wielkość pliku 13,9 MB - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

Transkrypt

Inspekcja Ochrony Środowiska
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku
Raport o Stanie Środowiska
Województwa Podlaskiego
2015
Biblioteka Monitoringu Środowiska • Białystok 2016
Publikację opracowały zespoły pracowników:
Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Białymstoku:
mgr inż. Grzegorz Bok, mgr inż. Anna Boguszewska, mgr Anna Brańska,
mgr inż. Anna Panasewicz, mgr inż. Magdalena Wiśniewska
Delegatury w Łomży:
mgr inż. Katarzyna Cybulska, mgr inż. Alicja Godula,
mgr inż. Barbara Rydel
Delegatury w Suwałkach:
mgr inż. Alfred Dorochowicz, mgr inż. Agata Martyna Zega
Koordynator opracowania:
mgr inż. Grażyna Żyła-Pietkiewicz
Redakcja merytoryczna:
mgr inż. Grzegorz Bok
Fot. na okładce:
Grzegorz Bok
Redaktor wydania:
Grzegorz Bok
Korekta:
zespół
© Copyright by Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Białymstoku, Białystok 2016
ISSN ISBN 1898-5432
978-83-62069-77-4
Wydawca:
Agencja Wydawnicza Ekopress
Nakład: 125 egz.
3
PRZEDMOWA
Przed Państwem kolejny – 9 z serii Biblioteka Monitoringu Środowiska – „Raport
o stanie środowiska województwa podlaskiego”, prezentujący tematykę, która w ostatnich latach jest przedmiotem coraz większego zainteresowania społeczeństwa. Wiedza
o otaczającym nas stanie środowiska w którym żyjemy, w coraz większym stopniu
kształtuje decyzje życiowe wielu ludzi poszukujących swojego miejsca na ziemi, którzy
chcą mieć świadomość zagrożeń, ale i zalet wynikających z rozwoju gospodarczego.
Mam nadzieję, że niniejszy raport zawiera odpowiedzi na niektóre zagadnienia
z tym związane. W ujęciu syntetycznym prezentuje aktualny stan środowiska województwa należącego do regionu północno-wschodniej Polski, uznawanego od wielu
lat za najczystszy w kraju.
W ostatnich latach szczególnego znaczenia nabiera nowy rodzaj informacji o środowisku. Już nie wystarcza przeciętnemu obywatelowi np. tradycyjna prognoza pogody na kilka najbliższych dni. Chce on również wiedzieć jaki będzie prognozowany stan
jakości powietrza w miejscu, w którym będzie przebywał. Podobne oczekiwania są
także formułowane w odniesieniu do innych informacji o stanie środowiska, które
mają mieć charakter danych bieżących, a nie archiwalnych – dokumentujących stan
sprzed lat. Inspekcja Ochrony Środowiska odpowiada również na te oczekiwania.
Powszechny dostęp do tego rodzaju informacji zapewniają obecnie portale internetowe,
które stają się podstawową płaszczyzną komunikacji ze społeczeństwem.
Pisząc te słowa zachęcam Państwa do częstego odwiedzania strony internetowej
Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Białymstoku (www.wios.bialystok.pl), gdzie w zakładce Publikacje można znaleźć szczegółowe informacje o wynikach badań i ocen różnych komponentów środowiska województwa podlaskiego.
Materiały te stanowią szerokie uzupełnienie informacji prezentowanych w niniejszym
Raporcie.
Życzę interesującej lektury.
Podlaski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
mgr inż. Grażyna Żyła-Pietkiewicz
5
Spis treści
I
Charakterystyka województwa ............................................................................................................................. 6
II Powietrze ....................................
13
III Woda ...........................................
33
IV Gospodarka odpadami . ...........
59
V Hałas ..........................................
68
Vi Pola elektromagnetyczne ......
79
Vii Działalność inspekcyjno-kontrolna ................................................................................................................... 86
Viii Upowszechnianie informacji o środowisku . .................................................................................................... 93
Bibliografia .......................................
96
Załączniki
Załącznik 1:
Ocena stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i stanu wód rzek województwa podlaskiego
w jednolitych częściach wód zbadanych w latach 2010–2015 ................................................................................................................. 98
Załącznik 2:
Ocena stanu jezior województwa podlaskiego badanych w latach 2010–2015 wraz z oceną ekstrapolowaną
na pozostałe jednolite części wód jezior ............
102
Załącznik 3:
Ocena eutrofizacji wód rzek ze względu na zagrożenia zanieczyszczeniami ze źródeł komunalnych
oraz z rolnictwa w latach 2013–2015 . ...............
104
Załącznik 4:
Ocena eutrofizacji jezior w latach 2010–2015 ................................................................................................................................... 106
Załącznik 5:
Tabela 1. Wykaz czynnych instalacji do składowania odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne
w województwie podlaskim . ............................
107
Tabela 2. Klasyfikacja wód w piezometrach przy składowiskach odpadów (eksploatowanych
i nieeksploatowanych) w województwie podlaskim w 2015 roku ..................................................................................................... 108
Załącznik 6:
Tabela 1. Wyniki badań długookresowych hałasu komunikacyjnego w latach 2013–2015 ............................................................... 110
Tabela 2. Wyniki badań krótkookresowych hałasu komunikacyjnego w latach 2013–2015 .............................................................. 111
Załącznik 7:
Tabela 1. Wyniki pomiarów monitoringu pól elektromagnetycznych na terenie województwa podlaskiego w 2013 roku . ............................. 112
6
Raport o Stanie Środowiska Województa Podlaskiego
Informacja o regionie i sytuacja społeczno-gospodarcza • Informacja o regionie i sytuacja społeczno-gospodarcza • Informacja o regionie i sytuacja społeczno-gospodarcza
I. Charakterystyka województwa
Położenie i podział administracyjny
województwa
Województwo podlaskie położone jest w północno-wschodniej części Polski. Zajmuje obszar 20 187 km2,
co stanowi 6,5% powierzchni Polski. Pod względem powierzchni jest to 6 miejsce w kraju. Sąsiaduje z 3 województwami: warmińsko-mazurskim, mazowieckim i lubelskim. Graniczy od wschodu z Białorusią (245,9 km)
i od północy z Litwą (104,3 km).
Mapa 1.1. Podział administracyjny województwa
podlaskiego – powiaty (opracowanie: WIOŚ)
Administracyjnie województwo podlaskie podzielone jest na 14 powiatów ziemskich i 3 grodzkie: miasta
Białystok, Łomża i Suwałki (mapa 1.1). Na obszarze województwa znajduje się 118 gmin, w tym 13 miejskich,
27 miejsko-wiejskich i 78 wiejskich. Stolicą województwa jest Białystok – ponad 295,4 tys. mieszkańców.
Ukształtowanie powierzchni terenu
Według podziału fizycznogeograficznego Polski1 teren województwa podlaskiego należy w większości do
prowincji Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich (niewielki fragment na zachodzie zlokalizowany jest w prowincji Nizin Środkowoeuropejskich). Prowincja podzielona jest na
dwie podprowincje: Pojezierza Wschodniobałtyckie – obejmujące północną część
województwa oraz Wysoczyznę Podlasko-Białoruską – obejmującą środkową,
wschodnią i południową jego część. Głównymi makroregionami województwa są
Nizina Północnopodlaska i Pojezierze Litewskie. W zasięgu regionu położone są
także niewielkie fragmenty Niziny Północnomazowieckiej i Pojezierza Ełckiego.
Nizina Północnopodlaska stanowi
zdenudowane wysoczyzny staroglacjalne
przecięte szlakami odpływu wód. W granicach makroregionu wyróżnić można
8 regionów: Wysoczyznę Kolneńską,
Wysoczyznę Białostocką, Kotlinę Biebrzańską, Wzgórza Sokólskie, Wysoczyznę Wysokomazowiecką, Dolinę Górnej
Narwi, Równinę Bielską i Wysoczyznę
Drohiczyńską. Rzeźba wysoczyzn jest falisto – pagórkowata lub falista (najwyraźniej zachowana na wysoczyznach Białostockiej i Kolneńskiej). Najwyższe wzniesienia występują w okolicach Sokółki
(200 m n.p.m.). W dolinach i równinach
rzeźba jest lekko falista lub płaska.
Pojezierze Litewskie na terytorium
Polski zostało podzielone na cztery mezoregiony, z których 3 leżą w granicach województwa podlaskiego, są to: Pojezierze
Zachodniosuwalskie, Pojezierze Wschodniosuwalskie oraz Równina Augustowska.
Pojezierza mają rzeźbę wyraźnie pagórkowatą z najwyższym wzniesieniem Górą
Rowelską (298,1 m n.p.m.). Na obszarze
1
Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa, 2011.
7
Klimat
Klimat województwa zalicza się do umiarkowanego
przejściowego z zaznaczającymi się wpływami kontynentalnymi. Średnia roczna temperatura wynosi ok. 7°C.
Średni roczny opad wynosi 650 mm, z tego 60% opadów
przypada na okres od kwietnia do września. Znaczna
cześć opadów atmosferycznych występuje w postaci
śniegu. Pokrywa śnieżna pojawia się zazwyczaj już w listopadzie i znika w marcu. Dość wczesny początek
chłodniejszych dni i późniejsze ich zakończenie sprawia,
że okres wegetacyjny trwa ok. 190 dni w roku. W ostatnich latach obserwuje się wzrost średnich temperatur
i zwiększenie wartości średniej opadów.
Hydrografia
Zasoby naturalne
Województwo podlaskie jest obszarem mało zasobnym w surowce naturalne. W 2014 r., według danych
GUS, udokumentowanych było 718 złóż obejmujących
siedem typów kopalin. Najwięcej 667 stanowią złoża
piasków i żwirów występujących na terenie całego województwa (7,7% zasobów krajowych), 22 to złoża piasku kwarcowego do produkcji cegły wapienno-piaskowej i betonów komórkowych (4,1% zasobów krajowych), 22 – surowców ilastych do produkcji ceramiki
budowlanej, 8 – zawierających kredę (4,2% złóż krajowych). W 2014 roku wydobyto 76 tys. ton kredy, co stanowiło 52,4% wydobycia krajowego. Dwanaście złóż
zawiera torf (5,0% zasobów krajowych).
fot. Grzegorz Bok
Sieć rzeczną województwa podlaskiego tworzą dorzecza Wisły (z większymi rzekami: Narwią, Biebrzą
Nurcem i Bugiem), Niemna (rzeka Czarna Hańcza z dopływami: Marychą i Szeszupą) oraz Pregoły (dopływy:
Błędzianka i Bludzia).
Zlewnie największych rzek posiadają w większości
cechy typowe dla zlewni nizinnych. Dominują meandrujące koryta rzek, tworzące rozległe doliny, często o charakterze podmokłym i bagienno-torfowym. Znaczne
obszary pokrywają łąki i powierzchnie leśne, w tym obszary objęte, ze względu na walory przyrodnicze, różnorodnymi formami ochrony. Większości rzek to cieki naturalne.
Sieć wód stojących województwa stanowi około 280
jezior. Zdecydowana większość znajduje się w północnej
części województwa – na Pojezierzu Wigierskim oraz
w rejonie Pagórków Augustowskich. Do największych
jezior zaliczają się: Wigry (2118,3 ha), Rajgrodzkie
(1503,2 ha), Gaładuś (728,6 ha), Sajno (522 ha) Dręstwo
(504,2 ha). W podlaskim znajduje się najgłębsze jezioro
w Polsce – Hańcza (108,5 m).
Pozostały obszar województwa jest ubogi w wody
stojące. Jego zasoby stanowią nieliczne jeziora oraz
sztuczne zbiorniki zaporowe („Siemianówka” o pow.
maksymalnej 3250 ha i ponad 70 mniejszych o powierzchniach od kilku do kilkunastu hektarów) wybudowane w większości w ramach realizacji programu
małej retencji.
Sieć wodną województwa uzupełniają kanały.
Największym i niewątpliwie najbardziej znanym jest
Kanał Augustowski, który łączy zlewnię Biebrzy i Czarnej Hańczy.
Główne zasoby wód podziemnych zgromadzone są
w 4 udokumentowanych zbiornikach wód podziemnych: GZWP nr 215 – „Subniecka Warszawska”, GZWP nr
216 – „Sandr Kurpie”, GZWP nr 217 – „Pradolina rzeki
Biebrzy”, GZWP nr 218 – „Pradolina rzeki Supraśl”. Łączna wielkość zasobów eksploatacyjnych oceniana jest na
683,1 hm3, w Pochodzą one w ponad 97% z utworów
czwartorzędowych.
fot. Aneta Żegunia
tym deniwelacja sięga 120 m na przestrzeni pół kilometra. Równina Augustowska ma zaś rzeźbę falistą z nielicznymi pagórkami.
Leśna Prawa
Meandrująca Narew
8
Ponadto w województwie zlokalizowane są nieeksploatowane rudy pierwiastków promieniotwórczych
i pierwiastki ziem rzadkich oraz złoża rud magnetytowo-ilmenitowych. Z uwagi na niską zawartość metali
i znaczną głębokość zakwalifikowano je do zasobów
pozabilansowych.
W rejonie Augustowa i Supraśla – podlaskich ośrodków uzdrowiskowych, występują złoża lecznicze – borowiny.
Walory przyrodnicze
Wizytówką Podlasia jest żubr, żyjący w Puszczy
Knyszyńskiej i Białowieskiej. Zwracają uwagę liczne populacje bociana białego oraz bobra, a także obecność
ptaków rzadkich bądź zagrożonych wyginięciem w skali
kraju, a nawet Europy: głuszca, cietrzewia, rybołowa
i wodniczki. Występują tu również wilk i ryś.
Do ochrony przyrody przyczyniają się obszary europejskiej sieci „Natura 2000”, szczególnie liczne w województwie podlaskim. Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), stanowią 28,7% powierzchni województwa
(Polska – 15,8%), a specjalne obszary ochrony siedlisk
(SOO) – 26,9% (Polska – 11,2%). Ich lokalizację na terenie województwa przedstawia (mapa 1.3).
Podlaskie wyróżnia się ponadprzeciętnymi walorami przyrodniczymi. Składają się na nie atrakcyjne obszary przyrodnicze stosunkowo mało zmienione przez
człowieka, objęte ochroną prawną, rozwinięta sieć rzek
i jezior, bogata fauna i flora oraz wysoki stopień lesistości wynoszący 30,7% (Polska 29,4%). Od 2005 roku
wskaźnik ten wzrósł o 0,7%.
Znaczący udział – 32% powierzchni województwa
stanowią obszary chronione o szczególnych walorach
przyrodniczych w tym:
• parki narodowe – 4,6%,
• rezerwaty przyrody – 1,2%,
Mapa 1.2. Obszary parków narodowych i krajobrazowych
• parki krajobrazowe – 4,1%,
na terenie województwa podlaskiego (źródło: WIOŚ)
• obszary chronionego krajobrazu – 22%.
Na terenie województwa
(mapa 1.2) znajdują się unikatowe w skali Europy obiekty przyrodniczo – krajobrazowe: Puszcza Białowieska (z najstarszym
w Polsce Białowieskim Parkiem
Narodowym, będącym jedynym
polskim obiektem o charakterze
lasu pierwotnego, wpisanym na
Listę Światowego Dziedzictwa
UNESCO oraz jednym z czterech
uznanych za Rezerwaty Biosfery), dolina Narwi (z Narwiańskim Parkiem Narodowym),
najbardziej naturalne w Europie
Środkowej Bagna Biebrzańskie
(z Biebrzańskim Parkiem Narodowym) oraz kompleks rynnowych jezior basenu jeziora Wigry (Wigierski Park Narodowy).
Obok parków narodowych,
utworzone są trzy parki krajobrazowe: Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi, Suwalski Park Krajobrazowy oraz
Park Krajobrazowy Puszczy
Knyszyńskiej, 93 rezerwaty
przyrody oraz 1998 pomników
przyrody.
9
Rynek pracy
Sytuacja na rynku pracy uległa
pogorszeniu. Ludność w wieku produkcyjnym w 2014 roku stanowiła
63,4% ogółu ludności. Wskaźnik ten
nieznacznie wzrastał w latach 2012–
2014. Emeryci i renciści stanowili
21,5%. Wskaźnik zatrudnienia –
50,8% nie osiągnął w 2014 roku
średniej krajowej (Polska 51,2%).
Rosnąca w ostatnich latach stopa
bezrobocia rejestrowanego w 2014
roku zmalała (wykres 1.1) do 12,9%,
jednakże była nadal wyższa niż średnia w kraju (Polska 11,4%).
Mapa 1.3. Obszary „Natura
2000” na terenie województwa
podlaskiego (źródło: WIOŚ)
Gospodarka
Demografia
Podlasie jest regionem przygranicznym o wielokulturowych i wielonarodowościowych tradycjach. Żyją tu,
obok Polaków: Białorusini, Litwini, Ukraińcy, Rosjanie,
a także Tatarzy i Romowie.
Województwo zamieszkuje stosunkowo mała liczba
osób – 1191,9 tys. – co stanowi 3,1% ludności Polski
(14 miejsce w kraju); 60,5% populacji to ludność żyjąca
w miastach (średnia dla Polski – 60,3 %) w tym 24,8%
w stolicy województwa – Białystok.
Wiejską sieć osadniczą tworzy 3 277 miejscowości.
Średnio na jedną miejscowość wiejską przypadało ok.
143 mieszkańców. Niski stopień urbanizacji powoduje,
że wskaźnik liczby ludności na 1 km2 jest najniższy
w kraju i wynosi 59 osób (Polska – 123).
Przyrost naturalny w 2014 roku był ujemny -0,7 na
1000 ludności (Polska również ujemny -0,03). Podlaskie
pod względem urodzeń zajmuje 10 miejsce w kraju.
Trend malejący utrzymuje się od kilku lat.
Województwo podlaskie jest regionem zdominowanym przez rolnictwo. W przemyśle kluczową pozycję zajmuje produkcja i przetwórstwo artykułów spożywczych.
Potencjał wytwórczy zlokalizowany jest głównie w sektorze prywatnym. Podmioty gospodarcze
w 2014 roku stanowiły łącznie 98
339 jednostek, z tego 97% w sektorze prywatnym. Większość – 96,1%
to podmioty zatrudniające poniżej
9 osób. Wskaźnik liczby podmiotów
wpisanych do rejestru REGON na 10
tys. mieszkańców plasuje województwa na 14 miejscu w kraju.
Wg klasyfikacji PKD najwięcej –
26,1% podmiotów zarejestrowano
w sekcji – Handel i naprawa pojazdów samochodowych, kolejne 12,6% w sekcji Budownictwo, po 8,2% – Przetwórstwo przemysłowe oraz
działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, 7,1%
– Transport i gospodarka magazynowa, 6,5% – Opieka
zdrowotna i pomoc społeczna. Pozostałe 42,8% podmiotów stanowiły zróżnicowane sekcje poniżej 3% (wykres 1.2).
Wykres 1.1. Stopa bezrobocia rejestrowanego (GUS, 2015)
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
POLSKA
10
Transport i gospodarka
magazynowa; 7,1%
Opieka
zdrowotna
opieka
zdrowotna i
i pomoc
społeczna;
6,5% 6,5%
pomoc
społeczna;
Pozostałe sekcje (<3%);
36%
Przetwórstwo
przemysłowe ; 8,2%
Wykres 1.2. Podmioty gospodarcze wg
wybranych sekcji PKD 2014 (GUS 2015;
opracowanie: WIOŚ)
Handel i naprawa
pojazdów
samochodowych; 21,1%
Wykres 1.3. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca (GUS, 2015)
45 000
40 000
35 000
30 000
zł/mieszkańca
zł / mieszkańca
Województwo podlaskie jest regionem o charakterze rolniczym. Użytki rolne zajmują 60,3% ogólnej powierzchni województwa (średnia w Polsce – 60,4%).
Średnia wielkość gospodarstw rolnych wynosi 13,8
ha. Prawie co trzecie gospodarstwo (29,1%) posiada
ponad 15 ha powierzchni użytków rolnych. Duże
gospodarstwa, powyżej 50 ha stanowią jedynie 2,3%.
Rolnicza przestrzeń produkcyjna charakteryzuje się
niską przeciętną jakością gleb i niekorzystnymi warunkami klimatycznymi. Okres wegetacji jest krótszy średnio o 3–4 tygodnie niż w zachodniej części kraju.
W produkcji zwierzęcej (dane za 2014 r.) województwo podlaskie uplasowało się na: 2 miejscu w kraju
w produkcji mleka, 7 miejscu w hodowli bydła ogółem
(w tym na 2 miejscu w hodowli bydła rzeźnego i 8 trzody
chlewnej). W produkcji roślinnej zajmuje odległe miejsca: 11 w produkcji rzepaku i rzepiku i 15 buraków.
Na ostatnim 16 miejscu sklasyfikowano województwo
zł/os.
w plonach: zbóż i ziemniaków.
Podlaskie mleczarnie są największymi i najnowocześniejszymi wytwórniami produktów mlecznych
w kraju. Część produkcji eksportuje się na bardzo wymagające rynki Europy Zachodniej.
Atutem województwa są coraz częściej stosowane,
ekologiczne formy produkcji, stwarzające jednocześnie
mniejsze zagrożenia dla środowiska. Liczba gospodarstw ekologicznych (z certyfikatem) w podlaskim
systematycznie rośnie. W 2010 roku było ich 1038,
a w 2014 r. już 3453 (3 miejsce w Polsce).
Gospodarka rozwija się systematycznie, jednakże
wytworzony produkt krajowy brutto w 2013 r. stanowił
jedynie 2,3% produktu krajowego, co plasuje województwo na 13 miejscu. PKB na 1 mieszkańca, stopniozł/os.
wo rośnie. Osiągnął kwotę 31362 zł, lecz był aż o 27,1%
niższy od średniej krajowej (wykres 1.3).
Produkcja sprzedana przemysłu na 1 mieszkańca
w 2014 roku stanowiła 58% wskaźnika krajowego
(14 miejsce w kraju). Dynamika wzrostu w ostatnich
kilku latach utrzymuje się na podobnym poziomie (wykres 1.4). Wzrost tego wskaźnika wyniósł 41%
(2006=100).
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
POLSKA
45 000
Wykres 1.4. Produkcja sprzedana na 1 mieszkańca (GUS, 2015)
zł / os.
40 000
33 000
35 000
30 000
30 000
27 000
24 000
25 000
21 000
20 000
18 000
15 000
15 000
12 000
9 000
10 000
6 000
5 000
3 000
00
zł/mieszkańca
budownictwo;
Budownictwo; 12,6%
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
POLSKA
Wykres 1.5. Nakłady inwestycyjne w gospodarce na mieszkańca
(GUS, 2015)
zł / os.
Działalność
profesjonalna, naukowa i
techniczna; 8,2%
7 000
6 500
6 000
5 500
5 000
4 500
4 000
3 500
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
POLSKA
11
Wykres 1.6. Przecięty miesięczny dochód rozporządzalny na
osobę w gospodarstwach domowych (GUS, 2015)
zł./os.
1 400,00
1 200,00
zł / os.
1 000,00
800,00
600,00
400,00
200,00
0,00
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
POLSKA
Wykres 1.7. Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej na mieszkańca (GUS, 2015)
zł 400
350
300
250
zł
Pod względem wielkości nakładów inwestycyjnych
w gospodarce na 1 mieszkańca, podlaskie zajmuje
8 miejsce w kraju. Wskaźnik ten także rośnie od 2006 r.
W 2014 roku osiągnął ponad 5,7 tys. zł, co stanowiło
88% średniej krajowej (wykres 1.5).
Przeciętny miesięczny dochód na osobę systematycznie rośnie (wykres 1.6). W 2014 r. osiągnął poziom
1258 zł, co stanowiło 94% średniej krajowej (10 miejsce w rankingu województw). Jednakże wskaźnik zagrożenia ubóstwem gospodarstw domowych klasyfikuje
województwo na 7 miejscu. Udział osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej ustawowej granicy ubóstwa wynosił 18% (Polska 12,2%).
Dochody ogółem budżetów jednostek samorządu
terytorialnego w przeliczeniu na 1 mieszkańca plasują
województwo na 4 miejscu, a wydatki na 8 miejscu
w kraju. Środki z budżetu województwa przeznaczono
w większości na transport i łączność (48,2%). Spośród
pozostałej części środków największe finansowanie
skierowano na ochronę zdrowia (6,8%) administrację
publiczną (6,7%), rolnictwo i łowiectwo (6,5%).
Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2014 r. wyniosły 314 zł (Polska – 370 zł) (wykres
1.7). W rankingu województw podlaskie uplasowało się
na odległym, 14 miejscu.
200
150
100
50
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
POLSKA
Ochrona powietrza – hermetyzacja procesów oczyszczania ścieków
na miejskiej oczyszczalni w Suwałkach
Gospodarka odpadami – segregacja odpadów „u źródła”
fot. Anna Panasewicz
fot. Grzegorz Bok
Ochrona powietrza – pomiary jakości powietrza w Hajnówce przy użyciu
automatycznej, mobilnej stacji pomiarowej WIOŚ
fot. Kamil Gromadzki
fot. Michał Kiełcz
2008
Ochrona przed hałasem – ekrany akustyczne
12
Podsumowanie
Ważniejsze dane o województwie
Wskaźnik
Powierzchnia [km2]
Udział powierzchni województwa w powierzchni kraju [%]
Miejsce
w kraju
Polska
20187
6
312679
6,5
6
100
10582,6
4
145452,7
Udział użytków rolnych w powierzchni ogólnej [%]
60,2
9
59,9
Powierzchnia lasów [km2]
6209
8
92149
Udział lasów w powierzchni ogólnej [%]
30,7
7
29,4
Powierzchnia obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona [km2]
6423
7
101760
32
7
32,5
1188,8
14
38437,2
3,1
14
100
59
16
123
Powierzchnia użytków rolnych
[km2]
Województwo
Udział powierzchni obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych w powierzchni ogólnej [%]
Ludność ogółem [tys.]
Udział liczby ludności województwa w liczbie ludności kraju [%]
Gęstość zaludnienia
[os./km2]
Ludność w miastach [% ogółu ludności]
63,4
7
63
Ludność w wieku produkcyjnym [% ogółu ludności]
63,4
7
63
Stopa bezrobocia rejestrowanego [%]
11,8
11
9,8
Produkt krajowy brutto w cenach bieżących [mln zł]
37525
13
1656341
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca [zł]
31362
13
43020
374
14
14 248
Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej [mln zł]
Źródło: GUS 2015
Analiza danych statystycznych wykazuje, że województwo podlaskie pod względem gospodarczym to
region typowo rolniczy, o znaczącym udziale obszarów naturalnych sprzyjających produkcji zdrowej żywności, słabo uprzemysłowiony, o niedużej populacji ludności i najniższej gęstości zaludnienia. Cechuje go
umiarkowany rozwój gospodarczy. Brak przemysłu ciężkiego i produkcji wymagającej wysokich nakładów
energii powoduje umiarkowaną presję na środowisko.
Wyniki dotychczasowych działań inspekcyjno-kontrolnych, a także badań stanu środowiska wskazują na
nieznaczny wzrost tego oddziaływania bez ryzyka powstania obszarów nadmiernego zanieczyszczenia
w perspektywie najbliższych lat. Nie oznacza to jednak, że w regionie nie ma problemów ekologicznych
wymagających rozwiązania na szczeblu lokalnym czy wojewódzkim. O tym bardziej szczegółowo można
przeczytać w dalszych rozdziałach publikacji poświęconych ocenom poszczególnych komponentów środowiska.
13
Raport o Stanie Środowiska Województwa Podlaskiego
II. Powietrze
benzo(a)pirenem – substancją silnie rakotwórczą, występującą w stężeniach powyżej ustalonych norm w obszarach miejskich – zwłaszcza w środkowej i wschodniej
Europie.
Redukcja emisji związków siarki i azotu w latach
1990–2010 spowodowała zmniejszenie ilości opadów
w postaci tzw. „kwaśnych deszczy”, jednakże nie spowodowało to wyraźnej poprawy ograniczenia ich wpływu
na zjawisko eutrofizacji. W tym okresie zmniejszyły się
nieznacznie powierzchnie obszarów ekosystemów
wrażliwych.
Ekspozycja na wysokie stężenia ozonu powoduje
straty w zbiorach, szczególnie na obszarach rolnych,
w południowej, środkowej i wschodniej Europie.
Jakość powietrza w Europie nie zawsze ulegała poprawie wraz z ogólnym spadkiem antropogenicznych
(spowodowanych przez człowieka) emisji zanieczyszczeń powietrza. Przyczyną takiego stanu może być nie
zawsze widoczny związek pomiędzy spadkiem emisji,
a stężeniem zanieczyszczenia powietrza, bądź przemieszczanie się zanieczyszczeń powietrza na duże odległości. Dlatego też nadal konieczne są działania ukierunkowane na ograniczenie emisji w celu ochrony zdrowia
człowieka i środowiska w Europie.
Długoterminowy cel Unii Europejskiej polega na
osiągnięciu poziomów jakości powietrza, które nie wywierają niedopuszczalnego wpływu na zdrowie człowieka i środowisko oraz nie stanowią dla nich zagrożenia. Unia Europejska działa na wielu szczeblach w celu
fot. Grzegorz Bok
Zanieczyszczenie powietrza szkodzi zdrowiu człowieka i środowisku. W ciągu ostatnich dziesięcioleci
emisje wielu zanieczyszczeń powietrza w Europie, jednakże nie wszystkich, uległy znaczącemu obniżeniu.
Nadal znaczna część ludności Europy żyje na obszarach,
gdzie normy jakości powietrza są przekraczane, co stwarza poważne zagrożenia dla zdrowia. Nie bez znaczenia
jest też negatywne oddziaływanie zanieczyszczeń na
ekosystemy, w związku z tym redukcja emisji pozostaje
wciąż istotnym czynnikiem mającym wpływ na jakość
powietrza.
Zanieczyszczenie powietrza może być problemem
zarówno lokalnym jak i o zasięgu światowym. Emisje
zanieczyszczeń uwalniane w jednym kraju mogą być
przenoszone w atmosferze na duże odległości, przyczyniając się do pogorszenia jakości powietrza w innych,
odległych rejonach.
Pyły, dwutlenek azotu i ozon przyziemny są obecnie
powszechnie uznawane za zanieczyszczenia o największym wpływie na zdrowie. Długotrwała ekspozycja na
te zanieczyszczenia wywołuje różne skutki, od chorób
układu oddechowego, krążenia, po przedwczesną
śmierć. Zwraca się uwagę, że około 90% mieszkańców
europejskich miast jest narażonych na zanieczyszczenia
o stężeniach uznanych za szkodliwe. Na przykład, szacuje się, że drobny pył o średnicy ziaren 2,5 mikrometra
obniża wskaźnik średniej długości życia w krajach UE
o ponad osiem miesięcy. Coraz większe zaniepokojenie
wywołuje problem zanieczyszczenia powietrza
Emitory Elektrociepłowni w Białymstoku przy ul. gen. Władysława Andersa
Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze • Powietrze
14
ograniczenia ekspozycji na zanieczyszczenie powietrza:
poprzez: prawodawstwo, współpracę z sektorami odpowiedzialnymi za zanieczyszczenie powietrza, z międzynarodowymi, krajowymi i regionalnymi organami i organizacjami pozarządowymi oraz poprzez prowadzone
badania. Polityka UE ma na celu zmniejszenie ekspozycji
na zanieczyszczenie powietrza poprzez ograniczenie
emisji oraz wyznaczenie limitów i wartości docelowych
dla jakości powietrza. Pod koniec 2013 r. Komisja Europejska przyjęła zaproponowany pakiet „Czyste powietrze dla Europy” zawierający nowe środki ograniczające
zanieczyszczenie powietrza.
Rolę centrum gromadzącego informacje o stanie
środowiska, także dotyczących zanieczyszczenia powietrza, pełni Europejska Agencja Środowiska (EEA).
Wspiera ona również wdrażanie prawodawstwa unijnego dotyczącego emisji zanieczyszczeń oraz jakości powietrza. Bierze udział w ocenie polityki unijnej oraz
opracowaniu długoterminowych strategii służących poprawie stanu środowiska, w tym także jakości powietrza.
W Polsce, ochrona i poprawa jakości powietrza jest
jednym z głównych priorytetów ostatnich lat. W 2015 r.
Ministerstwo Środowiska przedstawiło Krajowy Program Ochrony Powietrza (KPOP), którego głównym celem jest poprawa jakości życia mieszkańców Polski, poprzez osiągnięcie w możliwie krótkim czasie, dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego i innych szkodliwych substancji w powietrzu, wynikających z przepisów
prawa unijnego, a w perspektywie do 2030 r. poziomów
wskazywanych przez Światową Organizację Zdrowia.
W Programie zawarto m.in. szczegółowe propozycje
zmian prawnych, w tym dotyczących wymagań technicznych dla nowych kotłów opalanych paliwami stałymi oraz jakości paliw. Opracowano również harmonogram działań niezbędnych do osiągnięcia celu, w którym
wskazano podmioty odpowiedzialne za ich realizację.
Działania podzielono na krótkoterminowe – do zrealizowania do 2018 r., średnioterminowe – do 2020 r. i długoterminowe – do 2030 r.
Presje
Zanieczyszczenie powietrza stanowią gazowe i pyłowe substancje emitowane do atmosfery w wyniku
działalności antropogenicznej. Dostają się one na skutek
różnego rodzaju emisji: spalin z pojazdów, elektrociepłowni, zakładów przemysłowych, składowisk odpadów i wydobycia, transportu czy przeładunku surowców. Do substancji mających największy udział w emisji
należą: dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu,
tlenek węgla.
W dalszym ciągu podstawowym nośnikiem energii
w gospodarce narodowej jest węgiel kamienny, którego
spalanie powoduje emisję zanieczyszczeń gazowych
(dwutlenków siarki, tlenków węgla i azotu), pyłowych
oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, w tym benzo(a)pirenu, z czego dwa ostatnie stanowią obecnie największy problem.
Źródła zanieczyszczeń można podzielić na:
• punktowe – skupione na bardzo małym obszarze,
do których zalicza się np. duże zakłady przemysłowe czy elektrociepłownie, emitujące głównie: dwu-
tlenek siarki, tlenki azotu, węgla, a w mniejszym
stopniu (ze względu na kontrolowanie procesów
spalania i wyposażenie w instalacje oczyszczające)
pyły i beno(a)piren;
• powierzchniowe – rozproszone, do których zalicza
się np. gospodarstwa domowe, niewielkie kotłownie oraz małe zakłady przemysłowe. Substancje
przez nie emitowane w istotnych ilościach to głównie, pochodzące ze spalania węgla: dwutlenek siarki, pyły oraz benzo(a)piren;
• liniowe – szlaki transportowe, z których pochodzi
głównie emisja tlenków azotu i węgla, a także
w mniejszej ilości benzo(a)pirenu.
W województwie podlaskim ostatnie lata przyniosły istotne zmiany w strukturze emisji. Na skutek
zmniejszenia emisji z elektrociepłowni, zmian jakości
paliwa i spadku zapotrzebowania na energię cieplną
w czasie cieplejszych zim, zmniejszył się znacząco udział
emisji punktowej w bilansie emisji. Wzrosła natomiast
emisja powierzchniowa, głównie na skutek stosowania
paliw gorszej jakości, czy coraz powszechniejszego spalania odpadów.
Na jakość powietrza w obszarach miejskich decydujący wpływ mają niskie źródła emisji oraz transport.
W niniejszym raporcie, dane bilansowe emisji przedstawiono w układzie stref podlegających corocznej ocenie jakości powietrza, którym są: Aglomeracja Białostocka oraz Strefa Podlaska (pozostały obszar województwa).
Dane bazy emisyjnej GIOŚ wykazują, że największy
udział w emisji punktowej na obszarze województwa
mają: zanieczyszczenia pyłowe, tlenki azotu oraz dwutlenek siarki. Największa emisja pochodzi ze Strefy Podlaskiej i stanowi (za wyjątkiem emisij SO2 i NO2) ok. 90
% całej emisji punktowej.
Źródłem emitowanych zanieczyszczeń gazowych
jest głównie energetyczne spalanie paliw. W działalności
produkcyjnej największy udział miały działy gospodarki
związane z: produkcją artykułów spożywczych i napojów,
włókiennictwem, produkcją drewna i wyrobów drew
nianych.
Największy udział w emisji pyłów miał sektor spalania paliw poza przemysłem, co oznacza miedzy innymi,
że emisja ta pochodzi z ogrzewania indywidualnego
budynków (emisja powierzchniowa). Najwięcej emitowanych tu zanieczyszczeń to: zanieczyszczenia pyłowe,
dwutlenek siarki, niemetanowe lotne związki organiczne oraz tlenki azotu. Około 90% emisji powierzchniowej
pochodzi ze Strefy Podlaskiej.
Analiza danych wskazuje, że głównym problemem
w dotrzymaniu norm jakości powietrza na terenie podlaskiego jest tzw. „emisja niska”, gdzie odnotowuje się
wysokie zużycie węgla kamiennego na poziomie 65,8%.
Spalanie tego paliwa, często niskiej jakości, w piecach
o małej sprawności skutkuje dużą emisją zanieczyszczeń
pyłowych, dwutlenku siarki, niemetanowych, lotnych
związków organicznych, tlenków azotu, a także bezno(a)pirenu.
W emisji pochodzącej z transportu drogowego największy udział mają zanieczyszczenia pyłowe, tlenki
azotu oraz niemetanowe lotne związki organiczne.
Bilans wskazuje, że emisja ze Strefy Podlaskiej ma dominujący udział w całkowitej emisji z transportu drog
wego.
15
Wykres 2.1. Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2006–2015 w województwie podlaskim (źródło: GUS, opracowanie: WIOŚ)
ogółem
2
ze spalania paliw
1,8
1,6
mln ton / rok
mln ton/rok
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Wykres 2.2. Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2006–2015 w województwie podlaskim (źródło: GUS, opracowanie: WIOŚ)
dwutlenek siarki
6
tlenek węgla
tlenki azotu
5
mln ton/rok
mln ton / rok
Emisja z rolnictwa stanowi marginalne wartości i w stosunku do wyżej opisanych źródeł nie ma decydującego wpływu
na wartości bilansowe.
W ostatnich latach problem nadmiernego zanieczyszczenia powietrza dotyczy
zanieczyszczenia pyłem zawieszonym,
a szczególnie jego drobniejszymi frakcjami PM10 i PM2.5 (o średnicy ziaren <10
i <2,5 mikrometrów) ze względu na zagrożenia jakie ze sobą niosą dla zdrowia.
Na powierzchni pyłu adsorbuje się wiele
szkodliwych dla zdrowia substancji chemicznych. Pył drobny jest niewidoczny, może unosić się długo w powietrzu,
jego cząstki przenikają do pęcherzyków
płuc, a najmniejsze frakcje bezpośrednio
do komórek przedostając się do krwioobiegu. W zależności od składu chemicznego pyły mogą również wpływać na klimat globalny, absorbując ciepło wytwarzane przez słońce i ocieplając atmosferę.
Na obszarach miejskich za emisje
pyłu odpowiada również transport drogowy, a w szczególności pojazdy posiadające silniki wysokoprężne.
Łączna, roczna emisja zanieczyszczeń
pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych, wg danych GUS od 2007 roku wyraźnie maleje (wykres 2.1). Zmniejszenie
wielkości rocznych emisji może być związane z mniejszym zapotrzebowaniem na
energię cieplną w czasie cieplejszych zim.
Emisja zanieczyszczeń gazowych
(bez CO2) z zakładów szczególnie uciążliwych pochodziła prawie w całości ze spalania paliw (wykres 2.2). Od 2006 roku
znacząco spadła emisja SO2, choć w ostatnich latach trend ten uległ spowolnieniu
(od 2013 r. notuje się niewielki wzrost).
Emisja CO w okresie 2007–2012 uległa
zmniejszeniu, a od 2013 roku odnotowano również nieznaczny jej wzrost.
4
3
2
1
0
2006
Stan – monitoring powietrza
Jednym z zadań Inspekcji Ochrony Środowiska jest
prowadzenie badań i ocen stanu środowiska, w tym monitoringu jakości powietrza w ramach realizacji Programu Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). Podsystem monitoringu powietrza obejmuje zadania związane z badaniem i oceną stanu zanieczyszczenia powietrza, w tym pomiary i oceny jakości powietrza w strefach, monitoring tła miejskiego pod kątem WWA, pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla
potrzeb monitorowania procesu osiągania krajowego
celu redukcji narażenia, pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA oraz rtęcią
w stanie gazowym na stacjach monitoringu tła regionalnego, pomiary składu chemicznego pyłu PM2,5 oraz
monitoring prekursorów ozonu. Niektóre z ww. progra-
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
mów są realizowane w wytypowanych miejscach na
obszarze kraju.
Na terenie województwa podlaskiego WIOŚ w Białystoku realizuje wieloletni program monitoringu normowanych zanieczyszczeń w powietrzu, obejmujący
badania: pyłu PM10 i PM2,5, SO2, NO2, NO, NOx, O3, benzenu, CO, oraz Pb, As, Cd, Ni i benzo(a)pirenu w pyle
PM10. Na jego podstawie, a także danych pozyskanych
w wyniku modelowania zanieczyszczeń, wykonywane
są corocznie oceny jakości powietrza w strefach województwa.
W ramach obowiązków wynikających z informowania społeczeństwa o jakości powietrza, na stronie internetowej WIOŚ1 umieszczane są wyniki aktualnych badań on-line oraz ocen, a na stronie GIOŚ2 prezentowane
prognozy (krótko i długoterminowe) jakości powietrza,
a także podstawowe informacje na temat norm, wyników badań w skali regionalnej i krajowej oraz działań
podejmowanych na rzecz poprawy jakości powietrza.
W 2016 roku uruchomiono również na telefony aplikację „Jakość powietrza w Polsce”3 (rys. 2.1), w której znajdują się: aktualne wyniki pomiarów, mapa lokalizacji
1 www.wios.bialystok.pl;, zakładka: stan powietrza on line; zakładka:
Publikacje
2 www.powietrze.gios.gov.pl
3 Aplikację można pobrać bezpłatnie dla systemu Android (przez
Google Play), dla użytkowników systemu iOS (przez Apple Store).
16
Rys 2.1. Aplikacja „Jakość powietrza w Polsce” dostępna bezpłatnie na telefony
komórkowe
stacji pomiarowych, informacje i ostrzeżenia o wysokich
stężeniach zanieczyszczeń oraz aktualności ze strony
GIOŚ. Dzięki niej każdy użytkownik może uzyskać informacje na temat zanieczyszczenia powietrza w swojej
okolicy.
Wyniki rocznych ocen jakości powietrza stanowią
podstawę do opracowania i uchwalenia przez zarządy
województw programów ochrony powietrza w strefach,
w których stwierdzono przekroczenia, a wyniki badań,
do monitorowania skuteczności realizowanych programów.
Podstawą oceny jakości powietrza jest porównanie
wyników badań z normami.
Dla dwutlenku siarki, azotu, tlenku węgla, benzenu,
pyłu PM10, pyłu PM2,5 i ołowiu w pyle PM10 określono
tzw. poziomy dopuszczalne, które mają być osiągnięte
w określonym terminie, a po nim nie powinny być przekraczane.
Dla ozonu, pyłu drobnego PM2,5, metali ciężkich:
arsenu i kadmu oraz benzo(a)pirenu określono tzw. poziomy docelowe, które mają być osiągnięte w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych
działań technicznych i technologicznych. Poziomy te
ustala się w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego wpływu danej substancji na zdrowie
ludzi lub środowisko jako całość.
Dla ozonu określono również tzw. poziom celu długoterminowego, poniżej którego, zgodnie ze stanem
współczesnej wiedzy, bezpośredni szkodliwy wpływ na
zdrowie ludzi lub środowisko jest mało prawdopodobny. Poziom ten ma być osiągnięty w długim okresie czasu, z wyjątkiem sytuacji, gdy nie może być osiągnięty za
pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych.
Prowadzone w województwie podlaskim pomiary
zanieczyszczeń powietrza wykazały, że aktualnie nie ma
problemu z poziomami stężeń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla i benzenu (wykresy 2.3–2.6)
oraz ze stężeniami metali w pyle zawieszonym PM10.
W latach 2006–2015 r. wyniki pomiarów stężeń tych
substancji osiągały niskie wartości znacznie poniżej
norm dopuszczalnych. W przypadku dwutlenku siarki
oraz dwutlenku azotu nie zanotowano w tym okresie
przekroczeń norm stężeń 1-godzinnych tych substancji.
Stężenia metali w pyle PM10 również osiągały marginalne wartości, co potwierdza stosunkowo małe uprzemysłowienie województwa podlaskiego.
Pomiary wykonane przez WIOŚ wskazują na utrzymujące się na przestrzeni lat problemy z dotrzymaniem
norm stężeń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w pyle PM10.
W okresie od 2006 do 2015 r. średnioroczne stężenia pyłu zawieszonego PM10 były wysokie, chociaż nie
przekraczały normy dopuszczalnej (wykres 2.7).
W latach 2006–2013 najwyższe stężenie zanotowano
w Łomży, a najniższe w Suwałkach. W ostatnim okresie
stężenia średnioroczne pyłu PM10 w Łomży uległy obniżeniu i osiągnęły nieznacznie mniejsze wartości niż
w Aglomeracji Białostockiej. W przypadku stężeń 24-godzinnych, na przestrzeni lat, przekroczenia notowano
zarówno w Łomży jak i Aglomeracji Białostockiej (wykres 2.8). W latach 2006–2011 liczba dni z przekroczeniami normy dobowej była wysoka. Od 2012 roku zmalała. Przyczyną wysokich wartości stężeń pyłu jest emisja powierzchniowa (niska) tzn. spalanie paliw stałych
w piecach w indywidulanych gospodarstwach domowych. Tak jak już wcześniej wspomniano spalanie węgla, szczególnie słabej jakości bądź odpadów skutkuje
znaczącym wzrostem zanieczyszczeń pyłowych. Wzrost
stężeń występował głównie w sezonie grzewczym.
17
Wykres 2.3. Średnie roczne stężenia SO2
w największych miastach regionu na wybranych stanowiskach w latach 2006–2015
(źródło: WIOŚ PMŚ)
10
Białystok tło miejskie
9
Łomża tło miejskie
8
7
µg
/ m3 3
μg/m
6
5
4
3
2
1
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
rok
45
Wykres 2.4. Średnie roczne stężenia NO2
w największych miastach regionu na wybranych stanowiskach w latach
2006–2015, na tle wartości dopuszczalnej,
40
Białystok
35
Łomza
norma
roczna
Norma roczna
µg / μg/m
m3
3
30
25
20
15
10
5
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
12000
Wykres 2.5. Maksymalne stężenie
8-godzinne kroczące stężenia CO
w największych miastach regionu w latach
2006–2015, na tle poziomu dopuszczalnego
10000
Białystok
33
μg/m
µg / m
8000
norma
roczna
Norma roczna
6000
4000
2000
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
6
Wykres 2.6. Średnie roczne stężenia
benzenu na wybranych stanowiskach
w latach 2006–2015, na tle wartości
dopuszczalnej, (źródło: WIOŚ PMŚ)
5
Białystok
µg / m3 3
μg/m
4
Norma roczna
norma roczna
3
2
1
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
rok
2012
2013
2014
2015
Białystok
45
Łomża
norma roczna
Norma roczna
Suwałki
40
35
μg/mµg3 / m3
Wykres 2.7. Średnie roczne stężenia pyłu
zawieszonego PM10 w największych
miastach regionu na wybranych stanowiskach w latach 2006–2015, na tle wartości
dopuszczalnej (źródło: WIOŚ PMŚ)
30
25
20
15
10
5
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
rok
dni
Białystok
Wykres 2.8. Liczba przekroczeń dopuszczalnego
poziomu stężeń 24-godzinnych pyłu
zawieszonego PM10 w największych miastach
regionu na wybranych stanowiskach w latach
2006–2015, na tle dopuszczalnej częstości
przekraczania w roku kalendarzowym
dni
2006
Suwałki
dop. liczba dni z przekorczeniem normy dobowej
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Wykres 2.9. Średnie roczne stężenia pyłu zawieszonego PM2,5
w największych miastach regionu na wybranych stanowiskach w latach
2010–2015, na tle wartości dopuszczalnej (źródło: WIOŚ PMŚ)
Białystok
Łomża
norma dopuszczalna
Norma dopuszczalna
Suwałki
35
30
µg / m3
μg/m
3
25
20
15
10
5
0
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Wykres 2.10. Średnie roczne stężenia benzo(a)pirenu w największych
miastach regionu na wybranych stanowiskach w latach 2010–2015, na
tle wartości dopuszczalnej (źródło: WIOŚ PMŚ)
Białystok
norma dopuszczalna
Norma dopuszczalna
Suwałki
2,5
2,0
1,5
μg/m3
W latach 2010–2015 odnotowano także wysokie stężenia pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu.
Norma pyłu PM2,5 była corocznie przekroczona
w Łomży (wykres 2.9). Natomiast stężenia benzo(a)pirenu w Aglomeracji Białostockiej przekraczały normę od 2011 roku, a w Suwałkach od
2014 r. (wykres 2.10). Źródłem przekroczeń tych
zanieczyszczeń, podobnie jak pyłu PM10, jest
„emisja niska”.
Stężenia ozonu w ostatnim 10-cio leciu osiągały również wysokie wartości. Jedynie w latach
2011–2013 średnia arytmetyczna z liczby dni ze
stężeniami 8-godz. ozonu wyższymi od 120 μg/m3
była mniejsza niż 10 (wykres 2.11). Od lat notuje
się dla tego zanieczyszczenia przekroczenia normy celu długoterminowego, co jest problemem,
który nie dotyczy tylko województwa podlaskiego, ale również znacznej części Polski i Europy.
