docPRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ Program
download 
Reklamacja Transkrypt
PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ Program
PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ SOLIDARNY DOLNY ŚLĄSK PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 - 2020 WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE S tr ona |1 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Spis treści Wstęp……………………………………………………………………………………………………………3 Polityka zdrowotna i społeczna……………………………………………………………………5 Polityka transportowa…………………………………………………………………………………24 Polityka gospodarcza………………………………………………………………………………….32 Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich………………………………………………………40 Kultura, nauka, edukacja……………………………………………………………………………57 Fundusze Europejskie…………………………………………………………………………………61 Polityka ochrony środowiska, gospodarka wodna i przeciwdziałanie klęskom żywiołowym…………………………………………………….66 Turystyka, sport i rekreacja……………………………………………………………………….74 S tr ona |2 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 WSTĘP Samorząd Województwa musi działać w interesie ogółu mieszkańców Dolnego Śląska. Nie można dopuścić do dalszego pogłębiania różnic rozwojowych w ramach województwa. Dziś w naszym regionie mamy sytuację, w której obszary względnego dobrobytu otoczone są terenami peryferyjnymi o kurczącym się potencjale społecznym i gospodarczym. Samorząd Województwa odpowiada za region jako całość. Jego działania muszą być prowadzone w interesie wszystkich mieszkańców Dolnego Śląska. Jedynym sposobem na realizację tego postulatu jest prowadzenie przez władze polityki równomiernego rozwoju województwa. Jej przejawem jest dbanie o wszystkie subregiony województwa, te słabsze i te silniejsze. Tak rozumiana polityka regionalna ma nie tylko wymiar społeczny, ale i gospodarczy. Tylko region silny poprzez swoją spójność może być ekonomicznie konkurencyjny we współczesnej Europie. Jedynie spójność regionu w jego wymiarze komunikacyjnym, gospodarczym i społecznym gwarantuje systematyczny wzrost dobrobytu wszystkim mieszkańcom Dolnego Śląska. Dziś dysproporcje w rozwoju poszczególnych obszarów nadal ulegają pogłębieniu. Powiększające się różnice w tempie rozwoju przejawiają się zmniejszeniem potencjału demograficznego i przemysłowego, tworząc sytuację w której mieszkańcy mają trwale utrudniony dostęp do edukacji, komunikacji, kultury, czy opieki zdrowotnej. Samorząd Województwa został powołany do dbania o cały region, dlatego sprzeciwiamy się koncepcji opartej na „lokomotywach rozwoju” sprowadzającej się do sposobu myślenia, w którym silne ośrodki wzrostu S tr ona |3 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 ciągną za sobą obszary peryferyjne będące bezwolnymi wagonikami. Takie myślenie jest groźne dla Dolnego Śląska i oznacza skazanie peryferii naszego województwa na trwanie w wegetacji. Również w interesie mieszkańców obszarów wzrostu jest prowadzenie polityki solidarnego rozwoju Dolnego Śląska. Stabilny wzrost gospodarczy Wrocławia i Legnicko – Głogowskiego Obszaru Metropolitarnego jest uzależniony od tempa wzrostu obszarów peryferyjnych naszego województwa. I odwrotnie, dzisiejsze peryferie nie są w stanie stać się obszarami wzrostu bez wsparcia silnych ośrodków. Tylko spójny rozwój regionu w długookresowej perspektywie gwarantuje Dolnoślązakom poprawę jakości życia. Polski system prawny dokładnie reguluje, jaka instytucja odpowiada za region jako całość – jest nim Samorząd Województwa. Dlatego dolnośląskie Prawo i Sprawiedliwość oddaje Państwu program Solidarny Dolny Śląsk, który gwarantuje działania mieszkańców województwa. S tr ona |4 DOLNY ŚLĄSK w interesie wszystkich PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 POLITYKA ZDROWOTNA I SPOŁECZNA Wstęp. Zgodnie o z art. samorządzie do 14 ustawy z województwa, prowadzenia zadań dnia 5 region o czerwca 1998 jest charakterze roku zobowiązany wojewódzkim m.in. w zakresie promocji i ochrony zdrowia, pomocy społecznej i polityki prorodzinnej. Tym samym od sprawności, jakości oraz innowacyjności władz samorządu województwa zależy jakość życia Dolnoślązaków w powyższym zakresie. W ostatnich latach obserwujemy proces głębokich i dynamicznych zmian w dziedzinie ochrony zdrowia. Dotyczy to również Dolnego Śląska. Najbardziej spektakularnym wyrazem tych zmian są: postęp technologiczny, zarówno w zakresie bazy sprzętowej, jak i stosowanych procedur diagnostycznych i leczniczych, wysokospecjalistyczne szkolenia personelu, modernizacja budynków. Model ochrony zdrowia powinien funkcjonować w taki sposób, by przy określonych możliwościach finansowych systemu osiągane były maksymalnie korzystne efekty dla pacjenta i ogółu społeczeństwa. Mające obecnie miejsce procesy ekonomiczne i społeczne, szczególnie starzenie się ludności, stawiają przed systemem ochrony zdrowia bardzo poważne wyzwania. System ochrony zdrowia ma zapewnić faktyczną realizację zapisanego w konstytucji prawa każdego obywatela do opieki zdrowotnej. Jesteśmy krajem o niezbyt wysokich nakładach przeznaczanych na ochronę zdrowia (wśród 31 państw OECD mniejsze nakłady na zdrowie są jedynie w Turcji, Meksyku i Chile). Tym bardziej musimy szukać rozwiązań, które dają realną szansę sprostania konstytucyjnym obowiązkom nałożonym na władze publiczne. S tr ona |5 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Zdrowie w swojej istocie apolityczne w wymiarze osobowym, w wymiarze społecznym może być jednak tylko zapewnione przez właściwą politykę zdrowotną. Chcąc zapewnić mieszkańcom naszego regionu poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego, musimy podejmować stały wysiłek finansowy na rzecz rozwoju i modernizacji jednostek ochrony zdrowia. Polityka zdrowotna obok rozwoju infrastruktury transportowej, reindustrializacji regionu oraz wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw, stanie się priorytetem w działalności władz samorządu województwa. W o Strategii potrzebie i Rozwoju naszego podnoszenia poziomu powszechna z najistotniejszych dostępność wyznaczników województwa jest mowa życia mieszkańców. Wysoka jakość opieki poziomu zdrowotnej jest jednym życia. Poprawa sytuacji finansowej dolnośląskich szpitali nie może być celem samym w sobie. Zysk ekonomiczny, ma służyć przede wszystkim podniesieniu jakości opieki medycznej nad pacjentem. W sytuacji ograniczonych środków przeznaczanych na ochronę zdrowia konieczne jest stałe dokonywanie racjonalnych wyborów: jakie i czyje potrzeby muszą być zaspokajane pełniej w pierwszej kolejności. Powinnością władz publicznych jest opracowanie i wdrożenie całościowego planu na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli. W przypadku naszego województwa chodzi o zabezpieczenie świadczeń zdrowotnych dla blisko 3 mln osób. Stan dolnośląskiej ochrony zdrowia pozostawia, ujmując, sporo do życzenia. Nie najdelikatniej rzecz odpowiada nowoczesnym standardom, a spora część placówek ochrony zdrowia zlokalizowana jest w starych, zdekapitalizowanych obiektach. Poważne zastrzeżenia budzi także stopień wyposażenia tych placówek w nowoczesny sprzęt medyczny, a tam gdzie jest jego racjonalne wykorzystanie. Rząd PO-PSL mimo zapowiedzi o uchwaleniu ustawy o zdrowiu publicznym nadal nie wywiązał się ze złożonych obietnic, nadal projekt ustawy nie wpłynął pod obrady Parlamentu RP; istnieje zatem konieczność, aby samorząd województwa dolnośląskiego zadbało zdrowie mieszkańców regionu. S tr ona |6 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 W ostatnich latach powstał program poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców Dolnego Śląska. Obejmuje on cztery działy opieki medycznej: psychiatrię, neonatologię, onkologię i ratownictwo medyczne. Jest prawdą, że w tych dziedzinach Dolny Śląsk wyróżnia się negatywnie n a t l e średniej w Polsce. Prawdą jest również, że poprawa w tych obszarach może spowodować wzrost poczucia bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców naszego regionu. Po sześciu latach funkcjonowania programu trzeba jednak dokonać oceny efektywności podjętych działań w tych priorytetowych dziedzinach. Pamiętajmy, że dobry program poprawy ochrony zdrowia powinien zawierać kilka istotnych medycznych, (profilaktyka) elementów: mapę drogową poprawy dostępności do usług precyzyjny opis działań zapobiegających trendom negatywnym oraz zestawienie działań wzmacniających trendy pozytywne (promocja zdrowia). Te elementy zostaną przez nas potraktowane priorytetowo, to one w znacznej części pozwolą na realizację głównego celu naszego działania tj. poprawy długości życia Dolnoślązaków w zdrowiu. Uważamy, że przygotowane przez Dolnośląski Urząd Marszałkowski programy na rzecz poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego nie wypełniają tych podstawowych kryteriów. Zmiana podejścia w prowadzeniu polityki zdrowotnej. Naszym celem jest wydłużenie i poprawa jakości życia Dolnoślązaków. Podniesiemy rangę profilaktyki w prowadzonej przez region polityce zdrowotnej. Leczenie szpitalne, za które odpowiada samorząd województwa, jest często tylko następstwem braku profilaktyki oraz braku odpowiednich nawyków prozdrowotnych u Dolnoślązaków. Dlatego profilaktyka i promocja zdrowego trybu życia będzie dla nas równie istotna, jak zabezpieczenie na wysokim poziomie jakości opieki szpitalnej i ambulatoryjnej. W celu realizacji tego postulatu zapewnimy równy dostęp do wysokiej jakości: badań profilaktycznych, badań diagnostycznych, metod leczenia zarówno szpitalnego jak i ambulatoryjnego (POZ, AOZ) oraz rehabilitacji fizycznej, psychicznej i społecznej. S tr ona |7 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Naprawa dolnośląskiej służby zdrowia wymaga nie tylko przedsięwzięć konsolidujących i integrujących zakłady opieki zdrowotnej, niezbędne j e s t także wypracowanie zdrowotnej i wdrożenie oraz spójnego zapewnienie planu na możliwie wysokospecjalistycznej opieki szpitalnej, rzecz szerokiej poradnictwa profilaktyki dostępności i diagnostyki. Mimo istotnych zmian demograficznych oraz epidemiologicznych, jakie obserwujemy w ostatnich latach, dolnośląski s a morząd jak dotąd nie opracował całościowej koncepcji działań. Na prewencję i promocję zdrowia p r z e z n a c z a m y osiem razy mniej środków, niż zaleca Światowa Organizacji Zdrowia i Unia Europejska. Nie może być mowy o skutecznej polityce zdrowotnej bez dobrze zaplanowanych i konsekwentnie prowadzonych programów profilaktycznych i promujących zachowania prozdrowotne. Bez odpowiednich nakładów na działania, które będą opóźniały zachorowania lub im zapobiegały, a także umożliwiały wczesną diagnozę i skuteczne leczenie, znaczna część obywateli nie otrzyma skutecznej pomocy. Wśród najważniejszych przyczyn chorób o znaczeniu społecznym (choroby układu krążenia, choroby nowotworowe, choroby układu oddechowego, choroby narządu ruchu, cukrzyca) można wymienić szereg czynników związanych ze stylem życia. Prowadzą w organizmie człowieka. one do powstania destrukcyjnych zmian Modyfikowanie tych czynników ryzyka jest sprawą niezwykle trudną i czasochłonną, ale pierwszej wagi. Warto, by rządzący dziś na szczeblu krajowym i samorządowym politycy Platformy Obywatelskiej dostrzegli tę prostą zależność. Należy jak najszybciej przygotować i wdrożyć programy zmierzające do kształtowania postaw prozdrowotnych dla różnych grup wiekowych: zwłaszcza dla dzieci i młodzieży oraz skierować uwagę na promowanie zdrowia w rozumianych okresie koncepcyjnym. programów Przygotowanie profilaktycznych i i programów realizowanie promocji tak zdrowia wymaga współpracy samorządu wojewódzkiego z samorządem powiatowym i gminnym oraz z organizacjami pozarządowymi. W celu bardziej efektywnego oddziaływania na główne zagrożenia epidemiologiczne w postaci chorób układu S tr ona |8 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 krążenia oraz chorób nowotworowych należy opracować Regionalny Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Krążenia oraz Regionalny Program Zwalczania Chorób Nowotworowych. W tym kontekście niezwykle istotna będzie współpraca z organizacjami pozarządowymi w celu skutecznej realizacji strategii wojewódzkiej. Dolnoślązak unikający ryzykownych zachowań, uprawiający sport, odpowiednio się odżywiający, aktywizujący umysł oraz systematycznie badający się, to osoba, która nie tylko dłużej pozostaje w zdrowiu, ale i bezpośrednio poprzez utrzymanie stałej aktywność zawodowej sprzyja rozwojowi województwa. Życie Dolnoślązaków w zdrowiu to jeden z głównych mierników poziomu jakości życia w regionie. Programy profilaktyczne i promocja zdrowego stylu życia są nie tylko gwarantem poprawy zadowolenia z życia mieszkańców regionu, ale i naszą odpowiedzią na zachodzące zmiany demograficzne na Dolnym Śląsku. Sprzeciw wobec prywatyzacji i przekształcenia dolnośląskich szpitali w spółki prawa handlowego. Samorząd w Województwa nie może podejmować działań, które dłuższej perspektywie doprowadzą do utraty kontroli nad dolnośląskimi szpitalami. Takie zagrożenie powoduje proces przekształcania dolnośląskich placówek ochrony zdrowia w spółki prawa handlowego. Od kilkunastu lat prowadzone są intensywne procesy restrukturyzacyjne systemu opieki szpitalnej. Naszym zdaniem tempo i kierunek tych zmian budzi liczne wątpliwości a nawet obawy. Chcemy otwarcie postawić kwestię docelowego modelu opieki zdrowotnej. Uważamy, że należy doprecyzować, w jakim zakresie samorząd wojewódzki odpowiada za kreowanie polityki zdrowotnej regionu. Ponadto jesteśmy przekonani, że opinia publiczna powinna otrzymać jednoznaczną deklarację głównych sił politycznych odnośnie komercjalizacji jednostek ochrony zdrowia. Stąd nasz postulat by Platforma Obywatelska jasno zadeklarowała, jakie ma plany w tej materii – czy nadal zamierza forsować program przekształcenia szpitali w spółki prawa handlowego? Naszym zdaniem komercjalizacja szpitali doprowadzi do tego, że część z nich S tr ona |9 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 zostanie po prostu sprywatyzowana, taki scenariusz w wielu miejscach naszego kraju jest już niestety realizowany. Nie ulega wątpliwości, że komercjalizacja zawsze jest wstępem do prywatyzacji. Można się spodziewać, że w skomercjalizowanych szpitalach będą likwidowane łóżka na oddziałach, które są najbardziej kosztochłonne i z czysto ekonomicznego punktu widzenia nieopłacalne. Funkcjonowanie szpitala nie może być oparte na filozofii zysku. Szpital musi w z przede wszystkim kategoriach leczyć. prawnych przedsiębiorstwem. Podczas Nie zgadzamy zrównuje mijającej się z jednostkę kadencji myśleniem, służby Sejmiku które zdrowia Województwa Dolnośląskiego Platforma Obywatelska dała dowód, że zamierza przekształcić dolnośląskie szpitale w spółki prawa handlowego; tylko zdecydowana postawa dolnośląskiej opinii publicznej oraz klubu radnych Prawa i Sprawiedliwości w Sejmiku powstrzymała te szkodliwe działania. W nadchodzącej kadencji zamierzamy równie skutecznie przeciwstawiać się działaniom zmierzającym do wyzbycia się przez samorząd województwa odpowiedzialności za publiczną służbę zdrowia. Analizy wyników finansowych szpitali które zostały przekształcone w spółki prawa handlowego, pokazują jak zmiana formuły funkcjonowania jednostki wpływa negatywnie na ograniczenie dostępu do opieki zdrowotnej i jednocześnie absolutnie nie poprawia ich sytuacji ekonomicznej. Równy dostęp mieszkańców Dolnego Śląska do publicznej opieki zdrowotnej, niezależnie od miejsca zamieszkania. Samorząd Województwa jest odpowiedzialny za umożliwienie mieszkańcom Dolnego Śląska równego dostępu do lecznictwa szpitalnego. W tym celu podejmiemy starania o utrzymanie placówek opieki zdrowotnej na obszarach peryferyjnych naszego regionu. Jesteśmy zaniepokojeni utrudnionym dostępem mieszkańców Dolnego Śląska do wielu świadczeń zdrowotnych. W szczególności dotyczy to długiego czasu oczekiwania na takie świadczenia jak: rehabilitacja narządu ruchu, opieka długoterminowa, S t r o n a | 10 rehabilitacja neurologiczna, DOLNY ŚLĄSK chirurgia urazowo- PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 ortopedyczna, okulistyka, urologia, psychiatria dziecięca. Smutnym standardem stało się wielomiesięczne oczekiwanie na porady w zakresie: alergologii, chirurgii urazowo - ortopedycznej, chorób naczyń, endokrynologii, kardiologii, profilaktyki