dziennik urzędowy

DZIENNIK URZĘDOWY
URZĘDU LOTNICTWA CYWILNEGO
Nr 3
Warszawa, dnia 11 lutego 2010 r.
TREŚĆ:
Poz.
W Y T YC Z N E
3—
Nr 2 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie wprowadzenia
do stosowania wymagań ICAO dotyczących poziomu znajomości języka .............................
399
3
WYTYCZNE NR 2
PREZESA URZĘDU LOTNICTWA CYWILNEGO
z dnia 9 lutego 2011 r.
w sprawie wprowadzenia do stosowania wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Na podstawie art. 21 ust. 2 pkt 16 oraz art. 23
ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo
lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z późn.
zm.1)) ogłasza się, co następuje:
§ 1. 1. W celu realizacji przepisów rozporządzenia
Ministra Infrastruktury z dnia 3 września 2003 r.
w sprawie licencjonowania personelu lotniczego (Dz. U. Nr 165, poz. 1603, z późn. zm.2)) zaleca się stosowanie wymagań ustanowionych
przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) w Doc 9835 „Podręcznik
wdrożenia wymagań ICAO dotyczących poziomu znajomości języka” (wydanie drugie).
1)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz.
1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50,
poz. 331 i Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 97, poz. 625, Nr 144,
poz. 901, Nr 177, poz. 1095, Nr 180, poz. 1113 i Nr 227, poz.
1505, z 2009 r. Nr 18, poz. 97 i Nr 42, poz. 340 oraz z 2010 r.
Nr 47, poz. 278 i Nr 182, poz. 1228.
2. Wymagania, o których mowa w ust. 1, określa załącznik do wytycznych.
§ 2. Tracą moc wytyczne Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 6 lipca 2010 r. w sprawie
wprowadzenia do stosowania wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka (Dz.
Urz. ULC Nr 13, poz. 75).
§ 3. Wytyczne wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.
Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego
Grzegorz Kruszyński
Zmiany wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone
w Dz. U. z 2005 r. Nr 70, poz. 632 i Nr 219, poz. 1867, z 2006 r.
Nr 164, poz. 1160, z 2009 r. Nr 97, poz. 808 i Nr 113, poz. 942
oraz 2010 r. Nr 165, poz. 1119.
2)
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 400 —
Poz. 3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 401 —
Załącznik do Wytycznych nr 2
Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego
z dnia 9 lutego 2011 r.
Dok. 9835
AN/453
PODRĘCZNIK WDROŻENIA
WYMAGAŃ ICAO DOTYCZĄCYCH
POZIOMU ZNAJOMOŚCI JĘZYKA
Zatwierdzone przez Sekretarza Generalnego
i opublikowane z jego upoważnienia
Wydanie drugie – 2010
Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 402 —
Poz. 3
Opublikowane oddzielnie w wydaniach: angielskim, arabskim, chiskim, francuskim, rosyjskim
i hiszpaskim przez
ORGANIZACJ MIDZYNARODOW LOTNICTWA CYWILNEGO
999 University Street, Montreal, Quebec, Canada H3C 5H7
Informacje dotyczce zamówie i peny wykaz agentów i sklepów mona znale na stronie internetowej
ICAO www.icao.int.
Doc 9835, Manual on the Implementation of ICAO
Language Proficiency Requirements
Order Number: 9835
ISBN 978-92-9231-549-8
© ICAO 2010
Wszelkie prawa zastrzeone. adna cze z niniejszej publikacji nie moe by powielana, przechowywana
lub przekazywana w dowolnej formie i w aden sposób bez uprzedniego uzyskania pisemnej zgody od
Organizacji Midzynarodowego Lotnictwa Cywilnego
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 403 —
ZMIANY
Wydanie zmian jest anonsowane regularnie w „ICAO Journal” i comiesicznie w „Supplement to the Catalogue of ICAO
Publications and Audio–visual Training Aids”. Posiadacze tych wydawnictw mog z tego skorzysta. Poniej
przygotowano miejsca do zarejestrowania wprowadzonych zmian.
REJESTRACJA ZMIAN I POPRAWEK
Poprawki
Nr
Data
stosowania
Data
zgoszenia
Errata
Zgoszone
przez
Nr
iii
Data
stosowania
Data
zgoszenia
Zgoszone
przez
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 404 —
Poz. 3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 405 —
Poz. 3
SPIS TRECI
strona
Przedmowa
(vii)
Sownik odnoszcy si do poziomu biegoci jzykowej i poj zwizanych z jego sprawdzaniem.
(ix)
Akronimy i skróty
(xii)
Publikacje
(xiii)
Rozdzia 1. Przypadek bezpieczestwa, który spowodowa wprowadzenie midzynarodowych wymaga
dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
1.1 Wprowadzenie
1.2 Historia tworzenia ICAO’wskich wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
1.3 Przegld postanowie przed przyjciem zmian do wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
1.4 Dziaania podjte przez ICAO
1-1
1-1
1-1
1-2
1-3
Rozdzia 2. Ogólne wprowadzenie do umiejtnoci posugiwania si jzykiem i nauka jzyka
2.1 Wstp
2.2 Porozumiewanie si
2.3 Umiejtno posugiwania si jzykiem
2.4 Status uytkownika jzyka i poziomy znajomoci jzyka
2.5 Angielski jako przypadek wspólnego jzyka
2.6 Zdobywanie umiejtnoci jzykowych
2-1
2-1
2-1
2-1
2-4
2-6
2-7
Rozdzia 3. Lotnicza czno radiowa
3.1 Wprowadzenie
3.2 Jzyk ogólny i dla celów specjalnych
3.3 Ogólne cechy jzyka w lotniczej cznoci radiowej
3.4 Szczególne cechy jzyka stosowanego w lotniczej cznoci radiowej
3-1
3-1
3-1
3-2
3-7
Rozdzia 4. Normy oraz zalecane metody postpowania ICAO w zakresie
wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
4.1 Wprowadzenie
4.2 Omówienie wymaga SARP dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
4.3 Zacznik 10 SARP dotyczcy stosowania jzyka
4.4 Zacznik 1: SARP odnoszce si do znajomoci jzyka
4.5 Zacznik 1: opisy dla ICAO’wskich wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
4.6 Wyjanienie opisów skali ocen (poziom 3 i powyej)
4.7 Procedury dla sub eglugi powietrznej — zarzdzanie ruchem lotniczym
(PANS-ATM, Dok. 4444)
4-1
4-1
4-1
4-2
4-3
4-5
4-9
4-14
v
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 406 —
Poz. 3
Rozdzia 5. Wdroenie
5.1 Wprowadzenie
5.2 Wytyczne dla przygotowania planu wdroenia zaoe dotyczcych znajomoci jzyka
5.3 Wdroenie operacyjne
5-1
5-1
5-1
5-4
Rozdzia 6. Kryteria dla sprawdzania znajomoci jzyka dla wiatowej harmonizacji
6.1 Wprowadzenie
6.2 Historia
6.3 Zalecane kryteria do stosowania przy sprawdzaniu znajomoci jzyka lotniczego
6-1
6-1
6-2
6-8
Rozdzia 7. Nauka jzyka
7.1 Wprowadzenie
7.2 Omówienie
7.3 Powszechne nieporozumienia dotyczce uczenia si i nauczania jzyka
7.4 Program szkolenia: ogólne i specyfika nauki lotniczego jzyka angielskiego
7.5 Nauczanie jzyka w oparciu o tre
7.6 Prowadzenie kursów szkolenia
7.7 Szkolenie nauczycieli
7.8 Oczekiwany postp studenta
7.9 Najlepsze praktyki w programach szkolenia
7-1
7-1
7-1
7-2
7-3
7-5
7-6
7-7
7-7
7-9
Zacznik A. Normy oraz zalecane metody postpowania ICAO (SARPS)
A-1
Zacznik B. Jzyk lotniczej cznoci radiowej
B-1
Zacznik C. Lista kontrolna dla testów z jzyka lotniczego
C-1
Zacznik D. Kwalifikacje w zakresie jzyka lotniczego
D-1
Zacznik E. Wspóczesne metody nauczania jzyka — to historyczne
E-1
Zacznik F. Dodatkowe róda
F-1
vi
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 407 —
Poz. 3
PRZEDMOWA
Eksperci ds. bezpieczestwa nieustannie poszukuj sposobów poprawienia bezpieczestwa dla dalszego
zmniejszenia i tak niskiego przyrostu wypadków. Wraz ze zmniejszaniem si awarii, bdcych przyczyn wypadków
lotniczych, w ostatnich latach coraz wicej uwagi powica si czynnikowi ludzkiemu, który ma wpyw na ich
powstawania. Porozumiewanie si jest jednym z elementów czynnika ludzkiego, którym znowu zaczto si interesowa.
W 1998, Zgromadzenie ICAO, analizujc kilka wypadków i zdarze, których przyczyn poredni lub
bezporedni by poziom znajomoci jzyka przez pilota i kontrolera ruchu lotniczego, sformuowaa Rezolucj
Zgromadzenia A32-16, która zobowizaa Rad ICAO do wskazania Komisji eglugi Powietrznej koniecznoci
rozwaenia, w trybie pilnym, zagadnie zwizanych z poziomem znajomoci jzyka angielskiego i ukoczenie
zaostrzania postanowie Zacznika 1 — Licencjonowanie Personelu i Zacznika 10 — czno Lotnicza,
zobowizujc pastwa czonkowskie do dopilnowania, aby, tam gdzie wymagana jest znajomo jzyka angielskiego
przez kontrolerów ruchu lotniczego i zaog statku powietrznego uczestniczc w operacjach lotniczych
w przestrzeni powietrznej, znajomo ta bya na tyle biega, aby umoliwiaa prowadzenie korespondencji i rozumienie
komunikacji radiowej w jzyku angielskim.
Tak wic Komisja eglugi Powietrznej, celem wsparcia Sekretariatu, we wspópracy z grup studyjn
PRICESG i na podstawie analizy istniejcych postanowie dotyczcych wszystkich aspektów cznoci gosowej
powietrze-ziemia i ziemia-ziemia, opracowaa nowe wymagania dotyczce poziomów znajomoci jzyka
w midzynarodowym lotnictwie cywilnym. W marcu 2003, Rada przyja zmiany do Zaczników 1, 6, 10, 11 oraz
PANS-ATM w odniesieniu do poziomów znajomoci jzyka w midzynarodowym lotnictwie cywilnym.
Celem wsparcia wysików pastw chccych speni podwyszone wymagania dotyczce poziomu znajomoci
jzyka, w 2004 r. wydano pierwszy podrcznik zawierajcy informacj o zakresie zagadnie zwizanych z nauczaniem
i sprawdzaniem poziomu znajomoci jzyka.
W 2007 r. Rada ICAO przyjo Rezolucj A36-11, dotyczc poziomu znajomoci jzyka angielskiego
stosowanego w komunikacji radiowej, co umoliwio Radzie wsparcie Umawiajcych si Stron przy wdraaniu swoich
wymaga zwizanych z poziomem znajomoci jzyka, poprzez poparcie zunifikowania kryteriów sprawdzania poziomu
znajomoci jzyka na caym wiecie.
W ostatnich kilku latach, celem spenienia ICAO’wskich wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka,
podjto szereg dziaa o skali wiatowej, wcznie z inicjatywami regionalnymi podjtymi przez Eurocontrol, EANPG,
ASECNA i COCESNA. Inne inicjatywy obejmuj ju te podjte przez róne linie lotnicze i dostawców usug eglugi
powietrznej na wszystkich kontynentach, dla zorganizowania lub pozyskania szkolenia i programów sprawdzajcych
poziom znajomoci jzyka. Przedstawiciele zawodów zwizanych z nauczaniem i sprawdzaniem poziomu znajomoci
jzyka uczestniczyli w przyspieszonym rozwoju programów, materiaów szkoleniowych i usug sprawdzajcych,
przygotowywanych zgodnie z ICAO’wskimi wymaganiami dotyczcymi poziomu znajomoci jzyka.
I na koniec, zrzeszenia zawodowe, takie jak ICAEA i IALCO równie uczestniczyy w wymianie informacji
i pomysów zwizanych z procesem wdraania.
ICAO równie byo bardzo aktywne we wspieraniu Pastw w ich procesach wdraania wymaga dotyczcych
poziomu znajomoci jzyka. Wysiki te uwzgldniaj opublikowanie w czerwcu 2009 r. Okólnika 318 ICAO —
wiatowa unifikacja kryteriów sprawdzania poziomu znajomoci jzyka (Language Testing Criteria for Global
Harmonization), Okólnika 323 — Wytyczne dla przygotowania programów szkolenia z jzyka angielskiego (Guidelines
for Aviation English Training Programmes) oraz drugiego wydania w 2010 r. niniejszego podrcznika.
Drugie wydanie zostao uaktualnione i przeedytowane w siedem rozdziaów i osiem zaczników do niniejszego
dokumentu, które w znacznym stopniu zostay uzupenione. Stworzono kilka zaczników do niniejszego dokumentu aby
uatwi odczenie pewnych dokumentów (list kontrolnych i podpowiedzi) dla ich reprodukcji i stosowania, jako
praktyczne narzdzie przez zainteresowane strony.
vii
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 408 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Przedmowa
Rozdziay 1, 2 i 3 stanowi wprowadzenie do zagadnienia poziomu znajomoci jzyka oraz specyficznych
waciwoci cznoci radiowej.
Rozdzia 3 stanowi przydatne wprowadzenie do zagadnienia cznoci lotniczej dla rodowiska uczcego
i sprawdzajcego poziom znajomoci jzyka.
Odbiorcami rozdziaów 1, 2 i 3 s przede wszystkim szefowie szkole oraz podmiotów wiadczcych usugi
szkoleniowe i egzaminacyjne. Zaleca si ich przeczytanie równie wadzom pastwowym, operatorom i podmiotom
wiadczcym usugi w zakresie eglugi powietrznej dla penego zrozumienia, w kolejnych rozdziaach, implikacji
wytycznych dotyczcych wdroenia oraz dla stworzenia perspektywy lingwistycznej w obszarze lotnictwa.
Rozdziay 5 do 7 zawieraj wytyczne dotyczce uzyskania zgodnoci z wymaganiami dotyczcymi poziomu
znajomoci jzyka. Rozdziay 4 i 5 omawiaj histori Norm i Zalecanych Metod Postpowania (SARPs) w odniesieniu
do biegoci jzyka oraz wyjaniaj ich znaczenie i skutki. Rozdzia 6 zawiera materia pierwotnie opublikowany
w Okólniku 318 i razem z rozdziaem 7, ma na celu przedstawienie wytycznych praktycznych umoliwiajcych
skuteczne wdroenie SARP pod ktem sprawdzania i szkolenia. Rozdziay te zawieraj informacje o najlepszych
praktykach we wszystkich domenach i ostrzegaj przed zidentyfikowanymi niepowodzeniami i stosowaniem praktyk
poniej standardu.
W caym dokumencie mona znale odniesienia do wymaga dotyczcych poziomu znajomoci „jzyka” jako
takiego, niezalenie od konkretnego jzyka, którego to dotyczy. Wiadomo, e poziom znajomoci jzyka angielskiego
bdzie zasadniczym przy wdraaniu wymaga, uznaje si, e wiele Pastw bdzie chciao zapewni zgodno dla swoich
jzyków narodowych.
Uwagi dotyczce niniejszego podrcznika od wszystkich Pastw, a zwizane z jego stosowaniem i
przydatnoci bd mile widziane. Uwagi zostan uwzgldnione przy przygotowywaniu kolejnych wyda. Uwagi
dotyczce niniejszego podrcznika naley kierowa do:
The Secretary General
International Civil Aviation Organization
999 University Street
Montréal, Quebec H3C 5H7
Canada
viii
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 409 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
SOWNIK ODNOSZCY SI DO POZIOMU BIEGOCI JZYKOWEJ I POJ ZWIZANYCH
Z JEGO SPRAWDZANIEM
Akcent (Accent). Charakterystyczna wymowa, która z reguy jest zwizana z regionem geograficznym (dla osób, dla
których jest to jzyk ojczysty) lub z wpywem fonologicznym innego jzyka ojczystego (dla drugiego jzyka
ojczystego lub osób mówicych obcym jzykiem). Osoby mówice we wszystkich jzykach maj akcent.
Administracja (Administration). Dzie lub okres, w którym odbywa si test.
lub
Administracja (Administration). Czynnoci zwizane z przeprowadzeniem testu dla grupy kandydatów w okrelonych
warunkach. Szczególne warunki to procedury rejestracyjne, instrukcje zwizane z rozsadzaniem kandydatów,
potrzebne wyposaenie, czas przeznaczony na kade zadanie testowe itp.
Polecenie (Cue). Nagrane polecenie lub polecenie wypowiedziane przez egzaminatora, które wymaga od kandydata
udzielenia ustnej odpowiedzi podczas testu ustnego.
Opis (Descriptor). Krótki opis towarzyszcy danemu poziomowi na skali ocen, który charakteryzuje stopie biegoci
lub sposób wykonania oczekiwany od kandydata, który ma uzyska konkretny wynik. Poziom moe zawiera kilka
opisów.
Dialekt (Dialect). Wyrana rónorodno jzyka, zazwyczaj zwizana z rónicami spoecznymi lub geograficznymi
charakteryzujca si rónicami w akcencie, sownictwie i gramatyce wobec innych wariantów tego samego jzyka.
Element odosobniony (Discrete item). Element testu, który nie jest powizany z adnym innym elementem tego samego
testu.
Redagowana mowa (Formulaic speech). Stosowanie jzyka w sposób ograniczony lub kodowany, który skada si ze
staych standardowych fraz lub form sownikowych i skadniowych, opracowanych na zasadzie konsensusu dla
czsto powtarzajcych si komunikatów (np. codzienna wymiana pozdrowie) lub formalnie przypisanych dla celów
specjalnych lub zawodowych. (Standardowa frazeologia ICAO jest przykadem formalnego przypisania mowy
redagowanej).
Egzaminator prowadzcy (Interlocutor). Odpowiednio wykwalifikowana lub przeszkolona osoba, z któr kandydat
rozmawia podczas testu celem wykonania zadania mówionego.
Wiarygodno midzy egzaminatorami oceniajcymi (Inter-rater reliability). Zgodno lub stao ocen midzy
rónymi egzaminatorami oceniajcymi.
Wiarygodno midzy egzaminatorami oceniajcymi (Intra-rater reliability). Zgodno lub stao ocen
przyznawanych przez jednego egzaminatora oceniajcego za takie samo wykonania podczas rónych testów.
Element (Item). Kady sprawdzany i osobno oceniany punkt testu.
Biego jzykowa (Language proficiency skills). Wiedza i zdolnoci, które maj wpyw na umiejtno danej osoby do
porozumiewania si w sposób spontaniczny, dokadny, zrozumiay, sensowny i poprawny w danym jzyku.
Uwaga.— W skali Ocen ICAO wyodrbniono sze umiejtnoci.
ix
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 410 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Ocena jzyka operacyjnego (Operational language assessment). (Szczególne pojcie stosowane w Dok. 9835 ICAO).
Ocena biegoci jzykowej przy uyciu procedury przygotowanej dla innego celu (np. podczas testu w locie lub
egzaminu ATC). Takie oceny musz by jednak wykonane w oparciu o uznane najlepsze praktyki sprawdzania
znajomoci jzyka.
Egzaminator oceniajcy/taksator pod ktem operacyjnym (Operational rater or Operational assessor). Egzaminator
oceniajcy/taksator, którego ocena skupiona bdzie nie tylko na elementach lingwistycznych, ale równie na
prawidowoci zachowania kandydata w odniesieniu do standardów zawodowych i procedur (porównaj z
“egzaminatorem oceniajcym/taksatorem jzyka”).
Uwaga.— Znajomo procedur operacyjnych nie jest sprawdzana podczas testu jzykowego.
Ocena zaliczajca (Passing score). Najnisza akceptowana ocena ze testu. Osoby, które uzyskay ocen nisz ni
zaliczajc nie zaliczaj testu.
Jzyk potoczny (Plain language). Spontaniczne, kreatywne i niekodowane stosowanie danego jzyka naturalnego.
Uwaga 1.— Prosty jzyk naley stosowa “tylko wówczas, gdy nie mona w zamierzonej transmisji zastosowa
standardowej frazeologii” (Zacznik 10, Tom II, 5.1.1.1).
Uwaga 2.— Wybór pojcia “prosty” pochodzi z istniejcego dokumentu ICAO, gdy tworzono wymagania dotyczce
poziomu znajomoci jzyka i wybrano go sporód innych poj takich jak “ogólny”, “powszechny”, “rozszerzony”
lub “naturalny”.
Uwaga 3.— Nie ma adnego zamierzonego zwizku ze stosowaniem tego pojcia a ruchem “Plain English”
w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, którego celem jest zaproponowanie alternatywy, dla niepotrzebnie
skomplikowanego jzyka uywanego przez Rzd, przemys i inne wadze.
Ocenia (Rate). Podczas testu, stosujc ocen subiektywn, przypisa wynik lub ocen do umiejtnoci kandydata.
Uwaga.— Ewentualna niewiarygodno spowodowana indywidualnym subiektywizmem jest hamowana przez
zapewnienie wstpnego i okresowego szkolenia dla egzaminatorów oceniajcych, poprzez stae odniesienie do skali
ocen i korzystanie z rónych egzaminatorów oceniajcych.
Egzaminator oceniajcy/taksator (Rater or Assessor). Osoba posiadajca odpowiednie kwalifikacje oraz wyszkolonie,
która ocenia umiejtnoci kandydata w oparciu o osd, zazwyczaj przez porównanie cech wystpienia z opisem w
skali ocen.
Skala ocen (Rating scale). Skala skadajca si z kilku uszeregowanych kategorii, uywana do oceniania umiejtnoci.
Towarzyszce opisy graniczne, zapewniaj przejrzysto interpretacji.
Rejestr. Styl mowy (angaujcy wyróniajce si sownictwo, synteks, tempo mowy itp.), który przyjty jest przez
mówc, aby wypowiedzie si prawidowo dla sytuacji lub czynnoci.
Wiarygodno (Reliability). Zgodno lub stao wyników testu.
Odpowied (Response). Umiejtno lingwistyczna kandydata wywoana przez tre elementu testu (np. odpowied na
pytania).
Wynik lub ocena (Score or mark). Numeryczny lub zakodowany wynik umiejtnoci kandydata wykazanych podczas
testu, umoliwiajcy dokonanie porównania z innymi kandydatami zdajcymi ten sam test lub
z ustalonym standardem.
Egzaminowanie jzyka specjalistycznego (Specialized language testing). (Szczególne pojcie stosowane w Dok. 9835
ICAO).Ocena znajomoci jzyka przy uyciu procedury opracowanej tylko dla tego celu i zgodnie
z uznanymi najlepszymi praktykami sprawdzania poziomu znajomoci jzyka.
x
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 411 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Konstrukcja testu (Test construct). Hipotetyczna umiejtno lub cecha psychiczna nie zawsze moliwa do
zaobserwowania lub zmierzenia, np. w testach jzykowych umiejtno suchania. testy jzykowe podejmuj prób
zmierzenia rónych konstrukcji stanowicych podstaw umiejtnoci jzykowych.
Przeprowadzenie testu (Test delivery). Fizyczny sposób udostpnienia, podczas procesu administrowania, sprawdzianu
zdajcemu (np. dokumenty papierowe, monitor, ródo dwiku, bezporednia rozmowa itp.).
Obsuga testu (Test maintenance). Czynnoci wykonywane przez organizacj prowadzc test dla zachowania jego
wiarygodnoci, wanoci i bezpieczestwa. Czynnoci te obejmuj monitorowanie wyników, przegldanie instrukcji
dla administratorów itp.
Cel test (Test objective). Umiejtno stosowania jzyka, któr kandydaci musz zademonstrowa zgodnie
z wymogami testu.
Osoba zdajca lub kandydat (Test-taker or Candidate). Osoba, która jest testowana.
Zadanie (Test task). Powizanie danej instrukcji z odnonym sygnaem (-ami) i odpowiedzi (-iami).
Uytkownik testu (Test user). Osoby lub instytucje korzystajce z testu, którym udostpniane s ich wyniki dla podjcia
dalszych dziaa lub wyborów.
Uzna (Validate). Podjcie czynnoci w trakcie przygotowywania i prowadzenia testu, które udowadniaj jego wano.
Wano (Validity). Zakres w jakim wyniki testu umoliwiaj wycignicie wniosków co do umiejtnoci jzykowych,
które s odpowiednie, sensowne i przydatne dla zaoe testu.
Skutek zwrotny (Washback effect). Wpyw formy lub treci testów lub egzaminów na metody i zakres nauczania i nauki
realizowanej pod ktem oceny.
xi
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 412 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
AKRONIMY I SKRÓTY
ACTFL Amerykaska Rada ds. nauczania obcych jzyków (American Council on the Teaching of Foreign Languages)
ADREP System zgaszania danych o wypadkach/incydentach (Accident/incident data reporting system)
ALTE Europejskie Zrzeszenie Egzaminatorów Jzykowych (Association of Language Testers in Europe)
ASECNA Agencja Bezpieczestwa eglugi Powietrznej w Afryce i na Madagaskarze (Agency for Air Navigation Safety in Africa
and Madagascar)
ASRS System zgaszania bezpieczestwa lotniczego (Aviation safety reporting system)
CAA Wadza Lotnictwa Cywilnego (Civil aviation authority)
CALL Nauka jzyka z wykorzystaniem komputera (Computer-assisted language learning)
CBLT Nauka jzyka w oparciu o tre (Content-based language learning)
CEFR Powszechna europejska struktura wydawnictw jzykowych: nauka, nauczanie, ocena
(Common European Framework of
Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment)
CHIRP Program o poufnym zgaszaniu incydentów zwizanych z czynnikiem ludzkim
(Confidential Human Factors incident
reporting programme)
COCESNA rodkowo-amerykaska Korporacja Sub eglugi Powietrznej
(Central American Corporation for Air Navigation
Services)
CRM Zarzdzanie zasobami w kabinie (Cockpit resource management)
EANPG Grupa ds. planowania europejskiej eglugi powietrznej (European Air Navigation Planning Group)
ECCAIRS Europejskie Centrum Koordynacji Systemów zgaszania zdarze (The European Coordination Centre for Aviation Incident
Reporting Systems)
EFL Angielski jako obcy jzyk (English as a foreign language)
EIL Angielski jako jzyk midzynarodowy (English as an international language)
ELPAC Biego w cznoci lotniczej w jzyku angielskim (English language proficiency aeronautical Communications)
Eurocontrol Europejska Organizacja Bezpieczestwa eglugi Powietrznej (The European Organization for the Safety of Air Navigation)
FSF Fundacja bezpieczestwa lotu (Flight Safety Foundation)
FSIX Strona dla wymiany informacji o bezpieczestwie lotu (Flight safety information exchange website)
IALCO Midzynarodowa Organzacja ds. jzyka lotniczego i cznoci (International Airline Language and Communication Organization)
IATEFL Midzynarodowe Zrzeszenie nauczycieli jzyka angielskiego bdcego jzykiem obcym (International Association of
Teachers of English as a Foreign Language)
ICAEA Midzynarodowe Zrzeszenie ds. lotniczego j. ang. (International Civil Aviation English Association)
IELTS Midzynarodowy system sprawdzania j. ang. (International English Language Testing System)
ILR Wewntrz agencyjny okrgy stó ds. jzyka (Inter-agency Language Roundtable)
ILTA Midzynarodowe Zrzeszenie sprawdzania poziomu znajomoci jzyka (International Language Testing Association)
IT Technologia informatyczna (Information technology)
LPR Wymaganie dotyczce znajomoci jzyka (Language proficiency requirement)
LSP Jzyk dla celów specjalnych (Language for specific purposes)
MORS Obowizkowy system meldowania o zdarzeniach (Mandatory occurrence reporting system)
NAS Krajowy system lotniczy (National aviation system)
NGO Organizacja pozarzdowa (Non-governmental organization)
OPI Ustny test z umiejtnoci (Oral Proficiency Interview)
PRICESG Grupa Studyjna ds. wymaganych umiejtnoci w potocznym jzyku angielskim (Proficiency Requirements in Common
English Study Group)
SARPs Normy i Zalecane Metody Postpowaniai (Standards and Recommended Practices)
SME Eksperci w danym temacie (Subject matter experts)
TESL Nauczanie angielskiego jako drugiego jzyka (Teaching English as a second language)
TESOL Nauczyciel angielskiego dla mówicych innymi jzykami (Teachers of English to speakers of other languages)
TOEFL Test z angielskiego jako jzyka obcego (Test of English as a foreign language)
TOEIC Test z angielskiego dla cznoci midzynarodowej (Test of English for international communication)
TSP Dostawca usug sprawdzajcych (Testing service provider)
VFR Przepisy wykonywania lotów z widocznoci (Visual flight rules)
xii
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 413 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
PUBLIKACJE
(wymienione w niniejszym podrczniku)
Konwencja o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym (Dok. 7300)
Zaczniki do Konwencji o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym
Zacznik 1 — Licencjonowanie personelu
Zacznik 6 — Eksploatacja statków powietrznych
Cz I — Midzynarodowy Zarobkowy Transport Lotniczy — Samoloty
Cz III — Operacje Midzynarodowe - migowce
Zacznik 10 — czno lotnicza
Tom II — Procedury telekomunikacyjne
Zacznik 11 — Suby Ruchu Lotniczego
Procedury dla Sub eglugi Powietrznej
ATM — Zarzdzanie Ruchem Lotniczym (Dok. 4444)
Podrczniki
Podrcznik szkolenia z zakresu czynnika ludzkiego (Dok. 9683)
Podrcznik Radiocznoci (Dok. 9432)
Podrcznik Zarzdzania Bezpiecze
stwem (SMM) (Dok. 9859)
Okólniki
Wytyczne dla tworzenia programów szkolenia z lotniczego jzyka angielskiego (Cir 323)
Kryteria sprawdzania jzyka dla wiatowej Harmonizacji (Cir 318)
xiii
Poz. 3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 414 —
Poz. 3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 415 —
Poz. 3
Rozdzia 1
PRZYPADEK BEZPIECZESTWA, KTÓRY SPOWODOWA WPROWADZENIE
MIDZYNARODOWYCH WYMAGA DOTYCZCYCH POZIOMU ZNAJOMOCI JZYKA
1.1 WPROWADZENIE
Niniejszy rozdzia krótko omawia histori i przypadek bezpieczestwa, który spowodowa wprowadzenie
midzynarodowych wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka. Rozdzia bdzie interesujcy dla wszystkich
stron zaangaowanych we wdraanie wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka, wcznie z podmiotami
wiadczcymi usugi w zakresie szkolenia i sprawdzania znajomoci jzyka.
1.2 HISTORIA TWORZENIA
ICAO’wskich WYMAGA DOTYCZCYCH POZIOMU ZNAJOMOCI JZYKA
1.2.1
W trzech wypadkach (jedno zdarzenie na ziemi, jeden wypadek wyssania paliwa i jedno kontrolowane zderzenie
z ziemi), zgino ponad 800 osób. Wszystkie te, wydawaoby si róne wypadki miay jedn wspóln cech, w kadym,
osoby badajce wypadki lotnicze stwierdziy, e niedostateczna znajomo jzyka po stronie zaogi lotniczej lub
kontrolera odegraa znaczc rol w acuchu zdarze prowadzcych do wypadku. Poza tymi bardzo powanymi
wypadkami, co roku zgaszanych jest wiele zdarze i niebezpiecznych zblie bdcych wynikiem problemów
jzykowych i to zainicjowao analiz procedur cznociowych i standardów na wiecie.
1.2.2
Inspektorzy badajcy wypadki odkrywaj zazwyczaj acuch zdarze, który wystpi w niefortunnej kolejnoci
powodujc w rezultacie wypadek. W niektórych przypadkach stosowanie (lub nieprawidowe stosowanie) jzyka ma
bezporedni lub poredni wpyw na wypadek.
W innych przypadkach jzyk jest ogniwem w acuchu wydarze, co uwypukla problem. S trzy przypadki, w których
element jzykowy moe stanowi czynnik majcy wpyw na powstawanie wypadków i incydentów:
a) nieprawidowe stosowanie standardowej frazeologii;
b) brak biegoci w jzyku potocznym; i
c) stosowanie wicej ni jednego jzyka w tej samej przestrzeni powietrznej.
1.2.3
Nieprawidowe stosowanie standardowej frazeologii. Celem frazeologii jest zapewnienie stosowania
przejrzystego, zwizego, jednoznacznego jzyka dla przekazywania wiadomoci o charakterze rutynowym. Analiza
prawdziwej acznoci radiowej (Mell, 1992) wykazaa, e 70 procent wszystkich aktów mowy wypowiedzianych przez
osoby mówice w jzyku ojczystym lub obcym, i dla których przeznaczona jest frazeologia, nie jest zgodna z uznanymi
standardami. Znormalizowana frazeologia ICAO, aby miaa znaczcy wpyw na bezpieczestwo, musi by stosowana
przez wszystkie strony. Znaczenie przestrzegania znormalizowanej frazeologii jest szczegóowo omówione w rozdziale
4. Znormalizowana frazeologia ICAO zostaa tak opracowana, aby obj wiele sytuacji, ale nie jest jednak w stanie uj
wszystkich potrzeb pilota i kontrolera. Eksperci operacyjni i lingwistyczni powszechnie akceptuj fakt, e aden zestaw
znormalizowanej frazeologii nie jest w stanie w peni opisa wszystkich moliwych sytuacji i reakcji.
1-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 416 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 1
1.2.4
Brak umiejtnoci w posugiwaniu si jzykiem potocznym. Czsto przytaczane jako czynnik odgrywajcy
powan rol w niektórych wypadkach. W jednym z przykadów, kontroler, który ostatni mia kontakt z angielskojzyczn zaog, która zesza z kursu i rozbia si w górach przyzna si inspektorom badajcym wypadek, e meldunki
o pooeniu samolotu byy niezgodne z jego rozumieniem pooenia samolotu. Sam jednak przyzna, e nie posiada
wystarczajcych umiejtnoci w posugiwaniu si jzykiem potocznym, aby wyjani swoje wtpliwoci lub, aby
powiadomi zaog, e zboczyli z kursu.
1.2.5
Stosowanie dwóch jzyków w tej samej przestrzeni powietrznej moe mie wpyw na wiadomo sytuacyjn
zaóg lotniczych, które nie rozumiej wszystkich jzyków stosowanych w cznoci radiowej w danej przestrzeni
powietrznej. To byo czsto przytaczane jako czynnik odgrywajcy rol w wypadkach.
1.2.6
Aczkolwiek ICAO’wskie wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka skierowane s na usprawnienie
acznoci radiowej, to jzyk odgrywa znaczenie w zarzdzaniu zasobami w kabinie (CRM) i czsto to jest przytaczane
jako czynnik odgrywajcy rol w wypadkach/incydentach, podczas których wystpio nieporozumienie w komunikacji
midzy czonkami zaogi. Speniajc wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka, zaogi lotnicze, szczególnie
midzynarodowe, bd miay dodatkow korzy z lepszego CRM.
1.2.7
Gosy zaniepokojenia znaczeniem jzyka w tych i innych zdarzeniach i wypadkach lotniczych pojawiaj si
z rónych stron. Dane pozyskane z bazy danych systemu zgaszania zdarze i wypadków ICAO (ADREP), raportów
National Transportation and Safety Board (ASRS) w Stanach Zjednoczonych i systemów zgaszania zdarze i wypadków
w Wielkiej Brytanii (MORS) oraz z Programu o poufnym zgaszania incydentów dotyczcych czynnika ludzkiego
(CHIRP) wykazuj, e udzia jzyka w zdarzeniach i wypadkach jest znaczcy. Wiele innych tragicznych wypadków
i zdarze bez ofiar pojawia si w ADREP ICAO z oznaczeniem “bariery jzykowej” jako ich przyczyny. Dodatkowo,
dane te wsparte s dwoma niedawnymi meldunkami Eurocontrol (Van Es, 2004 i Van Es, Wever and Verbeek, 2006).
1.2.8
Badania akademickie takich obszarów jak przetwarzanie jzyka naturalnego (Cushing, 1994) i socjolingwistyka
(Linde, 1988) równie przeanalizoway i podkreliy znacznie poziomu znajomoci jzyka i jego stosowania
w zdarzeniach i wypadkach lotniczych.
1.3 PRZEGLD POSTANOWIE PRZED PRZYJCIEM ZMIAN DO WYMAGA DOTYCZCYCH
POZIOMU ZNAJOMOCI JZYKA
1.3.1
Do marca 2003, postanowienia dotyczce stosowania jzyka byy przedstawione w dwóch zalecanych metodach
postpowania w Zaczniku 10 i w standardzie w Zaczniku 1. Zacznik 10 zaleca, aby jzyk angielski by dostpny
zawsze tam, gdzie pokadowa stacja lotnicza nie bya w stanie porozumie si w jzyku uywanym przez stacj na ziemi.
Zacznik 10 zawiera dodatek omawiajcy szczególne zagadnienia jzykowe. Zacznik 1 zakada, e kontrolerzy ruchu
powietrznego posiadaj znajomo “jzyka lub jzyków wyznaczonych przez pastwo do stosowania w cznoci
powietrze-ziemia oraz umiejtno mówienia w takim jzyku lub jzykach bez akcentu lub utrudnie, które
niekorzystnie wpywayby na czno radiow”. SARP’y nie uwzgldniy podobnych wymaga dla czonków zaogi
lotniczej i nie przedstawiy jednoznacznie zdefiniowanego i wymaganego poziomu znajomoci utrudniajc harmonizacj
i wprowadzajc nierówn ocen.
1.3.2
Oczekiwano, e po wypracowaniu, w oparciu o uproszczony angielski, mowy acznoci radiowej, przygotowane
zostan wymagania dla cznoci pomidzy pilotami i kontrolerami. Dzisiaj, badania lingwistyczne jasno wykazuj, e
nie ma odpowiedniejszej cznoci midzy ludmi jak jzyk potoczny. Sztuczne jzyki takie jak Esperanto, po latach od
ich wprowadzenia, nie maj adnego znaczenia. Rozpoznawanie gosu przy pomocy komputera i technologie stosowane
do tumacze pozostaj nie potwierdzone w kontekcie dania wysokiej wiarygodnoci w lotnictwie (Eurocontrol,
2001). Jzyk ludzki po czci charakteryzuje si zdolnoci do stwarzania nowych znacze i uywania sów
w nowatorskich kontekstach. Ta kreatywna funkcja jzyka jest szczególnie przydatna w zoonym i nieprzewidywalnym
charakterze interakcji czowieka, z uwzgldnieniem kontekstu cznoci lotniczej. Po prostu nie ma odpowiedniejszych
form mowy dla porozumiewania si ludzi ni jzyki naturalne.
1-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 417 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 1
1.4 DZIAANIA PODJTE PRZEZ ICAO
1.4.1
Zaniepokojenie rol jzyka w wypadkach lotniczych doprowadzio do podjcia Rezolucji Zgromadzenia A3216, która zobowizaa Rad ICAO do wskazania Komisji eglugi Powietrznej koniecznoci rozwaenia, w trybie
pilnym, zagadnie zwizanych z poziomem znajomoci jzyka angielskiego i ukoczenie prac nad zaostrzaniem
postanowie ICAO dotyczcych wymaga jzykowych. W ten sposób pastwa czonkowskie zostay zobowizane do
dopilnowania, aby znajomo jzyka angielskiego przez kontrolerów ruchu lotniczego i czonkowie personelu lotniczego
uczestniczce w operacjach lotniczych w przestrzeni powietrznej, jeeli wymagana, bya na tyle biega, aby umoliwiaa
prowadzenie korespondencji i rozumienie acznoci radiowej w jzyku angielskim.
1.4.2
W 2000 r. Grupa Studyjna ds. wymaga znajomoci jzyka (PRICESG) spotkaa si po raz pierwszy. PRICESG
zosta powoany, dla wsparcia ICAO w dalszym rozwoju ju rozpocztego przez Komisj eglugi Powietrznej programu
dotyczcego kompetencji jzykowych, który, wród innych elementów, uwzgldnia nastpujce aspekty:
a)
wykonanie dokadnej analizy obowizujcych postanowie dotyczcych wszystkich aspektów cznoci
gosowej ziemia-powietrze i ziemia-ziemia w midzynarodowym lotnictwie cywilnym, celem zidentyfikowania
braków i/lub niedocigni;
b) opracowanie postanowie ICAO zawierajcych znormalizowane wymagania i procedury dotyczce
egzaminowanie znajomoci jzyka angielskiego; i
c) opracowanie minimalnych wymaga dla poziomów umiejtnoci w stosowaniu potocznego jzyka angielskiego.
Grupa studyjna skadaa si z ekspertów operacyjnych i lingwistów majcych dowiadczenie w lotnictwie (pilotów,
kontrolerów ruchu lotniczego i przedstawicieli cywilnych wadz lotniczych) lub w szkoleniu w lotniczym jzyku
angielskim i lingwistyce stosowanej, reprezentujcych pastwa czonkowskie i organizacje midzynarodowe. Grupa
PRICESG spotykaa si w latach 2000 i 2001, przedstawiajc na koniec 2001 r. komplet zalece.
1.4.3
Zmiany do Zacznika 10 i PANS-ATM (Dok. 4444) dotyczce harmonizacji sownictwa w acznoci radiowej
i usprawnienia stosowania standardowej frazeologii, jako cz wyznaczonego zadania, zaczy obowizywa 1 listopada
2001 r. Na 33 Sesji Zgromadzenia ICAO (Montreal, 2001) odnotowano, e postanowienia zwizane ze znajomoci
jzyka s przygotowywane i uznano, e nie naley zaoe ogranicza tylko do jzyka angielskiego.
1.4.4
Aby zakoczy wyznaczone zadanie, Sekretariat zaproponowa zmiany do Zaczników 1, 6, 10 i 11 oraz
PANS-ATM, które zostay przyjete przez Rad ICAO w marcu 2003 r.
1.4.5
Systemy bezprzewodowego przesyania danych1 poddawane s cigym usprawnieniom i niektórzy eksperci
maj nadziej, e to zagodzi zapotrzebowanie na wspólny jzyk. S jednak powody, dla których systemy
bezprzewodowego przesyania danych nie wyeliminuj wymogu posiadania dobrej znajomoci jzyka przez pilotów
i kontrolerów. Po pierwsze nie s dostatecznie rozwinite, aby móc je powszechnie stosowa. Po drugie, wymagaj
umiejtnoci czytania jzyka, a technologie tumaczeniowe, w wietle rygorystycznego zapotrzebowania na
wiarygodno, nadal pozostaj sabo udokumentowane. I na koniec, zaogi lotnicze i kontrolerzy zawsze bd
potrzebowa biegej znajomoci jzyka naturalnego w przypadku awarii systemu bezprzewodowego przesyania danych.
1.4.6
Alternatywne dziaania prowadzce do pominicia zapotrzebowania na bieg znajomo wspólnego jzyka nie
speniaj wymaga z zakresu bezpieczestwa: tumacze w kabinie lub sali kontrolerów tworz dodatkow warstw
midzy dwoma kluczowymi agentami – kontrolerem i pilotem – dodatkowo komplikujc komunikacj. W sytuacjach
rutynowych lub awaryjnych, kada procedura, która spowalnia komunikacj staje si niedopuszczalnie uciliwa, a by
moe nawet niebezpieczna. Tak wic, pozostajc z ludzkim jzykiem jako najlepszym rodkiem komunikacji midzy
pilotem a kontrolerem, ICAO’wskie wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka d do jej usprawnienia, a wraz
z tym podniesienia bezpieczestwa.
