapeutą. Wykwalifikowany fizjoterapeuta, posiadający wiedzę z zakresu psychiki psa lub mający wsparcie w postaci dogoterapeuty i przewodnika czworonoga, może zatem znacznie urozmaicić i zwiększyć efektywność klasycznej rehabilitacji poprzez zajęcia z psem. W trakcie zajęć istnieje możliwość wykonywania tych samych ćwiczeń, ale tak zaadaptowanych, aby ich uczestnikiem był pies. Zwierzę staje się doskonałą formą motywacji podopiecznego do podejmowania pracy. U pacjentów, którzy lubią psy, kontakt z nimi wiąże się z dużą przyjemnością, natomiast 147 u podopiecznych, którzy odczuwają lęk przed zwierzętami, jest to świetna forma przełamywania barier i oswajania z nowymi sytuacjami, które mogą pojawić się w późniejszym życiu. Podczas zajęć pobudza się jednocześnie cztery podstawowe sfery rozwojowe: społeczną, intelektualną, emocjonalną i motoryczną. W zależności od schorzenia, należy intensywniej oddziaływać na jedną konkretną sferę, nie zapominając oczywiście o trzech pozostałych. Na przykład u pacjentów z MPD fizjoterapeuta skupi się na sferze motorycznej, u dziecka autystycznego czy dorosłego z upośledzeniem umysłowym pedagog specjalny będzie starał się oddziaływać szczególnie intensywnie na sferę emocjonalną i społeczną. Jednak podstawą zaletą dogoterapii, która gwarantuje tak duży sukces i skuteczność jest pobudzanie wewnętrznej motywacji do działania. Dzieci i dorośli odczuwający ból, niechętnie nastawieni do pracy i zamknięci w sobie, w obecności psa zaczynają współpracować. Dzięki bezwarunkowej akceptacji i przyjaźni ze strony czworonoga, czują się doceniani, bezpieczni oraz mają poczucie sukcesu. Zmienia się też ich podejście do ludzi, staje się bardziej otwarte i lepiej reagują na kontakt z nowymi osobami w obecności psa, co w wymierny sposób podnosi efektywność wykonywanych ćwiczeń. Dodatkowo podczas zajęć pacjent jest nieustannie stymulowane przez odpowiednie bodźce wzrokowe, słuchowe, czuciowe, co powoduje wspieranie rozwoju. Wspomaganie rehabilitacji podopiecznego poprzez dogoterapię, powoduje również rozkwit i usprawnianie małej i dużej motoryki, pozytywne wzmocnienie funkcji poznawczych, poprawę orientacji w schemacie własnego ciała. Przykładowe ćwiczenia wykonywane na zajęciach, to między innymi: przypinanie spinek do sierści, czesanie psa, wkładanie psiego pokarmu do miski (usprawnienie małej motoryki), przechodzenie nad i pod psem, wyjście z psem na spacer (usprawnienie dużej motoryki), zlizywanie przez psa pasztetu z różnych części ciała (stymulacja receptorów skóry), pokazywanie części ciała psa i pacjenta (poprawa orientacji w schemacie własnego ciała), opowiadanie psu bajki, zapamiętywanie imienia psa i jego rasy (wzmocnienie funkcji poznawczych). Podstawowym problemem dogoterapii jest sprawa bezpieczeństwa na zajęciach. Dogoterapeuta jest osobą odpowiedzialną zarówno za bezpieczeństwo pacjenta, jak i psa. Istotne jest zauważenie sytuacji dla zwierzęcia trudnej, zanim ten da wyraz swojego dyskomfortu poprzez użycie zębów. Jeśli w danej sytuacji pies czuje się nieswojo lub jest zdenerwowany będzie to jasno komunikował poprzez wysyłanie tak zwanych sygnałów uspokajających (CS – Calming Signals). Inną kwestią jest wnikliwa obserwacja pacjenta. Należy eliminować wszelką agresję ze strony pacjenta skierowaną w stronę psa. Dlatego najbardziej komfortową sytuacją jest obecność na zajęciach dwóch osób; przewodnika psa oraz terapeuty pacjenta. 148 Pies jest podstawowym „narzędziem dogoterapii”, toteż powinien być w odpowiedni sposób wyselekcjonowany i wyszkolony. Bardzo istotną kwestią jest również jego stan zdrowotny, który podlega nieustannej kontroli – pies musi mieć wykonany komplet odpowiednich szczepień oraz być systematycznie poddawany odrobaczaniu. Najczęściej wykorzystywane rasy to: Labrador Retriever, Golden Retriever, Cavalier King Charles Spaniel, Berneński Pies Pasterski, Nowofunland. Na zajęcia powinny uczęszczać jedynie psy mające zrównoważony charakter, wykazujący pozytywne nastawienie i ufność w stosunku do obcych, chętne do współpracy z człowiekiem, cierpliwe oraz przejawiające tolerancję na dotyk i niewielki ból. Instytucje zajmujące się dogoterapią, pomimo dużego zapału i możliwości, często nie posiadają niezbędnych podstaw merytorycznych do prowadzenia zajęć dogoterapeutycznych dla pacjentów z zaburzeniami rozwoju motorycznego. Aby zapewnić im możliwie najwyższy poziom rehabilitacji warto pamiętać, aby w program podstawowych działań rehabilitacyjnych wpisać cykliczne zajęcia z dogoterapii. Idealną sytuacją byłaby obustronna wymiana informacji pomiędzy organizacjami dogoterapeutycznymi a fizjoterapeutami. Dogoterapia stwarza duże możliwość podniesienia wyników podstawowej rehabilitacji, pomimo iż wymaga pracy na dwóch żywych organizmach – człowieku i psie. Jest ciekawym urozmaiceniem, pozwalającym w bezstresowy i niekonwencjonalny sposób zrealizować cele fizjoterapeutyczne, a co za tym idzie, efektywniej wspomagać rozwój pacjenta z zaburzeniami. 149 Proponowane działania terapeutyczne Tabela 5. Program działań w zakresie dogoterapii Blok programowy/rodzaj działań Spotkania z psem Cele zajęć Zapoznanie uczestników z prowadzącym oraz psem. Zbudowanie poczucia bezpieczeństwa. Nauk bezpiecznych zachowań w stosunku do psa. Uwrażliwianie uczestników na potrzeby innych istot. Aktywizacja uczestników zajęć. Podnoszenie motywacji do wykonywania aktywności fizycznej. Stymulacja polisensoryczna. Poprawa percepcji. Znajdowanie różnic i podobieństw. Ćwiczenie pamięci. Ćwiczeni motoryki małej i dużej. Ćwiczenie myślenia przyczynowoskutkowego. Usprawnianie liczenia. Usprawnianie rozpoznawania kolorów. Zdobywanie wiedzy nt. ogólnych prawideł związanych z Temat i treść zajęć Czas trwania Metody i formy realizacji rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne Pies jaki jest każdy widzi – prezentacja psa, jego rasy, wieku oraz ustalenie zasad obcowania z nim. Grudzień 2014 (4 h) Czym różni się pies od człowieka? cz.1. – zajęcia nt. orientacji w schemacie ciała psa oraz własnym Grudzień 2014 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne Czym różni się pies od człowieka? cz.2. – zajęcia nt. orientacji w schemacie ciała psa oraz własnym Grudzień 2014 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie rysunków psów i ludzi, ćwiczenia manualne Czego potrzebuje pies do życia? – zajęcia nt. potrzeb psów. Grudzień 2014 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne Środki realizacji - farby - brystol - pędzle - flamastry - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - farby - brystol - pędzle - flamastry - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - farby - brystol - pędzle - flamastry - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - masa solna - glina - farbki plakatowe - pędzle - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem Formy i metody ewaluacji Arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 150 funkcjonowaniem psa. Obowiązki właściciela psa cz.1. – rozmowa nt. roli właściciela Styczeń 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne Obowiązki właściciela psa cz.2. – rozmowa nt. roli właściciela psa Styczeń 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne Po co w ogóle nam psy – prezentacja zalet związanych z posiadaniem psa. Styczeń 2015 (4 h) Pies psu nie równy cz.1. – prezentacja różnych ras psów, ich pochodzenia i ról dla których zostały stworzone. Styczeń 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia myślenia przyczynowoskutkowego (smycz, szelki, miski) - plastelina - glina - farbki plakatowe - pędzle - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - plastelina - glina - farbki plakatowe - pędzle - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 151 Pies psu nie równy cz.2. – prezentacja różnych ras psów, ich pochodzenia i ról dla których zostały stworzone. Luty 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia myślenia przyczynowoskutkowego Smycze, szelki, obroże wykonywanie akcesoriów związanych z psami oraz wręczanie ich psu. Luty 2015 (8 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne, przygotowanie prezentów dla psa Szczenięta i psy dorosłe – znajdowanie różnic i podobieństw między szczeniętami i psami dorosłymi. Odnajdowanie psów tej samej rasy. Luty 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia myślenia przyczynowoskutkowego Pies na spacerze – zasady związane z wychodzeniem z psem na dwór. Marzec 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - włóczka - guzki - plastelina arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny - plansze z rasami psów - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - kredki - blok techniczny arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 152 Co pies może jeść? – omówienie oraz przygotowanie specjalnego poczęstunku dla psa. Marzec 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - kredki - blok techniczny - warzywa i owoce sezonowe arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć Pies i inne zwierzęta domowe – podobieństwa i różnice między psem, a innymi zwierzętami domowymi, np. kotem, chomikiem, rybkami. Marzec 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć Pies i zwierzęta gospodarskie – podobieństwa i różnice między psem, a zwierzętami gospodarskimi. Marzec 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny - plansze z rysunkami zwierząt - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny - plansze z rysunkami zwierząt arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 153 Edukacja z psem Zbudowanie poczucia bezpieczeństwa. Nauk bezpiecznych zachowań w stosunku do psa. Uwrażliwianie uczestników na potrzeby innych istot. Aktywizacja uczestników zajęć. Podnoszenie motywacji do wykonywania aktywności fizycznej. Podnoszenie wiedzy nt. bezpiecznych postaw wobec psa. Ugruntowanie wiedzy nt. ogólnych prawideł związanych z funkcjonowaniem psa. Podnoszenie wiedzy nt. szczegółowych prawideł związanych z funkcjonowaniem psa. Nauka prawidłowych zachowań społecznych. 1. Jak komunikują się psy – zdobywanie wiedzy na temat tego, w jaki sposób psy komunikują się ze sobą oraz dlaczego nie można im przeszkadzać. Kwiecień 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualne - plansze z historyjkami obrazkowymi - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 2. Co mówią psy ludziom – sygnały uspokajające oraz grożące, jak uniknąć agresji ze strony psa. Kwiecień 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 3. Pies pracujący – prezentacja psów pracujących w policji, straży pożarnej, w WOPRze, form wykonywanej pracy, sposobów oznaczeń oraz zasady kontaktu z nimi. Kwiecień 2015 (4 h) rozmowa kierowana, wykonanie prac plastycznych związanych z psami, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne, 4. Jak bezpiecznie zachować się w kontakcie z nowym psem – informacje co zrobić, gdy widzi się nieznajomego psa. Kwiecień 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne, - plansze z historyjkami obrazkowymi - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - plansze z historyjkami obrazkowymi - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - papier A4 - kredki - flamastry - piłki sensoryczne - plansze z historyjkami obrazkowymi - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 154 5. Jak bezpiecznie bawić się ze znanym psem – informacje w jaki sposób można spędzać czas ze znanym sobie psem, jak się z nim bawić, aby i pies i człowiek był zadowolony. Maj 2015 (8 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne i motoryki dużej - sprzęty rehabilitacyjne: piłki sensoryczne, dyski, laseczki gimnastyczne, - akcesoria psie, w tym gryzaki, szarpaki, Kongi arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 6. Gry i zabawy ruchowe z psem – budowanie torów przeszkód oraz wykonywanie ich wspólnie z psem. Maj 2015 (8 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 5. Superpies – wykonanie portretu psa, który posiada najbardziej pożądane przez uczestników cechy. Czerwiec 2015 (8 h) 6. Odświeżenie pamięci – powtórzenie zdobytych do tej pory informacji oraz ewentualne poprawienie nieprawidłowo zapamiętanych informacji. Czerwiec 2015 (4 h) rozmowa kierowana, wykonanie prac plastycznych związanych z psami, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne, rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, - sprzęty rehabilitacyjne: piłki, dyski, laseczki gimn., woreczki z grochem, hulahop - akcesoria psie - brystol - flamastry - kredki - plastelina - papier A4 - kredki arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 8. Quiz wiedzy nt. psów – konkurs związanych z wiedzą na temat psów połączony konkursem na najładniejszy rysunek o tematyce związanej z psami. Czerwiec 2015 (4 h) - papier A4 - długopisy - drobne nagrody dla uczestników zajęć (np. dyplom z zdjęciem psa) arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć, Quiz wiedzy nt. rozmowa kierowana, wykonanie prac plastycznych związanych z psami, praca arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć 155 grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne Terapia z psem cz. 1 Zbudowanie poczucia bezpieczeństwa. Nauk bezpiecznych zachowań w stosunku do psa. Uwrażliwianie uczestników na potrzeby innych istot. Aktywizacja uczestników zajęć. Podnoszenie motywacji do wykonywania aktywności fizycznej. Stymulacja polisensoryczna. Poprawa percepcji. Ćwiczenie pamięci. Ćwiczeni motoryki małej i dużej. Ćwiczenie sprawności manualnej. Ćwiczenie koordynacji. Ćwiczenie równowagi. 