W ramach ustawowych obowiązków WIOŚ
przekazuje informacje o przekroczeniu poziomów alarmowych, norm dopuszczalnych, docelowych, a także o ryzyku przekroczenia tych
norm władzom województwa, które opracowują
stosowne komunikaty informacyjne bądź ostrzegawcze dla społeczeństwa. Informacje są także
podstawą podejmowania działań krótkoterminowych na rzecz poprawy jakości powietrza, opisanych w programach ochrony powietrza dla Aglomeracji Białostockiej i Strefy Podlaskiej. W ostatnich latach przekazywane komunikaty dotyczyły
jedynie ryzyka przekroczeń norm pyłu zawieszonego PM10, pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu. Nie
wystąpiła konieczność opracowania komunikatu
o przekroczeniach poziomów alarmowych.
Łomża
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
µg / m3
18
1,0
0,5
0,0
2010
2011
2012
2013
2014
2015
19
stacje pozamiejskie
25
stacje miejskie
dni
20
liczba
liczba
dni
Wykres 2.11. Średnia arytmetyczna z liczby dni ze
stężeniami 8-godz. ozonu wyższymi od 120 μg/m3
w latach 2006–2015 w województwie podlaskim
15
10
5
0
2006
2007
Wyniki klasyfikacji stref województwa
w 2015 roku
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
(o średnicy <2,5 µm), metali w pyle PM10: ołowiu (Pb),
arsenu (As), niklu (Ni), kadmu (Cd) oraz benzo(a)pirenu
w pyle PM10.
Ocena ze względu na ochronę roślin obejmuje analizę 3 zanieczyszczeń: dwutlenki siarki (SO2), tlenków
azotu (NOx) i ozonu (O3).
Ocena roczna wykonywana jest w odniesieniu do
obszaru – strefy, które stanowią:
• aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250
tys.,
• miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.,
• pozostały obszar województwa, nie wchodzący
w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców.
Oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza, na terenie woj. podlaskiego, dokonywane są w oparciu o badania monitoringowe zawartości substancji w powietrzu
i analizę zmian wielkości zanieczyszczeń emitowanych
do atmosfery. Sieć monitoringu powietrza stanowią stacjonarne stacje pomiarowe zlokalizowane:
• w Białymstoku; 2 stacje tła miejskiego (przy ul. Jerzego Waszyngtona; przy ul. Warszawskiej) i 1 stacja
tła podmiejskiego (przy ul. 42 Pułku Piechoty);
• w Łomży – 1 stacja tła miejskiego (przy ul. Sikorskiego);
• w Suwałkach – 1 stacja tła miejskiego (przy ul. Pułaskiego);
• w miejscowości Borsukowizna – 1 stacja tła wiejskiego (gm. Krynki).
oraz
• mobilna stacja pomiarowa, za pomocą której są prowadzone badania w wybranych, problematycznych
miejscach województwa (w latach 2015–2016 pomiary prowadzono w Hajnówce). Docelowo planowane jest wykonywanie pomiarów we wszystkich
miastach powiatowych.
Podstawową oceną jakości powietrza, służącą do
stwierdzenia zachowania norm jakości, a w przypadku
ich niedotrzymania, do wdrożenia programów naprawczych, jest coroczna ocena jakości powietrza w strefach
wykonywana na podstawie art. 89 ustawy Prawo Ochrony Środowiska.
Ocena pod kątem ochrony zdrowia obejmuje analizę
stężeń 11 zanieczyszczeń: dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6),
ozonu (O3), pyłu PM10 (o średnicy <10 µm), pyłu PM2,5
Na terenie województwa podlaskiego wydzielono
2 strefy: Aglomerację Podlaską stanowiącą obszar powiatu miasta Białystok oraz Strefę Podlaską, w skład
której weszły pozostałe powiaty z terenu województwa.
Poniżej przedstawiono zestawienie wyników klasyfikacji stref pod kątem ochrona zdrowia i ochrona roślin za
2015 (tabela 2.1 i 2.2).
Ocena dotrzymania poziomów dopuszczalnych
W 2015 r. w Aglomeracji Białostockiej została przekroczona dopuszczalna liczba dni z przekroczeniami
normy stężeń dobowych pyłu PM10 (dopuszcza się wystąpienie 35 dób z przekroczeniami stężeń dobowych
w roku). W Strefie Podlaskiej zanotowano również przekroczenia normy dobowej pyłu PM10, jednakże liczba
dób z przekroczeniami była mniejsza niż dopuszczalna.
Należy zaznaczyć, że powodem spełniania normy w dużej mierze była stosunkowo ciepła zima.
Tabela 2.1. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych w celu ochrony zdrowia
Nazwa strefy
Kod
strefy
1
Aglomeracja
Białostocka
2
Strefa
Podlaska
Lp.
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
SO2
NO2
PM10
Pb
C6H6
CO
O3
O3
As
Cd
Ni
BaP
PM2,5
PM 2,5
II faza
PL2001
A
A
C
A
A
A
A
D2
A
A
A
C
A
C1
PL2002
A
A
A
A
A
A
A
D2
A
A
A
C
C
C1
20
Tabela 2.2. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych w celu ochrony roślin
Lp.
Nazwa strefy
Kod strefy
Symbol klasy dwutlenek
siarki
rok
kalendarzowy
pora
zimowa
Symbol klasy
tlenki azotu
AOT 40
Symbol klasy
poziom docelowy
Symbol klasy
poziom celu
długoterminowego
AOT 40
AOT 40
1
Aglomeracja Białostocka
PL2001
-
-
-
-
-
2
Strefa Podlaska
PL2002
A
A
A
A
D2
Mapa 2.1. Obszary przekroczeń pyłu PM2,5
– wyniki modelowania (GIOŚ, 2015)
W 2015 roku stwierdzono przekroczenia normy
pyłu zawieszonego PM2,5 w Strefie Podlaskiej oraz wartości normowanej pyłu zawieszonego PM2,5 dla II fazy4
tj. określonego poziomu dopuszczalnego z terminem
osiągniecia 1.01.2020 r.
Z wykonanych przez WIOŚ pomiarów pyłu zawieszonego PM2,5 oraz wyników modelowania wynika, że
obszarami przekroczeń w Strefie Podlaskiej będzie miasto Łomża oraz centra miast: Grajewa, Zambrowa, Bielska Podlaskiego, Augustowa (mapa 2.1). Wyniki modelowania w większości pokrywają się z wynikami,
uchwalonego przez Sejmik Województwa Podlaskiego
Programu Ochrony Powietrza dla Strefy Podlaskiej.
4
Norma będzie podlegać weryfikacji przez Komisję Europejską.
W 2015 roku WIOŚ wykonał pierwsze, wstępne pomiary jakości powietrza w Hajnówce. Wyniki potwierdzają wystąpienie przekroczenia normy pyłu PM2,5
w tej miejscowości (leżącej w Strefie Podlaskiej). W strefie Aglomeracja Białostocka wyniki badań pyłu PM2,5
wykazały również wysokie wartości, jednakże nie przekroczyły one normy dopuszczalnej. Wartość dopuszczalna dla II fazy dla tego zanieczyszczenia została przekroczona, co wskazuje na potrzebę kontynuowania pomiarów w tej strefie.
Ocena dotrzymania poziomów docelowych
W 2015 roku stwierdzono ponadnormatywne stężenia benzo(a)pirenu w Aglomeracji Białostockiej oraz
Strefie Podlaskiej, gdzie obszarami przekroczeń są
w głównej mierze wszystkie miasta powiatowe województwa podlaskiego (mapa 2.2).
21
Mapa 2.2. Obszary przekroczeń benzo(a)pirenu
– wyniki modelowania (GIOŚ, 2015)
Ocena dotrzymania poziomów celów
długoterminowych
Stwierdzono przekroczenia stężeń ozonu w Aglomeracji Białostockiej i Strefie Podlaskiej.
Ozon jest silnym utleniaczem fotochemicznym, który powoduje poważne problemy zdrowotne, niszczy
materiały i uprawy rolne. Narażenie człowieka na niewielkie, podwyższone stężenia ozonu może prowadzić
do reakcji zapalnych oczu, dróg oddechowych, a także
zmniejszenie wydolności płuc. Jest powodem występowania objawów senności, bólu głowy i znużenia oraz
powoduje spadek ciśnienia tętniczego krwi. Przy wyższych stężeniach występują objawy złego samopoczucia, nasilają się bóle głowy, rośnie pobudliwość, zmęczenie i wyczerpanie, objawy apatii. Więcej informacji
przedstawiono w zamieszonej poniżej pigułce wiedzy
o tym zanieczyszczeniu (rys. 2.2).
Ozon troposferyczny (przyziemny) posiada zdolność przenoszenia się na duże odległości, dlatego stężenia tego zanieczyszczenia na obszarze Polski zależą
w dużej mierze od jego stężenia w masach powietrza
napływających nad teren Polski.
Wyniki klasyfikacji stref za ostanie trzy lata (tabela
2.3) uwidaczniają utrzymujący się problem z zanieczyszczeniem powietrza pyłami (PM10 i PM2,5) oraz
benzo(a)pirenem. Podobny problem dotyczy większego
obszaru kraju co obrazuje (mapa 2.3).
W przypadku ozonu potwierdza się problem z dotrzymaniem normy celu długoterminowego (tabela 2.4).
Zaliczenie strefy do danej klasy wiąże się z określonymi wymaganiami dotyczącymi działań na rzecz poprawy jakości powietrza (w przypadku gdy nie są dotrzymane wartości kryterialne) lub utrzymania tej jakości jeżeli spełnia ona przyjęte standardy. W szczególności dotyczy to klasy C, gdzie skutkiem takiej klasyfikacji
Rys. 2.2. Pigułka wiedzy o ozonie (źródło: GIOŚ,
http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/show/1000577)
22
Wyniki klasyfikacji
Nazwa strefy
Aglomeracja
Białostocka
Strefa Podlaska
Rok
SO2
NO2
PM10
Pb
C6H6
CO
Poziom celu
długoterminowego
O3
Poziom docelowy
Tabela 2.3. Zestawienie klasyfikacji stref w latach 2013–2015 dla poszczególnych zanieczyszczeń kryterium oceny – ochrona zdrowia
As
Cd
Ni
BaP
PM2,5
PM2,5
II Fazy
2015
A
A
C
A
A
A
A
D2
A
A
A
C
A
C1
2014
A
A
C
A
A
A
A
D2
A
A
A
C
A
-
2013
A
A
A
A
A
A
A
D2
A
A
A
C
A
-
2015
A
A
A
A
A
A
A
D2
A
A
A
C
C
C1
2014
A
A
A
A
A
A
A
D2
A
A
A
C
C
-
2013
A
A
A
A
A
A
A
D2
A
A
A
A
C
-
Objaśnienia: A – poziom stężeń zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekracza odpowiednio poziomu dopuszczalnego, poziomu docelowego, poziomu celu długoterminowego; C – poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną (z uwzględnieniem dozwolonej częstości
przekroczeń dla przypadków, gdy są one określone), poziom docelowy, poziom celu długoterminowego. W ocenie dotyczącej pyłu zawieszonego PM2,5 uwzględnia się dodatkowe kryterium – poziom fazy dopuszczalny dla fazy II – C1- oznacza przekroczenie poziomu dopuszczalnego dla fazy II.
Mapa 2.3. Ogólnopolska
klasyfikacja stref dla PM2,5
w latach 2013–2015
(źródło: GIOŚ)
Tabela 2.4. Zestawienie klasyfikacji stref w latach 2013–2015 dla poszczególnych
zanieczyszczeń kryterium oceny – ochrona roślin (źródło: WIOŚ PMŚ)
O3
Nazwa strefy
Rok
SO2
NO2
Poziom
docelowy
Poziom celu
długoterminowego
2015
-
-
-
-
2014
-
-
-
-
Z tych powodów zakwalifikowanie
strefy do klasy C powinno więc opierać
2013
się na uzasadnionych podstawach, poprzez udokumentowanie przekroczeń
2015
A
A
A
D2
Strefa
wartości kryterialnych dla danego zanie2014
A
A
A
D2
Podlaska
czyszczenia w strefie, potwierdzonych
2013
A
A
A
D2
wiarygodnymi wynikami pomiarów
stężeń tego zanieczyszczenia.
Objaśnienia: A – poziom stężeń zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekracza
W celu zdiagnozowania granic obszaodpowiednio: poziomu dopuszczalnego, poziomu docelowego, poziomu celu
rów
z przekroczeniami norm w strefach,
długoterminowego; D2 – powyżej poziomu celu długoterminowego
wykonano modelowanie rozprzestrzeniania zanieczyszczeń dla całego obszaru
województwa. Wyniki wykazały, że w strestrefy jest konieczność opracowania dla niej programu
fach podlegających klasyfikacji zdiagnozowano obszary,
ochrony powietrza (POP) zawierającego określone dew których potencjalnie mogę wystąpić problemy z docyzje mające skutki ekonomiczne, natomiast klasyfikatrzymaniem jakości powietrza, a w związku z tym część
cja wskazująca na przekroczenie poziomu celu długoludności stref będzie podlegać narażeniu na ponadnorterminowego powinna skutkować wskazaniem odpomatywne stężenia zanieczyszczeń. (tabela 2.5, mapy 2.1,
wiednich działań w wojewódzkich programach ochrony
2.2, 2.4).
środowiska.
Aglomeracja
Białostocka
23
Tabela 2.5. Powierzchnie i populacje ludności narażonej na ponadnormatywne stężenia zanieczyszczeń (dane z modelowania)
Ludność/powierzchnia
PM 10 (24h)
PM 2,5
B(a)P
Liczba mieszkańców narażonych na ponadnormatywne
stężenia zanieczyszczeń [tys.]
180,462
26,836
206,541
Strefa Podlaska
182,703
25,845
331,893
Odsetek mieszkańców woj. narażonych na ponad
normatywne stężenia zanieczyszczeń
61,07
9,08
69,9
Obszar przekroczeń wartości dopuszczalnych [km2]
Udział procentowy powierzchni z przekroczeniami
w powierzchni całkowitej województwa
Liczba ludności [tys.]
Powierzchnia [km2]
Strefa
Strefa Podlaska
20,38
2,88
37,02
39,29
4,63
48,96
Strefa Podlaska
62,65
4,9
354,7
38,51
4,53
48,0
Strefa Podlaska
0,31
0,024
1,76
295,459
Strefa Podlaska
896,459
102
Strefa Podlaska
20 085
Mapa 2.4. Potencjalne obszary przekroczeń
pyłu PM10 – wynik modelowania GIOŚ
Trzydzieste szóste
maksymalne stężenie
dobowe PM10 (µg/m3)
W celu ochrony zdrowia mieszkańców najbardziej
zurbanizowanych obszarów Unii Europejskiej na kraje
członkowskie został nałożony wymóg oceny narażenia
mieszkańców dużych miast i aglomeracji na pył PM2,5.
W tym celu został zdefiniowany wskaźnik średniego
narażenia dla aglomeracji i miast o liczbie mieszkańców
większej niż 100 tys., który oblicza się corocznie na podstawie wyników pomiarów stężeń pyłu PM2,5 na obszarach tła miejskiego. W województwie podlaskim takie
stanowisko znajduje się w Aglomeracji Białostockiej.
W tabeli 2.6 przedstawiono wartości tego wskaźnika.
Tabela 2.6. Wartość wskaźnika średniego narażenia na pył
PM 2,5 [μg/m3]
Nazwa strefy
Wartość wskaźnika średniego narażenia na pył PM 2,5 [μg/m3] dla roku:
2012
2013
2014
2015*
22,3
21
21
21
*zgodnie z projektem obwieszczenia
24
Monitoring chemizmu opadów
atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń
do podłoża5
amonowego, fosforu ogólnego, potasu, sodu, wapnia,
magnezu, cynku, miedzi, ołowiu, kadmu, niklu i chromu.
Ponadto, w celu określenia stężenia azotu ogólnego,
oznaczany jest azot Kjeldahla. Analizy składu fizyko-chemicznego wykonywane są przez akredytowane laboratoria wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska. W województwie podlaskim wykonuje je laboratorium WIOŚ w Białymstoku.
Dane z badań obrazują stan jakości i ocenę stopnia
zakwaszenia wód deszczowych w województwie podlaskim w 2015 roku oraz ilości deponowanych substancji
wraz z opadami wnoszone na teren województwa
w układzie przestrzennym. Obciążenie powierzchniowe
obszaru województwa podlaskiego porównano z depozycją dla całego obszaru Polski i pozostałych województw, a także z wielkościami deponowanych ładunków w latach 1999–2015. Przedstawiono również tendencje zmian. Wyniki badań dla obszaru Polski dostępne
są w internetowym serwisie GIOŚ na stronie: http://
www.gios.gov.pl.
Atmosfera, kumulując zanieczyszczenia naturalne
i antropogeniczne, jest źródłem obszarowym zanieczyszczeń. Istotnym elementem meteorologicznym gromadzącym i przenoszącym zanieczyszczenia jest opad
atmosferyczny.
Monitoring Chemizmu Opadów Atmosferycznych
i Depozycji Zanieczyszczeń do Podłoża funkcjonuje jako
jeden z podsystemów Państwowego Monitoringu Środowiska od 1998 r. Celem monitoringu jest określenie
rozkładu ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych
z opadami do podłoża w ujęciu czasowym i przestrzennym.
Systematyczne badania składu fizyczno-chemicznego opadów oraz obserwacje parametrów meteorologicznych dostarczają informacji o obciążeniu powierzchni ziemi i wód powierzchniowych związkami zakwaszającymi, biogennymi i metalami ciężkimi z powietrza.
Jednostką koordynującą działalność badawczą jest
Wrocławski Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – PIB, który prowadzi część badań, krajowy
bank danych, przygotowuje raporty i opracowania oraz
Mapa 2.5. Sieć stacji pomiarowo-kontrolnych Ogólnopolwspółpracuje z wojewódzkimi inspektoratami ochrony
skiego Monitoringu Chemizmu Opadów Atmosferycznych
środowiska, które realizują część programu badań.
i Oceny Depozycji Zanieczyszczeń do Podłoża w 2015 r.
Krajową sieć pomiarowo-kontrolną w 2015 roku
(źródło: IMGW-PIB)
stanowiły 23 stacje badawcze chemizmu opadów (stacje synoptyczne IMGW), oraz 162 posterunki
opadowe (mapa 2.5). Na terenie
województwa podlaskiego położone są 2 stacje chemizmu opadów
(w Białymstoku i Suwałkach) i 10
posterunków opadowych.
podlaskie
Na stacjach zbierany jest
w sposób ciągły opad atmosferyczny mokry. Analizy składu wykonywane są w cyklach miesięcznych.
Równocześnie z poborem próbek
prowadzone są obserwacje: wysokości i rodzaju opadu, kierunku
i prędkości wiatru oraz temperatury powietrza. W próbkach dobowych wykonywany jest na bieżąco
(po zakończeniu doby opadowej)
pomiar odczynu pH. Na posterunkach opadowych dokonuje się pomiaru wysokości opadów.
Zakres analiz miesięcznych
próbek opadów obejmuje oznaczenia związków kwasotwórczych,
biogennych i metali (w tym metali
ciężkich), tj. wartości: pH, przewodności elektrycznej właściwej,
stacje pomiaru chemizmu
chlorków, siarczanów, azotu azotystacje opadowe
nowego i azotanowego, azotu
Opracowano na podstawie : Ewa Liana, Ewa Terlecka, Michał
Pobudejski, Wiesława Rawa „Monitoring Chemizmu Opadów
Atmosferycznych i Ocena Depozycji Zanieczyszczeń do PodłoMapa 2.8. Sieć stacji pomiarowo-kontrolnych Ogólnopolskiego Monitoringu Chemizmu Opadów
ża w latach 2016–2018. Wyniki badań monitoringowych w
i Oceny Depozycji Zanieczyszczeń do Podłoża w 2015 r. (źródło: IMGWwoj. podlaskim w 2015 roku”. IMGW-PIB oddz.Atmosferycznych
Wrocław.
5
PIB).
25
Wyniki badań na obszarze województwa podlaskiego
Odczyn – ocena stopnia zakwaszenia wód opadowych. W 2015 r. średnia roczna ważona na stacji w Suwałkach wyniosła 6,57, a w Białymstoku – 5,22. W przypadku 21% zbadanych próbek stwierdzono opady
o charakterze tzw. „kwaśnego deszczu”. W porównaniu
z 2014 r. stwierdzono spadek ilości kwaśnych deszczy
o 7%, a w wieloleciu 1999–2015 ich średnia ilość kształtowała się na poziomie 43%. Ładunki roczne uległy
znacznemu obniżeniu (rys. 2.3, wykres).
Siarczany – głównym źródłem zanieczyszczenia
jest sektor energetyczny. W 2015 roku ładunek
jednostkowy wynosił 9,86 kg SO4/ha, natomiast ładunek całkowity 19 904 ton. Największe obciążenie siarczanami (rys. 2.4) zanotowano na południowym krańcu
województwa. Wielkość tego zanieczyszczenia na tle
Polski klasyfikuje województwo podlaskie do jednego
z nisko narażonych obszarów kraju. Ładunki roczne
z roku na rok ulegają zmniejszeniu.
Jon wodorowy
Rys. 2.3. Roczne ładunki jednostkowe jonu wodorowego [kg/ha H+] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar poszczególnych województw Polski oraz przestrzenny rozkład ładunków wniesionych na obszar województwa podlaskiego
Zmiany rocznych depozycji ładunku
jonu wodorowego 1999–2015 oraz
średnioroczne sumy opadów (linia ciągła)
Siarczany
Rys 2.4. Roczne ładunki jednostkowe siarczanów [kg/ha SO4] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar poszczególnych
województw Polski oraz przestrzenny rozkład ładunków wniesionych na obszar województwa podlaskiego
siarczanów 1999–2015 oraz średnioroczne
sumy opadów (linia ciągła)
26
Azotyny i azotany – jednostkowy ładunek ulegał
nieznacznemu zmniejszeniu w latach 1999–2015 (rys.
2.5, wykres) i wynosił w 2015 roku – 2,19 kg N/ha. Największe obciążenia ładunkami wystąpiły w południowej i lokalnie wschodniej części województwa. W porównaniu do Polski, podlaskie należy do najmniej obciążonych województw.
Azotyny i azotany
Chlorki – są oprócz siarczanów, azotynów i azotanów jonami wpływającymi na zakwaszenie opadów.
Ładunek jednostkowy dla województwa wynosił 5,56
kg Cl- /ha i był aż o ponad 50% niższy od najwyższego
ładunku, zanotowanego w województwie pomorskim.
Na tle Polski województwo podlaskie jest w niewielkim
stopniu obciążone ładunkiem tego zanieczyszczenia
(rys. 2.6).
Rys. 2.5. Roczne ładunki jednostkowe azotu (azotynowego i azotanowego) [kg/ha N] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r.
na obszar poszczególnych województw Polski oraz przestrzenny rozkład ładunków wniesionych na obszar województwa podlaskiego
azotynów i azotanów 1999–2015
oraz średnioroczne sumy opadów
(linia ciągła)
Chlorki
Rys. 2.6. Roczne ładunki jednostkowe chlorków [kg/ha Cl] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar poszczególnych
chlorków 1999–2015 oraz średnioroczne
27
Związki biogenne (azot i fosfor) – średnie obcią
żenie powierzchni województwa azotem amonowym
wyniosło 3,77 kgN/ha, a ogólnym – 7,16 kg N/ha. Największe obciążenie powierzchni azotem amonowym
wystąpiło w rejonie południowo-wschodnim (rys. 2.7).
Obciążenie azotem ogólnym było równomierne i należało do najniższych w kraju (rys. 2.8). Roczne ładunki
związków azotu wnoszone na teren województwa
w ostatnich kilku latach uległy wyraźnemu zmniejszeniu (wykresy). Fosfor ogólny – średnie obciążenie powierzchni województwa było niskie i wyniosło 0,19 kg
P/ha. W ostatnich kilku latach znacząco zmalało (rys.
2.9, wykres). Na tle kraju podlaskie należy do nisko obciążanych związkami biogennymi.
Azot amonowy
Rys. 2.7. Roczne ładunki jednostkowe azotu amonowego [kg/ha N] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar
poszczególnych województw Polski oraz przestrzenny rozkład ładunków wniesionych na obszar województwa podlaskiego
azotu amonowego 1999–2015
(linia ciągła)
Azot ogólny
Rys. 2.8. Roczne ładunki jednostkowe azotu ogólnego [kg/ha N] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar
azotu ogólnego 1999–2015 oraz średnioroczne sumy opadów (linia ciągła)
28
Fosfor ogólny
Rys. 2.9. Roczne ładunki jednostkowe fosforu ogólnego [kg/ha P] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar
fosforu ogólnego 1999–2015
(linia ciągła)
Metale ciężkie (ołów, kadm, nikiel,cynk, chrom).
Źródłem metali ciężkich jest głównie przemysł i zanie
czyszczenia komunikacyjne. Obciążenie powierzchni
województwa podlaskiego ładunkiem jednostkowym
metali ciężkich takich jak ołów i kadm należało do
niższych w kraju. (rys. 2.10; 2.11). Obciążenie niklem
plasowało województwo do średnio zanieczyszczonych
(rys. 2.12), a cynkiem i chromem do trzech najbardziej
zanieczyszczonych w kraju (rys. 2.13; 2.14). Od 2010
roku roczne ładunki wszystkich omawianych metali
ciężkich ulegają wyraźnemu zmniejszeniu. Podwyższona zawartość metali w opadach atmosferycznych uwidacznia się głównie na południu Polski, gdzie źródłami
emisyjnymi są duże zakłady przemysłowe.
Ołów
Rys. 2.10. Roczne ładunki jednostkowe ołowiu [g/ha Pb] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar poszczególnych
ołowiu 1999–2015 oraz
średnioroczne sumy opadów
(linia ciągła)
29
Kadm
Rys. 2.11. Roczne ładunki jednostkowe kadmu [g/ha Cd] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar poszczególnych
kadmu 1999–2015 oraz średnioroczne
Nikiel
Rys. 2.12. Roczne ładunki jednostkowe niklu [g/ha Ni] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar poszczególnych
niklu 1999–2015 oraz średnioroczne
Cynk
Rys. 2.13. Roczne ładunki jednostkowe cynku [g/ha Zn] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar poszczególnych
województw Polski oraz przestrzenny rozkład ładunków wniesionych na obszar województwa
cynku 1999–2015 oraz średnioroczne
30
Chrom
Rys. 2.14. Roczne ładunki jednostkowe chromu [g/ha Cr] wniesione przez opady atmosferyczne w 2015 r. na obszar poszczególnych
chromu 1999–2015 oraz średnioroczne sumy opadów (linia ciągła)
Podsumowanie wyników badań chemizmu opadów
i depozycji zanieczyszczeń
Badania chemizmu opadów atmosferycznych wykazują, że zanieczyszczenia przenoszone w atmosferze
i wprowadzane wraz z mokrym opadem atmosferycznym na teren województwa podlaskiego stanowią znaczące źródło zanieczyszczeń obszarowych oddziaływujących na środowisko naturalne.
Szczególnie negatywne oddziaływanie mają kwasotwórcze związki siarki i azotu, powodując tzw. „kwaśne
deszcze”. Stanowią one znaczne zagrożenie zarówno dla
środowiska, wywołując negatywne zmiany w strukturze oraz funkcjonowaniu ekosystemów lądowych i wodnych, jak również w infrastrukturze technicznej (np. linie energetyczne).
Związki biogenne (azotu i fosforu) wpływają na
zmiany warunków troficznych gleb i wód. Metale ciężkie
stanowią zagrożenie dla produkcji roślinnej i zlewni wodociągowych.
Występujące w opadach kationy zasadowe (sód, potas, wapń i magnez), są pod względem znaczenia ekologicznego przeciwieństwem substancji kwasotwórczych,
biogennych i metali ciężkich. Ich oddziaływanie na środowisko jest pozytywne, ponieważ powodują neutralizację wód opadowych.
Roczny sumaryczny ładunek jednostkowy badanych
substancji zdeponowany na obszarze województwa
podlaskiego wyniósł 32,8 kg/ha i był mniejszy niż średni dla Polski o 13,2%. W porównaniu z rokiem ubiegłym
nastąpił spadek rocznego obciążenia o 6,3%, przy niższej średniorocznej sumie wysokości opadów o około
23,5 mm (4,3%).
Największym ładunkiem badanych substancji
w województwie podlaskim został obciążony powiat
bielski (39,4 kg/ha) z najwyższymi, w porównaniu do
obciążenia pozostałych powiatów, ładunkami siarczanów, azotu azotynowego i azotanowego, azotu amonowego, azotu ogólnego i fosforu ogólnego, potasu, magnezu, miedzi, ołowiu i kadmu.
Najmniejsze obciążenie powierzchniowe wystąpiło
w powiecie Białystok (30,5 kg/ha) z najniższym, w stosunku do pozostałych powiatów, obciążeniem ładunkami chlorków, sodu i niklu.
Roczna depozycja na obszar podlaskiego w 2015
roku, w stosunku do średniej z wielolecia (1999–2014),
dla większości zanieczyszczeń była niższa, a całkowite
roczne obciążenie powierzchniowe obszaru województwa ładunkiem zmalało, w porównaniu do średniego
z poprzednich lat badań o 19,2% (przy niższej średniorocznej sumie wysokości opadów o 15,9%).
Wniesiony w 2015 roku ładunek siarczanów w porównaniu do średniego z lat 1999–2014 zmalał o 27,0%,
azotu azotynowego i azotanowego o 19,5%, azotu amonowego o 17,9%, azotu ogólnego o 26,0%, fosforu ogólnego o 44,8%, sodu o 10,8%, potasu o 26,9%, wapnia o
15,1%, miedzi o 3,6%, ołowiu o 65,2%, kadmu o 71,8%,
niklu o 35,6%, chromu ogólnego o 60,0% oraz wolnych
jonów wodorowych o 75,2%. Wzrosła depozycja magnezu o 13,5% oraz w niewielkim stopniu depozycja
cynku o 1,3%. Depozycja chlorków utrzymała się na
poziomie zbliżonym do 2014 roku.
Reakcje
Z badań monitoringu powietrza oraz z danych dotyczących wielkości i struktury emisji zanieczyszczeń wynika, że na terenie województwa problem z dotrzymaniem norm jakości powietrza związany jest z koniecznością podjęcia działań, głównie na rzecz ograniczenia niskiej emisji powodowanej przez ogrzewanie gospodarstw domowych i innych małych obiektów w sezonach
zimowych. Władze województwa próbują rozwiązać
problem poprzez wdrożenie działań zawartych
w uchwalonych w 2013 roku, programach ochrony powietrza dla Aglomeracji Białostockiej i Strefy Podlaskiej.
Działania na rzecz poprawy jakości powietrza były
wspierane ze środków Wojewódzkiego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymsto-
31
W 2014 roku opracowano Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Suwałki, w 2015 dla Łomży, a w
2016 trwa proces opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Białegostoku i gmin Choroszcz,
Czarna Białostocka, Dobrzyniewo Duże, Juchnowiec
Kościelny, Łapy, Supraśl, Wasilków, Zabłudów.
ku oraz ze środków unijnych. W 2015 r. WFOŚiGW dofinansował między innymi inwestycje dotyczące: wymiany tradycyjnej sieć cieplnej na sieć preizolowaną, termoizolacji budynków czy instalacji kolektorów słonecznych.
W 2015 r. WFOŚiGW rozpoczął także nabór wniosków na dofinansowanie zadań w ramach Programu
priorytetowego NFOŚiGW pt. „Poprawa jakości powietrza Cześć 2 KAWKA – Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii”. Celem programu jest zmniejszenie narażenia ludności na oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza w strefach, w których
występują znaczące przekroczenia dopuszczalnych
i docelowych poziomów stężeń tych zanieczyszczeń,
poprzez opracowanie programów ochrony powietrza
oraz poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń,
w szczególności pyłów PM2,5, PM10 oraz emisji CO2.
Warunkiem uzyskania wsparcia z tego programu jest
ujęcie przedsięwzięcia w obowiązującym programie
ochrony powietrza oraz jego lokalizacja w miejscowości
powyżej 5000 mieszkańców (ograniczenie ilościowe nie
dotyczy miejscowości o charakterze uzdrowiskowym)
i na obszarze, na którym w przynajmniej 2 latach
w okresie ostatnich 4 lat, poprzedzających złożenie
wniosku o dofinansowanie, w ocenie rocznej jakości powietrza wykonanej przez WIOŚ zidentyfikowano przekroczenia norm jakości powietrza.
Innym działaniem na rzecz poprawy jakości powietrza są Plany Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) mające
na celu zmniejszenie emisji CO2, zwiększenie udziału
energii ze źródeł odnawialnych, zmniejszenie zużycia
energii finalnej, poprzez konkretne działania, które władze lokalne i ewentualnie sektory prywatne podejmą,
aby osiągnąć te cele do 2020 roku. Priorytetem powinno
być ograniczenie końcowego zużycia energii przez podmioty zlokalizowane na terenie objętym planem.
fot. Agata Zega
Podsumowanie
Stacja pomiarowa monitoringu powietrza w Suwałkach
• Analiza bilansu emisji zanieczyszczeń z ostatnich
dziesięciu lat wskazuje na pozytywne trendy.
Zmniejszyła się wyraźnie ilość emitowanych podstawowych zanieczyszczeń: dwutlenku siarki i pyłu,
a na podobnych poziomach utrzymała się emisja
tlenków azotu oraz tlenku węgla, pomimo dynamicznego rozwoju transportu kołowego oraz stałego wzrostu gospodarczego. W ogólnym bilansie
zmniejszył się udział emisji punktowej na rzecz
emisji powierzchniowej, do której zalicza się tzw.
„emisję niską” z gospodarstw domowych. Przyczyną
zmiany jest m.in. stosowanie paliw gorszej jakości
czy powszechne spalanie odpadów.
• Ograniczenie ilości odprowadzanych zanieczyszczeń pozytywnie wpłynęło na jakość powietrza.
Ostatnie oceny jakości powietrza w strefach,
z uwzględnieniem kryterium ochrony zdrowia wykazały, że w zasadzie nie ma problemu z dotrzymaniem norm poziomów dopuszczalnych dla zanieczyszczeń gazowych, jednakże według kryterium
oceny – ochrona zdrowia, występuje problem z dotrzymaniem norm stężeń pyłu zawieszonego (PM10
i PM2,5) oraz benzo(a)pirenu. Według kryterium
oceny – ochrona roślin problem dotyczy zachowania normy dla ozonu (przekroczenia celów długoterminowych także w kryterium oceny – ochrona
zdrowia). Należy jednak zauważyć, że nie jest to
problem lokalny lecz również krajowy, wywołany
antropogeniczną emisją prekursorów ozonu (tlenków azotu i lotnych związków organicznych), głównie ze środków transportu drogowego.
• Badania depozycji zanieczyszczeń do podłoża wykazują, że opady są znaczącym źródłem zanieczyszczeń. Negatywne oddziaływanie mają w szczególności tzw. „kwaśne deszcze” wywołujące degradację
ekosystemów lądowych i wodnych, jak również
niszczenie infrastruktury technicznej. Ocena wyników wykazała, że ilość tego rodzaju opadów w minionym dziesięcioleciu systematycznie maleje. Zmalała w ostatnich latach większość ładunków badanych zanieczyszczeń w szczególności: związków
biogennych – azotu i fosforu, które przyczyniają się
do eutrofizacji wód oraz powodują zmiany warunków troficznych gleb, jak również metali ciężkich,
stanowiących zagrożenie dla produkcji roślinnej.
Roczny sumaryczny ładunek jednostkowy badanych
substancji był mniejszy niż średni dla Polski o ponad 13%.
Przykładem działań naprawczych na rzecz poprawy jakości powietrza w województwie podlaskim jest
„Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Łomża”. Dokument wyznacza strategiczne kierunki rozwoju
gospodarki niskoemisyjnej dla miasta na lata 2014–2020, w zakresie działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych w takich obszarach jak: transport publiczny i prywatny, budownictwo i mieszkalnictwo, gospodarka
przestrzenna, energetyka i oświetlenie, gospodarka odpadami, gospodarka wodno-ściekowa oraz informacja i edukacja. Zadania skoncentrowano głównie na ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych poprzez
zwiększenie efektywności energetycznej, wykorzystaniu odnawialnych źródeł emisji, optymalizacji sektora
transportu poprzez upłynnienie ruchu, rozwój komunikacji publicznej oraz edukacji mieszkańców w zakresie
efektywnego wykorzystania energii.
Realizacja planu podlega władzom miasta. Zadania są przypisane poszczególnym jednostkom podległym
miastu, a także interesariuszom zewnętrznym.
Na podstawie analizy stanu obecnego, identyfikacji obszarów problemowych oraz wykonaniu inwentaryzacji emisji z terenu miasta Łomży sformułowano szereg działań w perspektywie krótko- i długoterminowej. Przykładami działań są: rozwój sieci transportu publicznego – transport autobusowy i rowerowy (infrastruktura dla komunikacji zbiorowej i rowerowej, obiekty Park&Ride i Bike&Ride), stosowanie kryteriów
środowiskowych w zamówieniach publicznych („zielone zamówienia publiczne”), obniżenie emisji ze źródeł
ogrzewania indywidualnego (w okresie 2016–2023 zaplanowano corocznie wymianę ogrzewania w 140
domach jednorodzinnych i 2 domach wielorodzinnych).
fot. Alfred Dorochowicz
32
Energia odnawialna – wiatraki w Wiżajnach
III. Woda
Zasady polityki wodnej w państwach Unii Europejskiej określa Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej tzw. Ramowa Dyrektywa Wodna. Podstawowymi kierunkami działań zmierzającymi do realizacji
celów środowiskowych wskazanych w artykule 4 Ramowej Dyrektywy Wodnej są:
• niepogarszanie stanu wód;
• osiągnięcie dobrego stanu wód: dobry stan ekologiczny i chemiczny dla naturalnych części wód powierzchniowych, dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny dla sztucznych i silnie zmienionych części wód oraz dobry stan chemiczny i ilościowy dla wód podziemnych;
• spełnienie wymagań specjalnych, zawartych w innych unijnych aktach prawnych i polskim prawie,
w odniesieniu do obszarów chronionych, (w tym
m.in. narażonych na zanieczyszczenia związkami
azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych, narażonych na eutrofizację komunalną, przeznaczonych do
celów rekreacyjnych, do poboru wody dla zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia,
do ochrony siedlisk lub gatunków, dla których
utrzymanie stanu wód jest ważnym czynnikiem
w ich ochronie);
• zaprzestanie lub stopniowe wyeliminowanie zrzutu
substancji szczególnie szkodliwych tzw. substancji
priorytetowych do środowiska lub ograniczenie
zrzutu tych substancji.
Transpozycję zapisów dyrektyw unijnych do prawodawstwa polskiego zawiera przede wszystkim Prawo
wodne1. Reguluje zagadnienia związane z ochroną środowiska wodnego z uwzględnieniem wymagań wspólnotowych oraz określa szczegółowe akty wykonawcze,
w tym dotyczące sposobu prowadzenia badań i wykonywania ocen stanu wód2.
Ochrona wód w Polsce i podejmowane działania
polegają na zintegrowaniu zarządzania gospodarką
wodną w układzie dorzeczy. W tym celu opracowano
dokumenty strategiczne – Plany Gospodarowania Wodą
w dorzeczach. Zawierają one identyfikację znaczących
oddziaływań i oceny ich wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych, rodzaje obszarów
1 Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. 2001 r. nr 115,
poz. 1229 z późniejszymi zmianami).
2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r.
w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. 2011 r. Nr 258, poz.
1550), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013
r. zmieniające rozporządzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia
monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1558; Rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu
jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych
norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2014 r., poz.
1482).
chronionych i cele środowiskowe do osiągnięcia, wykaz
działań i organów właściwych w sprawach gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza, wyniki analizy
ekonomicznej związanej z korzystaniem z wód, a także
system monitorowania realizacji celów.
Presje
Jakość wód na terenie województwa podlaskiego
jest wynikiem presji związanych z poborem wody, odprowadzaniem ścieków komunalnych i przemysłowych
do wód, spływami obszarowymi (w tym z rolnictwa),
niewłaściwą gospodarką odpadami oraz sposobem postępowania z wodami opadowymi i roztopowymi.
W Planach Gospodarowania Wodami w dorzeczach:
Wisły, Niemna oraz Pregoły3 opracowanych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, które dotyczą obszaru
woj. podlaskiego dokonano identyfikacji presji na wody.
Ich szczegółowy opis zawarto w oddzielnych, znaczących elementach wód powierzchniowych tzw. Jednolitych Częściach Wód Powierzchniowych (JCWP), na które
została podzielona cała sieć wodna.
W podlaskim wydzielono 310 JCWP płynących oraz
61 JCWP stojących, leżących w regionach wodnych:
Środkowej Wisły – 266 JCWP, Niemna – 39 JCWP oraz
Łyny i Węgorapy – 5 JCWP.
Charakterystyka zagrożenia wykazała, że zaledwie
7% JCWP, uznanych zostało za niezagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych, natomiast większość
– 93% wskazano jako zagrożone (przy dominacji – 75%
obszarów o dużym stopniu ryzyka). W przypadku jezior
77% (47 JCWP) uznano za niezagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych, a 23% (14 JCWP) jako zagrożone.
Zestawienie rodzajów oddziaływań na wody płynące przedstawia się następująco:
• presje z gospodarki komunalnej oraz sektora rolniczego – 272 JCWP (w tym związanej z wyznaczeniem OSN w granicach – 11 JCWP),
• presje rekreacyjne, związane z przeznaczeniem
wody do celów kąpieliskowych – 2 JCWP,
• presje związane z poborem wody do zaopatrzenia
ludności w wodę do spożycia – 1 JCWP,
• presje z zrzutów substancji priorytetowych – 7 JCWP,
• presje pochodzące z depozycji zanieczyszczeń –
11 JCWP.
W przypadku jezior stwierdzono występowanie:
• presji związanej ze źródłami rozproszonymi (nawożenie, hodowla zwierząt, depozycja atmosferyczna)
– 13 JCWP,
• presji hydromorfologicznej – 1 JCWP.
3 Plany zostały zatwierdzone przez Radę Ministrów 22.02.2011 r.
i opublikowane w Dzienniku Urzędowym Monitor Polski: M.P. 2011 r.
Nr 49 poz. 549; M.P. 2011 r. Nr 58 poz. 578; M.P. 2011 r. Nr 55 poz. 566.
33
Na podstawie opracowanych przez KZGW dokumentów szczegółowych: pogłębionej analizy presji, wykazu JCWP zagrożonych, wykazu celów środowiskowych JCWP, wykazu obszarów chronionych do Planów
Gospodarowania Wodami w dorzeczach, opracowano
dla obszaru województwa podlaskiego program monitoringu wód powierzchniowych, który objął badaniami
248 JCWP (w tym 30 JCWP jezior) uznanych jako znaczące i służące ocenie stanu wód.
Presje na wody prezentowane są także poprzez
dane statystyczne, w szczególności dotyczące zagadnień
zaopatrzenia gospodarki i ludności w wodę, sposobów
postępowania z wytwarzanymi ściekami oraz rozwojem
infrastruktury technicznej.
W 2014 roku, według danych GUS, zasoby eksploatacyjne wód podziemnych na terenie województwa
podlaskiego szacowano na 683,1 hm3, co stanowi zaledwie 3,9% zasobów krajowych. W ostatnim dziesięcioleciu zasoby wzrosły o 23,9 hm3.
Zasoby wód podziemnych w obrębie województwa
należą do 4 udokumentowanych zbiorników wód podziemnych: GZWP nr 215 – „Subniecka Warszawska”,
GZWP nr 216 – „Sandr Kurpie”, GZWP nr 217 – „Pradolina rzeki Biebrzy”, GZWP nr 218 – „Pradolina rzeki Supraśl”. Ujmowane wody, ze względu na wysoką jakość, są
głównym źródłem zaopatrzenia w wodę do picia, a także do celów przemysłowych.
Zużycie wód podziemnych na potrzeby gospodarki
narodowej i ludności w 2014 roku wyniosło 85,5 hm3
i było 8 razy mniejsze od zasobów. Biorąc pod uwagę
fakt, że zużycie wody w minionym 10-leciu pozostaje na
podobnym poziomie w skali województwa, zasoby eksploatacyjne wód podziemnych można ocenić jako wystarczające.
Największy udział w ogólnym zużyciu wody w 2014
roku miała eksploatacja sieci wodociągowej – ok. 54%
następnie wykorzystanie w rolnictwie i leśnictwie –
31% i w przemyśle – 15%. Dynamika zmian (2006–2010)
wskazuje na całkowity wzrost zużycia o ok. 8%. Zauważalne było zmniejszanie zużycia wody przez przemysł
o ponad 10%, natomiast wzrastało znacząco (o 40%)
zużycie wody w rolnictwie i leśnictwie. Wielkość zużycia wody na eksploatację sieci wodociągowej ulegała
nieznacznym zmianom (wzrost o 1%). Pomimo stałego
rozwoju gospodarczego (wzrost PKB i produkcji sprzedanej w przemyśle), zachowanie niewielkiego udziału
przemysłu w zużyciu wody było spowodowane niskim
uprzemysłowieniem, a także stosowaniem technologii
produkcji oszczędzających wodę. (wykres 3.1).
Na jakość wód powierzchniowych podstawowy
wpływ wywiera gospodarka ściekowa miast i przemysłu. Łączna ilość ścieków przemysłowych i komunalnych
wymagających oczyszczania, odprowadzonych do wód
lub do ziemi, kształtowała się na poziomie ok. 38,9 mln
m3, co stanowiło 1,8% wszystkich ścieków wytworzonych w Polsce. W ostatnim 10-cio leciu ilość ta ulegała
stałemu zmniejszaniu (wykres 3.2). W 2014 roku stanowiła 99,8% ilości ścieków wymagających oczyszczania
w 2006 r. Ścieki komunalne stanowiły 82,5%, a pozostałe 17,5% to ścieki przemysłowe.
Wszystkie wytworzone ścieki podlegały oczyszczaniu w 147 oczyszczalniach ścieków w tym: 120 komunalnych o łącznej przepustowości 236 tys. m3/d i 27
przemysłowych o łącznej przepustowości 97 tys. m3/d.
W 2014 roku zostało oczyszczonych 100% ścieków komunalnych i przemysłowych wymagających oczyszczania. Większość – 97,7% ścieków oczyszczono biologicznie (w tym 80,3% z podwyższonym usuwaniem bioge-
Zużycie wody w rolnictwie i leśnictwie
zużycie
PKB w województwie/1 mieszkańca
90000
40 000
80000
35 000
70000
30 000
60000
25 000
50000
20 000
40000
15 000
30000
20000
10 000
10000
5 000
0
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
45 000
45 000
PKB /produkcja sprzedana w przemyśle Zużycie wody (dam3/rok)
Zużycie wody w przemyśle
zużycie
eksploatacja sieci wodociągowej
produkcja sprzedana w przemyśle PKD mln zł
Wykres 3.1. Zużycie wody na
potrzeby gospodarki narodowej
i ludności w latach 2006–2014
w województwie podlaskim
(źródło: GUS)
Wykres 3.2. Ścieki przemysłowe i komunalne
wymagające oczyszczania odprowadzone
do wód lub do ziemi 2006–2014 (źródło: GUS)
40 000
40 000
35 000
35 000
30 000
30 000
dam3/rok
dam3/rok
Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda • Woda
34
25 000
25 000
20 000
20 000
15 000
15 000
10 000
10 000
5 000
5 000
00
2006
2006 2007
2007 2008
2008 2009
2009 2010
2010 2011
2011 2012
2012 2013
2013 2014
2014
35
45000
Wykres 3.3. Oczyszczanie ścieków przemysłowych i komunalnych odprowadzanych
do wód lub do ziemi w latach 2006–2014
w województwie podlaskim (źródło: GUS)
40000
35000
30000
dam3/rok
25000
20000
15000
10000
5000
0
2006
2007
2008
mechaniczne
2009
biologiczne
2010
2011
2012
2013
2014
z podw. usuw. biogenów
Wykres 3.4. Ładunki zanieczyszczeń
odprowadzane do wód w latach 2006–2014
w województwie podlaskim (źródło: GUS)
3000
2500
ton/rok
t/rok
2000
1500
1000
500
0
2006
2007
BZT55
2008
2009
2010
ChZT
nów). Niewielki udział (2,3%) stanowiły ścieki oczyszczane mechanicznie. Nie odprowadza się do wód lub do
ziemi ścieków nieoczyszczonych (wykres 3.3). Zmiany
w sposobie oczyszczania ścieków wskazują na pozytywny trend. Od 2006 roku udział ścieków oczyszczonych
z podwyższonym usuwaniem biogenów wzrósł o 2,3%.
Bilans zanieczyszczeń odprowadzanych do wód
w wyniku oczyszczania ścieków, wyrażony w postaci
ładunków podstawowych zanieczyszczeń: BZT5, ChZT
i zawiesin przedstawia się następująco. W 2014 roku
ładunek BZT5 wynosił 245 ton/rok, ChZT – 2194 ton/
rok, Zawiesiny – 528 ton/rok. W ostatnim 10-cio leciu
(2006=100) wielkości ładunków uległy znaczącemu
zmniejszeniu: BZT5 o 33%, ChZT o 16% i zawiesin
o % (wykres 3.4).
Poważnym problemem zachowania dobrej jakości
wód jest, powszechnie występujące w Polsce, zjawisko
eutrofizacji4, na które główny wpływ mają odprowadzane związki azotu i fosforu (biogeny). Ich źródłem są
4 Zjawisko eutrofizacji spowodowane jest nadmiernym dopływem
związków azotu i fosforu. Skutkami eutrofizacji są: przyspieszony
wzrost glonów i roślinności wyższej, zarastanie cieków i zbiorników
wodnych, co powoduje zmiany przepływu. W skrajnych przypadkach
może dochodzić do zaniku organizmów wyższych w wodzie.