1
Systemy bezprzewodowego przesyania danych (w tym przypadku z samolotu na ziemi, do stanowiska kontroli lotów).
1-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 418 —
Poz. 3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 419 —
Poz. 3
Rozdzia 2
OGÓLNE WPROWADZENIE DO UMIEJTNOCI POSUGIWANIA SI JZYKIEM
I NAUKA JZYKA
2.1 WSTP
Rozdzia zawiera krótki przegld gównych koncepcji i teorii dotyczcych umiejtnoci posugiwania si i nauki jzyka.
Zawiera opis podstawowych koncepcji, w oparciu o które Common English Study Group (PRICESG) przygotowaa
ICAO’wskie wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka. Materia przedstawiony w tym rozdziale na pewno jest
znany rodowiskom nauczajcym i sprawdzajcym poziom znajomoci jzyka. Rozdzia ten stanowi bdzie
wprowadzenie do zagadnienia dla organizacji operacyjnych i nadzorujcych uatwiajc zrozumienie ICAO’wskiego
operacyjnego wymagania poziomu 4. Celem rozdziau jest umoliwienie wszystkim stronom jednakowego zrozumienia
zagadnienia co uatwi jego wdroenie.
2.2 POROZUMIEWANIE SI
2.2.1
Podstawowym elementem majcym wpyw na porozumiewanie si jest biego w jzyku. Tradycyjny model
komunikacji skada si z nadawcy, kanau i odbiorcy. Rysunek 2-1 ilustruje ten model kadc nacisk na wypowied
sown (ustn), co stanowi form porozumiewania si, o której mowa w ICAO’wskich wymaganiach dotyczcych
poziomu znajomoci jzyka.
Mówicy i suchajcy uczestnicz w pewnej fazie komunikacji. Mówicy zaszyfrowuje znaczenie swojej zamierzonej
wypowiedzi. Wypowied jest przekazana przez odpowiedni kana w formie strumienia dwiku, który jest odbierany
i rozkodowywany przez suchacza. Odbiór wypowiedzi przez suchacza bdzie, w przypadku skutecznej komunikacji,
doskonale lub prawie doskonale dopasowany do znaczenia zaoonego przez mówicego.
2.2.2
Naley jednak zauway, e ten jednokierunkowy model sownej komunikacji bdzie musia by rozbudowany,
aby uwzgldni wielokierunkowe, wielowarstwowe powizania midzy mówicym a suchajcym dla dokadniejszego
odtworzenia wypowiadanego dialogu. To obejmuje pierwsze i dalsze wraenie mówicego o suchajcym, oczekiwania
suchajcego co do zawartoci wiadomoci, moliwo udzielenia odpowiedzi mówicemu o stopniu zrozumienia treci
przez suchajcego (kana zwrotny). Ponadto idealny mówca, idealny kana i idealny suchacz tutaj przedstawiany nie
uwzgldnia przypadkowych róde zakóce w porozumiewaniu si, takich jak oderwanie uwagi lub haas w tle. Jest
jasne, e umiejtno mówicego do szyfrowania wypowiedzi, a umiejtno suchajcego do jej odkodowania bdzie
decydujca dla skutecznego porozumienia si. To jest obszar umiejtnoci posugiwania si jzykiem.
2.3 UMIEJTNO POSUGIWANIA SI JZYKIEM
2.3.1 Ogólne
2.3.1.1 Znajomo jzyka nie jest tylko wiedz o komplecie zasad gramatycznych, sownictwie i sposobie
wypowiadania dwików. Jest to zoona wspózaleno pomidzy t wiedz a szeregiem innych umiejtnoci
i moliwoci. I tym zdecydowanie róni si od wielu innych przedmiotów nauczanych w szkole i szkole lotniczych.
2-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 420 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 2
2.3.1.2 Umiejtno posugiwania si jzykiem w mowie odnosi si do:
a) w przeciwiestwie do prostej reprodukcji lub okazywania zdobytej wiedzy demonstrowanie posiadania
umiejtnoci w oparciu o podstawowe kompetencje;
b) demonstrowanie posiadania zoonej umiejtnoci bdcej wynikiem poczenia, w prawdziwym czasie,
kilku pomniejszych umiejtnoci stanowicych kompetencj w obszarze komunikacji. Te pomniejsze
umiejtnoci uwzgldni m.in.:
1) uaktywnienie przechowywanych wyrazów i fraz nalecych do sownika jzykowego;
2) stosowanie nauczonych zasad gramatycznych;
3) percepcj i artykulacj dwików i tonów, które tworz sensowny strumie dwiku;
i
4) w kontekcie interaktywnej komunikacji, dostosowanie si do rónych dyskusji oraz norm socjalnych,
kulturowych i zawodowych.
Skuteczne poczenie tych pomniejszych umiejtnoci tworzy umiejtno porozumiewania si, która cile czy si
i w duym stopniu oparta jest na ogólnej wiedzy (o wiecie, kulturze itp.) i ogólnych umiejtnociach (socjalnych,
zawodowych, kulturowych itp.). Umiejtno posugiwania si jzykiem nie wystpuje samodzielnie, w izolacji od
innych umiejtnoci.
2.3.2 Kompetencja umiejtnoci posugiwania si jzykiem
2.3.2.1 W 1980 r. lingwici stworzyli robocz definicj umiejtnoci posugiwania si jzykiem, która jest
udoskonalana i rozbudowywana. Zgodnie z t definicj, umiejtno porozumiewania si obejmuje umiejtnoci
lingwistyczne, socjolingwistyczne i pragmatyczne.
2.3.2.2 Umiejtno lingwistyczna odnosi si do wiedzy i stosowania, ze zrozumieniem, elementów lingwistycznych
danego jzyka lub jzyków. W odniesieniu do mówienia i suchania, umiejtno lingwistyczn mona podzieli na
cztery wyrane, pomniejsze umiejtnoci:
a) leksykalne (pojedyncze sowa, ustalone wyraenia);
b) gramatyczne (zasady skadni, semantyka);
c) semantyczne (znaczenie, pokrewiestwo znaczenia); i
d) fonologiczne (dwiki, struktura sylab, akcentowanie zdania, rytm, intonacja).
2.3.2.3 Umiejtno socjolingwistyczna dotyczy rozumienia kontekstu socjalnego (wcznie z zawodowym), w którym
jzyk jest stosowany. To oznacza, e trzeba by czuym na lub umie odpowiednio stosowa znaczniki wspózalenoci
socjalnych, zasady grzecznoci, rejestrowa rónice, dialekty i akcent.
2.3.2.4 Umiejtno pragmatyczna odnosi si do kilku umiejtnoci stosowanych dla podania lub nadania znaczenie
jzykowi w danej sytuacji lub kontekcie:
a) kompetencja strategiczna odnosi si do sposobu w jaki uytkownicy jzyka mobilizuj lub równowa
swoje rodki dla uaktywnienia umiejtnoci i procedur speniajcych postulaty porozumiewania si w
danym kontekcie i skuteczne jego zakoczenie w moliwie najbardziej rozumny lub ekonomiczny sposób;
b) kompetencja rozmowy odnosi si do umiejtnoci czenia zda lub wypowiedzi w zrozumiae pene
teksty;
2-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 421 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 2
znaczenie
MÓWICY
znaczenie
strumie d
wiku
SUCHACZ
Wypowied
rozszyfrowana
Wypowied
zaszyfrowana
Rysunek 2-1. Tradycyjny model porozumiewania si
c)
d)
kompetencja funkcjonalna odnosi si do wiadomoci i zdolnoci korzystania z zasad rzdzcych
sposobem, w jaki interpretowane s struktury jzyka lub w jaki pojawiaj si w danym kontekcie –
“funkcje jzykowe” – i sposoby ukadania sekwencji tych funkcji dla ustanowienia struktur
konwersacyjnych (skrypty interakcyjne lub schematy); i
ocena wyników stosowania jzyka w prawdziwym wiecie, np. wpyw na bezpieczestwo lub skuteczno.
2.3.3 Demonstrowanie umiejtnoci jzykowych
2.3.3.1 Wszystkie kompetencje potrzebne dla biegej znajomoci jzyka to “konstrukcja” umiejtnoci mentalnych
i psychicznych, których nie mona bezporednio zaobserwowa, tylko ewentualnie wywnioskowa z obserwacji
umiejtnoci jzykowych demonstrowanych przez dan osob. Inne czynniki, takie jak stopie zaangaowania, nastrój,
stres, umiejtno zapamitywania i przetwarzania sów mog mie wpyw na biego jzykow. Te z kolei bd miay
wpyw na poziom umiejtnoci w demonstrowaniu, rozumieniu i interakcji.
2.3.3.2 Tak wic, umiejtno nie jest tym samym co kompetencja, ale zapewnia jedyn okazj do wycigania
wniosków i oceny kompetencji i umiejtnoci jzykowych.
2.3.4 Bdy jzykowe i nieporozumienia
2.3.4.1 Bdy jzykowe, zarówno w odbiorze (rozumienie) jak i produkcji (mówienie) stanowi niedopenienie
standardów stosowanego systemu lub podsystemu jzykowego. Mówienie w jzyku potocznym rzadko jest cakowicie
pozbawione bdów. Bdy jzykowe, ich czstotliwo w indywidualnych wystpieniach oraz ich wpyw na rozumienie
stanowi jedn z cech umiejtnoci jzykowych. Bdy mog by lokalne (ograniczone do jednego elementu jzyka)
2-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 422 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 2
lub powane (negatywnie wpywajce na znaczenie caego przekazu). Poznanie tych bdów miao wpyw na
konstrukcj operacyjnego poziomu 4 ICAO, który uwaany jest za minimalny, akceptowalny poziom znajomoci jzyka
zapewniajcy bezpieczestwo operacji.
2.3.4.2 Nieuniknione bdy jzykowe naley zawsze rozwaa i ocenia w szerszym kontekcie nieporozumienia lub
braku porozumienia. W modelu porozumiewania si przedstawionym na rysunku 2-1, umiejscowienie bdu moe
wystpi na jednym lub kilku etapach. Tabela 2-1 zawiera wykaz bdów w porozumiewaniu si oraz gdzie mog
wystpi.
Tabela 2-1. Bdy w porozumiewaniu si
Mówicy
Kana
Bd w tezie: bd faktologiczny lub
niedokadne zaoenie stopnia
znajomoci kontekstu dzielonego ze
suchaczem.
Bd przekazu: zakócenia w
transmisji strumienia dwiku w
wyniku przekrcenia, haasu w tle,
statycznoci, pojemnoci (zakres),
siy sygnau i jego kierunku, oraz
przeczania nieprawidowo uytych
mikrofonów.
Suchajcy
Bd w odkodowaniu:
nieprawidowy odbiór lub brak
odbioru strumienia dwiku, co
moe by spowodowane
niedostateczn biegoci w jzyku
lub ograniczon uwag lub krótk
pamici lub wynikiem bdnych
oczekiwa.
Bd szyfrowania: bdy w wyborze
sów lub syntaksu w momencie
szyfrowania wiadomoci,
nieprawidowy wybór rejestrów,
brak bezporednioci spowodowany
uprzejmoci lub nie unikniciem
dwuznacznoci, oraz nieprawidowe
dla kontekstu, uycie slangu,
argonu lub idiomów.
Bd w interpretacji: konsekwencja
bdu mówicego przy szyfrowaniu,
konsekwencja niedostatecznej
biegoci w jzyku, braku
znajomoci kontekstu dzielonego z
mówicym lub po prostu brak chci
zrozumienia.
Bd w dostawie: nieprawidowe
tempo mowy, przerywanie,
wymowa, nacisk i intonacja,
uoenie wiadomoci oraz
przejzyczenie.
Bd w informacji zwrotnej:
pominicie sygnaów
przekazywanych mówicemu, które
informuj go o stopniu zrozumienia
przez suchacza.
2.4 STATUS UYTKOWNIKA JZYKA I POZIOMY ZNAJOMOCI JZYKA
2.4.1 Osoba mówica jzykiem ojczystym/jzykiem obcym
2.4.1.1 Jednojzyczno nie jest ju norm na wiecie. Dwujzyczno i wielojzyczno jest norm wród wielu, jeeli
nie u wikszoci narodów i kultur. W sferze wielojzykowej trudno jest dokadnie wyjani, który jzyk jest jzykiem
ojczystym, gdy faktycznie moe by ich wicej ni jeden. Pojcie „osoba mówica w jzyku ojczystym” lub
„pierwszym” (L1) lub „jzyku ojczystym” (MT) jest w zasadzie przydatne, gdy mowa o osobach mówicych tylko
jednym jzykiem.
2-4
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 423 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 2
2.4.1.2 Oczekiwanie, e wszyscy mówicy w jzyku ojczystym bd zawsze, we wszystkich obszarach, posugiwali si
nim na najwyszym poziomie nie jest oparte na rzeczywistych obserwacjach. Osoby mówice w jzyku ojczystym nie
znaj sownictwa, umoliwiajcego im prowadzenie dyskusji na pewne tematy lub mog mówi z regionalnym
akcentem, który utrudnia zrozumienie przez osoby spoza tego regionu. Mog nie uwzgldnia lub nieprawidowo
stosowa socjolingwistyczne rónice w rejestrowaniu. Mog nieskutecznie uywa jzyka w rozumieniu kompetencji
pragmatycznych.
2.4.1.3 I na koniec, osoby mówice w jzyku ojczystym mog by postrzegane jako “waciciele” jzyka, którzy
ustanawiaj wyczne standardy w zakresie umiejtnoci. We wspóczesnym wiecie komunikacji, a szczególnie
w przypadku jzyka angielskiego, ten punkt widzenia staje si coraz trudniejszy do obrony (patrz 2.5).
2.4.2 Osoby mówice drugim/obcym jzykiem
2.4.2.1 Osoby, dla których dany jzyk nie jest ojczystym (wcznie z osobami mówicymi wieloma jzykami), czsto
dzielone s na dwie grupy. Osoby z krajów, w których do porozumiewania si uywany jest dany jzyk równolegle
z pierwszym jzykiem to osoby mówice drugim jzykiem (L2). Zazwyczaj korzystaj z jzyka od dziecistwa, a ten
przez lata rozwijania jest wyran odmian pierwotnego (np. karaibska lub poudniowoazjatycka odmiana angielskiego).
Osoby mówice obcym jzykiem (FL) to takie, które nauczyy si tego jzyka, aby porozumiewa si z mówicymi
z innych krajów. Ich nauka zacza si zazwyczaj w pónym dziecistwie lub ju wieku dorosym.
2.4.2.2 Podobnie jak w przypadku osób mówicych jzykiem ojczystym, takie rozrónienia nie jest oparte na
rzeczywistych obserwacjach. Obie kategorie osób nie mówicych w jzyku ojczystym mog wykazywa szerok
rónorodno poziomów umiejtnoci.
2.4.3 Poziomy znajomoci i skala ocen
2.4.3.1 Uwzgldniajc wczeniejsze uwagi dotyczce osób mówicych w jzyku ojczystym lub obcym, staje si
oczywistym, e potrzebne s faktyczne opisy rónych poziomów umiejtnoci nie odnoszce si do rónic
geograficznych lub pochodzenia.
2.4.3.2 Nauczyciele i egzaminatorzy oceniajcy znajomo jzyka zasadniczo zgadzaj si na trzy wyranie rónice si
od siebie poziomy znajomoci jzyka. S one w róny sposób oznaczone niski/redni/wysoki lub
pocztkujcy/redni/zaawansowany. Rónice tak wyodrbnione okazay si jednak mao przydatne, gdy brak w nich
jednoznacznego wyjanienia faktycznego poziomu znajomoci jzyka i to, w ostanich latach, przyczynio si do
powstania rónych inicjatyw zwizanych ze stworzeniem szczegóowych opisów proponowanych poziomów.
2.4.3.3 Próby opisania poziomów znajomoci jzyka, stosujc do tego pojcia zwizane z umitnociami, podjte
zostay przez Interagency Language Round Table (USA) i Rad Europy. To z kolei uruchomio proces tworzenia skali
umiejtnoci ustnych (Oral Proficiency Interview (OPI)) oraz powszechnego schematu referencyjnego dla jzyków
(Common European Framework of References for Languages (CEFR)), które s dzisiaj szeroko stosowane jako
wytyczne dla dokonania oceny lub jako odniesienie dla interpretacji wyników testu jzykowego. Skale koncentruj si na
generalnym (socjalnym lub akademickim) stosowaniu jzyka. Potrzeba opracowania szczegóowej skali ocen dla
poziomów znajomoci jzyka ICAO oraz wyniki tego procesu omówione s w rozdziaach 4, 5 i 6 niniejszego
podrcznika.
2.4.3.4 Treci tworzce skal nazywa si opisem. Opisy podsumowuj znaczce cechy demonstrowania znajomoci
jzyka, które pozwalaj rozróni poziomy od siebie. W nauczaniu i sprawdzaniu umiejtnoci jzykowych stosowane s
dwa rodzaje skal ocen poziomów znajomoci jzyka: te, które stosuj podejcie “umie” i te, które opisuj szczególne
cechy stosowania jzyka. Podczas gdy opisy „umie” opisuj zadania zwizane z prawdziw komunikacj na wiecie,
skutecznie realizowan na kadym poziomie, to opisy zastosowa jzykowych pod wzgldem jakoci s uogólnione. Te
uogólnienia mog niezalenie skupia si na pojedynczych elementach uywania jzyka.
Tak wic jeden poziom moe charakteryzowa si rónymi elementami, takimi jak: wymowa, struktura, sownictwo,
biego, rozumienie, rozmowa.
2-5
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 424 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 2
2.4.3.5 Powszechne w tych opisach jest zrónicowanie cech zwizanych z dokadnoci i biegoci. Dokadno
dotyczy poprawnoci w stosowaniu jzyka. Biego odnosi si do atwoci i spontanicznoci posugiwania si jzykiem.
Na pewnym etapie nauki dokadno i biego mog by na rónych poziomach. Kryteria oceny oparte na skali ocen
przedstawionej w rozdziale 4 musz umoliwia rozrónianie dokadnoci i biegoci.
2.5 ANGIELSKI JAKO PRZYPADEK WSPÓLNEGO JZYKA
2.5.1
Angielski jest jzykiem pierwszym lub szeroko stosowanym jzykiem narodowym w okoo szedziesiciu
pastwach, a w wielu innych bardzo wanym drugim jzykiem. Na wiecie, wicej osób uywa angielskiego jako
drugiego lub obcego jzyku ni jako ojczystego, a wikszo kontekstów, w których uywany jest angielski wystpuje
wród osób uywajcych angielskiego jako drugiego lub obcego jzyka. Na pocztku XXI wieku liczba osób, dla których
jzyk angielski nie jest ojczystym przewaaa od tych, dla których nim jest w stosunku 3 do 1 (Graddol, 1997; Graddol,
2006).
2.5.2
W zwizku z tym powoywanie si na “osob mówic w jzyku ojczystym lub pierwszym” jako przykad
wymowy jest nieprawidowe. Wikszo uytkowników nie bdzie porozumiewa si z osob, dla której angielski jest
jzykiem ojczystym, ale z inn, która korzysta z angielskiego jako drugiego jzyka; niewielu dorosych studentów
uzyska wymow podobn do wymowy na poziomie jzyka ojczystego. A wic, obserwujemy teraz rozwój jzyka
angielskiego jako jzyka midzynarodowego (international language (EIL)) lub wspólnego, który ustanawia wasne
standardy umiejtnoci zapewniajce porozumienie midzy wielokulturowymi uytkownikami o rónych poziomach
umiejtnoci. Ten rozwój jest szczególnie odpowiedni dla wymaga w zakresie umiejtnoci jzykowych w lotniczej
cznoci radiowej.
2.5.3
Badania EIL (Jenkins, 2000) wykazuj, e wymowa zbliona do wymowy na poziomie jzyka ojczystego jest
nie tylko niemoliwa, ale równie niepotrzebna. Jednak niektóre formy wymowy w jzyku angielskim uwaane s przez
midzynarodowych uytkowników za krytyczne dla rozumienia („rdze fonologii” wspólnego jzyka). Formy te
obejmuj:
a) rozrónianie dugiej i krótkiej samogoski (np. hit/heat);
b) prawidowe umieszczanie akcentu (np. radar);
c) oznaczanie granic dwiku (tzn. powane zmiany w wysokoci gosu lub kierunku intonacji, które
identyfikuj nowy element wiadomoci); i
d) unikanie uproszcze lub redukowanie niektórych zbitek spógoskowych (np. zbitka “st fl” czca dwa
wyrazy “test flight” moe, przy szybkim mówieniu zosta zredukowana do “tes’ flight”).
2.5.4
Badania równie wskazuj na potrzeb skupienia si, szczególnie w przypadku osób mówicych bardzo biegle,
na przyswajaniu umiejtnoci mówienia. Przyswajanie jest naturalnym procesem adoptowania zwyczajów mowy
w granicach kontekstu oraz zauwaalnych zdolnoci rozumienia u suchacza. Uwzgldnia to:
a) postrzeganie ewentualnych problemów lingwistycznych u rozmówcy; i
b) zastpienie jzykowych cech (niewyranych lub dwuznacznych) wysokiego ryzyka dla zwikszenia
skutecznoci w porozumiewaniu si.
2.5.5
Stosunek spoeczestwa do dialektu lub akcentu w znacznym stopniu jest kwesti nastawienia, z niektórymi
akcentami faworyzowanymi, a niektórymi odbieranymi wrcz negatywnie. Takie nastwienie nie jest jednak poparte
wiedz lingwistyczn; nie ma adnego jzyka, dialektu czy akcentu, który jest wyranie lepszy lub gorszy od innego.
Jednak typowe nastawienie do rónorodnoci akcentu jest trudne do usunicia.
2-6
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 425 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 2
2.5.6
Stwierdzono, e osoby uywajce jzyka angielskiego jako drugiego jzyka czsto nie posiadaj odpowiednich
podstaw wiedzy w tym zakresie. Oznacza to, e w przypadku dwóch osób nie mówicych w jzyku ojczystym wymowa
staje si jeszcze waniejsza. Wzajemnie zrozumiaa wymowa jest wskazana, a w kontekcie cznoci lotniczej wrcz
niezbdna.
2.6 ZDOBYWANIE UMIEJTNOCI JZYKOWYCH
2.6.1 Podstawowe zasady nauki jzyka
Niniejsza sekcja omawia niektóre, podstawowe koncepcje dotyczce nauczania jzyka celem wsparcia administratorów
lotniczych programów jzykowych. Bardziej szczegóowe wytyczne zawarte s w rozdziale 7 i Okólniku 323.
Przeprowadzono wiele bada w obszarach zdobywania umiejtnoci lingwistycznych i jzykowych. Wiele organizacji,
programów uniwersyteckich, seminariów, ksiek i czasopism powiconych jest zdobywaniu umiejtnoci i nauczaniu
jzyka. Patrz Zacznik F do niniejszego dokumentu dla wykazu przydatnych i dostpnych róde.
2.6.2 Nauka jzyka w przeciwiestwie do zdobywania umiejtnoci jzykowych
2.6.2.1 Badacze wyrónili dwa procesy poznawcze zwizane ze sposobem zdobywania przez ludzi umiejtnoci
jzykowych, które czciowo zwizane s z wiekiem i rodowiskiem. Procesy te rozróniane s pojciami „uczenie si” i
„zdobywanie”.
2.6.2.2 Proces “uczenia si” jest procesem analitycznym i wiadomym, i z reguy uruchamianym przez osoby dorose,
które musz uywa obcego jzyka. Obejmuje on proces postpu od prostych do zoonych form (przy uyciu
programu), czsto z wikszym naciskiem na formy jzykowe ni uywanie jzyka ze zrozumieniem. Wczesne
wypowiadanie si w jzyku i intensywne wiczenie pojedynczych elementów, prowadzce do unormowania zwyczajów,
stanowi cechy tego procesu, z nadaniem wanoci poprawianiu bdów. Gwatowny postp jest wan zalet tego
procesu, ale, zgodnie z jedn z hipotez, jego wyniki nie s stae i nie pozwalaj uytkownikowi na spontaniczne
wypowiadanie si lub rozumienie jzyka, a jedynie do jego monitorowania lub sprawdzania prawidowoci stosowania
(Krashen, 1981; Krashen, 1982). Proces uczenia si lepiej suy pojmowaniu takich cech kompetencji lingwistycznych,
jak zapamitywanie sownictwa lub stosowanie zasad gramatycznych ni innych, takich jak umiejtno wymowy lub
kompetencje socjolingwistyczne.
2.6.2.3 Proces “zdobywania” jzyka to ten, przy zastosowaniu którego niemowlta ucz si swojego pierwszego jzyka,
a imigranci, w nowym rodowisku, drugiego jzyka. Zdobywa si go niewiadomie, poprzez kontakt ze zrozumieniem
oraz jego stosowanie (np. matka-dziecko lub kontakty socjalne). Zdobywanie odbywa si przez dugie okresy, obejmuje
wczesny “cichy okres”, podczas którego niewiele si mówi i rozwija si jako reakcja na naturaln informacj w
przeciwiestwie do formalnej korekty. Wyniki procesu zdobywania jzyka s bardziej trwae i uwaane s jako podstawa
do jego spontanicznego uywania. Jednak jedn z wad tego procesu to moliwo “zesztywnienia” umiejtnoci.
Oznacza to, e poziom biegoci uytkownika w niektórych umiejtnociach (czsto wymowa) przestanie si rozwija i
niewiadomie, zatrzyma si na akceptowalnym przez uytkownika poziomie. Ten jednak poziom moe nie spenia
wymaganego przez spoeczestwo poziomu umiejtnoci.
2.6.2.4 Oba procesy maj wic swoje zalety i wady. Modzie i doroli próbujcy rozwin swoje umiejtnoci w
nowym jzyku bd musieli zmobilizowa oba procesy. Uczenie si pozwoli na gwatowny postp i umoliwi
poprawienie dokadnoci przez dokadne monitorowanie, ale odbdzie si to kosztem biegoci i tempa mówienia z
ryzykiem nierozwinicia pewnych kompetencji. Czynnoci zwizane ze zdobywaniem usprawni spontaniczn biego
poprzez naturaln praktyk i zapewni stabilne podstawy dla zdobytych umiejtnoci, ale na pocztku, kosztem
dokadnoci i z ewentualnym ryzykiem zatrzymania si na poziomie “skamienienia”.
2-7
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 426 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 2
2.6.2.5 Generalnie mówic, postp w biegoci jzykowej jest nierówny. Zazwyczaj, w pocztkowych etapach daje si
zauway gwatowny postp, ale w kolejnym postp moe wyda si znacznie wolniejszy. Przejcie z jednego poziomu
do wyszego czsto pojawia si dosy nagle, po dugim okresie bezowocnych wysików.
2.6.2.6 Naley pamita, e bdy s naturaln cech rozwoju jzyka, maj swoje miejsce w procesie uczenia si i s
skutkiem trudnoci w komunikowaniu si lub zmian w rodowisku nauczania. Poprawianie bdów naley rozwaa w
wietle ich stopnia rozwoju oraz pod ktem ich wanoci dla skutecznej komunikacji.
2.6.3 Zdobywanie umiejtnoci suchania i mówienia
2.6.3.1 Umiejtno lingwistyczn w suchaniu i mówieniu mona podzieli na opisane poniej elementy, wraz z
odnonym procesem uczenia si. S to umiejtnoci, które pojawiaj si w skali ocen ICAO.
a)
Wymowa (kompetencja fonologiczna). Podstawowymi elementami wymowy (czyli akcentu) s pojedyncze
dwiki (fony) jzyka, sposób akcentowania lub nie akcentowania sylab i sów, oraz wzór rytmu i intonacji
zda i wypowiedzi. Wymowa jest czciowo wraliwa na wpyw pierwszego jzyka lub wariantów
regionalnych i odgrywa bardzo wan rol w czytelnoci wiadomoci. Proces uczenia si, zaangaowany w
rozwój wymowy, obejmuje:
1) suchanie i percepcja fonów i wzorów;
2) reprodukcja poprzez powtarzanie i wiczenie;
3) dopasowanie w oparciu o jawne poprawianie lub informacj o skutecznoci porozumiewania si.
b)
Struktura (kompetencja gramatyczna). Ta umiejtno dotyczy dokadnego i prawidowego uywania
podstawowych i zoonych struktur skadniowych oraz elementów gramatycznych jzyka, takich jak czasy
i modalno. Gramatyka i skadnia stanowi podstaw dla przekazywania znacze i zamiarów. Dokadno
ich uycia jest mocnym wskanikiem biegoci. Proces uczenia si, zaangaowany w rozwój kompetencji
gramatycznych to:
1) poznawanie zasad skadniowych i gramatycznych poprzez prezentacje, tumaczenie lub wprowadzenie
do tematu;
2) skuteczne stosowanie odosobnionych struktur;
3) skuteczne stosowanie w ramach kontekstu.
c)
Sownictwo (kompetencja leksykalna). Elementem sownictwa s sowa i stae wyraenia zawierajce
szereg sów. Czsto dzielone s na wyrazy zwizane z funkcj (zazwyczaj wypeniajce funkcj
gramatyczn) oraz wyrazy zawierajce tre powizan z omawianym zagadnieniem. Poziom
biegoci/umiejtnoci bdzie widoczny w dokadnoci, zasobie i szybkoci pozyskania sowa potrzebnego
w danej sytuacji. Ta umiejtno równie obejmuje umiejtno parafrazowania. Proces uczenia si,
zaangaowany w rozwój kompetencji leksykalnej to:
1) identyfikacja i zapamitywanie nowych wyrazów;
2) rozpoznawanie i odzyskiwanie w oparciu o kontekst;
2-8
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 427 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
3)
4)
5)
Poz. 3
Rozdział 2
stosowanie zasad sucych tworzeniu wyrazów (semantyka);
stosowanie wiedzy z “ukadów” (wyrazy czsto wystpujce w parach lub w zbitkach);
prawidowe uycie sów w kontekcie gramatycznym i skadniowym.
d)
Biego. Ta umiejtno dotyczy zdolnoci wypowiadania niewiczonej mowy w odpowiednim tempie.
Wraz ze wzrostem biegoci, zawahania i wypeniacze, spowodowane przetwarzaniem jzyka lub
nadmiern samokontrol stopniowo zanikaj. Ponadto mówicy zwikszaj swoje zdolnoci do
przeprowadzenia suchaczy przez swoj wypowied z wykorzystaniem swoich zasobów leksykalnych,
strukturalnych i fonologicznych. Proces uczenia si, zaangaowany w rozwój biegoci w mówieniu to:
1) opanowanie innych dodatkowych umiejtnoci;
2) próby, powtarzanie;
3) wiczenie wypowiedzi z ograniczon samokontrol.
e)
Rozumienie. Ta umiejtno dotyczy zdolnoci rozpoznawania i rozumienia mowy. Rozwój tej
umiejtnoci pozwoli na zmniejszenie problemów wystpujcych podczas zoonych wypowiedzi, w sytuacji
niespodziewanych i nieznanych zagadnie, nieznanych akcentów lub sposobów mówienia i odbioru
w niekorzystnych warunkach (w zwizku z haasem w tle). Biego w rozumieniu mona scharakteryzowa
stopniem szczegóowoci i tempa rozumienia. Proces uczenia si, zaangaowany w rozwój rozumienia to:
1) opanowanie innych, dodatkowych umiejtnoci;
2) przejcie z uproszczonej do naturalnej mowy;
3) stopniowanie zada zwizanych ze suchaniem (rozpoznawanie sów, caociowego znaczenia,
zoonych znacze, wniosków).
f)
Interakcja. Ta umiejtno to zdolno zaangaowania si w spontaniczn wymian ustn i skuteczne
osignicie celu. Rozwój tej umiejtnoci prowadzi do zredukowania, po stronie kandydata, tolerancji lub
wysiku potrzebnego dla utrzymania konwersacji. Charakteryzuje si gwatownoci i prawidowoci
odpowiedzi, zdolnoci przekazywania nowej informacji, podejmowaniem inicjatywy w konwersacji oraz
wykrywaniem i rozwizywaniem nieporozumie wraz z ich pojawianiem si. Proces uczenia si,
zaangaowany w rozwój interakcji to:
1) wiczenia dla zdobycia biegoci i rozumienia;
2) obserwacja interakcji u innych;
3) aktywne wiczenie rónych sytuacji z rónymi rozmówcami.
2.6.3.2 Przydatnym moe okaza si rozwaanie powyszych umiejtnoci z wykorzystaniem piramidy, jak pokazano
na rysunku 2-2. Na tym rysunku, trzy pomniejsze umiejtnoci lingwistyczne - struktura, sownictwo i wymowa,
znajdujce si na dole piramidy i uywane przez mówicych i suchajcych, stanowi podstaw dla demonstrowania
umiejtnoci mówienia (biego) i suchania (rozumienie). Te dwie umiejtnoci s nastpnie czone dla zapewnienia
prawidowej interakcji.
2-9
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 428 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 2
2.6.4 Zapominanie i utrzymanie znajomoci jzyka
2.6.4.1 Wiadomo z dowiadczenia i obserwacji, e zdarza si zapomnie jzyk. Powszechnym dowiadczeniem jest, do
pewnego stopnia, obnienie posiadanej biegoci przez osoby, które przez duszy czas nie uywaj swojego drugiego
lub obcego jzyka. Czego nie wiadomo, to jakie jest tempo zapominania jzyka lub, w którym momencie zaczyna si
proces zapominania. Podczas gdy zapominanie drugiego lub obcego jzyka jest zjawiskiem powszechnie
obserwowanym, ludzie zazwyczaj nie zapominaj swojego pierwszego, zdobytego jzyka (z wyczeniem niezdolnoci
lub zranienia).
2.6.4.2 Tam gdzie znajomo jzyka stanowi wymaganie, naley dopilnowa okresowego oceniania poziomu
umiejtnoci, równoczenie umoliwiajc praktyk i odwieenie umiejtnoci.
INTERAKCJA
BIEGO
STRUKTURA
ROZUMIENIE
SOWNICTWO
Rys. 2-2. Piramida struktury umiejtnoci jzykowych
2-10
WYMOWA
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 429 —
Poz. 3
Rozdzia 3
LOTNICZA CZNOS RADIOWA
3.1 WPROWADZENIE
Niniejszy rozdzia omawia w skrócie cechy i umiejtnoci jzykowe, które charakteryzuj lotnicz czno radiow.
Rozdzia bdzie interesujcy dla specjalistów ds. nauczania i sprawdzania oraz dla kierowników operacyjnych, którzy
zechc zapewni lub pozyska odpowiednio profesjonalne usugi w zakresie wdraania procesu ICAO’wskich wymaga
dotyczcych znajomoci jzyka dla przemysu lotniczego. Umoliwi im to równie rozszerzenie wiadomoci pilotów
i kontrolerów co do wanoci stosowania zawodowego jzyka (frazeologia i jzyk potoczny) oraz o niebezpieczestwach
tkwicych w gosowym porozumiewaniu si, szczególnie midzykulturowym. Krótki zarys zawarty w tym rozdziale
mona uzupeni opracowaniami, o których mowa w Sekcji 1 Zacznika F do niniejszego dokumentu.
3.2 JZYK OGÓLNY I DLA CELÓW SPECJALNYCH
3.2.1
Umiejtno posugiwania si jzykiem jest obowizkowo czona z konkretnym jego stosowaniem. Nawet
najbardziej ogólne stosowanie jzyka (np. konwersacja towarzyska, czytanie gazet lub ogldanie filmów), stanowice
rodowisko dla zdobycia umiejtnoci jzykowych lub dla wiczenia ju zdobytych w sposób naturalny, s szczególne
pod rónymi wzgldami. aden skuteczny program nauczania jzyka nie bdzie uczy swoich suchaczy jzyka bez
podawania przykadów faktycznego stosowania. Wszystkie zastosowania jzyka i wszystkie rodowiska nauki jzyka
maj unikalne cechy, bdce konsekwencjami kontekstu komunikacji oraz zada i potrzeb uytkowników.
3.2.2
3.2.3
Kontekst komunikacji zawiera takie cechy jak:
a)
domeny (osobiste, zawodowe itp.);
b)
sytuacje (faktyczne pooenie, konwencje zakadowe itp.);
c)
warunki i ograniczenia (przeszkody akustyczne, wzgldny status socjalny mówicych, presja czasu itp.);
d)
kontekst psychiczny uytkownika i rozmówcy (tzn. filtrowanie kontekstu zewntrznego przez róne
mechanizmy percepcyjne);
e)
czynnoci jzykowe (odbiorcze/produktywne/interaktywne/mediacyjne); i
f)
treci (mówione/pisane).
Zadania i potrzeby uytkowników okrelaj:
a)
tematy i zagadnienia komunikacji;
b)
akty dominujcej mowy lub funkcje jzyka, które maj by zrozumiae lub wyprodukowane;
c)
dominujce schematy interaktywne lub sekwencje aktu mowy i struktury dialogu;
d)
dominujce strategie (np. interakcja: kolejno, wspópraca, naprawa komunikacji itp.).
3-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 3
3.2.4
Poz. 3
— 430 —
Prawidowe wdroenie ICAO’wskich wymaga dotyczcych znajomoci jzyka zaley od dokadnego
zrozumienia cech jzyka stosowanego w lotniczej cznoci radiowej.
Jzyk “hermetyczny”
3.2.5
Wysoko specjalistyczne stosowanie jzyka moe przyczyni si do powstania podsystemów lub jzyków
„hermetycznych”. Pojcie nie ma by perioratywne. Nie przekazuje pojcia niszoci, ale wskazuje na zaleno
lingwistyczn, gdy jzyki „hermetyczne” maj swoje pochodzenie w naturalnych lub prostych jzykach. Jzyki
„hermetyczne” charakteryzuj si stosowaniem „nietypowych” form lingwistycznych i wysoko wyspecjalizowanego
sownictwa. W rezultacie, s trudno lub absolutnie niezrozumiae przez osoby, które nie s czonkami specjalistycznych
rodowisk uytkowników. Jzyki „hermetyczne” powstaj spontanicznie, mog by sztucznie zaprojektowane
i wdroone, lub mog by produktem kombinacji spontanicznoci i sztucznych procesów. Przykadem sztucznego
“hermetycznego” jzyka moe by “Seaspeak”, który zosta zaprojektowany dla morskiej cznoci statek-do-brzegu
i statek-do-statku. (Weeks et al., 1983).
Jzyk lotniczy
3.2.6
Obszar objty pojciem “jzyk lotniczy” jest stosunkowo szeroki. Moe obejmowa wszystkie zastosowania
jzyka w rónych zawodach lotniczych (inynierowie, technicy, pracownicy handlu, czonkowie personelu lotniczego
itp.), które same w sobie zawieraj takie specjalizacje jak budowa statku powietrznego, obsuga statku powietrznego,
operacje statku powietrznego, kontrola ruchu lotniczego, przepisy, dziaalno lotniska, obsuga pasaera i czynnoci
czonków personelu lotniczego.
3.2.7
Wycznym celem ICAO’wskich wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka jest lotnicza czno
radiowa ze specjalistyczn pod-kategori jzyka lotniczego korespondujc z ograniczon czci zastosowa w dwóch
zawodach lotniczych – kontrolerzy i czonkowie zaogi lotniczej. Obejmuje to standardow frazeologi ICAO
i stosowanie jzyka potocznego.
Przez lata rozwijane standardowe sownictwo i wyraenia frazeologii ICAO’wskiej, zatwierdzone do stosowania
w cznoci radiowej, stanowi przykad prawdziwego jzyka „hermetycznego”, jak zdefiniowano powyej. By moe
traktowanie jzyka lotniczego, cznoci radiowej i frazeologii jako podzestawy wikszej kategorii „jzykowej” jest
sensowne.
3.3 OGÓLNE CECHY JZYKA W LOTNICZEJ CZNOCI RADIOWEJ
3.3.1
Lotnicza czno radiowa moe by scharakteryzowana jak niej:
a)
wymaga umiejtnoci suchania i mówienia, ale nie czytania i pisania (aczkolwiek oprzyrzdowanie
systemu bezprzewodowego przesyania danych na pewno, w niedalekiej przyszoci, wymaga bdzie tych
dodatkowych umiejtnoci). Dziaalno odbiorcza, produkcyjna, interaktywna i mediacyjna (w przypadku
przekazywanych wiadomoci) jest nadal wymagana;
b)
jest wysoko uzaleniona od kontekstu, gdy w duej mierze zaley od specyficznej wiedzy technicznej
zwizanej z zagadnieniami lotniczymi, takimi jak statek powietrzny, egluga powietrzna, procedury
kontroli ruchu lotniczego i wyposaenia;
c)
brak kanau wzrokowego/kinetycznego zwiksza poleganie na wyranej i dokadnej mowie, gdy typow
konwersacj wspiera gest, postawa, wzrok itp., a to jest niedostpne;
d)
rozdzielenie mówicych w przestrzeni oraz, w wyniku tego, brak wspólnych punktów odniesienia oznacza,
e trzeba przekaza znacznie wicej informacji dla ustanowienia wspólnego gruntu;
3-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 431 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 3
e)
w danej chwili tylko jeden mówicy moe przekazywa wiadomo. Mówicy nie mog wstawia uwag,
wspomagajcych monitorowanie skutecznego, wzajemnego rozumienia;
f)
warunki akustyczne, w których odbywa si komunikacja s zazwyczaj gorsze ni, gdy porozumiewanie
odbywa si bezporednio co jest spowodowane wskim pasmem odbioru znieksztacajacym niektóre
dwiki (np. „s” i „f”), pojawiaj si zakócenia statyczne lub haas sprztu pokadowego. Nieprawidowe
techniki mówienia do mikrofonu lub np. przeczenie mikrofonu po rozpoczciu transmisji wiadomoci,
spowoduje odcicie jej czci.
3.3.2
Piloci i kontrolerzy s partnerami w porozumiewaniu si, ale do zadania podchodz z innych perspektyw,
dlatego te z innego punktu widzenia i w innym celu przekazuj sobie informacje. Kontrolerzy, majc ogólny pogld
o ruchu lotniczym odbywajcym si w przestrzeni powietrznej skupieni s na zapewnianiu bezpieczestwa wszystkim
statkom powietrznym znajdujcym si w tej przestrzeni. Drugorzdn czynnoci jest skuteczne zarzdzanie nadmiarem
swoich obowizków. Z drugiej strony, czonkowie personelu lotniczego s skupieni na postpie swojego indywidualnego
lotu, w dalszej kolejnoci skutecznoci i jego szybkoci. Rónica w stanowisku i celu umoliwia, do pewnego stopnia,
prowadzenie w trakcie cznoci radiowej negocjacji co jest jednym z powodów, dla których potrzebny jest jzyk
potoczny.
3.3.3
czno radiowa czy ze sob rozmówców ze rodowiska midzynarodowego, których wymowa wspólnego
jzyka angielskiego, bdzie obciona regionalnymi wariantami lub jzykiem ojczystym, i których poziom znajomoci
tego jzyka jest nierówny. rodowisko lotnicze jest zdefiniowane wspóln wiedz o domenie lotniczej,
a w szczególnoci zasadami cznoci radiowej. Wspólna wiedza jest jednak równowaona rónicami w poziomach
znajomoci jzyka. Nakada to rón odpowiedzialno na wszystkich uytkowników:
a)
uytkownicy, których poziom znajomoci jest niski, musz podj szkolenie aby doj do minimalnego
wymaganego poziomu; a
b)
uytkownicy, których poziom znajomoci jest wysoki, musz dostosowa swoje umiejtnoci do poziomu
sabszych uytkowników, aby ci ich rozumieli.