1. 2. Sprawność manualna – ćwiczenia mające na celu usprawnienie ruchów precyzyjnych z zakresie kończyn górnych związane z samoobsługą oraz pozostałymi czynnościami dania codziennego. Wykonywanie czynności pielęgnacyjnych związanych z psem, wykonywanie zadań manualnych związanych z przygotowaniem prac plastycznych dla psa i na tematy z nim związane. Koordynacja – ćwiczenia mające na celu usprawnienie koordynacji oraz czasu wykonywania czynności dnia codziennego. Zadania będą realizowanie w formie kinezytyerapii grupowej, bądź indywidualnej. Pies stanowić będzie motywator do wykonywania danych aktywności. Lipiec (16 h) 2015 ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie - Sprzęt rehabilitacyjny: maty rehabilitacyjne, piłki, drobny sprzęt rehabilitacyjny - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) Sierpień (16 h) 2015 ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie - Sprzęt rehabilitacyjny: maty rehabilitacyjne, piłki, drobny sprzęt rehabilitacyjny - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) psów – konkurs związanych z wiedzą na temat psów połączony konkursem na najładniejszy rysunek o tematyce związanej z psami arkusze Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, Skale funkcjonalne (np.MACS) do oceny postępów funkcjonalności kończyny górnej Ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach. Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena koordynacji poprzez wystandaryzowaną skalę Ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach. 156 Ćwiczenie siły mięśniowej. Poprawa wydolności krążeniowooddechowej. Kształtowanie nawyku prawidłowej postawy. 3. Równowaga – ćwiczenia realizowane na sali gimnastycznej mające na celu poprawę utrzymywania równowagi podczas aktywności dnia codziennego – prewencja upadków. Pies jako motywator oraz „czynnik” mający na celu podnoszenie poziomu trudności wykonywanych ćwiczeń. Wrzesień 2015 (16 h) ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie 4. Siła mięśniowa – ćwiczenia mające na celu poprawę siły mięśniowej w obrębie kończyn oraz tułowia. Ćwiczenia realizowane w udziałem psa, w szczególności jako motywatora do podejmowania aktywności. Październik 2015 (16 h) ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie 5. Wydolność krążeniowooddechowa – ćwiczenia mające na celu poprawę funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego oraz układu oddechowego. Polegające głównie na stopniowym wydłużaniu czasu trwania ćwiczeń aerobowych – min. spacerów z psem. Listopad 2015 (16 h) ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie - Sprzęt rehabilitacyjny: poduszki sensomotoryczne, maty rehabilitacyjne, piłki, maty, wałki, kliny, piłki, ścieżki sensoryczne - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach. - Sprzęt rehabilitacyjny: maty rehabilitacyjne, piłki, taśmy teraband, liny - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - Sprzęt rehabilitacyjny: piłki, liny, hulahop, skakanki, tyczki. piłeczki pingo-pongowe - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach. Ocena siły przy pomocy skali Lovetta. Ocena postępów dotyczących równowagi mierzona testem Eurofit specjalny Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach. Ocena Coopera. 157 Terapia i edukacja Zbudowanie poczucia bezpieczeństwa. z psem cz. 2 Nauk bezpiecznych zachowań w stosunku do psa. Uwrażliwianie uczestników na potrzeby innych istot. Aktywizacja uczestników zajęć. Podnoszenie wiedzy nt. bezpiecznych postaw wobec psa. Podnoszenie motywacji do wykonywania aktywności fizycznej. Stymulacja polisensoryczna. Popraw czucia powierzchownego oraz głębokiego. Poprawa percepcji. Ćwiczenie pamięci. Ćwiczeni motoryki małej i dużej. 6. Postawa ciała – ćwiczenia polegające na realizowaniu aktywności mających na celu pokazaniu pacjentom prawidłowej postawy ciała oraz wyrobienie nawyku jej przyjmowania. Dzięki temu, iż pies potrafi wykonywać różne sztuczki oraz pozy, będzie dobrym stymulatorem do przyjmowania określonych pozycji ciała. Grudzień 2015 (16 h) ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie - Lustro, -woreczki z grochem, - piłki rehabilitacyjnie - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach Ocena indywidualna postawy ciała poprzez wystandaryzowany test na początku i końcu programu terapeutycznego. 1. Poznawanie struktur – ćwiczeni zapoznające pacjentów z różnymi strukturami, w tym z ciałem psa. Dyskusja na temat odczuć oraz przypomnienie gdzie można bezpiecznie dotykać psa. Styczeń (8 h) 2016 rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach 2. Ja i moja przestrzeń – usprawnianie orientacji w schemacie własnego ciała. Ćwiczenia ruchowe wykonywane z udziałem psem (min. realizacja tropienia) pozwalające poprawić czucie głębokie jak i powierzchowne. Styczeń (8 h) 2016 rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne oraz motoryki dużej - groch - fasola - kasza manna - przedmioty dnia codziennego (łyżki, szczotki, chusteczki, etc.) - muszelki - kamienie - włóczka - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - brystol - farbki - pędzle - flamastry - hula-hop - smaczki dla psa - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach 158 Budowanie poczucia sprawstwa. 3. Tor przeszkód – własnoręczne przygotowanie przedmiotów do stymulacji sensorycznej, a następnie wspólne konstruowanie toru przeszkód z użyciem danych rzeczy. Pacjenci wspólnie z psem przechodzą przez tor. Umiesz Ty – naucz psa – planowanie oraz przygotowywanie ćwiczeń mających na celu nauczenie psa wykonywania konkretnych sztuczek. Pacjenci uczą psa za pomocą metody pozytywnych wzmocnień, podając mu smakołyki. Odświeżenie wiedzy nt. obowiązków właściciela psa oraz budowy ciała psa w kontekście zdobytych do tej pory doświadczeń. Luty 2016 (8 h) praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej Luty 2016 (8 h) praca indywidualna połączona z prezentacją efektów w grupie, ćwiczenia motoryki dużej Marzec 2016 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne 6. Smycze, szelki, obroże wykonywanie akcesoriów związanych z psami oraz wręczanie ich psu. Marzec 2016 (8 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne, przygotowanie prezentów dla psa 7. Pies w kolorowym świecie – usprawnianie rozpoznawania kolorów Marzec 2016 (8 h) 4. 5. - tyczki, - piłki, -hula-hop, - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach farby - brystol - pędzle - flamastry - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - włóczka - guzki - plastelina Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach - papier kolorowy - farbki - pędzelki - papier A4 - smaczki dla psa - akcesoria Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach 159 związane z psem (smycz, szelki, miski) 8. Psy różnych ras – zajęcia mające na celu przypomnienia różnych ras psów. Przygotowanie prac manualnych mających na celu prezentację różnic między nimi. Kwiecień 2016 (8 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna 9. Pies w lesie – dyskusja oraz przygotowywanie odpowiednich sprzętów niezbędnych do wyjścia z psem na spacer. Kwiecień 2016 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej 10. Podsumowanie oraz sprawdzenie wiedzy na temat bezpiecznego zachowania w kontakcie z psem – pokaz zdjęć z zajęć. Kwiecień 2016 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne - historyjki obrazkowe z psami - plansze z psami różnych ras - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - historyjki obrazkowe z psami - plansze z psami w różnych sytuacjach - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - plansze z psami w różnych sytuacjach - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - rzutnik multimedialny - krepa - wstążki Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach dr Ewa Gajewska, [email protected] 160 Część II. Ewaluacja programu II.1. Struktura badania Działaniom uczestników i terapeutów realizujących programy z hortikuloterapii, muzykoterapii, teatroterapii, dogoterapii oraz fizjoterapii towarzyszyć będzie ewaluacja formatywna prowadzona do stycznia 2016 roku z publikacją raportu końcowego do 15 marca 2016 roku (rys. 1). Rys. 1. Struktura badania ewaluacyjnego Źródło: opracowanie własne Cel główny badania Głównym celem badania jest ocena wpływu stosowanych oddziaływań terapeutycznych oraz próba uchwycenia rezultatów programów terapeutycznych rozumianych jako zmiany zachodzące w aktywnościach pacjentów uczestniczących w poszczególnych programach. Badanie ma się przyczynić do uzyskania kompleksowej wiedzy na temat tego, czy zaproponowane w programie „Poprawa jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, chorymi psychicznie i niepełnosprawnymi intelektualnie na Oddziale OpiekuńczoLeczniczym Psychiatrycznym Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej 161 SPZOZ w Poznaniu” działania miękkie w formie fizjoterapii oraz terapii zajęciowej realizowanej jako zajęcia z zakresu hortikuloterapii, muzykoterapii, teatroterapii, dogoterapii mogą stanowić realny wkład w dostosowanie opieki zdrowotnej w celu sprostania potrzebom szybko rosnącej populacji osób przewlekle chorych i niesamodzielnych oraz osób starszych. Cele szczegółowe badania Celami szczegółowymi badania są: 1. Systematyczne monitorowanie programów terapeutycznych. 2. Ocena wybranych cech uczestników w aspekcie jednostkowym w toku zajęć. 3. Ocena wybranych cech dynamiki grupowej w toku zajęć. 4. Analiza i ocena wytworów uczestników w kontekście ich angażowania się w zajęcia. 5. Końcowa ocena wpływu stosowanych oddziaływań terapeutycznych. 6. Końcowa ocena zaktywizowania zajęciowego uczestników programów. 7. Sprecyzowanie zaleceń mających usprawnić działanie dalsze próby wdrażania programu. Pytania kluczowe W badaniu postawiono następujące pytania kluczowe: 1. W jaki sposób realizowane programy terapeutyczne wpłynęły na zaktywizowanie zajęciowe uczestników programu? 2. Jakie były jednostkowe i grupowe rezultaty programów? Jaka była dynamika rozwojowa (progres, constans, regres) wybranych kompetencji zajęciowych uczestników w kontekście indywidualnym i grupowym? 