chorób piersi, urologii, schorzeń tarczycy itd. Należy zaznaczyć, że władza publiczna nie może zrzucać z siebie obowiązku wysokospecjalistycznego poradnictwa w wymienionych zapewnienia zakresach. Troska o poprawę dostępności do świadczeń zdrowotnych winna wyrażać się budową systemu organizacyjnego i infrastruktury wpływającej na poprawę dostępności zarówno w wymiarze czasowym, jak też przestrzennym. Niezwykle istotna jest kwestia dostępu niedopuszczalną, do by szpitali osoby wysokospecjalistycznych. mniej zamożne, pochodzące Jest z rzeczą mniejszych miejscowości, miały mniejsze szanse na otrzymanie wysokospecjalistycznego świadczenia. W celu wyrównania jakości opieki szpitalnej wprowadzimy system szkoleń dla pracowników personelu medycznego z mniejszych ośrodków z udziałem uznanych specjalistów. Wdrożymy system konsultacji medycznych umożliwiający szybki kontakt lekarzom z mniejszych ośrodków z wysokospecjalistycznymi jednostkami. Poprawa jakości zarządzania szpitalami wojewódzkimi. Jako organ założycielski dla szpitali zwiększymy nadzór nad dyrektorami jednostek służby zdrowia. Dokonamy przeglądu kadr zarządzających naszymi szpitalami; nie może być sytuacji w której stanowiska kierownicze w naszych jednostkach piastują osoby nie posiadające odpowiednich umiejętności. Jedynym miernikiem przydatności kadry zarządzającej naszymi placówkami służby zdrowia będą ich kompetencje - żadne inne względy. Jednocześnie będziemy dążyć do ciągłego podnoszenia odpowiadających za i doskonalenia nasze szpitale. umiejętności Dokonamy menadżerskich również przeglądu osób pionu administracyjnego w szpitalach pod kątem jego ilości oraz jakości. W związku z niepokojącymi zdarzeniami medycznymi, które często były spowodowane przemęczeniem personelu lekarskiego, zobowiążemy dyrektorów S t r o n a | 11 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 szpitali do podpisywania, tam gdzie jest to możliwe, takich kontraktów z lekarzami, w których zostanie zastrzeżone, że ich praca odbywa się wyłącznie w jednym szpitalu. Planujemy dalszą informatyzację jednostek służby zdrowia. Wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentacji medycznej, nie tylko usprawni funkcjonowanie naszych szpitali, wprowadzi czytelne zasady kolejności przyjęć pacjentów na zabiegi medyczne, ale i w dłuższym okresie ograniczy koszty stałe jednostek. Wszystkie szpitale, których organem założycielskim jest samorząd województwa muszą posiadać narzędzia informatyczne służące do poprawy zarządzania jednostką. W tym celu każdy ze szpitali powinien posiadać oprogramowanie do racjonalizacji wydatków jednostki, pozwalające m.in. na zestawienie własnych kosztów ze średnią krajową. Tego obowiązku nie można zrzucić wyłącznie na świadczeniodawców. W celu sfinansowania tego kosztownego przedsięwzięcia należy maksymalnie wykorzystać szansę dla naszych szpitali jaką są środki z budżetu Unii Europejskiej przeznaczone na informatyzację. Inwestycje w obszarze dolnośląskiej służby zdrowia. Zakończymy proces doposażenia w sprzęt nowego szpitala wojewódzkiego na Stabłowicach we Wrocławiu. Rozpoczniemy budowę nowego szpitala onkologicznego dla mieszkańców regionu. W celu powstrzymania zatrważających trendów epidemiologicznych istnieje potrzeba stworzenia jeszcze jednego ośrodka onkologicznego, przy jednoczesnym zachowaniu w zmienionym kształcie organizacyjnym obecnie funkcjonującego Dolnośląskiego Centrum Onkologicznego we Wrocławiu. Do nowo wybudowanego szpitala zostanie przeniesione z dekapitalizowanych budynków Dolnośląskie Centrum Chorób Płuc, które zostanie w nowej lokalizacji poszerzone o nowe oddziały. W związku z tym, że budowa nowego Dolnośląskiego Centrum Onkologicznego planowana jest na obrzeżach Wrocławia, dla wygody pacjentów rozważymy pozostawienie części dotychczasowych budynków na placu Ludwika S t r o n a | 12 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Hirszfelda. W położonych w Centrum Wrocławia i gruntownie odnowionych obiektach z powodzeniem może funkcjonować chemioterapia dzienna, radioterapia, Wojewódzka Przychodnia Onkologiczna, Poradnia Medycyny Paliatywnej, Hospicjum Domowe. Warto rozważyć powołanie w nieodległej przyszłości centrum aktywnej rehabilitacji pacjentów onkologicznych. Będzie to miejsce, w którym pacjenci onkologiczni otrzymają kompleksową pomoc w zakresie rehabilitacji ruchowej, pomoc psychoonkologa oraz zdobędą niezbędną wiedzę i praktyczne umiejętności ułatwiające powrót do zdrowia. Pozostawienie tych składowych nowego DCO w doskonale skomunikowanym centrum stolicy Dolnego Śląska ułatwi pacjentom w wieku produkcyjnym, ale przede wszystkim starszym i poważnie schorowanym skorzystanie z opieki onkologicznej w trybie dziennym. Jeżeli nie uda się pozyskać środków zewnętrznych na budowę nowego szpitala, samorząd województwa wyemituje obligacje na realizację tej inwestycji. Musimy utrzymać konkurencyjność naszych szpitali na rynku medycznym. Pieniądze przekazywane z budżetu województwa dla naszych szpitali muszą przede wszystkim służyć zakupom inwestycyjnym. Tylko szeroko zakrojony program inwestycyjny w nasze szpitale pozwoli im na podniesienie jakości leczenia i utrzymanie się na coraz bardziej wymagającym rynku usług medycznych. Środków na wsparcie inwestycyjne dla szpitali wojewódzkich należy szukać w oszczędnościach np. poprzez likwidację Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej. Efektywne z wykorzystanie budżetu Unii środków Europejskiej i zewnętrznych Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Duże nadzieje na modernizację z efektywnym wykorzystaniem systemu ochrony zdrowia wiążemy środków zewnę trznyc h. Maksymalnie wykorzystamy zewnętrzne bezzwrotne źródła finansowania: Norweski Mechanizm Finansowy oraz środki z budżetu Unii Europejskiej na lata 2014-2020. W tym celu dokonamy zmian w działaniach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa S t r o n a | 13 Dolnośląskiego, pod kątem DOLNY ŚLĄSK priorytetowego potraktowania PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 inwestycji związanych ze służbą zdrowia. Urząd Marszałkowski zapewni wkład własny do kluczowych projektów inwestycyjnych szpitali. Dla poprawy stanu naszych zasobów niezbędne będzie jednak stałe wsparcie, w formie dotacji inwestycyjnych, niezależnie od wielkości i dostępności funduszy unijnych. Poprawa sytuacji finansowej naszych szpitali. Po okresie wyhamowania narastającego zadłużenia szpitali podległych Samorządowi Województwa, dziś znów obserwujemy powrót do tego szkodliwego zjawiska. Wg stanu na dzień 30 listopada 2013 roku zobowiązania naszych szpitali zamykają się kwotą 648,8 mln zł, w tym: zobowiązania 317,4 mln zł, rezerwy na zobowiązania 80 mln zł, oraz rozliczenia międzyokresowe 251,4 mln zł. Zobowiązania wymagalne wynoszą już 43,4 mln zł. Do szpitali, które wymagają natychmiastowej interwencji należą: Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Bolesławcu, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Legnicy, Wojewódzkie Centrum Szpitalne Kotliny Jeleniogórskiej, Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Lubiążu, Wojewódzki Szpital Psychiatryczny w Złotoryi, Wojewódzkie Centrum Psychiatrii Długoterminowej w Stroniu Śląskim, Dolnośląskie Centrum Transplantacji Komórkowych we Wrocławiu, Dolnośląskie Centrum Chorób Płuc we Wrocławiu, Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza we Wrocławiu. Wszystkie te jednostki wymagają działań restrukturyzacyjnych restrukturyzacyjnych. bez wsparcia Jednak finansowego realizacja samorządu programów województwa nie będzie miała żadnej szansy na poprawę ich sytuacji finansowej. Środki z budżetu województwa posłużą pokryciu zobowiązań wymagalnych szpitali, tylko w ten sposób uda się wyjść ze spirali zadłużenia. Kwota około 50 mln zł nie jest kwotą, której nie udźwignie budżet naszego województwa. Podejmiemy odważne decyzje polityczne o pokryciu zobowiązań wymagalnych dolnośląskich szpitali. Należy przesunąć środki z innych sfer funkcjonowania samorządu województw. Wątpliwą sytuacją jest kiedy na kulturę przeznaczamy S t r o n a | 14 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 dwa razy więcej środków z budżetu województwa niż na dolnośląskie szpitale. Należy zmienić priorytety. Przeprowadzimy przy pomocy firm audytorskich niezależną ocenę działalności jednostek służby zdrowia (koszty pokryje samorząd województwa) i to będzie podstawa, na której zostaną wprowadzone programy naprawcze. Proces restrukturyzacji naszych szpitali musi również opierać się na środkach z Agencji Rozwoju Przemysłu. Niepokojąca jest utrata w ostatnim roku przez nasze szpitale kontraktów z NFZ na opiekę specjalistyczną ambulatoryjną. Brak ciągłości leczenia przy tej samej placówce, w której pacjent był hospitalizowany, jest niedopuszczalne i niewytłumaczalne, również z powodu zagrożenia zdrowia dla pacjenta. Samorząd Województwa przejmie na siebie aktywną rolę koordynatora prowadzonej przez samorządy polityki zdrowotnej na terenie Dolnego Śląska. W tym celu powołamy Związek Publicznych Szpitali Dolnośląskich, który będzie wspólnie negocjował z płatnikiem kontrakty na świadczenie usług medycznych. Nie dopuścimy do sytuacji, w której szpitale wojewódzkie oraz jednostki podległe innym samorządom terytorialnym konkurują o kontrakty z NFZ. Należy uzgodnić obszary odpowiedzialności szpitali publicznych na Dolnym Śląsku w taki sposób, żeby zabezpieczyć opiekę zdrowotną Dolnoślązaków i jednocześnie uniknąć rujnującej ich finanse konkurencji. Szansą na poprawę kondycji finansowej jednostek służby zdrowia podległych samorządowi województwa dolnośląskiego jest pozyskanie dodatkowych środków przez podmioty lecznicze z unijnego rynku usług medycznych. Otwierające się możliwości wynikają z wejścia w życie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej. Przepisy wejdą w życie w momencie ogłoszenia odpowiednich rozporządzeń przez Ministerstwo Zdrowia RP. Musimy być na to przygotowani. Dolnośląskie szpitale i uzdrowiska z racji lokalizacji przy granicy z Niemcami oraz Czechami mogą na nowych regulacjach finansowo skorzystać. W celu uzyskania dodatkowego źródła dochodu dla S t r o n a | 15 naszych jednostek, podejmiemy DOLNY ŚLĄSK działania marketingowe, PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 reklamujące nasze szpitale i uzdrowiska wśród mieszkańców regionów graniczących z Dolnym Śląskiem. Zmiana podejście w leczeniu chorych w dolnośląskich szpitalach. Oczywistą rzeczą jest, że niezwykle istotne dla osiągnięcia pełnego sukcesu w walce z chorobą, jest oparcie leczenia nie tylko na środkach farmakologicznych. Tradycyjne leczenie za pomocą leków i sprzętu musi być wspomagane odpowiednią dietą oraz wsparciem psychologicznym pacjenta i jego rodziny. Obserwujemy w dolnośląskich szpitalach ogromny problem nieodpowiedniego żywienia pacjentów, jak i sytuację niewystarczającej pomocy psychologicznej. Chory i jego rodzina w szpitalu oprócz pomocy lekarskiej musi otrzymać na każdym etapie leczenia informacje, pozwalające wspierać walkę z chorobą. Czas przebywania chorego w szpitalu musi zostać maksymalnie wykorzystany na odpowiednie wyedukowanie go i wyeliminowanie ryzykownych zachowań. Zamierzamy prowadzić szeroko zakrojone szkolenia dla personelu, chorych oraz ich rodzin. Należy również zapewnić warunki dla bezpłatnej obecności opiekunów przy chorym dziecku. Takie działanie poprawia efektywność leczenia i skraca pobyt małego pacjenta w szpitalu. Zmiana logiki postępowania pozwoli zmniejszyć ryzyko powrotu chorego do szpitala i wydłużyć okres utrzymania go w zdrowiu. Opieka okołoporodowa. Mimo pewnej poprawy, problemem na Dolnym Śląsku jest wysoki wskaźniki umieralności okołoporodowej. Nadal nie możemy poprzestać w działaniu. Należy prowadzić program doposażenia oddziałów neonatologicznych w nowoczesny sprzęt; ale to nie wystarczy. Wedle naszej wiedzy częstość niepowodzeń położniczych, w tym zdrowie noworodków i częstość ich zgonów zależą od poziomu i organizacji opieki zdrowotnej nad kobietą przed ciążą, podczas ciąży i porodu. Najważniejsza jest zatem profilaktyka oraz prawidłowa S t r o n a | 16 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 opieka na poziomie podstawowym. Oddziały patologii ciąży, specjalistyczny transport in utero, oddziały intensywnej opieki nad noworodkami, to zadania ważne; jednak najistotniejsze, by nie dopuszczać do powstania zagrożeń i odpowiednio wcześniej im zapobiegać. Tylko w ten sposób możemy skutecznie zmniejszyć liczbę komplikacji położniczych oraz zgonów okołoporodowych. Przygotowanie do ciąży i porodu, uzyskanie wiedzy na temat prawidłowego przebiegu prokreacji, wczesnych objawów zagrożenia, zdobycie praktycznej wiedzy na temat sprzyjających zdrowiu zachowań w czasie ciąży i porodu – to podstawowe cele dobrze zorganizowanej edukacji przedporodowej. Powinna ona zmieniać podejście rodziców, uczyć ich odpowiedzialności za siebie i dziecko. Kursy Szkoły Rodzenia muszą być bezpłatne, także w małych ośrodkach. Udowodniono, że uczestnictwo w zajęciach takiej szkoły bardzo pozytywnie wpływa na przebieg ciąży i porodu oraz opiekę nad noworodkiem. Tylko w ten sposób wiedza i informacja, jak jej używać podczas porodu może dotrzeć do tych, którzy jej najbardziej potrzebują, których nie stać na opłacenie edukacji przedporodowej. Kolejna sprawa to upowszechnienie inicjatywy „Szpital Przyjazny Dziecku” poprzez włączenie wszystkich dolnośląskich szpitali do programu promocji karmienia piersią. Opieka perinatalna to wielodyscyplinarne działania profilaktyczne wraz z promocją zdrowia i postępowaniem leczniczym w okresie przedkoncepcyjnym, podczas ciąży, porodu i połogu. Optymalna opieka perinatalna wymaga nie tylko doskonałej pracy lekarzy, położnych, pielęgniarek, lecz również zaangażowania środków publicznych oraz współpracy z podmiotami społecznymi. Dzięki sprawnie funkcjonującej trójstopniowej opiece perinatalnej zmniejszymy zachorowalność i umieralność matek i noworodków. dofinansujemy system trójstopniowej opieki Aby osiągnąć te cele perinatalnej, wdrożymy System Błyskawicznego Reagowania w Przypadkach Ciężkich Krwotoków Poporodowych. Zaangażujemy się w promocję karmienia piersią oraz interdyscyplinarne szkolenia dla lekarzy, pielęgniarek i położnych. S t r o n a | 17 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Polityka zdrowotna wobec starzejącego się społeczeństwa. Dolny Śląsk jest regionem, w którym odsetek osób starszych będzie się w najbliższych latach zdecydowanie zwiększał. Zrobimy wszystko, aby osoby starsze jak najdłużej cieszyły się dobrym zdrowiem. Oprócz motywacji społecznych, niezwykle ważne jest, odciążenie służby zdrowia, ale przede wszystkim wykorzystanie potencjału osób starszych w budowie wzrostu gospodarczego naszego regionu. W tym celu stworzymy koncepcję rozwoju „przedsiębiorczości srebrnej”. Jakość starzenia się zależy od jakości zachowań prozdrowotnych już w dzieciństwie. Dlatego mając na uwadze cel, którym jest wydłużenie czasu aktywności osób starszych, samorząd województwa będzie mecenasem programów promujących zdrowy tryb życia już w dzieciństwie. Priorytetowo zostanie potraktowana walka z narastającą otyłością u dzieci. W celu realizacji tych działań profilaktycznych zmienimy priorytety w przyznawaniu dotacji organizacjom pozarządowym. Znacząco zwiększymy w stosunku do obecnego stanu procent przyznawanych dotacji w trybie konkursowym dla organizacji promujących wśród dzieci i młodzieży zdrowy tryb życia, między innymi zdrowe odżywianie się i aktywność ruchową. potraktowane Te zadania zostaną również priorytetowo w konkursach realizowanych w ramach pieniędzy unijnych z Europejskiego Funduszu Społecznego. Dla osób starszych niezwykle istotna jest profilaktyka polegająca na promowaniu aktywności ruchowej, ale i umysłowej. W tym celu zamierzamy wspierać uniwersytety trzeciego wieku i skoordynować ich działalność z pracą wydziałów kultury i turystyki Urzędu Marszałkowskiego. Będziemy walczyć z jedną z największych bolączek osób starszych – samotnością. Musimy animować działania, które przywrócą osoby starsze społeczeństwu, osoby starsze funkcjonujące w grupie dłużej pozostają w zdrowiu. Będziemy wspierać organizacje pozarządowe w organizacji wolontariatu osób starszych; jako samorząd stworzymy możliwość odbywania takiego wolontariatu S