3.3.4
Dodatkowo do tych wszystkich ogranicze, naley wzi pod uwag jedn, przewaajc cech, a mianowicie:
niedokadno i nieporozumienia w lotniczej cznoci radiowej, w przeciwiestwie do rozmowy towarzyskiej lub
dyskusji intelektualnej, stwarzaj zagroenie dla ludzkiego ycia.
Nieporozumienia w lotniczej cznoci radiowej
3.3.5
Wikszo ludzi z atwoci i zazwyczaj z dobrym powodzeniem stosuje jzyk bez posiadania znaczcej wiedzy
o jego charakterze. Badania nieporozumie w kontroli ruchu lotniczego podkrelaj atwo z jak posugujemy si
jzykiem(-ami), aby porozumiewa si w codziennych czynnociach, a brak powanych konsekwencji takich
nieporozumie maskuje delikatno ludzkiego jzyka bdcego nonikiem w bezpiecznym porozumiewaniu si
w sprawach krytycznych dla bezpieczestwa. Uywanie jzyka wydaje si proste, a tak naprawd wymaga bardzo
skomplikowanej interakcji midzy zoonymi procesami, a nasze, zazwyczaj pozytywne codzienne dowiadczenia to
neguj. Zaamanie moe nastpi z kadego powodu, np.:
a)
dwa sowa mog brzmie tak samo;
b)
wystpowanie bardzo powanych rozbienoci w wymowie sprzyja nieporozumieniom, nawet wród osób,
dla których jest to jzyk ojczysty;
c)
informacja mówicego jest za ogólna i intencja przekazu nie zostanie odczytana; i
d)
mówicy moe nie najlepiej zna jzyk, co utrudni skuteczne porozumienie.
3-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 432 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 3
3.3.6
W codziennym yciu zdarzaj si nieporozumienia, ale rzadko skutkuj czym innym jak drobn niewygod,
zakopotaniem lub strat czasu. Jednak w lotniczej cznoci radiowej ryzyko jest znacznie wiksze, a bdy
w porozumieniu si mog stanowi potencja dla znacznie powaniejszych konsekwencji. W nastpstwie wypadku
z 1977 r., gdzie stwierdzono, e brak porozumienia by jedn z jego przyczyn, ICAO opublikowao zmiany do
frazeologii i procedur w oparciu o wiedz zdobyt z analizy procesu porozumiewania si przed samym wypadkiem.
Jednak mimo tego, dziesiciolecia póniej, wystpujce bdy w porozumiewaniu si skutkuj wieloma incydentami
i powanym wypadkami.
3.3.7
Zdobyte przez dziesiciolecia dowiadczenie lotnicze dostarczyo wiele przykadów faktycznych nieporozumie
pomidzy pilotami a kontrolerami ruchu lotniczego. W wielu przypadkach, nierozwizane nieporozumienia przyczyniy
sie do powanego uszkodzenia wasnoci lub utraty ycia. Ponisze dwa przykady ilustruj nieporozumienia
spowodowane bdami w ich artykulacji:
a)
Kontroler: Zejd dwa-cztery-zero-zero stop (Descend two four zero zero feet).
W tej wiadomoci podobiestwo (“fony”) pomidzy “dwa” (two) a „do” (to) spowodowao, e pilot
zrozumia 400 stóp zamiast 2400 stóp. Samolot rozbi si w górach.
b)
Pilot: Jestemy na starcie (We are at take-off).
W tej wiadomoci, kontroler zrozumia, e pilot czeka na pozycji do rozpoczcia startu, podczas gdy
samolot faktycznie rozpocz rozbieg przed startem. We mgle zderzy si z innym statkiem powietrznym.
Frazeologia
3.3.8
Moliwo wystpienia nieporozumienia jest w znacznym stopniu redukowana, jeeli stosuje si standardow
frazeologi, która powinna by stosowana przez wszystkich uczestników lotniczej cznoci radiowej. Zasady tego
jzyka mona znale w tomie II Zacznika 10 i rozdziale 12 Dok. 4444. Zawarte tam s podstawy „ograniczonego”
jzyka dla sytuacji rutynowych. Zawieraj zasady kiedy co powiedzie, co powiedzie (sowa i schematy zda), co
naley rozumie i w jaki sposób wymawia i wypowiada wiadomoci. Sposób stosowania frazeologii jest zilustrowany
w Dok. 9432.
3.3.9
Standardowa frazeologia ICAO jest czasami uwaana za rodzaj argonu, specjalistycznego kodu typowego dla
kontrolerów ruchu lotniczego i zaóg statków powietrznych; ale jako sformalizowany kod, frazeologia ICAO’wska nie
spenia tej samej funkcji co nieformalny argon. Frazeologia spenia szczególn funkcj techniczn, zapewniajc
skuteczn i bezpieczn komunikacj. Ze wzgldu na potencjalne konsekwencje powstania nieporozumie w rodowisku
radiotelefonistów, unika si stosowania nieformalnego argonu lub podobnych form wypowiedzi (np. wojsko)
utrudniajcych rozumienie.
3.3.10 Podstawowe cechy lingwistyczne standardowej frazeologii (Philps, 1991) to zredukowane sownictwo (ok. 400
sów), w którym kady wyraz ma bardzo precyzyjne znacznie, czsto wycznie w odniesieniu do domeny lotniczej, oraz
krótkie zdania bdce wynikiem wykrelenia „sów funkcyjnych”, takich jak wyznaczniki („the”, twój, etc.),
czasowników pomocniczych i czcych (jest/s), zaimków osobowych (ja, ty, my) i wielu przyimków. Zdania czsto
zawieraj nominalizacj (czasowniki zamienione na rzeczowniki). Dua liczba zda (ok. 50%) jest w formie nakazowej
lub biernej.
Przykady takich zda to:
Mona ldowa (Cleared to land).
Melduj gotowo (Report when ready).
Podaj prdko wznoszenia (Say rate of climb).
Prosz o zgod na niski przelot (Requesting low pass).
Kierunek jest dobry (Heading is good).
3-4
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 433 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 3
3.3.11 Zgodno ze standardow frazeologi ICAO nie jest jednak w peni zunifikowana na wiecie. Pastwa zgaszaj
rónice do standardów ICAO. Ponadto uytkownicy, szczególnie osoby bardzo dobrze posugujce si jzykiem, z wielu
rónych powodów takich jak nawa pracy lub przez niedbalstwo lub obojtno, nie stosuj zalecanej standardowej
frazeologii ICAO, w ten sposób stwarzajc sytuacje umoliwiajce powstawanie nieporozumie w ruchliwym
rodowisku lotniczym. Jednym z tego przykadów byoby zidentyfikowanie pasa startowego mówic “Runway ten left”
zamiast “Runway one zero left”. Wyraz “ten” moe atwo by odczytany jako “turn”, co stanowi oczywiste zagroenie
dla bezpieczestwa ruchu koowego na pycie.
3.3.12 Naley sobie równie zda spraw, e pomimo, i standardowa frazeologia jest fenomenem lingwistycznym i w
zwizku z tym jest wraliwa na analiz lingwistyczn, to zawiera w sobie równie komplet procedur operacyjnych. Tak
wic analiza lingwistyczna frazeologii musi uzna ograniczenia operacyjne, których dokadny opis naley wycznie do
wykwalifikowanego personelu operacyjnego.
Jzyk potoczny
3.3.13 Standardowa frazeologia powinna zapewni narzdzia umoliwiajce porozumiewanie si w wikszoci
codziennie spotykanych w ruchu lotniczym i podczas lotu sytuacji. Zdarza si jednak czasami co niespodziewanego, np.
niedowiadczony pilot zgubi si, na statku powietrznym pojawi si problem techniczny, pasaer zachoruje, kto
uruchomi alarm przeciwbombowy, sprzt ATC nie zadziaa lub naprawd stanie co si nieoczekiwanego. W takich
przypadkach frazeologia nie zapewnia gotowych form porozumiewania si, piloci i kontrolerzy musz uy jzyka
potocznego.
3.3.14 Jzyk potoczny w lotniczej cznoci radiowej oznacza spontaniczne, kreatywne i niekodowane stosowanie
danego jzyka, aczkolwiek ograniczonego przez funkcje i zagadnienia (lotnicze i nielotnicze) zwizane z lotnicz
cznoci radiow, oraz szczególne wymagania krytyczne dla bezpieczestwa jak zrozumienie, bezporednio,
odpowiednio, jednoznaczno i zwizo.
3.3.15 Poniej przykad jzyka potocznego uytego przez pilota wojskowego dla wyjanienia kontrolerowi cywilnemu
nietypowego problemu:
Pilot: …Mam, mam prob. Nasz pacjent jest ofiar wypadku samochodowego. dam natychmiastowej
operacji ortopedycznej dla jej powanego stanu. Czy macie, z naszej trasy lotu, zgodnie z naszym planem lotu
jakie ldowiska z nazw (pastwa) w przypadku….., na które moemy skrci, gdzie zaogi medyczne mog
spotka statek powietrzny, z transportem karetk i natychmiastowym transportem na operacj? Chcielibymy
prosi o nazwy ldowisk wzdu naszej trasy lotu z najkrótsz odlegoci od naszej pozycji wzdu naszej
cigej trasy, jeeli moglibycie poprosi; w tej chwili nie prosimy o zmian trasy. Jak nas syszycie? (I have,
I have a request. Our patient is a victim of an automobile accident. Requesting immediate orthopaedic surgery
for her severe condition. Do you know from our route of flight, as per our flight plan of any fields in name of
(country) in the event of … that we may divert into, where medical crews can meet the aircraft, with
transportation by ambulance and immediate transport to surgery? We would like a request, of names of fields
along our route of flight shortest distance from our positions along our continued route if you could please ask;
we are not requesting a diversion at this time. However if it is approved by our controlling air force we’ll then
be requesting this diversion. How do you copy sir?)
3.3.16 Jak pokazano powyej, elementy jzyka potocznego, mog bardzo odbiega od rzeczywicie potocznego
i stanowi wyzwanie dla umiejtnoci suchacza. Elementy te uwzgldniaj stosowanie szerszego sownictwa (czsto
z mniejsz dokadnoci) odnoszcego si do domen i zagadnie wykraczajcych poza obszar lotnictwa (medycyna,
organizacje wojskowe itp.), odniesienia do zoonych poj, takich jak hipoteza (moemy skrci (we may divert)),
zaleno (chcielibymy prosi)(we would like a request)), a w sytuacji stresujcej znacznie dusze i le uoone zdania.
3.3.17 Pomimo, i uznano, e podczas sytuacji awaryjnych lub nietypowych szybko moe pojawi si potrzeba
zastosowania jzyka potocznego, to jego krytyczna rola w bardziej lub mniej rutynowych sytuacjach nie jest, poza
stosunkowo niewielkim krgiem lingwistów specjalizujcych si w cznoci lotniczej, tak ostro odbierana. Faktem jest,
e potrzeba uycia jzyka potocznego, co ju ma miejsce podczas sytuacji awaryjnych lub nietypowych, jest równie
wymogiem w wielu sytuacjach codziennych. Piloci i kontrolerzy czsto musz wymienia informacje i negocjowa
róne zagadnienia. Poniej przykad:
3-5
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 434 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 3
ATC:
Pilot:
ATC:
Poz. 3
Midland Five November Zulu, good morning. Radar contact. Proceeding into Kerky Vectoring 02.
Direct Kerky 02, Midland Five November Zulu. Can we keep high speed?
For the time, yes.
Podczas gdy ten prawdziwy zapis cznoci ATC przedstawia niedokadne zastosowanie dostpnej frazeologii to faktem
jest, e nie ma frazeologii ICAO obejmujcej prob pilota o tak zgod (Czy moemy utrzyma wysok prdko?
(“Can we keep high speed?”)). Jest to przykad sytuacji, która wymaga biegej znajomoci jzyka potocznego celem
spenienia wymaga w zakresie porozumiewania si w odniesieniu do pojawiajcego si zadania.
3.3.18 Inny przykad cznoci, niestanowicej sytuacji alarmowej, gdzie przydaby si jzyk potoczny, to fragment
zapisu sytuacji, gdzie dwa statki powietrzne schodz na ldowisko:
Pilot: Who’s ahead? Us or the Air Europe?
I znowu w tym przypadku brak frazeologii ICAO, któr mona by zastosowa dla wyraenia proby o informacj.
Zawsze, w pierwszej kolejnoci naley stosowa frazeologi ICAO’wsk, ale zawsze bd sytuacje, niektóre nawet
rutynowe, dla których jej brak.
3.3.19 Oczywicie, najbardziej krytyczne zapotrzebowanie dla biegej znajomoci jzyka potocznego powstaje w sytuacji
awaryjnej lub nagej, gdzie jego niedostateczna znajomo staje si kolejn barier dla pozytywnego zakoczenia lotu.
Analiza rozmowy pilota z kontrolerem, w której lekki samolot lotnictwa ogólnego nie móg wypuci podwozia
pokazuje, e 60% rozmowy wymagao znajomoci jzyka potocznego. Badanie zapisu rozmowy podkrela znaczenie
znajomoci jzyka potocznego przy rozwizywaniu problemu:
ATC: Dasz mi zna o swoich zamiarach co do gównego podwozia? (You will let me know about your
intentions for the main landing gear?)
Pilot: UD Wilco. Jeszcze raz spróbujemy je wypuci i jeeli pozostanie schowane, a ja nie bd móg
zwolni podwozia przedniego to wylduje ze wszystkimi schowanymi. (We’ll try to let the gear down
again and if it remains up and I’m unable to release the nose gear then we’ll land with all three up).
ATC: Roger. Jeeli chcesz, moesz wykona krg dla wizualnego sprawdzenia podwozia. (So if you wish you
may come for a go around and visual check of your landing gear).
Pilot: Okay, Roger.
ATC: UD Widzisz ju ldowisko? (have you got the field in sight)?
Pilot: UD Affirm.
ATC: Roger. Przele nad ldowiskiem i zejd nisko nad drog startow 29 dla sprawdzenia podwozia. (You
will … you will pass over the field and make a low pass over the runway 29 for landing gear check).
3.3.20 I tak, nawet uywajc jzyka potocznego naley mówi biegle, wyranie, zwile i jednoznacznie, aby sprawnie
i bezpiecznie przekazywa instrukcje, zdobywa i przekazywa informacje, rozwizywa nieporozumienia i utrzymywa
zaufanie pilota do wiadczonych usug.
Zmiana jzyka (Code-switching)
3.3.21 Powszechnym fenomenem w stosowaniu jzyka jest przechodzenie z jednego jzyka na drugi; odnosi si do
oscylowania pomidzy dwoma lub wicej jzykami, dialektami lub rejestrami w jednej konwersacji (lub nawet w jednej
wypowiedzi podczas konwersacji). Piloci i kontrolerzy w cznoci radiowej uywaj dwóch wyranych rejestrów
jzykowych— standardowej frazeologii i jzyka potocznego.
Nie jest to zaskoczeniem, e zmiana jzyka jest mocno posadowiona w cznoci radiowej, gdy piloci i kontrolerzy
czsto przechodz ze standardowej frazeologii na jzyk potoczny i odwrotnie. Niektóre, dokuczliwe skutki zmiany
jzyka mona zaobserwowa, gdy wypowiedzi w standardowej frazeologii wykazuj niepodany wpyw jzyka
potocznego (np. stosowanie niestandardowego sownictwa lub wyraenia, które normalnie ma zredukowan struktur
skadniow). Tak samo jzyk potoczny moe równie czasami wykazywa wpyw frazeologii (wykrelenie
wyznaczników, czasowników posikowych itp..), co z kolei wpywa na zwizo wypowiedzi.
3-6
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 435 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 3
Dwujzyczno
3.3.22 Poza fenomenem zmiany jezyka, zachowanie zgodnoci z pkt. 5.2.1.2.1, w tomie II Zacznika 10, prowadzi do
powstawania w wielu czciach wiata rodowisk dwuzjzycznych, w którym kontrolerzy uywaj jzyka lokalnego
(zazwyczaj ojczystego) i angielskiego, natomiast piloci mog wybra jeden z dostpnych jzyków. W takich
rodowiskach, piloci, którzy biegle znaj tylko angielski nie bd w stanie zrozumie rozmowy prowadzonej w jzyku
lokalnym z innymi statkami powietrznymi znajdujcymi si w tej samej przestrzeni powietrznej.
3.4 SZCZEGÓLNE CECHY JZYKA STOSOWANEGO W LOTNICZEJ CZNOCI RADIOWEJ
3.4.1
Szczególny charakter jzyka stosowanego w cznoci radiowej wida w dominujcych i najpowszechniejszych
formach jzyka. Najbardziej przydatne dla pilotów i kontrolerów sownictwo zaley od tematów i zagadnie najczciej
poruszanych. Najbardziej przydatna gramatyka zaley od najczciej wyraanych funkcji jzykowych i najbardziej
typowej wymiany struktur. Niniejsza sekcja zawiera krótkie wprowadzenie do dominujcych waciwoci. Zacznik B
do niniejszego dokumentu, zawiera bardziej szczegóow list kontroln. Podstawowym zaoeniem tej listy jest
umoliwienie osobom przygotowujcym kursy i nauczycielom sformuowanie odpowiednich zaoe lingwistycznych
dla szkolenia i testów. Aczkolwiek przedstawiony wykaz nie jest wyczerpujcy, to jego zakres zosta
sprawdzony/porównany z opublikowanymi wynikami rónych bada lingwistycznych i czynnika ludzkiego dotyczcych
porozumiewania si/wymiany pomidzy pilotami i kontrolerami.
Dominujce tematy i zagadnienia
3.4.2
Wymagana od pilotów i kontrolerów kompetencja leksykalna obejmowa bdzie sowa i frazy zwizane
z dominujcymi tematami i zagadnieniami. Poniej przedstawiony wykaz nie jest wyczerpujcy, ale zawiera
priorytetowe tematy i zagadnienia wystpujce w lotniczej cznoci radiowej:
— Skróty, akronimy
— Zwierzta, ptaki
— Lotnictwo, lot
— Zachowanie, zajcia
— Cargo, towar, pakowanie, materiay
— Przyczyny, warunki
— Geografie, cechy topograficzne , narodowoci
— Zdrowie, medycyna
— Jzyk, porozumiewanie si w mowie
— Modalno (obowizek, prawdopodobiestwo, moliwo)
— Liczby
— Percepcja, zmysy
— Problemy, bdy, wypadki, wadliwe dziaanie
— Przepisy, stosowanie prawa, naruszenia, protokó
— Obszar, ruch, pozycja, odlego, wymiar
— Technologia
— Czas, czas trwania, harmongramy
— Transport, podró, pojazdy
— Pogoda, klimat, naturalne kataklizmy
Bardziej szczegóowy wykaz domen i zagadnie mona znale w czci II zacznika B do niniejszego dokumentu.
3-7
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 436 —
Poz. 3
Podrcznik wdroenia wymaga ICAO
dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
Rozdzia 3
Gówne funkcje komunikatywne
3.4.3
Funkcja komunikatywna wypowiedzi koresponduje z zaoeniem mówicego dotyczcym utworzenia danej
wiadomoci (akt mowy) i zazwyczaj mona j opisa jako czasownik komunikacji. Np. zamiarem moe by proba
o informacj, podzikowanie lub odmowa udzielenia zgody. Zamiary s nierozczne od czynnoci podejmowanych
przez mówicego, tak wic czynnoci specyficzne dla pracy pilota i kontrolera tworz ograniczony wachlarz funkcji
komunikatywnych wystpujcych z duym stopniem czstotliwoci.
3.4.4
Mówicy, stosujc róne formy jzykowe, moe przekaza zamierzon funkcj. Na przykad, funkcja jzyka
“dajca podjcia dziaania” moe by wyraona w kadej z poniszych form, poza kontekstem cznoci radiowej:
a)
Przynie mi teczk. (Bring me the file)
b)
Czy moesz przynie mi teczk? (Could you bring me the file?)
c)
Czy moesz mi to poda? (Would you hand me that?)
d)
Podaj tutaj. (Pass that here.)
e)
Gdzie jest teczka? (Where is the file?)
f)
Co z t teczk? (How about that file?)
3.4.5
Pojedyncza funkcja moe by wyraone przez kilka rónych form gramatycznych, podczas gdy ta sama forma
gramatyczna moe by uyta dla wyraenia rónych funkcji. Bardzo czsto, poprawna interpretacja wypowiedzi przez
suchacza opiera si o dodatkowe polecenia mówicego, szczególnie intonacja i przerwy. Znajomo bezporedniego
kontekstu wypowiedzi (rodowisko fizyczne, rola mówicego itp.) równie wspieraj suchajcego w identyfikowaniu
zakadanych funkcji wypowiedzi.
3.4.6
Dominujce funkcje w rozmowie pilot-kontroler zostay przedstawione w czci I zacznika B do niniejszego
dokumentu. Funkcje zostay pogrupowane w cztery kategorie odpowiadajce ich roli w realizacji zada ATC i pilota.
Kategorie wykazane s jako funkcje komunikatywne skierowane na :
a)
wyzwalanie dziaa;
b)
dzielenie si informacjami;
c)
zarzdzanie wzajemn zalenoci pilot i kontroler;
d)
prowadzenie rozmowy.
3.4.7
Kategoria “wyzwalanie dziaa” stanowi zasadnicz rol w procesie porozumiewania si pilot-kontroler.
Wspierajca t zasadnicz rol jest kategoria „dzielenia si informacjami”, poniewa odpowiednie dziaania mog by
wyzwolone tylko, jeeli pilot i kontroler wymieni si dostateczn informacj o aktualnej sytuacji. Pozostae dwie
kategorie peni, w stosunku do pierwszych dwóch, poredni i podrzdn rol mediacyjn. Funkcje w kadej kategorii
wymienione s w licie kontrolnej znajdujcej si w czci I zacznika B do niniejszego dokumentu.
3.4.8
W zwizku z rónymi rolami pilota i kontrolera w caym kontekcie ich czynnoci, niektóre funkcje s
zazwyczaj wypowiadane wycznie przez jednego albo drugiego. Funkcje te oznaczone s (P) lub (C) na licie kontrolnej
w czci I zacznika B do niniejszego dokumentu. Inne funkcje oznaczone (C/P), mog by wypowiedziane przez
kadego z mówicych w trakcie prowadzonej rozmowy. W kontekcie szkolenia ta rónica zdecyduje czy dana funkcja
musi by opanowana na poziomie zrozumienia, wypowiedzi lub obu sytuacji.
3-8
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 437 —
Podrcznik wdroenia wymaga ICAO
dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
Poz. 3
Rozdzia 3
3.4.9
Czynniki danego kontekstu mog spowodowa, e niektóre funkcje s mocniej lub sabiej “oznaczone” dla
rónych stanów, takich jak uprzejmo lub natarczywo. Wyznaczniki dla podstawowych funkcji, które mog by
leksykalne (“prosz”), gramatyczne (“czy mógby mi poda?) lub dot. struktury jzyka, nie musz by wyuczone ani
wiczone.
3.4.10 W kontekcie wymiany informacji, funkcje komunikatywne czone s w pary, np. dana funkcja (np. proba
o zgod) ssiaduje zazwyczaj z inn funkcj (np. wyraenie zgody). Poczone, zalene od siebie funkcje, podkrelone s
w licie kontrolnej przez ich wpisanie w obu kolumnach.
Gówne struktury rozmowy/dialogu
3.4.11 Struktury dialogu (schematy lub skrypty) oparte s na najczciej wystpujcych przykadach konwersacji
w danym kontekcie. Mówi nam, np. kto rozpocznie rozmow i w jaki sposób zostanie ona zakoczona. Mówi nam
o kolejnych etapach rozmowy od jej rozpoczcia do zakoczenia, i jakie treci zostan wymienione.
3.4.12 Wan rol w biegym i dokadnym tworzeniu i rozumieniu jzyka w sytuacji dialogu jest zapoznanie si ze
skryptem dla danej sytuacji. Pozwala to na zaplanowanie z góry udziau w oparciu o spodziewany przebieg rozmowy.
Zasadniczymi elementami tych skryptów s “ruchy” (osobne wiadomoci od jednego mówicego) i “rozmowa”
(kombincja kilku ruchów od pocztku do zakoczenia).
3.4.13 Skrypty zostay opisane w lotniczej cznoci radiowej (Mell, 1992; Sassen, 2005) i mona zaoy, e bd
miay swój udzia we wspólnej wiedzy dla pilotów i kontrolerów. Wystpuj trzy podstawowe typy przykadowych
rozmów:
a) dwa ruchy inicjowane przez kontrolera (utrzymaj poziom lotu 270/utrzymaj 270 (Maintain flight level
270/Maintain 270));
b) trzy ruchy inicjowane przez kontrolera (Podaj kierunek/173/173 roger (Say heading/173/173 roger));
c) trzy ruchy inicjowane przez pilota (Prosz o zgod na schodzenie/zejd z poziomu 130/ zejd z poziomu
130 (Requesting descent/Descend flight level 1 3 0/Descend flight level 1 3 0)).
– przykady zostay utworzone z “prostych” ruchów tzn. z krótkich, pojedynczych wypowiedzi, kada
wyraajca jedn funkcj komunikatywn.
3.4.14
Jedn z cech komunikacji w sytuacji niestandardowej jest zastpienie prostych ruchów “zoonymi”, jak niej:
Pilot: Mam sytuacj awaryjn, mao paliwa, kieruj si na lamp 112.3, i powiedziano mi aby poczy si
przez ILS, aby dosta si na ldowisko. Mam paliwa na mniej ni 15 min. Czy zrozumiae? Odbiór.
(I’ve got an emergency, short on fuel, and I’m steering to the beacon on 112.3, and I’ve been told to tune
onto the ILS to get me into an airfield. I have less than 15 minutes fuel supply sir. Have you copied?
Over.)
W zoonych ruchach wyzwaniem lingwistycznym jest zlokalizowanie i zidentyfikowanie zasadniczej funkcji ruchu.
Jako przykad, poniej odtworzone zostao powysze zdanie z wytuszczeniem zasadniczej funkcji:
Pilot: Mam sytuacj awaryjn, mao paliwa, kieruj si na lamp 112.3, i powiedziano mi aby poczy si
przez ILS, aby dosta si na ldowisko. Mam paliwa na mniej ni 15 min. Czy zrozumiae? Odbiór
(I’ve got an emergency, short on fuel, and I’m steering to the beacon on 112.3, and I’ve been told to
tune onto the ILS to get me into an airfield. I have less than 15 minutes fuel supply sir. Have you
copied? Over).
3.4.15 Podstawowe struktury rozmowy bd czasami rozbudowane przez doczenie podrzdnych, tworzc w ten
sposób rozmowy zoone. Np.:
3-9
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 438 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 3
ATC: Czy jeste bezporednio na BRC? (Are you direct BRC?)
Pilot: Tak. Czy musimy przesun si troch w prawo? (Yes sir. Do we need to come right a little?)
ATC: Myl, e moesz kontynuowa wstpnie do ABB, jak chcesz po prawej ABB. (I think you proceed initially
to ABB, if you wish ABB by the right.)
Pilot: Rozumiem skrci w prawo. Moemy lecie do ABB VOR, BRC. (Understand turn right. We could go to
ABB VOR, BRC.)
ATC: Negative. Kontynuuj ABB, BRC lub jeeli wolisz bezporednio do BRC. (Proceed ABB, BRC or if you
prefer BRC direct.)
Pilot: Bezporednio do BRC. (Direct to the BRC.)
Znajomo podstawowego skryptu uatwi uytkownikom przeledzenie zoonych sktruktur, aby zlokalizowa
i zidentyfikowa podstawowe ruchy.
Jako przykad, poniej odtworzony zosta powyszy przykad z wytuszczeniem zasadniczych funkcji:
ATC: Czy jeste bezporednio na BRC? (Are you direct BRC?)
Pilot: Tak. Czy musimy przesun si troch w prawo? (Yes sir. Do we need to come right a little?)
ATC: Myl, e moesz kontynuowa wstpnie do ABB, jak chcesz po prawej ABB. (I think you proceed initially
to ABB, if you wish ABB by the right.)
Pilot: Rozumiem skrci w prawo. Moemy lecie do ABB VOR, BRC. (Understand turn right. We could go to
ABB VOR, BRC.)
ATC: Negative. Kontynuuj ABB, BRC lub jeeli wolisz bezporednio do BRC. (Proceed ABB, BRC or if you
prefer BRC direct.)
Pilot: Bezporednio do BRC. (Direct to the BRC.)
3-10
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 439 —
Poz. 3
Rozdzia 4
NORMY ORAZ ZALECANE METODY POSTPOWANIA ICAO
W ZAKRESIE WYMAGA DOTYCZCYCH POZIOMU ZNAJOMOCI JZYKA
4.1 WPROWADZENIE
Niniejszy rozdzia omawia Normy oraz Zalecane Metody Postpowania (SARP) zwizane z uywaniem i poziomem
znajomoci jzyka w lotniczej cznoci radiowej. Materia zawarty w tym rozdziale zainteresuje administratorów
cywilnych wadz lotniczych, lotnicze przewoników lotniczych i suby ruchu lotniczego. Informacja cile powizana
z wymaganiami dotyczcymi poziomu znajomoci jzyka — opisy i skala ocen — bdzie przydatna dla kierowników
szkole, nauczycieli jzyków i egzaminatorów oceniajcych.
4.2 OMÓWIENIE WYMAGA SARP DOTYCZCYCH POZIOMU ZNAJOMOCI JZYKA
4.2.1
Celem wymaga ICAO dotyczcych poziomu znajomoci jzyka jest dopilnowanie, aby znajomo jzyka przez
pilotów i kontrolerów bya wystarczajca dla maksymalnego zredukowania nieporozumie i, aby umoliwiaa pilotom
i kontrolerom rozpoznanie i rozwizanie ewentualnych nieporozumie, kiedy takie wystpi. Krótko mówic, jzyk
powinien by narzdziem identyfikujcym i wspierajcym rozwizanie potencjalnego problemu zanim wydarzy sie
wypadek, a nie dodatkow, wymagajc uwagi przeszkod. Celem wymaga ICAO dotyczcych poziomu znajomoci
jzyka jest, aby jzyk odgrywa rol agodzc problem lub uatwiajc jego uniknicie, a nie przyczynia do jego
powstawania.
4.2.2
Wymagania ICAO dotyczce poziomu znajomoci jzyka nie mog cakowicie wyeliminowa innych róde
nieporozumie w cznoci radiowej. Celem jest jednak zapewnienie, aby wszyscy posiadali dostateczne umiejtnoci
jzykowe pozwalajce na porozumienie si w sytuacji nietypowej. Cakowite wyeliminowanie bdów w komunikacji
jest mao prawdopodobne, ale spenienie wymaga ICAO dotyczcych poziomu znajomoci jzyka umoliwi atwiejsze
rozpoznanie bdów i podjcie wspólnych dziaa dla ich skutecznego i bezpiecznego rozwizania.
4.2.3
SARP dotyczce stosowania jzyka w lotniczej cznoci radiowej, przyjte przez Rad ICAO w marcu 2003 r.
mona znale w Zaczniku 1; Zaczniku 6, cz I i III; Zaczniku 10, Tom II i Zaczniku 11 (patrz zacznik A do
niniejszego dokumentu).
4.2.4
SARP’y dotyczce jzyka mona generalnie podzieli na trzy typy: SARP’y w Zaczniku 10 okrelaj, które
jzyki mog by uywane w cznoci radiowej; Zacznik 1 okrela wymagania dla poziomu umiejtnoci jzykowych
jako wymóg licencjonowania; a Zaczniki 6 i 11 omawiaj obowizki podmiotu wiadczcego usugi oraz operatora.
4.2.5
Wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka i skala ocen zostay opracowane dla dokonania oceny
umiejtnoci mówienia i suchania, szczególnie w lotniczej cznoci radiowej. Opracowano je równie dla dokonania
oceny znajomoci wszystkich jzyków stosowanych w cznoci radiowej, a nie tylko dla jzyka angielskiego. Tabela
4-1 zawiera odniesienia do zapisów zawartych w ww. Zacznikach dotyczcych jzyka.
4.2.6
Inne informacje zwizane z jzykiem i materia pomocniczy mona znale w PANS-ATM (Dok. 4444),
rozdzia 12, i w sowie wstpnym do Dok. 9432.
4-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 440 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 4
Tabela 4-1 Odniesienia do zapisów w Zacznikach dotyczcych jzyka.
Zacznik
1
Punkt odniesienia
1.2.9
5.1.1.2, XIII)
App. 1
Na czym si koncentruje
Dodatek A
Poziom znajomoci jzyka
Wpis do licencji
Wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyków
uywanych w cznoci radiowej
ICAO Skala ocen poziomów znajomoci jzyka
3.1.8
Sekcja II, 1.1.3
Odpowiedzialno operatora
Odpowiedzialno operatora
5.1.1
5.1.1.1 i 5.2.1.6.2.1.1
Radiotelefonia
Stosowanie standardowej frazeologii i jzyka potocznego
5.2.1.2.1 to 5.2.1.2.3
Jzyk, który ma by stosowany w cznoci radiowej
5.2.1.4.3
5.2.1.5
2.29
Wymowa liczb
Techniki transmisji
Odpowiedzialno dostawców usug ruchu lotniczego
Jzyk, który ma by uywanych pomidzy jednostkami
ATC
6
Cz I
Cz III
10
Tom II
11
4.3 ZACZNIK 10 SARP DOTYCZCY STOSOWANIA JZYKA
4.3.1
SARP’y zawarte w Zaczniku 10, Tom II (odtworzone w zacznik A do niniejszego dokumentu), stanowi
podstaw dla wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka, zakadajc, e angielski ma by dostpny w midzynarodowej cznoci radiowej. Podstawowe zmiany wprowadzone zmianami do Zacznika 10 to:
a)
zaoenie stosowania standardowej frazeologii ICAO;
b)
wyjanienie, e wymagana jest znajomo zarówno frazeologii jak i jzyka potocznego;
c)
umocnienie postanowienia, e jzyk angielski ma by dostpny w operacjach midzynarodowych.
4.3.2
Pierwszym, najwaniejszym elementem SARP’ów dotyczcych jzyka, a znajdujcych si w Zacznika 10 to
podkrelenie wanoci stosowania standardowej frazeologii ICAO. Stosowanie niestandardowej frazeologii zwiksza
szanse na powstawanie nieporozumie.
4.3.3
Drugie zdanie w pkt. 5.1.1.1 tomu II Zacznika 10, ustanawia jako standard ICAO, to co ju wczeniej
wynikao z kilku SARP ICAO, a zostao wyranie wyjanione w materiaach pomocniczych ICAO - konieczno
biegego posugiwania si jzykiem potocznym jako podstawowego elementu w cznoci radiowej. Podczas gdy
standard w pkt. 5.1.1.1 wyszczególnia dodatkowo konieczno, obok frazeologii, biegego posugiwania si jzykiem
potocznym, w adnym wypadku nie wolno tego rozumie, jako zgod na zastpowanie frazeologii ICAO jzykiem
potocznym. W pierwszej kolejnoci naley zawsze stosowa frazeologi ICAO.
4.3.4
Nie ma jednak moliwoci opracowania frazeologii dla wszystkich moliwych sytuacji. Jeeli wystpi
konieczno zastosowania jzyka potocznego dla wyjanienia lub rozbudowania polecenia lub gdy powstaje konieczno
negocjowania informacji lub instrukcji, naley go stosowa w tej samej jasnej, precyzyjnej i jednoznacznej formie jak
standardow frazeologi w sytuacjach awaryjnych i nietypowych.
4-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 441 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 4
Podczas gdy standard w pkt. 5.1.1.1 identyfikuje i formalizuje konieczno stosowania jzyka potocznego, w adnym
wypadku nie naley tego interpretowa jako licencj na "pogaduszki" lub zgod na ignorowanie formalnych i
nieformalnych protokoów rzdzcych stosowaniem frazeologii.
4.3.5
Zacznik 10, Tom II, reguluje, e czno radiowa bdzie prowadzona albo w jzyku stacji naziemnej lub po
angielsku, i moliwa bdzie czno w jzyku angielskim, jeeli piloci nie bd posugiwali si jzykiem stacji
naziemmnej. Podwyszanie znaczenia postanowie rzdzcych stosowaniem jzyka w cznoci radiowej z zalecania do
standardu podkrela znaczenie wspózalenoci pomidzy cznoci a bezpieczestwem. W uwadze 1 do pkt. 5.2.1.2.1
w rozdziale 5 tomu II Zacznika 10, jest jednoznacznie powiedziane, e jzyk stosowany przez stacje lotnicze moe by
inny od jzyka obowizujcego w pastwie, i e pastwo moe uzna, e powszechnie stosowany w danym regionie
jzyk jest równie wymagany. Standardy pkt. 5.2.1.2 w rzeczywistoci oznaczaj, e lokalne, narodowe i regionalne
jzyki mog by stosowane w cznoci radiowej, ale jzyk angielski zawsze bdzie dostpny we wszystkich stacjach
obsugujcych trasy i lotniska w midzynarodowych operacjach lotniczych. Jako przykad, jzyk hiszpaski uywany
jest jako jzyk narodowy w pastwach od Meksyku poprzez ca rodkow Ameryk i w znakomitej czci Ameryki
Poudniowej. W tych pastwach jzyk hiszpaski lub angielski musi by dostpny dla lotów midzynarodowych. Mona
uywa hiszpaskiego lub angielskiego, ale angielski musi by dostpny. Midzynarodowi piloci wykonujcy loty
w tych regionach mog uywa hiszpaskiego lub angielskiego. Postanowienia ICAO w adnym przypadku nie
ograniczaj stosowania jzyka narodowego, regionalnego lub lokalnego, ale uznaj praktyczny wymóg dostpnoci
jzyka angielskiego dla pilotów, którzy nie mówi w jzyku narodowym danego pastwa.
4.3.6
Naley pamita, e ustanowienie na tym etapie pojedynczego jzyka dla rodowiska cznoci radiowej
opartego na jzyku angielskim musiaoby stawi czoa kilku wyzwaniom. Wszyscy uytkownicy przestrzeni powietrznej
musieliby posiada dostateczn znajomo jzyka angielskiego (Operacyjny poziom 4 ICAO). Nowe wymagania ICAO
dotyczce poziomu znajomoci jzyka na pewno poprawi poziom znajomoci jzyka w lotnictwie, ale jest wtpliwe,
czy poziom biegoci jzykowej wród pilotów i kontrolerów na wiecie w momencie propozycji zmian pozwoliby na
wdroenie takiej polityki bez odsunicia od pracy duej liczby, czynnych dzisiaj pilotów. Naley pamita, e wystpuje
duo powanych krajowych, kulturalnych, ekonomicznych i organizacyjnych przeszkód, które powoduj, e taki ruch
jest niepraktyczny. Poniewa uywanie jzyka jest blisko powizane z tosamoci kulturow i narodow spoeczestwa,
polityka dotyczca jzyka zawsze wymaga ostronych decyzji.
4.4 ZACZNIK 1: SARP ODNOSZCE SI DO ZNAJOMOCI JZYKA
4.4.1
Dotychczas postanowienia rzdzce stosowaniem jzyka (ów) w cznoci radiowej skaday si ze standardu
zawartego w Zaczniku 1, obowizujcego tylko kontrolerów, który wymaga, aby ci demonstrowali posiadanie
znajomoci „jzyka lub jzyków wyznaczonych do stosowania w cznoci powietrze-ziemia i umiejtno mówienia
tym jzykiem lub jzykami bez akcentu lub naleciaoci negatywnie wpywajcych na przekaz radiowy”. Aczkolwiek
zaoenie byo jednoznaczne, dodatkowe wytyczne dotyczce co to znaczy “umiejtno” mówienia mona znale
w SARP i materiale pomocniczym.
4.4.2
Zaostrzone wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka wyjaniaj, który poziom biegoci jest
odpowiedni. Jeeli mona stosowa wicej ni jeden jzyk w cznoci radiowej, to takie same wymagania co do
poziomu znajomoci jzyka dotycz wszystkich. Standardy wprowadzaj równie wymagania egzaminacyjne, które
obowizuj w takim samym stopniu zaog latajc jak i kontrolerów ruchu lotniczego, oraz, w rónym stopniu,
operatorów stacji lotniczych, nawigatorów i inynierów lotu.
4.4.3
SARP’y pkt. 1.2.9.1, 1.2.9.2 i 1.2.9.3 rozdziau 1, nakadaj obowizek na czonków personelu lotniczego
i kontrolerów ruchu lotniczego zademonstrowania swoich umiejtnoci posugiwania si jzykiem. Dwa standardy w pkt.
1.2.9.1 i 1.2.9.2 powtarzaj poprzednie postanowienia z Zacznika 1 dotyczce znajomoci jzyka i rozszerzaj je na
wikszo zaóg statków powietrznych i niektórych nawigatorów. Podobnie zalecana metoda postpowania z pkt. 1.2.9.3
za celowe uznaje, aby mechanicy pokadowi oraz piloci szybowców i balonów wolnych posiadali umiejtno
posugiwania si jzykiem. Wytyczne co do odpowiednich metod oceny i metodologii znajduj si w rozdziale 5 i 6
niniejszego podrcznika.
4-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 442 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 4
4.4.4
Punkty 1.2.9.4 i 1.2.9.5 wprowadzaj szczegóowe wymagania co do poziomu znajomoci jzyka oraz okrelaj
5 marca 2008 r. jako dat obowizywania tych wymaga dla zaóg statków powietrznych, kontrolerów ruchu lotniczego i
operatorów stacji lotniczych uczestniczcych w operacjach midzynarodowych. Wymagania co do poziomu znajomoci
jzyka mona znale w opisach wymaga podanych w App. 1 do Zacznika 1 i w opisie Skali Oceny Poziomu
Operacyjnego (4) znajdujcego si w Dodatku A do Zacznika 1. Komentarz i dodatkowe wymagania dotyczce
poziomu mona znale w opisach wymaga i Skali Ocen omówionych w punkcie 4.5 niniejszego rozdziau.
4.4.5
Punkty 1.2.9.4 i 1.2.9.5 odnosz si do poziomu biegoci jzykowej, jak opisano w Skali Oceny Poziomu
Operacyjnego (4). Sposób w jaki pastwa sprawdzaj znajomo jzyka wród personelu moe by róny, ale musi by
powizany z biegoci w jzyku, a nie wiedz o jzyku i, dodatkowo musi by bezporednio powizany ze Skal Ocen
ICAO. Jednoznaczne wymagania egzaminacyjne opisane s w rozdziale 6 niniejszego podrcznika.
4.4.6
Mimo e najwikszy ciar w szkoleniu i egzaminowaniu spadnie na regiony, gdzie jzyk angielski stosowany
jest jako drugi jzyk, to wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka maj zastosowanie do kadego jzyka
stosowanego w midzynarodowej, lotniczej cznoci radiowej, z wyjtkiem tego stosowanego w operacjach krajowych.
4.4.7
Minimalne wymagania ICAO dotyczce poziomu znajomoci jzyka, jak opisano w Skali Ocen Poziomu
Operacyjnego 4, nie wymagaj posiadania takiej biegoci jak w jzyku ojczystym lub podobnej do jzyka ojczystego.