3. Czy i w jakim zakresie w trakcie realizowania programów ujawniły się trudności indywidualne i grupowe? 4. Jakiego rodzaju wsparcia wymagali uczestnicy programów? 5. Który z programów w największym stopniu przyniósł pozytywne dla uczestników rezultaty? Kryteria ewaluacyjne Zebrany w badaniu materiał pierwotny analizowany będzie w kontekście następujących kryteriów: skuteczności – określające w jakim stopniu realizowane programy terapeutyczne przyczyniają się do osiągania celów ogólnych i szczegółowych programu; 162 trafności – określające w jakim stopniu programy terapeutyczne były dostosowane do możliwości zajęciowych uczestników programów. Uczestnicy badania Pacjenci zakwalifikowani do udziału w programach terapeutycznych oraz personel oddziału. Metody i narzędzia badania W badaniu ewaluacyjnym wykorzystywane będą zarówno metody i narzędzia jakościowe badań społecznych (np. obserwacja i kwestionariusze obserwacji, analiza wytworów uczestników), jak i narzędzia właściwe dla ilościowego podejścia badawczego (różnego rodzaju testy i skale standaryzowane). Charakterystyka proponowanych narzędzi zamieszczona została pod tabelami z programami monitorowania i ewaluacji dla poszczególnych programów terapii. Struktura raportowania W projektowanym badaniu ewaluacyjnym zaplanowane zostało raportowanie. Z uwagi na formatywny charakter ewaluacji przygotowywane będą cztery kwartalne raporty cząstkowe oraz raport końcowy. Terminarz raportowania przedstawia rysunek 2. Rys. 2. Struktura przygotowywania raportów. Źródło: opracowanie własne 163 Wykonawcy działań ewaluacyjnych: Cotygodniowe pomiary dokonywane będą przez wykonawców – osoby prowadzące zajęcia w ramach poszczególnych modułów terapeutycznych. Wskazane w poszczególnych zajęciach narzędzia pomiarowe, przygotowane i powielone w odpowiedniej do liczby uczestników ilości mają na celu określenie zmian w trakcie procesu terapeutycznego pozwolą na weryfikację realizacji założonych celów terapeutycznych. Weryfikacja będzie zachodziła w ramach comiesięcznych spotkań ewaluatorów z wykonawcami oraz po analizie raportu kwartalnego, stanowiąc tym samym ciągły, formatywny charakter procesu ewaluacji. Materiały z procesu ewaluacyjnego przekazane zostaną przez wykonawców ewaluatorom i autorom poszczególnych programów celem umożliwienia im stworzenia raportów kwartalnych i raportu końcowego. Autorzy programów będą uczestniczyć w wybranych zajęciach prowadzonych przez wykonawców. Adresaci wyników bezpośredni: koordynatorzy programu; pacjenci, kadra zarządzająca i personel Oddziału Opiekuńczo-Leczniczego Psychiatrycznego Zakładu Opiekuńczo- Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu; reprezentanci instytucji finansujących ewaluowany program; Urząd Miasta Poznania – przedstawiciele organu prowadzącego; pośredni: osoby niepełnosprawne intelektualnie i psychicznie przebywające w placówkach o charakterze stacjonarnym; personel placówek prowadzących terapię zajęciową oraz fizjoterapię pacjentów niepełnosprawnych intelektualnie i chorych psychicznie; rodziny pacjentów; pracownicy NFZ; badacze terapii zajęciowej. 164 1. Program monitorowania i ewaluacji zajęć z hortikuloterapii Faza programu ewaluacji Cele ewaluacji Do 31 marca 2015 roku Wstępna ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć Ocena nastroju uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Analiza wytworów uczestników zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć Zadania ewaluacyjne i stosowane narzędzia 1. Jednorazowe badanie dyspozycji zajęciowych – skalą MOHO lub inną do testowania dyspozycji zajęciowych 2. Jednorazowe badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej) 3. Systematycznie prowadzona obserwacja próbek czasowych z zajęć, od 30-60 minut – arkusze obserwacyjne uwzględniające zapis aktywności pacjentów 4. Analizowanie wytworów uczestników – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 5. Jednorazowe analizowanie wytworów uczestników – autorski kwestionariusz kryterialnej oceny oryginalności wytworu 6. Formatywne analizowanie ruchów manipulacyjnych pacjentów – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 7. Jednorazowe badanie socjometryczne Forma raportowania Raport kwartalny I 165 Do 30 czerwca 2015 roku Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Analiza wytworów uczestników zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 8. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału. 1. Systematycznie prowadzona obserwacja próbek czasowych z zajęć, od 30-60 minut – arkusze obserwacyjne uwzględniające zapis aktywności pacjentów 2. Analizowanie wytworów uczestników – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 3. Jednorazowe analizowanie wytworów uczestników – kwestionariusz kryterialnej oceny wytworu (projektu) zastosowany przez panel ekspercki 4. Formatywne analizowanie ruchów manipulacyjnych pacjentów – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 5. Jednorazowe badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 6. Trzykrotne zastosowanie list sprawdzających wykonawstwo czynności – doraźnie przygotowywane Raport kwartalny II 166 Do 30 września 2015 roku Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Analiza wytworów uczestników zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć Ocena nastroju uczestników zajęć Do 31 grudnia 2015 roku Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Analiza wytworów uczestników zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć Końcowa ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć autorskie listy sprawdzające 7. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału 1. Systematycznie prowadzona obserwacja próbek czasowych z zajęć, od 30-60 minut – arkusze obserwacyjne uwzględniające zapis aktywności pacjentów 2. Analizowanie wytworów uczestników – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 3. Zastosowanie list sprawdzających poziom zaktywizowania uczestników – doraźnie przygotowywane autorskie listy sprawdzające 4. Jednorazowe badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy Goryńskiej) 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału 1. Zastosowanie list sprawdzających poziom zaktywizowania uczestników – doraźnie przygotowywane autorskie listy sprawdzające 2. Systematycznie prowadzona obserwacja próbek czasowych z zajęć, od 30-60 minut – arkusze obserwacyjne uwzględniające zapis aktywności pacjentów 3. Analizowanie wytworów uczestników – doraźne stosowanie Raporty kwartalny III Raport kwartalny IV 167 Do 15 marca 2016 roku Przygotowanie danych wtórnych do raportu końcowego wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 4. Zastosowanie list sprawdzających poziom zaktywizowania uczestników – doraźnie przygotowywane autorskie listy sprawdzające 5. Jednorazowe badanie dyspozycji zajęciowych – skalą MOHO lub inną do testowania dyspozycji zajęciowych Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału 1. Scalenie uzyskanych wyników 2. Sformułowanie wniosków 3. Sformułowanie zaleceń Raport końcowy W ewaluacji programu hortikuloterapii wykorzystane zostaną następujące narzędzia: 1. Kwestionariusz z baterii MOHO do badania dyspozycji zajęciowych, autorstwa Gary’ego Kielhofnera, w autorskiej adaptacji, nie był dotychczas stosowany w Polsce. 2. UMACL – Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy Goryńskiej, służąca do pomiaru nastroju, rozumianego jako doświadczenie afektywne o umiarkowanym czasie trwania (co najmniej kilka minut), niezwiązane z obiektem lub związane z quasi obiektem, obejmujące trzy wymiary rdzennego afektu: pobudzenie napięciowe, pobudzenie energetyczne, tonus hedonistyczny. UMACL składa się z arkusza, na którym wydrukowanych jest 29 przymiotników. Osoba wypełniająca ma za zadanie określić na czterostopniowej skali (od zdecydowanie tak do zdecydowanie nie) w jakim stopniu każdy z nich opisuje jej obecny nastrój); Test służy do pomiaru nastroju u osób w wieku 16 do 79 lat. 3. Arkusze obserwacji próbek czasowych – własnego autorstwa. 4. Autorskie kwestionariusze do analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej. 5. Listy sprawdzające własnego autorstwa do badania: wykonawstwa czynności oraz 168 poziomu zaktywizowania grupy. 6. Autorska skala socjometryczna do badania integracji i współdziałania w grupie. 7. Autorskie skale do oceny wytworów uczestników zajęć. 169 Program monitorowania i ewaluacji zajęć grupowych z muzykoterapii Faza programu ewaluacji Cele ewaluacji Do 31 marca 2015 roku Wstępna ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć Ocena nastroju uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć, sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć, Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć, sposób przebiegają zajęcia; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. Do 30 czerwca 2015 roku Do 30 września 2015 roku Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć, Zadania ewaluacyjne i stosowane narzędzia 1. Systematyczne badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej); 2. Systematyczne badanie arkuszem obserwacyjnym; 3. Analiza dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej 4. Badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału. Forma raportowania 1. Systematyczne badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej); 2. Systematyczne badanie arkuszem obserwacyjnym; 3. Analiza dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej 4. Badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału 1. Systematyczne badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Raport kwartalny II Raport kwartalny I Raporty kwartalny III 170 Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć, sposób przebiegają zajęcia; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. Do 31 grudnia 2015 roku Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć, Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć, sposób przebiegają zajęcia; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. Do 15 marca 2016 roku Przygotowanie danych wtórnych do raportu końcowego Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej); 2. Systematyczne badanie arkuszem obserwacyjnym; 3. Analiza dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej 4. Badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału 1. Systematyczne badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej); 2. Systematyczne badanie arkuszem obserwacyjnym; 3. Analiza dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej 4. Badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału 1. Scalenie uzyskanych wyników 2. Sformułowanie wniosków 3. Sformułowanie zaleceń Raport kwartalny IV Raport końcowy W ewaluacji programu muzykoterapii grupowej wykorzystane zostaną następujące narzędzia: 1. UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy Goryńskiej, służąca do pomiaru nastroju, rozumianego 171 jako doświadczenie afektywne o umiarkowanym czasie trwania (co najmniej kilka minut), niezwiązane z obiektem lub związane z quasi obiektem, obejmujące trzy wymiary rdzennego afektu: pobudzenie napięciowe, pobudzenie energetyczne, tonus hedonistyczny. UMACL składa się z arkusza, na którym wydrukowanych jest 29 przymiotników. Osoba wypełniająca ma za zadanie określić na czterostopniowej skali (od zdecydowanie tak do zdecydowanie nie) w jakim stopniu każdy z nich opisuje jej obecny nastrój); 2. Arkusz obserwacyjny – oparty na standardowym arkuszu obserwacyjnym do działań muzykoterapeutycznych (autorstwa Kingi Lewandowskiej), obejmujący opis: nastroju, poziomu koncentracji uwagi na zadaniu, poziomu aktywności, motywacji do działania, komunikacji, spontaniczności i kreatywności, psychomotoryki, wskaźników fizjologicznych, sugestii do dalszych sesji; 3. Analiza rozmowy terapeutycznej na poruszane tematy, będące werbalizacją zadań muzykoterapeutycznych opartą o subiektywną ocenę pacjentów; 4. Autorskie kwestionariusze do analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej (analiza wytworów muzycznych pacjentów); 5. Autorska skala socjometryczna do badania integracji i współdziałania w grupie. 