konstr ciegnowe
Transkrypt
konstr ciegnowe
mgr in˝. arch. Jacek Pleskacz W dzisiejszym, nowoczesnym Êwiecie powszechnych, biznesowych, naukowych czy turystycznych podró˝y, hotele, w których si´ zatrzymujemy wyposa˝one sà ju˝ nie tylko w zwiàzane z wodà podstawowe urzàdzenia sanitarne. O atrakcyjnoÊci tych miejsc decyduje szeroka gama us∏ug dodatkowych zwiàzanych z rekreacjà wodnà. 84 sportplus becnie nie mo˝na wyobraziç sobie hotelu wysokiej klasy bez „jacuzzi”, podstawowej formy SPA, ale te˝ i bez basenu. W coraz wi´kszej liczbie hoteli atrakcje te, stajà si´ jedynie cz´Êcià wi´kszych zespo∏ów rekreacji wodnej, zwanych Zespo∏ami Odnowy Biologicznej czy te˝ Wellnes. W wielu krajach, mi´dzy innymi w Austrii, Niemczech, we W∏oszech, od lat ca∏e regiony promujà si´ poprzez sieç specjalnych Hoteli Wellnes, w których szeroko rozumiana rekreacja wodna jest podstawowà atrakcjà. Nie jest to jednak nowoÊç. O ZNANE I CENIONE Tysiàce lat temu, w centrum obecnej stolicy W´gier podziemne wody drà˝àce ska∏y góry Gellerta wydosta∏y si´ na powierzchni´ tworzàc rozleg∏à grot´, w której dziÊ znajduje si´ kàpielisko imienia zmar∏ego m´czeƒskà Êmiercià biskupa. W Europie takie kraje jak W´gry czy obecna S∏owacja od z górà stu lat rozwijajà turystyk´ opartà o wspania∏e i bogate z∏o˝a leczniczych mineralnych wód termalnych. W Budapeszcie istnieje ok. 20 wielkich kàpielisk z ∏aêniami wykorzystujàcymi wody termalne lub mineralne cieplice. Najwi´ksze hotele stolicy W´gier oferujà kàpiele, ∏aênie oraz zabiegi lecznicze i paralecznicze jako swojà najwa˝niejszà atrakcj´. W pe∏nym przepychu, bardzo presti˝owym i znanym w Êwiecie Hotelu Gellert dla jego goÊci dost´pne sà: ● Basen o d∏ugoÊci 30 m i g∏´bokoÊci 0,8–2,0 m, ● Terma z wodà o temperaturze 36°C, ● Basen odkryty z falami, o d∏ugoÊci 38 m i g∏´bokoÊci 0,4–2,75 m, ● Terma odkryta z wodà o temperaturze 36°C, ● Basen odkryty dla dzieci o g∏´bokoÊci 03–0,5 m, ● 4 termy dla m´˝czyzn, ● 4 termy dla kobiet o zró˝nicowanej, naturalnej temperaturze wody: 26, 35, 36 lub 38°C. Kàpielisko Gellerta zaliczane jest do najbardziej ekskluzywnych. Baseny podzielono na sportowo-p∏ywackie, lecznicze i rekreacyjne. Jedne przeznaczone sà dla kobiet, drugie – dla m´˝czyzn. Ju˝ w 1927 r. w jednym z nich zainstalowano maszyn´ do produkcji sztucznych fal, zaÊ rosnàca popularnoÊç zmusi∏a kierownictwo do otwarcia basenów równie˝ nocà w sezonie letnim. Wkrótce potem, bo w 1934 r., nowà atrakcjà sta∏a si´ kàpiel z bàbelkami, zaÊ ofert´ rozszerzono o us∏ugi medyczne. W chwili obecnej klienci mogà skorzystaç z leczniczych masa˝y wodnych, masa˝y stóp, fizykoterapii, inhalacji, gimnastyki wodnej grupowej i indywidualnej, sauny, kàpieli s∏onecznych dla naturystów (wydzielone miejsca tylko dla paƒ oraz dla obu p∏ci), restauracji, kàpieli b∏otnych, tak˝e us∏ug fryzjera i salonu pi´knoÊci oraz oczywiÊcie tradycyjnych kàpieli w przepi´knych basenach krytych i odkrytych. Podobnie na