Poniewa Poziom Operacyjny 4 jest znaczco niszy od Poziomu Eksperckiego mona zaoy, e zapominanie jzyka, jak
opisano w pkt. 2.6.4 rozdziau 2, niniejszego podrcznika, moe wystpi u osób z 4 poziomem znajomoci. W zwizku z
tym wprowadzono do Zacznika 1 (Zacznik 1, 1.2.9.6 i 1.2.9.7) standard wymagajcy powtarzania testu dla oceny
poziomu znajomoci jzyka oraz zalecane metody postpowania dotyczce ustanowienia harmonogramu okresowej oceny.
4.4.8
Standard podany w pkt. 1.2.9.6 zakada, e personel, który zademonstruje znajomo jzyka poniej poziomu 6
bdzie okresowo poddawany ponownemu sprawdzeniu. Zalecane metody postpowania w pkt. 1.2.9.7 przedstawiaj
harmonogram kolejnych egzaminów, a uwaga 1 wyjania, e nie wymaga si ponownego egzaminowania osoby, która
demonstruje 6 poziom – ekspercki.
4.4.9
Zacznik 1, w rozdziale 2, pkt 2.1.1.3.1, i rozdziale 4, pkt 4.1.2, zakada, e dla celów pierwszego
licencjonowania i przyznania uprawnie, wadza licencjonujca ustali sposób, w jaki sprawdzany bdzie poziom
znajomoci jzyka. Jednak pkt 1.2.9.6 przewiduje, e wymóg okresowego sprawdzania poziomu znajomoci jzyka dla
osób z Operacyjnym Poziomem 4 lub Rozszerzonym Poziomem 5 bdzie formalny.
4.4.10 Postanowienia dotyczce jzyka weszy w ycie 27 listopada 2003 r. i wraz z decyzj Rady o zastosowaniu art.
42 Konwencji o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym stopniowo zaczy obowizywa, natomiast aby zapewni
obecnym posiadaczom licencji prawa „nabyte”, wymagania dotyczce testów bd obowizywa czonków personelu
lotniczego pi lat po przyjciu Standardu.
4.4.11 Od 5 marca 2008 r., piloci samolotów, migowców i pionowzlotów, kontrolerzy ruchu lotniczego i operatorzy
stacji lotniczych musz demonstrowa umiejtno mówienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiowej na
poziomie podanym w wymaganiach dotyczcych poziomu znajomoci jzyka, zawartych w App. 1 do Zacznika 1.
Nawigatorzy lotu, którzy na pokadzie statku powietrznego musz korzysta z radiotelefonu, musz demonstrowa
umiejtno mówienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiowej.
4.4.12 Nie ma adnego standardu dotyczcego poziomu znajomoci jzyka, a majcego zastosowanie do pilotów
szybowców i balonów wolnych oraz inynierów pokadowych. Jednak pkt 1.2.9.3 w rozdziale 1 Zacznika 1, zaleca,
aby “Inynierowie pokadowi i piloci szybowców i balonów wolnych posiadali umiejtno mówienia i rozumienia
jzyka stosowanego w cznoci radiowej.”
4.4.13 Kilka pastw zainwestowao powane siy i rodki, aby speni postanowienia do 5 marca 2008 r. Niektóre
pastwa nie uzyskay zgodnoci do marca 2008 r., to jednak data obwizywania ustanowia krok milowy, który koniecznej
unaoczni konieczno moliwie najszybszego wdroenia standardów bezpieczestwa zwizanych ze znajomoci jzyka.
4.4.14 W czerwcu 2007 r., Rada ICAO rozwaaa konsekwencje w przypadku nie spenienia, wcznie ze skutkami na
wzajemne uznawanie licencji pilotów w oparciu o art. 33 Konwencji o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym,
4-4
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 443 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 4
kiedy pastwo nie jest w stanie speni minimalnych standardów podanych w Zaczniku 1. Rada zaproponowaa,
a Zgromadzenie przyjo Rezolucj A36-11 - Znajomo Jzyka Angielskiego dla stosowania w cznoci radiowej,
która ponaglaa Pastwa czonkowskie nie mogce speni wymaga dotyczcych znajomoci jzyka do 5 marca 2008 r.,
aby dla zagodzenia ryzyk ,opublikoway swój plan ich wdroenia wraz z tymczasowymi dziaaniami.
4.4.15 Celem planu wdroenia jest udostpnienie sposobów przekazywania podjtych przez pastwa dziaa dla
spenienia wymaga dotyczcych znajomoci jzyka oraz zagodzenia ryzyk w okresie przejciowym od dnia
obowizywania, tj. 5 marca 2008 r. do 5 marca 2011 r. Pastwa czonkowskie, które nie speniy wymaga do 5 marca
2008 r. miay dostarczy do ICAO, nie póniej ni do 5 marca 2008 r., swoje plany wdroenia, dla ich opublikowania na
stronie zawierajcej informacj o bezpieczestwie lotu (FSIX) www.icao.int/fsix/lp i na bieco j uaktualnia, a do
penego wdroenia. W ten sposób wszystkie pastwa wiedziayby o planach wdroenia i mogyby podejmowa
przemylane decyzje.
4.5 ZACZNIK 1: OPISY DLA ICAO’wskich WYMAGA
DOTYCZCYCH POZIOMU ZNAJOMOCI JZYKA
4.5.1
Wymagania ICAO dotyczce poziomu znajomoci jzyka skadaj si z opisu wymaga (App. do Zacznika 1)
i Skali Ocen ICAO dla operacyjnego poziomu 4 (Dodatek do Zacznika 1). Oba przedstawione s w zaczniku A do
niniejszego podrcznika. Pi opisów wymaga zawiera wszystkie elementy dla mówicych biegle i przedstawia pewne
konteksty porozumiewania si. Skala Ocen opisuje wyjtkowe cechy stosowania jzyka. (“Wymagania” odnosz si do
osoby mówicej, natomiast wymagania podane w Skali Ocen sprawdzaj stosowanie elementów jzyka przez dan
osob). Skal ocen znajomoci jzyka mona traktowa jako pomoc w osdzie, pierwszy wany krok dla stosowania na
wiecie bardziej jednolitych standardów jzykowych wobec pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego.
4.5.2
Uwaga w App. 1 do Zacznika 1 stwierdza, e “Wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka maj
zastosowanie do frazeologii i jzyka potocznego”. To stwierdzenie dotyczy tylko tych waciwoci stosowania jzyka,
którym odpowiada standardowa frazeologia ICAO. Prawidowe zastosowanie wymaga dotyczcych poziomu
znajomoci jzyka do stosowania frazeologii powinno uwzgldnia nastpujce kryteria:
a)
wymow frazeologii zgodnie z zalecan przez ICAO wymow, co mona znale w Zaczniku 10, Tom
II, pkt 5.2.1.4.3, Dok. 9342 lub zgodnie z opisem wymowy dla operacyjnego poziomu 4 w Skali Ocen;
b)
techniki transmisji mowy (wypowied, tempo i objto mowy) zgodnie z Dok. 9342 lub zgodnie z opisem
wymowy dla operacyjnego poziomu 4 w Skali Ocen.
Zacznik 1: Opisy kompleksowe
4.5.3
Opisy w Skali Ocen s opracowane jako ramowe odniesienia suce nauczycielom i egzaminatorom
oceniajcym dla dokonywania zgodnych osdów co do poziomu znajomoci jzyka przez pilota i kontrolera. Kady opis
jest omówiony poniej.
a)
Mówca posugujcy si biegle jzykiem bdzie komunikowa si skutecznie tylko gosem
(telefon/radiotelefon) i w sytuacjach bezporednich. W cznoci radiowej brak mimiki twarzy, jzyka
ciaa i znaków syszalnych, które mona znale tylko w sytuacjach kontaktu bezporedniego.
Porozumiewanie si bez tych dodatkowych znaków uwaane jest za trudniejsze i bardziej wymagajce,
potrzebny jest wyszy poziom umiejtnoci ni w rozmowie bezporedniej. Ponadto inne cechy cznoci
radiowej powoduj, e jest to unikalny rodzaj komunikacji.
4-5
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 444 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 4
Np. jako dwiku moe by saba i rozpraszana haasami, a kontroler ruchu lotniczego lub pilot moe
by obciony znaczn iloci pocze, z równoleg koniecznoci zachowania efektywnoci
i zwizoci. Opis zwraca uwag na konieczno szkolenia i sprawdzania umiejtnoci, opracowujc
w tym celu tylko wiczenia gosowe dla praktyki lub demonstracji poziomu znajomoci jzyka, lub
konwersacj dla wiczenia rozmów bezporednich umoliwiajacych szersze uywania jzyka.
b)
Mówcy posugujcy si biegle jzykiem bd komunikowa si dokadnie i wyrane we wspólnych,
konkretnych i zwizanych z prac zagadnieniach. Kontekst jest bardzo wanym elementem w komunikowaniu si, a umiejtno posugiwania si jzykiem moe by bardzo róna w rónych kontekstach.
Zaoeniem opisu wymaga jest ograniczenie domeny komunikacji do zagadnie zwizanych z prac; tzn.
oczekuje si, e kontrolerzy ruchu lotniczego i personel lotniczy bd w stanie porozumiewa si
w zagadnieniach wspólnych z zakresu wiedzy o ich obszarze pracy. Umiejtno posugiwania si
jzykiem nie powinna by ograniczona do standardowej frazeologii, ale obejmowa stosunkowo szeroki
obszar domen komunikacyjnych zwizanych z prac. Zacznik B do niniejszego dokumentu zawiera nie
wyczerpany wykaz zagadnie i domen zwizanych z prac, potrzebnych w komunikacji pomidzy pilotem
i kontrolerem ruchu lotniczego. Lista nie jest kompletna i wyczerpujca, a jedynie stanowi pomoc dla
opracowania programów i w zwizku z tym ocena znajomoci cznoci radiowej nie powinna ogranicza
si wycznie do tych zagadnie.
c)
Mówcy posugujcy si biegle jzykiem bd uywa odpowiednich strategii komunikacyjnych dla
przekazywania wiadomoci oraz wykrywania i rozwizywania nieporozumie. (np. sprawdzi,
potwierdzi lub wyjani informacj) powstaych w sytuacjach ogólnych lub zwizanych z prac.
Lingwici zidentyfikowali kompetencj strategiczn jako wan cz biegego posugiwania si jzykiem
(patrz pkt 2.3.2.4 w rozdziale 2, definicja kompetencji strategicznej). Wan umiejtnoci strategiczn dla
kontrolerów ruchu lotniczego i pilotów jest umiejtno wykrywania i rozwizywania potencjalnych
nieporozumie, np. strategia sprawdzenia prawidowego rozumienia, np. poproszenie o ponowne odczytanie
wiadomoci. Równie wan umiejtnoci jest przeksztacenie lub parafrazowanie wiadomoci, jeeli jest
oczywiste, e wiadomo nie zostaa zrozumiana. Czasami frazeologia “Powtórz” (“Say again”) powinna
by rozumiana jako proba o wyjanienie, a nie powtórzenie. Kontrolerzy ruchu lotniczego i zaogi lotnicze
statków powietrznych powinny zrozumie, e cisza nie zawsze wskazuje na zrozumienie. Dla kontrolerów
ruchu lotniczego i pilotów, wiadomo strategiczna powinna uwzgldnia ocen zagroenia bdcego
skutkiem komunikacji midzykulturowej i wraliwoci na strategie potwierdzajce zrozumienie.
d)
Mówcy posugujcy si biegle jzykiem bd skutecznie i ze stosunkow atwoci sobie radzi
z wyzwaniami lingwistycznymi, które znaj, a które powstan w wyniku komplikacji lub wskutek
nieprzewidzianej sytuacji, która wystpi w kontekcie zwizanym z prac lub zadaniem zwizanym
z komunikacj. Duym wyzwaniem w cznoci jest sytuacja niespodziewana, w której trzeba uy
drugiego jzyka.
Eksperci ds. czynnika ludzkiego podkrelili zagroenie wynikajce z faktu, e nasze “oczekiwania”
przeszkadzaj w interpretacji rzeczywistoci. Czasami komplikacja lub nieoczekiwane zdarzenie moe
doprowadzi do zerwania cznoci. Bardzo wane jest, aby kontrolerzy ruchu lotniczego i zaogi lotnicze
statków powietrznych posiaday dostateczny poziom znajomoci jzyka i umiejtnoci strategicznych dla
poprowadzenia rozmowy w zwizku z nieoczekiwanym zdarzeniem. Normalne jest, e kontrolerzy ruchu
lotniczego i zaogi lotnicze statków powietrznych trzymaj si cile zdefiniowanych procedur i przepisów,
ale gdy musz stawi czoo nowej sytuacji musz demonstrowa umiejtno atwego dostosowywania
swoich odpowiedzi. Opis podkrela potrzeb wiczenia i demonstrowania umiejtnoci jzykowych w tym
kontekcie.
e)
Mówcy posugujcy si biegle jzykiem bd uywa dialektu lub akcentu zrozumiaego dla rodowiska
lotniczego. Pierwsz, naturaln reakcj na ten opis to pytanie, które dialekty lub akcenty bd uwaane
jako zrozumiae. Najlepsz odpowiedzi jest przyjrzenie si, w jaki sposób rozwizano ten problem wród
populacji uywajcej jzyka ojczystego kontrolera ruchu lotniczego. W Wielkiej Brytanii, np. wystpuje
dua rónorodno regionalnych dialektów i odmian. Kandydaci starajcy si o prac kontrolera
i praktykanta kontrolera s nieformalnie sprawdzani pod ktem stosowania odpowiedniego dialektu dla
midzynarodowego rodowiska lotniczego. Stwierdzenie czy dialekt regionalny jest mocny lub akcent
wyrany pozostawia sidowiadczeniu i osdowi nauczyciela lub egzaminatora oceniajcego. Jeeli osoba
4-6
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 445 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 4
posiada mocny dialekt regionalny lub wyrany akcent, zrozumiay tylko przez tych, którzy go znaj to jest
proszona o stosowanie dialektu szeroko akceptowanego lub kierowana jest na dodatkowe zajcia z dykcji
lub wymowy.
4.5.4
Kto, jeeli nie osoba, dla której jzyk angielski jest jzykiem ojczystym, moe stanowi wzór i mie prawo
osdza czy odpowiedni dialekt lub akcent jest zrozumiay (patrz rozdzia 2, 2.4.1). Jeeli rodowisko lotnicze uwaane
jest za takie, do którego kandydat ma prawo wstpi dopiero po zademonstrowaniu posiadania pewnej liczby
umiejtnoci uwaanych w rodowisku za wane, to umiejtno posugiwania si jzykiem jest jedynie dodatkow
umiejtnoci. W oparciu o szerokie dowiadczenie poczone ze standardowymi wytycznymi dotyczcymi kwalifikacji,
instruktorzy pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego oraz egzaminatorzy oceniajcy stosuj dobry osd do podjcia
decyzji czy kandydat jest gotowy doczy do rodowiska. Podobna metodologia moe by zastosowana do posugiwania
si jzykiem (patrz rozdzia 6 dla penego podejcia do uprawnienia jzykowego i roli „ukierunkowanego dobrego
osdu”.)
Dodatek A: Skala Ocen ICAO
4.5.5
Zakres i ukierunkowanie Skali Ocen ICAO dotyczcej poziomu znajomoci jzyka jest szczególny i wyjatkowy
z kilku wanych powodów:
a)
Skala Ocen ICAO dotyczy tylko jzyka wypowiadanego (mówienie i suchanie); nie zajmuje si czytaniem
ani umiejtnoci pisania;
b)
Skala Ocen ICAO wyranie skupia si na lotniczej cznoci radiowej, zajmuje si uywaniem jzyka
w lotniczym kontekcie zwizanym z prac, tylko komunikacj gosow, stosowaniem umiejtnoci
strategicznych dla bezpiecznej komunikacji w przypadku komplikacji lub nieoczekiwanego zdarzenia
i podkreleniem znaczenia zrozumiaoci w midzynarodowym rodowisku uytkowników;
c)
Operacyjny Poziom 4 ICAO nie oczekuje poprawnoci gramatycznej na wysokim poziomie ani wymowy
podobnej do wymowy osoby mówicej w jzyku ojczystym. Gramatyka, skadnia, sownictwo i wymowa
s zasadniczo oceniane w stopniu nieprzeszkadzajcym w skutecznym ustnym porozumiewaniu si; i
d)
kocowa ocena nie jest redni ani zbiorcz ocen wszystkich szeciu umiejtnoci jzykowych ICAO, ale
najnisz uzyskan sporód szeciu ocen.
4.5.6
Skala Ocen ICAO zawarta w Dodatku A do Zacznika 1 opisuje jzyk w przeciwiestwie do stwierdzenia
“umie wykona”. Skala Ocen znajomoci jzyka wg ICAO wyznacza sze poziomów znajomoci jzyka od wstpnego
(Poziom 1) do eksperckiego (Poziom 6) poprzez ocen szeciu obszarów lingwistycznych: wymowa, struktura,
sownictwo, biego, rozumienie, konwersacja.
4.5.7
Uznano, e liczba poziomów jest wystarczajca, aby wykaza odpowiedni postp w jego uywaniu nie
przekraczajc liczby poziomów, które mona wyranie rozdzieli. Nie jest to skala o „równych odstpach”; czas
konieczny dla uzyskania postpu bdzie róny pomidzy poziomami, np. przejcie z poziomu wstpnego 2 do
komunikatywnego poziomu 3 moe zabra wicej czasu ni przejcie z poziomu operacyjnego 4 do rozszerzonego
poziomu 5.
4.5.8
Poziomy 1 do 3 Skali Ocen zostay przygotowane, aby uatwi Pastwom Umawiajcym si ustanowienie
standardów dla poziomu znajomoci jzyka dla celów zatrudnienia i szkolenia, natomiast poziomy 4 do 6, poza
zapewnieniem minimalnego standardu operacyjnego (poziom 4), równie umoliwiaj okrelenie interwaów dla
powtórzenia formalnej oceny lub zrezygnowania z niej.
4.5.9
Naley równie pamita, e opisy Eksperckiego Poziomu 6 wykraczaj poza potrzeby lotniczej cznoci
radiowej. Poziom 6 obejmuje bardzo szeroki obszar i przeznaczony jest gównie dla osób, dla których sprawdzany jzyk
jest jzykiem ojczystym lub dla osób posiadajcych umiejtno posugiwania si jzykiem na poziomie ojczystego
4-7
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 446 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 4
lub dla osób, dla których to jest drugi lub obcy jzyk, a posiadaj wysoki poziom jego znajomoci. Uzyskanie Poziomu 6
naley traktowa jako nieosigalne dla wikszoci uczcych si drugiego lub obcego jzyka. Ponadto, Poziom 6 nie jest
niezbdnym wymogiem dla skutecznej cznoci lotniczej.
4.5.10 Naley podkreli, e Skala Ocen nie odnosi si do umiejtnoci mówienia jak w jzyku ojczystym lub na
podobnym poziomie, co jest uzasadnion decyzj, aby jzyk ojczysty nie by uprzywilejowany. Wszyscy uczestniczcy
w cznoci radiowej musz speni wymagania ICAO dotyczce znajomoci jzyka i nie zakada si, e osoby, dla
których jest to jzyk ojczysty je speniaj. Dodatkowym powodem unikania stosowania pojcia “jzyk ojczysty” lub
odnoszenie si do „mówicego w jzyku ojczystym” to stwierdzony problem z dokadnym zdefiniowaniem kim jest
osoba mówica w jzyku ojczystym (patrz rozdzia 2, 2.4).
4.5.11 Zakada si, e kady komu przyznano konkretny poziom lepiej demonstruje umiejtno posugiwania si
jzykiem ni wynika z opisów przedstawionych poniej dla kadego poziomu. Niespenienie wymaga w jednej
kategorii danego poziomu wskazuje na przyznanie umiejtnoci na niszym poziomie, tzn. poziom oceny umiejtnoci
danej osoby jest ustalany w oparciu o najnisz przyznan ocen w którejkolwiek kategorii, co jest bardzo wane, gdy
wymagania dotyczce poziomu 4 – operacyjnego s opracowane jako najbezpieczniejsze, minimalne umiejtnoci
niezbdne w lotniczej cznoci radiowej. Nisza ocena dowolnego elementu wskazuje na brak odpowiednich
umiejtnoci, np. piloci, którzy uzyskali poziom 4 – operacyjny we wszystkich obszarach z wyjtkiem wymowy mog
by nie zrozumiali dla kontrolerów ruchu lotniczego, z którymi musz si porozumiewa. Podsumowujc, dla przyznania
uprawnienia na poziomie 4 kady musi zademonstrowa posiadanie umiejtnoci we wszystkich kategoriach poziomu.
4.5.12 Uwaga: niektóre opisy wyszych poziomów w skali ocen odnosz si do umiejtnoci stosowania zoonych
struktur lub idiomów. Nie naley tego traktowa jako sprzecznoci w przestrzeganiu wymaga dotyczcych
standardowej frazeologii w opublikowanej formie, gdy wymaga tego sytuacja.
Korelacja z innymi, istniejcymi skalami ocen poziomu znajomoci jzyka
4.5.13 Istnieje wiele znanych i powszechnie dostpnych testów z jzyka angielskiego. Pojawia si dua pokusa
powizania skali ocen poziomu znajomoci jzyka ICAO z wynikami jednego lub wicej wystpujcych testów tak, aby
wymagania ICAO zostay przesunite do ju znanego kontekstu. Jest to inny sposób wnioskowania o przesunicie
wymaga ICAO do ju znanego kontekstu. Bardzo wygodnym byaby moliwo stwierdzenia, e operacyjny poziom 4
ICAO jest równoznaczny z punktacj uzyskan w którymkolwiek z istniejcych testów.
4.5.14 Od czasu opublikowania skali ocen w marcu 2003 r., podjto szereg prób ustanowienia korelacji pomidzy
Skal Ocen znajomoci jzyka wg ICAO, a innymi, powszechnie uywanymi systemami ocen (np. Test of English as a
Foreign Language (TOEFL), Test of English for International Communication (TOEIC), Association of Language
Testers in Europe (ALTE), International English Language Testing System (IELTS), and Common European Framework
(CEF)). Aczkolwiek mona dokona pewnej ogólnej korelacji z niektórymi obszarami posugiwania si jzykiem, nie
wystpuje jednak moliwo przeprowadzenia jej w peni.
4.5.15 Przede wszystkim, testy czsto róni si midzy sob co do zakresu, który oceniaj. Np. wiele popularnych i
dostpnych testów nie sprawdza umiejtnoci mówienia, podstawowego wymogu dla kadego testu majcego speni
wymagania ICAO. Inne testy mog zawiera element mówienie i/lub suchania, ale zostay opracowane dla sprawdzania
tych umiejtnoci w innym obszarze, czsto naukowym lub biurowo-handlowym. Skala ocen znajomoci jzyka wg
ICAO zostaa opracowana w oparciu o szczególne wymagania w komunikacji pomidzy pilotem i kontrol ruchu
lotniczego, w zwizku z czym proces oceny musi obejmowa wymagane przez ICAO elementy. Inne skale ocen lub
wyniki testów, wcznie z tymi wymienionymi w poprzednim punkcie, mog w najlepszym wypadku dostarczy
przydatn informacj dla rozpoczcia procesu szkolenia i wskazania punktu startu w kierunku poziomu 4 skali ocen
znajomoci jzyka wg ICAO (patrz cele i typy testów w rozdziale 6, 6.2.5).
4-8
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 447 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 4
4.6 WYJANIENIE OPISÓW SKALI OCEN
(POZIOM 3 I POWYEJ)
4.6.1 Ogólne
Ponisze wytumaczenie opisów Skali Ocen znajomoci jzyka wg ICAO koncentruje si na Poziomie 3
(komunikatywny), Poziomie 4 (operacyjny), Poziomie 5 (rozszerzonym) i Poziomie 6 (eksperckim).
4.6.2 Wymowa
Opisy szeciu poziomów wymowy stosuje si zarówno do osób, dla których jest to jzyk ojczysty, jak i obcokrajowców
oraz do wszystkich poziomów znajomoci jzyka. Osoby, dla których jzyk angielski jest jzykiem ojczystym mog
wykaza si znajomoci jzyka na poziomie 2 – podstawowym, jeeli ich regionalny dialekt jest tak mocny, e trudno
go zrozumie poza tym konkretnym regionem. Z drugiej strony obcokrajowcy, których wymowa wyranie ich
dekonspiruje (posiadajcy tzw. mocny akcent) mog wykaza si znajomoci jzyka na poziomie 6 – eksperckim, pod
warunkiem, e speni kryterium prawie zawsze cakowitego zrozumienia ich przez biegych suchaczy.
Komunikatywny 3
Wymowa, nacisk, rytm
i intonacja, z wyranym
wpywem pierwszego
jzyka lub regionalnego
akcentu i czsto utrudnia
rozumienie.
Operacyjny 4
Wymowa, nacisk, rytm
i intonacja, aczkolwiek
z wyczuwalnym wpywem
pierwszego jzyka lub
regionalnego akcentu, ale
tylko czasami utrudnia
rozumienie.
Rozszerzony 5
Wymowa, nacisk, rytm
i intonacja, aczkolwiek
z wyczuwalnym wpywem
pierwszego jzyka lub
regionalnego akcentu, rzadko
utrudnia rozumienie.
Biegy 6
Wymowa, nacisk, rytm
i intonacja, aczkolwiek
wyczuwalny wpyw
pierwszego jzyka lub
regionalnego akcentu,
prawie nigdy nie utrudnia
rozumienia.
Wymowa na Poziomie 3
komunikatywnym jest tak
mocna, e utrudnia lub
uniemoliwia zrozumienie
wród uytkowników
midzynarodowej lotniczej
cznoci radiowej. Naley
pamita, e osoby, dla
których jest to jzyk
ojczysty lub drugi mog
by na tym poziomie
oceniani w przypadku, gdy
rónorodno regionalna
jzyka nie zostaa
wystarczajco osabiona.
Osoba mówica na
poziomie operacyjnym 4
równie wykazuje
posiadanie wyranego
akcentu lub regionaln
odmian angielskiego.
Tylko czasami osoba
suchajca musi zwróci
szczególn uwag lub co
wyjani.
Operacyjny poziom 4 na
pewno nie jest doskonaym
poziomem znajomoci
jzyka, jest to minimalny
poziom umiejtnoci
okrelony jako bezpieczny
dla komunikacji w kontroli
ruchu lotniczego. Nie jest to
poziom biegej znajomoci,
ale naley pamita, e
wymowa odgrywa
krytyczn rol we
wzajemnym rozumieniu si
dwóch osób, dla których
angielski nie jzykiem
ojczystym.
Osoba mówica na
poziomie rozszerzonym 5
wykazuje posiadanie
wyranego akcentu lub
regionaln odmian
angielskiego, ale wymowa
rzadko utrudnia
zrozumienie. Wymowa jest
zawsze zrozumiaa i
czytelna i tylko czasami
osoba suchajca musi
zwróci szczególn uwag.
Osoba mówica biegle po
angielsku na poziomie 6
moe by osob, dla której
jest to jzyk ojczysty ze
zrozumiaym dialektem lub
osoba, dla której jest to
drugi jzyk z powszechnie
stosowanym akcentem i/lub
dialektem. Obcy akcent lub
dialekt moe zdradzi
mówicego, ale sposób
wymowy lub problemy lub
“bdy” nigdy nie
utrudniaj rozumienia.
Wymowa jest zawsze
zrozumiaa i czytelna.
4-9
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 448 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 4
4.6.3 Struktura
Odpowiednie struktury gramatyczne i zdania s okrelane przez funkcje jzyka, odpowiednie dla zadania. Uytkownicy
mog odnie si do funkcji informacyjnych jzyka lotniczego i wykazu zada informacyjnych kontrolera oraz
klasyfikacji podstawowych i zoonych struktur podanych w Zaczniku B do niniejszego dokumentu. Specjalici
nauczania jzyka dziel bdy strukturalne (lub gramatyczne) na dwie klasy: “ogólne” i “lokalne”. Bdy ogólne to takie,
które zmieniaj znaczenie, lokalne to te, które nie zmieniaj znaczenia.
Komunikatywny 3
Podstawowe i zoone
struktury gramatyczne oraz
ukad zda
nie zawsze
prawidowe w
przewidywalnych
sytuacjach. Bdy czsto
przeszkadzaj w
rozumieniu.
Saba znajomo
podstawowych struktur
gramatycznych na tym
poziomie ograniczy
dostpn liczb wyrae
lub skutkowa bdzie
bdami, które mog
prowadzi do
nieporozumie.
Operacyjny 4
Podstawowe i zoone
struktury gramatyczne oraz
ukad zda
s pomysowo
stosowane. Mog wystpi
bdy, szczególnie w
sytuacjach nietypowych
lub niespodziewanych, ale
rzadko utrudniaj
zrozumienie.
Rozszerzony 5
Podstawowe i zoone
struktury gramatyczne oraz
ukad zda
s zawsze
logiczne. Podejmowane s
próby konstruowania
zoonych struktur, ale z
bdami, które czasami
utrudniaj zrozumienie.
Biegy 6
Podstawowe i zoone
struktury gramatyczne oraz
ukad zda
s zawsze
logiczne.
Osoba mówica na
poziomie 4 operacyjnym
dobrze panuje nad
podstawowymi strukturami
gramatycznymi. Nie tylko
opiera si na znanych
sowach, ale dostatecznie
dobrze zna podstawow
gramatyk, aby utworzy
nowe znaczenia. Popenia
bdy, szczególnie lokalne,
ale i nierzadko ogólne.
Osoby mówice na
poziomie 4 nie bd
zazwyczaj stosoway
struktur zoonych, a jeeli
ju je uyj naley
oczekiwa duo bdów
skutkujcych sabszym
przekazem.
Osoba mówica na
poziomie 5 rozszerzonym
lepiej kontroluje zoone
struktury gramatyczne ni
mówicy na operacyjnym
poziomie 4, ale od czasu do
czasu moe popenia
bdy przy ich stosowaniu.
Krytyczna rónica
pomidzy wymaganiami
poziomu 4 a 5 to uywanie
podstawowych struktur
gramatycznych i zda
podobnych do zoonych
struktur (patrz sownik
podstawowych i zoonych
struktur w Czci IV
Zacznika B do
niniejszego dokumentu).
Na poziomie 5 opisy
struktur mówi o staej
kontroli podstawowych
struktur z ewentualnymi
bdami przy stosowaniu
zoonych struktur i
skomplikowanego jzyka.
Wystpuje bardzo dua
rónica pomidzy
poziomem 4 i 5. Osoby
mówice na poziomie 5
bd uyway bardziej
wyszukanego jzyka i
robiy bdy w strukturach
zoonych, ale nie w
podstawowych.
Osoba mówica biegle nie
robi ogólnych bdów
strukturalnych ani
gramatycznych, ale moe
popenia nabyte bdy
lokalne.
4-10
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 449 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 4
4.6.4 Sownictwo
Sownictwo obejmuje sowa i stae wyraenia. Sownictwo moe by klasyfikowane przez domeny znaczeniowe do
których si odnosi. Czciow list sownictwa odnoszcego si do rónych obszarów cznoci lotniczej mona znale
w rozdziale 7 niniejszego podrcznika. Pamiciowa nauka frazeologii nie jest dopuszczaln metod dla wykazania si
znajomoci jzyka, ani skuteczn i zalecan form nauki jzyka, bezdyskusyjny jest fakt, e kontekst jest powanym
czynnikiem wpywajcym na znajomo jzyka. Tak wic nauka lub sprawdzanie znajomoci skupiajce si na lub
ukierunkowane na sownictwo zwizane z lotnicz cznoci radiow jest niedozwolone.
Komunikatywny 3
Zakres sownictwa i jego
dokadno s
dostateczne do
skutecznego
porozumiewania si
w zagadnieniach
wspólnych, konkretnych
zwizanych z prac, ale
zakres jest ograniczony,
a dobór sów czsto
nieodpowiedni. Nie umie
stosowa innych sów,
gdy brakuje wyrazów.
Operacyjny 4
Zakres sownictwa i jego
dokadno s
dostateczne do
skutecznego
porozumiewania si
w zagadnieniach
wspólnych, konkretnych
zwizanych z prac.
Prawidowe sownictwo
zastpcze, szczególnie
w sytuacjach
nietypowych lub
niespodziewanych.
Rozszerzony 5
Zakres sownictwa i jego
dokadno s dostateczne
do skutecznego
porozumiewania si w
zagadnieniach wspólnych,
konkretnych i zwizanych
z prac. Prawidowe
sownictwo zastpcze.
Czasami stosowane
sownictwo idiomatyczne.
Biegy 6
Zakres sownictwa i jego
dokadno s
dostateczne do
skutecznego
porozumiewania si
w duej rónorodnoci
znanych i nieznanych
zagadnie
. Sownictwo
idiomatyczne,
z niuansami i atwe do
odbioru.
Braki w sownictwie i/lub
dobór nieprawidowego lub
nieistniejcego sowa s na
tym poziomie oczywiste.
Ma to negatywny wpyw na
pynno lub skutkuje
bdami mogcymi
spowodowa
nieporozumienia. Czsta
nieumiejtno
parafrazowania nieznanych
sów w procesie
wyjaniania uniemoliwia
dokadne porozumienie si.
Osoba mówica na
poziomie 4 operacyjnym
bdzie miaa trudnoci z
przyswajaniem (patrz
sownik na stronie (ix)). Nie
oczekuje si od niej
posiadania umiejtnoci
korzystania z idiomów.
Taka osoba bdzie umiaa
porozumie si w
zagadnieniach zwizanych
z prac zawodow, ale
czasami moe potrzebowa
wyjanienia. W przypadku
zerwania cznoci, osoba
mówica na tym poziomie
nie bdzie miaa
problemów z wyraeniem
swoich myli przy uyciu
innych sów lub
„negocjowania znaczenia”
tak aby wiadomo zostaa
zrozumiana.
Osoby mówice na
poziomie 5 rozszerzonym
mog mie trudnoci z
rejestrowaniem sów i
posiada niewystarczajce
sownictwo do skutecznego
porozumiewania si w
takim zakresie rónych
tematów jak osoba biegle
mówica na poziomie 6, ale
nie bd miay problemów
z wyraeniem swoich myli
przy uyciu innych sów.
Mówicy na poziomie 6
wykazuj si du
wraliwoci na
rejestrowanie. Innym
znacznikiem dobrej
znajomoci jzyka to
pozyskanie i umiejtno
posugiwania si idiomami
oraz umiejtno
przekazywania myli z
podtekstem. W procedurze
oceny identyfikujcej
uytkowników jzyka na
poziomie 6 w innym
kontekcie ni czno
radiowa mona uwzgldni
idiomy. Nie naley jednak
zakada, e stosowanie
idiomów jest zalecan
cech w lotniczej cznoci
radiowej. Wrcz
odwrotnie, stanowi
przeszkod w czytelnoci
i wzajemnym zrozumieniu
uytkowników niebdcych
ekspertami
i w zwizku z tym naley
tego unika w tym
rodowisku.
4-11
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 450 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 4
4.6.5 Biego
Dla naszych celów “biego” odnosi si bdzie do naturalnej pynnoci mówienia, gdzie jej zrozumienie jest
utrudnione przez nienaturaln niepewno, odcigajce uwag rozpoczcie rozmowy, przerwy i wypeniacze (em . . . huh
. . . er . . . ) lub niepokojc cisz. Poziomy biegoci bd najbardziej widoczne podczas rozmowy zawierajcej dusze
wypowiedzi. Spodziewana wypowied, uzaleniona od stopnia znajomoci skryptów lub schematów omówionych w
rozdziale 3, bdzie równie miaa wpyw na poziom biegoci.
Komunikatywny 3
Dugie wypowiedzi, ale
stosowane frazy i
przerwy czsto
nieodpowiednie.
Wahania i wolne
rozumienie jzyka moe
uniemoliwi skuteczn
komunikacj.
Wypeniacze czsto
odwracaj uwag.
Operacyjny 4
Dugie wypowiedzi w
odpowiednim tempie.
Czasami traci biego
przy przechodzeniu z
form wyuczonych do
spontanicznych reakcji,
ale nie ma to wpywu na
skuteczne
porozumiewanie si.
W stopniu ograniczonym
stosuje odpowiednie
znaczniki mowy i
czniki. Wypeniacze
nie odwracaj uwagi.
Rozszerzony 5
Umie mówi dugo bez
kopotu i ze wzgldn
biegoci, ale nie
rónicuje potoku mowy dla
uzyskania efektów
stylistycznych. Stosuje
odpowiednie znaczniki
mowy i czniki.
Biegy 6
Umie mówi dugo bez
kopotu i z naturaln
biegoci. Rónicuje
potok mowy dla
uzyskanie efektów
stylistycznych, np. dla
podkrelenie szczegóu.
Spontanicznie stosuje
odpowiednie znaczniki
mowy i czniki.
Powolno wypowiedzi na
tym poziomie jest taka, e
brak w komunikacji
zwizoci i skutecznoci.
Dugie przerwy czsto
przerywaj wypowied.
Mówicy na takim
poziomie nie zdobd
zawodowego zaufania u
swoich rozmówców.
Na tym poziomie tempo
wypowiedzi moe by
spowolnione przez
konieczno przetwarzania
jzyka, ale pozostaje dosy
stae i nie wpywa ujemnie
na uczestnika
porozumienia. Jeeli tego
wymaga sytuacja
rozmówca ma moliwo
szybszego mówienia ni
zalecana przez ICAO
prdko 100 sów na
minut (Zacznik 10, Tom
II, pkt 5.2.1.5.3 b)).
Tempo wypowiedzi i
organizacja rozmowy na
tym poziomie dochodzi do
naturalnej biegoci.
W odpowiednich
warunkach, mona uzyska
zdecydowanie wiksze
tempo ni zalecane przez
ICAO 100 sów na minut
bez ujemnego wpywu na
czytelno.
Biego na tym poziomie
jest zbliona lub prawie
zbliona do biegoci w
jzyku ojczystym. Cechuje
j wysoki stopie
elastycznoci w
wypowiadaniu oraz
dostosowanie tempa
wypowiedzi do kontekstu
cznoci i potrzeb
mówicego.
4-12
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 451 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 4
4.6.6 Rozumienie
Umiejtno odnosi si do zdolnoci suchania i rozumienia. W cznoci z kontrol ruchu lotniczego piloci polegaj na
dokadnej informacji dostarczonej przez kontrolerów. Nie wystarczy posiadanie przez kontrolerów umiejtnoci do
prowadzenia cznoci z pilotami; musz by przygotowani na sytuacje niespodziewane. I podobnie, piloci musz
rozumie polecenia wydawane przez kontrolera ruchu lotniczego, szczególnie jeeli s inne od tych spodziewanych. To
wówczas, gdy wystpuj komplikacje, czno staje si szalenia wana, a zaufanie do jzyka potocznego wzrasta.
Podczas gdy rozumienie jest tylko jedn z szeciu umiejtnoci w Skali Ocen, stanowi ona poow obcienia
lingwistycznego w komunikacji gosowej.
Komunikatywny 3
Rozumienie jest czsto
dokadne w
zagadnieniach
wspólnych, konkretnych
zwizanych z prac.
Moe nie zrozumie
komplikacji
lingwistycznej,
sytuacyjnej lub
niespodziewanej.
Operacyjny 4
Prawie dokadne
rozumienie w
zagadnieniach
wspólnych, konkretnych i
zwizanych z prac, gdy
uyty jest akcent lub
odmiana zrozumiaa dla
midzynarodowych
uytkowników. Jeeli
musi stawi czoa
komplikacji
lingwistycznej,
sytuacyjnej lub
niespodziewanej,
wolniejsze rozumienie
lub konieczno
wyjanienia strategii.
Rozszerzony 5
Dokadne rozumienie w
zagadnieniach wspólnych,
konkretnych i zwizanych z
prac. I prawie zawsze
dokadne, jeeli musi stawi
czoa komplikacji
lingwistycznej, sytuacyjnej
lub niespodziewanej.
Rozumie duy wachlarz
mowy (dialekt i/lub akcent)
lub nagrania.
Biegy 6
Rozumienie zawsze
dokadne, prawie we
wszystkich kontekstach, i
obejmuje rozumienie
lingwistycznych i
kulturowych subtelnoci.
Rozumienie na poziomie 3
jest ograniczone do
rutynowej wymiany w
optymalnych warunkach.
Pilot lub kontroler na tym
poziomie nie bdzie
posiada wystarczajcych
umiejtnoci, aby
zrozumie peen zakres
cznoci radiowej,
wcznie z
nieoczekiwanymi
zdarzeniami, nietypowymi
wypowiedziami lub
niedoskonaym odbiorem
radiowym.
Tak jak ze wszystkimi
opisami dot. poziomu 4
operacyjnego, nie oczekuje
si od mówicego
doskonaoci. Jednak pilot
lub kontroler musi posiada
moliwo jednoznacznego
zrozumienia niespodziewanej
lub nietypowej wiadomoci.
Niezaznaczone lub
skomplikowane zwizki
tekstowe s czsto
przeoczone lub le
rozumiane. Opis wymaga
dla 4 poziomu operacyjnego
w “konwersacji” wyjania
konieczno posiadania
strategii dla wyjanienia
sytuacji. Niezrozumienie
jasno przekazanej, nagej
wiadomoci, nawet po jej
wyjanieniu, powinno
skoczy si przyznaniem
niszego poziomu
znajomoci jzyka.
Uytkownicy na poziomie 5
dochodz do wysokiego
stopnia szczegóowej
dokadnoci w rozumieniu
lotniczej cznoci
radiowej. Rozumienie nie
jest utrudnione przez czsto
napotykane, nietypowe
dialekty lub lokalne
akcenty, ani przez gorzej
sformuowane wiadomoci
zwizane z nietypowymi
lub stresujcymi
zdarzeniami.
Uytkownicy na poziomie 6
dochodz do wysokiego
stopnia szczegóowej
dokadnoci w rozumieniu
lotniczej cznoci
radiowej, niezalenie od
sytuacji lub uywanego
dialektu. Dodatkowo
posiadaj zdolno
wycignicia znaczenia,
które nie jest oczywiste lub
jednoznaczne (“czytanie
midzy zdaniami”),
stosujc modulacj gosu,
wybór rejestrów itp. jako
wskazówki dla
niewyraonych znacze.
4-13
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 452 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 4
4.6.7 KONWERSACJA
Poniewa czno radiowa odbywa si w ruchliwym rodowisku, to czno pomidzy kontrolerami ruchu lotniczego
i pilotami musi by nie tylko wyrana, zwiza i jednoznaczna, ale równie skutecznie i szybko musz by przekazywane
prawidowe reakcje. Zdolno prowadzenia konwersacji dotyczy nie tylko tej umiejtnoci, ale równie umiejtnoci
inicjowania wymiany oraz identyfikacji i wyjaniania nieporozumie.
Komunikatywny 3
Reakcje s czasami
natychmiastowe,
odpowiednie i
pouczajce. Moe w
miar atwo zainicjowa
i utrzyma konwersacj
w znanych
zagadnieniach i w
przewidywalnych
sytuacjach. Zazwyczaj
niedostateczne w
sytuacjach
nieprzewidzianych.
Operacyjny 4
Reakcje s zazwyczaj
natychmiastowe,
odpowiednie i
pouczajce. Inicjuje i
utrzymuje wymian,
nawet w
niespodziewanych
sytuacjach. Reaguje
prawidowo na widoczne
nieporozumienia poprzez
sprawdzenie,
potwierdzenie lub
wyjanienie.