172 Program monitorowania i ewaluacji zajęć indywidualnych z muzykoterapii Faza programu ewaluacji Cele ewaluacji Zajęcia 1-9 Wstępna ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; Sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcje życiowe pacjenta (ciśnienie krwi, tętno), sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta Dalsza ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; Sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcje życiowe pacjenta (ciśnienie krwi, tętno), sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta Zajęcia 10-17 Zajęcia 18-26 Dalsza ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; Sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcje życiowe pacjenta (ciśnienie krwi, tętno), sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta Zadania ewaluacyjne i stosowane narzędzia 1. Systematyczne badanie przy pomocy arkuszu obserwacyjnego, 3. Systematyczna analiza dokumentacji filmowej, 4. Systematyczny pomiar ciśnienia krwi, 5. Systematyczny pomiar tętna pacjenta, 6. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału. Forma raportowania 1. Systematyczne badanie przy pomocy arkuszu obserwacyjnego, 3. Systematyczna analiza dokumentacji filmowej, 4. Systematyczny pomiar ciśnienia krwi, 5. Systematyczny pomiar tętna pacjenta, 6. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału. Raport kwartalny II 1. Systematyczne badanie przy pomocy arkuszu obserwacyjnego, 3. Systematyczna analiza dokumentacji filmowej, 4. Systematyczny pomiar ciśnienia krwi, 5. Systematyczny pomiar tętna pacjenta, 6. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału. Raporty kwartalny III Raport kwartalny I 173 Zajęcia 27-34 Do 15 marca 2016 roku Dalsza ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; Sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcje życiowe pacjenta (ciśnienie krwi, tętno), sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta Przygotowanie danych wtórnych do raportu końcowego 1. Systematyczne badanie przy pomocy arkuszu obserwacyjnego, 3. Systematyczna analiza dokumentacji filmowej, 4. Systematyczny pomiar ciśnienia krwi, 5. Systematyczny pomiar tętna pacjenta, 6. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału. Raport kwartalny IV 1. Scalenie uzyskanych wyników 2. Sformułowanie wniosków 3. Sformułowanie zaleceń Raport końcowy W ewaluacji programu muzykoterapii indywidualnej wykorzystane zostaną następujące narzędzia: 1. Arkusz obserwacyjny – oparty na standardowym arkuszu obserwacyjnym do działań muzykoterapeutycznych (autorstwa Kingi Lewandowskiej), obejmujący opis: nastroju, poziomu koncentracji uwagi na zadaniu, poziomu aktywności, motywacji do działania, komunikacji, spontaniczności i kreatywności, psychomotoryki, wskaźników fizjologicznych, sugestii do dalszych sesji; 2. Autorskie kwestionariusze do analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej (analiza wytworów muzycznych pacjentów); 3. Pomiar ciśnienia krwi dla określenia reakcji fizjologicznych na muzykę i wykonywane ćwiczenia; 4. Pomiar tętna dla określenia reakcji fizjologicznych na muzykę i wykonywane ćwiczenia. 174 Program monitorowania i ewaluacji zajęć z teatroterapii Faza programu ewaluacji Do 31 marca 2015 roku Cele ewaluacji Zadania ewaluacyjne i stosowane narzędzia Forma raportowania - sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na rozpoznawanie emocji na twarzy innych osób; - sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. - wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika; - wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach); Raport kwartalny I - badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach) Do 30 czerwca 2015 roku - sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie czy uczestnictwo w zajęciach wpływa na zmianę w osobowości pacjenta; - sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. - analiza prac plastycznych uczestników; - rozmowa terapeutyczna - analiza dokumentacji filmowej; - analiza dokumentacji fotograficznej; - analiza treści „przypominajek” każdego z uczestników spisanych przez prowadzącego; - badanie rozpoznawania emocji na twarzy innych osób Testem PENN; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej; - wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach); - badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach); - analiza prac plastycznych uczestników; - analiza dokumentacji filmowej; - wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika; - wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - rozmowa terapeutyczna; - badanie kwestionariuszem asertywności; - analiza dokumentacji fotograficznej; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej; Do 30 września 2015 roku - sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie czy - wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach); - badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach); - analiza prac plastycznych uczestników; - analiza dokumentacji filmowej; - wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika; Raport kwartalny II Raporty kwartalny III 175 uczestnictwo w zajęciach wpływa na zmianę w osobowości pacjenta; - sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. Do 31 grudnia 2015 roku - sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie czy uczestnictwo w zajęciach wpływa na zmianę w osobowości pacjenta; - sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. Do 15 marca 2016 roku - sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie czy uczestnictwo w zajęciach wpływa na zmianę w osobowości pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpłynęły na zdolności komunikacyjne pacjenta, - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. - wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - rozmowa terapeutyczna; - badanie kwestionariuszem asertywności; - analiza dokumentacji fotograficznej; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej; - analiza zbioru recenzji napisanych przez osoby oglądające pochód; - analiza mandal wykonanych przez uczestników zajęć; - wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach); - badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach); - analiza prac plastycznych uczestników; - analiza dokumentacji filmowej; - wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika; - wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - rozmowa terapeutyczna; - analiza dokumentacji fotograficznej; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej; - analiza arkuszy samooceny wypełnionych przez każdego z uczestników; - wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach); - badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach); - analiza prac plastycznych uczestników; - analiza dokumentacji filmowej; - wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika; - wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - rozmowa terapeutyczna; - analiza dokumentacji fotograficznej; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej; - analiza stanu realizacji postanowień z „przypominajek” ze stycznia 2015r. i notatek prowadzącego dotyczących zauważonych zmian przez grupę u poszczególnych uczestników grupy; Raport kwartalny IV Raport końcowy W ewaluacji programu teatroterapii wykorzystane zostaną następujące narzędzia: 176 1. Lista przymiotnikowa ACL - ACL jest narzędziem przeznaczonym do badania różnych cech osobowościowych. W standardowej wersji zadaniem badanego jest wybranie spośród 300 przymiotników tych, które, jego zdaniem, dobrze go opisują. Można również stosować Listę jako skalę obserwacyjną, polecając wybór przymiotników osobom znającym osobę badaną. Lista Przymiotnikowa pozwala na obliczenie wyników w 37 skalach, wśród których znajdują się skale potrzeb, skale tematyczne, skale analizy transakcyjnej oraz skale twórczości i inteligencji, a także skale kontrolne); 2. UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy Goryńskiej, służąca do pomiaru nastroju, rozumianego jako doświadczenie afektywne o umiarkowanym czasie trwania (co najmniej kilka minut), niezwiązane z obiektem lub związane z quasi obiektem, obejmujące trzy wymiary rdzennego afektu: pobudzenie napięciowe, pobudzenie energetyczne, tonus hedonistyczny. Test obejmujące trzy wymiary rdzennego afektu: pobudzenie napięciowe, pobudzenie energetyczne, tonus hedonistyczny. składa się z arkusza, na którym wydrukowanych jest 29 przymiotników. Osoba wypełniająca ma za zadanie określić na czterostopniowej skali (od zdecydowanie tak do zdecydowanie nie) w jakim stopniu każdy z nich opisuje jej obecny nastrój. 3. Analiza rozmowy terapeutycznej na poruszane tematy, będące werbalizacją zadań muzykoterapeutycznych opartą o subiektywną ocenę pacjentów; 4. Autorskie kwestionariusze do analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej; 5. Autorska skala socjometryczna do badania integracji i współdziałania w grupie. 6. Analiza wytworów uczestników (prac plastycznych, recenzji, treści „przypominajek” każdego z uczestników spisanych przez prowadzącego); 7. Badanie rozpoznawania emocji na twarzy innych osób Testem PENN - The University of Pensylwania Computerized Neuropsychological Test Bartery - Test jest oparty na teście komputerowym, na który składa się 96 kolorowych zdjęć twarzy wyrażających wywołane lub odczuwane emocje: radości, smutku, gniewu, strachu, obrzydzenia oraz twarze pozbawione emocji lub neutralne. Pośród tych zdjęć wyróżnić można osiem o niskiej intensywności i osiem o wysokiej intensywności ekspresji każdej z emocji oraz szesnaście zdjęć twarzy o wyrazie neutralnym. We wszystkich kategoriach emocjonalnych zrównoważono takie bodźce jak: płeć i pochodzenie etniczne. Wśród sfotografowanych twarzy jest 48 mężczyzn i 48 kobiet; 59 to twarze rasy Kaukaskiej, 177 natomiast 37 to twarze przedstawicieli innych ras. Osoby badane są proszone o ocenienie walencyjności każdej ekspresji emocjonalnej bez limitu czasowego); 178 Program monitorowania i ewaluacji zajęć z dogoterapii Faza programu ewaluacji Do końca marca 2015 Do końca czerwca 2015 Zadania ewaluacyjne i stosowane narzędzia Wykonanie systematycznej obserwacji próbek czasowych do analizy aktywności pacjentów podczas zajęć – arkusze obserwacyjne oraz dokumentacja filmowa. Jednorazowe wypełnienie ankiety nt. zachowania pacjentów przez pracowników oddziału – autorski kwestionariusz. Jednorazowe zaznaczenie przez uczestnika na skali VAS nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa – kwestionariusz oceny. Test równowagi – elementy testu Eurofit – jednorazowa ocena. Wypełnienie wraz z pacjentami kwestionariusza w jaki sposób zachowywać się bezpiecznie wobec psa – jednorazowa ocena na podstawie autorskiego kwestionariusza. Wystandaryzowana skala do oceny koordynacji ruchowej – jednorazowa ocena, The Fullerton Advanced Balance (FAB) scale. Cele ewaluacji Forma raportowania Weryfikacja, czy zajęcia Raport kwartalny I wpływają neutralnie bądź pozytywnie na pacjentów (wykluczanie pacjentów, którzy reagują negatywnie). Ocena nastawienia pacjenta do psów oraz zajęć. Sprawdzenie zdolności utrzymania równowagi. Sprawdzenie koordynacji ruchowej. Wykonanie systematycznej Weryfikacja wzrostu obserwacji próbek aktywności zajęciowej czasowych do analizy uczestników. aktywności pacjentów Ocena nastawienia pacjenta podczas zajęć – arkusze do psów i zajęć. obserwacyjne