t r o n a | 18 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 w Urzędzie Marszałkowskim, naszych szpitalach oraz jednostkach kultury oraz podczas wydarzeń organizowanych przez samorząd województwa. Poprzez pomoc wolontariatu senioralnego przy współpracy z organizacjami pozarządowymi, w szczególności Kościołem, spróbujemy objąć opieką pacjentów dolnośląskich szpitali, którzy często w trakcie i po hospitalizacji są pozostawieni samym sobie w samotności. Seniorzy po zakończeniu leczenia szpitalnego wymagają również wsparcia socjalnego. W szpitalu we współpracy z pracownikami socjalnymi osoba starsza uzyska fachową poradę m.in. na temat tego, o jakie zapomogi może się starać i jak np. uzyskać środki na przebudowę łazienki itd. Osoby starsze wymagają szczególnej pomocy podczas hospitalizacji. Specyfika chorób wieku podeszłego wymaga specjalnego traktowania. Nasze szpitale muszą być na to wyzwanie przygotowane. Doprowadzimy do dalszej rozbudowy Szpitala Wojewódzkiego im. A. Falkiewicza we Wrocławiu i przekształcenia go w dolnośląskie centrum geriatryczne. W sytuacji wzrastającego rozważymy również zapotrzebowania poszerzenie zakresu na usługi działalności geriatryczne zamiejscowego oddziału DCCHP w Obornikach Śląskich. Zadbamy, o to żeby dyrektorzy naszych placówek posiadali w swoich szpitalach geriatrów, a tam gdzie jest to niemożliwe dokształcali w tej dziedzinie internistów. W obliczu narastającej liczby osób w wieku podeszłym niezwykle istotna jest również profilaktyka społeczna, która musi być ukierunkowana na przygotowanie mieszkańców do pełnienia nowych ról na starość. Niezwykle ważne jest, aby w tym obszarze współpracować z organizacjami pozarządowymi w tym z Kościołem oraz uniwersytetami trzeciego wieku. Program profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami na Dolnym Śląsku. Uczęszczanie do szkoły obejmuje 2/3 całego wieku rozwojowego człowieka. Ten okres życia charakteryzuje się dynamicznym tempem wzrastania. To właśnie wtedy u znacznej części dzieci i młodzieży ujawniają się lub pogłębiają S t r o n a | 19 różnorodne zaburzenia rozwoju DOLNY ŚLĄSK i zdrowia, które obniżają PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 w późniejszym czasie jakość okresu starzenia się. W okresie tym kształtują się także zachowania zdrowotne i umiejętności, z którymi młodzi ludzie wkraczają w dorosłe życie, a które w największym stopniu warunkują zdrowie ludzi w dalszych latach życia i trudno poddają się zmianom. Z tego powodu populacja w wieku szkolnym wymaga zapewnienia profilaktycznej opieki zdrowotnej oraz wszechstronnej promocji zdrowia. Realizacja tego projektu będzie możliwa wyłącznie przy bliskiej współpracy z samorządami gminnymi i powiatowymi. Dolnośląski Program Zwalczania Chorób Nowotworowych oraz Regionalny Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Krążenia. Choroby cywilizacyjne, w tym przede wszystkim choroby nowotworowe i układu krążenia, stają się prawdziwą plagą współczesnych społeczeństw. Również nasz region nie jest od niej wolny. Samorząd Województwa musi posiadać do walki z nimi programy, które będą odpowiadały specyfice regionu i uporządkują dotychczasowe działania. W tym celu powołamy zespoły zadaniowe, których celem będzie stworzenie oraz wdrożenie tych programów. Do zespołów zadaniowych będą należeć: lekarze specjaliści, pielęgniarki, służby socjalne, organizacje pozarządowe, urzędnicy UM WDŚ i politycy. Wsparcie innowacyjnych badań prowadzonych przez dolnośląskie szpitale. W budżecie Unii Europejskiej na lata 2014-2020 na poziomie regionalnym, krajowym oraz bezpośrednio w Brukseli, znajdą się pieniądze przeznaczone na projekty innowacyjne. Zrobimy wszystko, aby jak najwięcej z nich zostało wykorzystanych przez nasze szpitale. Powołamy zespół koordynujący, który będzie miał za zadanie poszukiwać możliwości dofinansowania innowacyjnych rozwiązań z budżetu UE. Zespół z oddelegowanych pracowników Departamentu S t r o n a | 20 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Funduszy Europejskich oraz Departamentu Polityki Zdrowotnej, będzie miał za zadanie współpracować z dyrektorami szpitali. Samorząd Województwa poprzez partycypowanie w kosztach sympozjów i konferencji przeznaczonych dla pracowników oraz organizatorów ochrony zdrowia będzie wspierać działalność naukowo – szkoleniową, bez której ciężko wyobrazić sobie współczesną służbę zdrowia. Zmiany organizacyjne w Urzędzie Marszałkowskim i Sejmiku. Uznanie profilaktyki i promocji zdrowego trybu życia na równi z opieką szpitalną, wymaga zmian organizacyjnych w strukturach Urzędu Marszałkowskiego i Sejmiku Województwa Dolnośląskiego. W celu odpowiedniej koordynacji tych działań ten sam wicemarszałek będzie odpowiadał za Departament Polityki Zdrowotnej UM i Departament Spraw Społecznych UM. Wprowadzimy zasadę, że oba departamenty w celu lepszej koordynacji wdrażania programów prozdrowotnych będą w gestii tego samego wicemarszałka. Taka zmiana umożliwi skonsolidowanie wszystkich narzędzi do prowadzenia szeroko rozumianej polityki zdrowotnej w jednym ręku. Tylko współpraca pomiędzy dyrektorami szpitali z szeroko rozumianymi organizacjami pozarządowymi przy wsparciu wydziałów kultury i turystyki pozwoli podołać temu wyzwaniu. W gestii wicemarszałka odpowiedzialnego za służbę zdrowia muszą również pozostać uzdrowiska. W Komisji zdrowia, polityki społecznej i rodziny Sejmiku zostanie powołana podkomisja, której celem będzie nadzorowanie realizacji programów profilaktycznych i promujących zdrowy tryb życia. Wsparcie rodzin wychowujących dzieci. Wszystkie działania samorządu województwa wobec zapaści demograficznej naszego województwa muszą być nakierowane na wsparcie rodzin wychowujących dzieci. Najistotniejsze narzędzia posiadają tu władze centralne, następnie samorząd gminny i powiatowy, ale również samorząd województwa S t r o n a | 21 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 w obliczu problemów demograficznych, jest zobowiązany do podjęcia działa ń uzupełniających. Wydłużenie życia w zdrowiu u osób starszych jest tylko jednym z elementów polityki ukierunkowanej na rozwiązanie problemów płynących ze zmian demograficznych. Równie istotny jest wzrost liczby urodzeń na Dolnym Śląsku. To, czy małżeństwa decydują się na kolejne dziecko wynika m.in. z ich sytuacji ekonomicznej i poczucia stabilizacji. Realizacja tych dwóch warunków jest możliwa poprzez rozwój gospodarczo – ekonomiczny kraju w tym i naszego regionu. Jednak i w innych obszarach funkcjonowania samorządu województwa możemy wprowadzać rozwiązania, które będą bezpośrednim wsparciem dla rodzin. Na Dolnym Śląsku zrezygnujemy lub znacznie obniżymy koszt biletów dla dzieci w instytucjach podległych samorządowi województwa m.in. Kolejach Dolnośląskich, instytucjach kultury i infrastruktury sportowej. Podejmiemy działania wspierające realizację programów gminnych i powiatowych ukierunkowanych na pomoc rodzinie. W tym celu powołamy specjalny fundusz w budżecie województwa, który będzie nagradzał poprzez dotacje te samorządy gminne i powiatowe z Dolnego Śląska, które będą realizowały najciekawsze projekty wspierające rodziny wychowujące dzieci. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego wyodrębnimy działania, które będzie finansowało projekty dla przedsiębiorców przyjaznych rodzinie np. takie które pozwolą rodzicom łączyć pracę zawodową z wychowywaniem dzieci. Będziemy zwracać szczególną uwagę na to, aby we wszystkich akcjach promocyjnych prowadzonych przez samorząd województwa dolnośląskiego, budować przyjazny przekaz rodziny wielodzietnej (2+3 i więcej). Samorząd Województwa powinien organizować konkursy, spotkania, imprezy plenerowe, które będą promować rodzinę i wartości z tym związane. S t r o n a | 22 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Działania na rzecz wsparcia dziennego dla osób niepełnosprawnych i osób starszych. Rozbudowa bazy ośrodków dziennych jest zasadna nie tylko z powodów społecznych, ale i ekonomicznych. Ośrodki opieki dziennej są tańsze niż stacjonarne domy pomocy społecznej. Dlatego będziemy m.in. wspierać rozwój ośrodków rehabilitacyjnych przyszpitalnych dla osób starszych i niepełnosprawnych oraz „dziennych ośrodków wsparcia” funkcjonujących przy MOPS. Będziemy promować pomysł „miejsc odciążeniowych”, miejsc czasowego pobytu dla osób niepełnosprawnych, pozwalających rodzinom i opiekunom na załatwienie swoich codziennych spraw. Organizacje pozarządowe. Na Dolnym Śląsku działa wiele organizacji pozarządowych, które swoją wiedzą i doświadczeniem mogą służyć Samorządowi Województwa. Współpraca z tymi organizacjami jest najbardziej efektywnym sposobem na prowadzenie profilaktyki i promocji zdrowia. Tylko współpraca, prawdziwy pogłębiony dialog pomiędzy samorządami koordynacja działań województwa pozwoli a zrealizować Dolnoślązaków w zdrowiu. S t r o n a | 23 DOLNY ŚLĄSK organizacjami cel, którym pozarządowymi jest i utrzymanie PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 POLITYKA TRANSPORTOWA Wstęp. Polityka transportowa obok polityki zdrowotnej, reindustrializacji regionu oraz wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw, stanie się priorytetem w działalności władz samorządu województwa. Bez spójnej i sprawnej infrastruktury na Dolnym Śląsku trudno wyobrazić sobie prowadzenie jakiejkolwiek polityki ukierunkowanej na solidarny rozwój Dolnego Śląska. Stabilny wzrost gospodarczy, który będzie służył podniesieniu poziomu życia Dolnoślązaków może odbywać się wyłącznie w oparciu o wysokiej jakości sieć transportową regionu. Dolny Śląsk pod względem rozwoju sieci komunikacyjnej plasuje się w czołówce regionów w kraju. Nasze województwo zajmuje czwarte miejsce pod względem gęstości dróg i trzecie pod względem długości linii kolejowych. Wrocławski Port Lotniczy zajmuje piąte miejsce w kraju pod względem liczby odprawianych pasażerów. Przez Dolny Śląsk przebiega Odrzańska Droga niewykorzystany Wodna, szlak która stanowi transportowy. doskonały, Wszystkie te choć dane nadal świadczą o wysokim, ale ciągle niewykorzystanym potencjale komunikacyjnym województwa. Kręgosłupem komunikacyjnym województwa jest III Paneuropejski Korytarz Transportowy (Berlin / Drezno – Wrocław – Katowice – Kraków – Lwów – Kijów), a najważniejszym elementem korytarza na terenie Dolnego Śląska są autostrady A4 i A18. Naszym celem jest wzmocnienie obecnego systemu komunikacyjnego województwa o Środkowoeuropejski Korytarz Transportowy. S t r o n a | 24 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Uzupełnieniem dróg w standardzie autostrad są, drogi krajowe o łącznej długości na Dolnym Śląsku 1 349 km. Od wielu lat trwają starania o zakończenie budowy dróg ekspresowych (S3, S5, S8), które m.in. w układzie południkowym ułatwią mieszkańcom regionu skomunikowanie z główną arterią drogową Dolnego Śląska, jaką jest autostrada. Na terenie regionu znajduje się 2 346 km dróg wojewódzkich, które tworzą gęstą sieć połączeń drogowych. Niestety sieć komunikacyjna Dolnego Śląska ulega postępującej dekapitalizacji. Większość dróg, w tym drogi wojewódzkie, nie spełniają obowiązujących standardów. Nadal ogromnym problemem, są również drogi wojewódzkie bez chodników, ten stan rzeczy w sposób oczywisty zagraża bezpieczeństwu mieszkańców dolnośląskich wsi i miasteczek. Posiadamy na Dolnym Śląsku rozległą sieć kolejową o łącznej długości 1 727 km, przez region przebiegają magistrale kolejowe, w tym m.in.: E30 (Drezno – Wrocław – Katowice – Kraków – Przemyśl – Moskwa) i E59 (Malmo-Świnoujście-Szczecin-Wrocław-Chaupki). Niestety infrastruktura kolejowa w tym szczególnie ta o znaczeniu regionalnym i metropolitarnym wymaga natychmiastowych nakładów inwestycyjnych. Mimo podejmowanych przez samorząd województwa działań mających na celu przejęcie linii kolejowych wydaje się, że starania te są daleko niewystarczające. Wzrastająca liczba odprawianych pasażerów w Porcie Lotniczym we Wrocławiu, wskazuje na jego rosnącą rolę jako centralnego punktu komunikacyjnego regionu. Będziemy prowadzić dalsze prace nad skomunikowaniem go z Dolnym Śląskiem i stolicą regionu. Dolny Śląsk posiada naturalny szlak komunikacyjny jakim jest Odrzańska Droga Wodna, jednak nie odpowiada ona współczesnym wymogom żeglugi śródlądowej. Jej obecny stan techniczny uniemożliwia pełne wykorzystanie Odry, przez którą przewozi się niecałe towarowych w Polsce. S t r o n a | 25 DOLNY ŚLĄSK 0,7% całości przewozów PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Województwo Dolnośląskie przeznacza znaczne środki finansowe na budowę i remonty dróg oraz rewitalizację kolei. Niestety część tego wysiłku samorządu nie jest właściwie wykorzystywana. Powodem jest m.in. częsta zmiana priorytetów inwestycyjnych województwa. Taka sytuacja prowadzi nie tylko do marnotrawienia wysiłku finansowego budżetu województwa, ale i do realizacji inwestycji, które bez dalszych nakładów finansowych nie spełniają swojego pierwotnego przeznaczenia. Jako przykład można wskazać budowę mostów w Brzegu Dolnym i Ciechanowie, które powstały bez dróg łączących je z siecią transportową naszego województwa. Rozwój spójnego systemu komunikacji drogowej i kolejowej. Głównym celem polityki transportowej prowadzonej przez Prawo i Sprawiedliwość na poziomie samorządu województwa, będzie powiązanie siecią transportową obszarów peryferyjnych z obszarami wzrostu. Pogłębiające się różnice w rozwoju obszarów Dolnego Śląska wymagają działania na polu infrastruktury komunikacyjnej. Obszary względnego dobrobytu (Wrocław, charakteryzujące się LGOM) wysokim otaczają obszary odsetkiem osób peryferyjne, bezrobotnych oraz spadającym potencjałem demograficznym i produkcyjnym. Jednym ze sposobów na zmniejszenie dysproporcji pomiędzy poszczególnymi subregionami województwa jest stworzenie przyjaznego mieszkańcom systemu połączeń transportowych umożliwiających codzienne tanie i szybkie dotarcie z obszaru peryferyjnego do obszaru wzrostu. Jednym z głównych celów naszej polityki transportowej w regionie będzie budowa drugiej obok A4 linii komunikacyjnej w układzie wschód – zachód. Nowa droga powinna zostać zlokalizowana tak, aby pobudzała rozwój gospodarczy peryferyjnych obszarów pogórza sudeckiego. Droga na części inwestycji dwupasmowa, będzie przebiegała od granicy z Republiką S t r o n a | 26 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Federalną Niemiec kamiennogórski, poprzez wałbrzyski, m.in.: powiaty ząbkowicki zgorzelecki, włączając lubański, się w sieć komunikacyjną województwa opolskiego. W drugim etapie projektu, którego celem jest zapewnienie spójności transportowej Dolnego Śląska będzie odpowiednie południkowym z skomunikowanie kręgosłupem nowej komunikacyjnym drogi regionu w układzie jakim jest autostrada A4. Inwestycją, która będzie miała podobne zadanie jak nowa oś drogowa wschód - zachód, jest obwodnica aglomeracyjna. Trasa ta połączy drogę ekspresową S5 z autostradą A4. Dzięki obwodnicy aglomeracyjnej pobudzimy gospodarczo powiaty średzki, wołowski i trzebnicki. Elementem tej inwestycji będzie m.in. budowa obwodnicy Brzegu Dolnego i Miękinii. Inwestycje komunikacyjne finansowane z budżetu Państwa. Samorząd województwa nie jest w stanie sam zapewnić odpowiedniej jakości sieci transportowej. Podstawową sieć komunikacyjną Dolnego Śląska musi zapewnić Rząd RP. W tym celu we współpracy z Parlamentarzystami zamierzamy wywierać ciągły nacisk na władzę centralną, aby jak najszybciej zakończyć prace związane z budową dróg ekspresowych S3, S5, S8, budową łączników aglomeracji jeleniogórskiej i wałbrzyskiej z drogą ekspresową S3, obwodnic miast w ciągu dróg krajowych (m.in. Wałbrzycha, Oławy i Jawora), zmodernizowaniem linie kolejowe, w tym w szczególności linię kolejową 274 z Jeleniej Góry do Wrocławia oraz udrożnieniem Odrzańskiej Drogi Wodnej. W celu uproszczenia negocjacji z GDDKiA samorząd województwa współfinansuje dokumentację techniczną niektórych istotnych Dolnoślązaków inwestycji drogowych. S t r o n a | 27 DOLNY ŚLĄSK z punktu widzenia PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Budowa obwodnic w ciągu dróg wojewódzkich. Nadal znaczna część miast Dolnego Śląska nie posiada obwodnic. Ich budowa nie tylko ułatwia komunikację, ale i ma ogromny wpływ na wzrost bezpieczeństwa mieszkańców. Budowa obejść i obwodnic w ciągu dróg wojewódzkich