Rozszerzony 5
Reakcje s natychmiastowe,
odpowiednie i pouczajce.
Prawidowy kontakt z
rozmówc/suchaczem.
Biegy 6
atwe reagowanie w
prawie wszystkich
sytuacjach. Wychwytuje
ustne i inne sygnay i
prawidowo na nie
reaguje.
Cechy konwersacji na tym
poziomie to brak w
komunikacji zwizoci i
skutecznoci.
Nieporozumienia i brak
zrozumienia czsto
prowadz do przerwania
rozmowy. Rozmówcy na
tym poziomie nie zdobd
zawodowego zaufania u
swoich rozmówców.
Pilot lub kontroler, który nie
rozumie niespodziewanej
wiadomoci musi umie o
tym powiedzie. Jest
znacznie bezpieczniej
poprosi o wyjanienie
wiadomoci lub po prostu
powiedzie, e si jej nie
rozumie ni dopuci do
zrozumienia ciszy jako jej
przyjcia. Na poziomie 4
operacyjnym dopuszcza si
fakt, e w sytuacjach
niespodziewanych
rozumienie nie zawsze
bdzie 100 procentowe, ale
osoby sklasyfikowane jako
mówice na poziomie 4
musz si nauczy
sprawdzania, potwierdzania
lub wyjaniania sytuacji lub
wiadomoci.
Konwersacja na tym
poziomie oparta jest na
wysokim poziomie
rozumienia i biegoci.
Umiejtno potwierdzania
i sprawdzania pozostaje
wana, ale jest rzadziej
stosowana. Z drugiej strony
rozmówcy na tym poziomie
s w stanie bardziej
kontrolowa przebieg i
kierunek konwersacji.
Biegli rozmówcy nie
wykazuj adnych
trudnoci w reagowaniu lub
inicjowaniu rozmowy.
Dodatko potrafi rozpozna
i stosowa inne sygnay
zwizane ze stanem
psychicznym lub
emocjonalnym (np.
wymowa lub nietypowy
nacisk). Wykazuj wadz
przy prowadzeniu
konwersacji.
4.7 PROCEDURY DLA SUB EGLUGI POWIETRZNEJ —
ZARZDZANIE RUCHEM LOTNICZYM (PANS-ATM, DOK. 4444)
4.7.1
Rozdzia 12 PANS-ATM (Dok. 4444) zawiera wykaz modelowych wzorów i struktur dla wiadomoci
przekazywanych przy uyciu standardowej frazeologii ICAO. Niniejszy rozdzia wraz z czciami Zacznika 10, Tom
II, zawiera odniesienia do standardowej frazeologii ICAO.
4.7.2
Dok. 4444, rozdzia 12, pkt 12.2, podkrela, e wykaz jest niewyczerpujcy, natomiast wymagane bdzie
wyrane i zwize stosowanie jzyka potocznego na poziomie podanym w Zaczniku 1. Wymagania rozdziau 12, pkt
12.2, dotycz równie innego personelu naziemnego.
4-14
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 453 —
Poz. 3
Rozdzia 5
WDROENIE
5.1 WPROWADZENIE
Niniejszy rozdzia zawiera wytyczne dotyczce wdroenia ICAO’wskich wymaga dotyczcych poziomu znajomoci
jzyka z perspektywy organizacyjnej i operacyjnej. Materia znajdujcy si w tym rozdziale zainteresuje administratorów
cywilnych wadz lotniczych, linie lotnicze i dostawców usug ruchu lotniczego. Pracownicy wadzy licencjonujcej
odpowiedzialni za przygotowanie planów wdroenia, zgodnie z Rezolucj A36-11 Zgromadzenia, Znajomo Jzyka
Angielskiego dla stosowania w cznoci radiowej, równie uznaj t informacj za przydatn.
5.2
WYTYCZNE DLA PRZYGOTOWANIA PLANU WDROENIA ZAOE DOTYCZCYCH
ZNAJOMOCI JZYKA
5.2.1
Po przyjciu przez Rad Rezolucji A36-11, Pastwa czonkowskie, które nie byy w stanie do 5 marca 2008 r.
speni wymaga dotyczcych znajomoci jzyka, byy ponaglane do opublikowania swoich planów wdroenia, wraz
z tymczasowymi dziaaniami agodzcymi ryzyka. Celem planu wdroenia jest udostpnienie sposobów przekazywania
podjtych przez pastwa dziaa dla spenienia wymaga dotyczcych znajomoci jzyka oraz agodzenia ryzyk
w okresie przejciowym od dnia obowizywania 5 marca 2008 r. do 5 marca 2011 r. Plany i instrukcje zostay
opublikowane na stronie zawierajcej informacje o bezpieczestwie lotu (FSIX). W ten sposób wszystkie pastwa
wiedziay o planach wdroenia i byy w stanie podejmowa przemylane decyzje.
5.2.2
Pastwowy plan wdroenia wymaga dotyczcych znajomoci jzyka powinien zawiera nastpujce elementy:
a)
ramy prawne uatwiajce wdroenie wymaga;
b)
zaoenia co do krajowego poziomu wdroenia;
c)
programy szkolenia z zakresu umiejtnoci posugiwania si jzykiem;
d)
plan oceny poziomu znajomoci jzyka dla celów licencjonowania; i
e)
dziaania przejciowe dla zagodzenia ryzyka.
Tre przepisów
5.2.3
Ramy prawne stanowi podstaw wspierajc wdroenie wymaga dotyczcych znajomoci jzyka. Pastwa,
które nie maj ustanowionych ram prawnych powinny, bez zbdnej zwoki, opracowa plan uchwalenia takiego prawa.
Ramy prawne powinny skada si z kombinacji prawa, przepisów lub innych dokumentów dowodowych (np. polece,
okólników doradczych), które cywilna wadza lotnicza pastwa uzna za wystarczajce dla wdroenia i wymagania
spenienia wymaga dotyczcych znajomoci jzyka.
5-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 454 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 5
5.2.4
Poza ustanowieniem ram prawnych dla wymaga dotyczcych znajomoci jzyka, wadza lotnicza jest
odpowiedzialna za nadzór nad systemem oceniania umiejtnoci jzykowych przy wydawaniu licencji lub uznawania
licencji wydanej przez inne pastwo. Wadza lotnicza powinna sprawdzi, czy system oceny znajomoci jzyka dla
potrzeb licencjonowania jest prowadzony w sposób gwarantujcy wano i wiarygodno wyników odnoszcych si do
poziomu znajomoci jzyka przyszego posiadacza licencji. Wadza lotnicza powinna opracowa procedury
umoliwiajce zbieranie i analizowanie wyników z testów/sprawdzianów jzykowych oraz pozwalajcych na analiz
systemu zgaszania zdarze zwizanych z bezpieczestwem, jak równie wszelkich innych danych zwizanych ze
znajomoci jzyka.
5.2.5
Kade pastwo powinno wyznaczy osob odpowiedzialn za wdroenie wymaga dotyczcych znajomoci
jzyka. Taka osoba powinna:
a)
zbiera wszystkie niezbdne informacje umoliwiajce przygotowanie planu wdroenia;
b)
wysa plan wdroenia do ICAO;
c)
wspódziaa przy notyfikowaniu ICAO o rónicach i uaktualnianiu AIP, zgodnie z potrzebami;
d)
wspódziaa z ICAO i innymi Umawiajcymi si Pastwami proszc o informacj dotyczc krajowego
planu wdroenia;
e)
na bieco wspópracowa z krajowymi przewonikami lotniczymi i dostawcami usug, organizacjami
egzaminujcym i nauczajcymi jzyka, pilotami i kontrolerami i kadym innym podmiotem zaangaowanym
w proces wdraania wymaga dotyczcych znajomoci jzyka w danym pastwie;
f)
zgasza wszelkie rozbienoci lub opónienia dotyczce planu wdroenia dyrektorom odpowiedzialnym
lub odpowiednim wadzom; i
g)
wprowadza zmiany do planu wdroenia wraz z postpem prowadzcym do penej zgodnoci.
Zaoenia co do krajowego poziomu wdroenia
5.2.6
W celu okrelenia stopnia wdroenia wymaga dotyczcych znajomoci jzyka plan powinien zawiera
zaoenia lub krótki opis istniejcego stanu umiejtnoci pilotów i kontrolerów zaangaowanych w operacjach
midzynarodowych. Zaoenia powinny by okresowo zmieniane i odpowiednio uaktualnianie w ICAO.
5.2.7
Pastwa, przy udziale operatorów i podmiotów wiadczcych usugi powinny okreli liczb pilotów i kontrolerów
zaangaowanych w operacjach midzynarodowych, wcznie z liczb pilotów posiadajcych licencj liniow, pilota
w zaodze wieloosobowej, zawodow i turystyczn oraz liczb kontrolerów pracujcych w kontroli lotniska, podejcia
i obszaru. Nastpnie uzyskan liczb naley podzieli na poziomy znajomoci jzyka wg Skali Ocen ICAO i wczy do
planu wdroenia.
5.2.8
Pastwa w rónym stopniu wdraaj wymagania dotyczce znajomoci jzyka: od wdroenia w stopniu
minimalnym do praktycznie penej zgodnoci. Tak wic, niektóre pastwa nie opracoway lub nie posiadaj zdolnoci
dla okrelenia, przy zastosowaniu najlepszych praktyk, poziomu znajomoci jzyka wród swoich pracowników.
W miar swoich moliwoci pastwa te powinny dostarczy do ICAO swoje zaoenia i uaktualnia podane liczby wraz
z rozwojem lub wzrostem swoich zdolnoci do oceny poziomu znajomoci jzyka zgodnie ze Skal Ocen ICAO. Jeeli
opracowane zostay programy szkoleniowe, naley dostarczy zaoenia oparte na tych programach. By moe niektóre
pastwa rozpoczy ju prowadzenie testów i ocen dla potrzeb licencjonowania, w zwizku z czym s w stanie
potwierdzi poziom znajomoci jzyka niektórych swoich pracowników. We wszystkich przypadkach, naley opisa
sposób w jaki poziom znajomoci jzyka zosta okrelony (np. testy diagnostyczne, rozmowy, próbkowanie, osobista
historia znajomoci jzyka, testy na licencje).
5-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 455 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 5
Programy szkolenia w zakresie umiejtnoci jzykowych
5.2.9
W wielu pastwach programy szkolenia w zakresie umiejtnoci jzykowych stanowi zasadniczy element
zapewniajcy, e pracownicy uzyskuj i utrzymuj Operacyjny poziom 4 ICAO. Pastwa musz dopilnowa, poprzez
nadzorowanie dostawców szkolenia, e szkolenie jest odpowiednie, skuteczne i wydajne. Programy szkolenia
jzykowego mog by przygotowane w oparciu o zasoby pastwa, operatora powietrznego lub dostawcy usug eglugi
powietrznej lub pozyskane z prywatnych organizacji. W kadym razie dostawcy szkole musz dopilnowa, aby
programy:
a)
zawieray pene opisy zawarte w Zaczniku 1, App. 1, i Skali Ocen ICAO;
b)
uwzgldniay rozwaania o nauczaniu jzyka zawarte w rozdziale 7 niniejszego podrcznika; i
c)
stosoway Okólnik 323, który zawiera zasady, w oparciu o które mona opracowa i/lub ocenia szkolenia
z zakresu lotniczego jzyka angielskiego.
Ocenianie (lub sprawdzanie) poziomu znajomoci jzyka dla celów licencjonowania
5.2.10 Charakter wysokiego ryzyka testów ze znajomoci jzyka (równie znanych jako testy) dla celów
licencjonowania jest powszechnie znany. Rozdzia 6 zawiera wicej szczegóowych informacji na temat skutków
i wymaga takich testów. Wymagania obowizuj niezalenie od tego czy proces oceny zosta ustanowiony w caoci
lub w czci w oparciu o zasoby pastwa, operatora powietrznego lub dostawcy usug eglugi powietrznej lub pozyskany
z prywatnej organizacji. W zwizku z tym pastwa musz uwzgldni w planie wdroenia informacj dotyczc
stosowanego procesu, który ma by zastosowany dla wstpnej i kolejnej oceny celem dokonania wpisu do licencji.
Dziaania przejciowe dla agodzenia ryzyka
5.2.11 Pastwa, które nie byy w stanie do 5 marca 2008 r. speni wymaga dotyczcych znajomoci jzyka, powinny
przedstawi informacj o tymczasowo podjtych dziaaniach dla zagodzenia ryzyka, która bdzie obowizywa do czasu
uzyskania penej zgodnoci w marcu 2011 r.
Ta informacja potrzebna jest wszystkim pastwom celem przeprowadzenia analizy ryzyka i zapewnienia, e zagroenie
zwizane z brakiem odpowiedniej znajomoci jzyka mogce stanowi ewentualn przyczyn wypadku lub incydentu
zostao zminimalizowane.
5.2.12 Pastwa, w oparciu o identyfikacj zagroe, konsekwencji i ryzyk zwizanych z niespenieniem lub
czciowym spenieniem wymaga dotyczcych znajomoci jzyka, powinny podj dziaania tymczasowe. Zagroenie
jest sytuacj lub stanem, który ma potencja stworzenia negatywnych konsekwencji. Ryzyko jest ocen wyraon
pojciami przewidywalnego prawdopodobiestwa i dotkliwoci konsekwencji wynikajcych z zagroenia. Dopiero
wówczas mona zidentyfikowa dziaania agodzce.
5.2.13 Dziaania agodzce musz by bardzo dokadnie oszacowane, aby zapewni, e nie wprowadzaj dodatkowych
ryzyk i s odpowiednie dla organizacyjnych i krajowych warunków. Tak wic przypisanie dziaa agodzcych,
o uniwersalnym zastosowaniu, dla stopniowego wdraania wymaga dotyczcych znajomoci jzyka jest niepraktyczne.
Zaleca si, aby pastwa dla okrelenia najbardziej odpowiednich dziaa agodzcych ryzyko, stosoway procedury
podane w Systemach Zarzdzania Bezpieczestwem ICAO (ICAO Safety Management Systems training course
(http://www.icao.int/anb/safetymanagement)) i w Podrczniku Zarzdzania Bezpieczestwem (Safety Management
Manual (SMM) (Dok. 9859)).
5.2.14 Przy opracowywaniu potencjalnych dziaa agodzcych ryzyko, pastwa mog ustanowi kolejno etapów
wdraania, okrelajc najpilniejsze potrzeby zwizane z bezpieczestwem dla operacji zarobkowych obejmujcych
operacje midzynarodowe oraz lotnictwa ogólnego wg VFR w niezatoczonej przestrzeni powietrznej. Plany wdroenia
musz sprawdzi wystpujce ryzyka i uszeregowa je w kolejnoci wanoci przez zastosowanie etapowego
dochodzenia do zgodnoci do marca 2011 r.
5-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 456 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 5
5.3 WDROENIE OPERACYJNE
5.3.1 Rola osób posugujcych sie jzykiem angielskim jako ojczystym lub obcym
5.3.1.1 ICAO-wskie wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka maj takie samo zastosowanie do osób
mówicych w jzyku ojczystym jak i obcym. Poniewa angielski jest powszechnie uywanym jzykiem w midzynarodowej cznoci lotniczej, wiele osób posugujcych si nim jako obcym musi si go uczy, aby podnie swój
poziom znajomoci. Jednak nie naley obarcza osoby mówicej w obcym jzyku caym ciarem usprawniania
wzajemnego porozumiewania si.
5.3.1.2 Nieporozumienia mog wystpowa pomidzy osobami mówicymi tym samym jzykiem. Nieporozumienia
mog wystpi wskutek bdu lingwistycznego lub niezrozumiaej cechy (dwuznaczno, homofonia itp.) albo na skutek
ludzkiego niedbalstwa (za dykcja, kiepska praca mikrofonu, za duo danych w pojedynczej transmisji lub
niecierpliwo). Nieporozumienia mog wystpi pomidzy obcokrajowcem, a osob mówic w jzyku ojczystym
z tych samych powodów lub wskutek innych przyczyn, typowych dla obcokrajowców uywajcych angielskiego.
5.3.1.3 Osoby, dla których jzyk angielski jest jzykiem ojczystym równie odgrywaj bardzo powan rol w wiatowych wysikach prowadzcych do zwikszenia bezpieczestwa w porozumiewaniu si, i dlatego wikszo informacji
znajdujcych si w tym rozdziale jest skierowana na wspóprac pomidzy osobami mówicymi w jzyku angielskim
jako ojczystym i jako drugim. Poprawianie bezpieczestwa w cznoci radiowej nie jest drobnym zagadnieniem,
wymaga wspólnego wysiku i szerokiej wspópracy. Piloci i kontrolerzy, mówicy w jzyku angielskim jako ojczystym
lub jako drugim skorzystaj z wiedzy o tym jak funkcjonuje jzyk, z gównym naciskiem na strategie uatwiajce
rozumienie i jednoznaczno. Dodatkowo, osoby, dla których jest to jzyk ojczysty maj etyczny obowizek
rozszerzenia swojej wiadomoci lingwistycznej i dooenia starannoci w przekazywaniu wiadomoci.
5.3.1.4 Pod tym wzgldem wspópraca midzynarodowa jest wana. Obcienie mona podzieli w nastpujcy sposób:
a)
pastwa czonkowskie mog dopilnowa, aby frazeologia przez nie stosowana bya jak najbardziej zbliona
do znormalizowanej frazeologii ICAO;
b)
osoby biegle mówice w jzyku angielskim i dla których jest to jzyk ojczysty mog zapozna si ze
strategiami usprawniajcymi midzykulturowe porozumiewanie si;
c)
osoby biegle mówice w jzyku angielskim i dla których jest to jzyk ojczysty mog powstrzymywa si
od stosowania idiomów, kolokwializmów i innego argonu w cznoci radiowej oraz mog modulowa
tempo swojego przekazu; i
d)
osoby, dla których angielski jest jzykiem ojczystym maj taki sam obowizek jak osoby, dla których jest
to drugi jzyk pilnowania, aby ich wariant/odmiana angielskiego bya zrozumiaa dla midzynarodowej
spoecznoci lotniczej. Organizacje, w których mówi si po angielsku mog zainwestowa w przygotowanie wysokiej jakoci materiaów do nauczania jzyka angielskiego.
5.3.2 Zgodno ze standardow frazeologi ICAO
5.3.2.1 Dla poprawienia standardów cznoci, w pierwszej kolejnoci pastwa czonkowskie powinny zrówna
frazeologi stosowan w swoich operacjach ze standardow frazeologi ICAO. Jest duo anegdotycznych dowodów na
kopoty spowodowane uyciem niestandardowej frazeologii, szczególnie przez osoby uywajce angielskiego jako
drugiego jzyka.
5.3.2.2 Poniej przykad w jaki sposób, niestandardowa frazeologia stwarza niebezpieczn przeszkod dla
bezpieczestwa midzynarodowych operacji. Poniszy przykad zosta przedstawiony przez pracownika wyszego
szczebla przewonika lotniczego.
Naley rozway sytuacj podchodzenia samolotu do ldowania z widocznoci i wg instrumentów na duym
midzynarodowym lotnisku w dowolnym miejscu na wiecie. Niewane z jakiego powodu kapitan decyduje si na
odejcie na drugi krg bdc jeszcze w chmurach. Zgodnie z przepisami, kontrola ruchu lotniczego powinna zosta
poinformowana, jak tylko jest to moliwe, e samolot wykonuje odejcie na drugi krg. Krytyczna transmisja radiowa do
wiey moe by sformuowana w róny sposób, w zalenoci od przewonika lotniczego lub pastwa rejestracji
samolotu, lub z kadego innego powodu: pilot moe zgosi “odejcie na krg” (go-around), “nieudane podejcie”
5-4
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 457 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 5
(missed approach), “przerwane podejcie”(balked approach), lub “zaniechanie podejcia”(abandon approach). Jeeli stosowane
s pojcia niestandardowe lub argon, co niestety zdarza si czciej ni powinno, kontroler i inni piloci znajdujcy si
w ssiedztwie usysz “ we’re on the go”, lub inny regionalny argon. Dziaania podejmowane przez zaog w kokpicie
s czytelne/zrozumiae i zaoga wykonuje manewr jako zespó, ale ich zamiary mog by le zrozumiane przez innych
korzystajcych z tej samej czstotliwoci radiowej, w tym przez inne samoloty w bezporednim ssiedztwie oraz przez
kontrolera odpowiedzialnego za zapewnienie separacji.
5.3.3 Midzykulturowa komunikacja
5.3.3.1 W cznoci radiowej wystpuje szereg elementów, które stanowi wyzwanie dla osób posugujcych si
jzykiem angielskim jako obcym. Po pierwsze, wiele osób uwaa, e porozumiewanie si w obcym jzyku jest
stresujce. Mówienie w obcym jzyku z osob biegle nim si posugujc lub, dla której jest to jzyk ojczysty jest
dowiadczeniem oniemielajcym. Po drugie, czno radiowa pozbawiona jest moliwoci korzystania z podpowiedzi
wizualnych, co zdecydowanie utrudnia porozumiewanie si, gdy w kontakcie bezporednim wiele informacji
przekazywanych jest bez uycia sów, a przy wykorzystaniu jzyka ciaa i wyrazu twarzy. I na koniec, niektóre badania
wykazuj, e stres negatywnie wpywa na umiejtnoci jzykowe. Pilotowanie i dowodzenie statkiem powietrznym to
czynnoci w pewnym stopniu niezwykle stresujce. Tak wic pilotowanie lub dowodzenie statkiem powietrznym i
równolege porozumiewanie si przez radio bez wizualnych podpowiedzi uaktywnia w procesie porozumiewania si
szereg czynników wywoujcych stres.
5.3.3.2 W takim kontekcie, jeeli mówicy w jzyku ojczystym s wiadomi wyzwa, jakim musz stawi czoa osoby,
dla których jest to jzyk obcy, powinni dooy stara by poprawnie wymawia sowa. Na przykad, osoby mówice biegle
lub, dla których jest to jzyk ojczysty mog skoncentrowa si na utrzymaniu spokojnej i neutralnej intonacji, co
niewtpliwie jest bardzo trudne w ruchliwych obszarach kontroli ruchu lotniczego, ale jest znakomit strategi dla
uspokojenia oniemielonego partnera, dla którego jest to jzyk obcy. Mog dooy stara, aby w trakcie wymiany
komunikatów, wyraa si bezporednio oraz oduczy si stosowania argonu, slangu lub idiomów. Mog poprosi
o powtórzenie i potwierdzenie zrozumienia przekazanej wiadomoci oraz uwanie przysuchiwa si powtórzeniom,
jednoczenie starajc si unika sytuacji “oczekiwania”, zagadnienie dobrze omówione w literaturze dotyczcej czynnika
ludzkiego. Dodatkowo, wolniejszy sposób mówienia wydaje si bardziej zrozumiay, tak wic, dooenie stara dla
utrzymania umiarkowanego tempa mowy wydaje si rozsdnym podejciem dla usprawnienia komunikacji.
5.3.3.3 Przejrzysto, zwizo i poprawno to cele do osignicia w cznoci kontroli ruchu lotniczego. Celem
standardowej frazeologii jest zredukowanie wtpliwoci i podniesienie sprawnoci. Tam, gdzie frazeologia nie ma
zastosowania, uywanie jzyka potocznego musi dy do osignicia tych samych zaoe jak frazeologia. Unikanie
argonu i idiomów wszdzie, gdzie jest to moliwe oraz wiadomo kopotów jakie mog z tego wynikn, doprowadzi
do wyczyszczenia jzyka potocznego. Generalna wiedza o argonie i idiomach oraz o moliwociach skomplikowania
porozumienia si pozwoli pilotom i kontrolerom na bezpieczniejsze porozumiewanie si pomimo bariery lingwistycznej
i kulturowej.
5.3.3.4 Wiele wypadków i incydentów zostao spowodowanych przez pilota lub kontrolera stosujcego mniej
bezporednie formy przekazania swoich wtpliwoci, co w jakiej czci zostao nieprawidowo odebrane lub zignorowane.
Z tego te powodu, bardzo wane jest, aby piloci i kontrolerzy zapoznali si z koncepcj funkcji, formy i odbioru.
5.3.3.5 Wypowiedzi powinny jednoznacznie okrela funkcj porozumiewania si, szczególnie przy próbie wyjanienia
lub zagodzenia wtpliwoci mówicego. Styl mowy (forma i rejestr) powinien by równie odpowiedni dla danej
sytuacji. Przykadem jest pytanie drugiego pilota “How about those flaps (a co z tymi klapami)?” wyraajce
zaniepokojenie, e klapy nie s dostatecznie daleko wysunite dla wykonania startu. Znacznie lepiej byoby swoje
zaniepokojenie wyrazi jednoznacznie: “We should extend the flaps further (naley bardziej wysun klapy)” lub “Are
the flaps extended correctly (czy klapy s prawidowo wysunite)?” Kontrolerzy i piloci, stosujc jednoznaczne zwroty,
mog zapewni wiksz czytelno w cznoci z kontrol ruchu lotniczego. Okrel wyranie przedmiot wtpliwoci.
Mów bezporednio, a nie bezosobowo.
5.3.3.6 Rola wymowy w ICAO-wskiej Skali Ocen musi by najwaniejsza, a wszyscy mówicy musz pozna wymow
akceptowan przez szerokie midzynarodowe rodowiska lotnicze.
5-5
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 458 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 5
Badania jednak wykazay, e w procesie rozumienia, osoby mówice drugim jzykiem w znacznym stopniu podpieraj
si wymow, a nie kontekstem. W komunikacji radiowej oznacza to, e:
a) naley nada priorytet wymowie w Skali Ocen znajomoci jezyka wg ICAO;
i
b) wszyscy mówcy musz zdoby umiejtno wymowy akceptowaln dla wikszoci midzynarodowej
spoecznoci lotniczej.
5.3.3.7 Podczas gdy nie zawsze jest atwo kontrolowa akcent, mówicy mog kontrolowa rozumienie przez
dopasowanie tempa wypowiedzi, ograniczanie liczby informacji w kadej wypowiedzi, oraz stosowanie wyranych
przerw pomidzy sowami i frazami.
5.3.4 Dialekt i akcent
5.3.4.1 ICAO-wskie wymagania dotyczce znajomoci jzyka wymagaj, aby mówicy “stosowa dialekt lub akcent
zrozumiay dla rodowiska lotniczego”. Mona to zrozumie jako sygna dla wszystkich posugujcych si jzykiem,
tych dla których jest to jzyk ojczysty i/lub drugi jzyk, e musz dooy stara, aby ich akcent by zrozumiay na caym
wiecie.
5.3.4.2 Jednym z przykadów skutecznej, ale nieoficjalnej polityki w sprawie akcentu i dialektu mona zaobserwowa
w brytyjskim przemyle informacyjnym. Kilka lat temu, dua sie wiadomoci telewizyjnych zatrudnia osoby mówice
w tzw. „prestiowych” dialektach angielskich. Ostatnio jednak bardzo czsto sycha znacznie wicej rónych
brytyjskich akcentów oraz pojawiaj si wród dziennikarzy osoby, dla których angielski nie jest jzykiem ojczystym.
Aczkolwiek nie wydaje si, aby agencja sformalizowaa wymagania co do sprawdzania poziomu znajomoci jzyka albo
posiadaa formaln polityk dotyczc akceptowalnego akcentu, ale na pewno jaka nieformalna polityka dla
monitorowania stosowania przez dziennikarzy dialektu lub akcentu atwo zrozumiaego przez wikszo suchaczy
funkcjonuje.
5.3.4.3 Organizacje szkolce angielsko mówicych kontrolerów dziaaj na podobnej zasadzie, nauczyciele w sposób
nieformalny, w bezporednim kontakcie ze studentem mog zwróci mu uwag, e uywa bardzo mocnego dialektu
regionalnego, co wymaga dodatkowego szkolenia lub, w niektórych przypadkach zaj z wymowy. W takich przypadkach,
dla okrelenia odpowiedniego akcentu, stosuje si zdrowy rozsdek. Nie ma adnej „wiatowej organizacji” definiujcej
dopuszczalny akcent. Nie jest moliwe wskazanie takiego jednego akcentu dla adnego jzyka, gdy rónorodno w jego
stosowaniu jest nie do uniknicia, a dla lingwistów jzyk jest za bardzo zoonym fenomenem, aby dokadnie sprecyzowa
cechy, które powoduj, e jzyk jest powszechnie rozumiany. Uczestnicy midzykulturowej komunikacji wicej skorzystaj
poznajc wyzwania jej stawiane, uczc si otwartoci dla akceptowania innych akcentów i dialektów oraz technik
rozpoznawania i negocjowania w przypadku zerwania porozumienia.
5.3.5 Monitorowanie operacyjnego zastosowania jzyka
5.3.5.1 Pastwo powinno ustanowi zasady monitorowania indywidualnych umiejtnoci w warunkach operacyjnych
Poziomu 6, oraz osób z minimalnymi umiejtnociami przekazujc im informacje i nakadajc, konieczne do wdroenia,
dziaania korekcyjne pozwalajce na utrzymanie zrozumiaoci i zachowania omówionego powyej.
5.3.5.2 Wdroenie ICAO-wskich wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka nie moe cakowicie
wyeliminowa wszystkich nieporozumie w cznoci radiowej. Naley raczej dy, na ile to moliwe, aby wszyscy
posiadali odpowiedni poziom znajomoci jzyka umoliwiajcy pene zrozumienie. Bdy w porozumiewaniu si
prawdopodobnie nigdy nie znikn, ale rygorystyczne stosowanie frazeologii ICAO-wskiej, spenienie ICAO-wskich
wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka, wiadomo o potencjalnych trudnociach jzykowych oraz
zrozumienie problemów, z którymi musz sobie poradzi osoby, dla których jest to jzyk obcy, umoliwi pilotom
i kontrolerom atwiejsze wykrywanie i rozwizywanie nieporozumie.
5-6
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 459 —
Poz. 3
Rozdzia 6
KRYTERIA SPRAWDZANIA ZNAJOMOCI JZYKA
DLA WIATOWEJ HARMONIZACJI
6.1 WPROWADZENIE
6.1.1
Materia znajdujcy si w tym rozdziale bdzie przydatny dla cywilnych wadz lotniczych i licencjonujcych,
które nadzoruj sprawdzanie poziomu znajomoci jzyka oraz zapewniaj wadzom pastwowym, liniom lotniczym
i dostawcom usug eglugi powietrznej komplet praktycznych narzdzi. Cywilne wadze lotnicze i licencjonujce mog
stosowa te kryteria jako:
a)
wytyczne dla opracowania metod sprawdzania znajomoci jzyka lotniczego, jeeli zdecyduj si przyzna
na ten cel rodki; i
b)
list kontroln, w oparciu o któr mog porówna i oceni przygotowane na zewntrz testy z jzyka
lotniczego.
6.1.2
Niniejszy rozdzia zawiera wytyczne dla cywilnych wadz lotniczych, zwizane z procesem oceniania
kandydatów, zgodnie z ICAO-wskimi wymaganiami dotyczcymi poziomu znajomoci jzyka, lub wyboru testów ze
znajomoci jzyka lotniczego, oraz omawia dodatkowe materiay pomocnicze w tym zakresie. Rekomendowane kryteria
sprawdzania poziomu znajomoci jzyka omówione w tym rozdziale, stanowi wycig z zasad najlepszych praktyk
przygotowanych w 2005 r. przez Proficiency Requirements in Common English Study Group (PRICESG). Maj one
wesprze wiatow harmonizacj sprawdzania poziomu znajomoci jzyka lotniczego.
6.1.3
Organizacje prowadzce testy jzykowe mog te kryteria stosowa jako wytyczne dla gromadzenia informacji
i dowodów, dokumentujcych spenienie kryteriów oraz dla ustanowienia kompletnoci swoich testów.
6.1.4
Wymagania ICAO dotyczce poziomu znajomoci jzyka maj zastosowanie do wszystkich jzyków
stosowanych w cznoci radiowej, tworzc wane wymaganie sprawdzajce. Dotyczy to przede wszystkim jzyka
angielskiego, gdy wikszo programów szkoleniowych i egzaminów zostanie opracowanych w tym jzyku. Dokument
skupia si na kryteriach, które maj pomóc w opracowaniu lub wyborze testów z jzyka angielskiego, ale zasady maj
takie samo zastosowanie dla testów przygotowywanych we wszystkich jzykach stosowanych w cznoci radiowej.
6.1.5
Zalecane w tym rozdziale kryteria uwaane s za odpowiednie dla rónych kontekstów, w których prowadzi si
testy z jzyka lotniczego. Zasady stanowice podstaw dla tych kryteriów, odpowiadaj rónym potrzebom operacyjnym
i legislacyjnym w zalenoci od miejsca ich stosowania w strukturach danej administracji.
6.1.6
Rozdzia dzieli si na dwie sekcje:
a)
sekcj 6.2 zawierajc histori i kontekst wraz z odniesieniami do innych, odpowiednich dokumentów
i wytycznych; i
b)
sekcj 6.3 omawiajc rekomendowane kryteria dla egzaminowania jzyka lotniczego, wcznie z omówieniem ich znaczenia, dlaczego wane jest ich uwzgldnienie i, tam gdzie ma to zastosowanie, wskazujce
dodatkowe informacje.
Zacznik C do niniejszego dokumentu zawiera, w formie listy kontrolnej, rekomendowane kryteria.
6-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 460 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
6.1.7
Niniejszy rozdzia stanowi tylko wskazówk, gdy brak jest miejsca na wyczerpujce omówienie systemu
sprawdzania poziomu znajomoci jzyka. Nie zakada si zastpienia rozlegych standardów sprawdzania, wytycznych
oraz zasad etyki i dobrych praktyk, które mona znale w literaturze dotyczcej sprawdzania poziomu znajomoci
jzyka. Egzaminy jzykowe stanowi specjalistyczn dyscyplin. Zaleca si udzia zawodowych ekspertów na kadym
poziomie wyboru i wdroenia procesu egzaminowania jzyka lotniczego.
6.2 HISTORIA
6.2.1 Standardy sprawdzania znajomoci jzyka
6.2.1.1 Dzisiaj, wiatowy przemys nie ma adnych wymaga dotyczcych formalnego, zewntrznego certyfikowania
programów sprawdzania znajomoci jzyka lotniczego. Jest kilka organizacji, na poziomie krajowym lub regionalnym,
które wiadcz usugi w zakresie certyfikowania testów.
6.2.1.2 Informacj o midzynarodowych, rodzajowych standardach sprawdzania znajomoci jzyka mona znale na
stronach internetowych kilku zrzesze prowadzcych takie testy:
a) The Association of Language Testers in Europe (ALTE) — www.alte.org; and
b) International Language Testing Association (ILTA) — www.iltaonline.com.
6.2.1.3 Naley jednak pamita i uzna, e istniejce testy jzykowe zastosowania akademickiego lub ogólnego, nie s
odpowiednie dla specjalistycznej domeny sprawdzania poziomu znajomoci jzyka lotniczego, jak szczegóowo
omówiono w rozdziale 4, pkt 4.5.13 do 4.5.15. Szczególne potrzeby dotyczce sprawdzania poziomu znajomoci jzyka
lotniczego opisane s poniej.
6.2.2 Wysokie ryzyko
6.2.2.1 Sprawdzanie poziomu znajomoci jzyka na zgodno z wymaganiami licencjonowania z Zacznika 1 ICAO
obarczone jest wysokim ryzykiem, a wpyw na to ma szereg czynników. Nieodpowiednie sprawdzanie poziomu
znajomoci jzyka lotniczego moe doprowadzi do powanych luk w bezpieczestwie lub mie bardzo negatywne
skutki socjalne i ekonomiczne.
6.2.2.2 Wyniki testu jzykowego mog mie powane skutki zarówno dla danej osoby jak i organizacji. Wykonujcy
operacje midzynarodowe pilot lub kontroler, który nie wykae si posiadaniem umiejtnoci jzykowych zgodnych
z wymaganiami ICAO, moe nie dosta licencji do wykonywania operacji midzynarodowych, co z kolei moe mie
powany skutek na jego indywidualn karier, jak równie na potrzeby personalne przewonika lotniczego lub sub
ruchu lotniczego, dla których pracuje.
6.2.2.3 Ponadto, midzy innymi, bezpieczestwo pasaerów przewonika lotniczego zaley od skutecznoci
porozumienia si pilota z kontrolerem ruchu lotniczego. Skuteczny przekaz informacji operacyjnych jest istotny. Jeeli
angielski jest jzykiem stosowanym w cznoci radiowej, to potrzebne s wiarygodne, skuteczne i wane systemy
sprawdzania (testy), aby zapewni, e piloci i kontrolerzy posiadaj dostateczny poziom znajomoci jzyka angielskiego.
6.2.2.4 I na koniec, naley rozway czynniki ekonomiczne. Wadze pastwowe, przewonicy lotniczy i suby
wiadczce usugi nie posiadaj rodków do zmarnowania na nieodpowiednie lub niesprawdzone testy i nie sta ich na
strat w zasadzie w peni kompetentnego personelu na skutek zastosowania nieodpowiednich testów. A w konsekwencji,
nie sta ich na wypadki spowodowane nieskuteczn cznoci pomidzy pilotem i kontrolerem.
6.2.2.5 Z tych wszystkich powodów szalenie istotnym jest, aby sprawdzanie jzyka dla celów licencjonowania speniao
najlepsze praktyki i uwzgldniao szczególne wymagania operacji lotniczych.
6-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 461 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 6
6.2.3 Podstawowe zasady sprawdzania poziomu znajomoci jzyka
6.2.3.1 Sprawdzanie poziomu znajomoci jzyka jest domen specjalistyczn i na wiecie nie ma adnej uznanej
wadzy sprawdzajcej poziom znajomoci jzyka, ani adnego wspólnie zaakceptowanego, najlepszego sposobu
prowadzenia testów jzykowych. Wskutek tego wystpuje pewna rónorodno w sposobie przygotowywania
i administrowania programami sprawdzajcymi.
6.2.3.2 Jednak ustanowione s zasady i metody postpowania, których stosowanie jest uzgodnione na szerok,
zawodow skal. Zasady i metody postpowania zostay wprowadzone do tego rozdziau i tworz rekomendowane ramy
dla opracowywania i administrowania testami z jzyka lotniczego.
6.2.3.3 Nadrzdn trosk osób przygotowujcych testy wysokiego ryzyka powinna by uczciwo. Przy sprawdzaniu
poziomu znajomoci jzyka uczciwo rozumiana jest jako wano i wiarygodno. Praktyczno jest trzeci
podstawow cech testu. Wszystkie testy powinny by oceniane w oparciu o ich wano, wiarygodno oraz
udokumentowan praktyczno.
a)
Wano. Wano wskazuje na stopie w jakim test dokonuje pomiaru tego co powinien. Tak wic, dla
uzasadnienia oceny poziomu znajomoci jzyka angielskiego, egzaminatorzy musz zebra i przedstawi
dowody w oparciu o uzyskane przez dan osob wyniki z testu.
b)
Wiarygodno. Wiarygodno odnosi sie do staoci testu. Naley przedstawi dowody potwierdzajce, e
test generuje spójne wyniki. Wiarygodno przedstawiana jest zazwyczaj jako wspóczynnik w zakresie od
0.0 do 1.0. aden test nie uzyska doskonaej wiarygodnoci (1.0), naley jednak szuka takich, których
wspóczynnik wiarygodnoci jest najbardziej zbliony do 1.0.
Przy opracowywaniu testu jzykowego stosowanych jest szereg mierników standardu oceny jego
wiarygodnoci. Jednym z przykadów jest porównanie dwóch wersji testu: wersji wykorzystanej przez
jednego zdajcego z wersj wykorzystana przez drugiego zdajcego. Jeeli test jest wiarygodny to oba testy
powinny by tak samo trudne i tak samo zoone.
Inna metod oceny wiarygodnoci testu jest porównanie wyników grupy zdajcych dany test z wynikami
innej grupy zdajcej inny test. Wiecej informacji o ocenie wanoci i wiarygodnoci mona znale
w Principles of Good Practice for ALTE Examinations, dostpnej na http://www.alte.org/cop/index.php.
c)
Praktyczno. Praktyczno odnosi si do wywaenia rodków potrzebnych dla przygotowania testu
(wcznie z kosztami i ekspertyz), a rodkami dostpnymi dla realizacji zadania.
6.2.4 Skutki wyników testu
6.2.4.1 Inny, wany element zwizany z projektowaniem testu dotyczy negatywnych lub pozytywnych jego skutków na
szkolenie. Skutki wyników testu mona opisa jako wpyw sprawdzania na nauczanie i uczenie si. Skutki
odzwierciedlane s w sposobie w jaki nauczyciele przygotowuj programy obejmujce dane obszary zainteresowania,
w formie i zawartoci egzaminu lub testu, lub w sposobie, w jaki studenci modyfikuj swoje strategie uczenia si, celem
uzyskania pozytywnego wyniku z konkretnej formy testu zamiast skupiania si na doskonaleniu wiedzy i umiejtnoci,
które s nim sprawdzane.
6.2.4.2 Wany projekt testu, odpowiedni dla formy i nauczanej treci (tzn. umiejtno porozumiewania si w jzyku,
jak zdefiniowano w Skali Ocen) bdzie generowa skutki pozytywne.
6.2.4.3 Jako przeciwiestwo, przykad negatywnych skutków mona znale w starszych wzorach testów TOEFL, które
zawieray znaczn liczb pyta dotyczcych konkretnych punktów gramatycznych (wybór odpowiedzi lub rozpoznanie
bdu). Studenci zaniedbywali objt programem nauk umiejtnoci w porozumiewaniu si, a czas powicali na
wykonywaniu wicze TOEFL, liczc na atwiejsze uzyskanie dobrego wyniku. Badania jednak wykazuj, e takie
wiczenia nie podnosz poziomu znajomoci jzyka, przypadek skutku negatywnego.
6-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 462 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
6.2.4.4 Obowizkiem projektantów testów jest uaktywnianie pozytywnych skutków, gdy proces egzaminowania moe
mie znaczcy wpyw na:
a)
wano samego testu (czy wynik testu to wyczny skutek wicze czy te odzwierciedla prawdziwe
umiejtnoci posugiwania si jzykiem?); i
b)
sposób nauczania dla uzyskania wymaganego poziomu i wszechstronnych umiejtnoci dla spenienia
standardów zdefiniowanych w Skali Ocen ICAO.
6.2.4.5 Podsumowujc, dobrze zaprojektowany test ze znajomoci jzyka lotniczego zachca bdzie studentów do
skupiania si na rozwijaniu umiejtnoci w oparciu o nauk jzyka.
6.2.5 Cel i typ testu
6.2.5.1 Testy mog mie róne cele. Konkretny cel testu ma wpyw na proces jego tworzenia. Niektóre typy testu oraz
ich cele mog obejmowa jak niej:
a)
Diagnostyk. Identyfikowanie sabych i mocnych punktów oraz okrelenie braków.
b)
Umiejscowienie. Przydzielenie studentom programu szkolenia na odpowiednim poziomie.
c)
Postp. Mierzenie postpów w nauczaniu.
d)
Osignicia. Mierzenie czego nauczyli si studenci.
e)
Zdolnoci. Ocena zdolnoci pozyskiwania wiedzy lub uczenia si nowych umiejtnoci.
f)
Sprawno. Ocena umiejtnoci w oparciu o komplet kryteriów.