oraz Sprawdzenie czy pacjenci dokumentacja filmowa. wiedzą jak bezpiecznie Jednorazowe wypełnienie zachowywać się w ankiety nt. zachowania stosunku do psa. pacjentów przez Sprawdzenie zdolności pracowników oddziału – utrzymania równowagi. autorski kwestionariusz. Jednorazowe zaznaczenie przez uczestnika na skali VAS nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa – kwestionariusz oceny. Test równowagi – elementy testu Eurofit – jednorazowa ocena. Wypełnienie wraz z pacjentami kwestionariusza Raport kwartalny II 179 Do końca września 2015 Do końca grudnia 2015 Do 15 marca 2016 w jaki sposób zachowywać się bezpiecznie wobec psa. Wykonanie systematycznej obserwacji próbek czasowych do analizy aktywności pacjentów podczas zajęć – arkusze obserwacyjne oraz dokumentacja filmowa. Jednorazowe wypełnienie ankiety nt. zachowania pacjentów przez pracowników oddziału – autorski kwestionariusz. Jednorazowe zaznaczenie przez uczestnika na skali VAS nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa – kwestionariusz oceny. Wystandaryzowana skala do oceny koordynacji ruchowej – jednorazowa ocena, The Fullerton Advanced Balance (FAB) scale. Test równowagi – elementy testu Eurofit. Wykonanie systematycznej obserwacji próbek czasowych do analizy aktywności pacjentów podczas zajęć – arkusze obserwacyjne oraz dokumentacja filmowa. Jednorazowe wypełnienie ankiety nt. zachowania pacjentów przez pracowników oddziału – autorski kwestionariusz. Jednorazowe zaznaczenie przez uczestnika na skali VAS nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa – kwestionariusz oceny. Wystandaryzowana skala do oceny koordynacji ruchowej – jednorazowa ocena, The Fullerton Advanced Balance (FAB) scale. Test równowagi – elementy testu Eurofit. Wypełnienie wraz z pacjentami kwestionariusza w jaki sposób zachowywać się bezpiecznie wobec psa – jednorazowa ocena na podstawie autorskiego kwestionariusza. Opracowanie uzyskanych wyników. Weryfikacja wzrostu aktywności zajęciowej uczestników. Ocena nastawienia pacjenta do psów i zajęć. Sprawdzenie zdolności utrzymania równowagi. Ocen koordynacji. Ocena równowagi Raport kwartalny III Weryfikacja wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników. Ocena nastawienia pacjenta do psów i zajęć. Sprawdzenie zdolności utrzymania równowagi. Ocena sprawności manualnej. Ocen koordynacji. Ocena równowagi Sprawdzenie wiedzy pacjentów nt. bezpiecznych postaw wobec psów. Raport kwartalny IV Raport końcowy Przygotowanie danych wtórnych do raportu 180 końcowego Sformułowanie wniosków końcowych i przygotowanie zaleceń. W ewaluacji programu dogoterapii wykorzystane zostaną następujące narzędzia: 1. Autorski arkusz obserwacji aktywności pacjentów podczas zajęć z dogoterapii – służy do notowania aktywności w poszczególnych częściach zajęć. Możliwy do wypełnienia po obserwacji dokumentacji filmowej. 2. Autorski kwestionariusz nt. zachowania pacjentów pomiędzy poszczególnymi zajęciami z dogoterapii – pracownicy oddziału deklarują czy zauważają zmiany w zachowaniu pacjentów pomiędzy poszczególnymi zajęciami. 3. Skala VAS – ocena nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa. Analogiczna skala wizualna w zakresie od 0 do 10. Pacjenci wskazują swoje nastawienie do psa, oraz do samych zajęć. Jak wskazują autorzy licznych prac, nastawienie pacjentów do zwierząt może znacząco wpływać na różnice w efektach. Pacjenci o nastawieniu negatywnym powinni zaprzestać udziału w zajęciach. 4. Elementy testu Eurofit – służące do oceny zdolności utrzymania równowagi. Poszczególne składowe testu Eurofit zostaną zaadaptowane do potrzeb pacjentów oddziału. 5. The Fullerton Advanced Ballance scale (FAB) – skala służąca do oceny koordynacji pacjentów. Skala polecana szczególnie dla pacjentów starszych jako alternatywna dla skali Berga, pozwala na kompleksową ocenę koordynacji. 6. Autorski kwestionariusz weryfikacji wiedzy nt. bezpiecznych postaw wobec psa. Świadomość form bezpiecznego zachowania z psami znacząco podnosi bezpieczeństwo pacjentów. 181 Program monitorowania i ewaluacji zajęć z usprawniania ruchowego Faza programu ewaluacji Do końca stycznia 2015 Do końca lipca 2015 Zadania ewaluacyjne i stosowane narzędzia Jednorazowe wypełnienie ankiety dotyczącej danych demograficznych (BMI, wiek, rozpoznanie) – dotyczy wszystkich pacjentów Wykonanie pomiaru sprawności fizycznej u wszystkich pacjentów: 1. Europejskim testem sprawności fizycznej (EUROFIT specjalny): pomiar równowagi, siły) 2. Wykonanie pomiaru wytrzymałości z użyciem testu Fullerton- próba 6minutowego marszu 3. Pomiar siły mięśniowej za pomocą dynamometru 4. Pomiar zakresu ruchu w stawach kończyn dolnych i górnych za pomocą goniometru (odwodzenie, zgięcie, rotację zewnętrzną i wewnętrzną- dotyczy kończyn górnych; odwodzenie, zgięcie, wyprost dotyczy stawów biodrowych) 5. Określenie bólu u pacjenta poprzez wskazanie na przygotowanym schemacie (człowieka) miejsca bólu Ponowne wypełnienie ankiety dotyczącej danych demograficznych - BMI dotyczy wszystkich pacjentów 1.Wykonanie pomiaru sprawności fizycznej Europejskim testem sprawności fizycznej (EUROFIT specjalny): pomiar równowagi, siły) Wykonanie pomiaru Cele ewaluacji Forma raportowania Sprawdzenie aktywności fizycznej w zakresie: 1.równowagi, 2.wytrzymałości 3. siły statycznej (dynamometr) w celu kwalifikacji do zajęć ruchowych. Materiał do: dyskusji z prowadzącym terapię fizjoterapeutą wykorzystania w przygotowywanych raportach kwartalnych Sprawdzenie czy u pacjenta występują dolegliwości bólowe, w celu poprawnego doboru usprawniania ruchowego (ćwiczenia indywidualne, grupowe) Dostosowanie do indywidualnych potrzeb trzech zabiegów fizykalnych Wskazanie ograniczeń dotyczących sprawności kończyn górnych i dolnych Obserwacja zmian sprawności fizycznej testem Eurofit w celu indywidualnej weryfikacji zaproponowanego usprawniania ruchowego. Weryfikacja natężenia wysiłku fizycznego Obserwacja zmian dotyczących równowagi Materiał do: dyskusji z prowadzącym terapię fizjoterapeutą wykorzystania w przygotowywanych raportach kwartalnych 182 Do końca grudnia 2015 Do 15 marca 2016 wytrzymałości z użyciem i wytrzymałości testu Fullerton, próba 6 Analiza zmian minutowego marszu występowania bólu u 2. Pomiar siły mięśniowej pacjentów (ewentualne za pomocą dynamometru zmiany programu 3. Pomiar zakresu ruchu usprawniania). w stawach kończyn Analiza zastosowanych dolnych i górnych za zabiegów fizykalnych pomocą goniometru 4. Określenie bólu u pacjenta poprzez wskazanie na przygotowanym schemacie (człowieka) miejsca bólu Ponowne wypełnienie Weryfikacja zmian ankiety dotyczącej danych sprawności fizycznej demograficznych -BMI (równowagi, siły dotyczy wszystkich statycznej, dynamicznej pacjentów oraz wytrzymałości) 1.Wykonanie pomiaru Analiza wpływu sprawności fizycznej zabiegów Europejskim testem fizykoterapeutycznych sprawności fizycznej u wybranych pacjentów (EUROFIT specjalny): Analiza zakresu ruchu pomiar równowagi, siły) Wykonanie pomiaru wytrzymałości z użyciem testu Fullerton, próba 6minutowego marszu 2. Pomiar siły mięśniowej za pomocą dynamometru 3. Pomiar zakresu ruchu w stawach kończyn dolnych i górnych za pomocą goniometru 4. Określenie bólu u pacjenta poprzez wskazanie na przygotowanym schemacie (człowieka) miejsca bólu w stawach kończyn dolnych i górnych za pomocą goniometru Opracowanie uzyskanych wyników Sformułowanie wniosków końcowych i przygotowanie zaleceń Przygotowanie danych wtórnych do raportu końcowego Materiał do: dyskusji z prowadzącym terapię fizjoterapeutą wykorzystania w przygotowywanych raportach kwartalnych Materiał do: dyskusji z prowadzącym terapię fizjoterapeutą wykorzystania w przygotowywanym raporcie końcowym 183 Wykorzystane narzędzia ewaluacyjne: U wszystkich pacjentów zostaną zebrane dane demograficzne (wiek) oraz sprawdzony zostanie wskaźnik BMI. U pacjentów sprawnych ruchowo: 1.Zanalizowana zostanie sprawność fizyczna próbami Europejskiego Testu Sprawności Fizycznej – EUROFIT specjalny. W skład testu wchodzi pomiar : równowagi ciała - składowa koordynacji ruchowej siła dynamiczna - rzut piłką lekarską 2.Wykonany zostanie pomiar siły mięśniowej za pomocą dynamometru - siła statyczna 3. Wykonany zostanie pomiar zakresu ruchu w stawach kończyn dolnych i górnych za pomocą goniometru 4. Sprawdzone zostaną miejsca występowania bólu za pomocą specjalnie przygotowanego schematu TEST FULLERTON: Próba 6-minutowego marszu Próba określa poziom wytrzymałości wysiłkowej. Dla osób korzystających z pomocy ortopedycznych czy potrzebujących pomocy podczas chodzenia może być ona zmieniona na próbę 2-minutowego marszu w miejscu 184 Część III. Program kwalifikacji pacjentów Kwalifikacja pacjentów do programów terapeutycznych W poszczególnych programach podczas kwalifikacji pacjentów do udziału w zajęciach będą rozpatrywane następujące kryteria: Nazwa programu Kryterium kwalifikacji Punktacja Hortikuloterapii Sprawność manualna Zainteresowanie rodzajem zajęć lub umotywowanie do udziału w nich Opinia terapeuty zajęciowego/psychologa z oddziału Możliwość współpracy z pacjentem Zainteresowanie rodzajem zajęć lub motywacja osobista Opinia terapeuty zajęciowego/psychologa z oddziału Możliwość współpracy z pacjentem Zainteresowanie rodzajem zajęć lub motywacja osobista Opinia terapeuty zajęciowego/psychologa z oddziału Możliwość współpracy z pacjentem Zainteresowanie rodzajem zajęć lub motywacja osobista Opinia terapeuty zajęciowego/psychologa z oddziału Reprezentowanie niepełnosprawności w zakresie narządu ruchu Motywacja osobista Opinia lekarza/fizjoterapeuty 1-5 1-5 Muzykoterapii Teatroterapii Dogoterapii Fizjoterapii Ocena sprawności na wyżej wskazanych 1-5 1-5 1-5 1-5 1-5 1-5 1-5 1-5 1-5 1-5 1-5 1-5 1-5 wymiarach dokonywana będzie (w zależności od rodzaju zajęć) przez psychologa, lekarza lub terapeutę zajęciowego w skali 1-5 dla każdego rodzaju badanej sprawności. W przypadku każdego modułu terapeutycznego możliwe jest zdobycie od 3 do 15 punktów. Do zakwalifikowania pacjenta do poszczególnych 185 programów terapeutycznych konieczne jest zdobycie jedynie 5 punktów. Narzędzie skonstruowano w oparciu o założenie zminimalizowania marginalizacji pacjentów z większymi niepełnosprawnościami w celu objęcia programem jak największej liczby pacjentów. PROGRAM KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO HORTIKULOTERAPII (MOŻLIWOŚCI RUCHOWE, UMYSŁOWE, KOMUNIKACYJNE). Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z hortikuloterapii: - rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia (F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub zaburzenia depresyjne nawracające (F33); - sprawność makro- i mikromotoryczna – minimalna, - możliwość współpracy z pacjentem pełna, nieznacznie ograniczona lub ograniczona. Sugerowane kryteria wyłączenia pacjentów z grupy na zajęcia z hortikuloterapii: - możliwość współpracy z pacjentem mocno ograniczona - sprawność fizyczna bardzo mała, - rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73) - rozpoznanie zaburzenia psychicznego organicznego otępienia (F00) 186 PROGRAM KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO MUZYKOTERAPII GRUPOWEJ (MOŻLIWOŚCI RUCHOWE, UMYSŁOWE, KOMUNIKACYJNE). Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z muzykoterapii grupowej: - rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia (F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub zaburzenia depresyjne nawracające (F33); - sprawność makro- i mikromotoryczna – minimalna, - możliwość współpracy z pacjentem pełna, nieznacznie ograniczona lub ograniczona. Sugerowane kryteria wyłączenia pacjentów z grupy na zajęcia z muzykoterapii grupowej: - możliwość współpracy z pacjentem mocno ograniczona, - sprawność fizyczna bardzo mała, - rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73) - rozpoznanie zaburzenia psychicznego organicznego otępienia (F00) PROGRAM KWALIFIKACJI INDYWIDUALNEJ PACJENTÓW (MOŻLIWOŚCI DO RUCHOWE, MUZYKOTERAPII UMYSŁOWE, KOMUNIKACYJNE). Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z muzykoterapii grupowej: - rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia (F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub zaburzenia depresyjne nawracające (F33), rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73), rozpoznanie zaburzenia psychicznego organicznego otępienia (F00); - sprawność makro- i mikromotoryczna – minimalna; - możliwość współpracy z pacjentem pełna, nieznacznie ograniczona, ograniczona lub mocno ograniczona, - sprawność fizyczna bardzo mała. Brak kryteriów wyłączenia z oddziaływań indywidualnych. 187 PROGRAM KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO TEATROTERAPIII (MOŻLIWOŚCI RUCHOWE, UMYSŁOWE, KOMUNIKACYJNE). Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z teatroterapii: - rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia (F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub zaburzenia depresyjne nawracające (F33); - sprawność fizyczna pełna lub nieznacznie ograniczona; - możliwość współpracy z pacjentem pełna lub nieznacznie ograniczona. Sugerowane kryteria wyłączenia pacjentów z grupy na zajęcia z teatroterapii: - możliwość współpracy z pacjentem ograniczona - możliwość współpracy z pacjentem mocno ograniczona - sprawność fizyczna bardzo mała, - rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73) - rozpoznanie zaburzenia psychicznego organicznego otępienia (F00) 188 PROGRAM KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO DOGOTERAPII Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z dogoterapii: - rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia (F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub zaburzenia depresyjne nawracające (F33); rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73) - sprawność fizyczna pełna, nieznacznie lub mocno ograniczona; - możliwość współpracy z pacjentem pełna, nieznacznie lub mocno ograniczona - brak alergii na psa Kryteria wyłączenia pacjentów z grupy na zajęcia z dogoterapii: - alergia na psa - brak akceptacji psa ze strony pacjenta (agresja, lęki) 189 Część IV. Materiały potrzebne do przeprowadzenia działań terapeutycznych Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z Horticuloterapii w okresie grudzień 2014 – kwiecień 2016 L.p Rodzaj materiału Jednostka miary Ilość w jednostkach miary 1 bejca do drewna bibuła kolorowa (różne kolory) blok milimetrowy (A4) blok techniczny A3 (biały) blok techniczny A4 (biały) blok techniczny A4 (kolorowy) bloki rysunkowe A4 brokat w sprayu SREBRNY brokat w sprayu ZŁOTY brystol biały, 70x100cm brystol kolorowy, 70x100cm (kolory: zielony, brązowy, czarny, niebieski, granatowy) bryt tkaniny (pas tkaniny) cukier deska do krojenia (kuchenna, średniej wielkości) deska do rysunku, B2 na sztalugę opakowanie (0,45l) 5 opakowań sztuka 60 sztuk sztuka 20 sztuk sztuka 40 sztuk sztuka 40 sztuk sztuka sztuka 40 sztuk 140 sztuk opakowanie 3 sztuki opakowanie 3 sztuki np.. Rust-Oleum dekoracyjna farba z brokatem AE0210001E8 Glitter Silver np.. Rust-Oleum dekoracyjna farba z brokatem sztuka 200 sztuk brystol B1 100x70cm - 250g/m2 sztuka metr bieżący (ok.140cm) kilogram 100 sztuk 10 metrów bieżących 5 kilogramów brystol B1 100x70cm - 250g/m2 tkaniny o różnej przepuszczalności światła, w różnych wzorach/kolorach sztuka 5 sztuk sztuka 20 sztuk sztuka 20 sztuk sztuka 8 sztuk sztuka 20 sztuk 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 dłutko do linorytu i drzeworytu 16 (graficzne) donica balkonowa drewniana, rozmiar 17 min. 40x20cm donica ceramiczna, 18 rozmiar min. Uwagi różne kolory (min. 5 różnych kolorów) wymiar 52cm x 72cm (B2) Dłutko do linorytu i drzeworytu (graficzne), proste-kątowe 90˚ szerokość wynosi 4mm. Rączka drewniana w kształcie gruszki, lakierowana. Całkowita długo dłutka ok.145mm, dług. Rączki ok. 60 mm rozmiar 40cmx20cmx30cm, waga 3,2 kg, np. donica balkonowa surfinia, producent: sobex kolor naturalny, rozmiar 220mmx250mm, waga 4,2kg 190 22cmx25cm drut stalowy (miękki 19 fi 0,90 mm) 20 dziurkacz Epson papier foto półbłyszczący Premium A4 20 21 arkuszy farba akrylowa w tubce - min. 10 22 kolorów farby akwarelowe (zestaw min.12 23 kolorów) farby do drewna 24 (różne kolory, min.10) flamastry (w komplecie min. 4 25 kolory) folia aluminiowa, 26 20m 27 gąbka do naczyń 28 gąbka florystyczna 29 gips ceramiczny 30 glina 31 gorczyca gotowe półfabrykaty drewniane (do 32 złożenia) 33 grabie 34 groch grys biały / żwir 35 ogrodowy 36 gumka do mazania 37 gumki chlebowe guziki różnej 38 wielkości gwoździe (różnej 39 wielkości) 40 kalka techniczna Kamiennie płaskie 41 (otoczaki) duże Kamiennie płaskie 42 (otoczaki) małe 43 karimata kartki papieru białego 44 (ksero) karton klapowy do 45 składania 46 katalog roślin szpula/szt. sztuka 5 sztuk/szpul 3 sztuki opakowanie (20 arkuszy w opakowaniu) 20 opakowań 100 ml/tubka 600 sztuk komplet (min. 12 kolorów) 40 sztuk opakowanie (0,25l) 10 opakowań sztuka (4 szt. w opakowaniu) 40 opakowań opakowanie (20m) sztuka (10 szt. W opakowaniu) sztuka kilogram kilogram, (opakowanie 10kg) 0,5kg/opakowanie sztuka sztuka min. 20m długości szeroka paleta barw (kolory podstawowe + kolory natury), każdy z 10 kolorów po 60 szt. (po 3 tubki na uczestnika) 5 opakowań 10 opakowań 20 sztuk 40 kilogramów 3 opakowania po 10kg 5 opakowań (po 0,5kg) kształt: cegła (piankowa), wymiary pianek 23x11 cm, wysokość 8 cm 30 sztuk 5 sztuk 10 kilogramów (rozmiar, min. 30cmx30cm) opakowanie (22kg) sztuka sztuka opakowanie/50 szt. różnej wielkości komplet (550szt.różnego rodzaju) arkusz 1 opakowanie 20 sztuk 20 sztuk min. 20kg w opakowaniu opakowanie (10kg) 1 opakowanie opakowanie (10kg) sztuka 1 opakowanie 20 sztuk opakowanie - 500szt. 5 opakowań sztuka sztuka 20 sztuk 2-3 sztuki kilogram 5 opakowań 5 kompletów 20 arkuszy komplet FIXA, 550 szt. min. 10kg, kolorowe lub jednobarwne wg uznania min. 10kg, kolorowe lub jednobarwne wg uznania Rozmiar: 395x300x340mm Klapowy najbardziej popularny 191 47 48 49 50 51 ogrodowych (min. 2 różne wydania) klej do kamienia klej do papieru w sztyfcie klej WIKOL w tubce, 40 ml klipsy do mocowania papieru do sztalugi knot do świec min. gr. 2,5mm (lub sznurek bawełniany) 52 kombinerki 53 konewka kosz na kwiaty, 54 wiklinowy kuweta malarska, poj. 55 1l 56 lakier do drewna lakier ochronny do 57 drewna lampa ze światłem 58 białym 59 linka ekspozycyjna 60 61 62 63 64 65 66 opakowanie (15kg) 1 opakowanie sztuka 80 sztuk 40ml/opakowanie 40 opakowań sztuka 50 sztuk szpula 4 szpule sztuka sztuka 5 sztuk 5 sztuk sztuka 10 sztuk sztuka litr (w opakowaniu 2,5l) 5 sztuk 5 opakowań opakowanie (0,8l) 4 opakowania sztuka metr sztuka 12 metrów łańcuch żarówek (Oświetlenie ogrodowe led, żarówki, łańcuch) sztuka/1 łańcuch łopata sztuka małe śrubki z oczkiem lub opakowanie spinaczy na zawieszki sztuka marker permanentny czarny okrągła końcówka sztuka młotek ciesielski sztuka naczynie szklane, 4l sztuka nakrętki na słoiki (białe lub złote) opakowanie (100szt.) narzędzia rolnicze, 67 drewniane, małe nasiona (różne 68 rodzaje) 69 nawozy do zasilania 70 nożyczki 71 nóż do tapet, 18mm obudowa gliniana do 72 zniczy sztuka (4 szt. w zestawie) 5 łańcuchów 5 sztuk 2 szt. na sztalugę szczypce uniwersalne 200mm, np. typ SILVERSTAR SV40012 kształt dowolny Oświetlenie ogrodowe led, żarówki, łańcuch. Opis szczegółowy: Lampki LED do ogrodu. Pięknie oświetlają dom, namiot lub ogród na Święta i nie tylko. pasuje do pozycji BA19207, BA19208 energooszczędne żarówki - transformator IP 44 230 V 24 V - GS - 50 diod LED 3,0 V / 0,02 A = 3 W pobór mocy - kabel 3m, czarny - całkowita długość 7m - system rozszerzalny - w komplecie kabel z zasilaniem 100 sztuk 40 sztuk 5 sztuk 5 sztuk 1 opakowanie 4 zestawy rodzaj i wielkość - dowolna poj. min. 4l min.65 mm (wielkość), złote lub białe opis: Zestaw narzędzi rolniczych wykonany z drewna. Wielkość narzędzi: 45 cm 0,01kg/opakowanie 100 opakowań kilogram/opakowanie 10 opakowań sztuka 20 sztuk sztuka 5 sztuk sztuka 40 sztuk 192 73 ocet pastele olejneopakowanie min. 24 74 kolory 75 ołówek papier kolorowy do 76 pakowania prezentów papier pakowy szary 77 w arkuszach papier samoprzylepny A4 biały 100szt. 78 nacięty papier ścierny 79 (arkusz) parafina kosmetyczna - BEZZAPACHOWA 80 400ml 81 klej do butów Pattex pędzel nylonowy 82 płaski szeroki 5 cm pędzle do akwareli (min.4 szt w 83 opakowaniu) 84 piasek 85 pineski Pióra naturalne barwione (różne 86 kolory) pistolet klejący z 87 wkładami plastikowa siatka rabatowa, małe oczko 7x7mm - 1,2x50m, 88 zielona 89 podłoże uniwersalne podobrazia bawełniane ART 90 CREATIVE podstawki pod knot 91 (blaszane) 92 rafia naturalna rośliny na skalniak 93 (min. kilka rodzajów) sadzonki kwiatów i 94 ziół (różne rodzaje) 95 sekator nożycowy skrzynie inspektowe do wysiewu kwiatów i 96 ziół słoik z zakrętką (pojemność: 1 litr) – 97 Kilner 98 słoiki szklane z litr opakowanie (24 kolory) sztuka rolka 100 szt. w opakowaniu 3 litry 40 opakowań 40 sztuk 10 rolek w różnych kolorach 20 opakowań opakowanie/100szt. 1 opakowanie sztuka/arkusz 20 arkuszy opakowanie 400ml 50 ml/opakowanie 40 opakowań 30 opakowań sztuka 20 sztuk komplet (4 szt. w opakowaniu) 10kg/opakowanie 20 sztuk 1 opakowanie opakowanie/50 szt. opakowanie/kilka sztuk 10 opakowań 10 opakowań w różnym kolorze sztuka 2 sztuki rolka (1,2x50m) 50 litrów w opakowaniu 1 rolka sztuka 100 szt. w opakowaniu opakowanie/1 warkocz (ok.1 kg) sztuka lub opakowanie minimum 24 kolory w opakowaniu, po 2 opakowania na uczestnika wzory świąteczne 1 opakowanie na uczestnika (tj.100 arkuszy) Papier ścierny Atlas P40-arkusz A257 225x275mm 1 szt. na uczestnika wysoka główka do podparcia łańcucha, tzw. beczułki 10 opakowań 20 sztuk wielkość 30x50cm 1 opakowanie 1 opakowanie 15 sztuk/op. sztuka sztuka 100 sztuk 3 sztuki sztuka 5 sztuk sztuka sztuka 20 sztuk 50 sztuk np. Fiskars Sekator nożycowy 9634 Wymiary skrzyni UNI: dł.1,36m,szer.1,0m,wys.0,22m,waga32kg, konstrukcja ocynkowana (profile o gr. Do 1,5mm), szkło szklarniowe typu Helios (grubość 4mm) np.. KILNER, Słoik z zakrętką (pojemność: 1 litr) – 193 99 100 101 102 nakrętką 0,5l słoiki szklane z nakrętką 0,75l słoma słój szklany 1l sól sztuka 60g w opakowaniu sztuka kilogram 103 styropian metr kwadratowy 104 sucha fasola kilogram pastele suche opakowanie min. 12 opakowanie (12 105 kolorów kolorów) susz kwiatowy (kilka 106 rodzajów) opakowanie 80g szary papier do pakowania arkusz (10szt. W 107 (70x100cm) opakowaniu) szczotka ulicówka 60 cm z drewnianym 108 trzonkiem (Duża ) sztuka szklany trójkąt do 109 rozczepiania światła sztuka sznurek JUMATEX 110 KONOPNY 0,5kg/szt. szpachelka (min. 111 4cm) sztuka 112 szpadel sztuka 113 sztalugi malarskie sztuka tablica korkowa duża 114 (min. 90x120 cm) sztuka tablice korkowe 115 (min.60x90cm) sztuka 116 tabliczki drewniane sztuka taśma miernicza do 117 10m sztuka 118 taśma pakowa sztuka utrwalacz do farby 119 akrylowej 180ml w opakowaniu 120 wata opakowanie wiadro (średniej 121 wielkości) sztuka wieszak druciany (na sztuka (100 szt. w 122 ubrania) opakowaniu) włóczka (motek 123 kilka kolorów) sztuka 124 worek płócienny sztuka wstążeczki (kolorowe, 125 różne wzory) metr 126 wypalarka do drewna sztuka zakrętki do słoików 127 (min. wielkość 8,2cm) 10 szt. w opakowaniu zapałki (małe opakowania, 128 klasyczne) opakowanie zestaw 12 pędzli opakowanie (min.12 129 nylonowych szt.) 50 sztuk 10 opakowań 10 sztuk 3kg metr kwadratowy 10kilogramów 40 opakowań minimum 12 kolorów w opakowaniu, po 2 opakowania na uczestnika 10 opakowań 10 opakowań 5 sztuk 5 sztuk 5 sztuk 20 sztuk 5 sztuk 20 sztuk 1 sztaluga na uczestnika 2 