stanie się zadaniem priorytetowym dla kolejnej kadencji Sejmiku Województwa. Do najbardziej oczekiwanych inwestycji zaliczamy m.in. obwodnicę Góry Śląskiej, Jeleniej Góry, czy też dokończenie budowy Wschodniej Obwodnicy Wrocławia. Wprowadzimy zasady, które jasno określą kolejność przeprowadzanych inwestycji komunikacyjnych. Nie będziemy tolerować sytuacji w której, nie potrzeby komunikacyjne, czy też bezpieczeństwo mieszkańców, ale wpływy polityczne decydują o tym gdzie będzie realizowana inwestycja. Określimy jasne i obiektywne kryteria, które wskażą na co w pierwszej kolejności powinny znaleźć się środki z budżetu województwa. Zasada ta będzie również dotyczyła budowy chodników w ciągu dróg wojewódzkich. Utworzymy Dolnośląski Program Rozwoju Dróg Lokalnych wspierający remont, budowę i przebudowę dróg lokalnych jako uzupełnienie i analogia Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych (NPPDL) oraz Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego (RPO WD). Istniejące aktualnie zewnętrze źródła finansowania budowy, przebudowy lub remont dróg na terenie Województwa w formie NPPDL oraz RPO WD koncentrują się przede wszystkim na realizacji inwestycji powiązanych komunikacyjnie z siecią drogową TEN-T (RPO WD), lub premiują układy S t r o n a | 28 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 komunikacyjne bezpośrednio związane z siecią dróg krajowych lub wojewódzkich. Wprowadza to ogromne trudności w pozyskaniu środków finansowych i na powiatowych realizację inwestycji stanowiących w podstawowy ciągach układ dróg gminnych komunikacyjne na poziomie danej gminy. Należy zauważyć iż na terenie każdej JST są możliwe do wskazania konkretne ciągi komunikacyjne odgrywające strategiczną rolę dla jej rozwoju gospodarczo- społecznego, a które nie spełniają kryteriów niewielkich NPPDL środków oraz RPO Samorządu WD. Zaangażowanie Województwa nawet pozwoliłoby na wprowadzenie użytecznego narzędzia wsparcia dla inwestycji leżących aktualnie jedynie po stronie JST (na poziomie gminy i powiatu). Wprowadzimy odpowiedzialność dyscyplinarną w sytuacji opóźnienia inwestycji spowodowanych błędami urzędniczymi. W ciągu ostatnich lat nagminne staje się nierealizowanie planowanych projektów inwestycyjnych na dany rok budżetowy. Ciągłe przesunięcia terminu zakończenia inwestycji stały się zmorą mieszkańców regionu. W wielu przypadkach powodem są czynniki zewnętrzne np. pogoda, ale równie często wina tkwi w braku energicznych działań ze strony urzędników odpowiedzialnych za realizację inwestycji. Zintensyfikujemy działania mające na celu przejęcie przez samorząd województwa linii kolejowych o znaczeniu regionalnym. Samorząd Województwa musi odgrywać aktywną rolę w regionalnych i metropolitarnych połączeniach kolejowych. W latach 2014 – 2020 Unia Europejska w sposób szczególny, będzie dotowała inwestycje związane z rozwojem kolei. Należy podjąć prace, których celem będzie przejęcie od Polskich Linii Kolejowych tych tras, których się nie eksploatuje, a są istotne z S t r o n a | 29 punktu widzenia mieszkańców DOLNY ŚLĄSK regionu. Jednocześnie PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 maksymalnie wykorzystamy środki zewnętrzne na zakup nowego taboru kolejowego dla stworzeniu takiej mieszkańców DSDiK. z sieci Wszystkie te komunikacji terenów działania kolejowej, peryferyjnych mają która do służyć ułatwi obszarów m.in. dostęp wzrostu charakteryzujących się lepiej rozwiniętym rynkiem pracy. Dostosowanie linii kolejowych do przewozu kruszyw. Ciągłym i narastającym problemem naszego województwa jest transport kruszyw. Wielkotonażowy transport samochodowy przewożący kruszywa po drogach Dolnego Śląska systematycznie niszczy drogi gminne, powiatowe i wojewódzkie, które nie są dostosowane do takich obciążeń. Jedynym sposobem na powstrzymanie dalszej dekapitalizacji dróg i przywrócenie bezpieczeństwa mieszkańców zagrożonych przewozem ciężarowym, jest dostosowanie linii kolejowych do przewozu kruszyw. Zamierzamy w tym celu wykorzystać środki europejskie na lata 2014 – 2020. Większe zaangażowanie i odpowiedzialność samorządu województwa za rozwój transportu Odrzańską Drogą Wodną. Województwo Dolnośląskie wraz z innymi samorządami południowej i zachodniej Polski musi podjąć starania o przejęcie części odpowiedzialności za rozwój transportu śródlądowego. Tylko wspólny nacisk na władze krajowe oraz wspólne zabiegi o środki Unii Europejskiej może zmienić obecny dramatyczny stan żeglugi na Odrze. S t r o n a | 30 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Dbałość o Port Lotniczy we Wrocławiu. Władze samorządu województwa będą aktywnie wspierały rozwój Portu Lotniczego we Wrocławiu. Podnoszenie jakości skomunikowania kolejowego i drogowego Portu Lotniczego z regionem a w szczególności ze stolicą województwa będzie traktowana priorytetowo. S t r o n a | 31 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 POLITYKA GOSPODARCZA Wstęp. Dynamiczny rozwój gospodarczy i odpowiedzialna polityka surowcowoenergetyczna są istotne dla prawidłowego rozwoju regionu i w sposób zasadniczy wpływają na dochody województwa. Województwo Dolnośląskie w krajowej klasyfikacji gospodarczej regionów prezentuje się korzystnie, ale w relacji do regionów innych krajów Unii Europejskiej, pozycja Dolnego Śląska jest niezadowalająca. Sąsiednie regiony Czech i Niemiec są wyżej rozwinięte gospodarczo. Region dysponuje dużymi i różnorodnymi zasobami surowców w tym kopalin o znaczeniu strategicznym dla gospodarki krajowej, takich jak rudy miedzi i srebra oraz węgla brunatnego. Znajdują się tu ponadto istotne dla kraju bardzo duże złoża kamieni drogowych i budowlanych, glin ogniotrwałych (ze złoża Rusko–Jaroszów) oraz gazu ziemnego i innych surowców skalnych. Masyw Strzegom–Sobótka stanowi największy w Polsce rejon udokumentowanych złóż granitów. Dolny Śląsk zajmuje przy tym pierwsze miejsce w Polsce pod względem wielkości zasobów oraz wydobycia kamieni drogowych i budowlanych. Znajduje się tu ponad 50% całości krajowych zasobów tych surowców. Na terenie województwa istnieją też bogate i różnorodne złoża wód mineralnych i leczniczych, w tym radoczynnych i termalnych. Istotne znaczenie dla gospodarki regionu w dłuższej perspektywie gospodarczej może mieć złoże węgla brunatnego w rejonie Legnicy oraz Ścinawy i Głogowa. Eksploatacja kopalin oraz składowanie odpadów powydobywczych powodują niekorzystne zmiany w krajobrazie ubytek gleb rolnych i leśnych, a także ich degradację. Negatywny wpływ na środowisko i krajobraz ma nie tylko zakończona już eksploatacja węgla kamiennego w rejonie Wałbrzycha i Nowej Rudy, lecz również prowadzona odkrywka w ramach eksploatacji węgla brunatnego w rejonie Bogatyni S t r o n a | 32 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 oraz górnictwo i przetwórstwo rud miedzi a także wydobywanie różnorodnych surowców skalnych w wielu innych miejscach regionu. Na Dolnym surowców Śląsku znajdują energetycznych, się które bogate służą zasoby do konwencjonalnych wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła – eksploatowane przez elektrownię TURÓW w okolicach Bogatyni złoże węgla brunatnego oraz wspomniane wcześniej, jedno z największych w Europie, złoże węgla brunatnego zlokalizowane w okolicach Legnicy. Produkcję energii elektrycznej zapewniają przede wszystkim elektrownia TURÓW oraz zespół elektrociepłowni KOGENERACJA. Na terenie Dolnego Śląska działa także kilkadziesiąt małych elektrowni wodnych, wśród wytwórców tych wyróżnić należy spółkę JELENIOGÓRSKIE ELEKTROWNIE WODNE eksploatującą 35 elektrowni wodnych. Wydawać by się mogło, że sytuacja regionu pod względem zaopatrzenia w energię elektryczną jest zadowalająca, jednak nie należy zapominać, iż na Dolnym Śląsku znajduje się największy w Polsce konsument energii elektrycznej – KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. . Firma ta zużywa w ciągu roku 2,4 TWh energii elektrycznej, co można porównać ze zużyciem prądu w dwóch miastach wielkości Lubina. Rozpatrując zasoby energetyczne Dolnego Śląska nie można zapomnieć o odnawialnych źródłach energii (słońce, woda, energia wnętrza ziemi, wiatr, biomasa), które powinny być rozpatrywane jako niezbędne uzupełnienie surowców konwencjonalnych. Szczególnie w obliczu zobowiązań podjętych przez Polskę do 2020 r. – do tego czasu 20 % energii pierwotnej musi pochodzić ze źródeł odnawialnych. Znaczny wpływ na rozwój regionu ma infrastruktura komunikacyjna, uważana za „krwioobieg” układu społeczno–gospodarczego. Sieć drogowa województwa dolnośląskiego należy do najgęstszych w kraju. To oznacza jednocześnie, że stosunkowo wysokie nakłady należy ponosić na jej S t r o n a | 33 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 bieżącą konserwację, kosztem innych wydatków (np. inwestycyjnych). Gęsta sieć kolejowa wykorzystywana do w naszym regionie efektywnego jest niedostatecznie zagospodarowania możliwości przewozowych tej branży, gdyż podobnie jak w innych regionach kraju, w ostatnich latach długość czynnych linii kolejowych na Dolnym Śląsku wyraźnie się zmniejszyła, a w ślad za tym ich przestrzenna dostępność. Jako pozytywny trend należy ocenić widoczny w ostatnich latach wyraźny wzrost rozmiarów ruchu Wrocławskiego Portu Lotniczego, w tym lotów zagranicznych, a to przy posiadaniu mniejszych lotnisk w innych miastach województwa oraz tendencji występującej na świecie co do rozwoju tej gałęzi transportu daje możliwości rozwojowe transportu lotniczego w regionie. Natomiast w bardzo niewielkim stopniu wykorzystany jest transport rzeczny. Szerzej o infrastrukturze komunikacyjnej w dziale POLITYKA TRANSPORTOWA. Na terenie województwa funkcjonują trzy strefy ekonomiczne: Kamiennogórska SSE Małej Przedsiębiorczości, Legnicka SSE i Wałbrzyska SSE z licznymi podstrefami w wielu mniejszych miastach na Dolnym Śląsku. Rozwój specjalnych zdynamizowania stref korzystnych ekonomicznych przeobrażeń przyczynił gospodarczych się do wielu dolnośląskich gmin oraz sprzyjał zmniejszeniu bezrobocia w tych gminach. Racjonalizacja wydatków publicznych. Prawo i Sprawiedliwość uważa, że konieczne jest wdrożenie systemu oceny opłacalności wydatkowania publicznych pieniędzy. Wszystkie wydatki powinny prowadzić do konkretnego celu, więc opłacalność to w tym przypadku osiągnięcie jak największych efektów jak najniższymi nakładami. Wprowadzenie takiego mechanizmu pozwala lepiej wykorzystać dostępne środki, co z jednej strony ogranicza nieuzasadniony wzrost nakładów bez kontroli efektów, a z drugiej wzbudza zaufanie S t r o n a | 34 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 obywateli do osób zarządzających pieniędzmi pochodzącymi z podatków. Sejmik Województwa Dolnośląskiego powinien wprowadzić procedury, wymuszające dokonywanie ocen opłacalności wydatków publicznych. Równolegle, niezbędna jest kompleksowa, prowadzona w sposób ciągły analiza wszystkich działań w obszarze długu publicznego. Likwidacja nieefektywnych spółek z udziałem Samorządu Województwa. W ciągu ostatnich kilku lat powstały nowe spółki z udziałem Samorządu Województwa. W założeniu miały one wspierać rozwój gospodarczy regionu, dziś część z tych spółek m.in. Dolnośląska Agencja Współpracy Gospodarczej generuje z roku na rok coraz większe koszty nie przynosząc żadnych wymiernych korzyści dla Dolnego Śląska. Wydaje się, że ich dalsza działalność jest spowodowana wyłącznie podtrzymaniem dokonanego podziału łupów politycznych, co bardzo widoczne w ostatnich latach jest w Agencji Rozwoju Regionalnego ARLEG w Legnicy. Wspieranie działalności specjalnych stref ekonomicznych dla efektywnego i zrównoważonego rozwoju województwa. Rozwój stref ekonomicznych poprzez pozyskiwanie nowych inwestorów przyczynia się do rozwoju naszego regionu. Pozyskiwanie inwestorów przyczynia się do zwiększania wymiany towarowej i pozyskiwania coraz to nowszych technologii. Wpływa przez to pozytywnie na rozwój transportu w naszym regionie. Szczególnie istotny jest rozwój i tworzenie nowych „podstref” w obszarach o słabym rozwoju gospodarczym oraz o wysokim wskaźniku bezrobocia. Sprzyja to procesom transformacji gospodarczej wielu dolnośląskich gmin, oraz zmniejszeniu bezrobocia w tych gminach. S t r o n a | 35 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Zwiększenie efektywności funkcjonowania parków technologicznych i pełne wykorzystanie możliwości rozwojowych tych spółek. Działania w tym zakresie mogą podnieść atrakcyjność inwestycyjną Dolnego Śląska. W oparciu o potencjał instytutów badawczych, wyższych uczelni oraz dużych firm funkcjonujących na Dolnym Śląsku można tworzyć sieci powiązań między jednostkami wspierającymi a przedsiębiorstwami i przedsiębiorcami. Należy w większym stopniu wykorzystać i wdrożyć wszelkie nowoczesne technologie w zakresie odzyskiwania metali towarzyszących rudom miedzi (cynk, tal, cyna, antymon, ren) i zagospodarowania oraz przetwarzania odpadów komunalnych i przemysłowych. Lepsze pozyskiwanie i wykorzystanie w tym zakresie Funduszy Europejskich na gospodarkę innowacyjną przyczyni się do transferu technologii do regionu. Działanie te w dłuższym okresie przyczynią się do tworzenia w regionie nowych firm innowacyjnych oraz propagowania postaw innowacyjnych. Doprowadzi to do stworzenia warunków do wprowadzenia i upowszechnienia innowacji. Działania te wpisują się w działania sektorowe podejmowane na rzecz rozwoju innowacyjnej gospodarki. Bezpieczeństwo energetyczne i rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Bazując na konwencjonalnych surowcach energetycznych, które na terenie Dolnego Śląska występują w pokaźnej ilości (wspomniane wcześniej bogate złoża węgla brunatnego), należy stworzyć sprzyjające warunki dla rozwoju energetyki odnawialnej (pozyskiwanie energii ze słońca, wody, ciepła pochodzącego z wnętrza ziemi, biomasy). Przyjęcie takiego scenariusza przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii poprzez zwiększenie liczby wytwórców, równomierne ich rozmieszczenie S t r o n a | 36 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 na terenie regionu, uniezależnienie ich od surowców kopalnych oraz niewątpliwie przyczyni naturalnego. W się także konstrukcji do systemu ochrony wsparcia zasobów środowiska rozwoju energetyki odnawialnej należy wystrzegać się podejścia skrajnego, tj. promowania za wszelką cenę jednego kierunku rozwoju tego sektora (np. energetyki wiatrowej, geotermalnej, słonecznej), a zapominania o pozostałych. Dolny Śląsk jest tak zróżnicowanym regionem, że w zależności od specyficznych warunków panujących na danym terenie należy wspierać rozwój takich rodzajów instalacji wytwarzających energię, których zasoby są w danym miejscu dostępne. Gdzie jest to możliwe należy budować małe elektrownie wodne, które już występują dość licznie w naszym regionie. W terenach wiejskich zdecydowanie wszelkiego rodzaju należy wykorzystywać występującą lokalnie do biomasę produkcji energii (słomę, odpady drzewne, dostępne odpady organiczne pochodzące z hodowli roślin i zwierząt). Na całym obszarze Dolnego Śląska z powodzeniem można wykorzystywać energię słoneczną i to zarówno do podgrzewania ciepłej wody użytkowej przy pomocy kolektorów słonecznych jak i produkcji energii elektrycznej przy pomocy paneli fotowoltaicznych. Na terenach, gdzie rozwija się dynamicznie budownictwo jednorodzinne należy promować i wspierać instalowanie pomp ciepła, które wykorzystują energię cieplną pochodzącą z wierzchnich warstw ziemi. System wsparcia energetyki odnawialnej musi opierać się na jasnym, spójnym, długofalowym programie stosowania prostych instrumentów finansowych (dopłaty, ulgi i zwolnienia podatkowe, itp.), które będą dostępne dla każdej grupy inwestorów (osoby fizyczne, przedsiębiorcy, instytucje publiczne, organizacje pozarządowe). Rozpatrując zagadnienie bezpieczeństwa energetycznego w żadnym wypadku nie można zapomnieć o modernizacji i rozwoju sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, jak również o niezbędnej modernizacji konwencjonalnych instalacji wytwarzających energię, na których opiera się system energetyczny regionu. Niezbędne są także środki S t r o n a | 37 finansowe na badania DOLNY ŚLĄSK i rozwój nowych technologii PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 wytwarzania energii, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych ze