6.2.5.2 Konieczno sprawdzenia poziomu znajomoci jzyka moe nastpi w rónych momentach kariery pilota lub
kontrolera ruchu:
a)
przy wyborze do szkolenia przygotowawczego;
b)
w programach szkoleniowych dla celów diagnostycznych;
c)
dla sprawdzenia postpów podczas szkolenia;
d)
dla spenienia wymaga Zacznika 1 ICAO jako wymogu licencjonowania; lub
e) jako okresowa ocena umiejtnoci.
6.2.5.3 Wymagania ICAO dotyczce poziomu znajomoci jzyka SARP w Zaczniku 1, aby speni przepisy
licencjonowania, nakadaj wymóg sprawdzania umiejtnoci posugiwania si jzykiem.
6.2.5.4 Sprawdzanie poziomu znajomoci jzyka jest czym innym ni sprawdzanie postpów lub umiejtnoci, gdy nie
odnosi si to bezporednio do programu szkolenia. To znaczy, e kandydaci przystpujcy do testu nie powinni mie
moliwoci bezporedniego przygotowania si do testu z poziomu znajomoci jzyka (przez np. zapamitywanie
informacji). Testy z poziomu znajomoci jzyka wymagaj, aby przystpujcy do nich zademonstrowali swoje
umiejtnoci do wykonania czego reprezentatywnego dla caego przekroju wymaganej wiedzy i umiejtnoci, a nie
prostej demonstracji nauczonych, policzalnych zaoe programowych. W kontekcie lotniczym, sprawdzanie poziomu
znajomoci jzyka powinno okreli umiejtno kandydatów do skutecznego stosowania odpowiedniego jzyka
w warunkach operacyjnych.
6-4
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 463 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 6
6.2.5.5 Testy dla okrelenia poziomu znajomoci jzyka to jedyne testy odpowiednie dla celów licencjonowania
w rodowisku lotniczym. Poniewa licencjonowanie odgrywa kluczow rol w bezpieczestwie operacji lotniczych,
niniejszy rozdzia skupia si na sprawdzaniu poziomu znajomoci jzyka.
6.2.6 Metody przeprowadzania testów
6.2.6.1 Testy poziomu znajomoci jzyka w zakresie mówienia i suchania mog by przeprowadzane bezporednio lub
porednio. Podstawowa rónica pomidzy technikami bezporednimi a porednimi to w jaki sposób wywoywane s
próbki mowy, tzn. w jaki sposób polecenia nakazujce mówienia s przekazywane zdajcemu. Techniki bezporednie
obejmuj rozmow bezporedni lub telefoniczn pomidzy zdajcym a rozmówc, który równie moe by
egzaminatorem oceniajcym. W technikach porednich, polecenia i pytania s wczeniej nagrane, a odpowiedzi
zdajcych s nagrywane i oceniane póniej, w niektórych przypadkach nawet w innym miejscu.
6.2.6.2 Niezalenie od ich rónych cech, zarówno procedury sprawdzania na ywo jak i odsuchiwania nagra maj ten
sam cel: bezporedni ocen umiejtnoci mówienia i interakcji danej osoby.
6.2.7 Bezporednie i porednie procedury sprawdzania
6.2.7.1 W bezporednich procedurach sprawdzania, kandydat rozmawia bezporednio z rozmówc, który moe by
egzaminatorem lub egzaminatorem oceniajcym. W procedurze bezporedniej, wzajemna interakcja moe by
obserwowana i oceniona w rzeczywistym czasie przez egzaminatora oceniajcego lub nagrana, dla póniejszej oceny.
Kandydat ma wykona zadania jzykowe na podstawie wypowiedzianych polece. Poleceniem moe by zadane pytanie
lub podane przez rozmówc zagadnienie. Kandydat moe by, np. poproszony o udzia w rozmowie z interlokutorem lub
o odegranie jakie roli.
6.2.7.2 Jedn z zalet sprawdzania bezporedniego jest to, e zadania sprawdzajce s bardziej naturalne lub bardziej
komunikatywne, gdy kandydat nawizuje kontakt z interlokutorem. Kolejn zalet sprawdzania bezporedniego jest
unikalna dla kadego testu interakcja pomidzy kandydatem a interlokutorem i wystpowanie nieskoczonej liczby
dostpnych polece. Np., jeeli kandydat wspomni podczas testu, e jego ojciec jest kontrolerem ruchu lotniczego,
interlokutor moe zada pytania zwizane z t informacj – pytania, których moe nie zada adnemu innemu
kandydatowi. W testach bezporednich wystpuje znacznie mniejsze prawdopodobiestwo, e kandydat odpowiada
bdzie wyuczonymi przykadami mowy w celu przekonania egzaminatora o posiadaniu wyszego poziomu znajomoci
ni jest faktycznie.
6.2.7.3 Testy bezporednie wymagaj szczególnej uwagi przy standaryzowaniu projektu i procedur administracyjnych,
gównie w odniesieniu do zarzdzania czasem, pod wzgldem charakteru treci wkadu jzykowego i zachowania
interlokutora. Powodem tego jest potrzeba unikania uprzedze, które niezamierzenie mog pojawi si w wyniku
czynnika ludzkiego wystpujcego podczas interakcji. Np. rozmówca, nie zdajc sobie z tego sprawy, moe zada
jednemu kandydatowi trudniejsze pytania ni drugiemu, lub moe mówi wolniej lub wyraniej ni inny interlokutor.
6.2.7.4 Test bezporedni wymaga bezporedniej interakcji pomidzy ludmi, wic administrowanie lub przeprowadzanie
testu pochania wicej czasu i angauje wicej osób ni test poredni.
6.2.7.5 W testach porednich, próbki mowy s wydobywane w oparciu o wczeniej zapisane, a wic standardowe
polecenia. Stanowi to powan zalet, gdy kady kandydat otrzymuje takie same lub podobne polecenia, co jest bardzo
uczciwe. Kolejn zalet testów porednich jest moliwo ich administrowania w laboratorium audio lub przy uyciu
komputera, a wic w tym samym czasie wiksza liczba kandydatów moe przystpi do testu.
6.2.7.6 Jednak brak elastycznoci przy stosowaniu standartowych, wczeniej zapisanych polece moe skutkowa
powanym ograniczeniem zakresu oceny jaki jest moliwy w przypadku zastosowania testów porednich. Ograniczenie
moe by szczególnie krytyczne w moliwoci oszacowania przez test penego zakresu umiejtnoci, objtych opisami
interakcji w Skali Ocen ICAO. Odgrywane role i symulacje realizowane w ten sposób bd krótkie, nienaturalne i
ograniczone do najbardziej rutynowych aspektów stosowania jzyka.
6-5
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 464 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
6.2.7.7 Niezalenie od tego, czy stosowane s bezporednie czy porednie metody sprawdzania, wane jest, aby
kandydaci oceniani byli pod ktem posiadanych umiejtnoci posugiwania si jzykiem w rutynowych lub
niespodziewanych lub zoonych sytuacjach, co stanowi dowód ich poziomu znajomoci. Zarówno bezporednie jak
i porednie testy, jeeli s dobrze skonstruowane, mog wydoby próbki mowy, które bd ocenione pod ktem
umiejtnoci mówienia i suchania. Kada metoda sprawdzania ma swoje wady i zalety.
6.2.8 Zagadnienia zwizane ze szczególnym celem sprawdzania poziomu znajomoci jzyka
6.2.8.1 W kontekcie wymaga dotyczcych sprawdzania poziomu znajomoci jzyka wg ICAO, wystpuj
podstawowe ograniczenia wykraczajce poza najlepsze praktyki sprawdzania rodzajowego jzyka. S to:
a)
istota testu;
b)
zawarto testu, szczególnie w odniesieniu do roli standardowej frazeologii w sprawdzaniu jzyka lotniczego;
c)
zadania testu; i
d) sprawdzanie umiejtnoci na eksperckim poziomie 6.
Istota testu
6.2.8.2 Wymagania ICAO dotyczce poziomu znajomoci jzyka skupiaj si na mówieniu i suchaniu. Tak wic, testy
prowadzone pod ktem zgodnoci z wymaganiami licencjonowania Zacznika 1 ICAO powinny skupia si na
umiejtnoci mówienia i suchania.
Zawarto testu
6.2.8.3 Celem testu dla sprawdzenia poziomu znajomoci jzyka jest ocena umiejtnoci kandydata do posugiwania si
jzykiem, zademonstrowanej w wymylonej sytuacji dla generalnego okrelenia jego umiejtnoci do korzystania
z jzyka w przyszych, prawdziwych sytuacjach. Poniewa mamy tutaj do czynienia z wysokim ryzykiem, piloci
i kontrolerzy ruchu lotniczego maj prawo by sprawdzani w podobnych warunkach do tych, w których pracuj. Tak
wic zawarto testu powinna odpowiada ich zawodowej roli.
6.2.8.4 czno radiowa wymaga stosowania nie tylko standardowej frazeologii ICAO, ale równie jzyka
potocznego. Frazeologia jest stworzonym kodem skadajcym si ze specyficznych sów, które w kontekcie operacji
lotniczych maj precyzyjne i jednoznaczne znaczenie operacyjne. Jzyk potoczny zdefiniowany jest w dokumentach
ICAO jako “spontaniczne, kreatywne, niekodowane posugiwanie si danym jzykiem ojczystym”. Inaczej mówic,
jzyk potoczny mona traktowa jako jzyk bez frazeologii, stosowany przez uczestników cznoci radiowej, gdy
standardowa frazeologia jest nieodpowiednia.
6.2.8.5 Postanowienia o wymaganiach ICAO dotyczcych poziomu znajomoci jzyka, które bezporednio dotycz
zawartoci testu znajduj si w:
a)
Zaczniku 1, App. 1, gdzie caociowe opisy odnosz si do “zagadnie zwizanych z prac”, „kontekstu
zwizanego z prac” i „rutynowych sytuacji zawodowych”; i
b)
Zaczniku 1, App. A, w “Sownictwie” i “Rozumieniu”, gdzie jest odniesienie do “zagadnie zwizanych
z prac” .
6.2.8.6 Stosowanie standardowej frazeologii ICAO jest umiejtnoci operacyjn, która jest nauczana przez
wykwalifikowanych operacyjnych specjalistów lotniczych i jest nabywana podczas szkolenia operacyjnego, do
wymaganego przez kandydatów na pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego poziomu. Nauczanie i sprawdzanie umiejtnoci
w zakresie standardowej frazeologii jest zagadnieniem operacyjnym, a niezwizanym z poziomem znajomoci jzyka.
Tak wic, test opracowany dla oceny wiedzy lub stosowania standardowej frazeologii nie moe by stosowany do oceny
poziomu znajomoci jzyka potocznego.
6-6
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 465 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
6.2.8.7 Przed przyjciem w 2003 r. przez ICAO postanowie dotyczcych jzyka, oceny standardowej frazeologii
oparte byy na technicznej dokadnoci i odpowiednioci dla kontekstu operacyjnego, a w zakresie techniki wypowiedzi,
tylko na rodzajowych „dobrych praktykach”. Po przyjciu w 2003 r. przez ICAO postanowie dotyczcych jzyka
i opublikowaniu ICAO’wskiej Skali Oceny poziomu znajomoci jzyka, zaleca si aby przy ocenianiu standardowej
frazeologii ICAO, poza istniejcymi wytycznymy PANS-ATM, równie stosowano/korzystano z opisów wymowy
i biegoci majcych zastosowanie do operacyjnego poziomu 4.
6.2.8.8 Dopuszcza si, aby test ze znajomoci jzyka potocznego w kontekcie pracy zawiera opis zadania lub
polecenia, w którym zawarta jest standardowa frazeologia. Zadanie moe suy jako rozgrzewka lub jako rodek dla
przygotowania kontekstu dla cznoci radiowej, w której pojawiaj si wypowiedzi kandydata w jzyku potocznym.
Jeeli polecenia zawieraj frazeologi, naley dopilnowa, aby bya stosowana prawidowo i zgodnie ze standardow
frazeologi ICAO.
Zadania testu
6.2.8.9 Jest wiele rónych zada lub polece, które mona uy dla wydobycia próbek mowy. Zasadniczo, najlepsze
zadania to takie, które odzwierciedlaj prawdziwe czynnoci. Wane jest, aby pamita, e kontekst zwizany z prac
mona zrozumie w róny sposób. W przypadku wskiej interpretacji odtworzona bdzie czno radiowa, wcznie
z zakresem jzyka potocznego potrzebnego w sytuacjach nietypowych, niespodziewanych lub awaryjnych. W przypadku
szerokej interpretacji caociowych opisów i Skali Ocen naley pooy nacisk na wydobycie jzyka potocznego
w zakresie rónych tematów zwizanych z cznoci radiow lub operacjami lotniczymi, bez odtwarzania konkretnej
cznoci radiowej. Przykady mog uwzgldnia pytania i rutynowe odpowiedzi, wymian dotyczc rozwizania
problemu, odprawy, symulacj i odgrywanie ról. Obie interpretacje s wane.
Sprawdzanie umiejtnoci na eksperckim poziomie 6
6.2.8.10
Opisy poziomu 6 w Skali Ocen ICAO odnosz si do stosowania elementów jzyka, wykraczajcych poza
kontekst zwizany z prac, wskazany w opisach niszych poziomów. Formalna ocena poziomu 6 z wykorzystaniem
specjalistycznego testu jzykowego, nastpi po zrealizowaniu penej procedury obejmujcej zadania i konteksty
wykraczajce poza przedmiot cznoci radiowej. Ponadto, poniewa poziom znajomoci jzyka jest stosunkowo atwo
oceni na obu kocach skali umiejtnoci, nie jest trudno rozpozna “Eksperta” (wcznie z osob mówic w jzyku
ojczystym lub mówic jak w jzyku ojczystym). Z tych te powodów, proces oceny na poziomie 6 powinien by
prowadzony przez wyszkolonego i wykwalifikowanego egzaminatora, ale niekoniecznie przez specjalist jzykowego
lub nie powinien wymaga stosowania w peni rozwinitego testu z jzyka specjalistycznego.
6.2.8.11
Osoby jednojzyczne, posugujce si jzykiem ojczystym naley traktowa jako “prawdopodobnych
ekspertów w mówieniu”. Jednak kategoria prawdopodobnych ekspertów w mówieniu moe równie uwzgldnia osoby
mówice w wielu jzykach, które traktuj ten jzyk jako jeden z ojczystych, oraz osoby mówice w obcym jzyku, które
nabyy wysoki poziom umiejtnoci. Kandydat, który wstpnie uwaany jest za osob mówic na poziomie 6, moe
zosta oceniony w procesie nieformalnym (np. rozmowa lub ustna interakcja z wadz licencjonujc, rekrutujcym
urzdnikiem lub egzaminatorem praktycznym), popartym udokumentowanymi dowodami o jego historii lingwistycznej.
Historia lingwistyczna, do uznania przez wadze pastwowe, moe obejmowa:
a)
miejsce urodzenia i miejsca przebywania w okresie dziecistwa;
c)
dugie okresy przebywania w rodowisku jzyka uywanego towarzysko, zawodowo lub w nauce;
d)
dugie okresy nauki jzyka lub posiadane dyplomy ukoczenia uczelni;
e)
bardzo wysokie oceny w ogólnych testach jzykowych.
6-7
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 466 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
6.2.8.12
Na podstawie ocenionej i udokumentowanej informacji, naley opisa i wdroy procedur formalnego
uznania znajomoci jzyka na poziomie 6. Naley wdroy te procedury i zdefiniowa je raczej jako oceniajce
“zdarzenia” ni testy. Wyszkolony i wykwalifikowany egzaminator oceniajcy lub zespó osób oceniajcych powinien
realizowa procedur, która obejmowa bdzie ocen stosowania jzyka w kontekcie pracy z odniesieniem do Skali
Ocen ICAO. Egzaminatorem oceniajcym moe by egzaminator praktyczny lub kontroli ruchu lotniczego, a procedura
moe by przeprowadzona w oparciu o analiz operacyjn zawierajc element umiejtnoci jzykowych.
6.2.8.13
Aczkolwiek stosunkowa atwo oceny umiejtnoci na poziomie eksperta dopuszcza elastyczno co do
sposobu dokonania oceny, to jednak demonstracja umiejtnoci jzykowych jest wanym elementem w formalnym
procesie prowadzcym do wydania licencji pilotowi lub kontrolerowi ruchu lotniczego. Tak wic, bardzo wane jest, aby
kade pastwo ustanowio odpowiednie procedury zapewniajce prawidowe udokumentowanie wyników. Ze wzgldu
na potencjalny wpyw na bezpieczestwo oraz, po uzyskaniu poziomu 6 znajomoci jzyka, brak koniecznoci
przyszego demonstrowania umiejtnoci, nie zaleca si, bez posiadania dokumentów dowodowych, nieformalnego
uznania poziomu 6.
6.2.8.14
W przypadkach, gdy taka procedura uniewania spodziewany poziom 6, kandydat, przed zoeniem wniosku
o ponowne przystpienie do tej samej procedury sprawdzajcej, moe by skierowany na uzupeniajce szkolenie i/lub
na poddanie si formalnej procedurze sprawdzenia znajomoci specjalistycznego jzyka, jak opisano poniej. Ta
procedura bdzie odpowiednia dla osób posugujcych si jzykiem ojczystym, których akcent lub dialekt nie jest
czytelny dla rodowiska lotniczego.
6.3 ZALECANE KRYTERIA DO STOSOWANIA PRZY SPRAWDZANIU ZNAJOMOCI JZYKA
LOTNICZEGO
6.3.1 Ogólne
Kryteria wyszczególnione poniej s sformuowane jako niezalene stwierdzenia. Jednak dla osób nieznajcych
koncepcji sprawdzania znajomoci jzyka nie wszystkie kryteria mog by czytelne. Kilka kryteriów wymaga
dokumentów dowodowych ich spenienia. Przedstawiono równie informacj uzupeniajc, uatwienia wdroenia
opisanych poniej kryteriów.
— Co to znaczy. Tam gdzie to konieczne, organizacja przeprowadzajca testy dostarcza dokumenty
dowodowe potwierdzajce spenienie kryterium. Niniejszy punkt zawiera opis rodzaju informacji
koniecznej dla dopenienia przemylanej oceny.
— Dlaczego to jest wane. Podczas gdy dla ekspertów sprawdzajcych, czytelno/klarowno jest
oczywista, nie musi tak by dla osób nieznajcych tej dyscypliny. Niniejszy punkt uzasadnia dlaczego
konkretne kryterium jest istotnym dla najlepszych praktyk sprawdzania.
— Informacja dodatkowa. W przypadku niektórych kryteriów, czytelnicy mog odczuwa potrzeb
uzyskania dodatkowych informacji. W tym celu niniejszy punkt zawiera dodatkowe, przydatne wyjanienia
lub odniesienia.
6.3.2 Projekt i konstrukcja testu
6.3.2.1 Test musi by tak zaprojektowany, aby ocenia umiejtno mówienia i suchania zgodnie z kadym elementem
Skali Ocen ICAO dotyczcej poziomu znajomoci jzyka oraz caociowymi opisami znajdujcymi si w Zaczniku 1.
6-8
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 467 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 6
— Co to znaczy. Testy jzykowe dla zaóg latajcych i kontrolerów ruchu lotniczego powinny szczególnie
dotyczy umiejtnoci jzykowych opisanych w Skali Ocen ICAO, a dotyczcych poziomu znajomoci
jzyka oraz caociowych opisów znajdujcymi si w Zaczniku 1. TSP musz umie wyjani i uzasadni
stosowane przez siebie metody i podejcie do sprawdzania, udawadniajc, e wszystkie elementy Skali
Ocen ICAO zostay uwzgldnione.
— Dlaczego to jest wane. Wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka zawarte w Zaczniku 1
podaj, e mówienie i suchanie powinno by oceniane w operacyjnej cznoci lotniczej. Opisy caociowe
i Skala Ocen zostay tak opracowane, aby uwzgldni specyficzne wymagania cznoci radiowej. Kady
element Skali Ocen jest tak samo wany. Testy przygotowane dla innych celów mog nie uwzgldnia
specyficznych i unikalnych wymogów dla sprawdzania jzyka lotniczego.
— Informacja dodatkowa. W SARP w Zaczniku 1, rozdzia 1, 1.2.9, znajduje si wymóg o koniecznoci
dokonania oceny umiejtnoci mówienia i rozumienia przez pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego.
Dodatku A do Zacznika 1 zawiera Skal Ocen, która opisuje zakres poziomów znajomoci jzyka.
Sprawdzanie umiejtnoci mówienia i suchania wymaga procedur, które s inne od procedur sucych
sprawdzaniu umiejtnoci czytania, pisania lub znajomoci gramatyki. Sprawdzanie umiejtnoci czytania,
znajomoci gramatyki jzyka angielskiego lub sownictwa, niezalenie od ich kontekstu, nie jest zgodne
z wymaganiami ICAO.
6.3.2.2 Definicja okrelajca cel testu, opisujca jego zaoenia i grup osób, do której jest adresowany ma by
dostpna dla wszystkich decydentów.
— Co to znaczy. Róne testy maj róne cele (jak opisano w 6.2.5) i inn grup osób, dla których s
przeznaczone. Jeeli analizowany jest istniejcy test, wane jest, aby organizacja oferujca ten test
wyranie opisaa jego cel oraz grup osób, do których jest adresowany.
— Dlaczego to jest wane. Jako punkt wyjciowy dla dokonania oceny i odpowiednioci testu naley
przygotowa jednoznaczn definicj celu oraz okreli grup spoeczn, do której test jest kierowany. Cel
oraz grupa spoeczna, do której test jest kierowany ma wpyw na jego przygotowanie i administrowanie.
Np. test jzykowy dla pocztkujcych pilotów bdzie cakowicie inny od testu ukierunkowanego na
sprawdzenie szczególnych i specyficznych umiejtnoci jzykowych zawodowego pilota; i odwrotnie, test
ukierunkowany na sprawdzenie postpów w trakcie szkolenia bdzie nieodpowiedni jako test poziomu
znajomoci jezyka dla celów licencjonowania.
6.3.2.3 Opis i uzasadnienie konstrukcji testu oraz sposób w jaki koresponduje z wymaganiami ICAO dotyczcymi
poziomu znajomoci jzyka powinnien by przygotowany w prostym i zrozumiaym jzyku i dostpny dla decydentów.
— Co to znaczy. S róne podejcia do sprawdzania umiejtnoci suchania i czytania. Osoby przygotowujce
testy powinny udokumentowa, w prostym i zrozumiaym jzyku dla osób niebdcych specjalistami
w konstruowaniu testów, powody wybrania przez siebie konkretnego podejcia.
— Dlaczego to jest wane. Opis struktury testu oraz atwe do zrozumienia wyjanienie powodów przyjcia
konkretnej struktury jest jedn z form udawadniania, e test jest odpowiednim narzdziem dla oceny
poziomu znajomoci jzyka w danym kontekcie i wg wymaga ICAO.
— Informacja dodatkowa. Patrz punkty 6.2.3 i 6.2.8 niniejszego dokumentu, dla szerszego wyjanienia
zagadnie zwizanych ze sprawdzaniem znajomoci jzyka lotniczego.
6.3.2.4 Test musi spenia zasady dobrych praktyk oraz kody etyki, omówione w rozdziale 6 w niniejszym Dok. 9835
ICAO.
— Co to znaczy. Wane jest, aby osoby przygotowujce test, speniay uznane dobre praktyki i zasady etyki.
6-9
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 468 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
— Dlaczego to jest wane. Sprawdzanie jzyka lotniczego jest nieuregulowanym przemysem o bardzo
duym ryzyku. Udokumentowane zasady stosowanych dobrych praktyk i etyki, wraz z dowodami, e
organizacja przestrzega tych zasad, suy jako wypeniacz luki w nieuregulowanym systemie.
— Informacja dodatkowa. The Association of Language Testers of Europe publikuje zasady dobrych
praktyk (Principles of Good Practice) dla egzaminatorów ALTE, które s dostpne pod adresem
www.ALTE.org.
6.3.2.5 Test nie powinien si skupia na specyficznych elementach lub wycznie na gramatyce czy szczególnym
sownictwie.
— Co to znaczy. Specyficzny element to pojedyncze pytanie testowe przedstawione bez adnego kontekstu.
Przykadem moe by test ze sownictwa, w którym przystpujcy musz przedstawi definicje dla listy
sów oraz test gramatyczny, gdzie przystpujcy musz przedstawi formy czasu przeszego dla listy
nieregularnych czasowników. Elementy specyficzne, lub inaczej zwane testem porednim, nie sprawdzaj
bezporednio poziomu znajomoci jzyka. Sprawdzaj tylko pojedyncze, specyficzne cechy jzyka
uwaane za podstaw jego znajomoci, tzn. sprawdzaj wiedz gramatyczn, sownictwo, wymow itp.
Taki rodzaj testu nie jest odpowiedni dla oceny poziomu znajomoci jzyka lotniczego.
— Dlaczego to jest wane. Postanowienia ICAO dotyczce jzyka skupiaj si na umiejtnoci posugiwania
si nim. Sprawdzanie specyficznych elementów nie wydobywa umiejtnoci posugiwania si jzykiem
przez dan osob. Ponadto kandydaci, którzy uzyskuj dobry wynik z takiego testu czsto bardzo le
wypadaj podczas testów, gdzie naprawd trzeba posugiwa si tym jzykiem.
— Informacja dodatkowa. Jest wiele rónych sposobów na sprawdzenie wiedzy o jzyku, np:
a)
pytania wielokrotnego wyboru w serii niepowizanych zda;
b)
zidentyfikowanie bdu w zdaniu; lub
c)
wiczenia z pisemnych tumacze.
Wiele osób uwaa, e zalet takich testów jest obiektywizm, gdy ich wynik mona poda w wartociach
numerycznych. Jednak, zakadany obiektywizm pyta wielokrotnego wyboru mona zakwestionowa ze
wzgldu na wybór konkretnych elementów i pyta testu. Mona zada pytanie, dlaczego akurat te zostay
wybrany sporód nieskoczonej liczby dostpnych elementów? Inaczej mówic, dlaczego poproszono
zdajcych o zdefiniowanie konkretnych wyrazów, lub dlaczego sprawdzano stosowanie konkretnego czasu,
a nie ich umiejtnoci w zadawaniu wyjaniajcych pyta?
Z drugiej jednak strony, testy z mówienia i suchania odnosz si raczej do skali umiejtnoci ni wyniku
numerycznego. Skala ocen opisuje poziomy znajomoci, które mog by stosowane przez wyszkolonych
egzaminatorów dla przypisania kandydatowi poziomu na skali ocen.
Im bardziej test jest nakierowany na realizacj zaoonego celu, tym bardziej mona go uzna za test
z umiejtnoci. Np. administratorzy testu, zainteresowani umiejtnoci mówienia danej osoby, powinny
przygotowa tak test, aby kandydata oceni w oparciu o zadanie mówione. Stosujc takie podejcie,
umiejtno mówienia moe by bezporednio oceniona podczas rozmowy lub zadanej do wykonania roli
lub w oparciu o zapisan próbk faktycznej wypowiedzi.
Celem testu umiejtnociowego jest ocena odpowiednioci i skutecznoci porozumiewania si, a nie
dokadnoci gramatycznej. Dokadno gramatyczn naley uwzgldnia tylko w takim stopniu, w jakim
ma wpyw na skuteczno porozumiewania si, ale ocenianie indywidualnej wiedzy gramatycznej nie
powinno by celem testu.
6-10
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 469 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 6
6.3.2.6 Jeeli rozumienie jest oceniane w oparciu o konkretne nagranie zawierajce indywidualne elementy, nie naley
tego robi z uszczerbkiem dla oceny z interakcji.
— Co to znaczy. Niektóre testy jzykowe oceniaj suchanie w trakcie ustnej interakcji, takiej jak rozmowa,
interview lub odgrywanie wskazanej roli. Inne testy jzykowe oceniaj osobno umiejtno suchania,
w niektórych przypadkach poprzez seri pojedynczych nagra do odsuchania. Przykadem takiego
indywidualnego elementu do odsuchania w kontekcie jzyka lotniczego, moe by odsuchanie przez
zdajcego wczeniej zarejestrowanej rozmowy pomidzy ATC a zaog lotnicz dla zidentyfikowanie
odpowiednich elementów informacji.
— Dlaczego to jest wane. Osobny test z umiejtnoci suchania moe dostarczy informacji o rozumieniu,
niezalenie od umiejtnoci mówienia przez dan osob. W takim tecie przekaz odbywa si tylko w jedn
stron, a zdajcy nie musi uczestniczy w niej w stopniu wymaganym przez konwersacj, odgrywanie roli
lub podobne.
— Informacja dodatkowa. TSP musi sprawdzi metod stosowan do oceny rozumienia.
6.3.2.7 Bezporednio prowadzone testy z umiejtnoci, mog, na niektórych etapach stosowa komunikacj twarz
-w-twarz, ale powinny zawiera element dedykowany tylko wypowiedzi.
— Co to znaczy. Wypowied bez kontaktu wzrokowego jest bardzo wan cech lotniczej cznoci radiowej,
pilot z kontrolerem nie widz si podczas prowadzonej rozmowy. Bezporednio prowadzone testy
z umiejtnoci, przynajmniej w jakiej swojej czci, powinny symulowa warunki wypowiedzi bez
kontaktu wzrokowego.
— Dlaczego to jest wane. Gdy dwie osoby rozmawawiaj ze sob twarz –w- twarz, korzystaj z innych
form (innej informacji ni wypowiedzianej sowami) umoliwiajcych im zrozumienie wzajemnie
przekazywanych wiadomoci. Wyraz twarzy, jzyk ciaa oraz gestykulacja czsto przekazuj wane
informacje. Lotnicza czno radiowa nie korzysta z takich form; caa czno radiowa przekazywana jest
wycznie przy uyciu sów, co powoduje, e jej interpretacja moe by znacznie trudniejsza ni
w komunikacji bezporedniej.
— Informacja dodatkowa. W tecie prowadzonym bezporednio, tylko wypowied gosow mona wesprze
uyciem telefonu lub suchawek, przez które zdajcy i egzaminator, siedzc w sposób uniemoliwiajcy
patrzenie na siebie, porozumiewaj si.
W pojedynczym systemie egzaminacyjnym mona zastosowa odpowiedni strategi zarówno w metodzie
bezporedniej, jak i poredniej. W kadym razie, metoda i zastosowane podejcie musi by wyranie uzasadnione
i udokumentowane pod wzgldnem zasadnoci.
6.3.2.8 Test musi dotyczy operacji lotniczych.
— Co to znaczy. Testy powinny umoliwi zdajcym korzystanie z jzyka potocznego w kontekcie
zwizanym z prac pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego, aby w odniesieniu do kadego opisu Skali
Ocen i caociowych opisów ICAO mogli zademonstrowa posiadane umiejtnoci.
— Dlaczego to jest wane. Wymagania ICAO dotyczce poziomu znajomoci jzyka (LPRs) odnosz si do
umiejtnoci mówienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiowej. Bardzo wane jest, aby
zaogi lotnicze i kontrolerzy ruchu lotniczego umieli posugiwa si jzykiem potocznym w kontekcie
cznoci radiowej dla bezpiecznego komunikowania si we wszystkich, mogcych pojawi si,
zagadnieniach operacyjnych.
6-11
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 470 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
— Informacja dodatkowa. Postanowienia ICAO dotyczce jzyka wymagaj umiejtnoci w stosowaniu
standardowej frazeologii i jzyka potocznego. Ocena standardowej frazeologii jest czynnoci operacyjn,
a nie ocen biegoci w danym jzyku. Test z jzyka lotniczego moe uwzgldnia frazeologi dla
wprowadzenia do dyskusji lub wprowadzenia jakiego znaczenia do rozmowy ze zdajcym, ale naley go
tak skonstruowa, aby zmusza do korzystania z szerokiej znajomoci jzyka potocznego, a nie ogranicza
si do zada wymagajcych stosowania standardowej frazeologii. Sprawdzian ze znajomoci jzyka na
zgodno z wymagania ICAO powinien skupia si na jzyku potocznym.
Idea kontekstu zwizanego z prac moe by interpretowana na róne sposoby (6.2.8.9). Podejcie zawone
bdzie odtwarzao warunki cznoci radiowej oraz stosowania frazeologi i jzyka potocznego. Podejcie
rozszerzone wydobdzie próbki interakcji i rozumienia zagadnie wystpujcych w cznoci radiowej bez jej
odtwarzania. Bdzie to dotyczy w zakresie ogólnym pilotau i kontroli, i obejmowa rutynowe pytania
i odpowiedzi, krótkie meldunki lub wymian zwizan z rozwizywaniem problemu, odprawy lub meldunków.
Kolejnym krokiem zapewniajcym zdajcym znany kontekst zwizany z prac, to przystosowanie testów dla
potrzeb kontrolerów i pilotów. Tak wic, kontrolerzy mieliby moliwo zdawania w rodowisku wiey,
podejcia lub przelotu; i podobnie, piloci mieliby moliwo zdawania w rodowisku procedury podejcia.
Przykady te naley traktowa jako przystosowanie testu dla komfortu zdajcych, nie jako specjalistyczne testy
dla rónych poziomów znajomoci jzyka.
6.3.2.9 W tecie moe znajdowa si zadanie zawierajce w poleceniu frazeologi, ale nie moe by przygotowany dla
jej oceny.
— Co to znaczy. Test ze znajomoci jzyka lotniczego ma inne zaoenia ni test z frazeologii. Podczas gdy
test ze znajomoci jzyka lotniczego moe zawiera polecenia z frazeologi, ale jego zaoeniem jest ocena
znajomoci jzyka potocznego w lotniczym kontekcie operacyjnym.
— Dlaczego to jest wane. Po pierwsze, testy z samej tylko frazeologii nie s odpowiednie dla
demonstrowania spenienia wymaga ICAO dotyczcych poziomu znajomoci jzyka. Po drugie,
prawidowe stosowanie frazeologii jest umiejtnoci operacyjn, w znacznym stopniu zalen od kontekstu
operacyjnego; nieprawidowe zastosowanie konkretnej frazeologii przez zdajcego moe by raczej bdem
operacyjnym ni jzykowym. Frazeologia musi by uczona i sprawdzana przez wykwalifikowany personel
operacyjny.
— Informacja dodatkowa. Podczas sprawdzania umiejtnoci jzykowych nie naley ocenia odpowiedzi
zawierajcych elementy frazeologii ICAO pod ktem odpowiednioci proceduralnej lub poprawnoci
technicznej. Taka praktyka mogaby wprowadzi zamt/chaos pomidzy wiedz operacyjn zdajcego,
a jego znajomoci jzyka. Z powodu tych sprzecznoci taka praktyka mogaby skutkowa obnieniem, a
nie wzmocnieniem bezpieczestwa.
Jeeli w poleceniu testu zawarta jest frazeologia, naley dopilnowa, aby bya zgodna ze standardow
frazeologi ICAO i prawidowo zastosowana.
6.3.2.10
Test nie moe by przygotowany dla oceny technicznej wiedzy operacyjnej.
— Co to znaczy. Sprawdziany jzykowe nie powinny ocenia umiejtnoci operacyjnych ani technicznej
wiedzy operacyjnej. Sprawdzian jzykowy nie jest sprawdzianem operacyjnym, ani z wiedzy technicznej.
Np. element sprawdzianu jzykowego moe poleci zdajcemu przedstawienie opisu procedury operacyjnej
obejmujcej kilka etapów. Zdajcy moe przedstawi bardzo jasny opis procedury, ale pomin jeden etap.
W takim przypadku egzaminator moe nie rozpozna, e pominicie jednego etapu jest bdem
operacyjnym i ukara za ten bd zdajcego. W odpowiedzi na to samo polecenie inny zdajcy moe
6-12
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 471 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 6
poprawnie zidentyfikowa wszystkie etapy procesu (uzyskujc poprawno techniczn), ale, zgodnie ze
Skal Ocen ICAO, z kopotami w wymowie i pynnoci. W takim przypadku, w zwizku z posiadan przez
zdajcego wiedz techniczn egzaminator moe, nawet niewiadomie, przyzna zdajcemu wyszy poziom
znajomoci jzyka ni stan faktyczny.
— Dlaczego to jest wane. Jeeli granica pomidzy poziomem znajomoci jzyka, a wiedz techniczn nie
jest wyrana dla zdajcego i egzaminatora jzyka lotniczego, bardzo atwo jest pomyli jedno z drugim.
Taka pomyka moe prowadzi do nieuczciwego ukarania zdajcych za bdy techniczne lub nagradzania
innych, równie nieuczciwie, za ich doskonao techniczn. Kolejnym ewentualnym problemem, który
moe wystpi podczas testu jzykowego w sytuacji umieszczenia w nim bardzo technicznie specyficznych
elementów, to konieczno posiadania wiedzy technicznej wykraczajcej poza posiadan przez zdajcego;
np. odpowiedzi na pytania dotyczce procedur kontroli na ziemi mog nie by znane przez kontrolera po
trasie. W rezultacie, zdajcy moe mie kopoty z prawidow reakcj spowodowan brakiem wiedzy
technicznej, a nie brakiem znajomoci jzyka.
— Informacja dodatkowa. W oparciu o powysze informacje, pytanie takie jak “Jaka jest minimalna
separacja dla statku powietrznego wektorowanego na podejcie wg ILS?” lub “Opisz róne tryby lotu
systemu sterowania A320” s nieodpowiednie.
6.3.2.11
Ostateczny wynik kadego kandydata nie powinien stanowi redniej lub zbitki ocen wszystkich szeciu
umiejtnoci jzykowych ICAO, ale by najnisz uzyskan ocen sporód wszystkich szeciu.
— Co to znaczy. Kady zdajcy powinien uzyska ocen, zgodn ze Skal Ocen, za wymow, struktur,
pynno wypowiedzi, rozumienie i interakcj. W przypadku, gdy zdajcy uzyskuje inne oceny w rónych
obszarach umiejtnoci – np. 3 za wymow, 4 za sownictwo i struktur oraz 5 za pynno wypowiedzi
i interakcj – caociowy wynik zdajcego powinien by najniszym ze wszystkich uzyskanych; w tym
przypadku 3.
— Dlaczego to jest wane. Przestrzeganie takiej praktyki jest szalenie istotne (krytyczne), gdy opisy
operacyjnego poziomu 4 zostay opracowane jako minimalny, najbezpieczniejszy poziom umiejtnoci
niezbdny w lotniczej cznoci radiowej. Ocena nisza ni 4 w dowolnym obszarze wskazuje na
niewystarczajcy poziom umiejtnoci. Np. pilot z operacyjnym poziomem 4 we wszystkich obszarach
z wyjtkiem wymowy moe nie zosta zrozumiany przez kontrolera ruchu lotniczego, z którym musi si
porozumie. Podsumowujc, aby uzyska caociowy wynik na poziomie 4 kada osoba musi
zademonstrowa posiadanie wszystkich umiejtnoci na poziomie 4 wg Skali Ocen ICAO.
6.3.3 Wano i wiarygodno testu
6.3.3.1 Dowód potwierdzajcy wano i wiarygodno jest dostpny w prostym, atwo zrozumiaym jzyku dla
wszystkich decydentów.
— Co to znaczy. Przy sprawdzaniu znajomoci jzyka uczciwo okrelana jest pojciem wanoci i wiarygodnoci. Wano odnosi si do stopnia w jakim test mierzy to, co ma by zmierzone. Wiarygodno
odnosi si do stopnia w jakim test generuje zbiene i uczciwe wyniki. TSP powinny przedstawi
udokumentowane dowody wanoci i wiarygodnoci swoich metod sprawdzania.
— Dlaczego to jest wane. Testy z jzyka lotniczego s testami wysokiego ryzyka. Z punktu widzenia
bezpieczestwa i integralnoci przemysu, szczególnie operatorów i zdajcych, istotnym jest, aby testy
jzykowe byy uczciwe i dokadne. Systemy, które nie s wsparte udokumentowan wanoci
i wiarygodnoci, mog nie zapewnia uczciwych i dokadnych wyników, lub sprawia takie wraenie.
6-13
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 472 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
— Informacja dodatkowa. Dowody potwierdzajce wano i wiarygodno musz by napisane
w zrozumiaym i potocznym jzyku. Podstawowymi odbiorcami dokumentów potwierdzajcych wano
i wiarygodno testów to cywilne wadze lotnicze lub licencjonujce, a nie eksperci jzykowi. Poniewa
bezpieczestwo cznoci lotniczej mieci si w zainteresowaniu spoeczestwa wskazane jest, aby
organizacje prowadzce egzaminy z jzyka lotniczego udostpniay informacj o wanoci i wiarygodnoci
swoich testów.
6.3.3.2 Opis procesu przygotowywania, zawierajcy ponisz informacj jest dostpny dla wszystkich decydentów:
a) podsumowanie kalendarza prac; i
b) sprawozdanie z kadego etapu prac.
— Co to znaczy. Cay proces musi by udokumentowany przez TSP.
— Dlaczego to jest wane. Przed podjciem decyzji o uyciu testu, naley dokadnie sprawdzi jego jako
oraz, co jest szalenie istotne, dokumentacj procesu przygotowawczego. Kalendarz prac oraz sprawozdanie
dostarczy informacji o charakterze i zakresie analizy wykonanej w trakcie projektowania testu. Jeeli
wyranie wida, e test zaprojektowano w popiechu i bez wymaganego znawstwa, to moe on nie
zapewnia wanych i wiarygodnych wyników, lub sprawia takie wraenie. To samo dotyczy testów
z niekompletn dokumentacj.
6.3.3.3 Ocena spodziewanej informacji o tecie, a majcej wpyw na szkolenie, jest dostpna dla wszystkich
decydentów.
— Co to znaczy. Informacja o tecie zawiera omówienie konsekwencji z niego wynikajcych, a majcych
wpyw na program szkolenia lub zachowanie studentów. TSP musz zademonstrowa, e ich testy
pozytywnie wpywaj na szkolenie i nie bd zachca do koncentrowania si na zapamitywaniu
i przygotowywaniu do testu, zamiast na rozszerzaniu umiejtnoci.
— Dlaczego to jest wane. Celem sprawdzania lotniczego jzyka operacyjnego jest zapewnienie, e zaogi
lotnicze i kontrolerzy ruchu lotniczego maj wystarczajcy poziom znajomoci jzyka dla bezpiecznego
wykonywania operacji. Rozbudowane programy szkole jzykowych s istotnym elementem programu
umoliwiajcego pilotom i kontrolerom ruchu lotniczego uzyskanie operacyjnego poziomu 4 ICAO.
Wysoka jako testów zachca bdzie do prowadzenie szkole o wysokiej jakoci.
— Informacja dodatkowa. Wiadomo, e zdajcy bd chcieli przygotowa si do testu. Zdajcy jzyk
lotniczy mog na pami nauczy si frazeologii, nie s w stanie nauczy si jzyka w stopniu wymaganym
przez ICAO LPR zapamitujc tylko sowa i frazy. Jeeli piloci i kontrolerzy sdz, e wskoukierunkowane sposoby nauki lub wicze praktycznych bd odpowiednie i przygotuj ich do testu, bd
cay swój wysiek kierowa w tym kierunku, by moe kosztem czynnoci, które rzeczywicie mogyby
usprawni ich znajomo jzyka.
W rodowisku lotniczym, mona znale przykad testu z jzyka lotniczego, który skupia si na stosowaniu
frazeologii, z wyczeniem potocznego jzyka lotniczego. W takim przypadku, suchacze bd skupia
swój wysiek na zapamitywaniu standardowej frazeologii ICAO zamiast na faktycznej nauce jzyka, która
usprawni ich poziom znajomoci angielskiego.