2011
2012
2013
2014
zawiesina
Zawiesina
oczyszczone ścieki komunalne z miast, rolnictwo, a także ścieki socjalno-bytowe z obszarów wiejskich. Bilans
ładunków tych zanieczyszczeń odprowadzanych do
wód w postaci azotu ogólnego i fosforu ogólnego (wykres 3.5) przedstawia się następująco: w 2014 roku ładunek odprowadzany azotu ogólnego wynosił 439 ton/
rok, a fosforu ogólnego 24 tony/rok. Od 2006 r. wielkości ładunków uległy znaczącemu zmniejszeniu: azotu
ogólnego o 78% a fosforu ogólnego o 55%.
Znaczący wpływ na jakość wód mają spływy obszarowe zanieczyszczeń z terenów użytkowanych rolniczo.
Dostają się one do wód w wyniku nieprawidłowego stosowania nawozów sztucznych i organicznych, a także
innych środków chemicznych stosowanych w rolnictwie. Wielkości ładunków zanieczyszczeń są trudne do
oszacowania, gdyż w dużym stopniu zależą od lokalnych
warunków pogodowych oraz wielkości i sposobu nawożenia gruntów w zlewniach rzek.
Presję na jakość wód, pochodzącą z działalności rolniczej, obrazuje przeciętne zużycie nawozów sztucznych
(wykres 3.6). W podlaskim w 2015 roku kształtowało
się na poziomie 88,7 kg NPK/1 ha użytków zielonych
znacznie poniżej średniej krajowej tj. 72%. Wskaźnik
36
700
600
t/rok
tona/rok
500
400
300
200
100
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
azot
ogólny
Azot ogólny
2012
2013
2014
fosfor
ogólny
Fosfor ogólny
Wykres 3.6. Zużycie nawozów sztucznych (NPK) w województwie podlaskim 2006–2015 (źródło: GUS)
140,0
120,0
Ogółem NPK t/haha
Ogółem NPK/1
Wykres 3.5. Ładunki biogenów odprowadzane do wód w latach 2006–2014 w województwie podlaskim (źródło: GUS)
100,0
80,0
60,0
40,0
20,0
0,0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
ten w ostatnim 10-cio leciu utrzymuje się na podobnym
poziomie (97% w porównaniu do 2006 r.).
Istotne oddziaływanie na środowisko wodne ma
oprócz produkcji roślinnej hodowla zwierząt gospodarskich (szczególnie wielkotowarowa), która przyczynia
się do eutrofizacji i degradacji wód za sprawą wytwarzanych odpadów zwierzęcych, emisji substancji zanieczyszczających, w szczególności związków biogennych
(azotu i fosforu), a także stosowania nawozów i pestycydów. W podlaskim dominuje hodowla krów mlecznych,
co skutkuje wytwarzaniem gnojowicy przy chowie bezściółkowym. Jest ona nawozem szybko działającym
i zbliżonym do nawozów mineralnych, a przez to mniej
bezpiecznym dla środowiska przyrodniczego (wysokie
prawdopodobieństwo przekroczenia maksymalnej
dawki nawożenia przy niewłaściwym stosowaniu).
Przykładowo, na fermie bydła o obsadzie 2 tys. krów
w oborze bezściółkowej, roczna produkcja gnojowicy
sięga 50 tys. m3. W przypadku produkcji roślinnej ulega
rozproszeniu do środowiska tylko około 30% wprowadzonego azotu, natomiast w przypadku produkcji zwie-
2012
2013
2014
2015
rzęcej aż 75%. Dziennie krowa wytwarza ok. 150 l ścieków o średnich stężeniach wydalanych związków azotu
ok. 1350 mg/l. Ze względów środowiskowych maksymalna obsada bydła, umożliwiająca pełne zagospodarowanie składników nawozowych wytwarzanych z odchodów zwierzęcych, wynosi tylko 12 szt. zwierząt na 1 ha.
Mając powyższe dane na uwadze należy stwierdzić,
że w obszarach województwa, gdzie prowadzi się intensywną hodowlę bydła mlecznego, może występować
istotne zagrożenie zanieczyszczeniem związkami azotu.
Pomimo stosunkowo niedużego na tle kraju zużycia
nawozów (10 miejsce w Polsce), wyniki przeprowadzonych badań i analiz presji wykonanych na potrzeby Planów Gospodarowania Wodami wskazują, że na terenie
województwa podlaskiego zidentyfikowano obszary
wrażliwe na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. W efekcie, pod koniec 2012 roku, rozporządzeniem Dyrektora RZGW w Warszawie ustanowiono obszary szczególnie narażone (OSN), z których odpływ azotu do wód należy ograniczyć. Obszary zagrożone obejmują części zlewni 6 rzek: Awissy, Broku,
37
J abłonki, Lizy, Nurca i Śliny o łącznej powierzchni
43,59 tys. ha.
Źródłem zanieczyszczeń obszarowych są także ścieki pochodzące z terenów nie objętych systemami kanalizacji zbiorczej – z rozproszonej zabudowy wiejskiej
i letniskowej. W 2014 r. na terenach nieskanalizowanych, ścieki bytowe gromadzono w 73 263 zbiornikach
bezodpływowych a następnie wywożono do 93 punktów zlewnych przy oczyszczalniach oraz podczyszczano
w 13 072 przydomowych oczyszczalniach ścieków.
Wpływ na jakość wód ma także depozycja zanieczyszczeń z atmosfery powodująca zanieczyszczenie
wód i powierzchni ziemi (wyniki badań opisano w rozdziale poświęconym ocenie jakości powietrza).
Stan
Sieć wód powierzchniowych województwa tworzą
dorzecza Wisły (z większymi rzekami: Narwią, Biebrzą
Nurcem i Bugiem), Niemna (rzeka Czarna Hańcza
z większymi dopływami: Marychą, Szeszupą i Świsłoczą)
oraz Pregoły (bardzo mały fragment dorzecza obejmujący dopływy rzek: Błędzianka i Bludzia), na których
znajduje się także 280 jezior o powierzchni powyżej
1 ha.
Wody płynące reprezentują 9 typów abiotycznych,
w tym 5 charakterystycznych dla krajobrazu nizinnego,
3 typy niezależne od ekoregionów i 1 typ nieokreślony.
Dominującym typem wód rzecznych jest potok nizinny
piaszczysty.
Jeziora reprezentują 4 typy abiotyczne, właściwe
dla regionu Niziny Wschodniobałtycko-Białoruskiej (jeziora na utworach młodoglacjalnych). Są to w większości (44%) jeziora o wysokiej zawartości wapnia, dużym
wpływie zlewni, stratyfikowane oraz (39%) jeziora o
wysokiej zawartości wapnia, małym wpływie zlewni,
stratyfikowane.
Oceny jakości wód powierzchniowych
Oceny jakości wód powierzchniowych wykonuje się
na postawie badań monitoringowych prowadzonych
w systemie Państwowego Monitoringu Środowiska.
Zakres, częstotliwość i sposób prowadzenia badań zależy od charakterystyki zagrożenia, sposobu użytkowania
wód oraz prowadzonej działalności w zlewni rzeki. Ocen
jakości wód dokonuje się w tzw. Jednolitej Części Wód
Powierzchniowych (JCWP)5.
Rodzaje sporządzanych ocen polegają na ustaleniu
stanu wód poprzez określenie klasy stanu ekologicznego i chemicznego wody w danej JCWP, a w obszarach
chronionych (tzn. w których wody służą do zapatrzenia
ludności w wodę do spożycia, ochrony gatunków o znaczeniu gospodarczym, celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych oraz w których wody są zagrożone eutrofizacją komunalną, bądź są narażone na zanieczyszczenia
związkami azotu ze źródeł rolniczych) również poprzez
5 Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – oznacza oddzielny
i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: jezioro lub inny
naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik wodny, struga, strumień,
potok, rzeka, kanał, lub ich części, morskie wody wewnętrzne, wody
przejściowe lub przybrzeżne.
ocenę spełniania dodatkowych wymagań określonych
dla ocenianego obszaru w JCWP.
Stan wód jest definiowany jako dobry lub zły. Jest
określany na podstawie klasyfikacji stanu/potencjału
ekologicznego i stanu chemicznego.
• w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz
przybrzeżnych określa się stan ekologiczny. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych
i hydromorfologicznych. Stan ekologiczny jest definiowany jako: bardzo dobry, dobry, umiarkowany,
słaby lub zły.
• dla wód sztucznych lub silnie zmienionych6
określa się potencjał ekologiczny. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji zbadanych elementów biologicznych, fizykochemicznych
i hydromorfologicznych. Potencjał ekologiczny jest
definiowany jako: maksymalny, dobry, umiarkowany, słaby lub zły.
• stan chemiczny wód naturalnych i sztucznych
klasyfikuje się na podstawie chemicznych wskaź
ników jakości wód. Stan chemiczny jest definiowany
jako dobry oraz poniżej dobrego.
Aby stan wód uznano za dobry musi być spełniony
warunek, iż oceniony stan lub potencjał ekologiczny jest
co najmniej dobry oraz stan chemiczny wód oceniono
jako dobry. W przypadku obszarów chronionych muszą
być jednocześnie spełnione dodatkowe warunki (parametry wody) określone dla tego obszaru.
Stan czystości rzek7
Monitoring jakości wód prowadzi się w 6-cio letnich
cyklach – programach pomiarowych. Aktualnie zrealizowano cykl badawczy 2010–2015, który umożliwia wykonanie pełnej oceny wszystkich wód na terenie województwa8.
Na podstawie zrealizowanego w latach 2010–2015
programu badań, wykonano ocenę stanu wód w 103
naturalnych, sztucznych i silnie zmienionych JCWP.
Badaniami biologicznymi objęto 35% wszystkich
JCWP. Wyniki oceny biologicznej wykazały, że co najmniej dobry stan ekologiczny lub potencjał ekologiczny wykazało jedynie 6% JCWP rzecznych w województwie (wykres 3.7, mapa 3.1), pozostałe 29% to wody
o niższej klasyfikacji, które nie osiągają celu środowiskowego jakim jest dobry stan wód. Analiza klasyfikacji
elementów wchodzących w skład oceny stanu/potencjału ekologicznego JCWP rzecznych wykazała, że 84%
JCWP posiadało klasyfikację elementów biologicznych
6 Wody te zostały tak przekształcone przez człowieka, że niemożliwe
jest przywrócenie im stanu naturalnego.
7 Szczegóły klasyfikacji stanu wód są dostępne na stronie internetowej WIOŚ (www.wios.bialystok.pl; zakładka PUBLIKACJE, w materiale
pt. „Ocena stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i stanu wód powierzchniowych województwa podlaskiego
w 2015 roku (ocena w Jednolitych Częściach Wód Powierzchniowych
na podstawie danych z lat 2010–2015)”.
8 Ze względu na dużą liczbę JCWP w Polsce objęcie wszystkich monitoringiem jest niemożliwe. Z tego powodu część z nich zostanie sklasyfikowana poprzez ekstrapolację ocen z części wód monitorowanych.
W raporcie przedstawiono wyniki aktualnych ocen jakości wód
w JCWP zbadanych w ramach programu monitoringu wód powierzchniowych 2010–2015.
38
niższą niż dobrą, 40% JCWP charakteryzowało się jakością parametrów fizykochemicznych z grupy 3.1–3.5
poniżej stanu dobrego (o czym najczęściej decydowały
wyniki CHZTCr, fosforanów i fosforu ogólnego), a w
przypadku parametrów fizyko-chemicznych z grupy 3.6
było to 19% badanych JCWP (o czym najczęściej decydowały wyniki indeksu oleju mineralnego).
Wykres 3.8. Stan chemiczny jednolitych części wód rzek na
podstawie wyników badań 2010–2015 r. (źródło: WIOŚ, PMŚ)
76%
Wykres 3.7. Stan/potencjał ekologiczny jednolitych części
wód rzek i klasyfikacja jego elementów na podstawie
wyników badań 2010–2015 r. (źródło: WIOŚ, PMŚ)
5%
65%
19%
dobry
poniżej dobrego
nie badano stanu chemicznego
4%
9%
1%
5%
16%
bardzo dobry
umiarkowany
zły
dobry/maksymalny lub dobry
słaby
nie badano stanu ekologicznego
Wykres 3.9. Stan jednolitych części
wód rzek na podstawie wyników badań
2010–2015 r. (źródło: WIOŚ, PMŚ)
Stan wód
na terenie województwa podlaskiego
Stan wód na terenie województwa
67%
I klasa
II klasa
III klasa
IV klasa
V klasa
poniżej stanu dobrego dla elem. fizchem.
100%
90%
80%
70%
60%
30%
50%
3%
40%
30%
dobry
20%
zły
Nie badano stanu
10%
0%
Klasyfikacje el.
biologicznych.
Stan wód w dorzeczu Wisły
Klasyfikacja el.fizchem. Klasyfikacja el.fizchem.
3.1‐3.5
3.6
Badaniami stanu chemicznego objęto 24% wszystkich JCWP. Wyniki oceny stanu chemicznego wykazały w 19% wód dobry stan chemiczny, a w 5% stan poniżej dobrego (wykres 3.8, mapa 3.2). Głównym
powodem wpływającym na niską ocenę stanu chemicznego były
występujące, ponadnormatywne stężenia: sumy benzo(g,h,i)perylenu
i indeno(1,2,3-cd)pirenu, benzo(b)fluorantenu i benzo(k)fluorantenu,
ftalanu di(2-etyloheksyl) (DEHP) oraz rtęci i jej związków.
Ocenę stanu wód (wykres 3.9, mapa 3.3) wykonano w 33% spośród wszystkich JCWP płynących województwa. Dobrym stanem wód
charakteryzowało się 3% wszystkich JCWP, a złym stanem wód – 30%
w tym w dorzeczach:
• Wisły zbadano 32% JCWP. Dobrym stanem charakteryzowało się
1% JCWP wód, a 31% stanem złym;
• Niemna zbadano 44% JCWP. Dobrym stanem charakteryzowało
się 15% JCWP wód, a 31% stanem złym;
• Pregoły (którego część na terenie podlaskiego obejmuje 5 JCWP)
nie zaplanowano badań ze względu na brak zagrożeń.
Wyniki ocen stanu/potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i
stanu wód zobrazowano na mapach 3.1, 3.2, 3.3. Szczegóły klasyfikacji
poszczególnych JCWP opublikowano w załączniku 1 oraz na stronie
internetowej WIOS (wios.bialystok.pl; zakładka: PUBLIKACJE).
68%
1%
31%
dobry
zły
Nie badano stanu
Stan wód w dorzeczu Niemna
56%
31%
13%
dobry
zły
Nie badano stanu
39
Mapa 3.1. Ocena stanu i potencjału ekologicznego
jednolitych części wód rzek zbadanych w latach 2010–2015
(źródło: WIOŚ, PMŚ)
40
Mapa 3.2. Ocena stanu chemicznego jednolitych
części wód rzek zbadanych w latach 2010–2015
41
Mapa 3.3. Ocena stanu jednolitych części wód
rzek zbadanych w latach 2010–2015
42
Oceny spełniania wymogów w obszarach
chronionych
Ocena przydatności do zaopatrzenia ludności
w wodę do spożycia
Badania obejmują 1 JCWP stanowiącą część zlewni
rzeki Supraśl (kod JCWP: PLRW20002426169, punkt
pomiarowo-kontrolny: Supraśl – Nowodworce), z której
zaopatruje się w wodę Aglomeracja Białostocka.
Wyniki badań z 2015 roku wykazały, iż woda nie
spełniała wymagań obszaru chronionego. Charakteryzowała się dobrym stanem wód, jednakże nie odpowiadała dodatkowym warunkom kryterialnym – maksymalnie kategorii A2, określonym w rozporządzeniu
w sprawie zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia.
Ocena wykazała niską kategorię – A3, co oznacza,
że woda wymaga wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na węglu
aktywnym, dezynfekcji.
Przyczyną niskiej klasyfikacji były przekroczone
wartości graniczne kategorii A2 następujących wskaźników: ogólnego węgla organicznego, ChZTCr, miedzi, fenoli lotnych (indeksu fenolowego) oraz bakterii grupy
coli. Pozostałe badane parametry spełniały wymogi kategorii A1 lub A2. Przyczyną wysokich stężeń ChZTcr
oraz ogólnego węgla organicznego jest obecność znacznej ilości materii organicznej w wodzie (w tym związków humusowych) wymywanych z bagienno-torfowego
podłoża z części zlewni Supraśli położonej w rejonie
Michałowo-Gródek.
Wykres 3.10. Ocena spełnienia wymogów dla obszarów chronionych przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem
w ich ochronie 2010–2015 (źródło: WIOŚ, PMŚ)
92%
8%
spełnia wymogi
nie spełnia wymogów
wyniki badań w ciągu ostatnich trzech lat, zinterpretowane zgodnie z warunkami rozporządzenia klasyfikacyjnego, wskazują na I lub II klasę jakości wód.
Wyniki oceny na podstawie danych z lat 2013–2015
wykazały, że warunki kryterialne (wody niezeutrofizowane) spełniało 50% zbadanych JCWP rzek (szczegóły
oceny zawiera załącznik 3).
Wykres 3.11. Ocena spełnienia wymogów dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami
pochodzącymi ze źródeł komunalnych
50%
Ocena spełnienia wymogów dla obszarów
chronionych przeznaczonych do ochrony siedlisk
lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa
stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie
W ocenie przyjmuje się, że spełnione są wymogi
obszaru chronionego, jeśli wyniki oceny wskazują na
dobry stan chemiczny i przynajmniej dobry stan ekologiczny (lub potencjał ekologiczny) a w przypadku ustalenia dodatkowych norm i celów środowiskowych ocenianego obszaru, muszą być one jednocześnie spełnione.
Na podstawie badań 2010–2015 dokonano oceny
w 65 profilach pomiarowych rzek. Warunki kryterialne
spełniały wody w 5 JCWP (8%): Nurzec od Siennicy do
ujścia, Wissa od dopływu w Wąsoszu do ujścia, Szeszupa od Potopki do granicy państwa, Marycha od dopł.
z jeziora Zelwy do granicy państwa, Czarna Hańcza od
wypływu z jeziora Hańcza do jeziora Wigry. Pozostałe
60 JCWP (92%) nie spełniało warunków kryterialnych.
Ocena spełnienia wymogów dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych
Ocena eutrofizacji dokonywana jest okresowo – co
najmniej raz na 4 lata. Przyjmuje się, że spełnione są
wymogi obszaru chronionego, jeśli wyniki oceny wskazują na stan dobry wód oraz jeśli nie stwierdza się przyspieszonej eutrofizacji wywołanej antropogenicznie, tj.
50%
wody niezeutrofizowane
wody zeutrofizowane
Obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia
azotanami z rolnictwa
Intensywny rozwój rolnictwa w podlaskim oraz
przeprowadzone analizy presji, wykonane na potrzeby
RZGW, były powodem wyznaczenia w 2012 roku, rozporządzeniem Dyrektora RZGW w Warszawie9, 3 obsza-
9 Rozporządzenie nr 14/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gos
podarki Wodnej w Warszawie z dnia 8 października 2012 roku w sprawie określenia wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie
narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód
należy ograniczyć na terenie województwa podlaskiego (Dziennik
Urzędowy Wojewody Podlaskiego Białystok 16.10.2012 poz. 2982).
43
Mapa 3.4. Lokalizacja obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych (OSN)
na terenie woj. podlaskiego
rów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia ze
źródeł rolniczych (tzw. OSN), z których odpływ azotu do
wód należy ograniczyć. Obszarami szczególnie narażonymi są części zlewni rzek: Bug od Tocznej do Broku,
Dopływy Narwi od Lizy do Śliny i Jabłonka, obejmujące
łącznie powierzchnię 43,59 tys. ha. Jako wody wrażliwe10 wyznaczono 7 JCWP: Awissa, Brok do Siennicy,
Wody wrażliwe, to wody zanieczyszczone (zawartość azotanów
powyżej 50 mg NO3/l) lub zagrożone zanieczyszczeniem (od 40 do 50
10
Brok od Siennicy do ujścia, Jabłonka, Liza, Nurzec od
Siennicy do ujścia i Ślina od Rokitnicy do ujścia (mapa
3.4).
mg NO3/l) azotanami ze źródeł rolniczych oraz wody wykazujące tendencję do eutrofizacji, którą skutecznie można zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu.
44
W OSN wprowadzono rozporządzeniami programy
działań11 mające na celu ograniczenie odpływu azotu
ze źródeł rolniczych. Do obowiązków WIOŚ, które są realizowane od 2013 roku, należy prowadzenie kontroli
rolniczych źródeł zanieczyszczeń oraz monitoringu wód
powierzchniowych. Zasięg obszarów oraz programy
działań podlegają weryfikacji przez RZGW w cyklach
4-letnich.
Działania kontrolne (OSN)
• ocenę postępowania z wytwarzanymi odpadami
(głównie folia, kiszonki).
W latach 2013–2015 przeprowadzono kontrole 46
gospodarstw rolnych. Podmioty kontrolowane pod
względem wielkości, zaliczały się do wyróżniających
gospodarstw indywidualnych położonych na OSN, jednakże nie miały obowiązku posiadania środowiskowych
pozwoleń sektorowych ani pozwoleń zintegrowanych.
Spośród kontrolowanych gospodarstw tylko jedno miało powyżej 100 ha użytków rolnych w OSN. Gospodarstwo dysponowało planem nawożenia.
Większość kontrolowanych gospodarstw (80%)
prowadziła hodowlę bydła mlecznego.
W 2013 roku skontrolowano 14 gospodarstw, w tym
8 powyżej 50 ha i powyżej 100 dużych jednostek przeliczeniowych (DJP). Profil produkcji: hodowla bydła – 11,
hodowla mieszana – 1; chów trzody chlewnej – 2.
W 2014 roku skontrolowano 15 gospodarstw, w tym
5 powyżej 50 ha i 3 powyżej 100 DJP. Profil produkcji:
hodowla bydła – 10, hodowla mieszana – 5.
W 2015 roku skontrolowano 17 gospodarstw. W 16.
profil produkcji to hodowla bydła a w jednym chów
trzody chlewnej. 5 kontrolowanych gospodarstw miało
powierzchnię w granicach od 50 do 65 ha, pozostałe 12
to gospodarstwa mniejsze od 9,6 do 50 ha. 1 gospodarstwo miało obsadę bydła powyżej 100 DJP (109,3), pozostałe mieściły się w granicach od 9,6 do 92,1 DJP.
We wszystkich kontrolowanych gospodarstwach
zastosowana dawka nawozu naturalnego do nawożenia
upraw polnych, łąk i pastwisk była niższa niż dopuszczalna tj. 170 kg (N) w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych.
W OSN wydzielono 167 obrębów ewidencyjnych,
położonych w 10 gminach: Czyżew, Klukowo, Kobylin
Borzymy, Kołaki Kościelne, Nowe Piekuty, Poświętne,
Sokoły, Szepietowo, Wysokie Mazowieckie i Zambrów.
Wykazy gospodarstw do kontroli opracowano w oparciu o następujące kryteria:
1. wielkość chowu – powyżej 210 DJP;
2. powierzchnia użytków rolnych na OSN – powyżej
100 ha;
3. wielkość chowu 40 – 210 DJP;
4. powierzchnia użytków rolnych na OSN 20 – 100 ha;
5. nabywcy nawozów naturalnych z instalacji IPPC.
Na ich podstawie ustalono ilość gospodarstw do
kontroli:
• wg kryterium 1,2 i 5 – brak wytypowanych gospodarstw;
• wg kryterium 3 – wytypowano 162 gospodarstwa;
• wg kryterium 4 – wytypowano 289 gospodarstw.
Zakres przeprowadzonych kontroli obejmował:
• wykonanie charakterystyki gospodarstwa – położenie, powierzchnia gruntów, areał na OSN, odległość
od cieków wodnych;
• opis prowadzonej działalności rolniczej – budynki
inwentarskie, budowle rolnicze, średnioroczna obWykres 3.12. Kontrole gospodarstw rolnych na OSN
sada zwierząt, system utrzymania zwierząt, sposób
w woj. podlaskim w latach 2013–2015
gospodarowania nawozami, urządzenia do ma18
gazynowania nawozów
16
naturalnych,
ocena
14
wpływu gospodarstwa
12
na środowisko (obecność wycieków, pojem10
ność zbiorników itp.);
8
• ustalenie dawki i sposo6
by nawożenia pól;
4
• ocenę gospodarki wod2
no-ściekowej na terenie
0
gospodarstwa;
2013
2014
2015
• ocenę
postępowania
z padłymi zwierzętami;
Ilość skontrolowanych gospodarstw rolnych
Ilość kontroli bez stwierdzonego naruszenia przepisów
Rozporządzenie nr 3/2013 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 25 lutego 2013 w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu
azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych Dopływy Narwi od Lizy do Śliny i Jabłonka (Dz. U. Województwa Podlaskiego z dnia 7 marca 2013 r., poz. 1417); Rozporządzenie nr 6/2013
Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z
dnia 8 maja 2013r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych Bug od Tocznej do Broku. (Dz. U. Województwa Podlaskiego z dnia 31 stycznia 2014 r., poz. 430).
11
W 24 gospodarstwach (52% wszystkich kontrolowanych), głównie dużych, kontrola nie stwierdziła naruszeń prawa (wykres 3.12), na co miały wpływ: odpowiedni czas, jaki mieli rolnicy na przygotowanie się do
kontroli, dobra znajomość przepisów i świadomość konieczności ich stosowania, a także pomoc doradców
rolniczych w uzupełnieniu wymaganych dokumentów.
Stwierdzone w trakcie pozostałych kontroli nieprawidłowości dotyczyły:
45
• braku w 9 gospodarstwach rejestru wykonywanych
zabiegów agrotechnicznych oraz ilości i rodzajów
zastosowanych nawozów;
• braku w 5 gospodarstwach płyt obornikowych lub
zbiorników na gnojowicę;
• braku w 7 gospodarstwach dokumentów poświadczających wywóz ścieków bytowych i technologicznych na oczyszczalnię.
W 8 przypadkach kontrolowanym gospodarstwom
prowadzącym działalność rolniczą na OSN, w których
nie prowadzono dokumentacji wszystkich zabiegów
agrotechnicznych, udzielano instruktażu w sprawie
obowiązku sporządzania i przechowywania dokumentacji przez okres obowiązywania Programu i rok po zakończeniu. Wydano 12 pisemnych zarządzeń pokontrolnych zobowiązujących do przestrzegania przepisów.
Gospodarstwa w których stwierdzono niewłaściwe postępowanie z obornikiem karano mandatem i wydawano zarządzenia pokontrolne.
Monitoring wód powierzchniowych (OSN)
Badania jakości wód powierzchniowych płynących
przeprowadzono w 2013 roku, na początku 4-letniego
cyklu badań i w 2015 roku na koniec cyklu. Sieć pomiarowa w 2013 roku obejmowała 10 punktów pomiarowo-kontrolnych (mapa 3.4), w tym 2 na JCWP niewyznaczonych jako wrażliwe (górne odcinki rzek zaliczone
do wód wrażliwych), w celu dokładniejszej analizy
przyczyn zagrożenia jakości wód.
W 2015 roku sieć zmodyfikowano włączając również 3 dodatkowe JCWP (Dopływ z Trojanowa i 2 JCWP
na Miance). Łącznie w 2015 roku badania prowadzono
w 19 punktach pomiarowo-kontrolnych, w tym w 15 leżących na 7 JCWP wyznaczonych jako wody wrażliwe
oraz w 4 na istotnych dopływach. Programu pomiaro-
wego, z powodu wystąpienia suszy hydrologicznej, nie
udało się w pełni zrealizować (w 6 punktach niemożliwe było uzyskanie pełnej rocznej serii pomiarowej,
w związku z tym nie uwzględniono ich w ocenie).
Ponadto należy zaznaczyć, że z powodu suszy wyniki
badań z 2015 roku mogą być obarczone dużym błędem
(ze względu na niski poziom wód w większości badanych rzek).
Porównanie średnich rocznych stężeń wskaźników
eutrofizacji z wartościami granicznymi12 wykazały,
że zjawisko eutrofizacji wystąpiło w 2013 roku w 8 profilach pomiarowych (z 10 ocenianych), a w 2015 roku
w 8 (na 13 ocenianych). Porównanie stężeń średniorocznych związków azotu wykazuje zdecydowanie wyższe wartości na większości stanowisk w 2013 roku
(wykresy 3.13; 3.14).
Porównanie maksymalnych stężeń azotanów z 2013
roku z wartością graniczną dla wód zanieczyszczonych
– 50 mg NO3/l wykazało, że na żadnym stanowisku pomiarowym nie wystąpiły przekroczenia. Na 3 stanowiskach wyniki spełniały kryteria wód zagrożonych zanieczyszczeniem (40–50 mg NO3/l). Na pozostałych stanowiskach maksymalne stężenia azotanów były znacznie
niższe.
Wyniki z 2015 roku wykazały, że wartość 50 mg
NO3/l została przekroczona na 5 stanowiskach (powyżej Czyżewa, Nurzec-Kuczyn, Mianka – Rzepki Nowe,
Dopływ z Trojanowa – Gródek i Ślina – Stypułki Świę-
12 Wartości graniczne dla wód płynących (średnia roczna):
azot ogólny >5 mgN/l, azot azotanowy >2,2 mg NNO3 /l, azotany >10 mgNO3/l, fosfor ogólny >0,25 mg P/l zawarte w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23
grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241, poz. 2093).
Wykres 3.13. Wartości średnioroczne związków azotu na OSN Bug od Tocznej do Broku w województwie podlaskim w latach 2013–2015
10
9
8
Azot ogólny‐ Nog.
Azot azotanowy‐NNO3
Nog. granica eutrofizacji
NNO3 granica eutrofizacji
7
mg/l
6
5
4
3
2
1
0
2013
2015
Brok‐Michałki
2013
2015
Brok‐pow.
Czyżewa
2013
2015
Brok‐Ołdaki
2013
2015
2013
2015
Nurzec ‐
Nurzec ‐ Kuczyn
Wyszonki Błonie
2013
2015
Nurzec ‐
Tworkowice
2013
2015
Mianka‐Rzepki
Nowe
2013
2015
Dopływ z
Trojanowa ‐
Gródek
Wykres 3.14. Wartości średnioroczne związków azotu na OSN Narew od Lizy do Śliny i OSN Jabłonka w województwie podlaskim
w latach 2013–2015
10
9
Azot ogólny‐ Nog.
Azot azotanowy‐NNO3
Nog. granica eutrofizacji
NNO3 granica eutrofizacji
8
7
mg/l
6
5
4
3
2
1
0
2013
2015
2013
Ślina ‐ Stypułki
Święchy
2015
Ślina ‐ Wity
2013
2015
Liza
2013
2015
2013
Awissa‐Płonka
Kościelna
2015
2013
Jabłonka ‐ Wola
Zambrowska
2015
Jabłonka‐ Konopki‐
Koziki
chy), a wartości stężeń w przedziale od 40 do 50 mg
NO3/l zanotowano na 3 stanowiskach (Brok – Ołdaki,
Nurzec – Tworkowice i Jabłonka – Wola Zambrowska).
Na pozostałych 5 stanowiskach stężenia były znacznie
niższe (wykresy 3.15; 3.16).
Wykres 3.15. Wartości maksymalne azotanów na OSN Bug od Tocznej do Broku w województwie podlaskim w latach 2013–2015
100
Azotany ‐ NO3
90
wody zagrożone zanieczyszczeniem
wody zanieczyszczone
80
70
60
50
40
30
20
10
Brok‐Michałki
Brok‐pow.Czyżewa
Brok‐Ołdaki
Nurzec‐Wyszonki‐
Błonie
Nurzec‐Kuczyn
Nurzec‐
Tworkowice
Mianka‐Rzepki
Nowe
2015
2013
2015
2013
2015
2013
2015
2013
2015
2013
2015
2013
2015
2013
2015
0
2013
mg NO3/l
46
Dopływ z
Trojanowa ‐
Gródek
47
Wykres 3.16. Wartości maksymalne azotanów na OSN Dopływy Narwi od Lizy do Śliny i OSN Jabłonka w województwie podlaskim
w latach 2013–2015
60
Azotany ‐ NO3
wody zagrożone zanieczyszczeniem
wody zanieczyszczone
50
mg NO3/l
40
30
20
10
0
2013
2015
Ślina ‐ Stypułki‐Święchy
2013
2015
Ślina ‐ Wity
2013
2015
Liza
Ocena spełnienia wymogów dla obszarów chronionych narażonych na zanieczyszczenia związkami
azotu ze źródeł rolniczych
Wyniki ostatnich badań z 2015 roku wykazały, że:
• 2 JCWP: Brok do Siennicy i Nurzec od Siennicy do
ujścia, wody uznano za zanieczyszczone związkami
azotu ze źródeł rolniczych (maksymalne stężenie
azotanów >50 mg NO3/l) (badania z 2013 roku nie
wykazały wód zanieczyszczonych w żadnej JCWP).
• 1 JCWP: Jabłonka – wody uznano za zagrożone zanieczyszczeniem ze źródeł rolniczych (maksymalne
stężenia od 40 do 50 mg NO3/l) (badania z 2013
roku wykazały wody zagrożone w 3 JCWP);
• 5 JCWP: Brok od Siennicy do ujścia; Jabłonka;
Nurzec od Siennicy do ujścia i Liza, Brok do Siennicy,
uznano za wody zeutrofizowane (badania z 2013
roku wykazały eutrofizację wód w 6 JCWP).
• w 2 JCWP: Ślina od Rokitnicy do ujścia i Awissa – nie
występowały przekroczenia wartości granicznych
podstawowych wskaźników eutrofizacji, powyżej
których występuje eutrofizacja (badania z 2013
roku wykazały 1 JCWP, która spełniała ww. kryteria).
Należy podkreślić, że większość JCWP wyznaczonych jako wrażliwe na zanieczyszczenie azotanami ze
źródeł rolniczych na terenie woj. podlaskiego znajduje
się także pod wpływem bardzo dużej presji źródeł komunalnych i przemysłowych (duże, w stosunku do przepływu w rzekach, zrzuty zanieczyszczeń komunalnych
i przemysłowych). Dotyczy to w szczególności:
• rzeki Brok będącej pod presją dużej oczyszczalni:
w Wysokiem Mazowieckiem (RLM ponad 100 000),
Szepietowie (RLM – 2660) i Czyżewie (komunalna
o RLM – 3487) oraz oczyszczalni przemysłowej zakładów mięsnych SOKOŁÓW S.A;
• rzeki Jabłonki będącej pod presją: komunalnej
oczyszczalni w Zambrowie (RLM – 55 477) i oczyszczalni przemysłowej zakładu mleczarskiego w Zam
browie;
2013
2015
Awissa‐Płonka Kościelna
2013
2015
Jabłonka ‐ Wola
Zambrowska
2013
2015
Jabłonka‐ Konopki‐Koziki
• rzeki Awissy będącej pod presją: oczyszczalni komunalnej w Łapach (RLM – 54 000) i w Sokołach
(RLM – 824);
• rzeki Nurzec będącej pod presją oczyszczalni w Ciechanowcu (RLM – 8000).
W dwóch JCWP: Ślina od Rokitnicy do ujścia i JCWP
Liza, nie występują znaczące punktowe źródła zanieczyszczeń komunalnych i przemysłowych. Wyniki badań wykazały przekroczenia średniorocznych stężeń
związków azotu, jednakże stężenia maksymalne, zarówno w 2013 jak i 2015 roku, nie przekroczyły normy wód
uznawanych za zagrożone zanieczyszczeniem związkami azotu ze źródeł rolniczych.
Jakość wód jezior
W „Katalogu jezior Polski”, w obrębie województwa
podlaskiego znajduje się około 280 jezior powyżej 1 ha,
o łącznej powierzchni sięgającej 148–154 km2, z których
przebadano dotychczas 140 zbiorników.
Wielkość jezior województwa podlaskiego jest zróżnicowana – występują 34 jeziora o powierzchni powyżej
100 ha, 26 jezior o powierzchni 50–100 ha i 48 jezior
o powierzchni 20–50 ha. Największym zbiornikiem tego
obszaru są Wigry – 2118,3 ha.
Pod względem głębokości maksymalnej pierwsze
miejsce zajmuje jezioro Hańcza – 108,5 m (najgłębsze
jezioro Polski). Większość akwenów nie jest głęboka –
jedynie 6 jezior ma głębokość przekraczającą 50 m
(Hańcza, Wigry, Ożewo, Gaładuś, Białe Filipowskie, Rajgrodzkie), a 32 jeziora osiągają głębokość 25–50 m.
Ocena stanu wód jezior
Zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej od 2008 r. Do monitoringu w województwie podlaskim wskazano 61 JCWP jezior, które stanowią zbiorniki
powyżej 50 ha.
W 2011 roku wprowadzono, a w 2014 r. zaktualizofitoplanktonowy PMPL i makrofitowy indeks stanu ekowano nową klasyfikację jakości wód jezior zgodną z zalogicznego jezior ESMI.
sadami Ramowej Dyrektywy Wodnej i nie ma możliwoKlasyfikacja elementów fizykochemicznych przypości bezpośredniego porównania wyników klasyfikacji
rządkowała stan dobry w 87%, a stan poniżej dobrego
z ocenami wykonanymi w latach poprzednich wg star– w 13% badanych jezior. Głównym wskaźnikiem obniszej metodyki Systemu Oceny Jakości Jezior.
żenia klasy jezior było słabe natlenienie hypolimnionu.
Aktualny system oceny stanu jezior – podobnie jak
Jednak w większości przypadków, warunki naturalw przypadku rzek dotyczy ocen sporządzanych w jedne sprzyjające dopływie odtlenionych wód podziemnolitych częściach wód (JCW). Ocena stanu ekologicznenych do hypolimnionu, przemawiało za uznaniem tego
go uwzględnia wskaźniki biologiczne, takie jak: multiwskaźnika za mało wiarygodny w ocenie stanu/potenmetriks PMPL (świadczący o rozwoju fitoplanktonu),
cjału ekologicznego zbiorników.
wskaźnik okrzemkowy dla jezior IOJ (charakteryzujący
Klasyfikacja zanieczyszczeń syntetycznych i niesynfitobentos), makrofitowy indeks stanu ekologicznego
tetycznych (w tym metali ciężkich) wykazała w 93%
ESMI (charakteryzujący stan roślinności naczyniowej
JCWP stan dobry, a w 7% JCWP stan poniżej dobrego.
w jeziorze) oraz wprowadzony niedawno multimetriks
Głównym wskaźnikiem obniżającym klasyfikację był
LFI+/LFI-CEN (charakteryzujący stan ichtiofauny).
indeks oleju mineralnego (węglowodory ropopochodne).
Zakres badań biologicznych zostanie w przyszłości rozszerzony o indeks LMI charakteryzujący makrobezkręgowce denne (metodyka jest w trakcie testowania).
Wskaźniki biologiczne ocenia się w skali 5-stopniowej.
Wykres 3.17. Klasyfikacja elementów stanu ekologicznego jezior
Jeśli wybrane do badań elementy biologiczne wskazują
badanych w latach 2010–2015
na stan bardzo dobry lub dobry (klasa I lub
II) klasyfikację weryfikuje się wskaźnikami
zły (poniżej dobrego dla el. fizchem.)
słaby
umiarkowany
dobry
bardzo dobry
fizykochemicznymi i hydromorfologicznymi. Równolegle przeprowadza się ocenę
100
stanu chemicznego na podstawie chemicz90
nych wskaźników wód (substancje priory80
tetowe w dziedzinie polityki wodnej i inne
substancje zanieczyszczające wg KOM
70
2006/0129(COD)). Wynik klasyfikacji sta60
nu chemicznego przedstawia się w skali
50
dwustopniowej jako stan dobry lub poniżej
40
dobrego.
Ostateczna ocena to ocena stanu wód
30
(na podstawie wyników klasyfikacji stanu/
20
potencjału ekologicznego i stanu chemicz10
nego), która może być dobra lub zła.
0
Z uwagi na możliwości techniczno-fiKlasyfikacja el.
Klasyfikacja el. fizchem. Klasyfikacja el. fizchem. nansowe Inspektoratu w latach 2010–2015
biologicznych
3.1‐3.5
Biologicznych
3.6
monitoringiem objęto łącznie 30 akwenów
(27 jednolitych części wód jezior, w tym
2 jeziora reperowe badane corocznie, oraz
dodatkowo 3 jeziora o powierzchni poniżej 50 ha, ważOcenę stanu ekologicznego lub potencjału ekolone ze względu na międzynarodową sieć interkalibracji).
gicznego wykonano w 30 jeziorach monitorowanych
Badania jezior wykonywano w cyklach kilkuletnich
w latach 2010–2015 (mapa 3.5). Szczegóły oceny zaopierając się na wytycznych rozporządzenia w sprawie
warto w załączniku 2.
form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych
Spośród 44% zbadanych, naturalnych JCWP jezior
części wód powierzchniowych i podziemnych oraz
województwa podlaskiego, bardzo dobry stan ekolozgodnie z programami Państwowego Monitoringu Śrogiczny stwierdzono w 6%, stan dobry w 25%, a stan
dowiska województwa podlaskiego na lata 2010–2012 i
umiarkowany w 13% akwenów. Nie stwierdzono jezior
2013–2015.
o słabym i złym stanie ekologicznym (wykres 3.18).
Zgodnie z założeniami Programu PMŚ, WIOŚ wykoSpośród 3 badanych, silnie zmienionych JCWP jezior
nał badania i przeprowadził wstępną ocenę stanu ekolowojewództwa podlaskiego, dobry potencjał ekologiczgicznego i stanu chemicznego jezior, weryfikowaną nany stwierdzono w 2 JCWP, a umiarkowany w 1 JCWP. Nie
stępnie przez instytucję koordynującą program monitostwierdzono jezior o maksymalnym, słabym i złym poringu jezior.
tencjale ekologicznym.
Klasyfikację wskaźników stanu ekologicznego wyOcenę stanu chemicznego wykonano w 44% badakonano w dla 30 jezior monitorowanych w latach 2010–
nych JCWP. Wszystkie JCWP uznano za wody o dobrym
2015. Klasyfikacja elementów biologicznych wykazała
stanie chemicznym (wykres 3.19, mapa 3.6).
stan bardzo dobry (klasa I) – w przypadku 13%, stan
Ocena stanu wód JCWP była możliwa do wykonadobry (klasa II) – w 67%, a stan umiarkowany (klasa III)
nia w przypadku dysponowania zarówno oceną stanu
– w 20% badanych jezior (wykres 3.17). Głównymi
ekologicznego, jak i stanu chemicznego, lub jedną z tych
wskaźnikami decydującymi o klasie były: multimetriks
ocen, w stanie poniżej dobrego. W efekcie ocenę stanu
Udział jcwp jeziornych [%]
48
49
Wykres 3.18. Stan ekologiczny naturalnych JCWP jezior województwa podlaskiego
13%
56%
Wykres 3.19. Stan chemiczny JCWP jezior województwa podlaskiego
56%
44%
25%
6%
dobry
bardzo dobry
dobry
umiarkowany
słaby
zły
nie badano
poniżej dobrego
nie badano
Wykres 3.20. Stan wód JCWP jezior województwa podlaskiego
Stan wód województwa
Stan wód w dorzeczu Niemna
65%
56%
11%
14%
24%
30%
dobry
zły
nie badano
dobry
zły
nie badano
Stan wód w dorzeczu Wisły
43%
19%
38%
dobry
zły
nie badano
JCWP jezior na terenie województwa wykonano w 44%
badanych akwenów. W 30% JCWP stan wód oceniono
jako dobry, a w 14% na zły. W dorzeczu Wisły 38% wód
posiadało stan dobry, a 19% zły. W dorzeczu Niemna
24% – stan dobry, a 11% zły (wykres 3.20. i mapa 3.7).
W Dorzeczu Pregoły oceniono 3 JCWP jezior, 2 posiadały dobry stan wód, a 1 JCWP – zły.
W latach 2013–2015 łącznie 6 jezior województwa
podlaskiego objęto dodatkowo monitoringiem operacyjnym obszarów chronionych: przeznaczonych do celów rekreacyjnych (1 jezioro), wrażliwych na eutrofizację komunalną (3 jeziora) i do ochrony siedlisk lub gatunków (3 jeziora). Wymagania nie zostały spełnione
w przypadku jednego jeziora (mapa 3.8).
50
Mapa 3.5. Ocena stanu
ekologicznego jezior badanych
w latach 2010–2015
Mapa 3.6. Ocena stanu
chemicznego jezior badanych
w latach 2010–2015
51
Mapa 3.7 Ocena stanu JCWP
jezior badanych w latach
2010–2015
Mapa 3.8 Ocena spełnienia
wymogów obszarów
chronionych dla jezior
badanych w latach 2010–2015
52
Ekstrapolacja oceny stanu wód jezior
W połowie 2013 r. Instytut Ochrony Środowiska –
Państwowy Instytut Badawczy w ramach przeprowadzonej weryfikacji oceny stanu jezior w latach 2010–
2012 przedstawił ekstrapolację ocen na wszystkie znaczące zbiorniki Polski (jednolite części wód jezior określone jako jeziora o powierzchni powyżej 50 ha). Stan
ekologiczny jezior przedstawiono w skali 5-stopniowej
(stan: bardzo dobry, dobry, umiarkowany, słaby, zły), a w
przypadku braku możliwości uszczegółowienia oceny
ze względu na niedostatek danych przy zastosowanej
ekstrapolacji przyjęto skalę: co najmniej dobry i poniżej
dobrego.
Wyniki klasyfikacji stanu ekologicznego JCWP jezior
badanych w ramach różnych form monitoringu13 wraz z
prognozą (ekstrapolacją) na niebadane JCWP wykazały,
że spośród 64 JCWP ocenionych 66% akwenów otrzymało ocenę pozytywną (w tym: 20% – stan bardzo dobry, 43% – dobry, 8% – stan co najmniej dobry), a 33%
akwenów ocenę negatywną (w tym: 25% – stan umiarkowany, 2% – słaby, 8% – poniżej dobrego), (wykres
3.21).
Wyniki oceny zobrazowano na mapie 3.9 (nr jeziora
odpowiada liczbie porządkowej załącznika 2). Klasyfikacja nie jest ostateczna i zostanie zweryfikowana
w późniejszym terminie, a jej efekt zostanie opublikowany na stronie internetowej WIOŚ Białystok (www.
wios.białystok.pl; zakładka: Publikacje).
13 W przypadku jezior badanych kilkakrotnie podano aktualną, najnowszą ocenę stanu ekologicznego.
Mapa 3.9. Ocena stanu ekologicznego jezior (wraz z ekstrapolacją) w latach 2010–2015 (źródło: WIOŚ, PMŚ)
53
Wykres 3.21. Stan ekologiczny JCWP jezior (z uwzględnieniem ekstrapolacji ocen) w latach 2010–2015 (źródło: WIOŚ IMGW-PIB, PMŚ)
8%
43%
25%
2%
8%
20%
bardzo dobry
dobry
co najmniej dobry
umiarkowany
Eutrofizacja jezior
Ocena podatności zbiorników na eutrofizację14 wykazała, że spośród 30 monitorowanych akwenów eutrofizację wykazywały wody 7 jezior (23%). Szczegóły
oceny zawiera załącznik 4.
W województwie podlaskim w latach 2010–2014,
mimo prób podejmowanych przez RZGW w Warszawie,
nie wyznaczono ostatecznie obszarów szczególnie narażonych na dopływ azotanów pochodzących ze źródeł
rolniczych obejmujących JCWP jezior. Obszary te ustalono dopiero pod koniec 2015 r. dla 2 JCWP: jeziora Pobondzie, gm. Rutka-Tartak i jeziora Tajno, gm. Bargłów
Kościelny. Akweny te zostaną objęte monitoringiem
w następnym cyklu badawczym – w latach 2016–2021.
Monitoring osadów dennych
Osady denne są materią mineralną i organiczną zalegającą na dnie cieków i zbiorników wodnych, która
dostała się tam w wyniku sedymentacji. Ilość, tempo
narastania oraz skład i struktura osadów jest zależna od
warunków morfometryczno-zlewniowych, a także rodzaju i składu chemicznego wód.
Osady magazynują zanieczyszczenia, które czasowo
lub trwale są wytrącone z obiegu materii w ekosystemie
wodnym. Część zanieczyszczeń dzięki zjawisku resuspensji15 jest uwalniania ponownie do toni wodnej.
Źródłem osadów są: erozja, odprowadzane ścieki,
a także procesy wytrącania substancji na skutek
przemian chemicznych w wodzie. W osadach wodnych
zatrzymywana jest większość trafiających do wód
potencjalnie szkodliwych metali (arsen, bar, kadm,
chrom, miedź, rtęć, nikiel, ołów, cynk) oraz tzw. trwałych
związków organicznych (TZO), do których zalicza się
m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
14 Ocena będzie podlegać weryfikacji. Ostateczna wersja będzie opublikowana na stronie internetowej WIOŚ Białystok.
15 Resuspensja osadu – przemieszczanie się nierozpuszczalnych cząstek osadów do toni wodnej na skutek ruchu wody.
słaby
poniżej dobrego
(WWA), pestycydy chloroorganiczne oraz polichlorowane bifenyle (PCB). W zbiornikach o wysokiej trofii w
osadach dennych zdeponowane są duże ilości biogenów.16
Osady o wysokiej zawartości szkodliwych związków
są potencjalnym źródłem zanieczyszczenia środowiska,
dlatego też zostały objęte monitoringiem prowadzonym
w ramach Programu Państwowego Monitoringu Środowiska.