S∏owacji, równie˝ bogatej w naturalne z∏o˝a mineralnych wód termalnych rozwinà∏ si´ tego typu „przemys∏” turystyczny. Liptowski region op∏ywa niezliczonym bogactwem mineralnych êróde∏. Liptow to jedno z najbardziej znanych miejsc wypoczynkowych S∏owacji, le˝àce na terenie dwóch parków narodowych w Karpatach. Wybudowano tu liczne hotele turystyczne. Bardzo interesujàcy jest dwugwiazdkowy Hotel Liptov, który znajduje si´ w znanym Centrum Turystyki i Sportów Zimowych Jasna, na wysokoÊci 1200 m n.p.m. na terenie parku narodowego. Mi∏oÊnikom kàpieli oferuje si´ tu termalne baseny w Beszenowej lub Liptovskim Janie, a do zwiedzania wspania∏e jaskinie: WolnoÊci i Driny. Coraz cz´Êciej, nawet mniejsze hotele czy pensjonaty oferujà tak˝e wi´ksze baseny. Coraz bardziej poszukiwanà przez hotelowych goÊci formà relaksu jest kàpiel w wannie SPA po∏àczona z wieloma dodatkowymi atrakcjami, ró˝norodnymi masa˝ami powietrzno-wodnymi. kwiecieƒ 2006 To co w XIX wieku dost´pne by∏o dla zamo˝niejszych obywateli obecnie staje si´ powszechnym standardem. Konkurencja powoduje, ˝e po t´ form´ us∏ug hotelowych si´gajà tak˝e mniejsze i taƒsze hotele czy pensjonaty, oczywiÊcie na miar´ swoich mo˝liwoÊci. Ich klienci mieszkajà w tych miejscach z regu∏y d∏u˝ej, ni˝ zaj´ci interesami biznesmeni, wynajmujàcy pokoje w drogich hotelach. Z obiektów tych korzystajà te˝ znacznie cz´Êciej turyÊci, dla których szeroka gama us∏ug rekreacji wodnej staje si´ istotnym sposobem sp´dzania wakacji. Moda na grupowe konferencje integracyjne to tak˝e powód stwarzania w hotelach i pensjonatach mo˝liwoÊci korzystania z atrakcyjnych us∏ug szeroko rozumianej odnowy biologicznej zwiàzanej z wodà. W dobrych hotelach od dawna mo˝na korzystaç z sauny, si∏owni, sal fitness i innych atrakcji ruchowych, które umo˝liwiajà aktywny wypoczynek oraz mi∏y relaks. JednoczeÊnie coraz bardziej poszukiwanà formà relaksu przez hotelowych goÊci jest kàpiel w wannie SPA po∏àczona z wieloma dodatkowymi atrakcjami, ró˝norodnymi masa˝ami powietrzno-wodnymi. Coraz cz´Êciej, nawet mniejsze hotele czy pensjonaty oferujà tak˝e wi´ksze baseny. Oprócz na ogó∏ ma∏ych urzàdzeƒ rekreacyjnych, oferuje si´ te˝ du˝e baseny p∏ywackie i to zarówno zewn´trzne – w cieplejszych regionach Europy, jak i wewn´trzne. Znane sà hotele w górskich rejonach Austrii, Niemiec czy nad Ba∏tykiem w Rosji wyposa˝one w baseny zewn´trzne otwarte ca∏y rok, na co pozwalajà instalacje utrzymujàce sta∏à temperatur´ wody nawet w zimie na poziomie od +26 do +28°C, a nawet cieplejsze do 37°C. KRYTERIA PODZIA¸U Baseny naturalne i sztuczne Baseny naturalne sà obecnie bardzo szczególnym rodzajem, wyst´pujàcym w niewielu miejscach na Êwiecie. Do niedawna takie baseny istnia∏y nawet w Polsce, przy schroniskach czy pensjonatach, gdzie wykorzystywano naturalne cieki wodne, spi´trzajàc je w sztuczne jeziorka bàdê kierujàc wody strumieni górskich do cembrowanych czy u∏o˝onych z kamienia basenów. RzeÊko, ale