Patrz punkt 6.2.4 dla szerszych informacji o skutkach testu.
6-14
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 473 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 6
6.3.4 Ocenianie
6.3.4.1 Niezalenie, czy proces oceny prowadzony jest “na ywo” podczas egzaminu czy przy wykorzystaniu nagrania,
naley go udokumentowa.
— Co to znaczy. W niektórych testach mówienie i suchanie jest oceniane na bieco. W innych, test jest
nagrywany i oceniany póniej. Obie metody oceniania s dopuszczalne, ale niezalenie od stosowanej,
proces oceny musi by wyjaniony w dokumentacji testu.
— Dlaczego to jest wane. Ocenianie jest jednym z najwaniejszych etapów w procesie sprawdzania
poziomu znajomoci jzyka. Naley wyjani, w jaki sposób dokonuje si oceny, aby cay proces by
przejrzysty dla wszystkich uczestników.
— Informacja dodatkowa. Jedn z zalet póniejszego oceniania, po tecie, jest moliwo ponownego
odtworzenia wypowiedzi zdajcego dla dokadniejszej analizy przez egzaminatorów oceniajcych. Drug
zalet jest brak koniecznoci obecnoci egzaminatorów oceniajcych podczas testu; tak naprawd
egzaminatorzy oceniajcy mog przebywa zupenie gdzie indziej, pod warunkiem, e otrzymaj nagrane
audio lub video testu, a swoje oceny przel, np. elektronicznie. Potencjaln zalet oceniania na ywo,
w trakcie testu, to wiksza efektywno.
6.3.4.2 Aby speni wymagania licencjonowania, zdajcy musi zosta oceniony przez minimum dwóch egzaminatorów.
Trzeci, ekspert, moe by konsultowany w przypadku rónicy w wynikach.
— Co to znaczy. Dobra praktyka w ocenianiu poziomu znajomoci jzyka wskazuje na korzystanie z usug
przynajmniej dwóch wyszkolonych i „wzorcowych” egzaminatorów oceniajcych, z których przynajmniej
jeden jest ekspertem jzykowym.
— Dlaczego to jest wane. Korzystanie z usug dwóch egzaminatorów oceniajcych zmniejsza ryzyko
popenienia bdu przez oceniajcego i pozwala na wszechstronn ocen kadego zdajcego.
— Informacja dodatkowa. W idealnie przeprowadzonym tecie z jzyka lotniczego uczestniczy bdzie
dwóch podstawowych egzaminatorów oceniajcych — ekspert jzykowy i ekspert operacyjny — oraz
trzeci egzaminator oceniajcy, który bdzie rozsdza rónice pomidzy opiniami dwóch podstawowych.
Np. moe wystpi sytuacja, w której dwóch podstawowych egzaminatorów oceniajcych uzgodni, e
zdajcy uzyska poziom 4 w piciu z szeciu umiejtnoci; jednak pierwszy egzaminator oceniajcy
przyznaje mu 3 z wymowy (w ten sposób oceniajc cao testu na poziomie 3), a drugi egzaminator
oceniajcy przyznaje mu 4. W takim przypadku trzeci egzaminator oceniajcy podejmuje ostateczn
decyzj, w ten sposób definiujc ostateczny wynik zdajcego. Trzeci egzaminator oceniajcy bdzie
wczony w proces tylko w przypadku, gdy ogólna ocena jest pomiedzy 3 i 4, gdy rónica pomidzy tymi
dwoma poziomami jest wg ICAO najbardziej krytyczna.
6.3.4.3 Wstpne i okresowe szkolenie egzaminatorów oceniajcych powinno by udokumentowane, akta szkolenia
egzaminatorów przechowywane. Naley przeprowadza i dokumentowa okresowe audyty egzaminatorów oceniajcych.
— Co to znaczy. Egzaminatorzy oceniajcy poziom znajomoci jzyka musz by szkoleni i to razem, aby
zapewni zgodne stosowanie tych samych skal ocen. Naley okresowo przeprowadza audyty celem
sprawdzenia utrzymywania staoci oceniania.
— Dlaczego to jest wane. Oceniajc testy ze znajomoci jzyka, zgodne stosowanie procesu oceny jest
elementem krytycznym. W przeciwiestwie do innych form sprawdzania, gdzie jedna odpowied na
pytanie jest poprawna, a inna niepoprawna, ocenianie znajomoci jzyka opiera si na subiektywnej
6-15
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 474 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
ocenie egzaminatora oceniajcego. W takim kontekcie, rzetelno zdobywa si poprzez szkolenia
i dowiadczenie, ale te atwo jest t umiejtno utraci bez regularnego audytowania egzaminatorów
i zespoów oceniajcych.
Wiarygodno wyników testu i caego procesu sprawdzajcego zaley od uzyskanej rzetelnoci w procesie
oceny. Audyty stanowi mechanizm sprawdzania rzetelnoci, a tam gdzie j utracono, wprowadzanie
odpowiednich regulacji.
— Informacja dodatkowa. Stao mierzona jest wiarygodnoci. Wiarygodno skada si z dwóch
elementów:
a) Uczciwoci egzaminatora oceniajcego. Stopie w jakim dany egzaminator oceniajcy jest
konsekwentny w stosowaniu skali umiejtnoci. Inaczej mówic, czy egzaminator oceniajcy stosuje
skal ocen w taki sam sposób w stosunku do wszystkich zdajcych, których ocenia?
b) Rzetelnoci egzaminatora oceniajcego. Poziom zgodnoci oceny, dwóch lub wicej niezalenych
egzaminatorów oceniajcych umiejtnoci zademonstrowanych przez zdajcego. Inaczej mówic, czy
róni egzaminatorzy oceniajcy s zgodni co do wyniku przyznanego zdajcemu?
Proces oceny egzaminatorów oceniajcych powinien by na bieco monitorowany, zarówno
indywidualnie jak i w sposób porównawczy. Dowiadczeni egzaminatorzy oceniajcy powinni
okresowo sprawdza pozostaych egzaminatorów. Dla uniknicia rozbienoci w interpretacji skali
ocen przez róne zespoy, zaleca si prowadzanie równie ocen porównawczych przez czonków
rónych zespoów oceniajcych.
6.3.4.4 Jeeli proces oceny prowadzony jest przy zastosowaniu nowych technologii, wcznie z technologi
rozpoznawania mowy, naley jednoznacznie, w zrozumiaym jzyku i w odniesieniu do wszystkich elementów Skali
Ocen wykaza zgodno takiej oceny z ocen czowieka i udostpni to wszystkim decydentom.
— Co to znaczy. Jeeli organizacja przeprowadzajca testy korzysta z nowych technologii, takich jak
technologia rozpoznawania mowy dla oceny umiejtnoci mówienia i suchania zdajcego, to ta
organizacja jest odpowiedzialna za jednoznaczne i zrozumiae wykazanie, e uprawnienia s wane
i zgodne ze Skal Ocen ICAO.
— Dlaczego to jest wane. Do dzisiaj, najlepsze praktyki w sprawdzaniu umiejtnoci mówienia i suchania
wykorzystyway dowiadczonych i wyszkolonych egzaminatorów oceniajcych, którzy oceniali
umiejtnoci danej osoby na podstawie ustanowionych w skali ocen kryteriów. W kontekcie sprawdzania
znajomoci jzyka, stosowanie technologii rozpoznawania mowy stanowi bardzo now technik. Wano
i wiarygodno takiej metody sprawdzania musi by wyranie i jednoznacznie wykazana.
— Informacja dodatkowa. Dla potrzeb spenienia wymaga ICAO dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
potrzebne bd obszerne programy sprawdzajce. Jeeli technologia uatwi i obniy koszty procesu oceny
przez czowieka, to nowa technologia bdzie przydatna. Taki sposób sprawdzania bdzie szczególnie
odpowiedni dla sprawdzenia wytypowanych, ju gotowych do testu i tych, którzy potrzebuj dodatkowego
szkolenia.
6.3.5 Administrowanie i zabezpieczanie testów
Administrowanie
6.3.5.1 Naley opublikowa przykad kompletnego testu wraz z:
a)
dokumentami dla zdajcego (instrukcja papierowa, ekran itp);
6-16
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 475 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
b)
c)
d)
e)
Poz. 3
Rozdział 6
instrukcjami i poleceniami egzaminatora;
dokumentacj egzaminatora oceniajcego (klucz odpowiedzi, skale ocen, instrukcja);
peen komplet przykadowego nagrania (dla sekcji suchania lub porednich polece); i
przykad interakcji pomidzy zdajcym a egzaminatorem.
— Co to znaczy. Decydenci maj prawo przewiczy kompletny test przed jego przyjciem, stosowaniem,
odebraniem lub kupieniem. Ze wzgldu na wysokie ryzyko testu z jzyka lotniczego, organizacje
przeprowadzajce takie testy maj prawo udostpni kompletny test zainteresowanym.
— Dlaczego to jest wane. Aby móc oceni trzeba mie dostp do kompletnego testu. Informacja o tecie
w postaci jego opisu lub broszurki reklamowej jest niewystarczajca dla stwierdzenia wanoci,
wiarygodnoci, praktycznoci i skutków.
— Informacja dodatkowa. Naley zauway, e zapoznanie si ze struktur i form testu przez nauczycieli
nie jest tym samym co “nauczanie pod test”. Punkt 6.3.3.3 ostrzega przed projektowaniem testów
w sposób, który prowokuje zdajcych do przygotowywania si specjalnie pod test przez uczenie si na
pami frazeologii lub odpowiedzi na pytania. Zapoznanie si z form testu jest dobr praktyk zarówno ze
strony nauczycieli, jak i zdajcych; unika zaskoczenia lub oniemielenia jego form lub typem wymaganej
interakcji. Np., jeeli interakcja obejmuje element tylko gosowy realizowany przy pomocy telefonu,
dobrze jest, gdy zdajcy o tym wie. Taka wiedza nie dostarcza nic co mona by zapamita podczas
przygotowywania si do testu, ale pozwala zdajcemu czu si bezpiecznie wiedzc, czego moe
spodziewa si w jego trakcie.
6.3.5.2 Proces oceny testu musi by udokumentowany, a dokumentacja powinna zawiera instrukcj co do zakresu
i charakteru dowodów, które musz by zbierane przez egzaminatorów oceniajcych.
— Co to znaczy. Egzaminatorzy oceniajcy musz mie wyran instrukcj co do dowodów, które musz
zebra dla uzasadnienia oceny.
— Dlaczego to jest wane. Jzyk jest zoony, a jedno wypowiedziane stwierdzenie moe by analizowane
na róne sposoby. Egzaminatorzy oceniajcy musz rozumie do jakiego stopnia maj wgbia si
w analiz, aby dokona i uzasadni swoj ocen. Dokumentowanie i dodatkowa ocena zdajcych jest
równie istotna dla póniejszej oceny testu lub przy odpowiedzi na odwoanie lub skarg zdajcego, lub
w przypadku audytowania egzaminatora lub zespou oceniajcego (jak opisano w 6.3.4.3). Z tych te
powodów, sam komplet ocen jest niewystarczajcy, potrzebne s jeszcze dowody i ich uzasadnienie.
W tym kontekcie dowodem byby przykad uytego przez zdajcego jzyka, który wskazuje na mocne lub
sabe strony kandydata; kilka przykadów nieprawidowego uycia czasów moe np. uzasadnia ocen ze
struktury; lub problem z wymow konkretnych dwików moe by dowodem w ocenie za wymow.
6.3.5.3 Instrukcje dla zdajcego, administratora oraz egzaminatorów oceniajcych musz by jednoznacznie
udokumentowane.
— Co to znaczy. Kady uczestnik musi mie dostp do wyranej i jednoznacznej instrukcji opisujcej kad
cz procesu sprawdzania.
6-17
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 476 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
— Dlaczego to jest wane. Wyrane instrukcje udawadniaj, e organizacja prowadzca testy dokadnie
rozwaya wszystkie elementy procesu. Dla efektywnego udziau w procesie uytkownicy, administratorzy
i egzaminatorzy oceniajcy potrzebuj wyranych, atwych do zrozumienia instrukcji. Ponadto, zrozumiae
instrukcje stanowi wan cech zapewniajc, e testy s administrowane w sposób spójny i wiarygodny.
6.3.5.4 Wyposaenie, ludzie i pomieszczenia potrzebne dla przeprowadzenia testu musz by zawarte w instrukcji.
— Co to znaczy. Administrowanie testami moe wymaga rónorodnoci wyposaenia (komputera, tam
video, magnetofonu), wspópracy z rónym personelem pomocniczym (informatyk lub dwikowiec) oraz
pomieszcze, w których mona rozstawi wymagany sprzt i posadzi personel. Dla kadej czci testu
wyrane instrukcje musz by dostpne.
— Dlaczego to jest wane. Dla zademonstrowania, e organizacja prowadzca testy dokadnie rozwaya
wszystkie elementy procesu sprawdzania wymagane s dokadne opisy i instrukcje dla sprztu,
pracowników i uywanych pomieszcze. Uytkownicy, administratorzy i egzaminatorzy oceniajcy
potrzebuj wyranych, atwych do zrozumienia instrukcji, aby ich udzia by efektywny i wiarygodny.
— Informacja dodatkowa. Wymagania opisuj pomieszczenia, w których test ma by przeprowadzony,
meble, wyposaenie dla nagranych polece wykorzystywanych podczas testu, suchawki (jeeli uywane)
i/lub wszelkie inne potrzebne wyposaenie.
6.3.5.5 Pomieszczenie, w którym odbywa sie test musi by wygodne, prywatne i ciche.
— Co to znaczy. Pomieszczenie, w którym odbywa sie test nie moe by niewygodne i gone.
— Dlaczego to jest wane. Sprawdzanie poziomu znajomoci jzyka lotniczego jest wane. Obowizkiem
TSP jest dopilnowanie, aby wynik testu by uczciwy. Ten obowizek obejmuje eliminacj niepotrzebnego
rozpraszania podczas testu.
— Informacja dodatkowa. Przykadem nieodpowiedniego pomieszczenia moe by kuchnia dla personelu,
kafeteria, kawiarnia lub korytarz, gdzie ludzie si spotykaj i rozmawiaj. Taka sceneria moe zakóci
prywatno zdajcego i utrudni przeprowadzenie testu. I podobnie, pokój egzaminacyjny, gdzie jest
potwornie zimno lub gorco moe stworzy sztuczne warunki rozpraszajce kandydata, co moe mie
wpyw na uzyskane przez niego wyniki.
6.3.5.6 Peen opis polityki administrowania testem oraz procedury musz by dostpne dla wszystkich decydentów
i zawiera informacje jak niej:
a)
polityka i procedury dla powtórzenia testu;
b)
procedury informowania o wynikach (kto otrzymuje wyniki testu?);
c)
procedury przechowywani dokumentacji; i
d)
plany dotyczce kontroli jakoci, przeprowadzania testów, zwizanych z cigym rozwojem testów oraz
warunków zakupu.
— Co to znaczy. Polityka i procedury dotyczce wyników, dokumentacji, kontroli jakoci, przyszego
rozwoju i warunków zakupu musz by czytelne i atwo dostpne dla uytkowników i decydentów.
— Dlaczego to jest wane. Jednym z elementów wymagajcych rozwaenia przy przygotowywaniu i/lub
wyborze testu jest odpowiednia infrastruktura umoliwiajca wsparcie i utrzymanie zaoe.
6-18
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 477 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 6
6.3.5.7 Naley opracowa udokumentowany proces odwoawczy, a informacj o nim udostpni zdajcym
i decydentom na pocztku procesu sprawdzajcego.
— Co to znaczy. Proces odwoawczy musi by opracowany dla wszystkich programów sprawdzajcych.
W niektórych przypadkach bdzie trzeba egzamin powtórzy. Zdajcy, którzy uznaj, e ich wyniki s
nieodpowiednie, mog prosi o dodatkow ocen swojego testu lub dosta okazj do jego powtórzenia.
— Dlaczego to jest wane. Nawet, jeeli proces sprawdzania przestrzega zasad najlepszych praktyk, mog
wystpi bdy. Nie naley oczekiwa, e kade odwoanie skoczy si przeliczeniem wyników lub
powtórzeniem testu, ale procedury odwoawcze musz by wyranie udokumentowane, aby, gdy zajdzie
taka potrzeba, ich stosowanie byo uczciwe.
— Informacja dodatkowa. Proces odwoawczy powinien omawia takie zagadnienia, ale nie by
ograniczonym do:
a)
sytuacji wyjtkowych, majcych wpyw na wynik zdajcego. Zdajcy, który twierdzi, e mia zy
dzie lub by zdenerowowany nie ma prawa do odwoania, gdy w takich warunkach/sytuacji bdzie
musia si porozumiewa. Ale zdajcy, który cierpi z powodu tragedii rodzinnej, która miaa miejsce
przed terminem testu, lub który jest chory w danym dniu powinien przynajmniej by rozpatrywany
pod ktem odwoania;
b)
dziaania, jakie zdajcy musi podj dla wszczcia procesu odwoawczego oraz czego moe
oczekiwa w jego trakcie;
c)
czas, w którym pracodawca lub wadza licencjonujca zobowizuje si rozpatrzy odwoanie (np. 30
lub 60 dni) — w formie ponownej oceny testu, powtórzenia testu lub odrzucenia odwoania.
Zabezpieczenie testu
6.3.5.8 Naley udokumentowa peen opis zabezpiecze koniecznych dla zapewnienia rzetelnoci procesu
sprawdzajcego i udostpni go decydentom.
— Co to znaczy. Zabezpieczenie testu odnosi si do umiejtnoci zabezpieczenia rzetelnoci procesu
sprawdzajcego przez organizacje sprawdzajc. Organizacje sprawdzajce musz dopilnowa, aby przed
dniem testu, postronne osoby nie miay dostpu do szczegóowej zawartoci testu lub pyta. Ponadto TSP
musz zapewni poufno wyników.
— Dlaczego to jest wane. Ciga wiarygodno, wano i poufno systemu sprawdzania umiejtnoci
jzykowych bdzie w duym stopniu zaleaa od stosowanych rodków zabezpieczajcych.
— Informacja dodatkowa. Organizacje prowadzce testy musz chroni baz danych, zawierajc elementy
testu oraz zabezpieczy system przechowywania wyników i materiaów zwizanych. Organizacje te
powinny ustanowi, utrzymywa i da od osób przygotowujcych testy, administratorów, egzaminatorów
oceniajcych, informatyków i kadego innego zaangaowanego w jakikolwiek sposób w proces
sprawdzajcy, zobowizania o poufnoci i rzetelnoci.
Inne niezbdne narzdzia zabezpieczajce podczas administrowania powinny zapobiega:
a)
b)
porozumiewaniu si pomidzy zdajcymi;
porozumiewaniu si pomidzy zdajcymi a inni osobami przebywajcymi w dowolnym miejscu (np. przy
uyciu telefonów komórkowych);
6-19
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 478 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
c) naladowanie innych; i
d) korzystania z faszywych dokumentów tosamoci.
I na koniec, zabezpieczenia powinny zapewnia autentyczno wyników, wcznie z baz danych i certyfikatami.
6.3.5.9 W przypadku porednich polece (wczeniej napisanych lub nagranych), naley zapewni wystarczajc ilo
wersji, pod ktem iloci i rónorodnoci dla liczby osób przystpujcej do testu.
— Co to znaczy. Testy z wczeniej nagranymi lub napisanymi poleceniami musz mie róne wersje.
Decydenci musz wiedzie, e liczba wersji sprawdzianów jest wystarczajca, gwarantujca
zabezpieczenie szczególnych potrzeb egzaminacyjnych.
— Dlaczego to jest wane. Gdy dane elementy testu zostay ju raz uyte, moe pojawi si okazja
przekazania lub podzielenia si wiedz o poleceniach z innymi zdajcymi; to podway bezpieczestwo
i wano testu.
— Informacja dodatkowa. Przypisanie liczby wersji lub polece do jakiejkolwiek szczególnej sytuacji
wystpujcej w tecie nie jest praktyczne. Ustalenie co jest odpowiednie dla kadej sytuacji jest
uzalenione od szczególnych uwarunkowa. Przykady zmiennych, które maj na to wpyw:
a)
liczba zdajcych;
b)
geograficzna i organizacyjna blisko zdajcych. Im bliej do siebie tym wiksze prawdopodobiestwo, e podziel si ze sob wiedz o testach. Jeeli zdajcy wymieniaj si informacjami
o testach, pojawia si sposobno przygotowania odpowiedzi na polecenia. Jest to przykad
negatywnego wpywu testu, jak opisano w pkt 6.2.4.3; i
c)
nieodczna zmienno projektu testu. Test, w poleceniach, zawiera bardzo niewiele zmiennych
(inaczej mówic, wszyskim zdajcym zadawane s te same pytania lub bardzo podobne), co powoduje
konieczno czstych zmian/tworzenia nowych wersji w przeciwiestwie do testu, gdzie interlokutor
moe, dla niektórych elementów, zada zdajcemu róne pytania.
Powszechn praktyk wród prowadzcych testy jest jednorazowe uycie danej wersji testu. W innych
przypadkach prowadzcy testy przygotowuj kilka wersji, a nastpnie korzystaj z nich na zasadzie
losowej. Zdajcy wiedz z jakimi pytaniami i poleceniami mog si spotka podczas testu, ale nie s
w stanie przewidzie faktycznych pyta i polece, które dostan podczas konkretnego testu.
Jednym z zabezpiecze, które mona zastosowa, to wczenie przynajmniej jednego, cakowicie nowego
pytania lub polecenia w kadej wersji. Wysokie wyniki wród zdajcych za wszystkie lub prawie wszystkie
polecenia i pytania, ale nie zaliczenie nowego polecenia moe wskazywa na przerwanie zabezpiecze.
6.3.5.10
Pytania i polecenia musz by zachowane w tajemnicy, nie wolno ich publikowa i udostpnia zdajcym
przed testem.
— Co to znaczy. Zdajcy nie mog mie dostpu do pyta lub polece przed przystpieniem do testu.
— Dlaczego to jest wane. Wadze lotnicze i organizacje, które udostpniaj elementy testów negatywnie
oddziaywuj na proces sprawdzajcy. Wczeniejsza znajomo zawartoci konkretnego testu przez
zdajcych nie pozwala im na „rozpoznanie i rozwizanie nieporozumienia” oraz na „pozytywne i spokojne
podejcie do wyzwania lingwistycznego przedstawionego w skomplikowanym lub
6-20
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 479 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 6
niespodziewanym cigu zdarze”, zgodnie z wymaganiami ICAO dotyczcymi poziomu znajomoci
jzyka. Takie podejcie pozwoli zdajcym na uczenie si na pami caych fragmentów i odpowiedzi.
— Informacja dodatkowa. Jak podano w pkt 6.3.5.1, jeden, przykadowy test naley przedstawi
decydentom, aby zapoznali sie z form i ogólnymi, odnonymi procedurami. Nie naley w aden sposób
udostpnia konkretnych pyta i polece.
6.3.5.11
test.
Decydenci musz mie dostp do udokumentowanej polityki dotyczcej wszystkich aspektów chronicych
— Co to znaczy. TSP musz, w ogólnie dostpnych dokumentach, wyranie opisa w jaki sposób ustanawiaj
i utrzymuj wszystkie aspekty bezpieczestwa.
— Dlaczego to jest wane. Proces sprawdzajcy z niewystarczajcymi lub nieznanymi zabezpieczeniami nie
bdzie uznany jako generujcy wane wyniki lub gwarantujcy poufno zdajcego.
— Informacja dodatkowa. Wszystkie materiay zwizane z testami, wcznie z dokumentami papierowymi
i wersjami elektronicznymi, musz zawsze by przechowywane w sposób bezpieczny przez wszystkich
zaangaowanych w proces administracyjny. Kierownictwo musi wykonywa okresowe przegldy,
w postaci faktycznych inspekcji, dla zweryfikowania czy procedury zabezpieczajce s przestrzegane,
wcznie z przechowywaniem wszystkie dokumentów zwizanych z testami.
6.3.6 Przechowywanie dokumentów
6.3.6.1 Wszystkie testy z umiejtnoci mówienia, obejmujce interakcj pomidzy zdajcym a interlokutorem, musz
by nagrane w postaci audio lub video.
— Co to znaczy. W zwizku z wysokim ryzykiem testów ze znajomoci jzyka lotniczego konieczne jest, aby
organizacje sprawdzajce przechowyway nagrania wideo lub audio wszystkich testów ustnych.
— Dlaczego to jest wane. Nagrania testów stanowi zabezpieczenie w przypadku oskarenia o subiektywn
ocen lub nieuczciwo. Nagrania pozwalaj na:
a) ponowne, w przypadku wtpliwoci lub odwoania, obejrzenie lub ocen przez innego egzaminatora
oceniajcego; i
b) potwierdzenie oceny w przypadku odwoania zoonego przez zdajcych lub ich pracodawców.
6.3.6.2 Arkusze ocen i dokumenty uzupeniajce musz by zarchiwizowane i przechowywane przez wczeniej
okrelony czas, wystarczajcy, aby upewni si, e nie ma ju moliwoci odwoania si od decyzji.
— Co to znaczy. Niezalenie od przechowywania faktycznego nagrania kadego testu ustnego dla kadego
zdajcego, wszystkie arkusze ocen i dokumentacja uzupeniajca, wcznie z danymi elektronicznymi,
musz by przechowywane przez wczeniej okrelony okres.
— Dlaczego to jest wane. Nagrania s bardzo wane w przypadku odwoa, wewntrznych analiz
zwizanych z audytowaniem, dla ustalenia indywidualnego programu szkolenia i dla ustalenia terminów
okresowych testów.
— nformacja dodatkowa. Jako minimum, nagrania powinny by przechowywane przez okres wanoci
wpisu ze znajomoci jzyka do licencji. Zacznik 1, rozdzia 1, 1.2.9.7, zaleca, e maksymalny czas
wanoci nie powinien przekracza trzech lat dla ocenionych na poziomie 4 i szeciu dla ocenionych na
poziomie 5.
6-21
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 480 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
6.3.6.3 Proces przechowywania nagra powinien by udokumentowany i odpowiedni dla sprawdzanych kompetencji.
— Co to znaczy. Organizacje zajmujce si sprawdzaniem musz udokumentowa sposób uchwycenia
umiejtnoci zdajcego i bezpiecznie te dokumenty przechowywa.
— Dlaczego to jest wane. Decydenci musz wiedzie czy procedury przechowywania nagra s
odpowiednie.
— Informacja dodatkowa. Wynik oceny jzyka operacyjnego powinien zawiera pisemne uwagi dotyczce
umiejtnoci jzykowych w kadym obszarze umiejtnoci wg Skali ocen ICAO, jak równie wynik testu
w formie zademonstrowanego poziomu umiejtnoci. W przypadku wtpliwoci, dokumentacja powinna
zawiera rekomendacj dokonania oceny przez specjalist jzykowego lub inny zespó egzaminatorów
oceniajcych.
6.3.6.4 Proces informowania o wyniku musi by udokumentowany, a oceny przechowywane przez okres wanoci
licencji.
— Co to znaczy. Sposób oceniania i komu oceny s przekazywane musi by wyranie udokumentowany.
Proces ogaszania wyników, po zamkniciu etapu oceny i dokumentowania, musi by zrozumiay dla
decydentów.
— Dlaczego to jest wane. Taka praktyka jest bardzo wana, aby dopilnowa, e wyniki otrzymuj te osoby
w organizacji, które powinny je zna oraz dla zachowania prywatnoci zdajcych i bezpieczestwa
informacji.
6.3.6.5 Wyniki testów musz by utrzymane w poufnoci i udostpnione tylko zdajcym, ich sponsorom lub
pracodawcom oraz cywilnym wadzom lotniczym, chyba e zdajcy dostarcz pisemn zgod na ich udostpnienie innej
osobie lub organizacji.
— Co to znaczy. Wadza licencjonujca musi dopilnowa ustanowienia polityki dotyczcej udostpniania
wyników. TSP musi mie udokumentowane procedury dotyczce przechowywania dokumentacji
zwizanej z wynikami oraz zachowania ich poufnoci.
— Dlaczego to jest wane. Wysokie ryzyko jakie wystpuje przy sprawdzaniu jzyka lotniczego zostao
opisane w 6.2.2. Polityka poufnoci, zwizana z wynikami testu jest podstawowym rodkiem stosowanym
przez wadz licencjonujc dla mierzenia skutków tych testów na karier czonka zaogi lotniczej lub
kontrolera oraz bezpieczestwo pasaerów. TSP musi przedstawi udokumentowane dowody na
zarzdzanie poufnoci wyników na kadym etapie procesu sprawdzania, wcznie z procedur
przekazywania wyników wadzy licencjonujcej.
6.3.7 Informacja organizacyjna i infrastruktura
6.3.7.1 TSP jzyka lotniczego powinien dostarczy czyteln informacj o swojej organizacji i powizaniach z innymi.
6.3.7.2 Wszelka wspópraca lub powizania z innymi organizacjami musi by przejrzysta i udokumentowana.
— Co to znaczy. Przy opracowywaniu i administrowaniu testami z jzyka lotniczego TSP moe uzgodni
wspóprac z innymi organizacjami w celu wzmocnienia ich wiarygodnoci w rodowisku lotniczym. TSP
musi dostarczy dokumentacj zwizan ze wspóprac lub dotyczc wszelkich powiza z innymi
organizacjami.
— Dlaczego to jest wane. W kadym rodowisku wysokiego ryzyka, w którym prowadzone s egzaminy,
wspópraca pomidzy TSP a innymi organizacjami moe narazi na szwank rzetelno procesu
sprawdzajcego. Np. wadza lotnicza moe odrzuci TSP, za nieprzestrzeganie dobrych praktyk w zakresie
prowadzenia testów; w konsekwencji dostawca moe zmieni swoj nazw lub utworzy now organizacj,
przepakowujc swoje testy i sprzedajc wadzy lotniczej ten sam system sprawdzajcy (który i tak nadal
nie jest zgodny z zasadami dobrych praktyk), korzystajc ze zwodniczych praktyk rynkowych.
6-22
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 481 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 6
Aby unikn tego typu oszustwa, naley od dostawcy da udokumentowania wszystkich innych nazw,
pod którymi prowadzi swoj dziaalno lub prowadzi w przeszoci. W kadym razie, wadza lotnicza
powinna sprawdzi wszystkich TSP, których usugi s rozwaane, dla ustalenia ich legalnoci.
Inne zagadnienie dotyczy zgaszanych przez TSP deklaracji o ich wspópracy z wiodcymi podmiotami
przemysowymi. TSP moe np. deklarowa, e “Nasz test zosta zatwierdzony przez FAA” lub jest
“Zalecany przez NASA.” W takim przypadku naley da od dostawcy przedstawienia dokumentów,
które wyjaniaj i potwierdzaj deklaracj, a decydenci powinny skontaktowa si z odnon organizacj
dla zweryfikowania deklaracji.
— Informacja dodatkowa. Ocena poziomu znajomoci jzyka dla dokonania wpisu do licencji jest
obowizkiem Pastw Umawiajcych si. ICAO nie akredytuje, certyfikuje ani zatwierdza TSP.
6.3.7.3 Jeeli TSP prowadzi równie szkolenia, obie dziaalnoci musz by wyranie rozdzielone.
— Co to znaczy. Organizacja, która wiadczy usugi szkoleniowe i prowadzi testy musi udokumentowa, e
obie prowadzone dziaalnoci s wyranie rozdzielone.
— Dlaczego to jest wane. Zazwyczaj, w sytuacjach, gdy prowadzone s testy wysokiego ryzyka, szkolenie
i sprawdzanie musi by wyranie rozdzielone, aby unika konfliktu interesów. Poniej dwa przykady
konfliktu interesów. Organizacja, która prowadzi zarówno usugi szkoleniowe, jak i sprawdzajce moe
przyznawa wysze oceny studentom uczestniczcym w prowadzonych przez ni zajciach, gdy
sabsze/nisze wyniki mogyby le wiadczy o prowadzonym szkoleniu. I odwrotnie, organizacja mogaby
przyznawa nisze oceny zdajcym, gdyby ich dodatkowe szkolenie generowao zwikszone dochody
w obszarze szkoleniowym. Kolejnym problemem dotyczcym organizacji wiadczcych zarówno usugi
szkoleniowe, jak i sprawdzajce to moliwo wystpowania instruktorów w roli interlokutora lub
egzaminatora oceniajcego. Nie jest dopuszczalne, aby instruktorzy sprawdzali swoich wasnych
studentów. Oczywistym jest, e instruktorzy odczuwaj wieksz sympati do niektórych studentów. Takie
zachowanie moe negatywnie wpywa na wymagan u interlokutorów i egzaminatorów oceniajcych
obiektywno w procesie sprawdzania.
6.3.7.4 TSP musi zatrudni dostateczn liczb wykwalifikowanych interlokutorów i egzaminatorów oceniajcych dla
prawidowego zarzdzania testami.
— Co to znaczy. Poza opracowaniem testów i ich nowych wersji, wane jest aby organizacja wiadczca
usugi sprawdzajce zatrudniaa wystarczajc liczb pracowników do administrowania i oceniania.
— Dlaczego to jest wane. Egzaminatorzy oceniajcy i interlokutorzy administrujcy lub oceniajcy
umiejtnoci wypowiadania si s zazwyczaj sprawni tylko przez pi do szeciu godzin dziennie. Po tym
czasie zmczenie egzaminatora moe mie wpyw na jego skuteczno, a rozmowa i ocena moe by mniej
wiarygodna. Organizacje sprawdzajce musz przedstawi dowody na to, e posiadaj wystarczajc liczb
wyszkolonych i wykwalifikowanych pracowników do prowadzenia danej liczby testów.
6.3.7.5 Naley przedstawi dokumentacj dotyczc prowadzenia testu wraz z opisem jego dalszego, cigego rozwoju.
6-23
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 482 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
— Co to znaczy. Organizacja sprawdzajca musi mie plan dla opracowania pierwszego testu, ale równie
musi planowa i finansowa jego dalszy rozwój.
— Dlaczego to jest wane. Skuteczny test, bez odpowiedniego, cigego rozwijania, nie zachowa dugo
swojej skutecznoci. W krótkim czasie zdajcy bd w stanie przewidzie element testu i naucz si
odpowiedzi na pami.
— Informacja dodatkowa. Nowe wersje testu musz by stale opracowywane. Cigy proces rozwoju musi
uwzgldni stworzenie i utrzymanie bazy danych zawierajcej wszystkie pytania, które pojawiy sie
w kadej wersji. Taka praktyka pozwoli na uniknicie przypadku, gdy element testu lub caa wersja jest
przypadkowo wprowadzona do kolejnej nowo opracowanej wersji. Taka praktyka równie pozwoli
zespoom sprawdzajcym na dokonanie analizy i stwierdzenie, które elementy byy najskuteczniejsze
w wydobywaniu odpowiednich odpowiedzi od zdajcych, oraz tych sabszych, wymagajcych poprawy.
6.3.8 Kwalifikacje zespou sprawdzajcego
6.3.8.1 Wytyczne dotyczce wymaganych kwalifikacji dla osób przygotowujcych testy, dla zespoów projektujcych
i administrujcych, jak równie organizacji chccych zakontraktowa TSP znajduj si poniej. W ramach zespou
sprawdzajcego, ta sama osoba moe by specjalist w rónych obszarach i odgrywa róne role. Zespó sprawdzajcy
powinien skada si z projektantów testu, osób przygotowujcych, interlokutorów i egzaminatorów oceniajcych.
Zapoznanie si z dokumentami ICAO
6.3.8.2 Wszyscy czonkowie zespou sprawdzajcego musz zna nastpujce publikacje ICAO:
a)
odpowiednie Normy i Zalecane Metody Postpowania Zacznika 1;
b)
caociowe opisy (App. 1 do Zacznika 1) i Skali Ocen ICAO (Dodatek A do Zacznika 1);
c)
Dok. 9835; i
d)
Nagrane przykady mowy ocenione przez ICAO.
Zespó przygotowujcy i projektujcy test
6.3.8.3 Zespó przygotowujcy i projektujcy test musi skada si z osób posiadajcych dowiadczenie operacyjne
w przygotowywaniu testów jzykowych i lingwistycznych, jak opisano poniej:
a) Dowiadczenie operacyjne:
1) dowiadczenie w cznoci radiowej jako czonek zaogi lotniczej, kontroler ruchu lotniczego lub
operator stacji naziemnej;
2) dowiadczenie w operacjach i procedurach lotniczych oraz praktyczna wiedza o aktualnych
praktykach.
b)
Dowiadczenie w przygotowywaniu testów jzykowych:
1) specjalizacj w przygotowywaniu testów jzykowych poprzez szkolenie, nauk lub dowiadczenie
zawodowe;
6-24
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 483 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
2)
c)
Poz. 3
Rozdział 6
wiedz praktyczn o zasadach najlepszych praktyk w przygotowywaniu testów jzykowych.
Dowiadczenie lingwistyczne:
1) praktyczn wiedz o zasadach lingwistyki teoretycznej i stosowanej;
2) praktyczn wiedz o zasadach nauczania jzyka;
3) dowiadczenie w nauczaniu jzyka.
— Dlaczego to jest wane. Zespó przygotowujcy i projektujcy test, posiadajcy wszystkie wyej
wymienione specjalnoci, oferuje najlepsze podstawy dla skutecznego przygotowania projektu testu.
Zespó administrujcy test (Administratorzy i interlokutorzy)
6.3.8.4 Administratorzy testu (osoby, które nadzoruj i prowadz testy) oraz interlokutorzy musz posiada praktyczne
dowiadczenie w administrowaniu testami, zgodnie z wytycznymi opublikowanymi przez organizacj.
6.3.8.5 Interlokutorzy musz wykazywa si znajomoci sprawdzanego jzyka, przynajmniej na rozszerzonym
poziomie 5 ICAO lub umiejtnociami na eksperckim poziomie 6 ICAO, jeeli taki poziom ma by oceniany.
6.3.8.6 Interlokutorzy musz ukoczy, z wynikiem pozytywnym, wstpne szkolenie dla interlokutora.
6.3.8.7 Interlokutorzy, przynajmniej raz w roku, musz ukoczy, z wynikiem pozytywnym, okresowe szkolenie dla
interlokutora.
6.3.8.8 Interlokutorzy musz posiada odpowiednie lotnicze dowiadczenie operacyjne lub dowiadczenie w sprawdzaniu
znajomoci jzyka, lub oba.
Zespó egzaminatorów oceniajcych
6.3.8.9 W 6.3.4.2 zaleca si, aby przynajmniej dwóch egzaminatorów oceniajcych sprawdzao testy jzykowe: jeden
z dowiadczeniem operacyjnym, drugi z jzykowym.
a)
Dowiadczenie operacyjne. Udzia specjalistów operacyjnych w procesie oceniania, takich jak piloci,
kontrolerzy i instruktorzy praktyczni lub egzaminatorzy, wzmocni rzetelno procesu.
Egzaminatorzy oceniajcy z dowiadczeniem operacyjnym mog równie suy wsparciem dokonujc
przemylanych osdów, z operacyjnego punktu widzenia w odniesieniu do takich aspektów jak stosowanie
jzyka mówionego w sposób zwizy (dokadno i zwizo) i czytelno akcentów i dialektów
akceptowalnych przez rodowisko lotnicze.
b)
Dowiadczenie jzykowe. Sprawdzanie jzyka dla potrzeb licencjonowania bdzie miao wpyw na kariery
zawodowe zdajcych oraz na reputacj operatorów i usugodawców, a w konsekwencji na bezpieczestwo
pasaerów i zaóg latajcych. Tak wic egzaminatorzy oceniajcy musz umie, nie tylko prawidowo
zinterpretowa opisy Skali Ocen, ale równie dokadnie zidentyfikowa mocne i sabe strony zdajcego.
Tylko wykwalifikowani specjalici jzykowi, pracujcy jako egzaminatorzy oceniajcy, mog
zidentyfikowa i opisa mocne i sabe strony zdajcego.
Prawd jest, e laicy lub niedowiadczeni egzaminatorzy (osoby bez wyszego wyksztacenia lub kwalifikacji
w nauczaniu lub sprawdzaniu) mog dokona nieformalnych osdów o umiejtnociach jzykowych, szczególnie
w znaczeniu zda/nie zda. Jednak zdajcy, którzy nie zalicz testu wysokiego ryzyka, bd da i maj prawo uzyska
dokadn informacj o swoich umiejtnociach i z jakiego powodu nie uzyskali wymaganego poziomu (w tym przypadku
poziomu 4) oraz, na których obszarach powinni skupi swoje wysiki, aby poprawi posiadane umiejtnoci. I jak
wczeniej, szczegóowe uzasadnienie dla przyznania oceny pozytywnej (w tym przypadku caociowo wyniku na
poziomie 4, 5 lub 6) równie bdzie wymagao udokumentowania i archiwizacji.
6-25
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 484 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 6
6.3.8.10
Egzaminatorzy oceniajcy musz wykazywa si znajomoci sprawdzanego jzyka, przynajmniej na
rozszerzonym poziomie 5 ICAO lub umiejtnociami na eksperckim poziomie 6 ICAO, jeeli taki poziom ma by
oceniany.
— Co to znaczy. W celu dokonania uczciwej i skutecznej oceny zdajcych, egzaminatorzy oceniajcy musz
demonstrowa najwyszy poziom umiejtnoci jakie zdajcy mog uzyska w trakcie oceniania.
— Dlaczego to jest wane. Dla zapewnienia bezpieczestwa, piloci i kontrolerzy ruchu lotniczego oczekuj,
e egzaminatorzy i inspektorzy oceniajcy ich w trakcie szkolenia operacyjnego, a póniej okresowo, sami
speni ostre wymagania. Ze wzgldu na wysokie ryzyko, taka sama praktyka powinna by stosowana przy
ocenie umiejtnoci jzykowych. Ponadto zdajcy, jeeli bd mieli wtpliwoci co do wiarygodnoci
i kwalifikacji egzaminatora oceniajcego, mog kwestionowa wano i wiarygodno testu jak i caego
procesu.
6.3.8.11
Egzaminatorzy oceniajcy musz zna angielski jzyk lotniczy oraz wszelkie sownictwo i struktury, które
mog zosta wydobyte przez polecenia lub interakcj.
— Co to znaczy. W celu dokonania uczciwej i skutecznej oceny umiejtnoci zdajcych, egzaminatorzy
oceniajcy musz zna angielski jzyk lotniczy oraz wszelkie sownictwo i struktury, które zdajcy mog
uy w trakcie testu.
— Dlaczego to jest wane. czno pomidzy pilotami i kontrolerami jest wysoko spejalistyczna; obejmuje
terminy specyficzne dla lotnictwa (ustalone podejcie, trzymaj pozycj itp.) jak i codzienne sownictwo
i struktury, które maj jednoznaczne i wyrane znaczenie dla pilotów i kontrolerów (np. podejcie, zgoda).
Egzaminator oceniajcy, który nie zna tych poj, moe ich nie rozumie lub mog go rozprasza podczas
rozmowy; i podobnie, egzaminator oceniajcy, który nie rozumie w jaki sposób piloci i kontrolerzy
rozmawiaj ze sob moe mie kopot ze zrozumieniem zda wypowiadanych przez zdajcych. W takich
przypadkach egzaminator oceniajcy nie bdzie umia skutecznie oceni umiejtnoci zdajcych w tym
rodowisku.