zgazowaniem i czystym spalaniem węgla. Powyższe działania spowodują równomierny wzrost gospodarczy regionu oraz powstawanie wielu nowych miejsc pracy przy jednoczesnym zachowaniu nieprzeciętnych walorów środowiska naturalnego Dolnego Śląska. Wspieranie utrzymania pakietu kontrolnego przez Skarb Państwa w KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. i w firmach sektora energetycznego funkcjonujących w regionie Skarb Państwa w KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. jako właściciel z kontrolnym pakietem jest gwarantem stabilnego właściciela dla firmy stanowiącej ponad 60% potencjału ekonomicznego subregionu legnickiego. Solidny i stabilny właściciel, jakim jest Skarb Państwa, gwarantuje realizację zadań sprzyjających rozwojowi całego regionu (inwestor branżowy może nie być zainteresowany inwestycjami w regionie). Istotne dla regionu i firmy jest rozpoznanie możliwości eksploatacji złoża Radwanice– Gaworzyce i ewentualne rozpoczęcie jego udostępnienia. Ponadto istnieje możliwość uruchomienia przemysłowej towarzyszącej rudom miedzi eksploatacji soli kamiennej (złoże Sieroszowice największe zasoby w Polsce, zasobów wystarczy na 100 lat przy obecnym spożyciu). Natomiast w dłuższej perspektywie istnieje możliwość wykorzystania podziemnych wyrobisk w złożu soli dla celów związanych ze składowaniem i magazynowaniem odpadów. Właściciel jakim jest Skarb Państwa daje większe szanse na reaktywowanie tzw. starego zagłębia Miedziowego co pozwoliłoby na wsparcie rozwoju subregionu jeleniogórskiego. Jednocześnie może wpłynąć to na efektywniejsze wykorzystanie mocy hutniczych KGHM Polska Miedź S.A. Działanie to pozwoliłoby także na efektywne wykorzystanie zasobów rud miedzi znajdujących się w regionie, a jednocześnie wpłynęłoby na stabilne funkcjonowanie KGHM i wydłużenie czasookresu wykorzystywania własnych (rodzimych) złóż miedzi. S t r o n a | 38 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Natomiast sektor energetyczny jest strategicznym sektorem dla rozwoju gospodarczego kraju i regionu. Skarb Państwa jest gwarantem stabilnego właściciela, dającego większe możliwości rozwoju tego sektora w regionie. Daje możliwość wykorzystania zasobów węgla brunatnego jako paliwa energetycznego przy zastosowaniu nowych technologii (np. zgazowanie podziemne). Wspieranie rozwoju energetyki w naszym regionie (konwencjonalnej z większym wykorzystaniem turbin gazowych ale przede wszystkim energetyki „zielonej” – wykorzystanie górskich rzek i energii wiatru) przyczyni się do dynamicznego i ciągłego rozwoju gospodarczego regionu. Stworzenie sprzyjających warunków dla funkcjonowania siedzib dużych firm gospodarczych na terenie Dolnego Śląska W dobie konsolidacji firm i globalizacji w gospodarce światowej istotne jest stworzenie sprzyjających warunków dla funkcjonowania firm na terenie Dolnego Śląska. W wyniku zachodzenia tych procesów duże firmy przenoszą swoje siedziby do innych miast i regionów. Zauważalne jest to szczególnie w sektorze energetycznym gdzie w wyniku decyzji konsolidacyjnych rozważane są decyzje o przenoszeniu siedzib firm do innych regionów. Decyzje o zmianie siedzib dużych podmiotów gospodarczych mają znaczny wpływ na dochody budżetów jednostek samorządowych wszystkich szczebli (ograniczenie wpływów do budżetów tych jednostek z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób prawnych). Należy dołożyć wszelkich starań, aby siedziby dużych firm nie były przenoszone do innych regionów, a nawet aby duże firmy mające swoje siedziby w innych regionach Europy decydowały się na przenoszenie swoich siedzib na Dolny Śląsk. S t r o n a | 39 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 ROLNICTWO I ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH Wstęp. W latach 2010-2014 nastąpiło dalsze zróżnicowanie obszaru województwa pod względem rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa. Pas środkowy cechował się intensywnym rozwojem produkcji rolnej – szczególnie roślinnej przy całkowitym załamaniu produkcji zwierzęcej. Pas powiatów pogranicza czesko – niemieckiego ulegał dalszej degradacji gospodarstw rolnych, ze względu na spadek konkurencyjności, starzenia się ich właścicieli i migracji młodych do miast. W powiatach kłodzkim i dzierżoniowskim ubyło w ciągu ostatnich 15 lat po ok. 20 tys. mieszkańców, zaś średnia wieku prowadzących gospodarstwa rolne wynosi powyżej 40 lat. Ponadto na tych terenach w ostatnich 10 latach obserwuje się ujemny przyrost naturalny. Stan ten wymaga zupełnie nowego podejścia do ratowania tych regionów, gdyż dotychczasowe działania nie zapobiegły nasilającemu się marazmowi, sprzyjały działaniom powodującym wykluczenie szczególnie ludzi młodych, którzy są zmuszeni do emigracji nie widząc dla siebie i swoich rodzin żadnych perspektyw. Dotychczasowe działania samorządów wszystkich szczebli nie zahamowały degradacji rolnictwa i przetwórstwa rolnego. Najbliższe lata z uwagi na opisane zjawiska będą pogłębiały tendencje wyludniania, postępującego marazmu i pauperyzacji mieszkańców wsi. Badania przeprowadzone przez Związek Gmin S t r o n a | 40 Wiejskich wskazują na DOLNY ŚLĄSK zmniejszenie dostępu do PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 zewnętrznych źródeł finansowania wydatków majątkowych gmin. W skali kraju zabraknie na realizację inwestycji w gminach wiejskich 64 mld. złotych. 50% gmin planuje mniejsze wydatki majątkowe niż realizowane w latach 2007-2013. Zahamowanie i stagnacja są wynikiem braku koncepcji przeciwdziałania tym niekorzystnym tendencjom. Gmina Pieszyce i powiat wałbrzyski w chwili obecnej zajmują czołowe miejsce w Polsce pod względem biedy i bezrobocia. W powiecie wałbrzyskim bezrobocie wynosi obecnie wg. danych PUP 38% zaś liczba mieszkańców spadła w gminie Wałbrzych o przeszło 10 000 osób. Tę sytuację pogłębia stały, ujemny od 5 lat przyrost naturalny. Katastrofa demograficzna i wysokie bezrobocie zmniejsza napływ nowych inwestycji i pogłębia w ten sposób dalszą degradację tych terenów. Nowo przyjęta strategia rozwoju województwa dolnośląskiego blokuje rozwój poszczególnych gmin. Nowa koalicja w sejmiku samorządowym skierowana jest wyłącznie na rozwój aglomeracji. Konsekwencją tego podejścia będzie zaniedbanie obszarów wiejskich a tym samym rolnictwa. Prawo i Sprawiedliwość prowadzenia wszystkich polityki, obszarów wielokrotnie która wskazywało zagwarantuje województwa na konieczność zrównoważony dolnośląskiego ze rozwój szczególnym uwzględnieniem terenów o najwyższym bezrobociu oraz rolnictwa. Województwo dolnośląskie posiada korzystne warunki przyrodnicze dla prowadzenia produkcji roślinnej. Wskazuje na to wysoki wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej szacowany przez IUNG w Puławach na 74,5 pkt. Jest to wyższy wskaźnik, niż dla Polski, który wynosi 66,6 pkt. Zarówno, jakość i przydatność rolnicza jak i agroklimat, rzeźba terenu i warunki wodne są korzystne dla upraw rolniczych. Wyjątkowo korzystne warunki występują w środkowej i północnej części województwa, równinny teren znajdujący się pod wpływem stref klimatu umiarkowanego kontynentalnego i oceanicznego, przynosi ciepłe lato i krótkie łagodne zimy, dodatkowym atutem są żyzne gleby o dobrej kulturze rolnej. Okres S t r o n a | 41 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 wegetacyjny wynosi tu 220-240 dni. Na Dolnym Śląsku występują gleby dobrej jakości: gleby brunatne, czarne ziemie (głównie w powiatach: strzelińskim, wrocławskim, świdnickim, dzierżoniowskim, legnickim i ząbkowickim), a także gorszej jakości gleby bielicowe, górskie oraz mady. 43 % ogółu stanowią gleby kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego. Struktura użytków rolnych województwa dolnośląskiego różni się od przeciętnej w kraju, dominują grunty orne – 84 % ( wskaźnik ten dla Polski wynosi 78 % ). Występuje tutaj relatywnie mniej, niż przeciętnie w kraju, łąk i pastwisk trwałych. Wyjątkiem są powiaty sudeckie: kłodzki, jeleniogórski, wałbrzyski i kamiennogórski, gdzie udział trwałych użytków zielonych ( TUZ ) stanowi od 45-61% ogólnego areału użytków rolnych. Jednak ze względu na bardzo niską obsadę inwentarza żywego użytki te są słabo wykorzystywane jako źródło paszy. Struktura użytków rolnych w województwie dolnośląskim w 2010r. przedstawiała się następująco: Grunty orne – 811 432 ha, tj. 84% użytków rolnych Sady – 13 336 ha, tj. 1,4% użytków rolnych Łąki – 116 850 ha, tj. 12% użytków rolnych Pastwiska – 25 906 ha, tj. 2,6% użytków rolnych Razem użytki rolne – 967 524 ha, tj. 100%. W 2011r. pod zasiewami znajdowało się 719,4 tys. ha. (88,7% gruntów ornych). Dominującą uprawą są zboża. Ich areał w roku 2011 wynosił 511 tys. hektarów (71% powierzchni zasiewów). Podstawowe znaczenie w uprawie zbóż ma pszenica oraz kukurydza na ziarna. W strukturze organizacji produkcji roślinnej zwraca uwagę znaczący udział rzepaku i rzepiku, S t r o n a | 42 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 którego areał dynamicznie wzrósł do ponad 125 tys. ha w 2011r. ( 17,4% powierzchni zasiewów ). Ziemniaki zajmują areał 23 tys. hektarów ( 3,2% powierzchni zasiewów ) i ich udział w strukturze zasiewów zmniejszył się o 60% w ciągu ostatnich piętnastu lat. Buraki cukrowe zajmują areał 18 tys. hektarów ( 2,5% powierzchni zasiewów ), stanowi to spadek o blisko 40% w ciągu ostatniego 10-lecia, co spowodowane zostało wprowadzeniem ograniczeń ilościowych ( kwot cukrowych ) produkcji cukru białego w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE. Dodatkowo sektor cukrowniczy na Dolnym Śląsku został, w ramach niekontrolowanej prywatyzacji przejęty przez obcy kapitał co skutkuje regularnym obniżaniem powierzchni zasiewów buraków cukrowych, pomimo wyjątkowo sprzyjających warunków klimatyczno- glebowych do uprawy tej rośliny. W wyniku procesów przemian, których początki są wcześniejsze, aniżeli okres po integracji z UE i obejmujące także procesy prywatyzacji w rolnictwie rozpoczęte w latach 90-tych ubiegłego wieku rolnictwo dolnośląskie stało się rolnictwem wytwarzającym przede wszystkim produkty roślinne (zboża, rzepak ) o niskiej wartości dodanej stając się zapleczem surowcowym dla przemysłu rolno-spożywczego innych regionów. Niczym nieograniczane urynkowienie rolnictwa spowodowało w ostatnich latach odejście od gospodarki płodozmianowej i dramatyczne zmniejszenie liczby uprawianych gatunków. Efektem tych zmian jest znaczny wzrost udziału zbóż w strukturze zasiewów. Utrzymanie tego modelu będzie skutkowało wzrostem nakładów na przemysłowe środki produkcji (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin). Aktualnie w wielu gospodarstwach uprawia się 2-3 gatunki. Na Dolnym Śląsku, od wielu lat, rzepak uprawiany S t r o n a | 43 jest po zbożach, a po rzepaku DOLNY ŚLĄSK przychodzą zboża, co PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 w konsekwencji prowadzi do nasilenia występowania chwastów, chorób i szkodników. Już dziś dużym zagrożeniem dla upraw rzepaku jest kiła kapuściana, a dla zbóż choroby podsuszkowe. Od 1 stycznia 2014r. w Polsce oraz w krajach UE obowiązuje integrowana ochrona roślin, która wynika z postanowień art. 14 Dyrektywy 2009/128/WE. Integrowana ochrona roślin polega na umiejętnym doborze takich elementów jak właściwe zmianowanie i agrotechnika, racjonalne nawożenie, dostosowane do potrzeb pokarmowych roślin i zasobności gleby, ochrona biologiczna oraz w ostateczności stosowanie zabiegów chemicznych w oparciu o progi szkodliwości. Wymienione wyżej składniki integrowanej ochrony roślin pozwalają ograniczyć presję szeroko rozumianego rolnictwa na środowisko oraz chronić bioróżnorodność. Ten, zmierzający do całkowitej monokultury i bardzo szkodliwy model rolnictwa dolnośląskiego należy zmienić. Prawo i Sprawiedliwość prowadzić będzie politykę troski o polskie rolnictwo i polską wieś. Rolnictwo, w tym dolnośląskie musi otrzymać taką pomoc, która zapewni w pierwszej kolejności przetrwanie, a w dalszej kolejności rozwój w trudnych warunkach konkurencji europejskiej i światowej. W krajach rozwiniętych władze krajowe i lokalne dbają o swoje rolnictwo stymulując procesy rozwojowe i wspierając wszelkie inicjatywy zapewniające zrównoważony rozwój, oparty na gospodarstwach rodzinnych, prowadzących produkcję w zgodzie z wymogami środowiska, produkujących bezpieczną i zdrową żywność, zapewniających bezpieczeństwo żywnościowe narodu i eksportujących dobrą, zdrową żywność w świat. Dolny Śląsk to także zagłębie produkcji nasiennej. W 2013 roku województwo dolnośląskie zajmowało: ● 2 miejsce (po Wielkopolsce) pod kątem sumarycznej powierzchni plantacji (13 940,69 ha) S t r o n a | 44 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 ● 1 miejsce pod kątem średniej powierzchni 1 plantacji (11,42 ha). Warunki klimatyczne, szczególnie względnie długi okres wegetacyjny, temperatury, nasłonecznienie powodują, że mamy wspaniałe warunki do rozwoju produkcji nasion roślin rolniczych i warzywnych. Istniejący potencjał gospodarczy, wiedza i doświadczenie rolników tworzą ogromne możliwości w tym zakresie. Oprócz tradycyjnych upraw nasiennych zbóż czy kukurydzy rolnicy mają możliwości zbytu takich nasion jak: trawy, facelia błękitna, gorczyca biała, soja czy nawet nasiona konopi. Z roślin warzywnych na Dolnym Śląsku udają się szczególnie marchew, ogórek, cebula dymka. Na terenie województwa dolnośląskiego prowadzi się produkcję materiały szkółkarskiego takich gatunków jak: jabłoń, brzoskwinia, wiśnia, czereśnia, grusza, morela, agrestu, maliny czy sadzonek truskawki. Możliwości w tym zakresie są przeogromne gdyż polski materiał rozmnożeniowy jest wysokiej jakości i skutecznie konkuruje ceną. Rolnictwo na Dolnym Śląsku ma bardzo duże szanse rozwojowe. Nie może jednak być traktowane jako zasób, z którego czerpane są tylko korzyści. Biznes o rodowodzie z minionej epoki, ciągle wpływowy na wsi rozwija się, a interesy rolnika liczą się znacznie mniej i tylko wtedy, gdy rysuje się perspektywa przegranych wyborów. Postawimy tamę tej obłudzie i hipokryzji i w ten sposób wyzwolimy ogromny potencjał tkwiący na dolnośląskiej wsi. Aby zahamować dalszą degradację i wykluczenie społeczne na obszarach wiejskich Dolnego Śląska Prawo i Sprawiedliwość podejmie zdecydowane i konsekwentne działania w następujących obszarach. S t r o n a | 45 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw na terenach wiejskich poprzez skuteczną realizację działań wynikających z PROW na lata 2014-2020. Należy mieć na uwadze, że obecny Program cechuje się sporą elastycznością co pozwoli na bieżąco reagować i odpowiadać na potrzeby i wyzwania wynikające z ciągle zmieniającej się „rzeczywistości” gospodarczej. W porozumieniu z administracją rządową należy zdjąć biurokratyczne bariery i ułatwić powstawanie w ramach gospodarstw rolnych małych firm przetwórstwa rolno-spożywczego poprzez złagodzenie absurdalnych przepisów dotyczących uboju zwierząt i przetwórstwa mięsa i mleka w gospodarstwach rolnych, produkcji miodu, wina i innych przetworów. Ułatwienie dystrybucji produktów wytworzonych w gospodarstwach rolnych. W tym celu Prawo i Sprawiedliwość będzie wspierać projekty rewitalizacji targowisk dla ułatwienia zbytu produktów rolnych i nisko przetworzonej żywności ekologicznej pochodzących z lokalnych gospodarstw. Ma to bardzo duże znaczenie na obszarach przygranicznych i pozwoli rozwinąć lokalny handel i związane z nim usługi. Przyniesie to lokalnym samorządom dodatkowe wpływy do budżetu i zahamuje ekspansję zagranicznych sieci handlowych tłumiących polski handel korzystając z wielu ulg i preferencji. S t r o n a | 46 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Działania mające na celu przywrócenia budowy urządzeń dla małej retencji, melioracji oraz konserwacji istniejących urządzeń wodnych. Lata zaniedbań w tej dziedzinie doprowadziły do licznych problemów. Pozostawiony zbiornik Pilce stanowi klasyczny przykład niemożności. Sytuacja, w której bezpieczeństwo populacji 3 mln. ludzi zamieszkałych w dolinie Odry niedopuszczalna i kontynuacja grzęźnie w procedurach biurokratycznych jest powinna ulec natychmiastowej poprawie. Nastąpi inwestycji hydrotechnicznych, urządzeń melioracyjnych budowy zbiorników małej retencji. Pozwoli to na zatrzymanie nadmiaru wód opadowych i pozwoli na obniżenie poziomu głównych cieków wodnych. Sprzeciw