zdrowo i za niedu˝e pieniàdze. Do grupy tej mo˝na zaliczyç wszelkie baseny, w których wykorzystuje si´ wod´ ze êróde∏ naturalnych, powierzchniowych czy g∏´binowych, w tym termalnych czy mi● kwiecieƒ 2006 neralnych, bez ich „obróbki” mechaniczno-chemicznej, czyli tzw. uzdatniania. Baseny sztuczne to te, w których woda jest uzdatniana: termicznie, mechanicznie i chemicznie, dla zapewnienia odpowiednich, zdrowych i bezpiecznych dla ludzi warunków. W basenach naturalnych warunki takie uzyskuje si´ poprzez ciàg∏y przep∏yw wody – dostarczanie naturalnej wody Êwie˝ej i oddawanie „zu˝ytej” naturze. W basenach sztucznych woda ta pracuje w obiegu zamkni´tym. Woda „zu˝yta” jest tutaj ponownie uzdatniana i jako „czysta” wraca do basenu. ● Baseny zewn´trzne i kryte Baseny zewn´trzne sà cz´sto pierwszym, taƒszym sposobem poszerzania oferty hotelu o tego typu urzàdzenia. Wyst´pujà równie˝ w po∏àczeniu z basenami wewn´trznymi. Powszechnie uwa˝a si´, ˝e majà one sens w krajach o cieplejszym klimacie. W praktyce „wyjàtków” od tej zasady jest wi´cej ni˝ obaw z tym zwiàzanych. Obecnie, basenów takich buduje si´ bardzo du˝o np. w Czechach i to nawet w górskich terenach, ale równie˝ jak wspomniano wczeÊniej, w górach Austrii, Niemiec, W∏och, a nawet na terenie Rosji. Coraz cz´Êciej powstajà one równie˝ w Polsce. G∏ównym problemem wyró˝niajàcym tego rodzaju baseny jest koszt ich eksploatacji, szczególnie w zimie. W okresie tym, dla z∏agodzenie tego problemu, stosuje si´ „ekrany”, przykrycia basenowe, które rozwija si´ na okres nieu˝ytkowania basenu np. nocy – bez obni˝ania poziomu wody. Zapobiega to utracie poprzez parowanie, „drogiej”, bo uzdatnionej i podgrzanej wody. W przypadku funkcjonowania basenu przez ca∏y rok, nale˝y po prostu zapewniç odpowiednio intensywne – maksymalne jego „ob∏o˝enie” tak, by mo˝na by∏o pokryç wy˝sze koszty jego funkcjonowania w zimie. PoÊrednim, szczególnym rozwiàzaniem dla basenów odkrytych, g∏ównie ma∏ych, sà przenoÊne konstrukcje lekkich zadaszeƒ, które postawione w zimie pozwalajà na korzystanie z basenu przez ca∏y rok. Baseny kryte nie majà takich problemów, ale wià˝e si´ to ze znacznie wy˝szymi kosztami ich budowy i wbrew pozorom, wy˝szymi kosztami eksploatacji. Dochodzi tu przecie˝ oczywisty, znaczny koszt postawienia budynku, ale te˝ koszt ogrzewania du˝ej kubatury w zimie oraz utrzymywania w ruchu ciàg∏ym (24 godziny i 366 dni w roku) instalacji wentylacji mechanicznej z kosztownym osuszaniem powietrza. WIELKOÂå BASENU I JEGO KSZTA¸T Mo˝na wyró˝niç nast´pujàce typy niecek basenowych: ● Baseny du˝e, prostokàtne, pe∏nowymiarowe – sportowe, ● Ârednie i ma∏e, krótkie baseny – niespe∏niajàce gabarytem norm basenów sportowych, pozwalajàce jedynie na p∏ywanie rekreacyjne lub nauk´ p∏ywania, na ogó∏ równie˝ prostokàtne, ● Mini baseny ze sztucznym przeciwpràdem, pozwalajàcym na p∏ywanie ciàg∏e tzw. „w miejscu”, gdzie w wersji najbogatszej mo˝na zastosowaç