sztuki 5 sztuk 30 sztuk 5 sztuk 5 sztuk 5x15 rozmiar: 48x66, brązowa kauczuk 5 opakowań 3 opakowania 5 sztuk 1 opakowanie 10 sztuk (motków) 20 sztuk gramatura i rodzaj bez znaczenia 20 metrów 2 sztuki Wypalarka LUTOWNICA do drewna i skóry + 22 grotów, Dane techniczne: moc 30W, temperatura 275°C, zasilanie 230V 10 opakowań 10 opakowań 20 sztuk 1 opakowanie na uczestnika (okres 17 miesięcy) 194 zestaw noży kuchennych (min.5 130 sztuk) 131 ziarna zbóż ziele angielskie całe 132 (15g w opakowaniu) 133 żwir komplet (min. 5 szt.) kilogram 1 komplet 5 kilogramów opakowanie 5 opakowań kilogram 5 kilogramów dowolny materiał, wg uznania prowadzącego 195 Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z Muzykoterapii w okresie grudzień 2014 – kwiecień 2016 L.p 1. Rodzaj materiału Kartki papieru białego (ksero) 2. Ksero 3. Bindowanie Jednostka miary opakowanie 500szt. Ilość w jednostkach miary Uwagi 10 opakowań jedna strona 5000 jeden śpiewnik 70 stron 15 ksero umożliwi stworzenie arkuszy obserwacyjnych oraz śpiewników dla uczestników bindowanie umożliwi zrobienie śpiewników dla uczestników 196 Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z Teatro-terapii w okresie grudzień 2014 – kwiecień 2016 L.p Rodzaj materiału Jednostka miary Ilość w jednostkach miary 1. Flamastry czarne sztuka 50 2. Arkusz białego papieru – wielkość A2 arkusz 2 3. Zestaw 30 – kolorowy flamastrów opakowanie 10 4. Brystol biały A3 Sztuka 50 5. Nożyczki sztuka 20 6. Kolorowe sznurki (czerwony, czarny, niebieski, zielony, żółty, fioletowy, biały, beżowy, różowy, brązowy) Rolka (25m) z każdego koloru 7. Tektura formatu A2 sztuka 4 8. Piłka z materiału sztuka 2 9. Karty ze zdjęciami różnych zwierząt (pies, kot, papuga, wróbel, gołąb, zebra, lew, tygrys, żyrafa, słoń, struś, lama, puma, i inne…) sztuka 40 różnych 10. Film video z nagranymi różnymi zwierzętami wydającymi różne odgłosy płyta 1 11. Gotowe maski różnych zwierząt sztuka 30 różnych 12. Papier fotograficzny (do wydruku zdjęć) Opakowanie po 100sztuk 10 13. Blok techniczny Biały A4 blok 20 14. Klej biurowy 15. Papier kolorowy samoprzylepny (zeszyty z kartkami różnych kolorów – wymiar A4) Opakowanie po 50 arkuszy 25 16. Film video z nagraniem pokazu sztucznych ogni z Sylwestra 2014 z Dubaju płyta 1 17. Kolorowe wstążki i tasiemki atłasowe rolka 30 wstążek 30 atłasowych 18. Krepa w różnych kolorach sztuka 50 19. Taśma klejąca sztuka 20 20. Kawałki różnokolorowych materiałów (różnej wielkości – od 30x30cm do 1,5x1,5m) sztuka 100 21. Flipchart sztuka 1 22. Biały papier do flipchartów Zestaw 5 23. Biały brystol A2 sztuka 40 Uwagi 5 rolek z każdego koloru (łącznie 100) Papier fotograficzny 10x15cm, opakowanie 100szt., Epson 20 różne kolory 197 24. Kolorowe gazety – różne sztuka 150 Mogą być używane, do kupienia w kartonach np. na allegro 25. Różnokolorowe włóczki Rolka 25 m 1 Po jednej z różnych kolorów (np. zielona, czerwona, fioletowa, niebieska, pomarańczowa, żółta, różowa, brązowa, granatowa, czarna, biała, srebrna, szara, złota) 26. Skrawki różnokolorowych materiałów (wielkość pojedynczej sztuki - nie większa niż 30 cm x 30 cm) sztuka 50 27. Klej – który sklei również materiał z papierem sztuka 15 28. Zszywasz biurowy sztuka 5 29. Zszywki opakowanie 10 30. Dziurkacz biurowy sztuka 15 31. Pisaki do pisania po materiale / ubraniach sztuka 20 32. Papier kolorowy Zeszyt 25 33. Szary papier o długości 2m i na 1,5m sztuka 21 34. Marker czarny sztuka 40 35. Markery permanentne – 12 kolorów w opakowaniu opakowanie 4 36. Karton (o wymiarach 1,5m, 1,5m, 1m) sztuka 17 37. Papier kolorowy samoprzylepny (arkusze zeszyt A3) – zeszyt różnokolorowy 15 38. Blok techniczny A5 - biały blok 15 39. Blok techniczny A3 - biały blok 25 40. Farby plakatowe – opakowanie 14 kolorów opakowanie 10 41. Kubeczki do wody do farb plakatowych sztuka 15 42. Pędzle do malowania farbami plakatowymi sztuka 20 43. Pastele – opakowanie wielokolorowe (50- opakowanie kolorów) 15 44. Papier ksero 20 ryza Każdy z uczestników będzie przygotowywał konfetti w trakcie zajęć, dlatego po jednym dla każdego. Poza tym będą one używane na innych zajęciach również. 198 45. Kredki do malowania na twarzy i ciele – zestaw różnokolorowy zestaw 5 46. Karton o wymiarach 1x1x1m sztuka 1 47. Przedmioty do zajęć 2 w marcu 2015r.(temat: moje zmysły) - (jabłko, pomarańcza, łyżeczka, piasek, liść, grzebień, kawałek materiału, ziemniak, gąbka do naczyń, kawałek plasteliny, długopis, worek foliowy, folia aluminiowa, tulipan, ryż, zakręcona tubka pasty do zębów, patyczek, gumka do włosów, szklana kulka dunia….) 48. 50 kawałków różnego koloru materiału o wielkości 1x1 metr sztuka 50 49. lustro stojące, tak aby osoby mogły widzieć całą swoją sylwetkę Sztuka 2 50. lustro mniejsze, które można postawić na sztuka stoliku – takie aby było widać w nich twarz i ramiona 4 51. Czarne przepaski na oczy sztuka 15 52. Taca o wymiarach 70cmx30cm Sztuka 1 53. Artykuły do ćwiczeń 2 w marcu 2015 (temat: moje zmysły) – (laską wanilii, cynamonem, imbirem, owocem goi, musztardą, cukrem, solą, bananem, pomidorem, żurawina, czosnek, cebula) 54. mocny, rozciągliwy materiał o wymiarach sztuka 3x3 metry 1 55. Kolorowy materiał 2x2 m – każdy uczestnik dostaje 1 kawałek materiału, każdy w innym kolorze sztuka 20 56. Kolorowe kartki A5 (czerwone, żółte, zielone) sztuka 150 z każdego koloru 57. Długopisy sztuka 30 58. Bloczek karteczek 500sztuk o wymiarach bloczek ok. 7cmx7cm 1 59. Pisaki czarne (mające cieńsze końcówki do pisania niż flamastry) sztuka 30 60. Szary papier – duże arkusze (papier pakowy 100x130cm) – 200 arkuszy Paczka – po 200 arkuszy 1 61. Film video z nagraniami różnych pochodów karnawałowych z Rio i Wenecji płyta 1 Po jednym z każdego Po jednej sztuce na pacjenta – w odniesieniu do owoców lub warzyw. Musztarda – 1 słoik na grupę. po 10 z każdego koloru, dla każdego uczestnika 199 62. Brokat (srebrny, złoty, niebieski, czerwony, zielony) opakowanie 25 10 opakowań z każdego koloru (do przyozdabiania kartek i masek oraz strojów do przedstawień) 63. Różnokolorowe pióra opakowanie 7 Piórka do dekorowania wykonanych kartek świątecznych i masek, do kupienia w sklepach z materiałami do decupag’u 64. Zestaw różnokolorowych pisaków opakowanie 10 65. Ubrania używane Paczka 40 kg 2 Kupowane na kg 67. Przebrania karnawałowe różne 20 różne 68. Kredki bambino – opakowanie 24 – kolorowe opakowanie 15 69. Kredki ołówkowe – opakowanie 24 kolory opakowanie 15 70. Temperówka sztuka 5 71. Kolorowe woreczki na konfetti (wielkość sztuka woreczka ok. 15x10cm) 15 72. owoce do sałatek (banan, pomarańcze, kiwi, jabłka, winogrona) Gotowa sałatka jarzynowa – 2 kg 0,5 kg 73. Miski na sałatki sztuka 6 74. Deski do krojenia Sztuka 6 75. Sztućce (noże, widelce, łyżki, łyżeczki Zestaw 15 76. Plastikowe naczynia, kubki, sztućce Zestawy po 10 sztuk 10 77. Chleb Pokrojony opakowanie 4 Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD 78. Ser, wędlina 1,5 kg sera 1,5 kg wędlin Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD 79. Taca wymiary 50cm / 20cm Sztuka 4 Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD 80. Napoje 1,5 l woda niegazowana Soki – 1l 10 butelek wody 10 opakowań soku Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD 81. Kawa, herbata Herbata – 1 opakowanie Do 4 zajęć w sierpniu opakowanie po herbaty 2015 POCHÓD 100 torebek 1 opakowanie kawy Kawa rozpuszczalna – 250g 0,5 kg z każdego owocu Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD Opakowanie gotowej sałatki 2 opakowania jarzynowej 1kg 200 82. Serwetki - kolorowe opakowanie 10 Jednorazowe 83. Serwetki – kolorowe z motywem z Bożego Narodzenia opakowanie 2 jednorazowe 84. Samoprzylepne narożniki do zdjęć – opakowanie 240szt Opakowanie 6 85. Gotowe albumy do zdjęć – papierowe na zdjęcia 10x15 Sztuka 32 86. Cienkopisy do opisu zdjęć sztuka 10 87. Maski (z motywami zwierząt i postaci) sztuka 20 88. Maski karnawałowe - różne sztuka 20 89. Miecze, tarcze plastikowe lub tekturowe sztuka 15 90. Różnokolorowe papeterie z kopertami Opakowanie po 8 sztuk 3 91. Cienkopisy – różne kolory – opakowanie 20szt Opakowanie po 20 sztuk 4 92. Naklejki samoprzylepne z motywami z Bożego Narodzenia Bloczek A4 10 93. Blok techniczny z kolorowymi kartkami Blok A4 5 94. Papierowe torebki na prezenty z motywami z Bożego Narodzenia Sztuka 17 95. Przebranie Świętego Mikołaja (Gwiazdora) z workiem na prezenty sztuka 3 96. Obrus świąteczny z motywem z Bożego Narodzenia duży (wymiary 2m/1,5m – wielorazowy) sztuka 1 97. Sianko opakowanie 1 98. Barszcz opakowanie Gorący Kubek 20 99. Kubki do barszczu sztuka 16 100. Kawa i herbata Opakowanie 100 torebek – herbaty Kawa rozpuszczalna – 250g 15 mieczy 15 tarczy Mały rozmiar Do zajęć 3 z grudnia 2015 1 opakowanie herbaty 1 opakowanie kawy 101. Paszteciki z kapustą i grzybami sztuka 38 Do zajęć 3 z grudnia 2015 102. Pierniczki Opakowanie 200 gramowe 5 Do zajęć 3 z grudnia 2015 103. Listwy drewniane Sztuka o długości 1,5 5 Szerokość 5-7 cm, grubość 2-3cm 104. Szara włóczka rolka 2 105. Kolorowa tektura Kartka A3 20 201 106. Igły Opakowanie 55 sztuk (różnej wielkości) 1 107. Gumka z metra Sztuka 1m 30 108. Nici – różne kolory szpulka 15 109. Styropian fasadowy 20cm Opakowanie po 6 sztuk 2 110. Styropian fasadowy 15cm Opakowanie po 6 sztuk 2 111. Nóż termiczny do cięcia styropianu sztuka 3 112. Pędzle różnej grubości komplet 4 sztuk 8 113. Papier ozdobny do drukowania zaproszeń Opakowanie po 200 sztuk 1 114. Koperty na zaproszenia Opakowanie po 200 sztuk 1 115. Znaczki pocztowe sztuka 100 116. Kartony różnej wielkości sztuka 10 117. Taśma klejąca dwustronna sztuka 10 118. Kartony o wielkości 10x10x10cm sztuka 15 119. Gotowe dyplomy do wypisania dla uczestników uznające zdolności artystyczno-teatralne sztuka 15 120. Różnokolorowe balony Opakowanie po 100 sztuk 1 121. Gumki recepturki Paczka po 100 sztuk 2 122. Mapa Owińsk – prosta sztuka 1 Do mocowania masek – szerokość 1cm 202 Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych - dogoterapeutycznych w okresie grudzień 2014 – kwiecień 2016 L.p Rodzaj materiału Jednostka miary Ilość w jednostkach miary Uwagi 1 Farby plakatowe opakowanie 10 8 kolorów 2 Pędzle sztuka 30 średniej wielkości 3 Brystol rozmiar A1 sztuka 30 jasny kolor 4 Flamastry opakowanie 10 24 kolory 5 Smaczki dla psa opakowanie 34 opakowanie ok. 250 g 6 Masa solna (mąka, sól, woda) kg 4 przygotowane wcześniej przez prowadzącego 7 Glina rzeźbiarska 8 Plastelina opakowanie 12 sztuk 20 9 Gra Memory z rasami psów sztuka 2 firmy Alexander 10 Kredki ołówkowe opakowanie 10 24 kolory 11 Papier A4 ryza 5 12 Folia do laminarki opakowanie 2 13 Blok techniczny (A4) sztuka 10 14 Włóczka kłębek 20 różne kolory 15 Piłki sensoryczne sztuka 10 średnica 10 cm 16 Hula-hop sztuka 10 17 Długopisy sztuka 10 18 Taśmy Teraband sztuka 10 19 Worki z grochem sztuka 10 20 Groch opakowanie 0,5 kg 1 21 Fasola opakowanie 0,5 kg 1 22 Kasza manna opakowanie 0,5 kg 1 23 Krepa Sztuka (rolka) 20 różne kolory 24 Kamienie sztuka 50 różnej wielkości, zebrane przez prowadzącego opakowanie 520 g 10 laminarkę prowadzący zapewnia we własnym zakresie żółte oraz czerwone 203 Sprzęty potrzebne do oddziaływań terapeutycznych. Wymienione w tabeli sprzęty zastosowane zostaną we wskazanych w kolumnie czwartej modułach. Jednak w niektórych przypadkach wybrane urządzenia przydatne będą również w innych modułach. Lp. 1. Nazwa sprzętu Pendrive 8G 2. Głośniki możliwością podłączenia komputera Charakterystyka z do 3. Aparat fotograficzny – cyfrowy 4. Drukarka atramentowa z możliwością czytelnego drukowania zdjęć Szybkość odczytu: 18 MB/s Szybkość zapisu: 5 MB/s Subwoofer Wyjście słuchawkowe Zasilanie (V): 220 - 240V Zdalne sterowanie: (pilot przewodowy) Do użytku przez pacjentów prosty w obsłudze, zerokokątny obiektyw, 14 megapikselowy sensor, cyfrowa