wobec ograniczenia środków finansowych na program zalesień i budowy infrastruktury związanej z gospodarką leśną. Decyzje rządu PO-PSL zabierające lasom państwowym środki na inwestycje skazują tereny o wysokim bezrobociu na pogłębienie tego zjawiska w firmach świadczących usługi w zakresie zalesień czy rekultywacji poprzez zalesienie terenów rolniczo zdegradowanych, po kopalnianych i wyłączonych z produkcji rolnej. Na terenach o wysokim bezrobociu firmy świadczące usługi dla leśnictwa stanowią duży potencjał dla zatrudnienia na tych terenach. W szczególności chodzi o obszary kotliny kłodzkiej, pogórza sudeckiego i borów dolnośląskich. Naszym zdaniem drenaż środków z lasów państwowych nie będzie przeznaczony na budowę dróg gminnych lecz na zasypywanie katastrofalnego deficytu budżetu państwa. S t r o n a | 47 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Rekultywacja Stawów Milickich. Tereny wiejskie województwa dolnośląskiego są niezwykle zróżnicowane i stanowią na wielu obszarach rezerwuary o niezwykłych walorach krajobrazowych i jednocześnie stanowią bazę dla rozwoju przedsiębiorczości. Takimi terenami są stawy milickie i dolina Baryczy. Przez wiele lat zaniedbane wymagające nowego otwarcia aby przywrócić ich i wartość gospodarczą, Sprawiedliwość w ramach krajobrazową istniejących i turystyczną. programów Prawo operacyjnych przywróci tym terenom należne znaczenie poprzez rekultywację stawów, urządzeń melioracyjnych i wsparcia dla rozwoju agroturystyki. Powrócimy do zaniechanego projektu budowy zbiornika „Jamnik” i rewitalizacji programów rozwoju Doliny Baryczy. Wspieranie rozwoju gospodarstw rodzinnych, opartych na własnej pracy rolników i członków ich rodzin. Badania prowadzone przez ekonomistów z zakresu rolnictwa wskazują, że system monokulturowy dominuje w dużych gospodarstwach prowadzących uproszczoną produkcję. Gospodarstwa dolnośląskie, zwłaszcza te o największej powierzchni stosują zwiększone nawożenie mineralne, ich zużycie wzrosło o 70% w latach 2003-2010. Podobnie nastąpił wzrost chemizacji upraw w dużych gospodarstwach. Mniejsze gospodarstwa, z uwagi na dysponowanie skromniejszymi środkami finansowymi, urozmaiconą strukturę zasiewów i stosowanie płodozmianu zachowują się w tym względzie bardziej racjonalnie. Dlatego Prawo i Sprawiedliwość popiera rozwój gospodarstw rodzinnych, opartych na własnej pracy rolników i członków ich rodzin. Te gospodarstwa powinny być preferowane przy dostępie do środków krajowych i unijnych. PiS opowiada się za takim kierunkiem zmian w polityce rolnej UE, aby gospodarstwa rodzinne mogły S t r o n a | 48 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 być preferowane i mocno wspierane, kosztem przesunięcia części środków z gospodarstw o największym areale. Usprawnimy działalność instytucji otoczenia rolniczego. Rolnictwo doświadcza na co dzień nie tylko zmian technologicznych ale także legislacyjno-prawnych. Dlatego tak ważne jest funkcjonowanie sprawnie działających instytucji otoczenia rolniczego. Na Dolnym Śląsku praktycznie nie funkcjonuje ośrodek decyzyjny szczebla regionalnego stymulujący procesy prorozwojowe. Ani przy Wojewodzie, ani przy Marszałku nie ma adekwatnego do rangi rolnictwa dolnośląskiego wydziału zajmującego się rolnictwem. W sytuacji kiedy 90% terytorium województwa stanowią obszary wiejskie, prawie 40% jej mieszkańców to mieszkańcy wsi, na wsiach pracują i działają ogromne rzesze ludzi, praktycznie nie ma centrum decyzyjno-koordynacyjnego odpowiedzialnego za wieś. Dlatego należy utworzyć komórkę odpowiedzialną za procesy planistyczno-sprawozdawcze w rolnictwie, administracja publiczna (szczebla rządowego i samorządowego) musi wziąć odpowiedzialność za to co dzieje się z rolnictwem. Należy wzmocnić i poprawić funkcjonowanie Inspekcji działających w otoczeniu rolnictwa takich jak Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Weterynaryjna. Agencje rolne nie mogą działać w województwie jak „ państwo w państwie”, winny składać sprawozdania ze swej działalności organom administracji i działać na rzecz środowisk lokalnych. Rolnicy muszą mieć realny (a nie fikcyjny) wpływ na decyzje Dyrektorów tych Agencji, szczególnie w odniesieniu do obrotu ziemią, redystrybucji krajowych i unijnych środków finansowych. S t r o n a | 49 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Bezpłatne doradztwo rolnicze. Prawo i Sprawiedliwość jest za wprowadzeniem całkowicie bezpłatnego państwowego doradztwa rolniczego, ukierunkowanego na działania z zakresu Integrowanej Ochrony Roślin, rozwoju systemów wspierających podejmowanie decyzji w gospodarstwach rolnych czy rozwoju ekonomicznego gospodarstw rodzinnych. Województwo Dolnośląskie wolne od upraw i pasz GMO. W celu ochrony zdrowia ludzi i środowiska województwo dolnośląskie musi być całkowicie wolne od upraw i pasz GMO. Zwiększa to także atrakcyjność i wartość handlową żywności. Jesteśmy za zakazem upraw i stosowania pasz GMO. Ekspansja GMO prowadzi prostą drogą do eliminowania małych gospodarstw rodzinnych i szybkiej latyfundyzacji wsi. Uprawy GMO potrzebują wielkich areałów i uzależniają rolników od dominacji koncernów produkujących GMO. Będziemy konsekwentnie egzekwować całkowity zakaz upraw GMO. Wyeliminujemy też import pasz GMO, które przy odpowiednich instrumentach ekonomicznych mogą być zastąpione nie mniej wydajnymi paszami produkowanymi w kraju. Chodzi zwłaszcza o wsparcie produkcji roślin motylkowych Wsparcie dla produkcji soi. Województwo nasze jest szczególnie predysponowane, z racji klimatycznych i glebowych do uprawy soi. Zdaniem naukowców na Dolnym Śląsku panują najlepsze warunki naturalne dla tej rośliny. Nie bez znaczenia jest fakt, że dzięki uprawie soi dolnośląscy rolnicy mogą poprawić swoją sytuację finansową. Polski rynek białka sojowego na cele paszowe jest wart blisko 5 mld zł rocznie, taka kwota pozostała by w portfelach naszych rolników gdyby skutecznie wdrożyć do uprawy tę S t r o n a | 50 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 roślinę. Należy przy tym podkreślić, że polska soja jest wolna od GMO gdy tymczasem sprowadzana z zagranicy prawie w całości jest GMO. Soja w kapitalny sposób wzbogaca płodozmiany zbożowo-rzepakowe lub zbożowo-kukurydziane tak charakterystyczne dla rolnictwa dolnośląskiego. Przy tym poprawia fantastycznie właściwości fizyko-chemiczne gleby, zwiększa zawartość próchnicy, dostarcza do gleby około 100 kg N/ha ( dla roślin następczych 60-75 kg N/ha ), 60 kg fosforu. 40-50 kg potasu. Jest przy tym uprawą proekologiczną, nie wymaga intensywnej ochrony chemicznej przed chorobami i szkodnikami i wyższego nawożenia azotem. Ważne, że uprawa soi objęta jest specjalną płatnością obszarową do powierzchni uprawy roślin strączkowych ( około 100 euro/ ha ). Zagraniczni dostawcy śruty sojowej GMO na polski rynek, dysponując ogromnymi funduszami próbują „ zniechęcić” rolników do uprawy tej jakże cennej rośliny. Jednak doświadczenia krajów ościennych ( Ukraina – blisko 1,1 mln ha i areał ciągle rośnie, Austria – 55 tys. ha, niewielkie Czechy – ponad 30 tys. ha ) pokazują, że można przełamać „ mur niemożności”. Prawo i Sprawiedliwość, za pomocą instrumentów finansowych krajowych i unijnych stworzy warunki skupowo-przetwórcze dla soi i skutecznie wdroży jej uprawę, szczególnie na Dolnym Śląsku. Promocja rolnictwa ekologicznego. Na szczególną uwagę zasługuje problematyka rozwoju rolnictwa ekologicznego. Prawo i Sprawiedliwość ma świadomość, że na Dolnym Śląsku jest wiele uwarunkowań ekonomicznych, społecznych i ekologicznych, wskazujących na duży potencjał rolnictwa ekologicznego. Zalicza się do nich gospodarstw, które ekstensywnymi przy także dużą prowadzą udziale liczbę niewielkich produkcję rodzinnej siły powierzchniowo rolniczą roboczej. metodami Produkcja ta charakteryzuje się ekstensywnymi nakładami, dużą pracochłonnością, restrykcyjnymi S t r o n a | 51 ograniczeniami ochrony DOLNY ŚLĄSK środowiska i powiązaniami PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 z lokalnymi tradycjami obszarów wiejskich. Ze względu na niską presję, jaką produkcja ekologiczna wywiera na środowisko, a w wielu aspektach dodatkowe korzyści, jakie dla niego przynosi, można rolnictwo ekologiczne uznać za czynnik ładu ekologicznego. Korzyści owe dotyczą głównie zachowania walorów przyrodniczych i krajobrazu obszarów wiejskich. Rolnictwo to zapewnia dodatkowe dochody producentom i w tym wymiarze jest czynnikiem ładu ekonomicznego i społecznego. Przyczynia się także do wykorzystania nadwyżek siły roboczej na wsi, a tym samym ogranicza niekorzystne problemy migracyjne. Dzięki wpływowi na utrzymanie części ludności przy produkcji rolniczej (szczególnie w górskich terenach województwa), często powiązanej z lokalną tradycją i zwyczajami, jest również istotnym czynnikiem zachowania walorów kulturowych. Około 22% powierzchni województwa objęte jest ochroną prawną i są to cenne przyrodniczo obszary, na których nie można rozwijać intensywnego rolnictwa, dlatego też rozwój rolnictwa ekologicznego na tych terenach staje się korzystną alternatywą rozwoju przyjaznego dla środowiska. Rolnictwo ekologiczne to takie, które oparte jest na naturalnych metodach produkcji, w których nie stosuje się nawozów mineralnych, chemii pestycydowej, dodatków syntetycznych genetycznie modyfikowanych – GMO. do pasz oraz organizmów W województwie dolnośląskim największą liczbę gospodarstw ekologicznych zanotowano w powiecie kłodzkim położonym na południu województwa, który to charakteryzuje się również bogactwem walorów krajobrazowych. W powiecie tym w 2012r. zarejestrowanych było 246 gospodarstw. Kolejne miejsca zajmują powiaty: wrocławski – 177 gospodarstw, jeleniogórski – 121, kamiennogórski – 80, wałbrzyski – 70, lwówecki – 50. Prawo i Sprawiedliwość będzie wspierać finansowanie tych gospodarstw, które produkują metodami naturalnymi, w zgodzie z zasadami ochrony środowiska, dobrostanem zwierząt i produkcją zdrowej żywności, w tym gospodarstw ekologicznych. Mamy wszelkie warunki i przede wszystkim S t r o n a | 52 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 potencjał wiedzy i pracowitości rolników, aby dolnośląskie rolnictwo ekologiczne stało się krajową i europejską potęgą. Wspieranie rozwoju hodowli bydła w szczególności na terenie Pogórza Sudeckiego. Rozwój hodowli bydła jest szansą rozwoju rolnictwa, oraz możliwością wykorzystania potencjału rolnego użytków zielonych na terenie Dolnego Śląska. Rejon Pogórza Sudeckiego stanowi naturalne warunki dla hodowli bydła mlecznego i mięsnego. Wykorzystanie możliwość gospodarstw znajdujących się w tym terenie umożliwi uruchomienie ogromnego, dotąd niewykorzystanego potencjału produkcyjnego zwłaszcza w górach, na pogórzu oraz na terenach o słabych klasach bonitacyjnych , poprawi ich sytuację ekonomiczną. Koniecznym jest zatem odpowiedni system wsparcia hodowli, który będzie opierał się na : - przywrócenia płatności zwierzęcej w nowej formule, wspierającej rzeczywistych hodowców bydła zapewniającej możliwość rozwoju tego kierunku produkcji. - uzależnieniu wszelkich płatności do użytków zielonych (obszarowych, rolnośrodowiskowych, ekologicznych i innych) od prowadzenia produkcji zwierzęcej (zwierzęta trawożerne), Odzyskać dla rolnictwa środki pomocowe dotychczas marnotrawione przez osoby i podmioty pozorujące działalność rolniczą. Środki te powinny trafiać do rzeczywistych producentów. dostępności Ma to także na celu zwiększenie (w formie zakupu czy dzierżawy) gruntów dla produkcji zwierzęcej. Pozorowanie działalności rolniczej na użytkach zielonych w celu wyłudzenia dopłat odbywa się w Polsce na masową skalę skutkując odpływem środków pomocowych poza sektor rolny i wykluczeniem znacznego areału gruntów z rzeczywistej produkcji. S t r o n a | 53 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 - zmianie poziomu degresywności płatności ekologicznych i rolno środowiskowych. W ostatnim czasie na Dolnym Śląsku pojawił się model górskiego gospodarstwa produkującego wysokiej jakości wołowinę w systemie ekstensywnym, ekologicznym z dodatkową funkcją ochrony krajobrazu i środowiska, głównie w oparciu o użytki zielone. Pomimo braku wsparcia produkcji zwierzęcej model funkcjonuje, pod warunkiem pewnego minimum wielkości stada, a co za tym idzie - użytkowanego areału, większego niż przy ograniczają podniesienia produkcji możliwości limitów intensywnej. Obecne limity ekonomiczne powierzchniowych tych oraz gospodarstw, wysokości płatności dlatego płatności ekologicznych i rolnośrodowiskowych jest jedyną szansa utrzymania hodowli w tych rejonach - zmianie dotychczasowego system wsparcia "płatności do krów" który nie jest realizowany na obszarze województwa dolnośląskiego Przyjęty w 2010 roku obszar na którym realizowano to wsparcie (5 wybranych województw) pozostawiał poza wsparciem szeregu terenów jak choćby w południowej części woj. dolnośląskiego w których zarówno sytuacja małych gospodarstw jak i postępujący regres pogłowia bydła były nawet gorsze niż w województwach objętych wsparciem. Dodatkowo zastosowany limit dziesięciu sztuk krów, po przekroczeniu którego gospodarstwo pozbawione jest całości tej płatności stał się barierą rozwojową. Nowa formuła wsparcia powinna obejmować województwo dolnośląskie, a płatność powinna być realizowana do pierwszych 10 krów nawet wtedy, gdy liczebność całego stada tą wielkość przekroczy. - zastosowanie innych możliwych form wsparcia hodowli bydła Wśród mechanizmów stosowanych w różnych krajach UE jak i wśród dotychczas formułowanych propozycji dostępna jest cała gama środków: S t r o n a | 54 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 1) dopłata do krów "mamek", adresowana precyzyjnie do producentów bydła mięsnego 2) dopłata do powierzchni wypasanej, wspierająca naturalny sposób produkcji i ułatwiająca wykorzystanie areału pastwisk, dla których niema alternatywnego sposobu użytkowania ( istotne ze względów środowiskowych i krajobrazowych - bydło, owce, kozy, konie czy gęsi). 