rozwiàzania techniczne pozwalajàce na regulacj´ „si∏y ciàgu” pràdu wody, odst´pstwo od kszta∏tu prostokàta zdarza si´ tu ju˝ cz´Êciej, ● Baseny nieregularne, rekreacyjne o ró˝nych, cz´sto fantazyjnych kszta∏tach s∏u˝àce raczej przebywaniu ni˝ p∏ywaniu w wodzie. Podzia∏ ten wià˝e si´ z oferowanym profilem us∏ug hotelowych, w tym wynika cz´sto z wielkoÊci i klasy hotelu w myÊl prostej i oczywistej zasady, ˝e im mniejszy hotel, tym mniejszy basen. Skromniejsza wielkoÊç rekompensowana jest cz´sto kszta∏tem i specjalnym, stylowym, klimatycznym wystrojem. Bywa te˝, ˝e du˝e hotele usytuowane w centrum miast nie majà miejsca na budow´ wi´kszego basenu. Szczególnym przypadkiem jest tu Hotel Intercontinental, zbudowany w centrum Warszawy, gdzie basen usytuowano na najwy˝szym mo˝liwym pi´trze. Jest to prawdopodobnie najwy˝ej po∏o˝ony basen hotelowy w Europie. FUNKCJA BASENU I REKREACJI WODNYCH Ze wzgl´du na walory funkcjonalne, baseny i rekreacje wodne dzielimy na: ● baseny hotelowe p∏ywackie – o wymiarach spe∏niajàcych wymagania basenów, na których odbywaç si´ mogà zawody p∏ywackie, krajowe min. 16x25 m, mi´dzynarodowe min. 25x50 m oraz najcz´Êciej mniejsze, o d∏ugoÊci np. 10–12 m. sportplus 85 p∏ywalnie p∏ywalnie Baseny w hotelach POWSZECHNY STANDARD 86 sportplus Du˝e, sportowe baseny budowane sà przy hotelach bardzo rzadko. Znacznie cz´Êciej wyst´puje sytuacja odwrotna. W kompleksach sportowych, przy obiektach basenów sportowych buduje si´ hotele dla sportowców, o standardzie najcz´Êciej turystyczno-sportowym. Szczególnym rozwiàzaniem sà oczywiÊcie kompleksy olimpijskie, budowane specjalnie na olimpiady, gdzie standard zarówno basenów, jak i hoteli bywa wysoki. Chocia˝ np. wioska olimpijska w Calgary by∏a projektowana i budowana z takim za∏o˝eniem, ˝e po Olimpiadzie zamieniona zostanie w wi´zienie. ● baseny hotelowe rekreacyjne – takie jak oczka wodne, groty wodne, kaskady wodne, sztuczne fale, sztuczne rzeki itd. Formy sà tu nieograniczone, wynikajà z wyobraêni projektantów i mo˝liwoÊci finansowych inwestorów. Szczególnie du˝à inwencjà w tym wzgl´dzie wykazujà si´ inwestorzy hoteli i pensjonatów okreÊlanych mianem Wellnes. Sà to cz´sto ma∏e rodzinne obiekty, stojàce w niewielkich turystycznych miejscowoÊciach. Po∏o˝one w malowniczym krajobrazie górskim, leÊnym, czy wÊród jezior, nawiàzujà swojà architekturà do budownictwa regionalnego. Rodzinna atmosfera sprzyja tworzeniu wn´trz z klimatem, inspirowanym cz´sto Êwiatem starych legend, baÊni czy wydarzeƒ historycznych. Nawiàzuje si´ tu te˝ do tradycyjnego, zdrowego, wiejskiego ˝ycia. Korzystanie z nich wià˝e si´ z aktywnoÊcià ruchowà osób w nich przebywajacych. ● baseny relaksacyjne typu spa – atrak cje wodne – sadzawki wodne z le˝ankami i ∏aweczkami, ∏aweczki i le˝anki masujàce, gejzery, masa˝e wodne i powietrzne – karku, pleców, bioder, l´dêwi, kr´gos∏upa, stóp itp. Tak jak poprzednie typy basenów wià˝à si´ z aktywnà rekreacjà