Wyniki badań osadów
Sieć pomiarową monitoringu osadów tworzą punkty monitoringu podstawowego – badane corocznie, oraz
operacyjnego – badane co 3 lata. W latach 2010–2015
badania na obszarze województwa przeprowadzono w
42 punktach pomiarowo-kontrolnych rzek (zlokalizowanych na 32 JCWP) z których pobrano 96 próbek oraz
w 36 jeziorach (36 JCWP) z których pobrano 49 próbek.
Ocena wyników badań metali wykonana w oparciu
o kryteria geochemiczne17 (wykres 3.22) wykazała,
że w większości (84%) zbadanych próbek (w 29 lokalizacjach) nie jest zanieczyszczona. W 12% próbek osady
były miernie zanieczyszczone (II klasa geochemiczna),
w 2% próbek były zanieczyszczone (III klasa geochemiczna) oraz w 2% próbek (w 2 lokalizacjach) były silnie zanieczyszczone (IV klasa). Badania wykazały wysokie zawartości arsenu w osadach pobranych z Narwi
(ppk Narew/441, gm. Narewka, 2012 r.) i ze zbiornika
Siemianówka (pp-k Z. Siemianówka/1, gm. Michałowo,
2014 r.). Ponowne badania w ppk Narew/441 w 2014
roku nie potwierdziły wysokich stężeń tego pierwiastka.
16 Słownik hydrobiologiczny (ochrona wód, terminy, pojęcia i interpretacje). W–wa, PWN, 2002.
17 Kryterium geochemiczne – przy ocenie geochemicznej jakości osadów, za zawartość anomalną danego pierwiastka w środowisku przyjmuje się jego stężenie wyższe od sumy średniej zawartości tego pierwiastka i dwóch odchyleń standardowych określonych dla badanej
populacji.
54
Wykres 3.22. Klasyfikacja osadów dennych rzek i jezior woj. podlaskiego w oparciu o kryterium
geochemiczne w latach 2010–2015 (źródło: GIOŚ/PMŚ)
Osady silnie zanieczyszczone
Osady zanieczyszczone
Osady miernie zanieczyszczone
Osady niezanieczyszczone
2%
rzeki
jeziora
2%
2%
12%
90%
84%
8%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Osady zanieczyszczone (III klasa) stwierdzono
w 2 lokalizacjach. Na Kanale Augustowskim (gmina
miejska Augustów), gdzie wystąpiła podwyższona zawartość baru (2012 r.) oraz w m. Czarny Bród (gm. Płaska) podwyższona zawartość cynku (2014 r).
Badania osadów w jeziorach w okresie 2010–2015
wykonywano ze zróżnicowaną częstotliwością: w jeziorach reperowych – co 2 lata, w jeziorach sieci regionalnej – najczęściej co 5 lat. Wyniki nie wykazały zanieczyszczenia pierwiastkami śladowymi w 8% zbadanych
próbek pobranych z 4 jezior: Hańcza, Białe Augustowskie, Szelment Mały i Wiżajny. Większość (90%) próbek
zawierała osady miernie zanieczyszczone (II klasa geochemiczna). Dominowały w nich podwyższone stężenia
baru, rtęci i ołowiu (tabela 3.1). W 2% próbek stwierdzono osady zanieczyszczone (III klasa geochemiczna).
Pochodziły one z Jeziora Kalejty (Długie Augustowskie)
/1,gm. Nowinka, 2010 r.). W żadnym z badanych jezior
na terenie woj. podlaskiego nie stwierdzono osadów
silnie zanieczyszczonych metalami (klasa IV).
Badania trwałych zanieczyszczeń organicznych
(TZO) w osadach rzecznych, przeprowadzone w latach
2010–2015 nie wykazały wysokich stężeń. Wyniki poszczególnych związków, sumy (WWA) sumy polichlorowanych bifenyli (PCB) nie przekraczały wartości granicznych zarówno wyznaczonych w oparciu o kryteria
geochemiczne jak i ekotoksykologiczne PEC18.
Badania TZO w osadach jezior wskazują, że są one
w większym stopniu zanieczyszczone polichlorowanymi bifenylami oraz węglowodorami aromatycznymi niż
osady rzeczne, co jest spowodowane znacznie wyższą
zawartością materii organicznej w osadach jezior. Wyniki stężeń sumy WWA oraz sumy PCB w żadnym z badanych jezior nie przekroczyły wartości granicznych kryteriów geochemicznych jak i ekotoksykologicznych PEC.
W 2 jeziorach: Toczyłowo (w gm. Grajewo) badanym w 2010 roku i Krzywólskim/Krzywym (gm. Prze18 Wartość graniczna PEC – oznacza zawartość pierwiastka lub związku chemicznego, powyżej której toksyczny wpływ na organizmy jest
często obserwowany.
rośl) badanym w 2013 roku odnotowano przekroczenia
poszczególnych związków wchodzących w skład sumy
WWA tj. benzo(g,h,i)perylenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu
i fluorantenu).
Badania pestycydów chlororganicznych wykazały,
że 63% próbek charakteryzowała się zawartością sumy
DDT przekraczającą wartość kryterialną PEC. Najwyższy wynik sumy DDT – 73,3 µg/kg osadów odnotowano
w badanym w 2010 roku jeziorze Toczyłowo (gm. Grajewo). Najwyższy wynik sumy HCH (24,9 µg/kg) zanotowano w próbkach pobranych w 2011 roku z jeziora
Sejwy (gm. Puńsk).
Jakość wód podziemnych
Duże znaczenie gospodarcze oraz występujące powszechnie zagrożenie stanu czystości wód podziemnych, a także brak możliwości szybkiego ich odnawiania,
wymuszają stałe monitorowanie jakości tych wód.
Monitoring wód podziemnych jest elementem Programu Państwowego Monitoringu Środowiska i jest
jednym z głównych zadań Państwowej Służby Hydrogeologicznej (PSH) wchodzącej w skład Państwowego
Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu
Badawczego (PIG-PIB).
Program monitoringu obejmuje badania stanu chemicznego i ilościowego (położenia zwierciadła wody
podziemnej i wydajności źródeł). Badania prowadzone
są pod nadzorem Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, a w części dotyczącej chemizmu wód pod nadzorem
Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Wyniki są
wykorzystywane do opracowania Planów Gospodarowania Wodami w Polsce.
Przedmiotem monitoringu są wody podziemne
zwykłe (słodkie) wszystkich poziomów wodonośnych.
Program badawczy uwzględnia podział obszaru Polski
na jednostki hydrogeologiczne – jednolite części wód
podziemnych (JCWPd), wyodrębnione w oparciu o kryterium zlewniowe (uwzględniające zasięgi występowania i warunki krążenia pierwszego poziomu wodono-
55
Tabela 3.1. Ocena zanieczyszczenia osadów dennych w woj. podlaskim zbadanych w latach 2010–2015 (źródło: GIOŚ/PMŚ)
Osady [%]
niezanieczyszczone
Pierwiastek
miernie zanieczyszczone
rzeki
jeziora
rzeki
Srebro
100
100
Arsen
96
98
2
Bar
93
30
6
70
Kadm
99
83
1
17
Chrom
98
100
2
Miedź
100
100
Rtęć
94
50
Nikiel
100
83
Ołów
96
39
4
61
Cynk
98
98
1
2
zanieczyszczone
jeziora
6
rzeki
silnie zanieczyszczone
jeziora
rzeki
2
2
jeziora
1
50
17
1
badań19 wykazały zdecydowaną dominację wód reprezentujących dobry stan chemiczny – 93% JCWPd (tzn.
wody zaliczono do I, II i III klasy). Wody o słabym stanie
(IV i V klasa) stanowiły 7% zbadanych.
W 2015 roku badania przeprowadzono w monitoringu operacyjnym w 7 punktach pomiarowych (mapa
3.10). położonych na terenie trzech powiatów wysokomazowieckiego, zambrowskiego i białostockiego w 3
obszarach – JCWPd (nr 51,54 i 55). Lokalizacje dotyczyły badań na terenach w zabudowie miejskiej, wiejskiej,
jak i na gruntach ornych (w miejscowościach: Kołaki
Kościelne, Zambrów, Wysokie Mazowieckie, Gąsówka –
Skwarki, Liza Stara i Kobylin – Kuleszki).
Wyniki badań wykazały dobry stan chemiczny wód
(II i III klasa) w 6 punktach pomiarowych, jedynie w
punkcie Gąsówka – Skwarki (nr 1485), położonym na
gruntach ornych, stan chemiczny wód określono jako
słaby (IV klasa) z powodu podwyższonej zawartości
azotanów. Szczegóły oceny przedstawia tabela 3.2.
śnego) oraz ocenę oddziaływań zewnętrznych (presje
wywierane na wody podziemne zarówno przez czynniki
naturalne, jak i antropogeniczne). Wody pierwszego poziomu (zwykle o zwierciadle swobodnym) występują na
niewielkiej głębokości, nie są izolowane od powierzchni
i tym samym w znacznym stopniu podlegają antropopresji.
Na terenie Polski wyznaczono 161 jednolitych części wód podziemnych (JCWPd) w tym 18 JCWPd zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu ilościowego wód
podziemnych w perspektywie do roku 2015. Na terenie
województwa podlaskiego, nie występują takie JCWPd.
Od 2010 roku ocena stanu wód jest wykonywana
z zastosowaniem testów klasyfikacyjnych pozwalających ocenić skład chemiczny wody, stopień wykorzystania zasobów i jego wpływ na: jakość wód, wody powierzchniowe pozostające w bezpośrednim kontakcie
w wodami podziemnymi oraz na ekosystemy lądowe
zależne od wód podziemnych.
W 2012 roku na terenie województwa podlaskiego
zrealizowano badania w sieci monitoringu diagnostycznego w 44 punktach kontrolno-pomiarowych. Wyniki
19 Szczegóły oceny przedstawiono w poprzednim Raporcie 2011–
2012 www.wios.bialystok.pl; zakładka: Monitoring środowiska.
Nr Monbada (nr na
mapie)
Identyfikator UE
Wskaźniki w IV klasie
Klasa surowa 2015
Klasa organika 2015
Klasa końcowa 2015
Tabela 3.2. Wyniki badań jakości wód podziemnych badanych w 2015 roku na terenie woj. podlaskiego (źródło: PIG-PB)
134
PL01G051_006
726567,21
578406,42
Kołaki
Kościelne
Kołaki
Kościelne
st.
4. Zabudowa
wiercona wiejska
II
I
II
237
PL01G051_007
718511,50
573760,18
Zambrów
Zambrów
st.
2. Zabudowa
wiercona miejska luzna
Fe
III
II
1681
PL01G054_011
735786,83
566637,65
Wysokie
Mazowieckie
III
II
1485
PL01G055_013
755421,11
575539,96
Łapy
Wysokie
Mazowieckie
Gąsówka –
Skwarki
NO3
IV
I
IV
1488
PL01G055_014
755954,37
562756,13
Poświętne
Liza Stara
NH4
IV
I
III
1489
PL01G055_015
755954,37
562756,13
Poświętne
Liza Stara
III
I
III
1882
PL01G055_001
744988,69
587151,67
Kobylin –
Borzymy
Kobylin –
Kuleszki
III
I
II
Wskaźnik jakości wody
współrzędne 1992
X
Y
Gmina
Miejscowość
Rodzaj
otworu
Użytkowanie
terenu
st.
wiercona
piezometr
piezometr
piezometr
st.
wiercona
Wskaźniki w III
klasie
1. Zabudowa
O2, HCO3,
miejska zwarta
Fe
7. Grunty orne
O2, HCO3,
Fe
O2, Ca,
7. Grunty orne
HCO3
4. Zabudowa
O2, NH4,
HCO3, Fe
wiejska
7. Grunty orne
56
Mapa 3.10. Klasyfikacja stanu chemicznego wód podziemnych w 2015 r. w woj. podlaskim na tle granic JCWPd
(źródło: PIG-PB, numeracja punktów na mapie wg tabeli 3.2)
Reakcje
Działalność kontrolna Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony Środowiska w Białymstoku w obszarze gospodarki ściekowej dotyczyła sprawdzenia przestrzegania
przepisów prawa określonych w 3 celach kontrolnych:
• Sprawdzenie przestrzegania prawa i decyzji administracyjnych podmiotów wprowadzających ścieki
do wód lub do ziemi;
• Kontrola wywiązania się aglomeracji priorytetowych z realizacji zadań ujętych w KPOŚK 2010, wg
stanu na dzień 31 grudnia 2014 r.
• Ocena wypełniania wymogów wzajemnej zgodności
(cross-compliance) w gospodarstwach rolnych;
Wnioski z przeprowadzonych kontroli można sformułować następująco:
• Oczyszczalnie ścieków komunalnych są eksploatowane w większości przypadków prawidłowo. Nie
stwierdzono rażących uchybień w ich eksploatacji.
Prowadzi się systematycznie ich modernizacje i rozbudowę w celu dostosowania do obowiązujących
warunków prawnych, głównie w zakresie usuwania
azotu i fosforu. Powstają również nowe, mniejsze
obiekty. W 2014 roku uruchomiono 6 nowych
oczyszczalni o łącznej przepustowości prawie 3 tys.
m3/d oraz 1877 indywidualnych oczyszczalni przydomowych o łącznej przepustowości 2,7 tys. m3/d.
• Prowadzona jest rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w miastach jak i w obszarach wiejskich (2014 r.
– wzrost długości sieci kanalizacji sanitarnej
o 118,8 km). Na większą skalę wprowadza się
oczyszczanie wód opadowych i roztopowych w miastach (poprzez realizację separatorów zanieczyszczeń na wylotach kanalizacji deszczowej), zakładach
przemysłowych przy parkingach, gdzie mogą do
kanalizacji deszczowej przedostawać się zanieczyszczenia(2014 r. – wzrost długości o 29,1 km
sieci kanalizacji deszczowej).
• Zagospodarowanie gnojowicy stanowi znaczącą
uciążliwość dla środowiska wodnego. Stwierdzone
podczas kontroli nieprawidłowości dotyczyły wycieków ze zbiorników gnojowicy czy pryzm obornika w gospodarstwach rolnych, a także wylewania
gnojowicy na pola w nieodpowiednich okresach.
Obserwowany rozwój infrastruktury komunalnej,
w szczególności sieci kanalizacyjnej ma istotny wpływ na
wzrost liczby ludności, obsługiwanej przez oczyszczalnie. Odsetek ludności obsługiwanej przez oczyszczalnie
(wykres 3.23) systematycznie rośnie. W 2006 r. wyniósł
62,8%, a w 2014 r. było to już 66,8%. Od 2006 roku
wzrósł o 2% odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni w miastach i aż o 35% na wsi.
Łączne nakłady inwestycyjne na gospodarkę ście
kową i ochronę wód w 2013 roku wyniosły 153 mln zł,
a w 2014 roku 107 mln zł, co stanowiło prawie 29%
wszystkich nakładów skierowanych na ochronę środo
wiska w województwie.
57
100
Wykres 3.23. Ludność korzystająca
z oczyszczalni ścieków w latach
2006–2014 w województwie
podlaskim (źródło: GUS)
90
80
%
70
60
50
40
30
20
10
0
2006
2007
2008
ogółem
Ogółem
2009
2010
2011
w miastach
Zadania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej
były priorytetem w realizacji „Programu Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2011–2014”.
W ramach priorytetu gospodarka wodna realizowano w latach 2013–2014 prace związane z konserwacją
bieżącą rzek i kanałów, konserwacją gruntowną oraz
remontami budowli na ciekach uregulowanych i nieuregulowanych.
W efekcie dokonano konserwacji 2624 km rzek i kanałów, wykonano konserwację gruntowną cieków na
długości 164 km oraz wyremontowano 3 budowle hydrotechniczne.
Podejmowano również działania z zakresu utrzymania wód i urządzeń melioracji wodnych, polegające
przede wszystkim na realizacji prac utrzymaniowych na
wodach istotnych dla rolnictwa. Dokonano odbudowy 6
zbiorników małej retencji wodnej: Bobra Wielka, Czyżew Osada, Lisowo, Łopusze, Szumowo Olszynka, Turośń. Utrzymano w eksploatacji 448 szt. budowli piętrzących oraz 28,8 km wałów przeciwpowodziowych.
Łączne nakłady inwestycyjne na gospodarkę wodną
w podlaskim w 2013 roku wyniosły 61 mln zł, a w 2014
roku 67 mln zł.
Poza przedsięwzięciami inwestycyjnymi realizowano zadania o charakterze administracyjnym mające na
celu ochronę środowiska, a w szczególności:
• w zaktualizowanej w 2013 roku Strategii Rozwoju
Województwa Podlaskiego do 2020 uwzględniono
kwestie ochrony związanej z wodami powierzchniowymi i podziemnymi w celach operacyjnych 1.5.
– Efektywne korzystanie z zasobów naturalnych
oraz 3.4. Ochrona środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami;
• przy opracowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego opiniowano ich wpływ na
środowisko, w tym również na wody. W latach
2013–2014 Biuro Planowania Przestrzennego
w Białymstoku wydało 208 uzgodnień do projektów
studiów gminnych i projektów planów miejscowych
i ich zmian oraz 133 wniosków do projektów studiów gminnych i projektów planów miejscowych
i ich zmian. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku wszczęła 198 postępowań
w sprawie opiniowania i uzgadniania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego, polityk, strategii, planów lub programów w różnych
dziedzinach, w tym w dziedzinie gospodarki wodnej
2012
2013
2014
na wsi
oraz innych polityk, strategii, planów lub programów, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 w ramach
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko20.
Podsumowanie
Gospodarka wodno-ściekowa
Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych stanowią
zaledwie 3,9% zasobów krajowych, jednakże zużycie
wody jest niskie i w pełni zaspokaja zapotrzebowanie
województwa. Największy udział w ogólnym zużyciu
54% miała eksploatacja sieci wodociągowej, 31% zużyto w rolnictwie i leśnictwie, a jedynie 15% w przemyśle.
Dynamika zmian od 2006 wskazuje na całkowity wzrost
zużycia o ok. 8%. Zauważalne było zmniejszanie zużycia
wody przez przemysł o ponad 10%. Pomimo stałego
rozwoju gospodarczego (wzrost PKB i produkcji sprzedanej w przemyśle), zachowanie niewielkiego udziału
przemysłu w zużyciu wody było spowodowane niskim
uprzemysłowieniem, a także stosowaniem technologii
produkcji oszczędzających wodę.
Łączna ilość ścieków przemysłowych i komunalnych
wymagających oczyszczania odprowadzonych do wód
lub do ziemi stanowiła 1,8% wszystkich ścieków
wytworzonych w Polsce. W ostatnim 10-cio leciu ilość
ta ulegała systematycznemu zmniejszeniu. W 2014 roku
stanowiła 99,8% ilości ścieków wymagających oczyszczania w 2006 r.
Ścieki komunalne stanowiły 82,5%, a pozostałe
17,5% to ścieki przemysłowe. Wszystkie wytworzone
ścieki wymagające oczyszczania podlegały procesom
oczyszczania. Wysokosprawnemu oczyszczaniu biolo
gicznemu poddano 97,7% ścieków (w tym 80,3%
w technologii z podwyższonym usuwaniem biogenów).
Niewielki udział (2,3%) stanowiły ścieki oczyszczane
mechanicznie. Nie odprowadzano do wód lub do ziemi
ścieków nieoczyszczonych. Zmiany w sposobie oczyszczania ścieków wskazują na pozytywny trend – od 2006
roku udział ścieków oczyszczonych z podwyższonym
usuwaniem biogenów wzrósł o 2,3%.
Odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni osiągnął wartość – 66,8%, która była wyższa od średniej
20 Raport z realizacji „Programu Ochrony Środowiska Województwa
Podlaskiego na lata 2011–2014” za okres 2013–2014, Białystok 2015.
58
krajowej (66,3%). Od 2006 roku wzrósł o 2% odsetek
ludności korzystającej z oczyszczalni w miastach i aż
o 35% na wsi.
Wielkości ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych w ściekach oczyszczonych w postaci: BZT5, ChZT
i zawiesiny uległy od 2006 r. znaczącemu zmniejszeniu:
BZT5 o 33%, ChZT o 16% i zawiesiny o 14%. Podobnie
ładunki azotu i fosforu (związków biogennych przyczyniających się do eutrofizacji wód) odprowadzanych
w ściekach oczyszczonych uległy zmniejszeniu: azotu
ogólnego o 78%, a także fosforu ogólnego o 55%.
Jakość wód
Ocena stanu wód płynących wykonana na podstawie badań 6-cio letniego cyklu monitoringu (2010–
2015) którymi objęto 33% wszystkich tzw. jednolitych
części wód powierzchniowych (JCWP), wykazała dobry
stan wód jedynie w 3%. Złym stanem charakteryzowało
się 30% JCWP. Badaniami stanu ekologicznego objęto
35% JCWP województwa. Co najmniej dobry stan odnotowano w 6% JCWP, a 29% charakteryzowało się stanem o niższej klasyfikacji. Badania stanu chemicznego
przeprowadzono w 24% spośród wszystkich JCWP. Dobry stan posiadały wody w 19% JCWP, a w 5% poniżej
dobrego. Na zły stan wód duży wpływ ma utrzymująca
się dysproporcja pomiędzy stopniem zwodociągowania
i skanalizowania zlewni rzek, brak odpowiedniej kontroli ze strony gmin w postępowaniu ze ściekami w obszarach nie objętych siecią kanalizacji, w szczególności
kontroli szczelności szamb i terminu wywozu, a także
niewłaściwie przechowywanie i stosowanie nawozów
naturalnych. Ważna jest również edukacja społeczeństwa w zakresie gospodarki wodno-ściekowej.
Ocena stanu wód jezior na podstawie badań z lat
2010–2015 wykazała w 19 jeziorach dobry stan wód,
a w 9 zły stan wód. Ocena stanu ekologicznego wód jezior wykazała w 42 przypadkach ocenę pozytywną
(stan bardzo dobry, dobry lub co najmniej dobry),
a w 22 ocenę negatywną (stan umiarkowany, słaby lub
stan poniżej dobrego).
Oceny stanu wód w obszarach chronionych:
• Ocena przydatności wód powierzchniowych przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę do
spożycia obejmuje na terenie województwa jedno
ujęcie powierzchniowe – na rzece Supraśl w Wasilkowie, które zaopatruje w wodę Aglomerację Białostocką. Wyniki wykazały, iż woda w nie spełniała
wymagań tego obszaru chronionego. Posiadała dobry stan wód, jednakże nie odpowiadała dodatkowym warunkom kryterialnym – maksymalnie kategorii A2 ujmowanych wód, co oznacza, że wymaga
wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego. Przyczyną wysokich stężeń ChZTcr oraz
ogólnego węgla organicznego jest obecność znacznej ilości materii organicznej w wodzie (w tym
związków humusowych) wymywanych z bagienno-torfowego podłoża z części zlewni Supraśli położonej w rejonie Michałowo-Gródek. Wyniki słabej
oceny wód notuje się od wielu lat.
• Ocena spełnienia wymogów dla obszarów chronionych przeznaczonych do ochrony siedlisk lub
gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa
stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie wykazała, że warunki kryterialne spełniało 8%
JCWP.
• Ocena eutrofizacji rzek ze źródeł komunalnych
wykonana na podstawie danych z lat 2013–2015
wykazała, że połowa – 50% zbadanych JCWP rzecznych oraz 23% zbadanych jezior posiada wody zeutrofizowane.
• Ocena jakości wód w obszarach szczególnie narażonych (OSN) na azot z rolnictwa wykazała widoczny wpływ związków azotu w części obszarów,
jednakże należy podkreślić, że większość JCWP rzek
w OSN znajduje się także pod wpływem bardzo dużej presji źródeł komunalnych i przemysłowych i ich
zanieczyszczenie jest głównie spowodowane przez
te źródła. Rolnictwo w tych obszarach nie jest dominującą presją i działania naprawcze na rzecz osiągnięcia dobrego stanu wód należy głównie kierować
na poprawę gospodarki ściekowej w miastach i zakładach przemysłowych.
Przeprowadzone przez WIOŚ kontrole działalności
gospodarstw rolnych wykazały w 52% kontroli brak
naruszeń przepisów prawa, a wyniki badań wód powierzchniowych wykazały że:
• 2 JCWP: Brok do Siennicy i Nurzec od Siennicy do
ujścia, uznano za wody zanieczyszczone związkami
azotu;
• 1 JCWP: Jabłonka – odprowadza wody zagrożone
zanieczyszczeniem;
• 5 JCWP: Brok od Siennicy do ujścia; Jabłonka;
Nurzec od Siennicy do ujścia i Liza, Brok do Siennicy,
uznano za wody zeutrofizowane.
• w 2 JCWP: Ślina od Rokitnicy do ujścia i Awissa – nie
wykazały objawów eutrofizacji.
Ocena osadów dennych
Wyniki badań metali w osadach rzek wykazała brak
zanieczyszczenia w 84% zbadanych próbek, a jedynie
2% próbek wykazało silne zanieczyszczenie. Badania
metali w osadach jezior nie wykazały istotnego zanieczyszczenia. W żadnym ze zbiorników nie stwierdzono
osadów silnie zanieczyszczonych.
Badania trwałych zanieczyszczeń organicznych
w osadach rzecznych nie wykazały wysokich stężeń.
W osadach jezior zanieczyszczenia wystąpiły w większym stopniu, co jest spowodowane znacznie wyższą
zawartością materii organicznej. Wyniki stężeń sumy
WWA oraz sumy PCB w żadnym z jezior nie przekroczyły wartości granicznych zarówno kryteriów geochemicznych jak i ekotoksykologicznych. Badania pestycydów chlororganicznych wykazały, że 63% próbek charakteryzowała się zawartością sumy DDT przekraczającą wartość kryterialną PEC, gdzie obserwowany jest
toksyczny wpływ substancji na organizmy.
Ocena jakości wód podziemnych na podstawie
badań wykonanych w 2015 roku wykazała dobry stan
jakościowych wód. W jednym przypadku odnotowano
zanieczyszczenie wód azotanami.
59
IV. GOSPODARKA ODPADAMI
• Wydzielenie odpadów budowlano-remontowych ze
strumienia odpadów komunalnych i poddanie ich
procesom odzysku i unieszkodliwiania. Przewiduje
się osiągnięcie 55% poziomu odzysku w 2014 roku
i jego utrzymanie w 2017 roku;
• Wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych i poddanie ich procesom
unieszkodliwiania. Przewiduje się osiągnięcie 40%
poziomu selektywnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych celem ich przekazania do centralnych
obiektów unieszkodliwiania w 2014 roku oraz 60%
poziomu w 2017 roku;
• Zmniejszenie masy składowanych odpadów do
maksymalnie 60% wytworzonych odpadów do końca roku 2014.
Ogólnie przyjętą zasadą gospodarowania odpadami
jest przede wszystkim podejmowanie działań na rzecz
zapobiegania nadmiernemu powstawaniu odpadów
oraz ponownego ich wykorzystania (recykling, odzysk,
w tym energii ze spalania odpadu), a w przypadku odpadów, których nie da się wykorzystać – ich unieszkodliwienie poprzez składowanie.
Dokumentem programowym określającym zasady
gospodarowania odpadami na obszarze województwa
jest uchwalony przez Sejmik Województwa Podlaskiego
„Plan Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego
na lata 2012–2017”. Określa on 3 główne cele:
• Zwiększenie udziału odzysku (w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła) metali, tworzyw
sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami
ochrony środowiska;
• Zwiększenie ilości zbieranych selektywnie odpadów
niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych;
• Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów.
Województwo podlaskie zaliczane jest do jednych
o niższym wskaźniku ilości wytwarzanych odpadów.
Wykres 4.1. Odpady komunalne zebrane w przeliczeniu na 1 mieszkańca
w latach 2006–2014 w województwie podlaskim (źródło: GUS)
250
kg / mieszkańca / rok
200
150
100
50
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
4.2 odpady PKB OK
Wykres 4.2. Ilość odpadów wytworzonych
w województwie podlaskim
w latach 2006–2014 na tle zmian PKB (źródło: GUS)
odpady przemysłowe
odpady komunalne zebrane
PKB w województwie
2200
40 000
2000
35 000
1800
1400
25 000
1200
20 000
1000
15 000
800
600
10 000
400
5 000
200
0
0
2006
2007
2008
2009
2010
Page 1
2011
2012
2013
2014
PKB zł/mieskańca
30 000
1600
odpady (tys. ton)
Cele szczegółowe sformułowano
następująco:
• Objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów
komunalnych, w tym systemem
zbierania
selektywnego,
wszystkich mieszkańców najpóźniej do 2015 roku.
• Zmniejszenie ilości odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji unieszkodliwianych
przez składowanie. W odniesieniu do ilości z 1995, dopuszcza
się do składowania do 16 lipca
2013 r. nie więcej niż 50%, a do
dnia 16 lipca 2020 r. nie więcej
niż 35% ilości odpadów ulegających biodegradacji;
• Osiągnięcie poziomu recyklingu
i przygotowania do ponownego
użycia odpadów komunalnych
(papieru, metali, tworzyw
sztucznych i szkła) w wysokości
co najmniej 30% w 2014 r. oraz
45% w 2017 roku;
• Wydzielenie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia
odpadów komunalnych i poddanie
procesom
odzysku
i unieszkodliwiania. Zakłada się
uzyskanie 60% poziomu odzysku w 2014 roku oraz 80%
w 2017 roku;
Presje
Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady • Odpady
60
W 2014 roku zebrano 236,6 tys. ton odpadów komunalnych (2,8% w skali kraju), co w przeliczeniu na 1
mieszkańca wyniosło 198 kg/rok (Polska – 215).
W okresie 2006–2014 zanotowano znaczący wzrost
(o 32%) wytwarzanych odpadów pochodzących z sektora gospodarczego (2006=100). Ilości odpadów komunalnych zebranych wzrosła w tym czasie nieznacznie
(o 1%).
Ilość odpadów wytworzonych ogółem rosła wraz ze
wzrostem produktu krajowego brutto (wykres 4.2).
Należy przypuszczać, że ten niekorzystny trend może
wynikać zarówno z uszczelnienia systemu kontroli przedsiębiorców w zakresie obowiązków dotyczących sprawozdawczości, a także ze wzrostu produkcji i konsumpcji.
W 2014 roku najwięcej odpadów przemysłowych
powstało w sektorze:
• przetwórstwa przemysłowego w tym: z produkcji
artykułów spożywczych oraz produkcji wyrobów
z drewna, korka, słomy i wikliny;
• wydobycia;
• budownictwa;
• wytworzenia i zaopatrzenia w energię elektryczną,
gaz, parę wodną i gorącą wodę;
• dostawy wody: gospodarowanie ściekami i odpadami, rekultywacja.
Najwięcej odpadów przemysłowych powstało na
terenie powiatów: sokólskiego, augustowskiego, bielskiego oraz grajewskiego.
Szczególna uwaga Inspekcji Ochrony Środowiska
jest zwrócona na odpady niebezpieczne, ze względu na
ich największe negatywne oddziaływanie na środowisko w przypadku niewłaściwego postępowania przy zagospodarowaniu bądź utylizacji.
W 2015 roku1 dane bilansowe uzyskano na podstawie informacji od 1291 producentów odpadów niebezpiecznych z terenu województwa, którzy wytworzyli
łącznie 3944,8 ton odpadów niebezpiecznych. Wśród
nich 9 podmiotów wytworzyło powyżej 50 ton odpadów niebezpiecznych. Proces zbierania odpadów niebezpiecznych prowadziło 114 firm. W 2015 roku na terenie woj. podlaskiego zebrano około 13 892,8 ton odpadów celem ich dalszego przekazania do odzysku bądź
unieszkodliwienia.
Najliczniejszą grupę odpadów niebezpiecznych stanowiły:
• odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej – 929,6 ton,
• odpady z odwadniania olejów w separatorach –
625,6 ton,
• gleba i ziemia (włączając glebę i ziemię z terenów
zanieczyszczonych oraz urobek z pogłębiania) –
410,6 ton,
• odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe – 346,5 ton,
• materiały izolacyjne oraz konstrukcyjne zawierające azbest – 334,8 ton,
• odpady z termicznego przekształcania odpadów –
220,5 ton,
• zużyte baterie i akumulatory – 152,9 ton.
Odpady niebezpieczne zdeponowane są również
w mogilnikach – miejscach przechowywania, zawierających przeterminowane środki ochrony roślin. Wg danych WIOŚ obecnie istnieje 1 mogilnik w Majdanie, gm.
Michałowo. Podjęte zostały działania w celu jego likwidacji.
Istotnym problemem gospodarki odpadami niebezpiecznymi jest utylizacja wyrobów zawierających
azbest. Przyjęty do realizacji „Program oczyszczania
kraju z azbestu na lata 2009–2032” po 12 latach obowiązywania nie spełnia swojej roli2. Głównym problemem jest zbyt wolne tempo usuwania azbestu oraz brak
pełnych danych o ilości azbestu, który należy usunąć.
Dotyczy to wszystkich województw. W podlaskim stan
inwentaryzacji wyrobów azbestowych wskazywał,
że jedynie 28 gmin wykonało pełną inwentaryzację,
82 częściową, a 8 w ogóle jej nie wykonało. Baza Azbestowa, która miała zawierać komplet danych w 2012 r.
została wypełniona jedynie w 37% w 2015 roku. Przyczyną opóźnień w kompletnym wypełnieniu bazy jest
brak działań ze strony samorządów w celu wyegzekwowania od mieszkańców informacji o ilości posiadanych
wyrobów
Wg niepełnych danych z bazy, ilość azbestu do usunięcia w podlaskim wynosi 371 tys. ton, w tym 32 tys.
ton wymaga pilnego usunięcia i na tą ilość należałoby
skoncentrować i ukierunkować w pierwszej kolejności
środki finansowe. Ważne jest, aby usuwanie azbestu
wykonywały profesjonalne firmy, ponieważ jest on najbardziej szkodliwy w przypadkach emisji włókien powstających w trakcie kruszenia czy transportu.
Dotychczasowa, niska skuteczność w usuwaniu
azbestu wynika z braku konkretnych zasad finansowania (dofinansowania lub innego rodzaju rekompensaty)
– głównie osób fizycznych. Program nie przewiduje bowiem możliwości dofinansowania z budżetu państwa
lub z funduszy ochrony środowiska, kosztów wymiany
wyrobów zawierających azbest na inne – nieszkodliwe
dla ludzi i środowiska. Gminy mają możliwość jedynie
wspomagania właścicieli nieruchomości poprzez dofinansowanie kosztów demontażu, transportu i utylizacji
tych wyrobów.
1 Źródło – baza danych Wojewódzkiego Systemu Odpadowego (WSO),
stan na 05.08.2016 r.
2 Informacja o wynikach kontroli NIK w 2015 roku Programu oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009–2032.
Stan
Od dnia 1 stycznia 2013 r. wszystkie odpady komunalne zmieszane (o kodzie 20 03 01) należy kierować do
Regionalnych Instalacji do Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) zapewniających mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do
odzysku.
System gospodarki odpadami dzieli obszar województwa na cztery regiony: centralny, północny, południowy i zachodni. W ramach regionów wydzielono obszary objęte projektami finansowanymi w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Każdy
region posiada własną instalację mechaniczno-biologiczną przetwarzania odpadów, instalacje przetwwa-
61
Mapa 4.1. Podział województwa podlaskiego na regiony gospodarki odpadami (źródło: Plan gospodarki odpadami
woj. podlaskiego na lata 2012–2017, Białystok luty 2012)
62
Mapa 4.2. Ocena jakości wód w piezometrach przy składowiskach odpadów na podstawie badań z 2015 roku
(źródło: WIOŚ)
63
rzania odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz
składowiska odpadów.
Odpady komunalne zmieszane, odpady z pielęgnacji
terenów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczone do składowania mogą
być zagospodarowywane tylko i wyłącznie w ramach danego regionu. W każdym RGO wyznacza się instalacje regionalne do przetwarzania odpadów komunalnych oraz
instalacje przewidziane do zastępczej obsługi regionów.
Według danych WIOŚ (załącznik 5, tabela 1) aktualnie w poszczególnych regionach województwa funkcjonują następujące regionalne instalacje przetwarzania
odpadów komunalnych:
• region centralny (obszar Białystok) – Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Hryniewiczach oraz Centrum Innowacyjne Gospodarki Odpadami w Studziankach,
• region północny – Zakład Zagospodarowania Odpadów w Koszarówce (obszar Koszarówka) oraz
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych
w Suwałkach (obszar pozostałych gmin),
• region zachodni – Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czartorii (obszar Czartoria)
oraz Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czerwonym Borze (obszar Czerwony Bór),
• region południowy – Zakład Zagospodarowania Odpadów w Hajnówce (Poryjewo).
Pozostałe czynne instalacje to instalacje zastępcze,
które w wypadku awarii, bądź innej przyczyny z powodu której główna instalacja nie może przyjmować odpadów, są w stanie czasowo przyjąć te odpady. Instalacje te
według Planu Gospodarki Odpadami mają funkcjonować najpóźniej do końca 2017 roku.
Spośród wymienionych instalacji do składowania
odpadów komunalnych 2 przyjmują dodatkowo odpady
zawierające azbest. Są to składowiska w gminach Miastkowo (m. Czartoria) i Zambrów (m. Czerwony Bór) posiadające odpowiednio dostosowane komory do składowania tego typu odpadów.
W powiecie białostockim funkcjonuje jedno składowisko przemysłowe przyjmujące odpady paleniskowe
Elektrociepłowni Białystok w Sowlanach.
Ponadto w regionie centralnym od 2016 roku funkcjonuje w Białymstoku instalacja termicznego spalania
odpadów komunalnych.
Składowiska nie spełniające wymagań wynikających z przepisów ochrony środowiska prawa krajowego
jak i wspólnotowego z dniem 31.06. 2012 roku zostały
zamknięte.
Na terenie województwa prowadzony jest monitoring wód podziemnych na obszarach bezpośrednio zagrożonych zanieczyszczeniami pochodzącymi ze składowisk (mapa 4.2). Odzwierciedla on stan oddziaływania tych obiektów na środowisko gruntowo-wodne. Badania wykonywane są przez zarządzających składowiskami, a wyniki raportowane do WIOŚ, który dokonuje
ich oceny.
Monitoring obejmuje zarówno składowiska czynne
jak i zamknięte. Większość obiektów posiada sieć piezometrów (po trzy piezometry w tym 1 na dopływie wód),
skąd pobierane są próbki przeznaczone do badań.
W roku 2015 uzyskano dane od 82 zarządzających
składowiskami (w tym ze składowisk zamkniętych).
Badania wód podziemnych3 w piezometrach przy
składowiskach czynnych, prowadzone są 4 razy w roku
z częstotliwością: jeden raz na kwartał, w piezometrach
składowisk zamkniętych – 2 razy w roku. Zakres oznaczeń obejmuje 10 wskaźników tj.: odczyn pH; przewodnictwo właściwe, ogólny węgiel organiczny (OWO),
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)
i metale ciężkie: kadm, cynk, chrom 6+, ołów, miedź
i rtęć.
Wyniki oceny stanu chemicznego4 za rok 2015
(szczegóły oceny – załącznik 5, tabela 2) wskazują, że:
• przy 26 składowiskach woda pobrana ze wszystkich piezometrów charakteryzowała się stanem
dobrym (I, II i III klasa czystości);
• przy 21 składowiskach woda pobrana ze wszystkich piezometrów charakteryzowała się stanem
słabym (klasa IV i V);
• przy 26 składowiskach stwierdzono zróżnicowaną
jakość wody w poszczególnych piezometrach (od
klasy I do V);
• z 7 składowisk nie pozyskano danych o stanie chemicznym wód podziemnych,
• w 2 przypadkach z powodu niskiego stanu wód nie
można było dokonać poboru wody z piezometrów.
Reakcje
Dominującym sposobem postępowania z odpadami
przemysłowymi (wykres 4.3) było przekazanie ich innym odbiorcom, 35% odpadów poddano odzyskowi,
a jedynie 0,3% wytworzonych zeskładowano na składowiskach.
Wykres 4.3. Gospodarowanie odpadami przemysłowymi w województwie podlaskim w roku 2015 (źródło: GUS)
odzysk
odzysk
unieszkodliwianie (poza składowaniem)
unieszkodliwianie (poza składowaniem)
składowanie
składowanie
czasowe magazynowanie
czasowe magazynowanie
przekazanie innym odbiorcom
przekazanie innym odbiorcom
42,9%
42,9%
21,0%
21,0%
0,8%
0,3%
0,3%
0,8%
35,0%
35,0%
3 Zasady prowadzenia monitoringu składowisk określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 30 kwietnia 2013r. w sprawie składowisk odpadów (Dz.U. z 2013 r. poz. 523).
4 Ocenę stanu chemicznego wód, z braku innych wytycznych do badań
monitoringowych wód wokół składowisk odpadów, oparto na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie
kryteriów i sposobu oceny jednolitych części wód podziemnych (Dz.U.
z dnia 19 stycznia 2016 r. poz. 85).
Należy zwrócić uwagę na dużą ilość odpadów przemysłowych, nagromadzonych na terenach wytwarzających je podmiotów. Wg stanu na koniec 2015 roku było
to 2337,4 tys. ton, co stanowiło ponad 2,5-krotną ilość
wszystkich odpadów wytworzonych w 2015 roku. Odpady nagromadzone prawie w całości (94%) stanowiły
popioły lotne z węgla oraz żużle paleniskowe i pyły z kotłów.
Organizację sposobu gospodarowania odpadami na
poziomie gmin reguluje przede wszystkim ustawa
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Gmina
ma obowiązek zapewnia odbierania i właściwego – ekologicznego, bezpiecznego zagospodarowania wszystkich odpadów komunalnych powstających na jej terenie,
a także obowiązek zorganizowania i nadzorowania
sprawnego systemu selektywnej zbiórki odpadów, które
powinny zostać poddane odzyskowi lub recyklingowi.
Zgodnie z głównymi założeniami ustawy, zmieszane
odpady komunalne oraz odpady zielone (z pielęgnacji
terenów zielonych oraz targowisk) muszą zostać zagospodarowane w regionie gospodarki odpadami, na którym zostały wytworzone.
Odpady od właścicieli nieruchomości może odbierać wyłącznie uprawniona do prowadzenia tej działalności firma, która musi posiadać zawartą umowę z gminą. Za odbiór odpadów wszyscy mieszkańcy gminy
uiszczają opłatę, która jest wyższa w przypadku nie
prowadzenia segregacji odpadów przez mieszkańca.
Z opłat, gminy pokrywają koszty obsługi całego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym
np. tworzenia i utrzymania punktów selektywnego
zbierania odpadów komunalnych, a także edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi (która również należy do obowiązków gmin).
Efektywność selektywnej zbiórki odpadów komunalnych jest bardzo niska (2006 r. – 2,3 %, 2014 r. – 14%)
(wykres 4.4). jednakże stale wzrasta. Tempo wzrostu
jest jednak niskie, mając na uwadze cel do osiągnięcia
w 2020 r. Wówczas poziom recyklingu powinien osiągnąć co najmniej 40% masy wytwarzanych odpadów
danego rodzaju.
odpady komunalne zebrane
Głównym problem selektywnej zbiórki odpadów
komunalnych jest bardzo niski poziom ich ponownego
wykorzystania przez przemysł, ze względu na brak odpowiednich mechanizmów ekonomicznych sprzyjających temu działaniu wdrożonych na poziomie krajowym. W konsekwencji, również na poziomie lokalnym,
efektywność prowadzenia segregacji przez mieszkańców jest niska (praktycznie, za wyjątkiem skupu metali
nie funkcjonuje skup innych, podlegających segregacji
odpadów). Również w niewystarczającym stopniu rozwinięto sieć miejsc zbiórki odpadów, która powinna zapewniać łatwy dostęp do pojemników dla wszystkich
mieszkańców województwa.
Działalność kontrolna Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony Środowiska w Białymstoku w obszarze gospodarki odpadami dotyczyła sprawdzenia wypełniania
wielu obowiązków zawartych w ustawach: Prawo
ochrony środowiska, ustawie o odpadach, ustawie
o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, ustawie
o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej
i opłacie depozytowej, ustawie o międzynarodowym
przemieszczaniu odpadów, ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, ustawie o nawozach
i nawożeniu, ustawie o zużytym sprzęcie elektrycznym
i elektronicznym, ustawie o bateriach i akumulatorach,
ustawie o substancjach i preparatach chemicznych,
ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Działania w 2015 roku z zakresu gospodarki odpadami obejmowały 16 celów kontrolnych, a w szczególności koncentrowały się na następujących zagadnieniach:
• sprawdzenie realizacji zadań własnych gmin w zakresie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach,
• sprawdzenie realizacji zadań RIPOK w zakresie
ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,
• sprawdzenie realizacji zadań zastępczych instalacji
na wypadek awarii RIPOK w zakresie ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,
odpady komunalne selektywnie zebrane
100%
Wykres 4.4. Procentowy
udział odpadów zebranych
w sposób selektywny
w ogólnej masie odpadów
komunalnych stałych
zebranych (źródło: GUS)
90%
80%
70%
odpady (%)
64
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
65
• sprawdzenie realizacji zadań gminnych jednostek
organizacyjnych w zakresie ustawy o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach,
• kontrola przestrzegania przepisów w zakresie gospodarowania odpadami przez zarządzających spalarniami i współspalarniami odpadów,
• kontrola przestrzegania przepisów w zakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza przez zarządzających spalarniami i współspalarniami odpadów.
dla środowiska i ludzi”. Kolejną akcję zorganizowano
pod hasłem: „Przeterminowane leki przynieś do apteki”.
Przeprowadzono zbiórkę zużytego sprzętu ZSEE w 2 mobilnych punktach w Białymstoku, zorganizowano Piknik
Ekologiczny – Nasz Białystok jest EKO! oraz Warsztaty
Twórczego Recyklingu. Ponadto prowadzono międzynarodową akcją pt. „Sprzątanie świata”.
Podsumowanie
Najwięcej nieprawidłowości ujawnionych podczas kontroli dotyczyło:
• niewłaściwego postępowania z odpadami komunalnymi – często z naruszeniem warunków ustawy
o utrzymaniu czystości porządku w gminach,
• niewłaściwego magazynowania odpadów komunalnych, a stąd uciążliwości w pobliżu zabudowy
mieszkaniowej,
• niewłaściwego postępowania z odpadami przeznaczonymi do przetworzenia, polegającego na używaniu ich do rekultywacji terenów w sposób niezgodny
z przepisami,
• prowadzenia działalności polegającej na demontażu
pojazdów wycofanych z eksploatacji w tzw. „szarej
strefie”,
• braku wyposażenia niektórych regionów w instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych (brak
instalacji powoduje nieskuteczne funkcjonowanie
systemu odbierania i przetwarzania tych odpadów
w gminach),
• braków: ewidencji odpadów, zbiorczych zestawień
danych o gospodarowaniu odpadami, zestawień –
informacji o zakresie korzystania ze środowiska,
sprawozdań z zakresu opakowań i opłaty produktowej – szczególnie w niewielkich zakładach.
System gospodarki odpadami dzieli obszar województwa na cztery regiony: centralny, północny, południowy i zachodni. W każdym zaplanowano własną instalację mechaniczno-biologiczną przetwarzania odpadów, instalacje przetwarzania odpadów zielonych i innych
bioodpadów oraz składowiska odpadów. Ponadto w regionie centralnym funkcjonuje w Białymstoku od 2016
roku nowoczesna spalarnia odpadów komunalnych.
Likwidacja „dzikich” wysypisk to nadal problem
powszechny na całym obszarze województwa. Główną
przyczyną jest brak skutecznego nadzoru ze strony samorządów gmin nad systemem gospodarowania odpadami w gminie.
Niski poziom wyposażenia zamkniętych składowisk odpadów komunalnych powoduje liczne przypadki lokalnego zanieczyszczenia wód gruntowych przy
składowiskach, co potwierdzają wyniki badań. Ze względu na brak odpowiedniej infrastruktury do prowadzenia
badań i dokonania właściwej oceny skali oddziaływania
na środowisko, należy szacować, że zanieczyszczenie
wód gruntowych w sąsiedztwie obiektów może być
znacznie powszechniejsze.
Łączne nakłady na środki trwałe służące poprawie
gospodarki odpadami w ostatnich latach znacząco
wzrosły. W 2013 roku – 46,5 mln zł, a w 2014 r. – 219,5
mln zł. Najwięcej – 202 mln zł przeznaczono na usuwanie i unieszkodliwianie odpadów, 3,5 mln zł na zbieranie
odpadów i ich transport oraz selektywne zbieranie,
a 3,8 mln zł na rekultywację hałd, stawów osadowych,
składowisk oraz innych terenów zdewastowanych i zdegradowanych.
Ważnym elementem poprawy gospodarki odpadami jest edukacja. W ostatnich latach podejmowane były
różnorodne działania. Przeprowadzano kampanie promujące właściwe postępowanie z odpadami, rozpowszechniano ulotki i broszury informacyjne. Corocznie
ogłaszany jest szkolny ekokonkurs „Baterie – zagrożenie
Odpady przemysłowe
Pozytywne trendy:
• systematycznie realizowane są inwestycje dotyczące zagospodarowania odpadów komunalnych zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach oraz ustawą o odpadach,
• istniejące stacje demontażu pojazdów inwestują
coraz większe środki w celu usprawnienia funkcjonowania instalacji (zakup nowszych, lepszych maszyn i urządzeń),
• realizowane są przez władze wielu miast i gmin programy dotyczące usuwania wyrobów zawierających
azbest, poprzez pomoc finansową i organizacyjną.