3) dopłaty do zwierząt hodowlanych, pochodzących ze stad czystorasowych pod kontrolą użytkowości. Legalna żywność lokalna. Bezpośrednia sprzedaż (z pierwszej ręki) produktów żywnościowych wytworzonych przez rolników. Dzisiaj właściciel niewielkiego gospodarstwa, nie może na bazie własnych plonów wyprodukować i sezonowo sprzedać legalnie niskoprzetworzoną żywność, typu nabiał, konfitury, dżemy, sałatki warzywne, ale również chleb, tradycyjne wędliny itp. Chcąc sprzedać swoje produkty musi założyć działalność gospodarczą , co nie jest ekonomicznie uzasadnione przy tak małej skali produkcji. Obecnie sprzedaż z pierwszej ręki wszystkich produktów żywnościowych płodów rolnych, czy przetworów owocowych, czy zwierzęcych - jest prowadzona powszechnie w szarej strefie. W większości krajów UE (Francja, Niemcy, Litwa, Węgry, Rumunia) sprzedaż bezpośrednia produktów przetworzonych została zalegalizowana. S t r o n a | 55 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Prawo i Sprawiedliwość zabiega i będzie dążyć do zmian legislacyjnych obecnie obowiązujących przepisów celem z pierwszej ręki zalegalizowania sprzedaży zarówno nieprzetworzonych, jak i przetworzonych produktów żywnościowych w ograniczonych ilościach. Należy wprowadzić możliwość w ramach już prowadzonej działalności rolniczej, bez konieczności tworzenia przedsiębiorstwa i rejestrowania dodatkowej działalności gospodarczej: - legalnego wytwarzania serów oraz masła i jogurtów - legalnej sprzedaży chleba wypiekanego w domu w oparciu o tradycyjne i regionalne receptury, na bazie mąki i innych surowców pochodzących z własnego gospodarstwa, - legalnej sprzedaży z pierwszej ręki wyrobów i wędlin - legalnej sprzedaży własnych nalewek, win i cydrów wytworzonych w gospodarstwie w oparciu o tradycyjne i regionalne receptury, wytwarzanych z surowców pochodzących z własnego gospodarstwa, Sprzedaż przetworzonych produktów jest szansą na przetrwanie dla wielu małych i średnich gospodarstw. A co najważniejsze domowe przetwory są lepsze i zdrowsze niż te, które kupuje się w sieciach handlowych. S t r o n a | 56 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 KULTURA, NAUKA, EDUKACJA Wstęp. Kultura, nauka i edukacja to dziedziny, których dobra kondycja jest konieczna dla spójnego rozwoju województwa. Dolny Śląsk wyróżnia oryginalna polskiego, wielokulturowość niemieckiego, stanowiąca czeskiego i mieszkankę innych. dziedzictwa Jej materialnym odzwierciedleniem są liczne zabytki i obiekty kulturalne. Region jest obszarem znacznej aktywności kulturalnej, istnieje ogromna liczba form udziału społeczeństwa w kulturze (instytucje kultury, szkoły artystyczne, amatorskie i zespoły konsekwentnie dziedzictwa muzyczne realizowanej kulturowego itd.). Brakuje promocji dla oraz wzmocnienia jednak polityki spójnej wykorzystania świadomości historycznej i tożsamości narodowej i regionalnej. Wysoki poziom ośrodków wykształcenia naukowych musi mieszkańców wpłynąć na oraz wzrost większe znaczenia zainteresowanie inwestorów naszym regionem. Konieczne jest wytyczenie kierunków polityki w zakresie kultury, edukacji i nauki w województwie oraz wskazanie kluczowych działań dla rozwoju tych dziedzin w regionie. Aby prowadzić skuteczną politykę w tym zakresie potrzebne są: Współpraca samorządu województwa z samorządami gminnymi i powiatowymi w zakresie współprowadzenia i współfinansowania instytucji kultury. Należy ustanowić instytucji kultury zaangażować S t r o n a | 57 zasady przez gminy i wspólnego trzy powiaty prowadzenia szczeble w najważniejszych samorządu działania instytucji DOLNY ŚLĄSK oraz bardziej wojewódzkich PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 znajdujących się na ich obszarze. Jednocześnie Województwo powinno stać się ważnym mecenasem kultury gminnej i powiatowej. Należy wykorzystywać dziedzictwo regionu do realizacji wydarzeń kulturalnych przyciągających masową publiczność oraz kreowania nowych produktów i przestrzeni kulturalnych. Stworzenie wspólnoty wojewódzkich instytucji kultury – jednolita promocja marki województwa. Chcemy powołać Wojewódzką Radę Kultury jako kreatora regionalnej polityki kulturalnej. Należy określić kluczowe projekty w zakresie kultury, a najlepsze przedsięwzięcia promować poza granicami regionu, także zagranicą. Podnoszenie jakości oferty instytucji kultury – wprowadzenie systemu ocen prac dyrektorów. Należy upowszechnić dostęp do oferty instytucji kultury i powstrzymać marnotrawienie środków publicznych na przedsięwzięcia typu Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej. Należy inwestować w obiekty i bazę majątkową. Dyrektorzy instytucji muszą podlegać systemowi obiektywnych ocen swojej pracy. Należy dostosować instytucje kultury do rytmu życia i pracy miejscowej społeczności. Transparentny i jawny system przydzielania dotacji i stypendiów artystycznych. Komisje opiniujące wnioski o dotacje i stypendia powinny być powoływane spośród osób reprezentujących różne środowiska. Konkursy ofert na realizacje S t r o n a | 58 zadań publicznych nie mogą DOLNY ŚLĄSK być rozstrzygane według PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 niejasnych kryteriów. Należy pamiętać o wspieraniu młodych zdolnych twórców z obszaru całego województwa. Umacnianie tożsamości narodowej i regionalnej oraz ochrony dziedzictwa historycznego i kulturowego. Dzieje Dolnego Śląska wymagają utrwalenia a materialne dziedzictwo historyczne i kulturowe powinno być należycie pielęgnowane. Zasada ta powinna być jednym z motywów przewodnich przyznawania środków na realizację zadań publicznych. Należy także poprawić współpracę placówek oświatowych z instytucjami kultury przy tworzeniu i wdrażaniu wspólnych, nowoczesnych programów edukacji kulturalnej. Wzmocnienie programu finansowania zabytków dolnośląskich. Chcemy dążyć do znaczącej poprawy stanu zasobów regionalnego dziedzictwa kulturowego. Zabytki to także atrakcje turystyczne i miejsca przyciągające gości spoza województwa. Należy chronić przede wszystkim zabytki zagrożone nieodwracalnym zniszczeniem i dewastacją. Warto pielęgnować także najstarsze pamiątki piastowskiej obecności na Dolnym Śląsku. Utworzenie i współprowadzenie Muzeum Ziem Zachodnich. Muzeum Ziem Zachodnich może stać się sztandarową instytucji kultury Województwa Dolnośląskiego realizującą projekty edukacyjne i badawcze. Udział w dotacji podmiotowej powinien posiadać również Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. To Muzeum stanie się jednym z ważniejszych instrumentów promocji regionu. Nie wykluczamy poszerzenia obecnej formuły muzeum tworzonego przez Ośrodek Pamięć i Przyszłość. S t r o n a | 59 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Inwestycje w dolnośląskie ośrodki akademickie (Wałbrzych, Legnica, Jelenia Góra). Marka i znaczenie Wrocławia jako ośrodka akademickiego nie powinny zakłócać rozwoju mniejszych ośrodków akademickich. Należy wspierać infrastrukturę oraz aktywność naukową pozawrocławskich uczelni. Wzmocni to znaczenie ośrodków subregionalnych i powstrzyma odpływ młodzieży. Działania te mają ułatwić i upowszechnić dostęp do edukacji i nauki na poziomie szkolnictwa wyższego. Podnoszenie poziomu kształcenia w instytucjach edukacyjnych – wspieranie regionalnych specjalności edukacyjnych. Należy wspierać regionalne specjalności edukacyjne i naukowo-badawcze oraz specjalności obejmujących nową technikę i technologię. Sprzyjać to będzie zwalczaniu bezrobocia poprzez zdobywanie nowych kwalifikacji niezbędnych na rynku pracy. W tym celu niezbędna jest współpraca Samorządu Województwa ze środowiskiem akademickim i podmiotami gospodarczymi. Zwiększenie różnorodności form kształcenia, w tym kształcenia ustawicznego. Ważne jest wprowadzenie technologii informacyjnych jako narzędzi jakościowych zmian w edukacji. Będzie to służyć budowie społeczeństwa informacyjnego. Dolnośląskiego gminnymi i Potrzebne Ośrodka jest m.in. Doskonalenia powiatowymi oraz Nauczycieli finansowanie kwalifikacji przez nauczycieli. S t r o n a | 60 pogłębienie DOLNY ŚLĄSK z współpracy samorządami zdobywania nowych PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 FUNDUSZE EUROPEJSKIE Wstęp. Wykorzystanie funduszy strukturalnych przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego nie jest celem samym w sobie, fundusze unijne powinny być narzędziem do realizacji polityki regionalnej. Zerwiemy z dotychczasową praktyką Urzędu Marszałkowskiego, która sprowadza się wyłącznie do chęci wykazania się w statystykach. Wyznacznikiem do realizacji określonej inwestycji będzie wyłącznie celowość projektu i jego przydatność dla Dolnoślązaków. Sztandarowym przykładem zachowania, które przeczy tej zasadzie był projekt realizowany przez koalicję PO-PSLSLD tj. portal internetowy za 66 mln zł. Władze Samorządu Województwa Dolnośląskiego, wybrane na kolejną kadencję zostaną postawione przed dwoma głównymi zadaniami: zakończenie i rozliczenie środków z okresu programowania na lata 2007 – 2013 oraz podjęcie odpowiedzialności za nowy budżet na lata 2014 – 2020. Ukształtowanie nowego programu regionalnego będącego podstawą do pozyskania środków gospodarczych, unijnych organizacji dla mieszkańców, pozarządowych i jednostek podmiotów samorządu terytorialnego to wielka odpowiedzialność za losy naszego województwa. W nowym okresie programowania na lata 2014 – 2020 Dolny Śląsk uzyska około 8,5 mld zł w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego. Tylko rzetelna analiza sytuacji gospodarczej i administracyjnej w połączeniu z uczciwym rozdziałem środków gwarantuje prawidłowy tzn. równomierny i spójny rozwój naszego województwa. W poprzednich latach pojawiło się wiele sygnałów, które podważały sposób rozdziału funduszy europejskich S t r o n a | 61 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego i Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Taka sytuacja w kolejnej kadencji nie może się powtórzyć. Niestety wykorzystanie środków unijnych mimo zapowiedzi koalicji rządzącej nie zniwelowały różnic rozwojowych pomiędzy subregionami na Dolnym Śląsku. Można nawet powiedzieć, że te różnice nadal się pogłębiają. Obecna sytuacja wynika ze źle przeprowadzonej analizy potrzeb regionu. zrównoważonego Fundusze rozwoju unijne Dolnego zamiast Śląska wspierać nadal przede politykę wszystkim wspierają obszary wzrostu. Regionalny Program Operacyjny na lata 2014 – 2020 w najbliższym czasie będzie podlegał negocjacją z Komisją Europejską. Podczas negocjacji jak i po ich zakończeniu jako władze samorządu województwa będziemy mogli dokonać w RPO zmian i takich zmian dokonamy. Podniesienie atrakcyjności gospodarczej terenów Pogórza Sudeckiego. Pogórze Sudeckie w czasie transformacji systemowej w sposób szczególny poniosło straty gospodarcze i społeczne. Zamknięto wiele przedsiębiorstw, pojawił się problem postępującego wyludniania południowej części naszego regionu. Fundusze unijne w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego muszą przede wszystkim służyć wyrównywaniu różnic wewnątrz wojewódzkich, dlatego podczas wdrażania RPO na lata 20142020 w sposób priorytetowy będą traktowane projekty służące wsparciu rozwoju Pogórza Sudeckiego. S t r o n a | 62 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Utworzenie funduszu wsparcia dla samorządów gminnych i powiatowych, których nie stać na wkład własny do projektów unijnych. Fundusze unijne w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego mają za zadanie niwelować wewnątrz regionalne różnice rozwojowe. Niestety coraz częściej zdarza się, że gminy i powiaty nie stać na wkład własny do projektów unijnych co wyklucza je ze starań o wsparcie. W ten sposób nawet bardzo wyjątkowe i ciekawe projekty nie mają szans na realizację. Jest to powodem dalszego pogłębiania różnic rozwojowych na Dolnym Śląsku. Chcemy uniknąć sytuacji w której bogate samorządy będą miały coraz więcej inwestycji, a biedne zostaną pozostawione same sobie. W tym celu zamierzamy stworzyć fundusz wsparcia dla samorządów gminnych i powiatowych. W sytuacji braku środków budżetowych na wkład własny na ciekawy i innowacyjny projekt unijny województwo będzie wspierało samorząd finansowo. Racjonalne dzielenie środków europejskich. Projekty realizowane w ramach funduszy unijnych muszą wynikać z faktycznej potrzeby lokalnej społeczności. Samorządy korzystające z pieniędzy unijnych muszą pamiętać, że zrealizowane inwestycje trzeba utrzymać. Obecnie coraz częściej zdarza się sytuacja w której, po chwilowej euforii lokalnej społeczności, projekt staje się ogromnym obciążeniem finansowym. Samorząd Województwa również pod tym kontem musi analizować wsparcie unijne dla samorządów gminnych i powiatowych. S t r o n a | 63 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Mniej środków unijnych na nieefektywne szkolenia. W nowym Regionalnym Programie Operacyjnym należy maksymalnie ograniczyć wydatki na nieefektywne szkolenia. W latach 2007 – 13 powstały liczne firmy, które w znacznej części utrzymują się wyłącznie dzięki finansowaniu z Europejskiego Funduszu Społecznego. Od roku 2007 stworzono wsparcia, sztuczny bardzo rynek, szybko który w zniknie. momencie Dolnośląska wycofania unijnego gospodarka nie ma z działalności tych firm żadnej trwałej korzyści. Zadaniem Funduszy Spójności jest tworzenie stabilnego rozwoju gospodarczego, a nie sztuczne tworzenie i utrzymywanie rynku. W budżecie na lata 2014-2020 pieniądze na szkolenia, znów są i to w kwotach większych niż było to do tej pory. W interesie Dolnego Śląska jest ich przeniesienie na inne zadania. Będziemy renegocjować nowy RPO tak, aby te pieniądze zostały przekazane na dotacje lub niskooprocentowane kredyty dla przedsiębiorców. W ten sposób pieniądze unijne będą w o wiele skuteczniejszy i trwalszy sposób służyć Dolnoślązakom. Pozostałe środki, które zostaną w Europejskim Funduszu Społecznym na szkolenia, muszą służyć faktycznym potrzebom województwa. Tylko projekty szkoleniowe, które zakończą się zdobyciem przez bezrobotnych rzeczywistych kwalifikacji odpowiadających zapotrzebowaniu rynku pracy, będą miały szansę na uzyskanie środków unijnych w ramach RPO. Trwały rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (w szczególności w powiatach dotkniętych bezrobociem). Dotacje i pożyczki inwestycyjne dla małych i średnich przedsiębiorstw są najlepszym narzędziem dla rozwoju tego sektora. Wsparcie dla osób prowadzących lub rozpoczynających działalność nie może być ograniczana S t r o n a | 64 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 przedmiotem dotacji i autorytatywne wyznaczanie kierunków rozwoju firm. Szeroki dostęp przedsiębiorców do funduszy na zakup nowych maszyn i urządzeń będzie w znacznie większej skali gwarantował im stabilny rozwój niż wsparcie w formie projektów miękkich np. szkolenia dla pracowników. Wykorzystanie potencjału województwa poprzez stworzenie warunków infrastrukturalnych dla rozwoju turystyki. Walory turystyczne Dolnego Śląska są jego wielkim atutem i szansą rozwoju dla wielu dolnośląskich gmin. Warunkiem skorzystania z tej szansy jest jednak posiadanie odpowiedniej infrastruktury. Gminy posiadające doskonałe warunki naturalne jednocześnie bardzo często należą do gmin, które bez środków zewnętrznych nie są zdolne do przeprowadzenia inwestycji. Samorząd Województwa Dolnośląskiego w takiej sytuacji będzie podczas rozdziału środków unijnych priorytetowo traktował ich potrzeby. S t r o n a | 65 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA, GOSPODARKA WODNA I PRZECIWDZIAŁANIE KLĘSKOM ŻYWIOŁOWYM Wstęp. Powodzie czy nawalne deszcze to zjawisko występujące praktycznie corocznie na terenie naszego województwa. Niekoniecznie muszą kojarzyć się z żywiołem czy klęską powodzi. Niestety, w ostatnim okresie dochodzi do niej często. Powyższe uwarunkowaniami (deniwelacja hydrologiczna spowodowane geograficznymi terenu, naszego duże przede Województwa spadki, regionu, jest szybki ale spływ również wszystkim Dolnośląskiego wody), brakiem sytuacją właściwego utrzymania urządzeń wodnych, czy brakiem działań inwestycyjno – modernizacyjnych. Powodzie to najczęściej katastrofy przyrodnicze, jakie zdarzają się w naszej szerokości geograficznej. Należy przy tym pamiętać, że cały obszar Polski, w tym również obszar Dolnego Śląska, zaliczany jest do obszarów o niskim wskaźniku zasobów wodnych, dwukrotnie niższym niż średnia europejska. Tak więc, z jednej strony mamy do czynienia z klęską powodzi, z drugiej zaś deficytem wody. W następstwie powyższego, od wielu lat instytucje zajmujące się gospodarką wodną usilnie apelują o podejmowanie wszelkich działań w zakresie retencjonowania wody, które sprzyja ograniczeniu skutków powodzi. Problem jest złożony gdyż lata zaniedbań doprowadziły do sytuacji, gdzie nasze urządzenia wodne (rzeki, cieki, rowy) wobec braku działań konserwujących (utrzymanie koryta, porośnięte drzewami rzeki) stały się S t r o n a | 66 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 swoistą enklawą bioróżnorodności. Nasze wstąpienie do UE spowodowało konieczność ustanowienia doprowadziło do i sytuacji ochrony w obszarów której NATURA działania 2000, co konserwacyjno – modernizacyjne czy inwestycyjne stają się mocno ograniczone lub nawet niemożliwe. Sytuację, w której zamiast chronić populację ponad 3 mln ludzi zamieszkałych administracyjnych, w dolinie należy Odry grzęźniemy bezwzględnie w zmienić. procedurach Musi nastąpić kontynuacja inwestycji hydrotechnicznych, takich jak na przykład zbiornik wodny Racibórz. Z drugiej strony obszary, gdzie nastąpiło całkowite wysiedlenie ludności (wieś Pilce) i teren przeznaczony pod zbiornik kamieniec Ząbkowicki, włącza się w obszar NATURY 2000, ograniczając możliwość budowy zbiornika retencyjnego. To tylko dwa przykłady świadczące o złożoności i rozbieżności interesów. W chwili obecnej wydłużające się w nieskończoność procedury uzgodnieniowe (np. decyzje środowiskowe) doprowadzają do sytuacji w której wiele inwestycji nie ma lub nie może uzyskać pozwoleń na budowę. To ma przełożenie na ich realizację. Brak pozwoleń ogranicza możliwość aplikacji o środki unijne dla zadań, których wartości kosztorysowe są zbyt duże. Brak i zbiorników właściwego retencyjnych utrzymania i polderów, urządzeń brak systematycznego hydrotechnicznych, urządzeń melioracyjnych, sprawiają, że nadmierne opady doprowadzają niemal natychmiast do powodzi. Zatrzymanie wód opadowych w zbiornikach retencyjnych, rowach, rzekach jest najprostszym sposobem obniżania poziomu głównych cieków wodnych a tym samym zapobieganiu powodziom. Negatywnym zjawiskiem jest również zabudowa obszarów polderowych. Obecnie podstawą bezpieczeństwa energetycznego