wodnà, czyli po prostu z p∏ywaniem, tak ten typ basenów s∏u˝y relaksowi biernemu. Korzystajàcy z nich poddawani sà ró˝nym mechanicznym zabiegom, masa˝om lub tylko odpoczywajà, le˝àc bàdê siedzàc w basenie z ciep∏à wodà. Baseny te sà najcz´Êciej mniejsze od poprzednio wymienionych. Niemniej jednak basen czy wanna SPA to coÊ wi´cej ni˝ kàpiel w typowym „jacuzzi”. W hotelach wanny te sà z regu∏y wi´ksze, kilkuosobowe. To wyjàtkowy sposób na relaks i zakoƒczenie m´czàcego dnia. Oaza bezpieczeƒstwa w szalonym Êwiecie pe∏nym stresu i niepokoju. Kàpiel w wannie SPA czaruje u˝ytkow- Basen na 160 metrach! otel InterContinental zlokalizowany jest pomi´dzy ulicami Emilii Plater, Âliskà i Sosnowà. Zosta∏ oddany do u˝ytku w listopadzie 2003 roku. Jest najwy˝szym hotelem w Polsce. Na 43. i 44. kondygnacji (160 metrów nad poziomem gruntu) po∏o˝ony jest nowoczesny basen o wymiarach 4,5/16 (g∏´bokoÊç 1,2–1,8 metra), ponadto mieszczà si´ tam: jacuzzi, sauna, ∏aênia parowa i gabinet masa˝u. Jest to, jak g∏oszà nieoficjalne dane, najprawdopodobniej najwy˝ej po∏o˝ony basen w Europie. I to by∏ najwi´kszy problem. Ka˝da, nawet najmniejsza nieszczelnoÊç mog∏aby si´ skoƒ- H mów producenta chemii budowlanej. Jako uszczelnienie zastosowano elastyczny materia∏ uszczelniajàcy: Sopro DSF 423 i taÊmy izolacyjne wklejane w styki Êciana-Êciana, Êciana-pod∏oga. Bardzo wa˝nym elementem ka˝dego dobrze funkcjonujàcego basenu, jest uzdatnianie wody oraz klimatyzacja i wentylacja. Wbrew pozorom, technologie te, funkcjonujàce na pi´trze 43., niczym nie ró˝nià si´ od zastosowanych w basenach posadowionych na gruncie. Mimo, ˝e do uzdatniania wody basenowej zastosowano standardowe rozwiàzania, tj. filtracj´ ciÊnieniowà, koagulacj´ i chlorowanie, to efekty w postaci jakoÊci wody sà bardzo dobre. Sekret tkwi we w∏aÊciwych urzàdzeniach, które zosta∏y dobrane tak jak dla basenów publicznych, zgodnie z bardzo precyzyjnà, niemieckà normà DIN 19643. Basen jest otwarty równie˝ dla klientów z zewnàtrz (nale˝y nabyç co najmniej miesi´czny karnet), gwarantowany jest relaks i wspania∏e widoki. Robert Kulas Sopro Polska Sp. z o.o. czyç katastrofà, architekci musieli byç pewni ka˝dego detalu. Symulacje komputerowe wykaza∏y, ˝e przy ekstremalnie niekorzystnych warunkach atmosferycznych odchy∏ od pionu wynosiç mo˝e 70 cm. W zwiàzku z tym obawiano si´ ewentualnie powsta∏ych rys w betonowej konstrukcji basenu, zw∏aszcza, ˝e zastosowano nietypowe – jak na basen – rozwiàzanie konstrukcyjne bez dylatacji oddzielajàcej nieck´ od przestrzeni oko∏obasenowej: dno niecki posadowiono na dwóch s∏upach i po∏àczono jà na sztywno ze stropem. Aby uporaç si´ z tym problemem, mimo obligatoryjnego zastosowania betonu wodoszczelnego, nale˝a∏o zastosowaç elastycznà pow∏ok´ uszczelniajàcà, majàcà za zadanie pokrycie ewentualnie powsta∏ych rys. Oczywistym by∏ fakt, ˝e nale˝y zastosowaç materia∏y pewne i perfekcyjnie dobrane technologicznie. Z proÊbà o dobór