Recykling odpadów
• Wzrost wskaźnika recyklingu odpadów jest bardzo
niski (2014 r. – 14%) co wskazuje na duże ryzyko
nieosiągnięcia docelowej wartości w 2020 roku – co
najmniej 40% odzysku wytwarzanych odpadów.
Brak powszechnej ewidencji ilości przyjmowanych
odpadów komunalnych, obniża wiarygodność oceny
poziomów recyklingu.
• Niska efektywność recyklingu przyczynia się do
przyśpieszonego zapełniania składowisk.
• W niewystarczającym stopniu rozwinięto sieć
miejsc zbiórki odpadów, która powinna zapewniać
łatwy dostęp do pojemników dla wszystkich mieszkańców województwa.
Województwo podlaskie zaliczane jest do obszarów
o jednym z najniższych wskaźników ilości wytwarzanych odpadów w kraju. Dominującym sposobem postępowania z odpadami przemysłowymi było przekazanie
ich innym uprawnionym odbiorcom. Ponad 31% odpadów poddano odzyskowi, a jedynie 0,02% wytworzonych zeskładowano na składowiskach.
Odpady niebezpieczne
• Najpoważniejszym problemem do rozwiązania jest
utylizacja azbestu – zaliczanego do odpadów niebezpiecznych. Skala problemu jest słabo rozpozna-
66
na, ponieważ inwentaryzacja wyrobów wykazuje
duże braki. W podlaskim, wg szacunkowych danych,
pilnego usunięcia wymaga obecnie co najmniej
32 tys. ton. Problemem jest również brak miejsc do
składowania azbestu. Także system dofinansowania
jest niedoskonały – umożliwia jedynie częściowe
dofinansowanie osób fizycznych chcących usunąć
azbest z własnych posesji.
• Odpady przemysłowe niebezpieczne w większości
przekazywane były do zakładów prowadzących odzysk lub unieszkodliwianie
• Mogilniki. W ostatnich latach zlikwidowano większość mogilników, w których przechowywano odpady niebezpieczne w postaci przeterminowanych
środków ochrony roślin lub ich opakowania. Na koniec 2015 r. pozostał 1 obiekt, który jest objęty systematycznym nadzorem WIOŚ. Nie stwierdzono zagrożenia dla środowiska.
• Brak danych o ilości odpadów niebezpiecznych
w odpadach komunalnych deponowanych na składowiskach odpadów komunalnych uniemożliwia
ocenę ich zagrożenia dla środowiska.
Spośród wielu inwestycji zrealizowanych na rzecz poprawy gospodarki odpadami należy wymienić oddanie do użytku w 2016 roku Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (spalarni odpadów) w Białymstoku, pełniącego funkcję Ponadregionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych (PIPOK), która
obsługuje tereny: miasta Białystok, miasta i gminy Choroszcz, miasta i gminy Czarna Białostocka, gminy
Dobrzyniewo Duże, gminy Gródek, gminy Juchnowiec Kościelny, miasta i gminy Michałowo, miasta i gminy
Supraśl, miasta i gminy Wasilków, miasta i gminy Zabłudów.
Działalność zakładu polega na spalaniu stałych odpadów komunalnych w instalacji do termicznego przekształcania odpadów, pracującej 24 h/dobę. Nominalna wydajność wynosi 120 tys. ton odpadów/rok.
W procesie spalania z gorących spalin, w postaci pary przegrzanej, wytwarzana jest energia elektryczna
i cieplna. Szacowana wielkość uzyskanej energii pozwoli na zasilenie energią eklektyczną ok. 16 tys. gospodarstw domowych i ogrzanie zimą około 875 domów jednorodzinnych w Białymstoku.
Po spaleniu powstaje ok. 36,5 tys. ton żużla rocznie, który można zagospodarować w budownictwie oraz
ok. 8,6 tys. ton popiołów i stałych pozostałości z oczyszczania spalin, które podlegają stabilizacji poprzez
zestalenie a następnie składowanie na składowisku, jako odpad dopuszczony do składowania.
W zakładzie wprowadzono nowoczesne technologie minimalizujące oddziaływanie na środowisko.
W zakresie ochrony atmosfery zastosowano:
• wysokosprawną redukcję spalin, którą zapewniają nowoczesny system spalania odpadów oraz oczyszczania spalin. Spalanie zachodzi w temperaturze spalin 850°C przez minimum 2 sekundy i co, zgodnie
z wymaganiami ochrony środowiska, gwarantuje destrukcję dioksyn i furanów. System oczyszczania spalin wykorzystuje technologię integrującą kilka funkcji oczyszczania w jednym urządzeniu: absorpcję
gazową HCl, HF i SO2; usuwanie metali ciężkich, dioksyn i furanów, usuwanie cząstek stałych oraz kondycjonowanie spalin. Systemy spalania i oczyszczania są sterowane komputerowo, co zapewnia stabilność
procesów i nadzorowane w sposób ciągły.
• eliminowanie emisji odorów poprzez:
– hermetyzację procesu wyładunku odpadów – w zamkniętej hali, w której wytwarzane jest podciśnienie zasysające powietrza, które następnie jest kierowane do kotła,
– zastosowanie oddzielnego układu wentylacyjnego z bunkra odpadów pozwalającego w czasie postoju
instalacji na odprowadzenie powietrza do komina,
– zastosowanie systemu dezodoryzacji powietrza w kolumnie z węglem aktywnym w celu oczyszczenia
powietrza z części organicznych odpowiedzialnych za występowanie odoru;
• minimalizację emisji pyłu z pozostałych procesów poprzez:
– wyposażenie systemów wentylacji z hal w filtry do redukcji emisji pyłów,
– zastosowanie odżużlacza z zamknięciem wodnym,
– transportowanie żużla przenośnikiem taśmowym zakrytym do hali waloryzacji,
– zadaszenie miejsca składowania popiołów zestalonych, boksów dojrzewania żużla oraz miejsca wyładunku cystern z reagentami (wapno i węgiel aktywny);
• układ rezerwowego zasilania w energię elektryczną, co umożliwi bezpieczne wyłączenie obiektu przy
zapewnieniu sprawności urządzeń ochrony atmosfery.
Rozwiązania minimalizujące oddziaływania na klimat akustyczny polegały na lokalizowaniu emitorów
hałasu głównie wewnątrz obiektów, a tych na zewnątrz o możliwie niskim poziomie emisji. Ponadto zastosowano: osłony, tłumiki akustyczne, obudowy dźwiękochłonne, a także zieleń, jako bariery izolacyjne. Transport odpadów odbywa się tylko w porze dziennej.
67
Rozwiązania minimalizujące oddziaływania na wody podziemne, powierzchniowe i powierzchnię ziemi to:
szczelne systemy kanalizacyjne ujmujące wszystkie ścieki powstające na terenie obiektu,
ograniczanie ilości powstających ścieków poprzez zastosowanie zamkniętych obiegów wody,
wykorzystanie ścieków deszczowych do celów technologicznych,
uszczelnienie i połączenie ze szczelnym zbiornikiem bezodpływowym miejsc rozładunku cystern,
magazynowanie wytwarzanych odpadów w sposób nie stwarzający zagrożenia dla środowiska w wydzielonych, zadaszonych i oznakowanych miejscach o utwardzonej i szczelnej nawierzchni.
Koszt budowy spalarni wyniósł 393 mln zł (w tym 210 mln zł ze środków unijnych, a 164 mln zł z pożyczki
z NFOŚiGW).
Inną ważną inwestycją jest planowane na wrzesień 2016 roku, uruchomienie nowoczesnej instalacji odzysku odpadów w Hryniewiczach koło Białegostoku, o zdolności przerobowej 40 tys. ton odpadów w roku. Dzięki
niej będzie można odzyskać i ponownie wykorzystać większą ilość surowców z odpadów komunalnych.
W instalacji odpady będą rozdzielane wg ich gabarytów na sitach bębnowych i kaskadowych. Najistotniejsza frakcja z punktu widzenia odzysku surowców wtórnych (80–340 mm) będzie podlegać procesom
automatycznej segregacji optycznej, balistycznej i magnetycznej. W separatorach optycznych będą wydzielane tworzywa sztuczne skąd trafią do dwóch separatorów balistycznych rozdzielających ją odpady lekkie,
płaskie i ciężkie, owalne. Z frakcji płaskiej separatory optyczne wydzielą folię. Posortowane surowce wtórne,
będą jeszcze podlegać w końcowym etapie ręcznemu sortowaniu.
Większe frakcje będą ręcznie wybierane (folia i karton), po czym zostaną skierowane do prasy belującej.
Pozostałe odpady – frakcja balastowa i wysokokaloryczna zostanie przeznaczona do termicznego unieszkodliwienia w spalarni odpadów komunalnych.
Instalacja sortowni umożliwi również wydzielenie drobnej frakcji odpadów (do 80 mm), która po oddzieleniu metali, zostanie skierowana do kompostowni.
Na polach składowych w Hryniewiczach składowane będą nieliczne odpady: głównie remontowo-budowlane, pozostałości po sortowaniu i kompostowaniu, które nie nadają się do termicznego unieszkodliwienia ani dalszego odzysku oraz żużle i zestalone popioły ze spalarni.
Wartość tej inwestycji to ponad 81 mln zł, w tym dofinansowanie z Funduszu Spójności – 34,6 mln zł.
Wkład własny w wysokości 25 mln zł został sfinansowany z pożyczki z WFOŚiGW w Białymstoku, a pozostała
kwota ze środków spółki „Lech”.
Spalarnia odpadów w Białymstoku
fot. Grzegorz Bok
fot. Grzegorz Bok
•
•
•
•
•
Spalarnia odpadów w Białymstoku
V. Hałas
Presje – źródła hałasu
[%]
Hałasem można określić niepożądane, uciążliwe lub
szkodliwe dźwięki oddziałujące na narząd słuchu oraz
inne zmysły i części organizmu ludzkiego i zwierzęcego.
Hałas jest czynnikiem stresogennym i stanowi istotne
zagrożenie dla zdrowia publicznego. Jest jednym z najbardziej odczuwalnych zagrożeń środowiska. Jako zanieczyszczenie środowiska jest czynnikiem w bardzo
dużym stopniu wpływającym na jakość warunków zamieszkania i wypoczynku człowieka. Wpływa również
negatywnie na środowisko przyrodnicze poprzez
zmniejszenie bądź utratę walorów terenów chronionych, rekreacyjnych czy uzdrowiskowych, zmienia też
zachowania ptaków i innych zwierząt.
Do głównych źródeł hałasu powodujących zwiększenie uciążliwości akustycznej w środowisku należą:
ruch drogowy, kolejowy, zakłady przemysłowe oraz hałas lotniczy.
Klimat akustyczny województwa podlaskiego kształtuje przede wszystkim hałas komunikacyjny (głównie
drogowy i w niewielkim stopniu kolejowy) oraz przemysłowy.
Zdecydowany wpływ ma dynamiczny rozwój motoryzacji. Od 2006 roku liczba zarejestrowanych pojazdów
w podlaskim stale wzrasta (wykres 5.1). W rankingu
województw w 2014 roku podlaskie znajdowało się na
16 (ostatnim) miejscu pod względem liczby samochodów osobowych zarejestrowanych na 1000 ludności,
lecz pomimo tego, problem hałasu drogowego jest bardzo uciążliwy dla ludności mieszkającej w pobliżu
skrzyżowań ulic oraz w sąsiedztwie dróg o dużym natężeniu ruchu.
Długość dróg publicznych w województwie na przestrzeni ostatnich lat także uległa znaczącemu wzrostowi
– od 2006 roku o 6783,7 km (wykres 5.2).
Sieć komunikacyjną tworzy system dróg powiązany
z układem krajowym oraz międzynarodowym. W skład
wchodzą ważne drogi krajowe nr: 8, 16, 19, 58, 61, 62,
63, 64, 65, 66, w tym prowadzące do 5 przejść granicznych: w Budzisku, Ogrodnikach, Kuźnicy, Bobrownikach
i Połowcach (mapa 5.1). Transgraniczny ruchu samochodowy, zwłaszcza pojazdów ciężarowych, powoduje
dużą uciążliwość akustyczną oddziałującą na ludność
i środowisko na terenach sąsiadujących z drogami krajowymi.
Stan klimatu akustycznego wokół dróg ulega ciągłym zmianom, spowodowany wzrostem ilości pojazdów samochodowych i natężenia ruchu, co pogarsza
klimat akustyczny przyległych terenów.
[%]
145
140
135
130
125
120
115
110
105
100
Wykres 5.1. Dynamika zmian liczby
zarejestrowanych pojazdów samochodowych i ciągników (2006 = 100%;
dane GUS, opracowanie WIOŚ)
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
pojazdy samochodowe i ciągniki (ogółem)
samochody osobowe
samochody ciężarowe
ciagniki rolnicze
2013
2014
[km]
27000
Wykres 5.2. Długość dróg publicznych
w województwie podlaskim w latach
2006–2014 (dane GUS, opracowanie
WIOŚ)
26000
25000
24000
[km]
Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas • Hałas
68
23000
22000
21000
20000
19000
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
69
Mapa 5.1. Drogi krajowe w zarządzie GDDKiA – województwo podlaskie na początku 2015 roku (źródło: GDDKiA Oddział
w Białymstoku)
Sieć kolejowa jest słabo rozwinięta. Podlaskie jest
na ostatnim miejscu w kraju pod względem długości linii kolejowych eksploatowanych na 100 km2. Od 2011
roku długość eksploatowanych linii kolejowych zmniejszyła się o 107 km (wykres 5.3).
Hałas przemysłowy obejmuje dźwięki emitowane
przez różnego rodzaju maszyny i urządzenia, procesy
technologiczne czy instalacje w zakładach czy obiektach
usługowych. Do hałasu przemysłowego zalicza się również dźwięki emitowane przez urządzenia obiektów
handlowych takie jak: klimatyzacje, wentylatory itp.,
a także urządzenia nagłaśniające w lokalach rozrywkowych i gastronomicznych.
W odróżnieniu od hałasu komunikacyjnego, hałas
przemysłowy ma na ogół charakter lokalny. Uciążliwość
powodowana przez hałas przemysłowy jest związana
[km]
Wykres 5.3. Długość eksploatowanych linii kolejowych w województwie podlaskim w latach
2006–2014 (dane GUS, opracowanie WIOŚ)
770
750
730
[km]
70
710
690
670
650
2006
2007
2008
2009
2010
2011
głównie z niekorzystną lokalizacją zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie zakładów.
Poziom emisji hałasu przemysłowego jest uzależniony w dużym stopniu od stosowanego procesu technologicznego i wykorzystywanych w nim maszyn i urządzeń, których ilość, stan techniczny, poziom nowoczesności, a także izolacyjność akustyczna i lokalizacja źródła są czynnikami decydującymi o stopniu uciążliwości
dla otoczenia.
W ostatnich latach na terenie województwa pojawiają się nowe źródła hałasu – turbiny wiatrowe, które
generują trzy rodzaje hałasu: hałas mechaniczny, szum
aerodynamiczny oraz hałas infradźwiękowy. Aktualnie
na terenie województwa podlaskiego funkcjonuje 28
elektrowni wiatrowych o łącznej mocy 182.260 MW zlokalizowanych głównie w powiecie suwalskim (15 elektrowni o mocy 115.560 MW), gdzie występują sprzyjające warunki meteorologiczne. Pozostałe instalacje występują w powiatach: białostockim, bielskim, grajewskim, hajnowskim, łomżyńskim, sokólskim, wysokomazowieckim. Ze względu na wielkość i wysokość wiatrak
jest źródłem hałasu, którego uciążliwość1 może być odczuwalna w odległości kilku kilometrów przy niekorzystnych warunkach meteorologicznych.
Stan – pomiary hałasu
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, Inspekcja Ochrony Środowiska wykonuje pomiary monitoringowe hałasu komunikacyjnego na terenach miast o
liczbie ludności poniżej 100 tys., a także na terenach
znajdujących się przy drogach o natężeniu ruchu poniżej 3 milionów pojazdów na rok (8200 pojazdów na
dobę).
Na pozostałych terenach istnieje obowiązek wykonywania map akustycznych – przez prezydentów miast
o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy, bądź przez
zarządcę drogi, po której przejeżdża powyżej 3 milionów pojazdów w ciągu roku.
W latach 2013–2015 Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska w Białymstoku wykonywał pomiary hałasu w ramach realizacji zadań „Programu Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Podla1 Światowa Organizacja Zdrowia zaleca dla terenów mieszkalnych
w porze nocnej maksymalny poziom ciśnienia akustycznego 40 dB.
Należy również wspomnieć, że wiatrak emituje również hałas w zakresie dźwięków niskiej częstotliwości, w tym szczególnie infradźwięki (<20 Hz), które są szkodliwe dla organizmów żywych. Aktualnie
w Polsce brak jest uregulowań prawnych opartych na badaniach medycznych dotyczących dopuszczalnego poziomu szkodliwego dla
zdrowia hałasu niskich częstotliwości (w tym infradźwięków) emitowanego przez turbiny wiatrowe.
2012
2013
2014
skiego na lata 2013–2015”, których celem było określenie uciążliwości akustycznej dróg.
Badania przeprowadzono w następujących miejscowościach: Suchowola, Augustów, Łomża, Hajnówka,
Wasilków, Zambrów, Czyżew, Białystok, Raczki, Grabówka, Sokółka, Czarna Białostocka, Siemiatycze, Zabłudów,
Mońki, Tykocin, Szypliszki, Ciechanowiec, Stawiski,
Śniadowo, Supraśl, Grajewo, Suwałki, Knyszyn, Korycin,
Kleosin, Szczuczyn, Bargłów Kościelny, Augustów, Rajgród (szczegółowe lokalizacje punktów pomiarowych
i wyniki badań przedstawia załącznik 6).
Oceny klimatu akustycznego dokonano na podstawie wskaźników: LDWN i LN – mających zastosowanie do
prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem oraz LAeqD i LAeqN – służących do ustalenia i kontroli warunków korzystania ze
środowiska w odniesieniu do jednej doby. Wyniki badań
odniesiono do dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (tabela 5.1), które w 2012 roku zostały znacząco podwyższone tj. od dróg lub linii kolejowych na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz
wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego o 3dB w porze dziennej i nocnej, a w strefie śródmiejskiej miast
powyżej 100 tys. mieszkańców o 2 dB w porze dziennej
i 5 dB w nocy.
Wykres 5.4. Udział procentowy punktów pomiarowych hałasu
drogowego na terenach mieszkalnych z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów dźwięku w porze dziennej łącznie w okresie
2013–2015 – na podstawie pomiarów krótkookresowych LAeqD
(źródło i opracowanie: WIOŚ)
15 %
40 %
45 %
brak przekroczeń
do 5dB
>5‐10 dB
>10‐15 dB
>15dB
71
Tabela 5.1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu
powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeqD i
LAeqN, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby
oraz LDWN i LN, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem.
Dopuszczalny poziom hałasu w [dB] /
Dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku
Lp.
Przeznaczenie terenu
Drogi lub linie kolejowe
LAeq D / LDWN
LAeq N / LN
LAeq D / LDWN
LAeq N / LN
1.
a) Strefa ochronna „A” uzdrowiska
b) Tereny szpitali poza miastem
50 / 50
45 / 45
45 / 45
40 / 40
2.
a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wczasowym pobytem
dzieci i młodzieży
c) Tereny domów opieki społecznej
d) Tereny szpitali w miastach
61 / 64
56 / 59
50 / 50
40 / 40
3.
a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania
zbiorowego
b) Tereny zabudowy zagrodowej
c) Tereny rekreacyjno – wypoczynkowe
d) Tereny mieszkaniowo-usługowe
65 / 68
56 / 59
55 / 55
45 / 45
4.
Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców
68 / 70
60 / 65
55 / 55
45 / 45
Wyniki pomiarów krótkookresowych
2013–2015 (LAeqD, LAeqN)
Badania hałasu drogowego przeprowadzono w 20
miejscowościach położonych przy drogach krajowych
i wojewódzkich przebiegających przez teren województwa podlaskiego (mapa 5.2).
Pomiary miały na celu określenie wartości wskaźników LAeqD oraz LAeqN, mających zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska
w odniesieniu do jednej doby (pora dnia i pora nocy).
Równolegle, każdorazowo prowadzono rejestrację warunków meteorologicznych oraz natężenia ruchu pojazdów, z podziałem na pojazdy lekkie i ciężkie (wykres
5.11).
2
1,8
1,8 %
Łączna długość przebadanych odcinków dróg
wyniosła 11,8 km, co stanowi 1,2% długości dróg we
wszystkich analizowanych miejscowościach.
Z badań wynika, że w porze dziennej i nocnej w 3
miejscowościach (w 3 punktach pomiarowych) nie odnotowano przekroczeń, natomiast w 17 odnotowano
przekroczenia.
W porze dziennej w 15% punktów pomiarowych
nie stwierdzono przekroczeń, w 45% przypadków były
to przekroczenia niewielkie do 5 dB, zaś 40% punktów,
z przekroczeniami w zakresie 5–10 dB. Przekroczeń powyżej 10 dB nie stwierdzono w żadnym przypadku (wykres 5.4). Udział % długości odcinków z przekroczeniami przedstawia wykres 5.5. Lokalizacje miejsc przekroczeń norm oraz wysokości przekroczeń w porze dziennej zobrazowano na mapie 5.2.
Wykres 5.5. Udział % długości odcinków
zbadanych dróg, od których emisja przekracza
poziom dopuszczalny w porze dziennej łącznie
w okresie 2013–2015 – na podstawie
pomiarów krótkookresowych LAeqD
1,8 %
1,6
1,4
[%]
Pozostałe obiekty i działalność
będąca źródłem hałasu
1,2
1
0,8 %
0,8
0,6
0,4
0,2
0
brak
przekroczeń
do 5dB
>5‐10 dB
>10‐15 dB
>15dB
72
Mapa 5.2. Przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu w punktach pomiarowych monitoringu hałasu (2013–2015)
dla wskaźnika krótkookresowego LAeqD (źródło i opracowanie: WIOŚ)
73
Mapa 5.3. Przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu w punktach pomiarowych monitoringu hałasu (2013–2015)
dla wskaźnika krótkookresowego LAeqN (źródło i opracowanie: WIOŚ)
W porze nocnej w 15% przypadków nie stwierdzono przekroczeń, w 35% wystąpiły przekroczenia do 5 dB,
w 25% mieściły się w przedziale 5–10 dB, a w kolejnych
25% w przedziale 10–15 dB. Przekroczeń powyżej
15 dB nie odnotowano (wykres 5.6). Udział % długości
odcinków z przekroczeniami przedstawia wykres 5.7.
Lokalizacje miejsc przekroczeń norm oraz wysokości
przekroczeń w porze nocnej zobrazowano na mapie 5.3.
Przeprowadzone pomiary krótkookresowe wykazały w większości przypadków występowanie przekroczeń wartości dopuszczalnych zarówno w porze dziennej jak i nocnej. W porze dziennej na ok. 2%, a w porze
nocy na 2,5% zbadanych odcinków drogowych przekroczenia nie wystąpiły. Nie stwierdzono odcinków drogowych o przekroczeniach norm powyżej 15 dB.
Wykres 5.7. Udział % długości
odcinków zbadanych dróg, od których
emisja przekracza poziom dopuszczalny
w porze nocnej łącznie w okresie
2013–2015 – na podstawie pomiarów
krótkookresowych LAeqN (źródło
i opracowanie: WIOŚ)
drogowego na terenach mieszkalnych z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów dźwięku w porze nocnej łącznie w okresie
2013–2015 – na podstawie pomiarów krótkookresowych LAeqN
2,5
35 %
25 %
brak przekroczeń
do 5dB
>5‐10 dB
>10‐15 dB
>15dB
3,8 %
3,6 %
3,5
3
15 %
25 %
4
2,5 %
2
[%]
74
1,5
1
0,5 %
0,5
0
brak
przekroczeń
Wyniki pomiarów długookresowych
2013–2015 (LDWN, LN)
Pomiary przeprowadzono w 11 miejscowościach
położonych przy głównych ciągach komunikacyjnych
(drogi krajowe i wojewódzkie). W każdej znajdował się
jeden punkt pomiarowy, w którym pomiary wykonywano przez 6 dób. Wyniki z tych pomiarów posłużyły do
wyliczenia długookresowego średniego poziomu dźwięku – wskaźniki LDWN i LN. Jednocześnie rejestrowano
warunki meteorologiczne oraz natężenie ruchu pojazdów, z podziałem na samochody lekkie i ciężkie.
W porze dzienno-wieczorno-nocnej łącznie
w okresie 2013–2015 udział procentowy punktów pomiarowych hałasu drogowego na terenach mieszkalnych z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów
dźwięku przedstawia wykres 5.8, z którego wynika, że
największy udział procentowy stanowiły przekroczenia
norm do 5 dB (45,5%), w 36,7% przypadków odnotowano przekroczenia w zakresie 5–10 dB, natomiast
1,9% to przekroczenia od 10 do 15 dB. Nie stwierdzono
przekroczeń powyżej 15 dB.
Łączna długość przebadanych odcinków dróg
wyniosła 6,4 km, co stanowi 0,7% długości dróg we
wszystkich analizowanych miejscowościach. W 3,2%
nie wystąpiły przekroczenia norm, natomiast najwyż-
do 5dB
>5‐10 dB
>10‐15 dB
>15dB
sze przekroczenia w zakresie 10–15 dB, stwierdzono na
2,2% długości zmierzonych odcinków (wykres 5.9).
Lokalizacje miejsc przekroczeń norm oraz wysokości
przekroczeń zobrazowano na mapie 5.4.
drogowego na terenach mieszkalnych z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów dźwięku w porze dzienno-wieczorno-nocnej
łącznie w okresie 2013–2015 – na podstawie pomiarów długookresowych LDWN (źródło i opracowanie: WIOŚ)
9,1 %
9,1 %
36,7 %
brak przekroczeń
45,5 %
do 5dB
>5‐10 dB
>10‐15 dB
>15dB
75
3,5
3,2 %
3
2,5
[%]
Wykres 5.9. Udział % długości odcinków
zbadanych dróg, od których emisja
przekracza poziom dopuszczalny łącznie
w okresie 2013–2015 – na podstawie
pomiarów długookresowych LDWN
2,2 %
2
1,5
1
0,6 %
0,5 %
do 5dB
>5‐10 dB
0,5
0
brak
przekroczeń
Mapa 5.4. Przekroczenia poziomów dopuszczalnych
hałasu w punktach pomiarowych monitoringu hałasu
(2013–2015) dla wskaźników długookresowych LDWN i LN
>10‐15 dB
>15dB
76
W porze nocnej łącznie w okresie 2013–2015 w 2
punktach normy dopuszczalne nie zostały przekroczone (18,2% wszystkich punktów pomiarowych). Przekroczeń do 5 dB nie odnotowano, przekroczenia w zakresie 5–10 dB stanowiły aż 72,7% (8 punktów pomiarowych), a w przedziale 10–15 dB było 9,1%. Powyżej
15 dB przekroczeń nie odnotowano (wykres 5.10).
Analiza ruchu pojazdów samochodowych zarejestrowanych podczas badań WIOŚ wskazuje, że najwyższe natężenie zarejestrowano na drogach do największych miast województwa: Białegostoku, Łomży, Suwałk
Grajewa i Augustowa. Największy udział pojazdów ciężkich wystąpił na drogach tranzytowych do przejść granicznych przebiegających także przez mniejsze miejscowości: Szczuczyn, Rajgród, Suchowolę i Szypliszki.
Szczegółowe wyniki badań hałasu prowadzone przez
WIOŚ w ramach realizacji programu „Państwowego
Monitoringu Środowiska Województwa Podlaskiego”
zamieszczono w załączniku 6. Wyniki badań są publikowane również corocznie na stronie internetowej Inspektoratu (www.wios.bialystok.pl; zakładka: PUBLIKACJE).
drogowego na terenach mieszkalnych z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów dźwięku w porze nocnej łącznie w okresie
2013–2015 – na podstawie pomiarów długookresowych LN
9,1 %
18,2 %
72,7 %
brak przekroczeń
do 5dB
>5‐10 dB
>10‐15 dB
>15dB
Wykres 5.11. Natężenie ruchu pojazdów w punktach monitoringu hałasu drogowego na terenie woj. podlaskiego w latach 2013–2015
(żródło i opracowanie WIOŚ)
20000
18000
16000
14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
średnia liczba pojazdów/dobę
Mapy akustyczne i programy ochrony
środowiska przed hałasem
Elementem oceny stanu akustycznego środowiska
prezentującym charakterystykę narażenia ludności na
ponadnormatywny hałas oraz będącym także podstawą
do opracowania programów ochrony przed hałasem
jest mapa akustyczna.
Ustawa Prawo ochrony środowiska zobowiązuje
starostów miast oraz zarządzających drogami, liniami
kolejowymi i lotniskami do sporządzania map akustycznych. Pierwszy etap mapowania w województwie podlaskim dotyczył obowiązku sporządzenia mapy dla
średnia liczba pojazdów ciężkich/dobę
miasta Białegostoku – jedynej w województwie aglomeracji o liczbie ludności większej niż 250 tysięcy. Podczas
przeprowadzonego drugiego etapu mapowania w 2012
roku wykonano opracowania pt. „Realizacja map akustycznych dla dróg publicznych w Łomży, o łącznej długości 18 476 m” i „Mapa akustyczna dla dróg publicznych położonych na terenie miasta Suwałki o ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów rocznie” oraz dokonano aktualizacji w 2014 roku istniejącej mapy Białegostoku.
Analiza mapy akustycznej Białegostoku i zobrazowanie rozprzestrzeniania hałasu oraz dane statystyczne
pozwalają wnioskować, iż najistotniejszym czynnikiem
decydującym o stanie klimatu akustycznego jest ruch
77
drogowy. Jest to jedyny z czynników, w przypadku którego można mówić, iż oddziałuje on na terenie całego
miasta powodując przekroczenia norm. Wielkości przekroczeń na ok. 80% powierzchni terenów o ponadnormatywnym hałasie mieszczą się w przedziale od 0 do 5
dB, a na pozostałych 20% powierzchni w przedziale
5–10 dB. Przekroczenia hałasu powyżej 10 dB występują bardzo sporadycznie. Z mapy wynika, że na przekroczenia dopuszczalnych poziomów (w odniesieniu do
hałasu drogowego) narażonych jest 2,06% mieszkańców miasta w porze dzienno-wieczorno-nocnej (wskaźnik LDWN) oraz 0,67% mieszkańców w porze nocnej
(wskaźnik LN). Z dokumentacji wynika również, że oddziaływanie linii kolejowych ma znaczenie marginalne,
a hałas przemysłowy w zależności od lokalizacji zakładu
jest silnie zróżnicowany. Przeprowadzone badania pozwoliły na zidentyfikowanie zakładów, które naruszają
standardy jakości środowiska w zakresie imisji hałasu,
jak też zakładów, które nie emitują ponadnormatywnego hałasu na sąsiadujących terenach. Łączna powierzchnia terenów z przekroczeniami emisji hałasu przemysłowego jest znikoma w porównaniu do terenów zagrożonych hałasem drogowym.
Zdefiniowane charakterystyki obszarów przekroczeń, wynikające z opracowanych map, stanowiły podstawę do opracowania „Programu ochrony środowiska
przed hałasem dla miasta Białegostoku” uchwalonego
we wrześniu 2014 roku oraz „Programu ochrony środowiska przed hałasem dla terenów położonych w województwie podlaskim poza aglomeracjami, wzdłuż dróg
o natężeniu ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów rocznie,
których eksploatacja powoduje ponadnormatywne oddziaływanie akustyczne, określone wskaźnikami LDWN
i LN” uchwalonego w lutym 2015 roku.
Reakcje – przeciwdziałania
Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak
najlepszego stanu akustycznego środowiska.
W latach 2013–2015 w ramach ograniczenia uciążliwości związanej z ponadnormatywnym hałasem,
Inspektorat prowadził planowe działania kontrolne
u źródła (tzn. w zakładach przemysłowych), zwłaszcza
w tych zakładach, w których stwierdzono wcześniej
nadmierną emisję hałasu do środowiska i które mają
ustalony decyzjami dopuszczalny poziom emisji, ale
także w szeregu mniejszych obiektów, których działalność stwarzała uciążliwość dla otoczenia, w tym dla ludzi. Były to w szczególności – obiekty gastronomiczne
i handlowe, punkty przeładunku węgla, zakłady mechaniczne i drzewne. Działania kontrolne koncentrowały
się na następujących problemach:
• ocenie dotrzymywania przez zakłady warunków
emisji hałasu w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych hałasu w środowisku,
• ocenie dotrzymywania przez zakłady warunków
posiadanych decyzji o dopuszczalnej emisji hałasu
do środowiska,
• realizacji przedsięwzięć zmierzających do ograniczenia emisji hałasu.
Szereg działań z zakresu ochrony przed hałasem
realizowano również w ramach kontroli interwencyj-
nych podejmowanych na wnioski kierowane do Inspektoratu.
Do podstawowych działań w zakładach przemysłowych, mających na celu zmniejszenie narażenia na hałas
należą: zmiana trybu pracy, modernizacja technologii,
zwiększanie izolacyjności akustycznej hal produkcyjnych, wyciszanie urządzeń, stosowanie urządzeń
o mniejszych mocach akustycznych, likwidacja starych
technologii oraz likwidacja starych zakładów przemysłowych.
W latach 2013–2015 Inspektorat przeprowadził
42 kontrole planowe oraz 99 pozaplanowych. Przedmiotem przeprowadzonych kontroli było sprawdzenie
przestrzegania przepisów ochrony środowiska w zakresie emisji hałasu do środowiska. W efekcie przeprowadzonych kontroli, w podmiotach, u których stwierdzono
naruszenia zastosowano zróżnicowane sankcje: wystosowano zalecenia pokontrolne, wydano decyzje administracyjne, zastosowano pouczenia bądź udzielono instruktaży.
Na podstawie prowadzonej działalności kontrolnej
można stwierdzić, że wiele zakładów przemysłowych
wprowadziło już szereg zabezpieczeń akustycznych,
które skutecznie wyeliminowały nadmierny hałas przemysłowy z terenów mieszkalnych. Najczęściej stosowanymi zabezpieczeniami są: wyciszenia i wygłuszenia
maszyn, obudowy akustyczne, tłumiki, kabiny dźwiękoszczelne, środki natury organizacyjnej (np. zmiana
trybu pracy zakładu), dobór mało hałaśliwej technologii
produkcji, urządzeń, maszyn i środków transportu,
ekrany akustyczne. Wiele z tych działań zostało podjętych w efekcie przeprowadzonych kontroli, a także
wprowadzenia, dla niektórych przedsiębiorstw, obowiązku uzyskania tzw. pozwolenia zintegrowanego.
Przykładem skutecznego ograniczenia uciążliwości
hałasowej były działania podjęte np. przez Okręgową
Spółdzielnię Mleczarską w Piątnicy; na skutek kontroli
przeprowadzonej przez WIOŚ, podczas której stwierdzono przekroczenia norm dopuszczalnych hałasu.
W efekcie podjętych działań pokontrolnych podmiot
przeprowadził stosowne modernizacje instalacji, co
przyniosło skutek w postaci przywrócenia klimatu akustycznego wokół zakładu do poziomu nieprzekraczającego wartości dopuszczalnych.
Najlepsze efekty poprawy klimatu akustycznego
przynoszą inwestycje drogowe związane z modernizacją, przebudową i budową nowych dróg i obwodnic.
Działania te zostały zawarte w opracowanych dokumentach: „Programie ochrony środowiska przed hałasem
dla miasta Białegostoku” oraz „Programie ochrony środowiska przed hałasem dla terenów położonych w województwie podlaskim poza aglomeracjami, wzdłuż
dróg o natężeniu ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów
rocznie, których eksploatacja powoduje ponadnormatywne oddziaływanie akustyczne, określone wskaźnikami LDWN i LN”.
Na terenie Białegostoku prowadzi się szereg inwestycji mających na celu ograniczanie uciążliwości hałasowej (budowa miejskiej obwodnicy, budowa i przebudowa ulic w mieście, budowa ścieżek rowerowych, budowa systemu zarządzania ruchem, wdrożenie i realizowanie projektu BiKeR promującego komunikację rowerową w mieście).
78
Ponadto większość samorządów województwa,
egionalny Zarząd Dróg oraz GDDKiA planują inwestyR
cje związane z budową, rozbudową i modernizacją dróg
oraz ich zapleczem (np. parkingi, zjazdy, ekrany akustyczne, pasy izolacyjne zieleni itp.).
Spośród innych znaczących inwestycji drogowych
na terenie województwa należy wymienić: udostępnienie do użytku we wrześniu 2012 roku odcinka drogi
krajowej S8 Jeżewo – Białystok, oddanie do użytku
w październiku 2012 roku obwodnicy Zambrowa i Wiśniewa (w ciągu drogi S8), oddanie do użytku w listopadzie 2014 roku obwodnicy Augustowa wybudowanej
w ciągu bardzo uciążliwej, ze względu na ruch transgraniczny drogi krajowej nr 61. Należy także wymienić
szereg prac drogowych będących w realizacji, między
innymi: obwodnica Szczuczyna, odcinki w ciągu drogi
S8 (od granicy woj. mazowieckiego do obwodnicy Zambrowa, od obwodnicy Zambrowa i Wiśniewa za obwodnicę Mężenina, od końca obwodnicy Mężenina do
Jeżewa).
Ponadto w przygotowaniu na najbliższe lata są dalsze, ważne inwestycje: obwodnica Suwałk, obwodnica
Łomży, odcinek drogi krajowej nr 61 Ostrów Mazowiecka – Szczuczyn, odcinek Korycin – Knyszyn – Dobrzyniewo – Choroszcz; prace na drodze krajowej nr 19 – odcinek Kuźnica – Sokółka – Korycin; Południowa Obwodnica Białegostoku – węzeł Choroszcz – Kudrycze, Wojszki
– Ploski – do obwodnicy Bielska Podlaskiego oraz odcinek obwodnica Bielska Podlaskiego – Chlebczyn (z obwodnicami Bociek, Dziadkowic i Siemiatycz).
Podsumowanie
• Hałas drogowy. Badania prowadzone na przestrzeni ostatnich lat na obszarze województwa wskazują
na znaczące i występujące powszechnie przekroczenia norm na obszarach przyległych do głównych
ciągów komunikacyjnych. Poziomy przekroczeń
norm przy trasach tranzytowych są od wielu lat bar-
•
•
•
•
dzo wysokie – w porze dziennej i nocnej sięgają od
kilku do kilkunastu decybeli (pomimo podniesienia
wartości poziomów dopuszczalnych). Najbardziej
narażone na hałas są populacje ludności zamieszkujące w miastach, jak i mniejszych miejscowościach,
przez które przebiegają trasy tranzytowe. Także
w miejscowościach położonych przy drogach niebędących tranzytowymi, odnotowano przekroczenia
norm w porach dnia i nocy. Były one niższe – o kilka
decybeli w dzień i w nocy.
Do najpilniejszych działań na rzecz ograniczenia
hałasu drogowego należy zaliczyć budowę obwodnic miast na trasach tranzytowych do przejść granicznych. Priorytetem powinna być budowa obwodnic miast przy drodze krajowej nr 61, gdzie uciążliwość hałasowa jest największa (Łomża, Grajewo,
Rajgród, Szczuczyn), przy drodze nr 8 (Sztabin, Suchowola) oraz przy drodze nr 19 (Sokółka).
Hałas kolejowy nie stanowi problemu na terenie
województwa.
Hałas przemysłowy stanowi zagrożenie o charakterze lokalnym, występujące głównie w dzielnicach
przemysłowych miast. W ostatnich latach nastąpiła
znacząca poprawa klimatu akustycznego wokół zakładów przemysłowych, które zmodernizowały
technologie produkcji oraz dokonały inwestycji na
rzecz odizolowania źródeł emisji.
Zauważalnym problemem jest uciążliwość hałasowa zgłaszana przez mieszkańców sąsiadujących z małymi podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą. Problem pojawia się w wyniku budowy nowych budynków mieszkalnych w sąsiedztwie tych podmiotów. W celu przeciwdziałania
zjawisku, organy wydające decyzje związane z inwestycjami budowlanymi bądź pozwoleniami na
działalność, powinny wnikliwie analizować pod tym
kątem stan istniejący.
Ważną inwestycją dla województwa jest aktualnie realizowana przez GDDKiA budowa kolejnych odcinków drogi ekspresowej S8 łączącej Białystok z Warszawą. Projekt przewiduje rozbudowę istniejącej drogi
krajowej nr 8 na odcinku 38,5 km i obejmuje fragmenty: Wyszków – węzeł Poręba, węzeł Poręba – Ostrów
Mazowiecka i obwodnica Ostrowi Mazowieckiej do granicy województw.
W inwestycji zaplanowano budowę 7 węzłów drogowych: Trzcianka, Knurowiec, Poręba, Dybki, Nagoszewo, Podborze, Prosienica, 25 obiektów inżynierskich nad drogą jak i w jej ciągu: wiadukty, mosty i kładki
dla pieszych oraz 3 miejsc obsługi podróżnych.
Cała droga będzie posiadać dwujezdniowy układ ruchu z dwoma pasami ruchu w każdym kierunku oraz
z pasem dzielącym i awaryjnym.
Inwestycja uwzględnia wszystkie aspekty oddziaływania na środowisko i minimalizację negatywnego
wpływu. W wymaganych miejscach, jako ochrona przed hałasem przewidziano budowę ekranów akustycznych, zaprojektowano instalacje służące ochronie wód, a także korytarze ekologiczne – przejścia dla dużych
i małych zwierząt. Droga zostanie wygrodzona na całej długości.
VI. Pola elektromagnetyczne
Presje – źródła promieniowania
elektromagnetycznego
Pole elektromagnetyczne (PEM) jest zjawiskiem fizycznym złożonym z układu pola elektrycznego oraz
pola magnetycznego. Zmiany pola elektrycznego i magnetycznego rozchodzą się w przestrzeni w postaci fal
elektromagnetycznych.
W środowisku występują dwa rodzaje źródeł pól
elektromagnetycznych: naturalne (pole magnetyczne
Ziemi, pole wytwarzane przez wyładowania atmosferyczne, promieniowanie kosmiczne i promieniowanie
Słońca) oraz sztuczne (powstające wokół radiolinii
i wytwarzane przez instalacje służące do komunikacji za
pomocą fal (np. stacje radarowe, anteny nadawcze ra-
diowo-telewizyjne, aparaty CB-radio, stacje telefonii
komórkowej, napowietrzne linie przesyłowe wysokiego
napięcia, stacje elektroenergetyczne oraz urządzenia
elektryczne codziennego użytku takie jak: telefony, kuchenki mikrofalowe, telewizory itp.).
Niewątpliwie najbardziej niebezpiecznymi źródłami PEM są stacje radiowe i telewizyjne, nadajniki GSM
oraz linie wysokiego napięcia.
Pole elektromagnetyczne ze względu na właściwości oddziaływania na materię może mieć właściwości
niejonizujące lub jonizujące. Podział źródeł emisji pod
kątem tych oddziaływań prezentuje (rys. 6.1).
Rys. 6.1. Podział źródeł emisji pól elektromagnetycznych na jonizujące i niejonizujące
79
Pola elektromagnetyczne • Pola elektromagnetyczne • Pola elektromagnetyczne • Pola elektromagnetyczne • Pola elektromagnetyczne • Pola elektromagnetyczne • Pola elektromagnetyczne • Pola elektromagnetyczne
80
Fale elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości
od 3 Hz – 3000 Hz obejmujące trzy zakresy częstotliwości SELF, ELF i VF znalazły wiele zastosowań.
Zakres fal radiowych o częstotliwości od 3 kHz do
30 kHz oznaczany skrótem VLF, wykorzystywany jest
między innymi w telekomunikacji dalekosiężnej, radionawigacji w zastosowaniach medycznych, monitorach
ekranowych i ogrzewaniu indukcyjnym.
Fale z zakresu 30 kHz – 300 kHz (LF), są falami radiowymi długimi wykorzystywanymi przez rozgłośnie
radiowe, w tym o zasięgu międzynarodowym. Na tych
zakresach częstotliwości nadawane są dane cyfrowe np.
europejski wzorzec czasu. Zakres wykorzystuje się również w przemiennikach mocy, monitorach ekranowych,
sprzęcie elektroiskrowym i ogrzewaniu indukcyjnym
metali.
Fale radiowe 300 kHz – 3000 kHz, to zakres fal średnich (MF) używany do transmisji radiowych. W Europie
działają stacje radiowe wykorzystujące to pasmo radiowe. Częstotliwości z tego zakresu znalazły również zastosowanie medyczne, do produkcji materiałów półprzewodnikowych czy zgrzewania opakowań.
Fale radiowe od 3 MHz do 30 MHz, to fale krótkie,
mogące zapewniać łączność na duże odległości dzięki
wielokrotnym odbiciom od jonosfery. Częstotliwości
z tego zakresu są powszechnie wykorzystywane przez
krótkofalowców na całym świecie. Częstotliwości z powyższego zakresu wykorzystywane są również w diatermii, rezonansie magnetycznym i ogrzewaniu dielektrycznym.
Zakres częstotliwości od 30 MHz do 300 MHz oznaczany skrótem VHF, w Polsce powszechnie jest używany
skrót UKF (ultrakrótkie fale). Częstotliwości z tego zakresu są najpowszechniej wykorzystywane do transmisji radiowych, kontroli ruchu powietrznego i częściowo wykorzystywane do transmisji programów telewizyjnych.
Zakres od 300 MHz do 3 GHz (UHF) wykorzystywany jest głównie przez stacje telewizyjne, telefonię ruchomą, radary, czy kuchenki mikrofalowe.
Fale z zakresu 3 GHz – 30 GHz (SHF) i 30 GHz – 300
GHz (EHF) wykorzystywane są głównie przez radary,
telekomunikację satelitarną, linie radiowe i mikrofalowe czujki przeciwwłamaniowe.
Pomimo ciągłego rozwoju telefonii komórkowej
oraz rozbudowy linii i stacji elektroenergetycznych
o napięciu znamionowym równym lub wyższym 110 kV
obserwowana emisja pól elektromagnetycznych na
środowisko utrzymuje się na bardzo niskim poziomie.
Liczba stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie województwa podlaskiego w latach 2013–2015
wynosiła około 1 tys. sztuk. Na poniższym wykresie
(wykres 6.1) przedstawiono jak zmieniała się liczba stacji BTS w województwie podlaskim od roku 2006 do
roku 2015. Szacuje się, że znaczna większość stacji zlokalizowana jest w miastach, natomiast na terenach wiejskich jest ich znacznie mniej.
Przez teren województwa podlaskiego przebiegają
napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia:
• 400 kV relacji Ostrołęka Ełk – Alytus (Litwa),
• 400 kV Łomża – Narew – Milanówek,
• 220 kV Białystok – Białoruś.
Największe wartości natężeń pól elektrycznego
i magnetycznego w jakichkolwiek warunkach technicznych działania linii elektroenergetycznych nie mogą
przekraczać wartości maksymalnych, w jakich może
przebywać człowiek. W otoczeniu każdej linii elektroenergetycznej znajdującej się pod napięciem występują
pola elektryczne i magnetyczne. Przyjmują one najwyższe natężenia pod przewodami linii elektroenergetycznej i szybko maleją w momencie oddalania się od tej
linii. W odległości kilkudziesięciu metrów od osi linii
przesyłowej najwyższych napięć wartości pola osiągają
poziomy zbliżone do pól generowanych przez niektóre
urządzenia elektryczne i elektroniczne używane w naszych domach. Modernizowane lub nowo budowane
linie przesyłowe są projektowane z uwzględnieniem
obowiązujących przepisów prawnych, tak by zachowane zostały wymagane w przepisach dopuszczalne poziomy emisji pola elektromagnetycznego.
Na terenie województwa, w gminie Turośń Kościelna znajduje się stacja elektroenergetyczna Narew
400/110 kV. Stanowi ona główny punkt zasilania dla
Białegostoku i województwa podlaskiego. Obecnie
energia elektryczna dostarczana jest do niej linią napowietrzną 400 kV relacji Miłosna – Narew z elektrowni
Wykres 6.1. Zmiany liczby stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie województwa podlaskiego
w latach 2006–2015 (źródło: UKE, opracowanie: WIOŚ)
[szt.]
1033
1000
998
953
1004
900
800
714
700
710
729
655
600
500
411
475
400
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
81
Kozienice i Bełchatów poprzez stację Miłosna. W ramach
współfinansowanego przez Unię Europejską mostu
energetycznego Polska – Litwa budowana jest linia 400
kV Ostrołęka – Narew, która połączy stację elektroenergetyczną Ostrołęka zlokalizowaną na terenie miasta
Ostrołęka ze stacją Narew. Źródłem pola elektromagnetycznego są wszystkie elementy i urządzenia stacji elektroenergetycznej, które znajdują się pod wysokim napięciem oraz te, przez które płynie prąd elektryczny.
Pole to jest polem niskiej częstotliwości (50 Hz), zatem
nie występuje tutaj zjawisko promieniowania elektromagnetycznego charakterystyczne m.in. dla źródeł pól
wielkiej częstotliwości (np. od anten stacji bazowych
telefonii komórkowej, od urządzeń radarowych, od anten stacji telewizyjnych itp.). Stacje elektroenergetyczne
najwyższych napięć są projektowane w taki sposób, aby
poza ich ogrodzeniem nie występowało pole elektryczne i magnetyczne o natężeniach przekraczających dozwolone przepisami poziomy. Liczne pomiary wykonane w otoczeniu krajowych stacji elektroenergetycznych
wykazały, że natężenia tych pól nigdy nie przekraczają
wartości dopuszczalnych sprecyzowanych w obowiązujących przepisach.