stabilizacja obrazu, duży ekran LCD (3 cale, rozdzielczość 230,400 punktów) Drukowanie atramentowe na żądanie (piezoelektryczne) Minimalna wielkość kropel 3 pl Technologia tuszów Dye Ink Rozdzielczość drukowania 5.760 x 1.440 DPI Szybkość druku ISO/IEC 24734 9 Str./min. Monochromatyczny, 4,5 Str./min. Kolor Maksymalna szybkość druku 33 Str./min. Monochromatyczny (papier zwykły), 15 Str./min. Kolor (papier zwykły) Rozdzielczość skanowania 1.200 DPI x 2.400 DPI (poziomo x Moduł Horticuloterapia Sztuk 5 Horticuloterapia 1 Horticuloterapia 4 Horticuloterapia 1 Uwagi 204 5. Drukarka laserowa 6. Ekran projekcyjny 7. Program, projektowania komputerowego ogrodów do pionowo) Typ skanera czujnik kontaktowy obrazu (CIS) Formaty papieru A4, A5, A6, B5, C6 (koperta), DL (koperta), Nr 10 (koperta), Letter, 9 x 13 cm, 10 x 15 cm, 13 x 18 cm, 13 x 20 cm, 20 x 25 cm, 100 x 148 mm, 0.6729166666666666, Legal Automatyczny podajnik dokumentów Prędkość drukowania (28str./min.), Wejście USB 2.0, Możliwość wydruku dwustronnego, Rozdzielczość wydruku: 600 x 600 dpi (rozdzielczość interpolowana 1200 x 1200), Procesor 400 MHz, Pamięc standardowa 32MB Kolor biały Wymiary powierzchni projekcyjnej - 200 x 200 cm Format obrazu 1:1 Kąt widzenia : 120° Tył ekranu czarny - nie przepuszcza światła Rzut z góry, Wizualizacja 3D, Biblioteka roślin, Symulacja wzrostu, Import plików 2D i 3D, Modelowanie terenu, Lista roślin, Horticuloterapia 1 Horticuloterapia 1 Horticuloterapia 1 205 8. Sprzęt grający wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB - 9. Kamera cyfrowa 10. Statyw do kamery Zmiany sezonowe, Tekstury bylin, Symulacja zacienienia, Import materiałów, Rozbudowane modelowanie terenu, Edytor roślin, Dwa stanowiska. Wzmacniacz klasy D o mocy 50W x 50W i 2 x 2-drożne głośniki Źródła: CD, USB, RDS AM / FM radio, iPod dock, Bluetooth Kompatybilność: MP3 / WMA / WAV / FLAC / AAC Odtwarza iPad przez USB lub iPod, iPhone przez iPod dock, CD, włącznie z MP3 / WMA, MP3, MPEG4, WMA, WAV, ACC, FLAC z USB i DLNA Pilot zdalnego sterowania w zestawie Rozdzielczość zapisu – minimum 1920 x 1080i – FullHD SteadyShot z Aktywnym Trybem, optyczny stabilizator obrazu Balans bieli - utomatyczny, zapamiętywany po naciśnięciu, plener, pomieszczenie Wyjścia, wejścia: mikrofonowe, USB, Wyjścia, wejścia obrazu – HDMI Funkcja blokady nóg ułatwiająca rozkładanie i składanie Pokrowiec w komplecie Horticuloterapia 1 Horticuloterapia 4 Horticuloterapia 4 206 11. Przenośny sprzęt grający typu bombox 12. Reflektor sceniczny z białym światłem 13. Reflektor z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła Mikrofon bezprzewodowy 14. 15. Mikrofon bezprzewodowy nagłowny odtwarzane formaty CD, CD-R, CD-RW, MP3, WMA dźwięk stereo wyjście słuchawkowe odtwarzacz CD z odczytem plików MP3 port USB Technologia HDAP (High Definition Audio Performance) Pokrętło głośności Volume wpływające na poziom sygnału na wyjściu 1/4 TRS (wyjście duży Jack) Trwałe metalowe sitko zabezpieczające kardioidalną wkładkę dynamiczną stanowiącą serce mikrofonu. odbiornik SR 40 MINI2, dwa doręczne nadajniki HT 40 MINI zakres częstotliwości – 548…865 MHz liczba częstotliwości nośnych 960 liczba presetów – 12 nadajnik – wejście liniowe: 6016000 Hz moc wyjściowa – 10mW czułość – 1,6 mV/Pa Horticuloterapia 1 Horticuloterapia 2 Teatroterapia 2 Teatroterapia 2 Teatroterapia 4 W zestawach zwykle są dwie sztuki. Chodzi o dwie sztuki, nie o dwa zestawy 207 maksymalne natężenie – 150 dB 16. Statyw do mikrofonu standardowy uchwyt Duży zakres regulacji ustawień Teatroterapia 2 17. Statywy do kolumn Materiał – Aluminium wysokość minimalna 1470 mm wysokość maksymalna 2180 mm obciążenie maksymalne – co najmniej 60kg Teatroterapia 2 18. Kurtyna Teatroterapia 1 19. Biały materiałowy parawan Teatroterapia 1 20. Kabel mikro USB Teatroterapia 4 21. Bębenek imitujący szum morza Muzykoterapia 2 22. Zaklinacz deszczu Muzykoterapia 2 23. Instrumentarium Orffa Muzykoterapia 3 Metalowe kuleczki między membranami Membrany z naturalnej skóry Wysokość co najmniej 75cm, Szerokość co najmniej 7cm Minimum 17 instrumentów w zestawie Zestaw powinien zawierać: o bębenek, średnica ok. 20cm o marakasy, długość ok. 23cm o 4 pudełka akustyczne różnej długości (ok. 2025cm) o tamburyn, średnica ok. 20cm, Potrzebne do zgrywania materiałów z kamer i aparatów na laptopy 208 5 trójkątów o różnej długości boku (ok. 1020cm) o klawesyn (długość ok. 20cm) o kastaniety (średnica ok. 5cm) o kastanieta, długość ok. 20cm o guiro, długość ok. 40cm o shaker metalowy, długość ok. 20cm Torba w zestawia Klawiatura – minimum 61 klawiszy syntezatorowych polifonia: 62-głosowa pamięć próbek (PCM ROM): 32MB ilość brzmień fabrycznych: co najmniej 660 wyświetlacz graficzny podświetlany wbudowany czytnik kart SD: tak sekwencer: dwa niezależne moduły sekwencera (2x16 śladów) z oddzielnym sterowaniem programowalne pady funkcja Backing Sequencer wbudowany wzmacniacz: 2x15W system głośników: dwa głośniki szerokopasmowe aktywna elektronika świerkowa płyta wierzchnia tył, boki, szyjka – klon podstrunnica – palisander wymieniane kapsuły mikrofonu o 24. Instrument klawiszowy wbudowanymi głośnikami aranżerem z i 25. Gitara elektroakustyczna 26. Mobilny rejestrator Muzykoterapia 1 Muzykoterapia 1 Muzykoterapia 1 209 dźwięku jednoczesne nagrywanie na sześciu ścieżkach cztery wejścia Mic/Line ze złączami zespolonymi XLR/TRS regulator wzmocnienia i przełącznik PAD -20 dB na wejście zasilanie phantom dla wszystkich wejść głównych: +12/+24/+48 Volt duży kolorowy wyświetlacz LCD, zaokrąglony, bezpośrednie nagrywanie na nośniki pamięci SD, SDHC i SDXC do 128 GB rozdzielczość do 24 Bit /96 kHz jako pliki WAV kompatybilne z BWF lub wybór formatów MP3 funkcje Auto Record, Pre Record i Backup Record wewnętrzna funkcja Mixdown multitrack na stereo niezależne połączenie monitorowania i odtwarzania wirtualny wskaźnik poziomu VU funkcja Voice Memory (99 punkty oznaczeniowe na nagranie) funkcja Overdub (99 nagrania) wbudowane efekty, w tym filtr górnoprzepustowy, kompresor, limiter wbudowane dekodowanie MS funkcje edycji Normalize, Divide i Trim tuner chromatyczny, metronom odtwarzanie w pętli z 210 27. Kaossilator 28. Misa (30cm) tybetańska 29. Misa (40cm) tybetańska 30. Misa (50cm) tybetańska 31. Mikser dźwięku definiowanymi przez użytkownika punktami rozpoczęcia i zatrzymania zmienna prędkość odtwarzania, 50-150% zmienna wysokość tonów na ścieżce, niezależnie od prędkości odtwarzania złącze USB do wymiany danych z komputerem wielokanałowy interfejs StereoUSB-Audio do PC/Mac/iPad syntezator wyposażony w touchpada, który umożliwia grywalność nut i manipulowanie dźwiękiem poprzez dotyk, 250 programów brzmieniowych, funkcja LOOP RECORDING, złącze USB MIDI, możliwość zapisywania nagranych loopów w formacie WAV na karcie SD/SDHC średnica 30 cm pałka dedykowana dla gongu tego rozmiaru wyrób rękodzielniczy średnica 40 cm pałka dedykowana dla gongu tego rozmiaru wyrób rękodzielniczy średnica 50 cm pałka dedykowana dla gongu tego rozmiaru wyrób rękodzielniczy 8 kanałów przedwzmacniacze mikrofonowe 2 kanały mikrofonowo liniowe Muzykoterapia 1 Muzykoterapia 1 Muzykoterapia 1 Muzykoterapia 1 Teatroterapia 1 211 32. Aktywna kolumna dwudrożna mono XLR/TRS z przełącznikiem czułości wyświetlacz LED poziomu sygnału, Regulacja czułości Gain, Filtr górnoprzepustowy 100 Hz we wszystkich przedwzmacniaczach, Duże uszczelnione potencjometry poziomu, Przycisk Mute dla każdego kanału, Przełącznik Solo w każdym kanale ustawiony do trybu pracy przed regulacją głośności, Stereofoniczny powrót efektowy TRS, wyjście AUX TRS, Wyjście odsłuchowe Control Room stereo TRS z możliwością wyboru źródła odsłuchu, Wyjście słuchawkowe, Zasilanie z zewnętrznego zasilacza, Kolumna aktywna Wbudowane wydajne końcówki mocy Fast Recovery. Końcówka niskotonowa 300W (max) pracująca w klasie D, Końcówka wysokotonowa 100W (max) pracująca w klasie A/B, 12 głośnik niskośredniotonowy, kompresowany driver, wbudowany 3-punktowy korektor z parametrycznym środkiem z możliwością wyłączenia, regulacja poziomu dźwięku, Teatroterapia 2 Zwykle sprzedawane są po dwie w zestawie 212 33. Przenośna teatralna kurtyna Symetryczne wejście i wyjście XLR, 2 uchwyty boczne, pasmo przenoszenia 57 Hz – 20 kHz Teatroterapia 1 213 Płyty CD: Lp. Płyta Sztuk 1. J.S. Bach „Koncert d- 1 Uwagi moll na dwoje skrzypiec” 2. J.S. Bach „Koncerty 1 Brandenburskie” 3. J.S. Bach muzyka 1 organowa Przykładowe utwory: Preludium i fuga D-dur, Toccata C-dur, Passacaglia i fuga c-moll, Toccata i fuga dmoll 4. F. Mendelssohn- Bartholdy 1 „Koncert skrzypcowy e-moll” 5. W.A. Mozart „Eine 1 W.A. Mozart „Koncert 1 kleine nachtmusik” 6. fortepianowy c-dur” 7. C. Saint-Saens 1 „Karnawał zwierząt” 8. M. Ravel „Bolero” 1 9. C. Debussy „Morze” 1 10. C. 1 Debussy „Kącik dziecięcy” 11. Koncert trzech tenorów 1 J. Carreras, P. Domingo, L. Pavarotti 12. E. Grieg „Peer Gynt” 1 13. L. Beethoven 1 Beethoven 1 Beethoven 1 van „Symfonia 5” 14. L. van „Symfonia 3” 15. l. van „Symfonia 9” 16. F. Chopin – mazurki 1 Przykładowe nagrania: Mazurek E-dur op. 6 nr 3, 214 Mazurek C-dur op. 6 nr 5, Mazurek B-dur op. 7 nr 1, Mazurek As-dur op. 7 nr 4, Mazurek B-dur op. 17 nr 1, Mazurek C-dur op. 24 nr 2, Mazurek C-dur op. 33 nr 17. P. Czajkowski „Dziadek 1 do orzechów” 18. P. Czajkowski „Koncert 1 fortepianowy b-moll” 19. P. Czajkowski „Jezioro 1 łabędzie” 20. J. Haydn „Symfonia 1 „Tańce 1 „Tańce 1 dziecięca” 21. A. Dvorak słowiańskie” 22. J. Brahms węgierskie” 23. J. Strauss – walce 1 Przykładowe utwory: Eolskie tony Gazetki poranne Nad pięknym modrym Dunajem Opowieści Lasku Wiedeńskiego Wino, kobieta i śpiew 24. A. Vivaldi „Cztery pory Walc cesarski Odgłosy wiosny 1 roku” 215 25. Vanessa Mae „Violin” 1 26. Vanessa Mae 1 Favourite Things-Kids' „My Classics” 27. Soundtrack do filmu 1 do filmu 1 do filmu 1 „Amelia” 28. Soundtrack „Braveheart” 29. Soundtrack „Requiem for a dream” 30. Soundtrack do filmu 1 do filmu 1 „Gladiator” 31. Soundtrack „Ostatni Mohikanin” 32. Soundtrack do filmu 1 do filmu 1 „Misja” 33. Soundtrack „1492. Wyprawa do raju” – Vangelis 34. Vangelis „Voices” 1 35. J. Pachelbel „Kanon D- 1 dur” 36. Kitaro „Kojiki” 37. Soundtrack 1 do filmu 1 Muzyka relaksacyjna – 1 „Dirty dancing” 38. szum morza 39. Muzyka relaksacyjna – 1 deszcz lub burza 40. Muzyka relaksacyjna – 1 szmer strumyka 41. Muzyka relaksacyjna – 1 śpiew ptaków 42. Muzyka relaksacyjna – 1 śpiew delfinów 43. Muzyka relaksacyjna – śpiew 1 mnichów tybetańskich 44. Muzyka relaksacyjna – 1 216 odgłosy dżungli afrykańskiej 45. Muzyka relaksacyjna – 1 gongi 46. Kolędy polskie – 1 Dowolne – 1 Dowolne – 1 Dowolne filmu 1 wykonanie chóralne 47. Kolędy polskie wykonanie solowe 48. Kolędy polskie wykonanie góralskie 49. Soundtrack do „Król lew” – Elton John 50. ABBA „The best of” 51. Modern Talking 1 „The 1 The Beatles „Beatles for 1 best of” 52. sale” 53. The Beatles „Help!” 1 54. The „Please, 1 Elvis Presley „Greatest 1 Beatles Please me” 55. hits” 56. Paul Anka „Golden Hits” 1 57. Kołysanki 1 58. Sting „Symphonicities” 1 59. Steve Wonder „Greatest 1 Przykład: ISBN: 978-83-7568-416-2 hits” 60. Tony Levin „Waters of 1 Eden” 61. Brian Eno „Another 1 Glenn Miller Orchestra 1 green world” 62. „The very best of swing” 63. Kenny G. „Paradise” 1 64. Krzysztof Krawczyk 1 Maryla Rodowicz „The 1 „The best of” 65. best of” 66. Donatan i Cleo 1 217 „Kiper/Chimera” 67. Massive Attack 1 „Mezzanine” 68. Sigur Ros „(…)” 69. Mazowsze 1 „Pieśni 1 gitary „The 1 polskie” 70. Czerwone best of” 218
Podobne dokumenty
Zał. nr 5_Koncepcja programu terapii zajeciowej
Po trzecie, w Polsce co roku do szpitali psychiatrycznych trafia około 1,5 mln osób.
W latach 1990-2004 odnotowano największy – o 900 tys. – wzrost takich przyjęć pacjentów. I choć
następnie tenden...