materia∏ów zwrócono si´ do doÊwiadczonego w rozwiàzywaniu tego rodzaju proble- ników licznymi mo˝liwoÊciami i korzyÊciami wynikajàcymi z wykorzystania ruchu goràcej wody. Mini basen SPA mo˝e byç miejscem relaksu odpr´˝enia, regeneracji si∏ i pe∏nego odpoczynku, jak równie˝ centrum rehabilitacji. Basen taki umo˝liwia zarówno relaks indywidualny, jak i grupowy. Ze swojà fantastycznà ciep∏à wodà powinien byç zawsze gotowy do u˝ytku, a dzi´ki uzdatnianiu utrzymany zawsze w doskona∏ej czystoÊci. Podgrzewacz zapewnia uzyskanie w∏aÊciwej temperatury wody, a izolacja termiczna minimalizuje straty ciep∏a, co oszcz´dza energi´ i koszty. ● baseny typu spa, paralecznicze i lecz nicze – wyposa˝one w ró˝norodne masa˝e wodne wykorzystywane cz´sto do hydroterapii i rehabilitacji. Hydroterapia w mini basenie SPA pomaga zmniejszyç lub wyeliminowaç ból, zm´czenie i stres. Rehabilitacja w wodzie przynosi cz´sto szybszy rezultat odzyskania sprawnoÊci ruchowej utraconej po wypadkach czy chorobach. Ró˝nica mi´dzy poprzednim typem basenu a opisywanym jest dosyç p∏ynna. Polega g∏ównie na sposobie ich wykorzystywania. Stàd ich wyposa˝enie jest cz´sto bardziej wyspecjalizowane. Baseniki tego typu ró˝nià si´ te˝ od przednio opisanych kszta∏tem i wielkoÊcià. Je˝eli s∏u˝à zabiegom dla jednej osoby, sà mniejsze i prostsze. ● pozosta∏e rekreacje wodne – baseniki w zespo∏ach saunowych, cz´sto o ró˝nej funkcji, wielkoÊci i kszta∏cie, jedno- i wieloosobowe, w zale˝noÊci od programu i rodzaju us∏ug saunowych. W saunie suchej, fiƒskiej, o wilgotnoÊci powietrza 3–4%, za to o temperaturze do 90°C, wymagane sà baseniki z zimnà wodà. S∏u˝à do nag∏ego sch∏odzenia ca∏ego cia∏a po wyjÊciu z sauny. Korzystajàcy z sauny przebywa w niej 3–5 min. i natychmiast po wyjÊciu szybko sch∏adza ca∏e cia∏o. Przebywanie w goràcej, suchej saunie i zanurzanie w zimnej wodzie odbywa si´ na zmian´ w cyklu 4–5-krotnym. W ∏aêniach parowych, temperatury sà ni˝sze, rz´du 40–50°C, a wilgotnoÊç powietrza dochodzi do 100%. Baseny s∏u˝à tutaj d∏ugiemu relaksowi, stàd woda w nich jest ciep∏a, a kszta∏t uwzgl´dnia miejsca do siedzenia i le˝enia. Podobne wymagania stawiane sà przed basenikami tam, gdzie wyst´pujà inne, ∏agodniejsze rodzaje saun, takie jak Sanaria czy Tepidaria. Szczególnym przypadkiem sà baseny zwiàzane z masa˝ami wodnymi. mgr in˝. arch. Jacek Pleskacz zdj´cia archiwum firm i redakcji kwiecieƒ 2006 kwiecieƒ 2006 p∏ywalnie p∏ywalnie W saunie suchej, fiƒskiej, o wilgotnoÊci powietrza 3–4%, za to o temperaturze do 90°C, wymagane sà baseniki z zimnà wodà. W ∏aêniach parowych, temperatury sà ni˝sze, rz´du 40–50°C, a wilgotnoÊç powietrza dochodzi do 100% – baseny s∏u˝à tutaj d∏ugiemu relaksowi, stàd woda w nich jest ciep∏a, a kszta∏t uwzgl´dnia miejsca do siedzenia i le˝enia. W nast´pnym numerze – o podziale basenów ze wzgl´du na konstrukcj´ i wykoƒczenie oraz o wymaganiach, jakie muszà spe∏niaç baseny, równie˝ hotelowe. sportplus 87