W Polsce obowiązują przepisy prawne z zakresu
ochrony środowiska, służące ochronie przed nadmiernym promieniowaniem elektromagnetycznym. Wartości dopuszczalne określono dla terenów przeznaczonych pod zabudowę (tabela 6.1) oraz miejsc dostępnych
dla ludności (tabela 6.2) w rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 30 października 2003 roku1.
Parametry PEM określa się zależnie od częstotliwości. Dla małych częstotliwości rzędu kilku – kilkuset
herców można zmierzyć zarówno wielkości składowej
elektrycznej (natężenie określane w woltach na metr –
V/m) jak i składowej magnetycznej (natężenie określane w amperach na metr – A/m). Dla wyższych częstotliwości (np. radiowych) jako parametr podaje się gęstość
mocy wyrażaną w watach na metr kwadratowy – W/m2.
1 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003
roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych
Rys. 6.2. Charakterystyka oddziaływania
różnych źródeł pól elektromagnetycznych
w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U Nr 192, poz. 1883).
82
W każdym z przypadków można określić wielkość składowej elektrycznej i magnetycznej.
Dotychczasowe badania nie dają jednoznacznej diagnozy czy pole elektromagnetyczne niekorzystnie wpływa na organizm ludzki. Skutki oddziaływania na zdrowie to zjawisko, któremu naukowcy z całego świata poważnie przyglądają się od lat. Przeprowadzono wiele
badań, które miały to jednoznacznie potwierdzić, jednak
w wielu przypadkach badania dawały sprzeczne wyniki.
Objawów negatywnego oddziaływania na organizm
ludzki jest wiele. Niektóre z nich to: zaburzenia snu,
bóle i zawroty głowy, brak możliwości skupienia i koncentracji, migreny, reakcje nerwicowe, zmiany obrazu
krwi (zachwianie stosunku białych i czerwonych ciałek
krwi), zmiany poziomu hormonów i inne. Obecny stan
wiedzy nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, czy
pola elektromagnetyczne są niebezpieczne dla ludzi.
Bardzo wiele zależy od czynników takich jak: częstotliwość fali, moc fali, czas ekspozycji i odległość od źródła.
Należy jednak zwrócić uwagę na to, że pola elektromagnetyczne, a zwłaszcza pole magnetyczne wykorzystywane są na szeroką skalę we współczesnej medycynie
i kosmetologii. Jednym z powszechniejszych badań stosowanych w diagnostyce wielu schorzeń jest rezonans
magnetyczny. W badaniu tym wykorzystuje się silne
pole magnetyczne oraz fale radiowe. Leczenie polem
magnetycznym – tzw. magnetoterapia stosowana jest do
leczenia wielu chorób – od reumatoidalnego zapalenia
stawów, przez utrudniony zrost kości, do bólów głowy
i astmy oskrzelowej. Z kolei głębokie przegrzanie tkanek przy pomocy pola elektrycznego lub magnetycznego (diatermia) stosuje się m.in. w rehabilitacji.
Trzeba pamiętać, że używanie kuchenki mikrofalowej, czy praca przy komputerze nie jest niczym groźnym, ale już długotrwałe przebywanie w pobliżu urządzeń radarowych czy krótkofalowej stacji nadawczej,
bądź długie rozmowy przez telefon komórkowy mogą
zaszkodzić.
Stale rosnąca liczba źródeł PEM może budzić obawy
społeczeństwa, dlatego zasadne jest stałe monitorowanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego
w środowisku.
Stan – wyniki pomiarów promieniowania
W związku z tym, iż liczba sztucznych źródeł promieniowania elektromagnetycznego stale wzrasta, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku realizując obowiązek wynikający z art. 123 ustawy Prawo Ochrony Środowiska, prowadzi od 2008 roku,
w szerokim zakresie pomiary poziomów promieniowania elektromagnetycznego w środowisku. Monitoring
polega na pomiarach natężenia składowej elektrycznej
pola na trzech typach terenów dostępnych dla ludności:
w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie
mieszkańców przekraczającej 50 tys., w pozostałych
miastach oraz na terenach wiejskich, w przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz (częstotliwości radiowe).
W latach 2011–2013 zrealizowano program trzyletniego cyklu pomiarowego, który od 2014 jest powtarzany (2014–2016).
Zasady badań określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku2. W każdym roku
badania prowadzono w 45 punktach w trzech typach
terenów rozmieszczonych na terenie całego województwa (mapa 6.1).
2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku
w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz.
1645).
Tabela 6.1. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla
których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla terenów
przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz dopuszczalne
poziomy pól elektromagnetycznych, charakteryzowane przez dopuszczalne wartości parametrów fizycznych, dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową
Zakres
częstotliwości pola
Składowa
elektryczna
Składowa
magnetyczna
Gęstość
mocy
1
2
3
4
50 Hz
1 kV/m
60 A/m
-
Lp 1
Parametr fizyczny
Tabela 6.2. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie
pól elektromagnetycznych na środowisko, dla miejsc dostępnych dla ludności oraz dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych,
charakteryzowane przez dopuszczalne wartości parametrów fizycznych, dla miejsc dostępnych dla ludności
Zakres częstotliwości
pola elektromagnetycznego
Lp
1
Parametr
fizyczny
Składowa elektryczna
Składowa magnetyczna
Gęstość mocy
2
3
4
1
0 Hz
10 kV/m
2.500 A/m
-
2
od 0 Hz do 0,5 Hz
-
2.500 A/m
-
10 kV/m
60 A/m
-
-
3/f A/m
-
3
od 0,5 Hz do 50 Hz
4
od 0,05 kHz do 1 kHz
5
od 0,001 MHz do 3 MHz
20 V/m
3 A/m
-
6
od 3 MHz do 300 MHz
7 V/m
-
-
7
od 300 MHz do 300 GHz
7 V/m
-
0,1 W/m2
83
Mapa 6.1. Lokalizacja punktów monitoringu pól
elektromagnetycznych w województwie podlaskim
w latach 2013–2015 (źródło: WIOŚ, PMŚ)
BIAŁYSTOK
ŁOMŻA
SUWAŁKI
Analiza danych pomiarowych wykazała, że w środowisku miast powyżej 50 tys. mieszkańców, najwyższą
wyliczoną średnią arytmetyczną z uśrednionych wartości natężeń pól elektromagnetycznych otrzymano
w 2014 roku (0,3 V/m), a najniższą średnią odnotowano
w roku 2013 (0,24 V/m).
[V/m]
0,3
[V/m]
Wykres 6.2. Średnie
poziomy PEM w latach
2013–2015 w podziale
na kategorie obszarów
(źródło: WIOŚ)
Podobna sytuacja miała miejsce w mniejszych miastach. Najwyższa wyliczona średnia arytmetyczna przypadła dla roku 2014 (0,25 V/m), natomiast najmniejsza
dla roku 2015 (0,13 V/m).
Na terenach wiejskich w 2013 roku średnia była najwyższa (0,18 V/m). Dla tego rodzaju obszarów najniższą średnią odnotowano w roku 2015 (0,11 V/m) (wykres 6.2; tabela 6.3).
centralne dzielnice lub
osiedla miast o liczbie
mieszkańców pow. 50 tys.
pozostałe miasta
0,25
0,3
0,2
0,25
0,15
0,2
[v/m]
84
pozostałe miasta
0,1
0,15
obszary wiejskie
0,05
0,1
0
0,05
0
obszary wiejskie
2013
2014
2015
2013
2014
2015
Tabela 6.3. Zestawienie średnich poziomów PEM w latach 2013–2015 w podziale na kategorie obszarów
Rok pomiarów
Rodzaj obszaru, w którym wykonywano pomiary
2013
2014
2015
Składowa elektryczna [V/m]
centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców powyżej 50 tys.
0,24
0,3
0,28
pozostałe miasta
0,16
0,25
0,13
obszary wiejskie
0,18
0,12
0,11
Z porównania maksymalnych wartości (tabela 6.4)
wynika, że w obszarze centralnych dzielnic i osiedli
miast o liczbie mieszkańców powyżej 50 tys. najwyższą
zmierzoną wartość składowej elektrycznej przekraczającą 1 V/m uzyskano w roku pomiarowym 2015. W latach poprzednich (2013, 2014) zmierzone wartości
składowej elektrycznej oscylowały w zakresie 0,6 V/m.
W środowisku mniejszych miast zdecydowanie najwyższą zmierzoną wartość składowa elektryczna osiągnęła w roku 2014 (0,89 V/m). Wartość ta jest znacznie
wyższa od wyników z lat 2013 i 2015.
W obszarach wiejskich wyniki zmierzonych składowych elektrycznych są znacznie niższe. Najwyższym
wynikiem charakteryzuje się rok 2013, w którym zmierzona wartość wyniosła 0,47 V/m, w roku 2015 wartość
ta była dużo niższa (0,28 V/m), a w roku 2014 jeszcze
mniejsza (0,23 V/m).
Dotychczas uzyskane dane wykazują, że poziom
PEM ze źródeł sztucznych jest bardzo niski i stanowi
kilka procent wartości dopuszczalnej. Z danych wynika
(wykres 6.3), że w żadnym punkcie pomiarowym nie
uzyskano wyniku przekraczającego wartość dopuszczalną. Większość – 126 ze 135, zmierzonych wyników
mieściła się w przedziale 0-0,5 V/m. Wartości większe
niż 0,5 V/m pojawiły się w pojedynczych 9 pomiarach.
Tabela 6.4. Zestawienie maksymalnych poziomów PEM w latach 2013–2015 w podziale na kategorie obszarów (źródło: WIOŚ)
Rok pomiarów
Rodzaj obszaru, w którym wykonywano pomiary
2013
2014
2015
Składowa elektryczna [V/m]
centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców powyżej 50 tys.
0,62
0,63
1,03
pozostałe miasta
0,48
0,89
0,33
obszary wiejskie
0,47
0,23
0,28
85
35
30
35
pozostałe miasta
25
30
liczba zdarzeń
liczba zdarzeń
Wykres 6.3. Wyniki pomiarów
poziomów PEM wykonanych
w latach 2013–2015 z podziałem
na kategorie obszarów
20
25
15
20
pozostałe miasta
10
15
obszary wiejskie
5
10
0
5
0
obszary wiejskie
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
Natężenie pola elektromagnetycznego ‐ składowa elektryczna [V/m]
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
Natężenie pola elektromagnetycznego ‐ składowa elektryczna [V/m]
Podsumowując wyniki badań z lat 2013–2015 można stwierdzić, że:
• w żadnym przypadku nie zanotowano przekroczeń
normy dopuszczalnej badanej składowej elektrycznej;
• pomimo wzrostu liczby uruchamianych nadajników
na obszarze województwa nie obserwuje się wzrostu zmierzonych wartości pól elektromagnetycznych;
• uzyskiwane wartości w punktach pomiarowych jak i
średnie wartości obliczone dla rodzajów terenu
utrzymują się od kilku lat na podobnym poziomie.
Szczegółowe zestawienie lokalizacji punktów pomiarowych oraz wyników pomiarów zamieszczono
w załączniku 7. Są one również dostępne na stronie
internetowej WIOŚ (www.wios.bialystok.pl; zakładka:
PUBLIKACJE).
Reakcje – przeciwdziałania
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym, zgodnie z zapisami Ustawy Prawo ochrony
środowiska, polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów PEM poniżej dopuszczalnych lub, co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszeniu poziomów PEM, co najmniej do
dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane.
Podczas realizacji każdego przedsięwzięcia istnieje
obowiązek podjęcia szeregu działań takich jak: sporządzenie oceny jego oddziaływania na środowisko, analiza
porealizacyjna oraz wykonanie pomiarów kontrolnych
PEM. W przypadku, gdy pomiary wykażą przekroczenie
norm dopuszczalnych należy zastosować działania eliminujące lub obniżające ich poziom do dopuszczalnego.
W otoczeniu obiektów długo-, średnio- i krótkofalowych promieniowanie elektromagnetyczne wnika przez
sieć energetyczną i telefoniczną do budynków. Dlatego
już na etapie ich budowy należy dążyć do zastąpienia
sieci naziemnej kablami podziemnymi. Dla istniejących
zabudowań można zakładać filtry na instalacje elektryczne, przeciwpożarowe i inne. W przypadku stacji
radarowych ściany budynków można ekranować od
strony źródła za pomocą siatek metalowych o odpowiednio dobranej wielkości oczek, bądź za pomocą specjalnej włókniny. Włókninę można również stosować
w tzw. ekranowaniu architektonicznym (np. pomieszczeń). Zalecane jest również budowanie ogrodzeń z wykorzystaniem tworzyw sztucznych i drewna, a także
wykonywanie z takich tworzyw barierek balkonowych
i tarasowych, zastępowanie metalowych poręczy, futryn
drzwiowych i okiennych.
W celu ograniczenia wpływu promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez stacje bazowe
telefonii komórkowej stosuje się wiele metod obniżających szkodliwe oddziaływanie. Są to między innymi:
właściwe zamocowanie anteny na odpowiedniej wysokości, ograniczenie mocy emitowanej (dobór anteny
o odpowiednich parametrach lub ograniczenie mocy
poprzez zastosowanie, np. tłumika w torze zasilania anteny) oraz stosowanie ekranów i materiałów tłumiących
zakładanych na elewacjach budynków bezpośrednio za
anteną.
Przebywanie w pobliżu urządzeń będących źródłami promieniowania elektromagnetycznego, może mieć
trudne do przewidzenia konsekwencje. Ponieważ jednoznaczna odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu oddziaływanie PEM na zdrowie człowieka w różnych warunkach jest szkodliwe, nie jest obecnie możliwa, konieczna jest szczególna ostrożność i rozwaga organów
decyzyjnych przy wydawaniu pozwoleń na lokalizację
nowych źródeł emisji PEM na terenach dostępnych dla
ludności.
Działalność inspekcyjno-kontrolna • Działalność inspekcyjno-kontrolna • Działalność inspekcyjno-kontrolna • Działalność inspekcyjno-kontrolna • Działalność inspekcyjno-kontrolna • Działalność inspekcyjno-kontrolna
86
VII. Działalność inspekcyjno-kontrolna
Cele i planowanie działalności inspekcyjnokontrolnej
W ewidencji WIOŚ wg stanu na koniec 2015 r. znajdowało się 5441 jednostek. Najwięcej zakwalifikowano
do kategorii IV – 2799 i V – 1737. Podmioty kategorii I
stanowiło 67 jednostek.
Liczba podmiotów w ewidencji wzrosła o 827 w porównaniu do 2014 r. Powodem było przede wszystkim
objęcie kontrolami większej ilości zakładów w oparciu
o dokumentację (zakłady zobowiązane do składania
zbiorczych zestawień o odpadach do Marszałka Województwa; przedkładania wyników pomiarów automonitoringowych; podlegające analizie ze względu na przedłożone wnioski o zaświadczenia i opinie itp.) a także
zwiększenie napływu wniosków o podjęcie interwencji
w podmiotach wcześniej nie kontrolowanych.
Działalność inspekcyjno-kontrolna obejmuje prowadzenie kontroli przestrzegania przepisów o ochronie
środowiska przez podmioty korzystające ze środowiska
poprzez ocenę:
• przestrzegania decyzji administracyjnych,
• wpływu zakładu na środowisko,
• skuteczności rozwiązań zabezpieczających środowisko,
• wyników pomiarów emisji.
Inspekcja Ochrony Środowiska jako administracja
rządowa, działa na dwóch szczeblach: centralnym i wojewódzkim. Zadania Inspekcji realizują:
Główny Inspektor Ochrony Środowiska
Wykres 7.1. Ewidencja zakładów w podziale na kategorie ryzyka 2014–2015
kierujący jej merytoryczną działalnością
(źródło: WIOŚ)
oraz wojewodowie wykonujący zadania
przy pomocy wojewódzkich inspektorów
3000
ochrony środowiska działających w ra2014 ‐ 4614 zakładów
mach zespolonej administracji rządowej.
2500
Cele działalności inspekcyjno-kontro2015 ‐ 5774 zakładów
lnej są corocznie określane w oparciu o:
wytyczne Głównego Inspektora Ochrony
2000
Środowiska, (zawierające kierunki działań priorytetowych niezbędnych do reali1500
zacji polityki ekologicznej państwa), analizę wyników dotychczasowej działalności,
1000
propozycje zgłaszane przez Wojewodę,
Marszałka Województwa, organy samo500
rządu terytorialnego, oraz ustalenia wynikające ze współpracy z innymi instytucjami.
0
Planowanie szczegółowej działalności
I
II
III
IV
V
inspekcyjno-kontrolnej opiera się na ewidencji podmiotów gospodarczych oddziałujących na środowisko, znajdujących się
w bazie danych Systemu Informatycznego WIOŚ. OkreWzrost ilości podmiotów w ewidencji dotyczył
śla on jednolite zasady prowadzenia kontroli oraz wzory
wszystkich pięciu kategorii ryzyka. Są to głównie nieformularzy stosowanych do dokumentowania czynności kontrolnych oraz podejmowanych działań pokona także inne zakłady, dla których wykonana analiza ryzyka
trolnych, które uwzględniają Zalecenie Parlamentu Euwykazała znaczące oddziaływanie na środowisko,
ropejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 2001/331/WE
II kategoria – kontrola co 3 lata: np. zakłady o zwiększonym
ryzyku wystąpienia poważnej awarii, a także m. in. oczyszczalustalające minimalne kryteria działania inspekcji ochronie ścieków powyżej 2000 RLM,
ny środowiska w państwach członkowskich Unii EuroIII kategoria – kontrola co 4 lata: w tym np. potencjalni sprawpejskiej
cy poważnych awarii (inni niż zaliczeni do kategorii I i II),
Opracowanie rocznego planu kontroli poprzedza
oczyszczalnie ścieków poniżej 2000 RLM (powyżej 5 m3)
wykonanie wielokryterialnej analizy ryzyka oddziałyIV kategoria – kontrola co 5 lat lub rzadziej, w tym zakłady
wania zakładów, które zostały podzielone w systemie na
inne niż zaliczone do kategorii I, II, III, które wymagają uregupięć kategorii1.
lowania stanu formalno-prawnego korzystania ze środowiska,
I kategoria – kontrola raz w roku: np. zakłady o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii, stacje demontażu pojazdów,
1
V kategoria – częstotliwość kontroli nie jest określana; zakłady
niewymagające pozwoleń na korzystanie ze środowiska, poddawane kontroli doraźnej, np. na wniosek o podjęcie interwencji, na wniosek o wydanie zaświadczenia.
87
wielkie zakłady, firmy, działalności jednoosobowe, gospodarstwa rolne, podmioty wnioskujące o wydanie zaświadczenia ale również nowe podmioty które uzyskały
pozwolenie zintegrowane, zakład zwiększonego ryzyka
wystąpienia poważnej awarii czy nowe zakłady przetwarzania lub podmioty przeniesione pomiędzy kategoriami zakładów.
Liczba podmiotów o istotnym znaczeniu oddziaływania na środowisko w ostatnich kilku latach uległa
nieznacznemu wzrostowi. Wśród największych, zobowiązanych do posiadania pozwolenia zintegrowanego –
dokumentu określającego kompleksowe zasady działania podmiotu w odniesieniu do norm środowiskowych,
na terenie województwa funkcjonowały 73 zakłady eksploatujące 83 instalacje. Wszystkie instalacje posiadały
pozwolenia (stan na koniec 2015 r.). W ostatnich 3 latach liczba zakładów wzrosła o 6, a liczba instalacji o 9.
Ewidencja zakładów będących potencjalnymi
sprawcami poważnej awarii obejmowała 46 jednostek
w tym: 8 zakładów zaliczono do Zakładów Dużego Ryzyka, 5 do Zakładów Zwiększonego Ryzyka wystąpienia
poważnej awarii. W tej ewidencji w ostatnich latach nie
odnotowano większych zmian.
Wyniki działań inspekcyjno-kontrolnych
Krajowym priorytetem działań kontrolnych w 2015
roku była poprawa stanu środowiska oraz ochrony
zdrowia ludzi przed skutkami oddziaływań przemysłowych i komunalnych. Planowa działalność kontrolna
prowadzona była w ramach 31 kierunków działań,
określonych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska jako ogólnopolskie cele kontrolne, którymi
były:
1. Sprawdzenie realizacji przez gminy zadań dotyczących zamykania składowisk odpadów komunalnych,
zgodnie z wytycznymi określonymi w Krajowym
Planie Gospodarki Odpadami 2014;
2. Sprawdzenie przestrzegania wymagań w zakresie
postępowania z odpadami, w tym z odpadami niebezpiecznymi;
3. Kontrola przestrzegania przepisów prawa przez
wytwórców odpadów wydobywczych oraz zarządzających obiektami unieszkodliwiania odpadów
wydobywczych;
4. Kontrola gospodarki osadami ściekowymi, obejmująca wytwarzanie, wykorzystywanie, unieszkodliwianie osadów ściekowych;
5. Kontrola przestrzegania wymagań wynikających
z ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami
opakowaniowymi;
6. Kontrola terenów zanieczyszczonych i zdegradowanych składowaniem niebezpiecznych odpadów
przemysłowych;
7. Ocena przestrzegania wymagań wynikających z ustawy o bateriach i akumulatorach przez podmioty
prowadzące działalność w zakresie wytwarzania,
zbierania i przetwarzania zużytych baterii i zużytych akumulatorów;
8. Kontrola podmiotów wprowadzających ścieki do
wód lub do ziemi pod kątem sprawdzenia przestrzegania prawa i decyzji administracyjnych;
9. Kontrola wywiązania się aglomeracji priorytetowych z realizacji zadań ujętych w KPOŚK 2010,
wg stanu na dzień 31 grudnia 2014 r.;
10. Sprawdzenie przestrzegania przepisów ochrony
środowiska w zakresie emisji substancji i energii do
powietrza;
11. Sprawdzenie wykonywania zadań określonych
w programach ochrony powietrza i planach działań
krótkoterminowych;
12. Sprawdzenie przestrzegania przepisów ochrony
środowiska w zakresie emisji hałasu do środowiska
13. Sprawdzenie przestrzegania przepisów przez podmioty używające czynników chłodniczych oraz dokonujące obrotu nimi pod kątem zastępowania
SZWO czynnikami z grupy F-gazów;
14. Sprawdzenie przestrzegania przepisów dotyczących substancji chemicznych i ich mieszanin;
15. Poprawa jakości danych dostarczanych przez prowadzących instalację w ramach Krajowego Rejestru
Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń;
16. Sprawdzenie zawartości siarki w ciężkim oleju opałowym stosowanym w instalacjach energetycznego
spalania paliw;
17. Sprawdzenie zawartości siarki w oleju do silników
statków żeglugi śródlądowej;
18. Kontrola gospodarstw rolnych podlegających ocenie wypełniania wymogów wzajemnej zgodności
(cross-compliance);
19. Sprawdzenie wyeliminowania z użytkowania instalacji i urządzeń zawierających poniżej 50 ppm PCB
20. Kontrola w zakresie monitorowania stanu likwidacji magazynów i mogilników środków chemicznych
ochrony roślin;
21. Kontrola w zakresie realizacji zadań programu likwidacji „bomb ekologicznych”;
22. Kontrola w zakresie przeciwdziałania poważnym
awariom;
23. Kontrola w zakresie poszukiwania i rozpoznawania
złóż gazu łupkowego;
24. Kontrola zakładów przetwarzania zużytego sprzętu
elektrycznego i elektronicznego;
25. Kontrola przestrzegania przepisów ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym;
26. Kontrola stacji demontażu pojazdów;
27. Kontrola przestrzegania przepisów ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji;
28. Działania kontrolne w ramach funkcjonowania systemu transgranicznego przemieszczania odpadów;
29. Sprawdzenie prawidłowości funkcjonowania instalacji przetwarzających i wytwarzających odpady, do
których są przywożone, lub z których są wywożone
odpady w ramach transgranicznego przemieszczania odpadów;
30. Ocena zgodności wyrobów z zasadniczymi wymaganiami przestrzegania Dyrektywy 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych;
31. Ocena zgodności wyrobów z zasadniczymi wymaganiami przestrzegania Dyrektywy 2000/14/WE
w sprawie emisji hałasu do otoczenia przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń.
88
W szczególności działania kontrolne w 2015 roku
koncentrowały się na następujących cyklach kontrolnych:
1. Sprawdzenie realizacji zadań własnych gmin w zakresie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach;
2. Sprawdzenie realizacji zadań RIPOK w zakresie
ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach;
3. Sprawdzenie realizacji zadań zastępczych instalacji
na wypadek awarii RIPOK w zakresie ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach;
4. Sprawdzenie realizacji zadań gminnych jednostek
organizacyjnych w zakresie ustawy o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach;
5. Kontrola przestrzegania przepisów w zakresie gospodarowania odpadami przez zarządzających spalarniami i współspalarniami odpadów;
6. Kontrola przestrzegania przepisów w zakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza przez zarządzających spalarniami i współspalarniami odpadów.
Kontrole obejmowały następujące zagadnienia:
• wypełnianie obowiązków zawartych w ustawach:
Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne, ustawa
o odpadach, ustawa o opakowaniach i odpadach
opakowaniowych, ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi
odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, ustawa o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, ustawa o recyklingu pojazdów
wycofanych z eksploatacji, ustawa o nawozach i nawożeniu, ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym
i elektronicznym, ustawa o bateriach i akumulatorach, ustawa o substancjach i preparatach chemicznych, ustawa o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach, ustawa o lasach;
• przestrzeganie warunków obowiązujących pozwoleń na wprowadzanie do środowiska substancji lub
energii,
• przestrzeganie warunków pozwoleń zintegrowanych przez instalacje IPPC, które są zobowiązane do
ich posiadania,
• dostosowanie do wymagań z zakresu ochrony środowiska przekazywanych do użytkowania obiektów
lub instalacji realizowanych jako przedsięwzięcie
mogące znacząco oddziaływać na środowisko,
• sprawdzenie wiarygodności danych dostarczanych
przez prowadzących instalacje w ramach Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń,
• sprawdzanie właściwego funkcjonowania instalacji
i urządzeń, zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska,
• ocena eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących
środowisko przed zanieczyszczeniem,
• terminowość wnoszenia opłat za korzystanie ze
środowiska.
Ocena działalności skontrolowanych podmiotów,
polegała na analizie stwierdzonych nieprawidłowości
i zakwalifikowaniu przeprowadzonej kontroli do 1 z 4
kategorii naruszeń2:
• kategoria 1 – niewielkie oddziaływanie,
• kategoria 2 – naruszenie warunków pozwoleń,
• kategoria 3 – zagrożenie dla środowiska,
• kategoria 4 – zanieczyszczenie środowiska.
Ocena działalności kontrolnej w odniesieniu do 83
instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego,
wykazała w 2015 roku, w przypadku 4 kontroli zakwalifikowanie nieprawidłowości do kategorii 3 w 11 do kategorii 2 oraz w 7 do kategorii 1. Nie wystąpiła konieczność wydania decyzji o wstrzymaniu funkcjonowania
instalacji. Wydano 18 zarządzeń pokontrolnych, nałożono 4 mandaty oraz zastosowano w 8 przypadkach pouczenia.
Ocena działalności podmiotów z zakresu przeciwdziałania poważnym awariom wykazała dobry stan zabezpieczenia i spełniania wymogów. W efekcie przeprowadzonych kontroli w zakładach należących do kategorii dużego i zwiększonego ryzyka nie stwierdzono nieprawidłowości. Wobec pozostałych 33 zakładów wydano 1 zarządzenie pokontrolne oraz zastosowano 1 pouczenie. Z zakresu przeciwdziałania poważnym awariom WIOŚ przeprowadził także szkolenia dla instytucji
zewnętrznych (organów samorządowych, Policji, Straży
Pożarnej, Inspekcji Sanitarnej, Weterynaryjnej, Straży
Granicznej, Nadzoru Budowlanego).
W 2015 w wyniku działalności gospodarczej związanej ze stosowaniem bądź transportem substancji niebezpiecznych, miały miejsce 2 zdarzenia, których nie
zakwalifikowano do poważnej awarii, zgodnie z obowiązującymi kryteriami (spełniały one kryteria zdarzeń
o znamionach poważnej awarii). Przyczyną ich wystąpienia był „czynnik ludzki”. W obu przypadkach nastąpiło uwolnienie substancji do gruntu w wyniku wypadku
w transporcie. Zdarzenia nie spowodowały negatywnych skutków dla zdrowia bądź życia ludzi. WIOŚ prowadził nadzór nad usuwaniem skutków w środowisku.
Bilans działań inspekcyjno-kontrolnych zrealizowanych w 2015 roku przedstawia się następująco:
• Działalnością kontrolną objęto 32% podmiotów
w ewidencji (1736 podmiotów). Wszystkie zaplanowane kontrole zostały zrealizowane.
• Łącznie przeprowadzono 2486 kontroli, w tym 64%
w oparciu o dokumenty. Kontrole wykazały w 36%
przeanalizowanych dokumentów różnego rodzaju
nieprawidłowości, które były powodem podjęcia
dalszych działań, w tym także podejmowania
czynności kontrolnych w terenie.
2 kategoria 1) brak realizacji lub naruszenie obowiązków, niezwiązanych z bezpośrednim oddziaływaniem na środowisko, wynikających
z mocy prawa i decyzji administracyjnych (np. brak ewidencji, brak
przekazywania wyników pomiarów, brak wykonywania pomiarów),
kategoria 2) naruszenie warunków pozwoleń, zezwoleń lub zgłoszeń
określających warunki korzystania ze środowiska; kategoria 3) brak
uregulowań formalno-prawnych korzystania ze środowiska, nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zapobiegania, usuwania lub ograniczania skutków poważnych awarii przemysłowych; kategoria 4) zanieczyszczenie środowiska spowodowane zaniedbaniami w eksploatacji instalacji chroniących środowisko lub innymi działaniami użytkownika instalacji.
89
• 898 kontroli przeprowadzono z wyjazdem w teren,
w tym 25% stanowiły kontrole pozaplanowe. Kontrole pozaplanowe podejmowano w oparciu o analizę bieżących działań kontrolnych – ponad 27%
kontroli, a pozostałe 73% stanowiły kontrole o charakterze interwencyjnym. Ponadto przeprowadzono 70 kontroli interwencyjnych w terenie bez ustalonego podmiotu. Spośród tego typu kontroli jedynie w 15 przypadkach potwierdzono występowanie
zagrożenia dla środowiska.
• Ogółem w 38% przeprowadzonych kontroli stwierdzono różnego rodzaju naruszenia wymagań ochrony środowiska. W przypadku 2,4% kontroli stwierdzono najpoważniejsze zaliczane do 4 kategorii
(dotyczyły nieprawidłowej eksploatacji składowiska odpadów, które doprowadziło do zanieczyszczenia wód podziemnych, nieprawidłowej eksploa
tacji oczyszczalni ścieków, wypływu ścieków niedostatecznie oczyszczonych do odbiornika, bardzo
uciążliwej, nadmiernej emisji hałasu i odorów z instalacji w bezpośrednim sąsiedztwie budynków
mieszkalnych). Niecałe 7,7% stanowiły nieco mniej
poważne naruszenia – 3 kategorii.
• W latach 2014–2015 nastąpił wzrost ilości naruszeń we wszystkich kategoriach. Najwięcej odnotowano w I i III kategorii (wykres 7.2).
staci mandatów, a w 129 przypadkach dokonano
pouczeń. Ponadto, zgodnie z kompetencjami, 76
wniosków skierowano do organów samorządowych, a 20 do rządowych. W 75 przypadkach
wszczęto postępowania egzekucyjne w stosunku do
podmiotów, które nie dostosowały się do warunków
wydanych decyzji,.
Szczegółowe efekty realizacji wymienionych wyżej
celów kontroli omówiono w rozdziałach opisujących
stan poszczególnych komponentów środowiska w częściach – reakcje.
Działalność inspekcyjno-kontrolna była również
podstawą do wydania w 2015 r. 236 różnego rodzaju
opinii i zaświadczeń. Były to:
• zaświadczenia dotyczące wywiązywania się z obowiązku uiszczania kar za nieprzestrzeganie wymagań ochrony – dla jednostek korzystających z pomocy Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
• informacje o stanie przestrzegania wymagań ochrony środowiska dla jednostek starających się o środki
finansowe z programu „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów
wiejskich”,
• opinie dla jednostek dokonujących kontroli
podczas ruchu transgranicznego (Urząd Celny,
Izba Celna, Straż Graniczna) dotyczących uznania różnego rodzaju towarów za odpady w rozumieniu obowiązujących przepisów (m.in.
złomy, tworzywa sztuczne, środki transportu –
samochody, motocykle),
• opinie na temat efektu ekologicznego uzyskanego w związku z realizacją przedsięwzięć
w zakresie ochrony środowiska,
• zaświadczenia dla jednostek prowadzących
obrót materiałami wybuchowymi przeznaczonymi do użytku cywilnego,
Wykres 7.2. Ocena kontroli podmiotów w 2015 r. podziale na kategorie
naruszeń warunków korzystania ze środowiska (źródło: WIOŚ)
140
2014 ‐ razem 228 naruszeń
120
2015 ‐ razem 273 naruszenia
100
80
60
Interwencje
40
W 2015 roku wpłynęło 357 różnego rodzaju
spraw o charakterze interwencyjnym. Ilość wniosków nieznacznie zmalała w latach 2014–2015
w odniesieniu do 2013 roku (wykres 7.3).
20
0
I
II
III
IV
Wykres 7.3. Liczba wniosków o interwencję (źródło: WIOŚ)
• W wyniku przeprowadzonych kontroli i stwierdzonych przekroczeń warunków korzystania ze środowiska wydano 241 zarządzeń pokontrolnych i 705
decyzji administracyjnych (dotyczących kar pieniężnych i związanych z nimi postępowaniami).
W dwóch przypadkach wszczęte zostały postępowania administracyjne w sprawie wstrzymania
użytkowania instalacji. Na skutek wszczętych postępowań wydano 2 decyzje o wstrzymaniu użytkowania instalacji. Decyzje stały się ostateczne dopiero
w 2016 r. po rozpatrzeniu odwołań przez GIOŚ.
Łącznie w 2015 roku w 2 przypadkach skierowano
wnioski do organów ścigania, 1 wiosek skierowano
do sądu, w 31 przypadkach zastosowano kary w po-
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
2013
2014
2015
90
Działania interwencyjne w 2015 roku (podobnie jak
w latach poprzednich) realizowano w większości przypadków w odniesieniu do obiektów o lokalnym oddziaływaniu na środowisko lecz powodujących uciążliwość
dla mieszkańców sąsiednich zabudowań.
Największą ilość wniosków o interwencję (wykres
7.4) stanowiły sprawy z zakresu nieprawidłowości
w gospodarce wodno-ściekowej oraz odpadami. W nieco mniejszym zakresie zgłaszano uciążliwości związane
z zanieczyszczeniem powietrza oraz emisją hałasu do
środowiska.
Wykres 7.4. Tematyka zgłaszanych wniosków o interwencję
(źródło: WIOŚ)
Ochrona przyrody; 3%
Uciążliwość hałasowa; 13%
Zanieczyszczenie powietrza; 15%
Inne; 11%
Niewłaściwe gospodarowanie
odpadami; 27%
Zanieczyszczenie
ściekami; 30%
W szczególności zagłaszane problemy dotyczyły:
• uciążliwości związanej z nieprawidłowym odprowadzaniem ścieków (nielegalne zrzuty ścieków),
pogorszenia jakości wód powierzchniowych,
• nieprawidłowego gospodarowanie odpadami (niewłaściwe przetwarzanie, magazynowanie i składowanie odpadów, nie przestrzeganie przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,
spalanie odpadów w lokalnych kotłowniach, nieprawidłowe zagospodarowanie odpadów zawierających azbest – eternit z rozbiórek dachów, nielegalny
demontaż samochodów, niewłaściwe gromadzenie
odpadów w zakładach gospodarujących odpadami
komunalnymi),
• uciążliwości hałasowej zakładów (emisja przemysłowa, obiekty gastronomiczne i handlowe, punkty
przeładunku węgla, zakłady mechaniczne, drzewne),
• uciążliwości od obiektów inwentarskich (składowanie obornika, wylewanie gnojowicy w pobliżu zabudowań oraz w niewłaściwych okresach – zimą na
grunt zamarznięty lub pokryty śniegiem),
• emisji zanieczyszczeń do powietrza (niewłaściwy
nadzór nad funkcjonowaniem urządzeń chroniących środowisko. praca urządzeń o przestarzałej
technologii),
• spalania odpadów w małych lokalnych kotłowniach.
Bardzo częstą przyczyną składanych wniosków
o interwencje były nieporozumienia sąsiedzkie. W takich
przypadkach sprawa ochrony środowiska miała znacze-
nie drugorzędne, a w rozwiązaniu problemu angażowano wiele różnych urzędów.
W ramach rozpatrywania wniosków o interwencję
załatwiono 267 spraw (część zgłoszeń – 25% przekazano do rozpatrzenia zgodnie z kompetencjami organom
samorządowym i innym podmiotom). Przeprowadzono
163 kontrole interwencyjne podmiotów oraz 70 kontroli z wyjazdem w teren bez ustalonego podmiotu, w celu
ustalenia stanu zanieczyszczenia środowiska. Wydano
58 zarządzeń pokontrolnych zobowiązujących kontrolowane podmioty do usunięcia zaistniałych nieprawidłowości. Ponadto 37 wniosków skierowano do organów administracji samorządowej, 10 do administracji
rządowej, 1 do organów ścigania i 1 do sądu rejonowego. Wszczęto 21 postępowań karno-administracyjnych
(większość dotyczyła nieprawidłowości z zakresu gospodarki odpadami) i 1 postępowanie w sprawie wydania decyzji o wstrzymaniu działalności (polegającej na
przyjmowaniu odpadów na składowisko).
W efekcie podjętych działań o charakterze interwencyjnym, w 2015 roku ponad 95% wniosków załatwiono w sposób „pozytywny” (poprzez przeprowadzenie kontroli, wizji lokalnej lub innej formy uzyskania informacji i udzielenia odpowiedzi osobie lub instytucji
składającej wniosek o interwencję).
Współdziałanie z innymi organami
administracji
Realizację niektórych celów kontroli ze względu na
ich tematykę i podział kompetencji prawnych prowadzono we współdziałaniu z innymi organami administracji zespolonej i niezespolonej na podstawie podpisanych porozumień.
W ramach spraw rozpatrywanych przez WIOŚ, a także przez inne organy prowadzono następujące, wspólne
działania kontrolne:
• kontrole dotyczące przeciwdziałania poważnym
awariom z Państwową Inspekcją Pracy i Państwową
Straż Pożarną,
• kontrole dotyczące legalności transgranicznego
przemieszczania odpadów (w ramach akcji IMPEL
TFS) z Inspekcją Transportu Drogowego, Strażą
Graniczną oraz Izbą Celną;
• kontrole miejsc nielegalnego demontażu pojazdów
wycofanych z eksploatacji z Policją oraz urzędami
skarbowymi,
• kontrole miejsc składowania odpadów, sposobów
odprowadzania ścieków przez osoby fizyczne lub
jednostki organizacyjne, gospodarstw rolnych stwarzających uciążliwość dla sąsiadów z przedstawicielami urzędów gmin, starostw, straży miejskich,
• kontrole przewozu materiałów niebezpiecznych
z Policją, Państwową Strażą Pożarną oraz Urzędem
Dozoru Technicznego.
Współpracę z Urzędem Marszałkowskim Województwa Podlaskiego w Białymstoku prowadzono
w zakresie:
• wykonywania przez WIOŚ kontroli podmiotów
wskazanych przez marszałka,
• przekazywania informacji z kontroli zrealizowanych przez WIOŚ na potrzeby prowadzonych przez
91
marszałka postępowań, ocen, pozwoleń zintegrowanych i wodnoprawnych;
• weryfikacji, wg wykazu przekazanego od marszałka, informacji od podmiotów zobowiązanych do
złożenia w 2013 roku do UM zbiorczych zestawień
danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach
gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania
tych odpadów za 2013 r. Weryfikacja dotyczyła wyjaśnienia stwierdzonych nieprawidłowości, dokonania oceny zasadności i wydania decyzji o karach
pieniężnych.
Współpracę z Podlaskim Wojewódzkim Lekarzem
Weterynarii prowadzono w zakresie wymiany informacji o zakładach utylizacji produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, dużych gospodarstwach rolnych
prowadzących chów trzody i drobiu, wymagających pozwoleń zintegrowanych, gospodarstwach prowadzących hodowle norek i innych zwierząt futerkowych.
Współpracę z urzędami celnymi, Strażą Graniczną,
Inspekcją Transportu Drogowego prowadzono w zakresie dokonywania kwalifikacji sprowadzanych, uszkodzonych samochodów, poprzez wydanie opinii czy pojazd kwalifikuje się do zaliczenia go jako odpad.
Podsumowanie
Liczba podmiotów o istotnym znaczeniu oddziaływania na środowisko w ostatnich kilku latach uległa
nieznacznemu wzrostowi. Wśród największych, zobowiązanych do posiadania pozwolenia zintegrowanego –
dokumentu określającego kompleksowe zasady działania podmiotu w odniesieniu do norm środowiskowych,
na terenie województwa funkcjonowały 73 zakłady
eksploatujące 83 instalacje. Wszystkie instalacje posiadały pozwolenia (stan na koniec 2015 r.).
Ewidencja zakładów będących potencjalnymi
sprawcami poważnej awarii obejmowała 46 jednostek
w tym: 8 zakładów zaliczono do Zakładów Dużego Ryzyka, 5 do Zakładów Zwiększonego Ryzyka wystąpienia
poważnej awarii. W tej ewidencji w ostatnich latach nie
odnotowano większych zmian.
Stan przestrzegania przepisów ochrony środowiska
przez kontrolowane podmioty w 2015 r. oceniono gorzej niż w 2014 r. (2014 r. – 228 naruszeń wymogów
ochrony środowiska, 2015 r. – 273). Przyczyną tego stanu jest objęcie kontrolami nowych podmiotów oraz
podmiotów kontrolowanych kilka lat wcześniej, a także
wzrost ilości kontroli przeprowadzonych w oparciu
o dokumentację.
Pozytywne trendy – systematyczną poprawę przestrzegania wymagań ochrony środowiska obserwuje się
w następujących działaniach:
• systematycznie realizowane są inwestycje dotyczące zagospodarowania odpadów komunalnych zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach oraz ustawą o odpadach,
• stacje paliw dostosowywane są do obowiązujących
warunków prawnych i wymogów technicznych
(zbiorniki dwupłaszczowe, hermetyzacja instalacji,
monitoring wycieków, kanalizacja przemysłowa
i separatory zanieczyszczeń itd.), dotyczy to rów-
•
•
•
•
nież niewielkich obiektów, o niedużym obrocie paliwami,
oczyszczalnie ścieków komunalnych są modernizowane i rozbudowywane, w celu dostosowania do
warunków prawnych (usuwanie azotu i fosforu),
rozbudowuje się sieć kanalizacji sanitarnej w miastach, a także na wsiach,
na większą skalę wprowadza się oczyszczanie wód
opadowych i roztopowych – zarówno w miastach
(poprzez realizację separatorów zanieczyszczeń na
wylotach kanalizacji deszczowej), jak i w zakładach
przemysłowych – przy parkingach, w miejscach,
gdzie mogą do kanalizacji deszczowej przedostawać
się zanieczyszczenia,
istniejące stacje demontażu pojazdów inwestują
coraz większe środki w celu usprawnienia funkcjonowania instalacji (zakup nowszych, lepszych maszyn i urządzeń),
realizowane są przez władze wielu miast i gmin programy dotyczące usuwania wyrobów zawierających
azbest, poprzez pomoc finansową i organizacyjną.
Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to:
• niewłaściwe postępowanie z odpadami komunalnymi – często z naruszeniem warunków ustawy
o utrzymaniu czystości porządku w gminach
• nadmierny hałas z niewielkich zakładów przemysłowych i obiektów usługowych,
• uciążliwości związane z magazynowaniem odpadów komunalnych, szczególnie w pobliżu zabudowy
mieszkaniowej,
• niewłaściwe postępowanie z odpadami przeznaczonymi do przetworzenia poprzez ich używanie do
rekultywacji terenów w sposób niezgodny z przepisami,
• prowadzenie działalności polegającej na demontażu
pojazdów wycofanych z eksploatacji w tzw. „szarej
strefie”,
• uciążliwość w zakresie zagospodarowania gnojowicy (wycieki ze zbiorników, wylewanie w nieodpowiednich okresach), obornika (odcieki z pryzm
obornika) w gospodarstwach rolnych,
• brak wyposażenia niektórych regionów w instalacje
do przetwarzania odpadów komunalnych (brak instalacji powoduje nieskuteczne funkcjonowanie
systemu odbierania i przetwarzania tych odpadów
w gminach),
• brak właściwego uregulowania spraw formalno-prawnych w kontrolowanych podmiotach (brak
wymaganych pozwoleń, zezwoleń) lub naruszanie
warunków w nich ustalonych,
• uciążliwość obiektów związana z odorami – zakładów przemysłowych i gospodarstw prowadzących
hodowlę (głównie trzody chlewnej), zlokalizowanych w pobliżu zabudowań mieszkalnych,
• brak ewidencji odpadów, zbiorczych zestawień danych o gospodarowaniu odpadami, zestawień informacji o zakresie korzystania ze środowiska, sprawozdań z zakresu opakowań i opłaty produktowej
– szczególnie w niewielkich zakładach,
• uciążliwości wynikające z tzw. emisji niezorganizowanej pochodzącej z sortowania i składowania
węgla.
Obchody Światowego Dnia Wody – Krzywe k. Suwałk
Najmłodsi z wizytą w Pracowni w Suwałkach Laboratorium WIOŚ
Białystok
fot. archiwum WIOŚ
Obchody Światowego Dnia Wody – Krzywe k. Suwałk
fot. Romuald Kalinowski
Kierunki działań na których należy skupić uwagę w najbliższym czasie dotyczą zagadnień:
• selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, która
jest prowadzona przez gminy ze znikomym efektem,
co prowadzi do przyśpieszonego zapełniania składowisk odpadów,
• niepełnego dostosowania gminnych składowisk odpadów do obowiązujących przepisów (brak właściwego systemu monitoringu składowiska zarówno
w fazie eksploatacji jak i rekultywacji),
• zagospodarowania odpadów zawierających azbest,
szczególnie na terenach wiejskich (brak składowisk
dostosowanych do przyjmowania tego typu odpadów, duże koszty składowania dla niewielkich jednostek i osób fizycznych),
• realizacji programów naprawczych ochrony powietrza Aglomeracji Białostockiej i miasta Łomży ze
względu na przekroczone normy zapylenia oraz
problem z dotrzymaniem normy benzo-alfa-pirenu.
• uciążliwości odorowej obiektów (zakładów przemysłowych i gospodarstw prowadzących hodowlę)
zlokalizowanych w pobliżu zabudowań mieszkalnych.
fot. Romuald Kalinowski
Przyczyny naruszeń:
• wykorzystywanie nieprecyzyjnych przepisów prawnych do osiągania większych zysków bez zwracania
uwagi na powstające negatywne skutki dla środowiska,
• świadome przekraczanie obowiązujących przepisów
w celu osiągnięcia korzyści materialnych np. uniesz
kodliwianie odpadów w sposób niezgodny z prawem,
• brak skutecznego nadzoru samorządów nad realizacją zadań przez zakłady wynikających np. z ustawy o
utrzymaniu czystości i porządku w gminach,
• brak wykwalifikowanej kadry do prowadzenia
spraw ochrony środowiska, zarówno w urzędach
gmin jak i zakładach przemysłowych i usługowych,
• brak przepisów normujących niektóre zagadnienia
jak odory czy emisja niezorganizowana.
fot. archiwum WIOŚ
92
Obchody Światowego Dnia Wody w Zespole Szkół Drzewnych
i Gimnazjalnych w Łomży
VIII. Upowszechnianie informacji o środowisku
Upowszechnianie informacji o środowisku jest elementem ustawowej działalności Inspekcji Ochrony Środowiska1 realizującej zasadę zapewnienia społeczeństwu powszechnego dostępu do informacji o stanie środowiska. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Białymstoku realizuje to zadanie, wykorzystując do
tego celu różne formy i kanały przekazu takie jak: internet, druk publikacji książkowych czy kontakt z mediami.
Inspektorat współorganizuje lub uczestniczy w wielu
regionalnych imprezach ekologicznych biorąc czynny
udział w prezentacji stanu środowiska województwa.
Prowadzi również współpracę z organami samorządu
terytorialnego oraz innymi urzędami i instytucjami
w tym zakresie. Poniżej omówiono pokrótce działalność
w latach 2013–2015.
Ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn.: Dz. U.
2007, Nr 44, poz. 287 z późn. zm.; Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz.
1227 z późn. zm.).
1
Serwis internetowy
Podstawową formą przekazu informacji, zapewniający społeczeństwu łatwy do niej dostęp jest strona internetowa Inspektoratu www.wios.bialystok.pl.
W szczególności warto zwrócić uwagę na następujące zakładki:
• Publikacje → gdzie znajdują się dokumenty opracowane przez WIOŚ dotyczące stanu środowiska.
Corocznie zamieszczane są tu opracowania będące
wynikiem realizacji Programu PMŚ na terenie woj.
podlaskiego: roczne oceny jakości powietrza w strefach województwa, oceny stanu wód powierzchniowych płynących i stojących, oceny wyników badań
hałasu oraz oceny wyników badań pól elektromagnetycznych, po zakończeniu rocznych cykli pomiarowych. Corocznie publikowane są tu również oceny
stanu środowiska na terenach wszystkich 16 powiatów oraz roczne oceny stanu środowiska województwa podlaskiego. Materiały te zawierają informacje
pochodzące z systemu PMŚ oraz działalności inspekcyjno-kontrolnej WIOŚ. W 2013 roku łącznie
opracowano 27 publikacji o stanie środowiska,
w 2014 roku – 25, a w 2015 – 24. W wyszukiwaniu
dokumentów pomocą jest zamieszczona wyszukiwarka;
93
Upowszechnianie informacji o środowisku • Upowszechnianie informacji o środowisku • Upowszechnianie informacji o środowisku • Upowszechnianie informacji o środowisku • Upowszechnianie informacji o środowisku
94
• Monitoring środowiska → gdzie można znaleźć
dokumenty dotyczące programów pomiarowych
i syntetycznych raportów o stanie środowiska.