Polski, jest wykorzystanie krajowych zasobów węgla i gazu. Wiąże to się z dużą S t r o n a | 67 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 emisją gazów cieplarnianych powodujących zmiany klimatu oraz zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody. Energia pozyskiwana ze słońca, ciepła ziemi, wody i biomasy jest przyjazną dla środowiska, zrównoważoną alternatywą dla zapotrzebowania na energię. Pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych (OZE) może znacznie zwiększyć środowisko, dobrobyt szczególnie społeczny poprzez i wpłynąć zapewnienie korzystnie przystępnej na cenowo, i czystej energii dla mieszkańców Dolnego Śląska. Pomimo wielu zalet energii odnawialnej, utrzymują się błędne przekonania na jej temat, które nie oddają jej rzeczywistego znaczenia w zakresie ekonomii i środowiska, zarówno przy jej wykorzystywaniu na małą i dużą skalę. Dolny Śląsk posiada potencjał w zakresie odnawialnych źródeł energii i może w znacznym stopniu przysłużyć się poprawie lokalnego długoterminowego bezpieczeństwa energetycznego. Rozwój energetyki odnawialnej to znaczące korzyści w poprawie stanu środowiska naturalnego, oraz nowe miejsca pracy. Prawo i Sprawiedliwość promować będzie rozwój szczególnie na terenach wiejskich kolektorów słonecznych i biogazowni. Jednocześnie z ogromną uwagą będziemy przyglądali się inwestycją związanym z nowymi farmami wiatrowymi. Wzrastająca liczba tych instalacji na Dolnym Śląsku budzi nasz niepokój. Bardzo często przynoszą one pożytek wyłącznie niewielkiej liczbie osób. Ustawiczne zwiększanie małej retencji. Wsparcie budowy jak największej ilości małych zbiorników wodnych w postaci stawów śródpolnych i odpowiedniego systemu rowów, które mogłyby przejąć i zatrzymać na dużej powierzchni pojawiający się nadmiar wód opadowych. Budowle te będą miały funkcję „bufora” w przypadkach opadowych, nadmiernych zatrzymując opadów proces przejmą gwałtownego powstania fali powodziowej. S t r o n a | 68 i DOLNY ŚLĄSK dużą spływu część wód wody oraz PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Rozbudowa i intensyfikacja działań monitoringiem. Wdrożenie jednoznacznych procedur przekazu informacji o nadchodzących sytuacjach pogodowych ze szczebla prognostycznego do instytucji zarządzających i samorządów. Przekazywanie większych środków na utrzymanie małej retencji. Rozstrzyganie przetargów na utrzymanie wałów (koszenie) w cyklach wieloletnich. Spowoduje to, większą dbałość wykonawców o wykonywaną pracę. Konserwacja wszystkich urządzeń melioracyjnych musi odbywać się w sposób kompleksowy, z określoną częstotliwością. Nakłady finansowe na te prace są niewspółmiernie niższe od kosztów usuwania skutków powodzi. Instytucje zarządzające i samorządy muszą działać wspólnie, w sposób skoordynowany a samorząd województwa ma tu rolę wiodącą. Wprowadzenie kategorycznego zakazu zabudowy w obrębie obszarów zalewowych. Zadaniem pilnym jest wprowadzenie ustawowego zakazu zabudowy w obrębie obszarów zalewowych wyznaczonych na podstawie opracowań Regionalnego Zarządu wprowadzony rangą Gospodarki ustawy, aby Wodnej. Zapis kategorycznie taki zakazać winien być zabudowy w obrębie obszarów zalewowych lub nakazać obowiązek wprowadzenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów całkowicie zakazujących zabudowę. Rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) szansą dla bezpieczeństwa energetycznego Dolnego Śląska. Systemowe wsparcie rozwoju źródeł energii odnawialnej da gminom i rolnikom szansę na produkcję czystej energii nie tylko na własne potrzeby. S t r o n a | 69 Prawo i Sprawiedliwość DOLNY ŚLĄSK będzie wspierać inwestycje PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 w odnawialne źródła energii oraz rolników występujących o dotacje na budowę tych form pozyskiwania energii, upatrując w nich możliwość częściowej niezależności energetycznej regionu. Z zastrzeżeniem dotyczącym farm wiatrowych. - kolektory słoneczne Zamontowane w gminach na obiektach użyteczności publicznej, oraz na dachach domów mogą przynieść rocznie około 30 % oszczędności elektrycznej i oszczędności w postaci spalanych paliw (węgla, drewna) używanych do ogrzewania ciepłej wody. - biogazownie Budowa małych biogazowni jest szansą na rozwiązanie problemów środowiskowych z hodowli poprzez zwierząt, spożywczego. Decyzja zagospodarowanie zagospodarowanie o budowie produktów odpadów biogazowi, musi poprzedzona rzetelnymi konsultacjami społecznymi i z ubocznych przemysłu jednak zostać zgodą lokalnej społeczności na jej lokalizację. Spośród wszystkich instalacji OZE biogazownie najlepiej spełniają warunek stabilnych źródeł energii. Ponadto inwestycje w biogazownie to sposób na niezależność energetyczną obszarów wiejskich, oraz nowe miejsca pracy. Obecnie w Polsce działa 50 biogazowni. Dla porównania w Niemczech funkcjonuje ponad 7 tysięcy biogazowni. Innowacyjne projekty niewielkich biogazowni stwarzają możliwości dostosowania dla gospodarstw nawet o małym potencjale surowcowym. Ochrona atmosfery. Rosnące zapotrzebowanie na energię uczyniło ze spalania główne źródło zanieczyszczeń atmosferycznych w postaci emisji pyłów i gazów do S t r o n a | 70 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 atmosfery. Ważnym czynnikiem zwiększającym emisję jest także wzrastające uprzemysłowienie naszego regionu. Dlatego bardzo istotnym problemem do rozwiązania jest redukcja dwutlenku siarki, tlenków azotu, gazów cieplarnianych ze spalania paliw i procesów technologicznych. Ograniczenie niskiej emisji zanieczyszczeń w terenach zabudowanych, turystycznych, przyrodniczo chronionych podniesie poziom jakości powietrza i tlenu na Dolnym Śląsku. Ważnym czynnikiem dla ochrony środowiska jest zmniejszenie zapotrzebowania na energię. Można zastosować wiele rozwiązań mogących zastąpić te, które wymagają sporych zasobów energii. Jednym z najważniejszych rozwiązań będzie termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej. Termomodernizacja obejmująca zarówno zmiany w systemach ogrzewania i wentylacji, jak i strukturze budynku oraz instalacjach doprowadzających ciepłą wodę. Przestarzała infrastruktura energetyczna powoduje znaczne straty w przesyle energii. Dlatego tak ważna jest modernizacja oraz budowa nowej infrastruktury, która ograniczy straty w przesyłaniu energii. Ochrona wód. Wieloletnie zaniedbania spowodowały spadek oczyszczania ścieków przy jakości modernizacji urządzeń przemysłowych i i oczyszczalni obiektów ścieków służących komunalnych. do Powoduje to sytuację w której ze ścieków przedostaje się coraz więcej substancji w nich rozpuszczonych, koloidów i zawiesin, które potem są odprowadzane do rzek, jezior i gruntów. Dlatego konieczna jest budowa nowych oczyszczalni. Jednocześnie pozwoli to na zagospodarowanie osadów powstających w oczyszczalni ścieków w sposób efektywny i nieszkodliwy. Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi. Właściwe gospodarowanie odpadami ma wpływ na ekosystem przyrody i jej ochronę. Dlatego tak ważne jest tworzenie nowoczesnych systemów S t r o n a | 71 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 gospodarowania odpadami komunalnymi oraz budowa kolejnych sortowni, kompostowni, obiektów termiczno-chemicznych i mechanicznej utylizacji odpadów. Musimy przebudować istniejące składowiska odpadów w taki sposób, aby wydzielały jak najmniej szkodliwych substancji dla człowieka i przyrody. Opracujemy program rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych w taki sposób, aby wspierały działania odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i sprzętu elektronicznego. Obecnie na bardzo niskim poziomie stoi zbiórka zużytych odpadów elektronicznych, które zalegając w nieodpowiednich miejscach (np. osiedlowe kontenery). Ochrona różnorodności biologicznej. Wiele terenów leśnych jest obecnie zdegradowanych i zdewastowanych przez człowieka. Podejmiemy działania mające na celu zwiększenie lesistości naszego województwa. W programie przywracania ekosystemów leśnych istotnym etapem będzie restytucja fauny i flory, jako kolejny etap po zalesianiu lasów. Ostatnim etapem programu będą prace badawcze dotyczące zasobów przyrodniczych terenów leśnych regionu. Edukacja ekologiczna. Prowadzone zajęcia z edukacji ekologicznej staną się szansą na rozwój nowych ośrodków edukacyjnych, w których będzie można prowadzić programy edukacji ekologicznej dla dzieci i młodzieży, szkolenia, wystawy, konkursy, konferencje współpracować propagowania z i seminaria. regionalnymi ochrony i środowiska Władze lokalnymi województwa mediami naturalnego. będą w zakresie Będziemy wspierać lokalne samorządy w każdej akcji mającej na celu uświadamianie mieszkańców Dolnego Śląska, jak ważna jest ochrona przyrody. S t r o n a | 72 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Działania w zakresie zmniejszenia hałasu. Unijne dyrektywy nakładają na kraje członkowskie obowiązek zmniejszania wytwarzanego hałasu. Przeprowadzimy badania mające na celu określenie poziomu wytwarzanego hałasu na obszarze naszego województwa. Najważniejszym zadaniem będzie utworzenie regionalnego ośrodka monitorowania hałasu, będzie on na bieżąco reagował na powstające zagrożenia wynikające z przekraczania norm. S t r o n a | 73 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 TURYSTYKA, SPORT I REKREACJA Wstęp. O atrakcyjności turystycznej Dolnego Śląska rozstrzygają jego walory przyrodniczo-krajobrazowe i uzdrowiskowe oraz zasoby kulturowe, a w szczególności dziedzictwo kultury materialnej. Szanse rozwoju z pewnością wzmacnia również transgraniczne położenie. Istotną barierą dla wzrostu liczby turystów krajowych i zagranicznych jest niedorozwój infrastruktury drogowej i kolejowej umożliwiającej dostęp do miejsc o największej atrakcyjności oraz dekapitalizacja bazy hotelowej i uzdrowiskowej, a także stan szlaków turystycznych. Słabą stroną jest spójność systemu zarządzania w zakresie wsparcia współpracy podmiotów gospodarczych obsługujących ruch turystyczny. Ciągłego rozwoju wymagają modele i technologie systemu informacji turystycznej. Istotnym zagrożeniem możliwości rozwojowych w zakresie turystyki jest brak polityki i programów wsparcia ze strony rządu, a także polityki Unii Europejskiej w tym zakresie. Celem naszego programu w zakresie sportu, turystyki i rekreacji jest podniesienie jakości i rozwój oferty województwa, w zakresie: - zapewnienie ochrony środowiska naturalnego oraz drogowej i kolejowej dostępności do terenów o walorach krajobrazowych i uzdrowiskowych a także zasobach kultury materialnej na Dolnym Śląsku; - zwiększenia liczby turystów z kraju i zagranicy także w formie turystyki biznesowej; - podniesienia jakości i dostępności obiektów modernizację istniejących i budowę nowych; S t r o n a | 74 DOLNY ŚLĄSK sportowych poprzez PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 - zapewnienia dostępności sportowego szkolenia dzieci i młodzieży oraz rozwój kultury fizycznej poprzez organizację imprez, wspieranie klubów i przyznawanie stypendiów sportowych. Realizując regionalny program Prawa i Sprawiedliwości w zakresie turystyki, sportu i rekreacji: - będziemy zabiegać o zmiany ustawowe wspierające rozwój inwestycji w sporcie i turystyce; - zadbamy o wsparcie promocji ofert gmin i przedsiębiorstw podejmujących inwestycje w sport i turystykę; - zorganizujemy pod patronatem Marszałka Województwa cykliczny konkurs „Markowy produkt turystyczny Dolnego Śląska”; - będziemy konsekwentnie rozwijać międzynarodowy i krajowy marketing oferty turystycznej i uzdrowiskowej Dolnego Śląska; - uruchomimy programy rewitalizacji torowisk dla turystycznych połączeń kolejowych; - będziemy wspierać inwestycje w infrastrukturę turystyki wodnej po akwenach Dolnego Śląska. Miejsce i rola polityki regionalnego rozwoju sportu i rekreacji. W rozwiniętych społeczeństwach sport jest wartością i dobrem powszechnym; jest traktowany jako gwarancja dobrego zdrowia i kondycji fizycznej podnoszącej jakość życia; jest podstawowym sposobem spędzania wolnego czasu w każdym wieku. Z naszej diagnozy obecnej sytuacji wynika, że mimo relatywnie sporych nakładów z budżetu województwa, podstawowym deficytem wciąż jest dostęp dzieci, młodzieży i studentów do szkolenia sportowego, co skutkuje niską kondycją fizyczną i brakiem nawyku uprawiania sportu na co dzień. Treścią polityki i zadaniem władzy publicznej (w tym samorządowej) jest wsparcie działań podnoszących jakość i dostępność obiektów sportowych poprzez modernizację istniejących i budowę nowych a także zapewnienie S t r o n a | 75 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 dostępności szkolenia dzieci i młodzieży oraz rozwój kultury fizycznej poprzez organizację imprez, wspieranie klubów i przyznawanie stypendiów sportowych. Aby przyspieszyć procesy zmian w pożądanym kierunku musimy inicjować i wdrażać nowoczesne systemy i programy szkolenia. Dla zapewnienia spójności działań długookresowych masowego i wyczynowego, w zakresie sportu uaktualnienia wymaga „Strategia sektorowa w zakresie kultury fizycznej”, w szczególności pod kątem miar i wskaźników realizacji wybranych celów programowych. Sport dla każdego i w każdym wieku. Odrzucamy ekskluzywizm wszelaki; kultura fizyczna jest dobrem powszechnym. Podstawą rozwoju nawyku uprawiania sportu (bez czego nie będzie sukcesów w jego upowszechnianiu) jest szkolenie dzieci, młodzieży i studentów w szkołach. W tym zakresie istotnej zmiany można oczekiwać jednak po uznajemy za wspierał przedsięwzięcia i programy ministerialne ukierunkowane na wysoce zmianie polityki niewystarczającą. rządowej, Samorząd bowiem aktualną będzie aktywnie aktywizację sportową dzieci i młodzieży. Ważną rolę w programach inicjujących nawyki sportowe i pobudzających do aktywności fizycznej, odgrywają wojewódzkie związki sportowe. Wsparcie samorządu wojewódzkiego dla tych programów powinno być rozwijane, szczególnie w zakresie finansowania sprzętu i kosztów organizacji współzawodnictwa sportowego. Stworzymy na Dolnym Śląsku system wsparcia dla systematycznego i masowego uprawiania sportu, zarówno w zakresie budowy infrastruktury jak i organizacji imprez. Podejmiemy współpracę z partnerami społecznymi działającymi dla upowszechniania sportu i rekreacji. S t r o n a | 76 DOLNY ŚLĄSK PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 Sport wyczynowy. W sporcie wyczynowym priorytetem będą działania tworzące system „asysty” województwa przy rozwoju utalentowanej, uzdolnionej młodzieży szkolonej w klubach sportowych i reprezentującej Dolny Śląsk; główne elementy to wsparcie finansowe systemem stypendialnym i nagrodami za osiągnięcia mistrzostwa sportowego oraz organizacyjne wsparcie pracy trenerów nowym dorobkiem naukowym. Będziemy kontynuować wsparcie finansowe organizacji na Dolnym Śląsku dużych imprez o znaczeniu europejskim i światowym. Priorytetowe znaczenie w mają Szklarskiej plany Porębie budowy nowoczesnego (Jakuszyce) mogącego stadionu być (we zimowego współpracy z Harrachowem) areną imprez o światowym znaczeniu w narciarstwie klasycznym i miejscem całorocznego treningu wyczynowego i sportu masowego. W kontynuacji programu „Dolny Śląsk dla królowej sportu” znajdzie się wsparcie dla budowy krytej bieżni „100m” do treningów biegów sprinterskich. Sportu wyczynowego (uprawianego zawodowo) nie będzie bez kibiców; zatem zrzeszeniom i stowarzyszeniom kibiców zaproponujemy współpracę i pomoc, zwłaszcza w walce o bezpieczeństwo na zawodach sportowych oraz walce z korupcją i innymi patologiami w sporcie i jego „otoczeniu”. Sport niepełnosprawnych. Wsparcie różnych form aktywizacji życiowej niepełnosprawnych członków wspólnoty uważamy za jedno z ważniejszych zadań samorządu, a sport powinien odgrywać priorytetową rolę. Sport niepełnosprawnych to programy szkolenia oraz system imprez służący rehabilitacji zdrowotnej oraz integracji społecznej osób o różnych typach niepełnosprawności. Dlatego we współpracy niepełnosprawnych S t r o n a | 77 ze związkami będziemy udzielali DOLNY ŚLĄSK i stowarzyszeniami wsparcia sportu finansowego PRAWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ PROGRAM SAMORZĄDOWY 2014 – 2020 i organizacyjnego, a wszystkie inwestycje korzystające z pomocy samorządu wojewódzkiego muszą uwzględniać możliwość korzystania przez sportowców niepełnosprawnych. S t r o n a | 78 DOLNY ŚLĄSK