W szczególności zamieszczono tu informacje na temat Programów Państwowego Monitoringu Środowiska, w tym najnowsze: Program Państwowego
Monitoringu Środowiska 2016–2020 i Program
monitoringu środowiska województwa podlaskiego
2016–2020 oraz raporty o stanie środowiska wydawane w wersji elektronicznej i książkowej z serii
Biblioteka Monitoringu Środowiska. Publikacje te
mają charakter cykliczny i są wydawane co 2 lata;
• Stan powietrza on-line → gdzie prezentowane są
bieżące wizualizacje wyników pomiarów powietrza
z automatycznych stacji pomiarowych województwa;
• Prognoza stężeń ozonu → gdzie można uzyskać
informacje na temat prognozowanej jakości powietrza na najbliższe dni;
• Komunikaty → gdzie prezentowane są ważne, aktualne informacje dotyczące stanu środowiska,
w szczególności o bieżącej jakości powietrza oraz
alarmowych stanach czystości wód.
Zgodnie z wymogami przepisów dotyczących dostępu do informacji publicznej2 na stronie internetowej
WIOŚ jest umieszczony link do Biuletynu Informacji
Publicznej, który odsyła do ujednoliconego (dla każdej
instytucji zobowiązanej do udostępniania informacji
publicznej) systemu podstron, na których udostępniona
jest informacja publiczna.
Na stronie BIP WIOŚ w Białymstoku www.wios.
pbip.pl (w zakładkach: → Informacje o środowisku
i jego ochronie → Wykaz publikacji) zamieszczono systematycznie aktualizowane wykazy danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku będące
w posiadaniu Inspektoratu. Wykazy służą szybkiemu
wyszukiwaniu informacji o dokumencie oraz określeniu
miejsca jego przechowywania i zasadach udostępniania.
Publikacji w BIP podlegają również programy badań
i plany działania, informacje z bieżącej działalności kontrolnej oraz informacje o prowadzonych rejestrach
i sposobie ich udostępnienia (dostępne na wniosek zainteresowanego).
Udostępnianie informacji o środowisku
na wniosek
Informacje o środowisku, niezamieszczone bezpośrednio na stronie Inspektoratu, można uzyskać po złożeniu wniosku. Zasady udzielania informacji na wniosek
oraz wzór wniosku znajduje się w zakładce → Udostępnianie informacji → o środowisku). Wniosek można
złożyć na piśmie, drogą elektroniczną lub ustnie.
Zdecydowana większość wniosków złożonych w latach 2013–2015 dotyczyła udostępnienia wyników badań pochodzących z systemu Państwowego Monitoringu Środowiska. Łącznie udzielono 634 informacji na pi-
2 Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji
publicznej (Dz.U. Nr 112, poz.1198, z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18
stycznia 2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej
(Dz.U. Nr 10, poz. 68).
śmie, w tym prawie 54% to wnioski o udostępnienie informacji o aktualnym stanie powietrza. Informacje były
wykorzystywane na potrzeby opracowania planów
i programów ochrony środowiska i gospodarowania
odpadami, ocen oddziaływania na środowisko, wydania
decyzji i pozwoleń środowiskowych, różnego typu prac
projektowych, prac dyplomowych oraz prac dla celów
dydaktycznych.
Średnio w roku stronę internetową WIOŚ odwiedza
ponad 100 tys. osób, co potwierdza duże zainteresowanie
problematyką środowiskową, a w szczególności danymi
o stanie środowiska oraz świadczy o wysokiej użyteczności
wytwarzanych danych i informacji na potrzeby inne niż
te, które są określone ustawowo.
Publikacje
Dane i informacje dotyczące środowiska, a także
działalności WIOŚ rozpowszechniane były w postaci raportów w formie książkowej i elektronicznej. W 2013
roku wydano 8 edycję cyklicznej publikacji z serii Biblioteka Monitoringu Środowiska pt. „Raport o stanie środowiska województwa podlaskiego w latach 2011–
2012”. Książka ma charakter popularyzatorski i zawiera
kompleksową ocenę stanu środowiska województwa3.
Dla bardziej dociekliwych czytelników przygotowywane są corocznie internetowe wersje „Informacji o stanie
środowiska na obszarze województwa podlaskiego
w roku…” stanowiące szczegółowe podsumowanie działalności Inspektoratu i wyniki ocen poszczególnych elementów środowiska. Publikacje stanowią jednocześnie
aktualizację informacji zawartych w wydaniu książkowym Raportu. Wersje elektroniczne corocznych publikacji są dostępne na stronie internetowej WIOŚ (www.
wios.białystok.pl; zakładka Publikacje).
3
wersja elektroniczna: http://wios.bialystok.pl/?go=mon)
95
Łącznie w latach 2013–2015 opracowano 105 materiałów informacyjnych (publikacji, opracowań tematycznych, komunikatów) zawierających oceny i informacje o jakości poszczególnych komponentów środowiska
na obszarze województwa. Opracowania zostały przekazane organom administracji rządowej i samorządowej, bibliotekom publicznym i uczelnianym, zainteresowanym instytucjom naukowym oraz innym odbiorcom
(a także opublikowane na stronie Inspektoratu).
W ramach prowadzonej współpracy międzynarodowej z Litwą i Białorusią przekazano zagranicznym partnerom informacje o stanie środowiska w obszarze przygranicznym, a w szczególności oceny jakości wód granicznych.
Współpraca z administracją samorządową,
służbami i innymi instytucjami
W ramach współpracy z administracją samorządową Inspektorat prezentuje corocznie, na sesjach sejmiku
wojewódzkiego oraz rad powiatów, informacje o aktualnym stanie środowiska zawierające wyniki kontroli
podmiotów i badań na terenach powiatów, ze wskazaniem problemów i najczęściej występujących nieprawidłowości. Na sesjach i posiedzeniach komisji organów
samorządowych dyskutowane są bieżące zagadnienia.
Współpraca z samorządem lokalnym dotyczy również
tworzenia programów badania stanu środowiska w regionach oraz współfinansowania programów badań.
W latach 2014–2015 r. opracowano i przekazano
organom samorządowym 33 informacje o stanie środowiska4. Z udziałem przedstawicieli inspektoratu odbyły
się 2 sesje sejmiku województwa poświęcone ocenie
stanu środowiska oraz 24 posiedzenia innych organów
samorządowych i jednostek, na których przedstawiano
informacje z działalności WIOŚ.
Ponadto Inspektorat zorganizował lub był współ
organizatorem szkoleń, na których prezentowano tematykę:
• „Kontroli przestrzegania i stosowania przepisów
ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach” – seminarium dla przedstawicieli gmin.
• „Szczegółowe zasady postępowania inspektorów
IOŚ w przypadku wystąpienia poważnej awarii oraz
zasady ich współdziałania z innymi organami administracji publicznej” – ćwiczenia zespołów
ratowniczych „GASPOL 2015”;
• wniosków pokontrolnych z kontroli prowadzonych
w gminach oraz Regionalnych Instalacjach Przetwarzania Odpadów Komunalnych – regionalna konferencja dotycząca Planu Gospodarki Odpadami
Województwa Podlaskiego;
• monitoringu wód powierzchniowych w Obszarach
Szczególnie Narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego – konferencja dla kadry doradczej
w Podlaskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Szepietowie.
4
na podstawie art. 8a ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska op.cit.
W ramach współpracy ze środkami masowego przekazu udzielono 32 wywiadów dla prasy, radia i telewizji.
Najczęściej prezentowano informacje dotyczące lokalnych problemów środowiskowych. Udzielano również
wywiadów przy okazji organizacji kampanii proekologicznych.
Inne formy upowszechniania informacji
W latach 2014–2015 przedstawiciele Inspektoratu
brali udział w szeregu imprez masowych poświęconych
promocji wiedzy ekologicznej. Spośród wielu warto wymienić:
• Światowy Dzień Wody organizowany corocznie
przez suwalski zakład Animex Foods Sp. z o.o. S.K.
we współpracy z Wigierskim Parkiem Narodowym
– Krzywe koło Suwałk, gdzie przedstawiciel Inspektoratu wygłosił pogadankę dotyczącą monitoringu
wód powierzchniowych oraz zaprezentował aparaturę pomiarową i urządzenia do poboru próbek
wody. Organizator tradycyjnie przygotował test wiedzy ekologicznej. W Łomży w Zespole Szkół Drzewnych i Gimnazjalnych obchody świętowano pod hasłami „Woda i energia” oraz „Rola wody w planie
zrównoważonego rozwoju”. W ramach warsztatów
ekologicznych przedstawiciel WIOŚ wygłosił prezentację na temat roli wody w zrównoważonym
rozwoju.
• Dzień ziemi obchody w formie konkursu ekologicznego zorganizowane dla suwalskich szkół ponadgimnazjalnych. Przedstawiciele WIOŚ wzięli udział
w pracach komisji konkursowej oraz we wspólnym
z młodzieżą „Sprzątaniu Świata”, które zorganizowano w okolicy kąpieliska nad Jeziorem Czarnym.
• impreza masowa dla młodzieży w szkole Podstawowej im. ppor. dh. Jadwigi Dziekońskiej ps. „Jadzia”
w Konarzycach pod hasłem „Czy jesteśmy EKO???”.
Przedstawiciele WIOŚ wygłosili prezentacje promującą zachowania proekologiczne związane z zagadnieniami m. in. segregacji odpadów i ich właściwego
zagospodarowywania, zagrożeń związanych z nadmiernym hałasem (m.in. hałas szkolny, dyskoteki);
ochroną, poszanowaniem i oszczędnością wody
oraz promieniowaniem elektromagnetycznym.
• konferencja poświęcona działalności Służby
Cywilnej zorganizowana przez Podlaski Urząd Wojewódzki pod patronatem szefa służby cywilnej.
Podlaski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wygłosił prezentację „Wojewódzki inspektorat
ochrony środowiska bliżej społeczeństwa w trosce
o środowisko”.
• Olimpiada Wiedzy Ekologicznej organizowanej
przez Urząd Marszałkowski w Białymstoku. Przedstawiciele WIOŚ biorą udział corocznie jako jury
w konkursie.
96
Raport o Stanie Środowiska w Województwie Podlaskim
Bibliografia
1. Geografia regionalna Polski, PWN, Kondracki J., Warszawa, 2011
2. Informacja o realizacji zadań Inspekcji Ochrony Środowiska w 2015 r., WIOŚ Białystok , Białystok 2016
3. Informacja o realizacji zadań Inspekcji Ochrony Środowiska w 2014 r., WIOŚ Białystok , Białystok 2015
4. Linie elektroenergetyczne najwyższych napięć. Informator dla administracji publicznej i społeczeństwa; Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Politechnika Warszawska Dołowy K., Kraszewski A., Różycki S.
5. Mapa akustyczna miasta Białystok, Urząd Miejski w Białymstoku, Białystok 2010
6. Monitoring Chemizmu Opadów Atmosferycznych i Ocena Depozycji Zanieczyszczeń do Podłoża w latach 2016-2018. Wyniki
badań monitoringowych w woj. podlaskim w 2015 roku”. Liana E., Terlecka E., Pobudejski M., Rawa W., IMGW-PIB oddz. Wrocław 2016
7. Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacja stref województwa podlaskiego w 2015 roku (na podstawie Art. 89
Ustawy Prawo ochrony środowiska), WIOŚ Białystok, Białystok 2016
8. Ocena Stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i stanu wód powierzchniowych województwa podlaskiego w latach 2010-2015 (ocena w jednolitych częściach wód), WIOŚ Białystok 2016
9. Opracowanie analizy presji i wpływów zanieczyszczeń antropogenicznych w szczegółowym ujęciu wszystkich kategorii wód
dla potrzeb opracowania aktualizacji programów działań i planów gospodarowania wodami, IMGW-PIB 2013
10. Plan gospodarki odpadami dla województwa podlaskiego na lata 2009-2012, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Białystok 2009
11. Plan gospodarki odpadami dla województwa podlaskiego na lata 2012-2017, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Białystok 2012
12. Polityka ekologiczna Państwa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2008
13. Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2011-2014, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Białystok 2011
14. Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu województwa podlaskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Białystok 2009
15. Program Ochrony Powietrza dla aglomeracji Białostockiej, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Białystok 2013
16. Program Ochrony Powietrza dla Strefy Podlaskiej, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Białystok 2013
17. Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024 roku, Instytut Zrównoważonego Rozwoju Sp. z o.o. w Białymstoku, projekt z 30 maja 2016 r.
18. Rocznik statystyczny województwa podlaskiego 2015, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2015
19. Słownik hydrobiologiczny (ochrona wód, terminy, pojęcia i interpretacje), Żmudziński L., Kornijów R., Bolałek J., Górniak A.,
Olańczuk–Neymann K., Pęczalska A. Warszawa, PWN, 2002
20. Stan środowiska w Polsce. Raport 2014, Biblioteka Monitoringu Środowiska, GIOŚ Warszawa 2014
21. Statystyczne vademecum samorządowca 2015, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2016
22. Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Białystok 2006
23. Wielkoprzemysłowa produkcja zwierzęca w Polsce w kontekście ochrony środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego, Skorupski J., Kowalewska-Łuczak I., Kulig H., Roggenbuck A., Szczecin 2012
24. Wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5 jako element oceny zanieczyszczenia powietrza – podsumowanie badań prowadzonych w ramach państwowego monitoringu środowiska w latach 2010-2013, Toczko B. GIOŚ Warszawa 2016
25. Wyniki badań hałasu komunikacyjnego wykonanych na terenie województwa podlaskiego w 2013 roku, WIOŚ Białystok 2014
28. Wyniki badań pól elektromagnetycznych wykonanych na terenie województwa podlaskiego w 2013 roku, WIOŚ Białystok 2014
31. Zużycie nawozów mineralnych i naturalnych w kraju i województwach. Raporty PIB. Igras I., Kopiński J. Puławy 2007
97
Dokumenty elektroniczne:
1. https://www.nik.gov.pl/srodowisko/aktualnosci/nik-o-realizacji-programu-oczyszczania-kraju-z-azbestu.html [dostęp:
21.07.2016]
2. http://www.stat.gov.pl/; Bank danych lokalnych [dostęp: 25.07.2016]
3. http://wso.umwp-podlasie.pl [dostęp: 25.07.2016]
4. http://bialystok.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych [dostęp: 11.07.2016]
5. http://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/kolej-w-planie-transportowym-wojewodztwa-podlaskiego--75764.html
[dostęp: 11.07.2016]
6. http://energetyka.wnp.pl/ogloszono-krajowy-program-ochrony-powietrza,257092_1_0_0.html [dostęp: 11.07.2016]
7. http://wfosigw.bialystok.pl/plany-gospodarki-niskoemisyjnej.htm [dostęp: 18.07.2016]
8. http://wfosigw.bialystok.pl/program-kawka.htm [dostęp: 18.07.2016]
9. http://www.ure.gov.pl/uremapoze/mapa.html [dostęp: 17.07.2016]
10. http://stacjanarew.pl/oprojekcie.html [dostęp: 19.07.2016]
Horodnianka
Supraśl od Pilnicy do ujścia
Kamienna
Biała
Prosty Rów
Cisówka
Łuplanka
Czarna
Sokołda od źródeł do Jałówki, z Jałówką
Sokołda od Jałówki do ujścia
Supraśl od Dzierniakówki do Grzybówki
Supraśl od źródeł do Dzierniakówki
Supraśl od Grzybówki do Pilnicy
Słoja od Starzynki do ujścia
Narew-zb. Siemianówka
Płoska
Nereśl od Rumejki do ujścia
Jaskrzanka
Awissa
Kropiwna
Czaplinianka
Liza
Strabelka
Turośnianka
Orlanka od Orlej do ujścia
Brzozówka od Popiołówki do Olszanki bez
Olszanki z Kumiałką od Kamionki
Nereśl od źródeł do Rumejki
Hwoźna
Nurzec od źródeł do Nurczyka
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
39
40
41
38
4
3
5
6
7
8
9
10
11
12
Nazwa ocenianej jcw
Kamianka z dopływami
Leśna do Przewłoki
Narewka od granicy państwa do Jelonki bez
Jelonki
Narew od granicy państwa do wpływu do zb.
Siemianówka
Narew od zbiornika Siemianówka do Narewki
Narew od Narewki do Orlanki
Narew od Lizy do Biebrzy
Narew od Orlanki do Lizy
Świsłocz od Istoczanki wzdłuż granicy państwa
Krynka
Łosośna od źródeł do granicy państwa
Biała
1
2
Lp
PLRW200017261889
PLRW200023261249
PLRW200023266619
PLRW200019262479
PLRW200024261629
PLRW2000242616151
PLRW200023261614
PLRW200024261655
PLRW2000242616189
PLRW200002611399
PLRW200017261649
PLRW200024261899
PLRW200017261749
PLRW20001726157499
PLRW200023262152
PLRW200017261589
PLRW200017261549
PLRW200017261529
PLRW20001726157699
PLRW20001926149
PLRW20002326162369
PLRW2000172621589
PLRW2000172616899
PLRW2000172611318
PLRW2000232611392
PLRW2000172611398
PLRW200017261669
PLRW20002426169
PLRW2000172615929
PLRW20001926119
PLRW200019261399
PLRW20002426199
PLRW200019261539
PLRW80001962591
PLRW80001762729
PLRW80001763271
PLRW200017261449
PLRW200024261119
PLRW200024261253
PLRW200017266569
PLRW2000232665249
Kod ocenianej jcw
PL01S0801_2068
PL01S0801_3763
PL01S0801_3443
PL01S0801_1363
PL01S0801_1367
PL01S0801_1351
PL01S0801_3442
PL01S0801_3444
PL01S0801_1342
PL01S0802_0643
PL01S0801_1372
PL01S0801_1326
PL01S0801_1325
PL01S0801_1332
PL01S0801_2074
PL01S0801_2064
PL01S0801_2070
PL01S0801_2072
PL01S0801_2073
PL01S0801_1356
PL01S0801_1362
PL01S0801_1318
PL01S0801_1381
PL01S0801_1389
PL01S0801_1387
PL01S0801_1388
PL01S0801_1329
PL01S0801_1343
PL01S0801_1347
PL01S0801_3815
PL01S0801_1334
PL01S0801_1344
PL01S0801_1364
PL07S0801_0084
PL07S0801_0083
PL07S0801_0081
PL01S0801_1359
PL01S0801_1371
PL01S0801_1369
PL01S0801_1360
PL01S0801_1358
Kod
reprezentatywnego
punktu pomiarowo-kontrolnego
Nereśl - do Rumejki (most)
Hwoźna - profil graniczny
Nurzec - powyżej Nurca
Brzozówka - Karpowicze
Kamienna - ujście Stara Kamienna
Biała - ujście Nowe Aleksandrowo
Prosty Rów - Siemianówka
Cisówka - Cisówka
Łuplankwa - Bachury
Czarna - ujście Sochonie
Sokołda - Straż (powyżej ujścia
Kamionki)
Sokołda - Surażkowo
Supraśl - poniżej Gródka
Supraśl - powyżej Gródka
Supraśl - powyżej Supraśla
Słoja - ujście Kondycja
zb. Siemianówka - basen główny
Płoska - ujście Kołodno
Nereśl - Łaziuki
Jaskranka - Góra Ruda
Awissa - Płonka Kościelna
Kropiwna - ujście Ostrowo
Czaplinianka - ujście
Liza - ujście
Strabelka - ujście
Turośnianka - ujście
Orlanka - Chraboły
Supraśl - ujście Dzikie
Narew - powyżej ujścia Narewki
Narew - Ploski
Narew - Strękowa Góra
Narew - Suraż
Świsłocz - profil graniczny Bobrowniki
Krynka - profil graniczny Krynki
Łosośna - Kowale
Biała - ujście Hryniewicze Duże
Horodnianka - ujście poniżej Choroszczy
Narew - profil graniczny Babia Góra
Narewka - profil graniczny Białowieża
Kamianka - ujście Turna Mała
Leśna - profil graniczny Topiło
Nazwa reprezentatywnego punktu
pomiarowo-kontrolnego
PSD_sr
UMIARKOWANY
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
PSD_sr
PSD_sr
DOBRY
PSD_sr
DOBRY
PSD_sr
DOBRY
DOBRY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
SŁABY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
ZŁY
DOBRY
UMIARKOWANY
SŁABY
UMIARKOWANY
SŁABY
SŁABY
UMIARKOWANY
ZŁY
SŁABY
SŁABY
SŁABY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
PSD_sr
SŁABY
SŁABY
SŁABY
UMIARKOWANY
DOBRY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
ZŁY
TAK
DOBRY
PSD_sr
PSD_sr
PSD_sr
PSD_sr
DOBRY
DOBRY
UMIARKOWANY
TAK
TAK
DOBRY
UMIARKOWANY
TAK
TAK
DOBRY
PSD_sr
DOBRY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
Czy jcw występuje na
obszarze chronionym?
(TAK/NIE)
MAKSYMALNY LUB
DOBRY
SŁABY
ZŁY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
Stan chemiczny
Stan / potencjał
ekologiczny
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
DOBRY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
DOBRY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
Stan
98
Załącznik 1
Ocena stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i stanu wód rzek
województwa podlaskiego w jednolitych częściach wód zbadanych w latach 2010-2015
PLRW200002628989
PLRW20002326292
PLRW200017262949
PLRW200017265129
PLR200017263949
PLRW2000172649869
PLR200019263299
PLR20001726328
PLRW20001726369
PLRW2000172629689
PLRW2000172666669
PLRW20002126399
Narew od Biebrzy do Pisy
Nurzec od Siennicy do ujścia
Nurzec od Nurczyka do Siennicy
Pisa od Turośli do ujścia ze Skrodą od Dierzbi
Pisa od wypływu z jeziora Roś do Turośli
Pełchówka
Ruź od dopływu spod Dąbek do ujścia
Siennica
Ślina od źródeł do Rokietnicy
Ślina od Rokietnicy do ujścia
Turośl od źródeł do Zimnej z Zimną
Wissa od dopływu w Wąsoszu do ujścia
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
58
Ełk od wypływu z jeziora Ełckiego do ujścia
Gać od Jabłonki do ujścia
Jabłonka
Jedwabianka
Jegrznia od wyp. z jez. Dręstwo do rozdzielenia się w Kuligach na stare koryto i Kanał
Woźnawiejski
Kanał Kuwasy
Klimaszewnica
Kosódka
Krzywa Noga
Lepacka Struga
Łabna
Łojewek od dopływu w Olszynach do ujścia
Łojewek od żródeł do dopływu w Olszynach
Łomżyczka
Matlak
Mianka od źródeł do Dzieży
54
55
56
57
PLRW2000172666754
PLRW20001926669
PLRW200024266673
PLRW20001926499
PLRW20001926489
PLRW200017266689
PLRW200019265169
PLRW2000172666749
PLRW2000172619449
PLRW2000192619499
PLRW200017264829
PLRW2000242629699
PLRW2000202626959
PLRW2000192628999
PLRW20002426349
PLRW200017263429
PLRW200017263129
PLRW20001726296929
Dopływ z Trojanowa
Dopływ w m. Łoje - Awissa
PLRW2000172651669
52
Dopływ z Tarnowa
51
PLRW200023261229
PLRW200019261299
PLRW200017262569
PLRW200024262999
PLRW20002426279
PLRW200017262729
PLRW2000172667649
PLRW20001726276
PLRW20001726352
Kod ocenianej jcw
53
Lutownia
Narewka od Jelonki do ujścia
Biebła
Biebrza od Ełku do ujścia
Biebrza od Hordonianki do Ełku bez Ełku
Boberka
Brok do Siennicy
Czarna Struga
Dopływ z Rzadkowa
Nazwa ocenianej jcw
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Lp
PL01S0801_1336
PL01S0801_3430
PL01S0801_1361
PL01S0801_3426
PL01S0801_3424
PL01S0801_2069
PL01S0801_34323
PL01S0801_3431
PL01S0801_1345
PL01S0801_3810
PL01S0801_3429
PL01S0801_2295
PL01S0801_3445
PL01S0801_3428
PL01S0801_1323
PL01S0801_3422
PL01S0801_1327
PL01S0801_1370
PL01S0801_1331
PL01S0801_3446
PL01S0801_1346
PL01S0801_3419
PL01S0801_3784
PL01S0801_1339
PL01S0801_1368
PL01S0801_1352
PL01S0801_1310
PL01S0801_3420
PL01S0801_3744
PL01S0801_3757
PL01S0801_3432
PL01S0801_2071
PL01S0801_3813
PL01S0801_3725
PL01S0801_1340
PL01S0801_1321
PL01S0801_3728
PL01S0801_1355
PL01S0801_1322
PL01S0801_1309
Kod
reprezentatywnego
Kanał Kuwasy - Wykowo
Klimaszewnica - Klimaszewnica
Kosódka - Dobarz
Krzywa Noga - Sławiec
Lepacka Struga - Szablak
Łabna - Pastorczyk
Łojewek - Bronowo
Łojewek - Kownaty
Łomżyczka - ujście
Matlak - Radziłów
Mianka - Rzepki Nowe
Narew - Nowogród (powyżej ujścia
Pisy)
Nurzec - Tworkowice
Nurzec - Wyszonki-Blonie
Pisa - Morgowniki (ujście)
Pisa - Ptaki
Pełchówka - Wojtkowice Stare
Ruź - ujście
Siennica - Koce Piskuły
Ślina - Stypułki-Święchy
Ślina - Wity
Turośl - Leman do Turośli
Wissa - Czachy
Jegrznia - Kuligi
Dopływ z Trojanowa - Gródek
Dopływ w m. Łoje - Awissa - Łoje
Awissa
Ełk - Osowiec
Gać - ujście
Jabłonka - Konopki Koziki
Jedwabianka - Kramkowo
Dopływ z Tarnowa - Podosie
Lutownia - ujście
Narewka - ujście
Biebła - Krzecze
Biebrza - Burzyn Rutkowskie
Biebrza - Osowiec
Boberka - Klewianka
Brok - Ołdaki
Czarna Struga - Goniądz
Dopływ z Rzadkowa - Piątnica
DOBRY
PSD
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
PSD_sr
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
PSD_sr
DOBRY
DOBRY
PSD
DOBRY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
SŁABY
ZŁY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
SŁABY
SŁABY
UMIARKOWANY
SŁABY
DOBRY
DOBRY
SŁABY
ZŁY
UMIARKOWANY
SŁABY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
SŁABY
ZŁY
DOBRY
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
ZŁY
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
(TAK/NIE)
DOBRY
DOBRY
DOBRY
PSD_max
DOBRY
DOBRY
Stan chemiczny
SŁABY
SŁABY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
SŁABY
UMIARKOWANY
MAKSYMALNY LUB
DOBRY
BRAK OCENY
Stan / potencjał
ekologiczny
DOBRY
BRAK OCENY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
DOBRY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
BRAK OCENY
BRAK OCENY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
Stan
99
Nazwa ocenianej jcw
Czarna Hańcza od jez. Wigry do Gremzdówki
włącznie
Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy
państwa
Wierśnianka
Szlamica do wypływu z jez. Szlamy
Wołkuszanka
Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego i Serwianki do połaczenia z Czarna Hańczą
z jez. Mikaszewo
PL07S0801_0078
PL07S0801_0086
PL07S0801_3026
PLRW80002564872
PLRW80002064875
PLRW8000186419
PLRW800006469
PLRW80001864569
PLRW80001864883
PLRW80001764749
PLRW80002064739
PLRW80002564549
PL07S0801_0079
PL07S0801_0088
PL07S0801_3029
PL07S0801_0080
PL07S0801_0074
PL07S0802_0060
PL07S0801_0071
PL07S0801_0072
PL07S0801_0085
PLRW8000186849
PLRW8000206851
PLRW8000256867
PLRW80002566255
PLRW80001864349
PLRW8000186829
PL01S0801_2296
PLRW200002622989
PL01S0801_3435
PL01S0802_0601
PL01S0801_1337
PLRW2000182622729
PLRW20001826229829
PL01S0802_0640
PL01S0801_3440
PLRW200002622749
PLRW20001726229869
PL01S0801_1315
PLRW200020262279
PLRW2000252626939
PL01S0801_3418
PL01S0801_3433
PL01S0801_3434
PL01S0801_3253
PL01S0801_3436
PL01S0801_3437
Kod
reprezentatywnego
PLRW2000172629669
Kod ocenianej jcw
PLRW200023262151
PLRW200024262179
PLRW200023262169
PLRW2000252622379
PLRW20001826223569
Źródło danych: Państwowy monitoring środowiska
109
106
107
108
105
104
103 Piertanka z jez. Krzywe Wigierskie, Pierty
82
Wissa od źródeł do dopływu w Wąsoszu z
dopływem w Wąsoszu
83 Biebrza od źródeł do Kropiwnej
84 Biebrza od Kropiwnej do Hordonianki
85 Lebiedzianka
86 Netta (Rospuda) do wypływu z jeziora Bolesty
87 Czerwonka
Netta (Rospuda) od wypływu z jez. Bolesty do
88
wypływu z jez. Necko ze Szczeberką od Blizny
Kanał Augustowski od stanowiska szczytowe89 go do jeziora Necko z jez. Studzienicznym i
Białym Augustowskim
90 Zelwianka
91 Turówka
Netta (Rospuda) od wypływu z jez. Necko do po92
łączenia z Kanałem Augustowskim bez jez. Sajno
93 Bargłówka
Jegrznia (Lega) od wpływu do jez. Selmęt
94
Wielki do wypływu z jez. Dręstwo
Szeszupa do Potopki z jez. Szurpiły i Pobon95
dzie
96 Wigra
97 Szeszupa od Potopki do granicy państwa
98 Szelmentka do granicy państwa
99 Hołnianka do granicy państwa
Marycha od Marychny do dopływu z jez.
100
Zelwa
Marycha od dopł. z jeziora Zelwy do granicy
101
państwa
Czarna Hańcza od wypływu z jeziora Hańcza
102
do jeziora Wigry
Lp
DOBRY
DOBRY
DOBRY
UMIARKOWANY
DOBRY
DOBRY
SŁABY
Czarna Hańcza - Bród Stary
Piertanka -Tartak (dopływ B22 do jez.
Wigry z jez. Pierty)
Kanał Augustowski - śluza Sosnówka
Szlamica - Muły
Wołkuszanka - Wołkusz
Czarna Hańcza - śluza Kudrynki
Czarna Hańcza - Wysoki Most
Marycha - Stanowisko
Marycha - wodowskaz Zelwa
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
UMIARKOWANY
ZŁY
ZŁY
UMIARKOWANY
DOBRY
ZŁY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
SŁABY
DOBRY
DOBRY
UMIARKOWANY
Wigra - Poszeszupie
Szeszupa - wodowskaz Poszeszupie
Szelmentka - Kupowo (Smolnica)
Hołnianka - Hołny Wolmera
Bargłówka - Kolonia Tajenko
Jegrznia - Rybczyzna (dopływ A21 do
jez. Dręstwo)
DOBRY
SŁABY
DOBRY
UMIARKOWANY
SŁABY
DOBRY
SŁABY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
DOBRY
SŁABY
UMIARKOWANY
SŁABY
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
Stan chemiczny
UMIARKOWANY
Stan / potencjał
ekologiczny
UMIARKOWANY
Netta - Jaziewo
Zalewianka - Mazurki
Turówka - Białobrzegi
Kanał Augustowski - Klonownica
Biebrza - Stary Rogożyn
Biebrza - Ostrowie Biebrzańskie
Lebiedzianka - Krasnybór
Netta (Rospuda) - Kotowina
Czerwonka - Stara Kamionka
Netta (Rospuda) - uroczysko Kozia
Szyja
Wissa - Wąsosz
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
(TAK/NIE)
ZŁY
ZŁY
ZŁY
DOBRY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
DOBRY
DOBRY
ZŁY
ZŁY
DOBRY
DOBRY
ZŁY
BRAK OCENY
BRAK OCENY
ZŁY
ZŁY
BRAK OCENY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
ZŁY
Stan
100
101
Klasyfikacja elementów stanu/ potencjału ekologicznego
stan ekologiczny
potencjał
ekologiczny
(jcw sztuczne)
potencjał
ekologiczny (jcw
silnie zmienione)
II
II
Klasa elementów biologicznych
I
stan bdb / potencjał maks.
II
stan db / potencjał db
III
stan / potencjał umiarkowany
III
III
IV
stan / potencjał słaby
IV
IV
V
stan / potencjał zły
V
V
Klasa elementów hydromorfologicznych
I
stan bdb/ potencjał maks
I
I
II
stan db / potencjał dobry
II
II
Klasa elementów fizykochemicznych (3.1-3.6)
I
stan bdb / potencjał maks.
I
I
II
stan db / potencjał db
II
II
PSD
stan poniżej dobrego/
potencjał poniżej dobrego
PPD
PPD
potencjał
ekologiczny
(jcw sztuczne)
potencjał
ekologiczny (jcw
silnie zmienione)
Stan / Potencjał ekologiczny
stan ekologiczny
BARDZO DOBRY
stan bdb / potencjał maks. lub dobry
DOBRY
stan db / potencjał maks. lub dobry
MAKSYMALNY
LUB DOBRY
MAKSYMALNY
LUB DOBRY
UMIARKOWANY
stan / potencjał umiarkowany
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
SŁABY
stan / potencjał słaby
SŁABY
SŁABY
ZŁY
stan / potencjał zły
ZŁY
ZŁY
Stan chemiczny
DOBRY
stan dobry
PSD_sr
przekroczone stężenia średnioroczne
PSD_max
stan poniżej dobrego
PSD
przekroczone stężenia maksymalne
przekroczone stężenia średnioroczne i maksymalne
Stan
DOBRY
stan dobry
ZŁY
stan zły
102
Załącznik 2
Ocena stanu jezior województwa podlaskiego badanych w latach 2010-2015
wraz z oceną ekstrapolowaną na pozostałe jednolite części wód jezior
(źródło: WIOŚ, PMŚ, IOŚ-PIB)
LP
Nazwa jeziora
Rok badań
Typ
monitoringu
Ocena stanu
ekologicznego
Element decydujący
o ocenie w opinii
eksperckiej
Ocena stanu
chemicznego
Element
decydujący
o ocenie w opinii
eksperckiej
Ocena
stanu wód*
2012/2015
MO/MD
dobry
PMPL, ESMI. IOJ
dobry
dobry
2012
MD/MO
dobry
ESMI
dobry
dobry
dobry
DORZECZE WISŁY
1
Białe Augustowskie
2
Blizno
3
Bolesty
prognoza
słaby
4
Busznica
2012
MD/MO
bardzo dobry
PMPL, ESMI, IOJ
dobry
5
Długie Augustowskie (Kalejty)
2011
MD
umiarkowany
SD, O2
dobry
6
Dręstwo
2012/
2014/2015
MO/MD/+P
dobry
PMPL, ESMI, IOJ,
syntet.
dobry
dobry
7
Garbaś
2010/2013
MD/MO
dobry
PMPL, ESMI, IOJ
dobry
dobry
8
Jeziorko Sajenko
prognoza
umiarkowany
9
Kolno
syntet.
dobry
zły
MO/MD
umiarkowany
10 Łanowicze
2012/2015
prognoza
poniżej dobrego
11 Mieruńskie Wielkie
prognoza
umiarkowany
zły
12 Necko
2012/2015
MO/MD/MB
dobry
PMPL, ESMI, IOJ, LFI
dobry
dobry
13 Rajgrodzkie
2011/
2014/2015
MO/MD/+P
umiarkowany
PMPL, ESMI
dobry
zły
prognoza
dobry
14 Rospuda Augustowska
15 Rospuda Filipowska
2010/2013
MD/MO
dobry
PMPL, ESMI
dobry
dobry
16 Sajno
2012/2015
MO/MD
dobry
PMPL, ESMI, IOJ
dobry
dobry
prognoza
co najmniej dobry
MD/MO
umiarkowany
PMPL, ESMI, O2
dobry
zły
19 Tajno
prognoza
umiarkowany
20 Tobołowo
prognoza
poniżej dobrego
21 Toczyłowo
prognoza
umiarkowany
prognoza
bardzo dobry
MO/MD/+P
dobry
PMPL, ESMI, syntet.
dobry
dobry
prognoza
poniżej dobrego
17 Studzieniczne
18 Sumowo Bakałarzewskie
2010/2013
DORZECZE PREGOŁY
22 Białe Filipowskie
23 Boczne koło Przerośli
2010/2013/
2014/2015
24 Kościelne
25 Krzywe Filipowskie
2010/2013/
2014/2015
MO/MD/+P
dobry
ESMI, IOJ, syntet.
dobry
dobry
26 Wiżajny
2010/2013/
2014/2015
MO/MD/+P
umiarkowany
PMPL, ESMI
dobry
zły
27 Bałędzis
prognoza
poniżej dobrego
28 Berżniki
prognoza
bardzo dobry
DORZECZE NIEMNA
MO/MD
dobry
30 Białe Wigierskie
29 Białe k/Białogóry
prognoza
bardzo dobry
31 Boksze
prognoza
co najmniej dobry
32 Długie Sejneńskie
prognoza
dobry
MDR/MD/+P
umiarkowany
prognoza
dobry
33 Długie Wigierskie
34 Dmitrowo
2010/2015
2010-2015
prognoza uzupełniona ustaleniami Polsko-Litewskiej Komisji ds.
Wód Granicznych
PMPL, ESMI, IOJ
dobry
dobry
syntet.
dobry
zły
103
LP
Nazwa jeziora
Rok badań
35 Dowcień
36 Gaładuś
2012/2014
Typ
monitoringu
Ocena stanu
ekologicznego
prognoza
dobry
MD/ MO/MB
dobry
prognoza
bardzo dobry
MDR/MD/+P
umiarkowany
prognoza
umiarkowany
MD/MO
bardzo dobry
prognoza
dobry
MO/MD/+P
umiarkowany
prognoza
bardzo dobry
MD
dobry
45 Mikaszewo
prognoza
dobry
46 Okmin
prognoza
bardzo dobry
37 Gieret
38 Gremzdel
2010-2015
39 Gremzdy
40 Hańcza
2010/2013
41 Hołny
42 Jemieliste
2010/2013/
2014/2015
43 Krzywe Wigierskie
44 Miałkie (Płaskie)
2011
Element decydujący
o ocenie w opinii
eksperckiej
Ocena stanu
chemicznego
Element
decydujący
o ocenie w opinii
eksperckiej
Ocena
stanu wód*
PMPL, ESMI
dobry
dobry
PMPL, O2
dobry
zły
PMPL, ESMI, IOJ
dobry
dobry
ESMI, O2, Nog.
dobry
zły
PMPL, ESMI, IOJ
dobry
dobry
prognoza
bardzo dobry
2011/2014
MD/MO
dobry
ESMI
dobry
2010
MB
bardzo dobry
(bez ESMI), PMPL,
IOJ
prognoza
umiarkowany
MD/MO
umiarkowany
LFI, O2
dobry
zły
52 Sejny
prognoza
co najmniej dobry
53 Sejwy
prognoza
poniżej dobrego
54 Serwy
prognoza
bardzo dobry
55 Szejpiszki
prognoza
co najmniej dobry
MD/MO
dobry
PMPL
dobry
dobry
ESMI, IOJ
dobry
dobry
47 Ożewo
48 Pierty
49 Płaskie k/Rygola
50 Pobondzie
51 Pomorze
2010/2015
56 Szelment Mały
2012
57 Szelment Wielki
2012/2014
MD/MO
dobry
58 Szlamy
prognoza
co najmniej dobry
59 Sztabinki
prognoza
bardzo dobry
60 Szurpiły
prognoza
dobry
61 Wigry
62 Wiłkokuk
63 Zelwa
64 Żubrowo
dobry
2011/2014
MD/MO
dobry
PMPL, ESMI, LFI
dobry
2011
MO
bardzo dobry
chlorofil
dobry
2011/2015
MO/MD
dobry
LFI
dobry
dobry
prognoza
umiarkowany
źródło: WIOŚ, PMŚ, IOŚ -PIB
Objaśnienia: * – ocena stanu wód jest możliwa do wykonania jedynie dla jezior zbadanych; SD – widzialność krążka Secchiego; O2 – natlenienie hypolimnionu lub zawartość tlenu nad dnem; syntet. – specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne; chlorofil – zawartość chlorofilu „a”; PMPL – multimetriks fitoplanktonowy; IOJ – fitobentosowy indeks okrzemkowy jezior; ESMI – makrofitowy indeks stanu ekologicznego jezior; LFI – jeziorowy indeks
rybny, (bez ESMI, bez IOJ) – ocena z wyłączeniem określonych wskaźników; MD – monitoring diagnostyczny; MDR – monitoring diagnostyczny w punktach
reperowych; MO – monitoring operacyjny; MB – monitoring badawczy; +P – powtórzenie badań wybranych wskaźników stanu wód; Nog. – azot ogólny
104
Załącznik 3
Ocena eutrofizacji wód rzek ze względu na zagrożenia zanieczyszczeniami
ze źródeł komunalnych oraz z rolnictwa w latach 2013-2015
Ocena spełniania wymagań
Nazwa JCWP
Kod JCWP
Kod ppk
Nazwa PPK
Eutrofizacja
Eutrofizacja
ze źródeł
rolnicza
komunalnych
Kamianka z dopływami
PLRW200017266569
PL01S0801_1360
Kamianka – ujście Turna Mała
N
-
Leśna do Przewłoki
PLRW2000232665249
PL01S0801_1358
Leśna – profil graniczny Topiło
N
-
Narewka od granicy państwa do Jelonki bez Jelonki
PLRW200024261253
PL01S0801_1369
Narewka – profil graniczny Białowieża
T
-
Narew od granicy państwa do wpływu do zb. Siemianówka PLRW200024261119
PL01S0801_1371
Narew – profil graniczny Babia Góra
T
-
Narew od zbiornika Siemianówka do Narewki
PLRW20001926119
PL01S0801_1353
Narew – Bondary
N
-
PLRW20002426199
PL01S0801_1344
Narew – Strękowa Góra
N
-
PLRW20002426199
PL01S0801_3314
Narew – Bokiny
T
-
Narew od Orlanki do Lizy
PLRW200019261539
PL01S0801_1364
Narew – Suraż
N
-
Świsłocz od Istoczanki wzdłuż granicy państwa
PLRW80001962591
PL07S0801_0084
Świsłocz – profil graniczny Bobrowniki
T
-
Krynka
PLRW80001762729
PL07S0801_0083
Krynka – profil graniczny Krynki
N
-
Łosośna od źródeł do granicy państwa
PLRW80001763271
PL07S0801_0081
Łosośna – Kowale
N
-
Biała
PLRW200017261449
PL01S0801_1359
Biała – ujście Hryniewicze Duże
N
-
Horodnianka
PLRW2000172615929
PL01S0801_1347
Horodnianka – ujście poniżej Choroszczy
N
-
PLRW20002426169
PL01S0801_1343
Supraśl – ujście Dzikie
T
-
PLRW20002426169
PL01S0801_1348
Supraśl – Nowodworce
T
-
Kamienna
PLRW2000172621589
PL01S0801_1318
Kamienna – ujście Stara Kamienna
T
-
Biała
PLRW2000172616899
PL01S0801_1381
Biała – ujście Nowe Aleksandrowo
N
-
Prosty Rów
PLRW2000172611318
PL01S0801_1389
Prosty Rów – Siemianówka
N
-
Cisówka
PLRW2000232611392
PL01S0801_1387
Cisówka – Cisówka
T
-
Łuplanka
PLRW2000172611398
PL01S0801_1388
Łuplanka – Bachury
T
-
Czarna
PLRW200017261669
PL01S0801_1329
Czarna – ujście Sochonie
T
-
Sokołda od źródeł do Jałówki, z Jałówką
PLRW20002326162369 PL01S0801_1362
Sokołda – Straż (powyżej ujścia Kamionki)
N
-
Supraśl od Dzierniakówki do Grzybówki
PLRW2000242616151
PL01S0801_1351
Supraśl – poniżej Gródka
N
-
Supraśl od źródeł do Dzierniakówki
PLRW200023261614
PL01S0801_3442
Supraśl – powyżej Gródka
N
-
Supraśl od Grzybówki do Pilnicy
PLRW200024261655
PL01S0801_3444
Supraśl – powyżej Supraśla
T
-
Słoja od Starzynki do ujścia
PLRW2000242616189
PL01S0801_1342
Słoja – ujście Kondycja
T
-
PLRW200002611399
PL01S0802_0644
zb. Siemianówka – basen wschodni
N
-
PLRW200002611399
PL01S0802_0643
zb. Siemianówka – basen główny
N
-
Płoska
PLRW200017261649
PL01S0801_1372
Płoska – ujście Kołodno
T
-
Nereśl od Rumejki do ujścia
PLRW200024261899
PL01S0801_1326
Nereśl – Łaziuki
T
-
Jaskrzanka
PLRW200017261749
PL01S0801_1325
Jaskranka – Góra Ruda
N
-
Awissa
PLRW20001726157499 PL01S0801_1332
Awissa – Płonka Kościelna
N
N
Awissa
PLRW20001726157499 PL01S0801_XXXX
Awissa – profil a
-
N
Awissa
PLRW20001726157499 PL01S0801_XXXX
Awissa – profil b
-
N
Kropiwna
PLRW200023262152
PL01S0801_2074
Kropiwna – ujście Ostrowo
N
-
Czaplinianka
PLRW200017261589
PL01S0801_2064
Czaplinianka – ujście
T
-
Liza
PLRW200017261549
PL01S0801_2070
Liza – ujście
N
N
Liza
PLRW200017261549
PL01S0801_XXXX
Liza – profil a
-
N
Liza
PLRW200017261549
PL01S0801_XXXX
Liza – profil b
-
N
Strabelka
PLRW200017261529
PL01S0801_2072
Strabelka – ujście
T
-
Turośnianka
PLRW20001726157699 PL01S0801_2073
Turośnianka – ujście
N
-
Nereśl od źródeł do Rumejki
PLRW200017261889
PL01S0801_2068
Nereśl – do Rumejki (most)
N
-
Orlanka od Orlej do ujścia
PLRW20001926149
PL01S0801_1356
Orlanka – Chraboły
N
-
Brzozówka od Popiołówki do Olszanki bez Olszanki z Kumiałką od Kamionki
PLRW200019262479
PL01S0801_1363
Brzozówka – Karpowicze
N
Nurzec od źródeł do Nurczyka
PLRW200023266619
PL01S0801_3443
Nurzec – powyżej Nurca
N
-
Biebrza od Ełku do ujścia
PLRW200024262999
PL01S0801_1340
Biebrza – Burzyn Rutkowskie
T
-
Biebrza od Hordonianki do Ełku bez Ełku
PLRW20002426279
PL01S0801_1321
Biebrza – Osowiec
T
-
Brok do Siennicy
PLRW2000172667649
PL01S0801_3823
Brok – Brzóski Falki
-
N
-
Brok do Siennicy
PLRW2000172667649
PL01S0801_3822
Brok – Michałki
-
N
Brok do Siennicy
PLRW2000172667649
PL01S0801_1355
Brok – Ołdaki
N
N
Brok do Siennicy
PLRW2000172667649
PL01S0801_3425
Brok – powyżej Czyżewa
N
N
Czarna Struga
PLRW20001726276
PL01S0801_1322
Czarna Struga – Goniądz
N
-
Dopływ z Rzadkowa
PLRW20001726352
PL01S0801_1309
Dopływ z Rzadkowa – Piątnica
N
-
Dopływ z Tarnowa
PLRW2000172651669
PL01S0801_3432
Dopływ z Tarnowa – Podosie
T
-
Dopływ z Trojanowa
PLRW2000172666754
PL01S0801_3757
Dopływ z Trojanowa – Gródek
-
N
Ełk od wypływu z jeziora Ełckiego do ujścia
PLRW2000192628999
PL01S0801_1368
Ełk – Osowiec
N
-
105
Ocena spełniania wymagań
Nazwa JCWP
Kod JCWP
Kod ppk
Nazwa PPK
Eutrofizacja
Eutrofizacja
ze źródeł
rolnicza
komunalnych
Gać od Jabłonki do ujścia
PLRW20002426349
PL01S0801_1352
Gać – ujście
N
-
Jabłonka
PLRW200017263429
PL01S0801_1310
Jabłonka – Konopki Koziki
N
N
Jabłonka
PLRW200017263429
PL01S0801_3825
Jabłonka – Wola Zambrowska
-
N
Jedwabianka
PLRW200017263129
PL01S0801_3420
Jedwabianka – Kramkowo
N
-
Klimaszewnica
PLRW20002326292
PL01S0801_3428
Klimaszewnica – Klimaszewnica
N
-
Kosódka
PLRW200017262949
PL01S0801_1323
Kosódka – Dobarz
T
-
Krzywa Noga
PLRW200017265129
PL01S0801_3422
Krzywa Noga – Sławiec
N
-
Lepacka Struga
PLR200017263949
PL01S0801_1327
Lepacka Struga – Szablak
N
-
Łabna
PLRW2000172649869
PL01S0801_1370
Łabna – Pastorczyk
N
-
Łojewek od dopływu w Olszynach do ujścia
PLR200019263299
PL01S0801_1331
Łojewek – Bronowo
T
-
Łomżyczka
PLRW20001726369
PL01S0801_1346
Łomżyczka – ujście
N
-
Matlak
PLRW2000172629689
PL01S0801_3419
Matlak – Radziłów
N
-
PLRW2000172666669
PL01S0801_3784
Mianka – Rzepki Nowe
-
N
N
PLRW2000172666669
PL01S0801_3824
Mianka – Średnica Jakubowięta
-
Narew od Biebrzy do Pisy
PLRW20002126399
PL01S0801_2295
Narew – Nowogród (powyżej ujścia Pisy)
T
-
PLRW20001926669
PL01S0801_3427
Nurzec – Kuczyn
T
N
PLRW20001926669
PL01S0801_1336
Nurzec – Tworkowice
T
T
Nurzec od Nurczyka do Siennicy
PLRW200024266673
PL01S0801_3430
Nurzec – Wyszonki-Blonie
T
-
Pisa od Turośli do ujścia ze Skrodą od Dierzbi
PLRW20001926499
PL01S0801_1361
Pisa – Morgowniki (ujście)
T
-
Pisa od wypływu z jeziora Roś do Turośli
PLRW20001926489
PL01S0801_3426
Pisa – Ptaki
N
Pełchówka
PLRW200017266689
PL01S0801_3424
Pełchówka – Wojtkowice Stare
N
Ruź od dopływu spod Dąbek do ujścia
PLRW200019265169
PL01S0801_2069
Ruź – ujście
T
-
Siennica
PLRW2000172666749
PL01S0801_34323
Siennica – Koce Piskuły
N
N
Ślina od źródeł do Rokietnicy
PLRW2000172619449
PL01S0801_3431
Ślina – Stypułki-Święchy
N
N
Ślina od Rokietnicy do ujścia
PLRW2000192619499
PL01S0801_1345
Ślina – Wity
T
T
Wissa od dopływu w Wąsoszu do ujścia
PLRW2000242629699
PL01S0801_3429
Wissa – Czachy
T
-
Wissa od źródeł do dopływu w Wąsoszu z dopływem
w Wąsoszu
PLRW2000172629669
PL01S0801_3418
Wissa – Wąsosz
N
-
Biebrza od źródeł do Kropiwnej
PLRW200023262151
PL01S0801_3433
Biebrza – Stary Rogożyn
N
-
PL01S0801_1338
Biebrza – Lipsk
T
-
Biebrza od Kropiwnej do Hordonianki
PLRW200024262179
PL01S0801_3434
Biebrza – Ostrowie Biebrzańskie
T
-
Lebiedzianka
PLRW200023262169
PL01S0801_3253
Lebiedzianka – Krasnybór
T
-
Netta (Rospuda) do wypływu z jeziora Bolesty
PLRW2000252622379
PL01S0801_3436
Netta (Rospuda) – Kotowina
T
-
Czerwonka
PLRW20001826223569 PL01S0801_3437
Czerwonka – Stara Kamionka
T
-
Netta (Rospuda) od wypływu z jez. Bolesty do wypływu
z jez. Necko ze Szczeberką od Blizny
PLRW200020262279
PL01S0801_1315
Netta (Rospuda) – uroczysko Kozia Szyja
T
-
Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego do jeziora
PLRW200002622749
Necko z jez. Studzienicznym i Białym Augustowskim
PL01S0801_3440
Kanał Augustowski – Klonownica
T
-
Zelwianka
PLRW2000182622729
PL01S0802_0601
Zalewianka – Mazurki
T
-
Turówka
PLRW20001826229829 PL01S0801_1337
Turówka – Białobrzegi
N
-
PL01S0801_3030
Netta – las Białobtrzegi
N
-
PL01S0801_2296
Netta – Jaziewo
N
-
N
Netta (Rospuda) od wypływu z jez. Necko do połączenia
z Kanałem Augustowskim bez jez. Sajno
PLRW200002622989
Bargłówka
PLRW20001726229869 PL01S0801_3435
Bargłówka – Kolonia Tajenko
N
-
Netta (Rospuda) od wypływu z jez. Necko do połaczenia
z Kanałem Augustowskim bez jez. Sajno
PLRW200002622989
PL01S0801_1385
Netta – Polkowo-Zwierzyniec
T
-
Jegrznia (Lega) od wpływu do jez. Selmęt Wielki
do wypływu z jez. Dręstwo
PLRW2000252626939
PL01S0802_0640
Jegrznia – Rybczyzna
(dopływ A21 do jez. Dręstwo)
T
-
Szeszupa od Potopki do granicy państwa
PLRW8000206851
PL07S0801_0071
Szeszupa – wodowskaz Poszeszupie
T
-
Szelmentka do granicy państwa
PLRW8000256867
PL07S0801_0072
Szelmentka – Kupowo (Smolnica)
T
-
Hołnianka do granicy państwa
PLRW80002566255
PL07S0801_0085
Hołnianka – Hołny Wolmera
T
-
PL07S0801_3030
Marycha – Posejny
T
-
Marycha – Aleksiejówka
(dopływ A21 do jez. Pomorze)
N
-
Marycha od Marychny do dopływu z jez. Zelwa
PLRW80002564872
PL07S0802_0019
PL07S0801_0078
Marycha – wodowskaz Zelwa
T
-
Marycha od dopł. z jeziora Zelwy do granicy państwa
PLRW80002064875
PL07S0801_0086
Marycha – Stanowisko
T
-
PL07S0801_3026
Czarna Hańcza – Bród Stary
T
-
PL07S0801_0077
Czarna Hańcza – wodowskaz Sobolewo
T
-
T
-
Czarna Hańcza od wypływu z jeziora Hańcza do jeziora
Wigry
PLRW8000186419
Piertanka z jez. Krzywe Wigierskie, Pierty
PLRW80001864349
PL07S0802_0060
Piertanka – Tartak
(dopływ B22 do jez. Wigry z jez. Pierty)
Czarna Hańcza od jez. Wigry do Gremzdówki włącznie
PLRW80002564549
PL07S0801_0074
Czarna Hańcza – Wysoki Most
T
-
Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa
PLRW80002064739
PL07S0801_0080
Czarna Hańcza – śluza Kudrynki
T
-
Szlamica do wypływu z jez. Szlamy
PLRW80001864883
PL07S0801_0088
Szlamica – Muły
T
-
Wołkuszanka
PLRW80001764749
PL07S0801_3029
Wołkuszanka – Wołkusz
T
-
PL07S0801_0079
Kanał Augustowski – śluza Sosnówka
T
-
Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego i Serwianki
PLRW800006469
do połaczenia z Czarna hańczą z jez. Mikaszewo
Uwagi: T – eutrofizacja występuje; N – eutrofizacja nie występuje; „–” nie podlega ocenie
106
Załącznik 4
Ocena eutrofizacji jezior w latach 2010-2015
Lp.
Nazwa jeziora
Eutrofizacja
1
Białe Augustowskie
NIE
2
Białe k/Białogóry (Białowierśnie)
NIE
3
Blizno
NIE
4
Boczne k/Przerośli
NIE
5
Busznica
NIE
6
Długie Augustowskie (Kalejty)
NIE
7
Długie Wigierskie
NIE
8
Dręstwo (Dreństwo)
NIE
9
Gaładuś
NIE
10
Garbaś
NIE
11
Gremzdel
TAK
12
Hańcza
NIE
13
Jemieliste
TAK
14
Kolno
NIE
15
Krzywe Filipowskie
NIE
16
Miałkie (Płaskie)
NIE
17
Necko
NIE
18
Pierty
NIE
19
Płaskie koło Rygola
NIE
20
Pomorze
NIE
21
Rajgrodzkie
TAK
22
Rospuda Filipowska
TAK
23
Sajno
NIE
24
Sumowo Bakałarzewskie
TAK
25
Szelment Mały
NIE
26
Szelment Wielki
NIE
27
Wigry
TAK
28
Wiłkokuk
NIE
29
Wiżajny
TAK
30
Zelwa
NIE
Legenda: TAK – eutrofizacja występuje; NIE – eutrofizacja nie występuje
107
Załącznik 5
Tabela 1. Wykaz czynnych instalacji do składowania odpadów innych niż niebezpieczne
i obojętne w województwie podlaskim (źródło: WIOŚ – stan na 31.12.2015 r.)
Powiat
Miasta
Białystok
Nazwa instalacji
Centrum Innowacyjnej Gospodarki
Odpadami
bielski
hajnowski
moniecki
siemiatycki
sokólski
Miasta Łomża
łomżyński
grajewski
zambrowski
Składowisko Odpadów Komunalnych
w Studziankach
w Odnodze
w Uhowie
Składowisko odpadów paleniskowych
Elektrociepłowni Białystok S.A. w Sowlanach
(składowisko przemysłowe)
we wsi Augustowo
w Brańsku
PUK Sp. z o.o. Zakład Zagospodarowania
Odpadów w Poryjewie
w Narwi
w Olchówce
brak
w Siemiatyczach
w Drohiczynie
w Sidrze
Landfill Pure Home Sp. z o.o., S.K. – ZZO
w Karczach
brak
Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania
Odpadów w Czartorii
w Ratowie Piotrowie
w Korytkach Borowych
Zakład Zagospodarowania Odpadów
w Koszarówce
Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania
Odpadów w Czerwonym Borze
wysokomazowiecki
w Gołaszach Puszczy
Miasta
Suwałki
brak
suwalski
augustowski
sejneński
Współrzędne N
Współrzędne E
Status instalacji
53 04 44
23 0 12,5
Czynne RIPOK
53 14 22,7
23 16 34,8
Czynne RIPOK
53 14 20
23 14 40
52 57 28,1
23 41 18,6
53 44 12,5
23 23 58
Sowlany
16-030 Supraśl
53 09 17,1
23 14 34,5
Augustowo
17-100 Bielsk Podlaski
52 46 27,8
23 07 41,7
17-120 Brańsk
52 44 50,5
22 50 15,6
17-200 Hajnówka
52 42 26,7
23 32 46,9
17-210 Narew
52 53 21,7
23 29 18,7
Olchówka
17-220 Narewka
52 51 20
23 49 35,2
Roszosze
17-300 Siemiatycze
52 24 42
22 50 30
17-312 Drohiczyn
52 24 20,2
22 39 43,5
16-124 Sidra
53 33 11,6
23 26 55,5
16-100 Sokółka
53 26 29,3
23 31 58
52 11 14,5
21 47 04,2
53 03 41,5
22 00 4,6
53 16 45,4
22 15 41,6
53 37 01
22 29 71
Czynne RIPOK
52 57 23,16
22 06 52,92
Czynne RIPOK
52 57 22,3
22 29 15,6
zastępcze (do zamknięcia
najpóźniej do końca 2017 r.)
54 03 58
22 53 34
brak
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów
Komunalnych w Hryniewiczach
białostocki
Adres
Zakład Unieszkodliwiania
Odpadów Komunalnych
w Zielonem Kamedulskim
brak
brak
Hryniewicze
16-061 Juchnowiec
Kościelny
Studzianki,
ul. Spółdzielcza 36
16-010 Wasilków
Studzianki
16-010 Wasilków
Odnoga
16-050 Michałowo
Uhowo
18-100 Łapy
Czartoria
18-413 Miastkowo
Ratowo Piotrowo
18-411 Śniadowo
Korytki Borowe
18-420 Jedwabne
Koszarówka
19-200 Grajewo
Czerwony Bór
18-300 Zambrów
Gołasze Puszcza
18-200 Wysokie
Mazowieckie
ul. Buczka 150 A
16-400 Suwałki
zastępcza
do eksploatacji
najpóźniej do końca 2017r.)
Czynne RIPOK
Instalacja wstrzymana
decyzją PWIOŚ, znak:
WI.7062.181.2015.AC
z dnia 06.08.2015 r.
Czynne RIPOK
Czynne RIPOK
108
Załącznik 5
Tabela 2. Klasyfikacja wód w piezometrach przy składowiskach odpadów
(eksploatowanych i nieeksploatowanych) w województwie podlaskim w 2015 roku
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Powiat
augustowski
białostocki
bielski
grajewski
hajnowski
kolneński
łomżyński
moniecki
sejneński
Gmina
Augustów
Bargłów Kościelny
Lipsk
Gródek
Juchnowiec
Łapy
Michałowo
Supraśl
Suraż
Tykocin
Wasilków
Zabłudów
Bielsk Podlaski
Brańsk m.
Brańsk
Wyszki
Grajewo
Radziłów
Rajgród
Szczuczyn
Wąsosz
Białowieża
Czeremcha
Czyże
Dubicze Cerkiewne
Hajnówka
Hajnówka m.
Hajnówka
Kleszczele
Narew
Narewka
Grabowo
Kolno
Stawiski
Turośl
Jedwabne
Miastkowo
Miastkowo
Nowogród
Piątnica
Śniadowo
Wizna
Zbójna
Jasionówka
Jaświły
Knyszyn
Krypno
Mońki
Puńsk
Sejny
Lokalizacja
Augustów
Kroszówka
Lipsk
Gródek
ZUOK Hryniewicze (RIPOK)
Uhowo
Odnoga
Sowlany
Suraż
Tykocin
Studzianki
Zabłudów
Augustowo
Brańsk
Domanowo
Szpaki
ZZO Koszarówka (RIPOK)
Radziłów
Wojdy
Szczuczyn
Komosewo
Stoczek
Czeremcha
Czyże
Dubicze
Nowosady
Poryjewo
Stare Berezowo
Kleszczele
Narew
Olchówka
Grabowo
Kolno
Stawiski
Turośl
Korytki Borowe
Czartoria
ZPiUO Czartoria (RIPOK)
Nowogród
Piątnica
Ratowo Piotrowo
Małachowo
Pianki
Jasionówka
Jaświły
Knyszyn
Zastocze
Świerzbienie
Szołtany
Konstantynówka
Status
C – czynne, Z – zamknięte
(stan na 31.12.2015 r.)
Ilość
piezometrów
Klasa wód podziemnych
w piezometrach
2015 r.
Z
Z
Z
Z
C
Zastępcze
Zastępcze
C
Z
Z
Zastępcze
do zamknięcia
Zastępcze
Zastępcze
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
do zamknięcia
Z
Zastępcze
Zastępcze
Z
Z
Z
Z
Zastępcze
Z
C
Z
Z
Zastępcze
Z
Z
Z
Z
Z
Zastępcze
Z
Z
Z
3
4
3
3
4
4
3
6
3
2
3
3
3
3
3
3
5
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
2
3
3
3
3
4
4
3
2
3
3
3
3
3
3
2
3
2
2
V,V,V
I,II,I,I
III,III,III
IV,I,V
V,IV,V,V
bmp,V,V,II
IV,IV,II
IV,V,I,I,I,III
III,V,I
II,II
IV,V,V
brak danych
V,V,V
III,II,IV
I,IV,IV
III,IV,III
I,I,I,I,I
II,I,II
I,V,IV
I,II,II
I,I,II
brak danych
II,V,IV
IV,V,V
II,II,III
IV,IV,V
V,V,V
II,II,II
V,V,V
II,bmp,bmp
bmp,II,II
I,I
V,V,V
V,V,V
II,II,V
brak danych
V,V,V,II
I,II,I,I
IV,IV,II
brak danych
V,III,bmp
I,II,II
II,I,I
I,II,I
V,IV,IV
brak danych
V,II
V,IV,IV
I,II
III,IV
109
Lp.
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
Powiat
siemiatycki
sokólski
m. Suwałki
suwalski
wysokomazowiecki
zambrowski
Gmina
Drohiczyn
Dziadkowice
Grodzisk
Nurzec - Stacja
Siemiatycze
Siemiatycze
Dąbrowa Białostocka
Janów
Korycin
Krynki
Kuźnica
Nowy Dwór
Sidra
Sokółka
Suchowola
Suchowola
Suwałki
Suwałki
Bakałarzewo
Filipów
Raczki
Rutka-Tartak
Szypliszki
Wiżajny
Ciechanowiec
Czyżew
Klukowo
Kulesze Kościelne
Sokoły
Szepietowo
Wysokie Mazowieckie
Zambrowski Związek
Gmin
Lokalizacja
Drohiczyn
Dziadkowice
Drochlin
Żerczyce
Siemiatycze
Kułygi
Dąbrowa Białostocka
Janów
Korycin
Ozierskie
Cimanie
Nowy Dwór
Sidra
Karcze
Poświętne
Suchowola
ul. Staniszewskiego
ZUOK Suwałki (RIPOK)
Czerwonka
Filipów
Ludwinowo
Baranowo
Szypliszki
Wiżajny
Nowodwory
Czyżew Siedliska
Żabiniec
Czarnowo Biki
Racibory Nowe
Dąbrówka Kościelna
Gołasze Puszcza
ZPiUO Czerwony Bór (RIPOK)
Uwagi:
bmp
RIPOK
ZPiUO
ZZO
dobry stan wód
słaby stan wód
zróżnicowana jakość wody w poszczególnych piezometrach
brak możliwości poboru
Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych
Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów
Zakład Zagospodarowania Odpadów
Status
C – czynne, Z – zamknięte
(stan na 31.12.2015 r.)
Ilość
piezometrów
Klasa wód podziemnych
w piezometrach
2015 r.
Zastępcze
Z
Z
Z
Zastępcze
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Zastępcze
Z
Z
Z
Z
C
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Zastępcze
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
6
3
3
5
4
3
3
3
3
3
2
3
3
3
2
3
3
3
brak danych
brak danych
IV,V,IV
II,I,I
V,IV,IV
V,V,V
III,II,IV
V,V,V
V,V,V
I,V,IV
I,II,II
II,II,II
I,II,I
V,II,IV,IV,II,II
III,III,bmp
III,III,V
II,IV,V,II,III
I,II,V,I
II,II,bmp
bmp,IV,IV
IV,II,II
III,III,III
bmp
bmp
V,V,V
IV,IV,V
II,IV,II
I,I
IV,V,I
V,V,III
V,V,V
C
4
II,I,I,I
110
Załącznik 6
Tabela 1. Wyniki badań długookresowych hałasu komunikacyjnego w latach 2013–2015
Dane identyfikujące punkt i obszar,
na którym dokonywano pomiarów
Przekroczenia
dopuszczalnej wartości
wskaźnika oceny hałasu
Lp.
Nazwa punktu
1a
1b
1c
1d
1e
1f
2a
2b
2c
2d
2e
2f
3a
3b
3c
3d
3e
3f
4a
4b
4c
4d
4e
4f
5a
5b
5c
5d
5e
5f
6a
6b
6c
6d
6e
6f
7a
7b
7c
7d
7e
7f
8a
8b
8c
8d
8e
8f
9a
9b
9c
9d
9e
9f
Współrzędne
Suchowola
ul. Białostocka
N 53o34’22,7”
E 23o06’17,6”
Augustów
ul. Chreptowicza
N 53o50’12,5”
E 22o58’35,8”
Łomża
ul. Wojska
Polskiego 31
N 53o10’46,1”
E 22o04’00,4”
Hajnówka
ul. Białostocka 9
N 52o45’17,1”
E 23o35’01,2”
Sokółka,
ul. Białostocka 69
N 53o24’09,6”
E 23o29’18,9”
Czarna Białostocka, N 53o18’02,7”
E 23o18’11,9”
ul. Białostocka 52
Siemiatycze,
ul. 11 Listopada 44
N 52o25’02,0”
E 22o52’05,8”
Supraśl,
ul. Białostocka
N 53o12’34,7”
E 23o19’58,8”
Łomża,
ul. Wojska
Polskiego 31
N 53o10’44,9”
E 22o04’01,1”
Data pomiaru
17-18.05.2013
18-19.06.2013
24-25.06.2013
17-18.10.2013
18-19.10.2013
29-30.10.2013
12-13.06.2013
22-23.06.2013
26-27.06.2013
08-09.10.2013
16-17.10.2013
19-20.10.2013
15-16.06.2013
18-19.06.2013
20-21.06.2013
23-24.10.2013
24-25.10.2013
16-17.11.2013
20-21.06.2013
21-22.06.2013
26-27.06.2013
05-06.11.2013
13-14.11.2013
29-30.11.2013
24-25.04.2014
23-24.05.2014
17-18.06.2014
07-08.10.2014
15-16.10.2014
25-26.10.2014
10-11.04.2014
03-04.06.2014
20-21.06.2014
09-10.09.2014
26-27.09.2014
01-02.10.2014
17-18.04.2014
30-31.05.2014
11-12.06.2014
16-17.09.2014
23-24.09.2014
22-23.11.2014
7-8.05.2015
19-20.05.2015
12-13.06.2015
17-18.09.2015
5-6.10.2015
13-14.11.2015
16-17.06.2015
17-18.06.2015
20-21.06.2015
6-7.10.2015
29-30.10.2015
5-6.12.2015
LDWN [dB]
LN [dB]
78,0
71,1
73,9
67,2
72,4
65,0
64,8
54,6
73,0
66,0
73,3
66,1
73,0
65,3
63,7
42,9
72,8
65,6
LAeq,D [dB]
(600-1800)
LAeq,W [dB]
(1800-2200)
LAeq,N [dB]
(2200-600)
70,9
71,3
69,8
73,9
71,3
72,8
68,5
67,5
68,3
69,2
69,2
68,9
68,8
68,7
68,8
68,7
70,2
68,5
64,0
64,7
63,5
64,8
64,3
62,9
69,4
68,5
69,2
69,3
69,4
68,8
70,4
69,8
69,4
69,6
69,0
69,6
69,8
69,9
68,7
70,5
69,4
70,9
62,9
62,9
64,2
68,3
65,3
62,4
68,4
68,6
67,5
69,4
69,9
67,8
72,2
72,4
71,9
74,5
74,3
74,0
68,1
67,9
68,6
68,8
68,8
68,0
68,1
67,7
68,5
67,9
67,6
67,8
61,7
61,3
62,0
61,5
62,5
61,2
66,1
66,0
68,0
66,5
66,6
66,1
66,6
67,3
67,1
68,3
68,7
68,9
68,4
69,1
67,8
69,7
66,3
67,5
60,2
60,7
62,3
61,9
62,2
60,8
68,3
68,4
67,1
68,7
69,0
66,0
71,5
67,3
70,6
70,4
72,4
72,8
67,4
66,4
67,5
67,2
68,1
66,2
63,9
65,7
66,1
65,2
64,6
64,2
54,5
54,5
55,4
53,5
55,5
54,4
66,2
65,1
64,6
64,8
67,6
65,1
66,2
66,7
65,2
65,3
65,1
67,7
63,4
64,8
65,2
67,3
66,0
63,7
41,5
43,3
42,1
43,9
44,7
40,4
66,5
66,9
63,8
65,7
66,3
62,8
LDWN [dB]
LN [dB]
14,0
12,1
5,9
8,2
4,4
6,0
0,8
-
5,0
7,0
5,3
7,1
5,0
6,3
-
-
4,8
6,6
111
Dane identyfikujące punkt i obszar,
na którym dokonywano pomiarów
Przekroczenia
dopuszczalnej wartości
wskaźnika oceny hałasu
Lp.
Nazwa punktu
10a
10b
10c
10d
10e
10f
11a
11b
11c
11d
11e
11f
Współrzędne
Grajewo,
ul. Kopernika
N 53o38’54,0”
E 22o27’39,6”
Suwałki,
ul. Utrata 2
N 54o06’21,9”
E 22o56’11,8”
Data pomiaru
10-11.06.2015
11-12.06.2015
13-14.06.2015
13-14.10.2015
14-15.10.2015
17-18.10.2015
11-12.05.2015
29-30.05.2015
1-2.06.2015
7-8.10.2015
4-5.11.2015
28-29.11.2015
LDWN [dB]
LN [dB]
73,1
65,8
74,5
67,2
LAeq,D [dB]
(600-1800)
LAeq,W [dB]
(1800-2200)
LAeq,N [dB]
(2200-600)
69,5
69,4
69,2
68,6
68,6
69,3
70,4
70,2
68,8
70,5
71,5
70,4
69,4
69,8
68,7
67,7
68,2
69,0
70,5
70,3
70,6
69,1
70,1
69,1
67,0
67,2
65,6
64,5
65,3
64,3
67,2
67,6
67,1
66,9
67,0
67,0
LDWN [dB]
LN [dB]
5,1
6,8
6,5
8,2
Tabela 2. Wyniki badań krótkookresowych hałasu komunikacyjnego w latach 2013–2015
Dane identyfikujące punkt i obszar, na którym dokonywano pomiarów
Lp.
Nazwa punktu
1
Wasilków, ul. Grodzieńska 15
2
Zambrów, Al. Wojska Polskiego 27A
3
Czyżew, ul. Nurska 13
4
Białystok, ul. Towarowa 12
5
Raczki, ul. 1 Maja 32a
6
Grabówka, ul. Szosa Baranowicka 55a
7
Zabłudów, ul. Białostocka 57
8
Mońki, ul. Białostocka 63
9
Tykocin, ul. Złota 1
10
Szypliszki, ul. Suwalska 7
11
Ciechanowiec, ul. Kościelna 2
12
Stawiski, ul. Łomżyńska 20
13
Śniadowo, ul. Szosowa 16
14
Knyszyn, ul. Obozowa
15
Korycin, ul. Białostocka 21
16
Kleosin, ul. Zambrowska 24
17
Szczuczyn, ul. Kilińskiego
18
Bargłów Kościelny, ul. Augustowska 35
19
Augustów, ul. Chreptowicza 13
20
Rajgród, ul. Warszawska 1
Współrzędne
N 53o12’06,0”
E 023o12’29,7”
N 52o58’28,4”
E 022o14’41,5”
N 52o47’45,3”
E 022o18’49,9”
N 53o08’14,4”
E 023o11’22,3”
N 53o59’08,7”
E 022o47’16,7”
N 53o07’31,4”
E 023o15’25,4”
N 53o01’04,7”
E 023o19’42,8”
N 53o24’01,0”
E 022o48’02,6”
N 53o12’26,5”
E 022o46’16,8”
N 54o15’00,9”
E 023o04’26,4”
N 52o40’48,6”
E 022o30’10,9”
N 53o22’37,4”
E 022o09’22,2”
N 53o02’20,3”
E 021o59’05,6”
N 53o18’35,8”
E 022o54’45,5”
N 53o26’36,6”
E 023o05’39,9”
N 53o05’44,4”
E 023o07’21,5”
N 53o34’01,0”
E 022o17’00,6”
N 53o46’11,41”
E 022o48’54,3”
N 53o50’12,5”
E 022o58’35,8”
N 53o43’37,9”
E 022o40’58,7”
Wyniki pomiarów
krótkookresowych
Przekroczenia dopuszczalnej
wartości wskaźnika oceny hałasu
LAeq,D [dB]
(600-2200)
LAeq,N [dB]
(2200-600)
LAeq,D [dB]
(600-2200)
LAeq,N [dB] (2200-600)
29-30.08.2013
65,9
57,7
4,9
1,7
29-30.10.2013
56,7
60,5
0,7
4,5
10-11.10.2013
66,2
61,6
5,2
5,6
08-09.08.2013
71,0
58,0
6,0
2,0
14-15.11.2013
65,9
58,8
4,9
2,8
30-31.07.2013
67,7
61,6
6,7
5,9
07-08.08.2014
70,7
66,7
5,7
10,7
30-31.07.2014
66,8
63,4
1,8
7,4
13-14.08.2014
67,3
54,0
2,3
-
16-17.09.2014
72,7
69,7
7,7
13,7
09-10.10.2014
64,1
56,4
-
0,4
21-22.10.2014
61,3
53,4
-
-
04-05.09.2014
69,7
65,8
4,7
9,8
30.06-1.07.2015
66,7
60,4
1,7
4,4
3-4.09.2015
69,4
67,5
4,4
11,5
12-13.10.2015
71,9
63,1
6,9
7,1
28-29.07.2015
71,2
67,4
6,2
11,4
23-24.11.2015
60,5
51,3
-
-
13-14.08.2015
65,1
59,9
0,1
3,9
8-9.12.2015
69,7
66,3
8,7
10,3
Data pomiaru
112
Załącznik 7
Tabela 1. Wyniki pomiarów monitoringu pól elektromagnetycznych na terenie województwa
podlaskiego w 2013 roku
Lp
Miejscowość
Powiat
Lokalizacja punktu
1
Białystok
M. Białystok
2
Białystok
M. Białystok
3
Białystok
M. Białystok
4
Białystok
M. Białystok
5
Białystok
M. Białystok
6
Łomża
M. Łomża
7
Łomża
M. Łomża
8
Łomża
M. Łomża
9
Łomża
M. Łomża
10 Łomża
M. Łomża
11 Suwałki
M. Suwałki
12 Suwałki
M. Suwałki
13 Suwałki
M. Suwałki
14 Suwałki
M. Suwałki
15 Suwałki
M. Suwałki
16 Supraśl
białostocki
17 Zabłudów
białostocki
18 Choroszcz
białostocki
19 Michałowo
białostocki
20 Suraż
białostocki
21 Siemiatycze
siemiatycki
22 Drohiczyn
siemiatycki
23 Zambrów
zambrowski
24 Hajnówka
hajnowski
25 Szepietowo
wysokomazowiecki
centrum miejscowości
26 Szczuczyn
grajewski
27 Goniądz
moniecki
28 Krynki
sokólski
29 Sokółka
sokólski
30 Suchowola
sokólski
ul. Goniądzka 21
Osiedle Piasta II
ul. Warszawska 77
Osiedle Bema
ul. gen. J. Bema 89D
Osiedle Młodych
ul. Gruntowa 6B
Osiedle Kawaleryjskie
ul. Zachodnia 2b
Osiedle Wysoki Stoczek
ul. Studzienna 9
Osiedle Jantar
ul. Broniewskiego/Spółdzielcza
Osiedle Słoneczne
ul. 3 maja 2
Osiedle Konstytucji
ul. Niemcewicza / Śniadeckiego 3
Osiedle Staszica
ul. Staszica 21/ Strojna
Osiedle Młodych
ul. Szeroka 1/ Partyzantów
Osiedle Staszica
ul. Staszica 3/ Bakałarzewska
Osiedle Klasztorna
ul. Spacerowa 1
Osiedle Daszyńskiego
ul. Daszyńskiego 27
Osiedle I
ul. Gałaja/ Hamerszmita
Osiedle Polna
ul. Bielickiego/Żniwna 4
centrum miejscowości przy
Kościele
ul. Rynek 2 (park)
ul. Rynek 11 Listopada 9
ul. Plac 11 Listopada
park
ul. Ogrodowa (ZUS)
ul. Plac Kościuszki/ Kościelna
ul. Białostocka 22a
ul. 3 maja 44/ Parkowa 2
ul. Plac 11 listopada
ul. 11 Listopada/ gen. Bema
Współrzędne
punktu
N 53°07’44,7’’
E 23°10’50,6’’
N 53°7’14,3”
E 23°6’3,4”
N 53°08’05,5’’
E 23°07’26,3’’
N 53°06’49,3’’
E 23°08’21,1’’
N 53°08’40,0’’
E 23°06’59,8’’
N 53°10’06,9’’
E 22°04’02,5’’
N 53°10’47,1’’
E 22°04’24,0’’
N 53°09’31,6’’
E 22°03’58,5’’
N 53°10’39,6’’
E 22°02’46,7’’
N 53°10’55,4’’
E 22°03’42,0’’
N 54°05’58,8’’
E 22°55’04,7’’
N 54°05’41,1’’
E 22°56’36,7’’
N 54°07’24,3’’
E 22°55’28,8’’
N 54°05’59,1’’
E 22°55’34,4’’
N 54°05’33,2’’
E 22°56’16,1’’
N 53°12’27,8’’
E 23°20’14,1’’
N 53°00’54,2’’
E 23°20’15,2’’
N 53°08’33,8’’
E 22°59’15,3’’
N 53°01’55,3’’
E 23°36’15,0’’
N 52°56’59,2’’
E 22°57’24,6’’
N 52°25’29,5’’
E 22°51’33,6’’
N 52°23’44,8’’
E 22°39’27,7’’
N 52°59’15,4’’
E 22°14’48,1’’
N 52°44’16,5’’
E 23°35’16,3’’
N 52°52’12,8’’
E 22°32’34,0’’
N 53°33’45,0’’
E 22°17’09,7’’
N 53°29’19,8’’
E 22°44’09,5’’
N 53°15’53,9’’
E 23°46’20,6’’
N 53°24’25,9’’
E 23°29’45,4’’
N 53°34’40,2’’
E 23°06’08,3’’
Średnia arytmetyczna
zmierzonych wartości
skutecznych [V/m]
Wartość
niepewności
pomiaru [Vm]
Procent wartości
dopuszczalnej
[%]
0,6
0,03
8,6
0,24
0,03
3,4
0,12
0,006
1,7
0,62
0,031
8,8
0,23
0,011
3,3
0,12
0,006
1,7
0,13
0,006
1,9
0,15
0,007
2,1
0,17
0,008
2,4
0,27
0,013
3,9
≤0,1
-
1,4
0,13
0,006
1,9
0,54
0,027
7,7
0,17
0,008
2,4
≤0,1
-
1,4
≤0,1
-
1,4
0,19
0,009
2,7
≤0,1
-
1,4
≤0,1
-
1,4
0,24
0,012
3,4
0,11
0,005
1,6
0,48
0,024
6,9
0,46
0,023
6,6
0,18
0,009
2,6
0,19
0,009
2,7
≤0,1
-
1,4
≤0,1
-
1,4
0,16
0,008
2,3
≤0,1
-
1,4
0,16
0,008
2,3
113
Lp
Miejscowość
Powiat
Lokalizacja punktu
parking przy Urzędzie Gminy
plac przy Kościele
31 Poświętne
białostocki
32 Perlejewo
siemiatycki
33 Czeremcha
hajnowski
34 Narewka
hajnowski
ul. Hajnowska (plac przy rzece)
35 Sokoły
wysokomazowiecki
36 Wizna
łomżyński
park przy Banku Spółdzielczym
37 Grabowo
kolneński
38 Wąsosz
grajewski
39 Jaświły
moniecki
40 Krypno
moniecki
centrum miejscowości Krypno 31
41 Janów
sokólski
42 Płaska
augustowski
43
Bargłów
Kościelny
augustowski
ul. Plac Rzędziana 18
ul. Plac 11 Listopada
Płaska 53d
ul. Augustowska 86
44 Jeleniewo
suwalski
45 Wiżajny
suwalski
Współrzędne
punktu
N 52°55’22,7’’
E 22°49’44,0’’
N 52°34’11,3’’
E 22°33’48,0’’
N 52°30’55,0’’
E 23°21’05,5’’
N 52°50’07,2’’
E 23°45’12,9’’
N 52°59’33,8’’
E 22°42’04,3’’
N 53°11’33,1’’
E 22°23’05,9’’
N 53°27’34,5’’
E 22°09’11,2’’
N 53°31’21,4’’
E 22°19’10,8’’
N 53°28’32,5’’
E 22°57’14,8’’
N 53°16’47,1’’
E 22°52’24,7’’
N 53°28’00,3’’
E 23°13’47,0’’
N 53°54’19,0’’
E 23°16’05,2’’
N 53°46’23,4’’
E 22°49’19,8’’
N 54°12’15,1’’
E 22°54’44,2’’
N 54°22’04,5’’
E 22°52’09,0’’
skutecznych [V/m]
Wartość
niepewności
pomiaru [Vm]
Procent wartości
dopuszczalnej
[%]
0,12
0,006
1,7
0,22
0,011
3,1
≤0,1
-
1,4
≤0,1
-
1,4
0,17
0,008
2,4
≤0,1
-
1,4
0,27
0,013
3,9
≤0,1
-
1,4
≤0,1
-
1,4
0,18
0,009
2,6
0,27
0,013
3,9
0,24
0,012
3,4
0,11
0,005
1,6
0,47
0,023
6,7
0,41
0,02
5,9
Lp
Miejscowość
Powiat
1
Białystok
M. Białystok
2
Białystok
M. Białystok
3
Białystok
M. Białystok
4
Białystok
M. Białystok
5
Białystok
M. Białystok
6
Łomża
M. Łomża
7
Łomża
M. Łomża
8
Łomża
M. Łomża
9
Łomża
M. Łomża
10 Łomża
M. Łomża
11 Suwałki
M. Suwałki
12 Suwałki
M. Suwałki
Lokalizacja punktu
Centrum
ul. Legionowa
Osiedle Przydworcowe
ul .Wyszyńskiego
Osiedle Piasta
ul. Mieszka I 8
Osiedle Sienkiewicza
ul. Jagienki
Osiedle Tysiąclecia
ul. Waszyngtona 23B
Osiedle Bohaterów Monte Cassino
ul. Boh. Monte Cassino 1
Osiedle Skarpa
ul. Górna 11
Osiedle Mazowieckie
ul. Księcia Janusza 6
Osiedle Łomżyca
Nowoprojektowana / Wesoła 75
Osiedle Medyk
ul. Kazańska 10
Śródmieście
ul. Noniewicza 2 / Korczaka
Osiedle I
ul. E. Plater 6A
Współrzędne
punktu
N 53°7’48,8”
E 23°9’35.6”
N 53°7’46,5”
E 23°8’31.8”
N 53°8’2,6”
E 23°11’17.1”
N 53° 8’ 25,5”
E 23°10’12.7”
N 53°7’28,9”
E 23°9’9,9”
N 53°10’32,2”
E 22°4’30.2”
N 53°10’19,5”
E 22°5’12.6”
N 53°9’43,5”
E 22°4’49.4”
N 53°10’25,3”
E 22°2’50.8”
N 53°09’36,3”
E 22°04’53,5”
N 54°6’15,2”
E 22°55’56,3”
N 54°6’9,1”
E 22°55’31,4”
skutecznych [V/m]
Wartość
niepewności
pomiaru [Vm]
Procent wartości
dopuszczalnej
[%]
≤ 0,2
-
-
0,47
± 0,023
6,7
≤ 0,2
-
-
0,63
± 0,0315
9,0
0,37
± 0,0185
5,3
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
0,63
± 0,0315
9,0
≤ 0,2
-
-
0,57
± 0,0285
8,1
114
Lp
Miejscowość
Powiat
13 Suwałki
M. Suwałki
14 Suwałki
M. Suwałki
15 Suwałki
M. Suwałki
16 Augustów
augustowski
17 Łapy
białostocki
18
Bielsk
Podlaski
bielski
Lokalizacja punktu
Osiedle II
ul. 1 maja 23
Osiedle Śródmieście
ul. Utrata 2
Osiedle Kolejowe
ul. Wileńska 9
Centrum
ul. Rynek Zygmunta Augusta
Centrum
ul. Sikorskiego / Matejki
Centrum
ul. Mickiewicza
Centrum
ul. A. Mickiewicza
19 Grajewo
grajewski
20 Hajnówka
hajnowski
Centrum
21 Kolno
kolneński
Centrum
ul. Plac Wolości
22 Nowogród
łomżyński
Park Miejski
23 Mońki
moniecki
ul. Niepodległości 2a/9
24 Sejny
sejneński
25 Siemiatycze
siemiatycki
26 Sokółka
sokólski
27
Wysokie
wysokoMazowieckie mazowiecki
28 Zambrów
ul. Piłsudskiego
przed Urzędem Miejskim
Centrum
ul. Wesoła
Plac Kilińskiego 21
Miejski Ośrodek Kultury
ul. Ludowa 19
zambrowski
ul. Białostocka 22A
białostocki
ul. Torowa 12
30 Stawiski
kolneński
Rynek, stacja paliw
31 Szypliszki
suwalski
Centrum
29
32
Czarna
Białostocka
Dobrzyniewo
białostocki
Kościelne
Centrum
33 Krasnopol
sejneński
Centrum
34 Sztabin
augustowski
Przy kościele
35 Radziłów
grajewski
Centrum
36 Mały Płock
kolneński
ul. Ks. Ciborowskiego 28
37 Miastkowo
łomżyński
Centrum
38 Rutki Kossaki zambrowski
wysokomazowiecki
Centrum
40 Boćki
bielski
ul. Plac Armii Krajowej 10
41 Dziadkowice
siemiatycki
Centrum
42 Białowieża
hajnowski
ul. Waszkiewicza
przy Urzędzie Gminy
białostocki
Centrum
44 Jasionówka
moniecki
Róg ulicy Kościelnej i ul. Rynek
45 Sidra
sokólski
Centrum
39
43
Kulesze
Kościelne
Centrum
Turośń
Kościelna
Współrzędne
punktu
N 54°5’55,2”
E 22°56’11.9”
N 54°6’18,3”
E 22°56’14.3”
N 54°6’27,8”
E 22°57’13.3”
N 53°50’40,4”
E 22°58’38,7”
N 52°59’10,9’’
E 22°52’27,0’’
N 52°46’05,5’’
E 23°11’29,0’’
N 53°39’4,8’’
E 22°27’19,1’’
N 52°44’14,4’’
E 23°35’25,5’’
N 53°24’27,6’’
E 21°56’4,1’’
N 53°13’41,9’’
E 21°52’45,1’’
N 53°24’14,1’’
E 22°47’60,0’’
N 54°06’25,3’’
E 23°20’53,8’’
N 52°25’39,9’’
E 22°51’33,5’’
N 53°24’20,2’’
E 23°29’41,2’’
N 52°54’53,8’’
E 22°30’40,0’’
N 52°59’16,6’’
E 22°14’47,8’’
N 53°18’3,3’’
E 23°17’10,1’’
N 53°22’50,8’’
E 22°9’16,9’’
N 54°15’8,3’’
E 23°4’28,2’’
N 53°11’31,0’’
E 23°02’20,9’’
N 54° 6’55,9’’
E 23°12’19,0’’
N 53°40’39,5’’
E 23°6’12,8’’
N 53°24’35,0’’
E 22°24’32,6’’
N 53°18’17,6’’
E 22°1’22,5’’
N 53°09’6,0’’
E 21°49’22,6’’
N 53°5’21,0’’
E 22°26’25,7’’
N 53°0’56,8’’
E 22°30’19,2’’
N 52°39’04,7’’
E 23°02’34,3’’
N 52°33’55,9’’
E 22°54’48,3’’
N 52°42’07,4’’
E 23°51’07,4’’
N 53°00’56,3’’
E 23°03’16,3’’
N 53°23’43,3’’
E 23°02’14,8’’
N 53°33’11,5’’
E 23°26’55,9’’
skutecznych [V/m]
Wartość
niepewności
pomiaru [Vm]
Procent wartości
dopuszczalnej
[%]
≤ 0,2
-
-
0,53
±0,0265
7,6
0,56
±0,028
8,0
0,89
± 0,0445
12,7
0,25
± 0,0125
3,6
0,38
± 0,019
5,4
≤ 0,2
-
-
0,31
± 0,0155
4,4
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
0,39
± 0,0195
5,6
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
0,43
± 0,0215
6,1
0,26
± 0,013
3,7
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
0,23
± 0,0115
3,3
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
0,23
± 0,0115
3,3
≤ 0,2
-
-
≤ 0,2
-
-
115
Lp
Miejscowość
Powiat
Lokalizacja punktu
1
Białystok
M. Białystok
ul. Radzymińska
(przy sklepie Biedronka)
2
Białystok
M. Białystok
ul. Zielonogórska 19
3
Białystok
M. Białystok
ul. Mickiewicza 17
4
Białystok
M. Białystok
ul. Dubois
5
Białystok
M. Białystok
ul. Broniewskiego
6
Łomża
M. Łomża
7
Łomża
M. Łomża
8
Łomża
M. Łomża
ul. Spokojna 9
9
Łomża
M. Łomża
ul. Raginisa 6
10
Łomża
M. Łomża
ul. Kwiatowa 51
11
Suwałki
M. Suwałki
ul. Wigierska 20
12
Suwałki
M. Suwałki
ul. Noniewicza 85
13
Suwałki
M. Suwałki
ul. Witosa
14
Suwałki
M. Suwałki
ul. Chrobrego
(róg ul. Grunwaldzkiej)
15
Suwałki
M. Suwałki
ul. Kasztanowa 9
16
Lipsk
augustowski
ul. Kościelna 4
17
Dąbrowa
Białostocka
sokólski
18
Suchowola
sokólski
19
Goniądz
moniecki
20
Rajgród
grajewski
21
Jedwabne
łomżyński
ul. Jana Pawła II 12
22
Ciechanowiec
wysokomazowiecki
Plac 3 maja
23
Drohiczyn
siemiatycki
Centrum miejscowości (rynek)
24
Brańsk
bielski
ul. Sienkiewicza 10
25
Kleszczele
hajnowski
ul. Plac Parkowy 9
26
Tykocin
białostocki
Centrum miejscowości
(rynek)
27
Zabłudów
białostocki
ul. Rynek
28
Wasilków
białostocki
ul. Rynek Kilińskiego 6
29
Szczuczyn
grajewski
Plac Tysiąclecia
(rynek)
30
Knyszyn
moniecki
Przy Urzędzie Miejskim
31
Szypliszki
suwalski
ul. Dworna 45
(róg ul. Szkolnej)
ul. Strażacka
(róg Harcerskiej)
Plac Kościuszki
(dworzec PKS)
(park)
(park)
(park)
Współrzędne
punktu
N 53° 8’45,0”
E 23° 9’ 15,3”
N 53° 7’14,3”
E 23° 6’ 3,4”
N 53° 7’ 30,9”
E 23° 10’ 17,6”
N 53° 6’ 28,4”
E 23° 7’ 26,3”
N 53° 8’ 22,2”
E 23° 7’ 43,9”
N 53° 10’ 37,8”
E 22° 4’ 57,8”
N 53° 10’ 44,8”
E 22° 3’ 15,1”
N 53° 10’ 20,0”
E 22° 3’ 7,8”
N 53° 10’ 55,1”
E 22° 3’ 57,6”
N 53° 10’ 36,2”
E 22° 3’ 57,6”
N 54° 5’ 45,1”
E 22° 56’ 7,2”
N 54° 6’ 13,1”
E 22° 55’ 53,4”
N 54° 7’ 1,8”
E 22° 55’ 59,4”
N 54° 5’ 53,2”
E 22° 54’ 30,6”
N 54° 6’ 41,5”
E 22° 56’ 31,6”
N 53° 44’ 2,4”
E 23° 24’ 10,6”
N 53° 39’ 16,3’’
E 23° 20’ 53,3’’
N 53° 34’ 39,9’’
E 23° 6’ 23,8’’
N 53° 29’ 21,3’’
E 22° 44’ 15,6’’
N 53° 43’ 48,0’’
E 22° 41’ 23,4’’
N 53° 17’ 10,6’’
E 22° 18’ 10,8’’
N 52° 40’ 43,8’’
E 22° 29’ 54,5’’
N 52° 23’ 44,9’’
E 22° 39’ 27,8’’
N 52° 44’ 35,1’’
E 22° 50’ 27,8’’
N 52° 34’ 26,0’’
E 23° 19’ 32,7’’
N 53° 12’ 27,3’’
E 22° 46’ 17,0’’
N 53° 0’ 52,6’’
E 23° 20’ 19,2’’
N 53° 11’ 55,7’’
E 23° 12’ 24,8’’
N 53° 33’ 47,1’’
E 22° 17’ 12,4’’
N 53° 18’ 45,6’’
E 22° 55’ 7,4’’
N 54° 15’ 11,6’’
E 23° 4’ 28,6’’
skutecznych [V/m]
Wartość
niepewności
pomiaru [V/m]
Procent wartości
dopuszczalnej
[%]
0,59
0,029
8,4
0,25
0,012
3,6
0,46
0,023
6,6
0,32
0,016
4,6
0,28
0,014
4,0
<0,2
-
-
<0,2
-
-
0,32
0,016
4,6
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
0,30
0,015
4,3
1,03
0,051
14,7
<0,2
-
-
<0,2
-
-
0,23
0,011
3,3
<0,2
-
-
<0,2
-
-
0,33
0,016
4,7
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
0,22
0,011
3,1
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
116
Lp
Miejscowość
Powiat
Lokalizacja punktu
32
Raczki
suwalski
(plac przy kościele)
33
Filipów
suwalski
34
Puńsk
sejneński
35
Giby
sejneński
Giby 74A
36
Szumowo
zambrowski
ul. Przemysłowa 4
(skwer przy cmentarzu)
37
Turośl
kolneński
ul. Jana Pawła II
38
Nowinka
augustowski
(przy komisariacie policji)
39
Śniadowo
łomżyński
ul. Rynek 4
40
Czyżew-Osada
wysokomazowiecki
ul. Mały Rynek
41
Grodzisk
siemiatycki
42
Rudka
bielski
43
Orla
bielski
44
Narew
hajnowski
45
Gródek
białostocki
(naprzeciwko kościoła)
(plac przy kościele)
(park)
(park)
ul. Białostocka 72
Współrzędne
punktu
N 53° 59’ 23,1’’
E 22° 46’ 58,0’’
N 54° 10’ 47,8’’
E 22° 37’ 15,7’’
N 54° 15’ 0,4’’
E 23° 10’ 33,7’’
N 54° 02’ 20,5’’
E 23° 21’ 21,6’’
N 52° 55’ 5,5’’
E 22° 05’ 0,7’’
N 53° 23’ 24,9’’
E 21° 43’ 23,4’’
N 53° 56’ 3,7’’
E 22° 58’ 44,9’’
N 53° 02’ 18,9’’
E 21° 59’ 23,8’’
N 52° 47’ 52,2’’
E 22° 18’ 51,5’’
N 52° 35’ 00,2’’
E 22° 44’ 25,3’’
N 52° 43’ 17,8’’
E 22° 43’ 55,6’’
N 52° 42’ 15,6’’
E 23° 19’ 57,9’’
N 52° 54’ 49,6’’
E 23° 31’ 13,4’’
N 53° 5’ 45,5’’
E 23° 39’ 25,9’’
skutecznych [V/m]
Wartość
niepewności
pomiaru [V/m]
Procent wartości
dopuszczalnej
[%]
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
<0,2
-
-
0,28
0,014
4,0

wielkość pliku 13,9 MB - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

Transkrypt

Podobne dokumenty