— Informacja dodatkowa. Proces szkolenia egzaminatorów oceniajcych uwzgldnia element zapoznajcy
z lotnictwem, aby egzaminatorzy oceniajcy mogli zrozumie te techniczne aspekty jzyka, które s od
nich wymagane i które usysz podczas testu.
6.3.8.12
Egzaminatorzy oceniajcy musz ukoczy, z wynikiem pozytywnym, wstpne szkolenie dla egzaminatora
oceniajcego.
6.3.8.13
Egzaminatorzy, przynajmniej raz w roku, musz ukoczy, z wynikiem pozytywnym, okresowe szkolenie
dla egzaminatora oceniajcego.
— Dlaczego to jest wane. Szkolenie wstpne i okresowe ma na celu ujednolicenie zachowania egzaminatora
oceniajcego i jest niezmiernie istotne dla obiektywnoci. Aby przyjmowa egzaminy ze znajomoci
jzyka, egzaminatorzy oceniajcy powinni, jako standard, przej ok. 40-godzinne szkolenie wstpne,
a nastepnie co roku, 24 do 40-godzinne szkolenia okresowe.
6-26
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 485 —
Poz. 3
Rozdzia 7
NAUKA JZYKA
7.1 WPROWADZENIE
Niniejszy rozdzia zawiera ogólne wytyczne dotyczce szkolenia pilotów i kontrolerów z myl o spenieniu wymaga
ICAO dotyczcych poziomu znajomoci jzyka. Szczegóowe wytyczne mona znale w Okólniku 323,
opublikowanym we wspópracy z International Civil Aviation English Association (ICAEA). Zarówno rozdzia jak
i Okólnik 323 stanowi bd pomoc dla organizacji w zapewnianiu, e oferowane usugi w zakresie nauczania jzyka s
odpowiednie, skuteczne i niedrogie.
Niniejszy materia zainteresuje administratorów cywilnych wadz lotniczych, linie lotnicze i suby ruchu lotniczego
i umoliwi zapoznanie si z oczekiwaniami przemysu lotniczego oraz bdzie pomocny przy podejmowaniu
odpowiednich dziaa dla zapewnienia lub pozyskania usug zwizanych z nauczaniem jzyka.
7.2 OMÓWIENIE
7.2.1
Przed przyjciem przez Rad ICAO w 2003 r. wyszych standardów znajomoci jzyka i zalecanych metod
postpowania, nauczanie pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego jzyka, stanowio wan pozycj do uwzgldnienia
w budecie – jeeli byo to tylko moliwe. Dugo i jako szkole z jzyka lotniczego (gównie angielskiego), jeeli
byy prowadzone, wizaa si gównie z ograniczeniami czasowymi i finansowymi. Nie byo jednak adnego,
docelowego poziomu umiejtnoci, do którego naleao dy. Wprowadzajc wymagania dotyczce poziomu
znajomoci jzyka, ICAO zmienio kontekst nauki jzyka w przemyle lotniczym.
7.2.2
Najpowaniejsza zmiana w sposobie nauczania jzyka lotniczego nastpia po okreleniu wyranych celów
szkoleniowych dotyczcych poziomu znajomoci, opisanych w Skali Ocen ICAO. Konieczno demonstrowania, dla
uzyskania licencji lub uprawnienia do wykonywania operacji midzynarodowych, znajomoci jzyka na operacyjnym
poziomie 4 ICAO zmusi wielu pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego do kontynuowania nauki, a do uzyskania
docelowego poziomu, a nastpnie dla jego utrzymania. Nauka jzyka bdzie teraz napdzana koniecznoci zdobycia
umiejtnoci jzykowych odpowiadajcych operacyjnemu poziomowi 4, a nie ograniczeniami czasowymi lub
finansowymi.
7.2.3
Nauka jzyka nie jest obowizkowym wymaganiem w ICAO SARP, jednak moe by potrzebna uytkownikom
radia dla zademonstrowania pierwszego, a nastpnie okresowego spenienia wymaga ICAO dotyczcych poziomu
znajomoci jzyka. Grupa wymagajca szkolenia najbardziej, skada si bdzie z:
a)
osób posugujcych si jzykiem na poziomie niszym ni operacyjny poziom 4 i dla których jest to jzyk
obcy (ci uytkownicy bd intesywnie szkoleni z myl o usprawnieniu lub podniesieniu swoich
pocztkowych umiejtnoci);
b)
osób posugujcych si jzykiem na operacyjnym poziomie 4 lub wyej i dla których jest to jzyk obcy
(ci uytkownicy bd intesywnie szkoleni z myl o utrzymaniu zdobytego poziomu umiejtnoci); i
c)
osób, dla których jest to drugi jzyk lub jzyk ojczysty (ci uytkownicy bd szkoleni z myl
o poprawieniu lub zagodzenia niezrozumiaych cech wymowy).
7.2.4
Po stronie operatorów statków powietrznych lub sub eglugi powietrznej inicjatywa prowadzenia szkole
jzykowych moe obejmowa kad lub kilka z nastpujcych dziaa:
7-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 486 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 7
a)
zatrudnienie instruktora jzyka do prowadzenia szkolenia na miejscu;
b)
opracowanie materiaów szkoleniowych do wykorzystania podczas szkolenia na miejscu;
c)
nabywanie materiaów szkoleniowych do wykorzystania podczas szkolenia na miejscu;
d)
nabywanie caej paczki szkoleniowej, obejmujcej instruktorów i ich materiay szkoleniowe do
wykorzystania podczas szkolenia na miejscu;
e)
wysyanie studentów do szkó za granic.
7.2.5
Nauka jzyka musi by wyranie oddzielona od projektowania testu. Wszyscy uytkownicy, którzy musz
zademonstrowa spenienie wymaga dotyczcych poziomu znajomoci jzyka przy wykorzystaniu metod
sprawdzajcych opisanych w rozdziale 6, mog spodziewa si krótkiego okresu zapoznawczego z próbn form testu
przed faktycznym przystpieniem do niego. Celem okresu zapoznawczego jest zlikwidowanie negatywnego wpywu,
bdcego skutkiem angaowanie si w nieznane zadania w kontekcie testu na sprawno jzykow.
7.2.6
Jednak zapoznanie si z form testu nie zastpi prawdziwej nauki jzyka. Nauka umiejtnoci musi by
prowadzona niezalenie od formy testu i powinna, tak byoby idealnie, odpowiednio przygotowa studenta do podejcia i
zaliczenia kadego testu z umiejtnoci, który spenia specyfikacje opracowane w oparciu o wymagania ICAO dotyczce
poziomu znajomoci jzyka (patrz rozdzia 6, 6.2.4 w sprawie skutków ubocznych). Nauka powinna, w sposób
systematyczny, uwzgldni wszystkie sze umiejtnoci ze Skali Ocen ICAO. Jej celem równie bdzie wyjcie poza
granice testu i zebranie obszernego dowiadczenia, niezbdnego dla skonsolidowania umiejtnoci jzykowych,
zbudowania zaufania oraz zapewnienia dostatecznych granic bezpieczestwa podczas wykonywania operacji
w warunkach stresujcych.
7.3 POWSZECHNE NIEPOROZUMIENIA DOTYCZCE UCZENIA SI I NAUCZANIA JZYKA
7.3.1
Ludzie maj róne opinie na temat nauki jzyka, gdy kady czowiek, z wyjtkiem powanie upoledzonych,
mówi przynajmniej jednym. Nauka jzyka jest jednak znacznie bardziej zoona ni powszechna umiejtno stosowania
jzyka ojczystego w yciu codziennym. Badania naukowe wykazuj, e dua cz “wiedzy powszechnej” o nauce
jzyka jest niedokadna. Przykadem jest powszechnie znana teoria, e dzieci znacznie atwiej ucz si jzyków obcych
ni doroli. Wyniki bada naukowców nie w peni potwierdzaj t teori; badania wykazuj, e w tych samych
warunkach modociani maj lekk przewag nad dorosymi i dziemi (np. dugo programu i czas spdzony na
zajciach zwizanych z nauk jzyka), ale doroli maj takie strategie nauczania, które umoliwiaj im szybszy postp
w nauce ni dzieciom, z wyjtkiem wymowy— wczesna nauka daje wyjtkowe efekty. Co prawda nie naley twierdzi,
e wiek w ogóle nie ma wpywu na nauk jzyka, ale czynniki inne ni wiek – osobowo, dostp do jzyka, motywacja
— na pewno ju maj duy wpyw.
7.3.2
Innym przykadem jest teoria, e “kady kto mówi w jzyku moe go uczy”. Stosowanie takiej teorii w nauce
jzyka czasami koczy si szukaniem “zotego rodka” przez suchaczy co powoduje, e staj si atwym celem dla
promotorów “nowych metod szybkiej i atwej nauki jzyka”. Przeciwiestwem takiego stwierdzenia jest rzeczywisto:
nauczanie jzyka jest zawodem, który wymaga specjalistycznego szkolenia. Nauczanie jzyka róni si od innych form
nauczania, ze wzgldu na jego unikalny charakter: zoone umiejtnoci, wiedza i wiadomo kulturowa, elementy
fizyczne czce si z procesami psychicznymi i komunikacyjnymi. Nie znaleziono adnego substytutu dla wysiku
i czasu powiconego próbie nauczenia sie nowych jzyków. Tak naprawd, tendencja do stosowania konwencjonalnej
wiedzy do nauki jzyka powoduje, e nieodpowiednio przygotowanym osobom powierza si zadanie przygotowania,
wdroenia lub wyboru programów szkolenia. W konsekwencji nieodpowiednie zajcia klasowe powoduj frustracj
wród studentów i ich nieprawidowe przygotowanie. Nauczyciele jzyka to wykadowcy, którzy s wyszkoleni do
przekazywanie zasad funkcjonowania jzyka, organizowania i prowadzenia interesujcych lekcji oraz dokadnego
oceniania biegoci. W oparciu o posiadan wiedz o tym jak ludzie ucz si obcych jzyków, przygotowuj zajcia
klasowe w taki sposób, aby zachci studentów do ich poznawania.
7-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 487 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 7
7.3.3
Wspóczesne badania lingwistyczne i badania jzyka spowodoway wiksze skupienie na studencie, wprowadziy
zajcia komunikatywne, rozszerzajce umiejtnoci porozumiewania si w jzyku. Nie ignorujc znaczenia wiedzy
gramatycznej, zajcia w klasie koncentruj si na umoliwieniu studentom czynnego udziau w zajciach dla poznania
wszystkich elementów skadajcych si na prawidowe stosowanie jzyka. Czynnoci takie mog uwzgldnia odgrywanie
rónych ról, odgadywanie brakujcych elementów lub czynnoci tak ukierunkowane tematycznie, aby wcign studentów
do dyskusji w danym jzyku. Nauka gramatyki odbywa si przy stosowaniu konkretnych kontekstów.
7.3.4
Administratorzy i odpowiedzialni za szkolenie musz stawi czoa powanemu wyzwaniu: zainwestowa
powane rodki, aby wdroy wymagania lub opracowa program nauki w zakresie jzyka lotniczego. Administracja
lotnicza i specjalici operacyjni mog nie zna najlepszych praktyk w nauczaniu jzyka. Dodatkowo, przemys nauczania
jzyka jest nieuregulowany, z du rónorodnoci w jakoci i skutecznoci programów. Poniewa celem niniejszego
podrcznika jest przedstawienie moliwie jak najwicej przydatnej informacji historycznej, uwaa si za przydatne
umieszczenie wspóczesnych metod nauczania jzyka w kontekcie historycznym (patrz Zacznik E do niniejszego
dokumentu).
7.4 PROGRAM SZKOLENIA: OGÓLNE I SPECYFIKA NAUKI LOTNICZEGO JZYKA ANGIELSKIEGO
7.4.1
Po dokadnym wyborze pracowników do nauki jzyka i zarzdzania programem naley podj decyzj czego
i w jaki sposób uczy. Organizacje, które chc oferowa pracownikom programy nauki jzyków bd mogy opracowa
i realizowa swoje wasne programy lub zakontraktowa tak realizacj na zewntrz, lub realizowa jedn i drug form.
Niezalenie od decyzji, tre programów nauczania, curriculum i metodologia s bardzo wane.
7.4.2
Jzyk dla celów szczególnych (LSP) to podejcie do nauki jzyka, gdzie program koncentruje si na
przedmiotach, zagadnieniach i tematach, które interesuj suchaczy. Nauka LSP oparta jest na zagadnieniach, które
suchacze wykonuj w danym jzyku i skoncentrowana jest na tych cechach jzyka, które s koniecznie do wykonania
konkretnego zadania. Bardzo wsko zorientowane podejcie LSP do nauki jzyka ma na celu uatwienie suchaczowi
uzyskania czciowych kompetencji w posugiwaniu si jzykiem w typowym rodowisku pracy, takim jak nauka,
technologia lub medycyna lub (w wszym ujciu) bankowo, inynieria mechaniczna lub lotnictwo. Jzyk dla celów
lotniczych i zajcia koncentruj si na poznawaniu jzyka potrzebnego do sprawnego funkcjonowania w rónych
sytuacjach lotniczych.
7.4.3
Rozszerzon dyskusj na temat jzyka lotniczego mona znale w rozdziale 2, naley tu podkreli, e zaogi
lotnicze i kontrolerzy ruchu lotniczego musz koniecznie nauczy si frazeologii, ale nauka jzyka lotniczego nie powinna
by ograniczona wycznie do frazeologii. Biega znajomo jzyka jest skomplikowan wspózalenoci pomidzy
wiedz, umiejtnociami i kompetencjami, która wymaga znacznie wicej ni tylko zapamitania elementów sownictwa.
Uczenie si na pami tylko frazeologii ICAO nie jest biegym posugiwaniem si jzykiem i stanowi niebezpieczn
praktyk. Nauka jzyka lotniczego przez zaogi lotniczei kontrolerów ruchu lotniczego nie tylko powinna uwzgldnia
praktyk w stosowaniu frazeologii, ale równie szerzej zaj si jzykiem lotniczym w powizaniach lotniczych.
7.4.4
Osoby z bieg znajomoci ogólnego jzyka (osoby, dla których jest to jz. ojczysty lub bardzo dobrze nim si
posugujcy) wkraczajce w rodowisko lotnicze bardzo atwo ucz si specjalistycznego jzyka i frazeologii potrzebnej
dla skutecznego i bezpiecznego prowadzenia cznoci radiowej. Mona uzna, e ogólne programy i kursy nauki jzyka
s odpowiednim wstpem do nauki jzyka lotniczego na niszym poziomie. Ogólne programy nauki jzyka i zwizane
z tym czynnoci mog odegra bardzo wan rol, bdc jednoczenie odpowiedni form nauki dla zaóg i kontrolerów
ruchu lotniczego. Jest to szalenie wane, gdy na rynku dostpne s gotowe i niedrogie programy do nauki jzyka, jest
dostpno wykadowców, dua ilo tekstów i pomocy multimedialnych.
7.4.5
Jak ju wykazano, nauczanie i nauka “ogólnego” jzyka angielskiego odgrywa swoj rol. Wystpuje jednak
uzasadniona konieczno szkolenia i nauczania jzyka lotniczego na wszystkich poziomach w powizaniu z zagadnieniami
dotyczcymi bezpieczestwa i motywacj studenta.
W kadej podejmowanej inicjatywie, wcznie z postanowieniami i wymogiem biegej znajomoci jzyka w lotnictwie
cywilnym motywujcym czynnikiem jest bezpieczestwo lotnicze, a wic programy nauki jzyka musz uwzgldnia
element speniajcy wymagania w obszarze lotniczej, operacyjnej cznoci radiowej.
7-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 488 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 7
Specjalici od jzyka lotniczego z dowiadczeniem w lingwistyce stosowanej, jak opisano powyej, oraz przez poznanie
lub zdobycie dowiadczenia z zakresu wymaga odnoszcych si do cznoci lotniczej, najskuteczniej speni zaoone
oczekiwania w deniu do uzyskania biegoci jzykowej koniecznej dla zachowania bezpieczestwa.
7.4.6
Zaoeniem wielu programów szkoleniowych jest umoliwienie studentom nauczenia si lub opanowania
materiau danego przedmiotu. W programach nauki jzyka, zaoeniem jest zdobycie umiejtnoci lub kompetencji
w posugiwaniu si jzykiem. Materiaem do opanowania jest sam jzyk. W niektórych obszarach nauka jzyka jest
podobna do programu szkolenia atletycznego, gdzie sukces zaley nie tyle na zapamitaniu czy opanowaniu wiedzy, ale
na poszerzeniu umiejtnoci na podstawie poznawania jzyka. W nauce jzyka, podobnie jak przy rozwoju umiejtnoci
atletycznych, nie ma adnego rodka zastpczego dla czasu i wysiku. Nauka jzyka odbywa si poprzez jego uywanie.
Instrukcje w klasie jedynie wskazuj drog, skupiajc uwag studenta na konkretnym aspekcie jzyka, wyjaniajc
stosowanie i dostarczajc okazji do jego stosowania.
7.4.7
Wielu rónych studentów, z rónych powodów zainteresowao si tradycyjnymi programami nauki jzyka; jedni
chc rozpocz studia, które wymagaj znajomoci jzyka angielskiego, inni chc si nauczy lub rozszerzy posiadan
znajomo jzyka angielskiego dla celów handlowych, a jeszcze inni by moe chc si go nauczy wycznie dla
przyjemnoci. W takich programach treci stanowi wycznie mechanizm, przy uyciu którego studenci uzyskuj dostp
do moliwoci korzystania i wiczenia jzyka. Nauczyciele i osoby przygotowujce programy czsto przygotowywali
zajcia zawierajce ogólne treci majc nadziej, e zainteresuj tym suchaczy o rónych zasobach wiedzy,
zainteresowaniach i motywacji.
7.4.8
Zalet prowadzenia kursów jzykowych dla konkretnego celu to wspólne zainteresowania i motywacja do nauki
jzyka. Fakt, e ludzie zazwyczaj lepiej si ucz, gdy nauka jest zwizana z ich prac zawodow lub yciem osobistym
moe by wykorzystany przez nauczycieli i osoby przygotowujce treci programowe dla cile okrelonych kursów.
Mona wybra treci zwizane z zainteresowaniami studentów i wymaganiami zawodowymi. Nauka jzyka ma miejsce
wówczas, gdy studenci otrzymuj wsko rozumiany wkad. Szeroka rónorodno materiaów oferownych studentom
umoliwia poznanie cech docelowego jzyka. Wane jest, aby, z racji interakcji czowieka, studenci otrzymywali bogat
rónorodno informacji, gdy nie jest moliwym przewidzie kad wypowied, z któr mona si spotka. Te zasady
maj takie samo zastosowanie do nauki jzyka lotniczego, nawet w stosunkowo ograniczonym rodowisku cznoci
radiowej.
7.4.9
Osoby przygotowujce programy szkole jzykowych dla pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego mog
koncentrowa si na zagadnieniach motywujcych i interesujcych wszystkich. Nawet suchaczy na bardzo niskich
poziomach znajmoci jzyka mona zmotywowa korzystajc z materiaów zwizanych z lotnictwem, gdy bd one
interesoway suchaczy i bd uwaane za przydatne w ich pracy. Dla osób bardzo zajtych, szczególnie tych, które ju
posiadaj podstawow biego w jzyku, skuteczniejsze bd lekcje i czynnoci zwizane z nauczaniem, skupiajce si
na jzyku potrzebnym w pracy. Naley jednak zrozumie, e jzyk lotniczy nie jest magiczn paeczk; nauka jzyka
lotniczego nie musi by szybsz metod nauki odpowiedniego jzyka. Jednak, na pewno bardziej zainteresuje studentów,
utrzymujc ich motywacje wysoko.
7.4.10 Informacyjne podejcie do nauczania jzyka obejmuje jego nauk przez zaangaowanie studenta w scenki
rodzajowe, w których trzeba uy jzyka. Jednym ze sposobów przygotowywania programu nauki jzyka informacyjnego,
to koncentrowanie si na jego funkcjach informacyjnych. Specyficzne przedmioty zawodowe maj swój argon,
specjalistyczne sownictwo i uwzgldniaj szczególne elementy gramatyki. Aby pomóc organizacjom przy opracowywaniu odpowiednich programów szkole jzykowych dla pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego, zidentyfikowano
komplet funkcji informacyjnych jzyka, które maj szczególne znaczenie dla cznoci radiowej (patrz rozdzia 2
i Zacznik B do niniejszego dokumentu), wraz z wykazem zdarze, domen i zada proponujcych rutynowe
i nierutynowe tematy, w których piloci i kontrolerzy bd mogli komunikowa si. Cao informacji umoliwia gbszy
wgld w komunikacyjne potrzeby pilotów i kontrolerów.
7-4
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 489 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 7
7.4.11 Podczas gdy funkcje informacyjne jzyka lotniczego, zdarzenia, domeny i zadania wyszczególniaj zadania
komunikacyjne, w które czsto angauj si piloci i kontrolerzy, to wymagania dotyczce znajomoci jzyka, wcznie
z caociowymi opisami i Skal Ocen definiuj poziomy umiejtnoci, na których te funkcje powinny by wykonywane.
7.5 NAUCZANIE JZYKA W OPARCIU O TRE
7.5.1
Wspóczesny postp nauki jzyka komunikacyjnego przesun si w kierunku nauki jzyka w oparciu o tre
(CBLT), podejcie oparte na rozumieniu znaczenia poczenia treci i zainteresowa z lekcjami jzyka, co przywouje
najwczeniejsze dowiadczenia w nauce jzyka przez ludzi. Kanadyjskie Civil Service opracowao takie podejcie, aby
podwyszy poziom znajmoci francuskiego i angielskiego (dwujzycznoci) wród swoich urzdników. Podejcie to
byo nastpnie wykorzystane w wielu programach. CBLT nie jest tak naprawd now metod; raczej sensownym
i logicznym podejciem w opracowywaniu programu nauki jzyka.
7.5.2
Za czsto, tre lekcji jzyka odstaje od zainteresowa studentów lub konkretnych sposobów porozumiewania
si. Zamiast uczy si jzyka dla samego faktu jego nauki, CBLT skupia sie na nauczaniu jzyka równolegle z nauk o
wanej treci/znaczeniu. W CBLT, nauka jzyka odbywa si wówczas, gdy student skupia si na poznaniu zawartej
informacji.
7.5.3
CBLT moe by szczególnie skuteczne dla pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego z nastpujcych powodów:
a)
Wiele organizacji zwizanych z bezpieczestwem lotniczym publikuje i rozprowadza videa i narzdzia
zaprojektowane dla usprawnienia czujnoci pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego w zakresie
bezpieczestwa. Znaczna cz tych materiaów jest nieodpatnie rozprowadzana i ogólnie dostpna.
Wiszo jest publikowana w jzyka angielskim i skierowana do osób angielskojezycznych, których ICAO
nazywa “Ekspertami Poziomu 6”.
b)
Wielu pilotów i kontrolerów z ograniczon znajomoci angielskiego nie jest w stanie, w sposób atwy,
pozyska z tych publikacji informacji dotyczcych bezpieczestwa. Zaadaptowanie takich publikacji do
programów nauczania lotniczego angielskiego umoliwia pilotom i kontrolerom dostp do zawartych
informacji.
c)
Poprawianie wiadomoci dotyczcej bezpieczestwa jest procesem cigym. Piloci i kontrolerzy na caym
wiecie wykazuj due zainteresowanie w podwyszaniu swojej wiadomoci o bezpieczestwie. Tak
naprawd, organizacje angauj powane rodki w stae usprawnianie i zarzdzanie systemami
bezpieczestwa.
d)
Materiay same w sobie s interesujce. Piloci i kontrolerzy, którzy musz uzyska operacyjny poziom 4
ICAO bd potrzebowa ok. 200-400 godzin nauki jzyka lotniczego. Zapewniajc nauk jzyka opart na
treci, skupianie si na bezpieczestwie ma szereg zalet dla pilotów, kontrolerów, ich organizacji
i przemysu lotniczego:
1) Podwaja warto czasu koniecznego na nauk jzyka poprzez czenie lekcji jzykowych z wanymi
treciami dotyczcymi bezpieczestwa.
2) Poprawia wiadomo dotyczc bezpieczestwa.
3) Dostarcza bardzo interesujcych tematów na lekcje jzyka, wzmacniajc motywacj studenta.
4) Motywacja jest kluczowym czynnikiem w skutecznej nauce jzyka. Ludzie zazwyczaj przykadaj
wicej uwagi do zagadnie, które ich samych interesuj.
5) Czas powicony nauce jzyka ma pozytywny wpyw na postp.
7-5
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 490 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 7
7.5.4
Programy nauczania w oparciu o tre dla zaóg latajcych i kontrolerów ruchu lotniczego mona wdroy
poprzez wspóprac pomidzy wykwalifikowanymi specjalistami jzykowymi i specjalistami lotniczymi. Wicej
informacji na temat kwalifikacji w zakresie jzyka lotniczego mona znale w Zaczniku D do niniejszego dokumentu.
Takie klasy mona wspólnie przygotowa, a nawet wspólnie uczy. Specjalici od jzyka mog nadzorowa treci
lotnicze pod ktem lingwistycznym. Odpowiednie zajcia zawarte w programach nauki jzyka w oparciu o tre bd
znane instruktorom zarzdzania zaogami: skupianie si na czynnociach zwizanych z zadaniem, rozwizywanie
problemów, wiczenia w tworzeniu zespoów, odgrywanie ról i symulacji.
7.6 PROWADZENIE KURSÓW SZKOLENIA
7.6.1
Programy nauki jzyka mog by realizowane w rónorodny sposób. Podstawowym zagadnieniem jest wybór
metody szkolenia, aby prawidowo dopasowa metod i typ umiejtnoci, które maj by rozwinite. Czsto, czone
rozwizania dostarczaj najlepsze wyniki.
7.6.2
Tradycyjne kursy prowadzone w klasie, gdzie prowadzcy i studenci s razem w tym samym miejscu,
w okrelonym czasie pozostaje znaczc opcj. W takim przypadku naley zwróci uwag, aby grupa studentów miecia
si w granicach 4-12 suchaczy, jeeli podstawow umiejtnoci, która ma by rozwinita jest mówienie. Forma
bezporedniej nauki jeden na jeden moe by wybrana dla szczególnych potrzeb, takich jak szkolenie zaradcze
w szczególnym obszarze umiejtnoci lub, aby pokona indywidualne problemy w nauce. Krótkookresowe szkolenie
w kraju uywajcym dany jzyk musi by bardzo dokadnie przygotowane oraz poczone z uzyskaniem okrelonych
osigni.
7.6.3
Programy prowadzone przez instruktora mog by rozszerzone poza zajcia w klasie, przy wykorzystaniu
poczenia telefonicznego lub internetowego pomidzy instruktorem a studentem. Rozwizania wsparte komputerem lub
samonauczaniem si zapewniaj wiksz elastyczno, skuteczno i wydajno. Te podejcia szczegóowo omówione s
poniej.
7.6.4
Nauka jzyka przy wykorzystaniu komputera (Computer-assisted language learning (CALL)) stworzya nowe
moliwoci zarówno pod ktem nauczania, jak i sprawdzania. Rola komputerów w nauce jzyka, jak i ich rola w innych
sytuacjach nauczania i szkolenia, jest stosunkowo nowa i na pewno ulegnie rozszerzeniu. Wprowadzenie komputerów do
nauki jzyka ma powane zalety, wcznie z poniszymi:
a)
dostp przez wyszukiwark internetow jest motorem zasilania stron internetowych du iloci
rónorodnego i specjalistycznego sownictwa w formie tekstu lub nagra audio i video;
b)
integracja poprzez pojedynczy interface z wielokrotnymi trybami zastosowania jzyka i praktyk jezykow,
co jest bardzo przydatne przy samodzielnej nauce lub w programach czonych;
c)
dostp przez internet do kursów nauki jzyka specjalistycznego lub ogólnego lub materiaów
pedagogicznych;
d)
przy korzystaniu z internetu, moliwo prowadzenia rónego rodzaju interakcji w docelowym jzyku,
wcznie z czatem, grami i wirtualnymi warunkami ycia w typowym trójwymiarowym wiecie
wirtualnym, zwanym “Drugim yciem”;
e)
dostp do internetu moe by poczony z innym oprogramowaniem do nauki jzyka, pozwalajcym
studentowi na dodatkowe badania napotkanych elementów lingwistycznych (korzystanie ze sowników online, modeli dwikowych wymowy, oprogramowania itp.) lub omawianych zagadnie i tematów;
f)
dostp do nauki na odlego, co pozwala, aby cz kursu bya zrealizowana poza klas i/lub poza
ustalonymi przez program terminami, jednoczenie nadal pozostajc pod nadzorem nauczyciela;
g)
zarzdzanie dokumentacj nauczania poprzez przechowywanie danych statystycznych oraz przekazywanie
informacji o osigniciach i postpach studenta;
7-6
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 491 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
h)
Poz. 3
Rozdział 7
aczkolwiek na tym etapie jeszcze w jakim stopniu ograniczonym, moliwo otrzymywania z komputera
informacji o pewnych aspektach umiejtnoci jzykowych, takich jak wymowa i biego. Ta funkcja
rozwinie si wraz z rowojem przetwarzania naturalnego jzyka i na pewno doprowadzi do wikszego
koszystania z technologii CALL.
7.6.5
Naley jednak pamita, e komputer jest kolejnym narzdziem wspomagajcym nauk, a nie sposobem
nauczania. Komputery maj oczywist warto w takim stopniu, w jakim mog naladowa umiejtno czowieka do
interakcji i porozumiewania si, oraz umoliwia studentom samodzielne wiczenie jzyka. Komputery uatwiaj ywy,
bezporedni kontakt pomidzy nauczycielem a studentem, ale jeszcze nie potrafi naladowa interakcji wymagajcej
umiejtnoci mówienia i suchania, szczególnie w kontekcie cznoci radiowej w jzyku potocznym.
7.6.6
Programy szkolenia powinny zachca i wspiera studentów, aby sami sob sterowali, byli aktywni
i autonomiczni, angaujc si w czynnoci zwizane z nauk, wykraczajce poza program prowadzony przez
nauczyciela. Samopomoc jest wana w procesie nauki jzyka poniewa:
7.6.7
a)
Poniesione koszty procentuj w czasie trwania kariery zawodowej. Biorc pod uwag ich napity
harmonogram, piloci i kontrolerzy w mniejszym stopniu podpieraj si dostpnymi kursami. Jest to
szczególnie dobre uwzgldniajc fakt, e trudno jest si zobowiza do regularnego uczszczania co
tydzie na kurs, w okrelone dni i w okrelonych godzinach.
b)
Pozytywny wynik. Studenci, którzy maj wasn motywacj s bardziej skuteczni w ukaczaniu zada
dotyczcych nauki jzyka.
Do samopomocy mona zachca:
a)
prezentujc studentom róne metody nauki i oceniajc je, jako cz programu nauki jzyka;
b)
zapewniajc materiay szkoleniowe, które mog by zaadaptowane przez studentów do rónych
kontekstów lub sytuacji, pokazujc studentom jak te materiay adaptowa;
c)
zapewniajc i czynnie zapoznajc studentów z dostpem do moliwoci samouczenia si oraz dostpnych
narzdzi (komputery, internet, nagrania audio i video, partnerów do konwersacji, ksiek z gramatyk,
encyklopedii itp.);
d)
utrzymujc stae poczenia pomidzy nauk w klasie i poza ni.
7.7 SZKOLENIE NAUCZYCIELI
Ze wzgldu na fakt, e szkolenie z jzyka lotniczego jest wysoko wyspecjalizowane i bardzo techniczne, nauczyciel
jzyka musi stosunkowo dugo terminowa, aby zapozna si z technicznymi wymaganiami cznoci radiowej.
Stosunkowo niewielu jest nauczycieli odpowiednio przygotowanych z zakresu wymaga technicznych, którzy mog
szkoli pilotów i kontrolerów ruchu lotniczego. Jeeli organizacja ma dostp do takich nauczycieli, nie powinna ich nie
docenia, gdy mog by trudnoci w ich zastpieniu. Wicej informacji na temat szkolenia nauczycieli mona znale
w rozdziale 4 Okólnika 323.
7.8 OCZEKIWANY POSTP STUDENTA
7.8.1
Organizacje prowadzce nauk jzyka czsto spotykaj si z nierealistycznymi oczekiwaniami ze strony
klientów i sponsorów, którzy chc krótkoterminowych rozwiza w nauce jzyka, tzw. “magicznej paeczki”. Nauka
jzyka wymaga powanego i dojrzaego zaangaowania czasu i wysiku.
7-7
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 492 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Rozdział 7
Tygodnie spdzone na zapamitywaniu duej liczby sów lub fraz nie przygotuj studentów do zrozumienia tego co
mog usysze. Nauka jzyka obejmuje nie tylko nauk wymowy, ale równie rozumienia tego co zostao powiedziane.
7.8.2
Bardzo wane jest, aby sponsorzy programów i zarzdzajcy mieli wiadomo co to znaczy normalny postp w
nauce jzyka i, aby rozumieli, e wszelka pomoc dotyczca oczekiwanego postpu moe by tylko bardzo ogólna, gdy
na postp studenta wpyw ma wiele czynników takich jak teoria lingwistyki, informacja kulturowa i umiejtno
w porozumiewaniu si. Niektóre z czynników majcych wpyw na tempo nauki to:
a)
rodowisko. Jednym z podstawowych czynników majcych wpyw na postp w nauce okazuje si by
rodowisko. Bardziej szczegóowo, badania sugeruj, e nauka jzyka poprzez “zanurzenie” lub
ukierunkowanie (target language (TL)) jest bardziej wydajna i skuteczna ni nauka jzyka w odosobnieniu.
b)
Czas. Czas powicony nauce jzyka ma oczywisty wpyw na poziom jego znajomoci. Im wicej czasu
studenci powicaj na nauk jzyka tym szybciej zdobywaj umiejtnoci.
c)
Osobowo. Nie jest moliwe jednoznaczne stwierdzenie wpywu osobowoci na nauk jzyka, jednak to
dowody sugeruj, e pewne cechy osobowe uatwiajce nauk jzyka mog przyczyni si do lepszego
wyniku, np. brak tremy, brak obawy, e powie si co gupiego i gotowo do podjcia takiego ryzyka.
d)
Sposób nauki. Naukowcy stwierdzili, e studenci maj róne style nauki i uzyskuj lepsze postpy, gdy
stosowana metoda odpowiada ich stylowi. Mona to uzyska przez oferowanie rónych opcji nauki, np.
atwo dostpne programy komputerowe, zajcia w klasach, odgrywanie ról i symulacje.
e)
Oczytanie w pierwszym jzyku i wyksztacenie. Stopie oczytania suchaczy w pierwszym jzyku bdzie
mia wpyw na styl nauki i stopie przydatnoci lub nie przydatnoci materiaów klasowych.
f)
Motywacja. Suchacze posiadajcy wewntrzn motywacj (tzn. bdcy zainteresowani w rozwoju swoich
umiejtnoci jzykowych dla samych siebie lub w interesie bezpieczestwa), bd uczy si skuteczniej ni
suchacze uczcy si wycznie z przyczyn zewntrznych (tzn. uczcy si dla jakie nagrody). Inne
czynniki to aktualny poziom biegoci jzykowej, stosunek do kultury poznawanego jzyka, zwyczaje
studiowania i w pewnym stopniu, izolacja kulturowa.
7.8.3
Studenci i administratorzy czsto chc wiedzie ile czasu potrzeba na przejcie z punktu A do B. Rozwaajc
róne czynniki majce wpyw na nauk jzyka bardzo trudno jest dokadnie przewidzie ile czasu dana osoba potrzebuje,
aby go opanowa. Jednake, w oparciu o przeprowadzone badania i dowiadczenie mona okreli generalne zasady.
Jedna z nieformalnych zasad nauczania jzyka dla celów akademickich mówi, e potrzeba od 100 do 200 godzin zaj,
aby móc okreli jakikolwiek postp w umiejtnociach. Dodatkowe badania, przeprowadzone przez Instytut Jzykowy
Ministerstwa Obrony USA, organizacj majc wieloletnie dowiadczenie w nauczaniu pilotów i kontrolerów ruchu
lotniczego, wskazuj na ok. 16 tygodni intensywnej nauki opartej wycznie na umiejtnoci suchania i mówienia, lub
ok. 500 godzin nauki dla studenta, aby zrobi postp i przeszed z poziomu 1 do 2 wg skali Ministerstwa Obrony (Interagency Language Roundtable (ILR)).
7.8.4
Postp w nauce jzyka jest te nierówny. Krzywa nauki jzyka obcego charakteryzuje si gwatownym
postpem na etapach pocztkowych, a nastpnie seri prostych, gdzie postp spowalnia. To moe zniechca, tak wic
trzeba to rozpozna i omówi na etapie ustalania podejcia do nauki.
7-8
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 493 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Rozdział 7
7.8.5
Z tego mona wywnioskowa, e skupianie si na cisym programie mówienia i suchania jzyka lotniczego na
pewno przyniesie znacznie lepsze wyniki ni podejcie ogólne. Studenci uczcy si jzyka “ogólnego zastosowania” s
zazwyczaj na pocztkowym etapie cieki kariery i mog pozwoli sobie na szerszy zakres jakociowy programu, gdy
nie s tak ograniczeni w czasie. Jednak osoby pracujce w rodowisku lotniczym, których obowizuj wymagania ICAO
dotyczce poziomu znajomoci jzyka s w rodku swojej kariery i bardzo ograniczeni czasowo; musz, jak najszybciej
to moliwe, zdoby operacyjny poziom 4 ICAO znajomoci jzyka. W zwizku z tym przemys lotniczy wyrónia
najefektywniejszy dostpny sposób nauki jzyka.
7.9 NAJLEPSZE PRAKTYKI W PROGRAMACH SZKOLENIA
7.9.1
Niezalenie czy organizacje zdecyduj si opracowa wasne wewntrzne programy szkolenia lub zamówi je
w organizacjach wiadczcych usugi w zakresie nauczania, programy dla pierwszej i cigej oceny bd istotnym
elementem kontroli jakoci. Przy wyborze organizacji wiadczcej usugi w zakresie nauczania, naley pamita, e
nauka jzyka jest nieuregulowanym przemysem. Dopiero niedawno podjto wysiek uznawania programów nauki
jzyka w Europie, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Nie ma adnej uniwersalnej wadzy licencjonujcej
egzaminatorów, regulujcej szkolenie nauczycieli jzyka lub ich certyfikacj, a programy i jako nauczycieli jest bardzo
róna.
7.9.2
Moliwe do zademonstrowania i dobrze wyartykuowane przestrzeganie najlepszych praktyk zapewnia
najlepsze moliwe rodowisko do nauki. Tak dugo, jak nauczanie jzyka pozostanie w znacznym stopniu
nieuregulowane, organizacje i osoby prywatne powinny bardzo dokadnie, przed przeznaczeniem rodków, sprawdza
jako programów. Patrz Okólnik 323 dla zapewnienia nauki jzyka i wyboru organizacji wiadczcej usugi w zakresie
nauczania.
7-9
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 494 —
Poz. 3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 495 —
Poz. 3
ZACZNIK A
NORMY ORAZ ZALECANE METODY POSTPOWANIA ICAO (SARPS)
CZ I: WYCIGI Z ZACZNIKÓW 1, 6, 10 I 11
ZACZNIK 1 — LICENCJONOWANIE PERSONELU
...
1.2.9 Znajomo jzyka
1.2.9.1
Piloci samolotów, sterowców, migowców lub pionowzlotów i nawigatorzy lotów, którzy musz
posugiwa si radiotelefonem na pokadzie statku powietrznego, musz zademonstrowa umiejtno mówienia
i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiowej.
Uwaga. – Artyku 42 Konwencji o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym, paragraf 1.2.9.1 nie ma zastosowania
do czonków personelu, których licencje zostay wydane przed 5 marca 2004 r., ale w kadym przypadku dotyczy osób,
których licencje pozostaj wane po 5 marca 2008 r.
1.2.9.2
Kontrolerzy ruchu lotniczego i operatorzy stacji lotniczej musz zademonstrowa umiejtno
mówienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiowej.
1.2.9.3
Zalecenie. – Inynierowie pokadowi oraz piloci szybowców i balonów wolnych powinni posiada
umiejtno mówienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiowej.
1.2.9.4
Poczwszy od 5 marca 2008 r. piloci samolotów, sterowców, migowców lub pionowzlotów,
kontrolerzy ruchu lotniczego i operatorzy stacji lotniczej musz zademonstrowa umiejtno mówienia i rozumienia
jzyka stosowanego w cznoci radiowej na poziomie podanym w wymaganiach dla znajomoci/biegoci jzyka
w App. 1.
1.2.9.5
Zalecenie.— Piloci samolotów, sterowców, migowców lub pionowzlotów, nawigatorzy lotów, którzy
musz si posugiwa radiotelefonem na pokadzie statku powietrznego oraz kontrolerzy ruchu lotniczego i operatorzy
stacji lotniczej musz zademonstrowa umiejtno mówienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiowotelefonicznej na poziomie podanym w wymaganiach dla znajomoci/biegoci jzyka w App. 1.
1.2.9.6
Poczwszy od 5 marca 2008 r. piloci samolotów, sterowców, migowców lub pionowzlotów,
kontrolerzy ruchu lotniczego i operatorzy stacji lotniczej, którzy zademonstrowali znajomo jzyka poniej poziomu
eksperckiego (poziom 6) bd poddawani sprawdzaniu znajomoci jzyka w okrelonych odstpach czasowych, zgodnie
z zademonstrowanym, indywidualnym poziomem znajomoci.
1.2.9.7
Zalecenie.— Poziom znajomoci jzyka u pilotów samolotów, sterowców, migowców lub
pionowzlotów, nawigatorów lotów, którzy musz si posugiwa radiotelefonem na pokadzie statku powietrznego oraz
kontrolerów ruchu lotniczego i operatorów stacji lotniczej, którzy zademonstrowali znajomo jzyka poniej poziomu
eksperckiego (poziom 6), bdzie sprawdzany w okrelonych odstpach czasowych, zgodnie z zademonstrowanym,
indywidualnym poziomem znajomoci:
a) osoby, które zademonstruj znajomo jzyka na poziomie operacyjnym (poziom 4) bd poddawane
sprawdzeniu przynajmniej raz na trzy lata; i
A-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 496 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik A
b) osoby, które zademonstruj znajomo jzyka na poziomie rozszerzonym (poziom 5) bd poddawane
sprawdzeniu przynajmniej raz na sze lat.
Uwaga 1.– Nie wymaga si formalnego sprawdzenia znajomoci jzyka u tych kandydatów, którzy wykazali si
znajomoci na poziomie eksperckim, np. dla których jest to jzyk ojczysty lub bardzo biegych, dla których nie jest to
jzyk ojczysty, ale którzy porozumiewaj si dialektem lub z akcentem zrozumiaym dla midzynarodowej spoecznoci
lotniczej.
Uwaga 2.– Postanowienia punktu 1.2.9 odnosz si do Zacznika 10, Tom II, rozdzia 5, gdzie podane jest, e jzyk
stosowany w cznoci radiowej moe by jzykiem stosowanym na stacji lotniczej na ziemi lub jzykiem angielskim.
W zwizku z tym, w praktyce, wystpowa bd sytuacje, w których czonkowie zaogi lotniczej bd musieli umie
porozumiewa si tylko w jzyku zazwyczaj uywanym na stacji lotniczej na ziemi.
...
ZACZNIK 1.
WYMAGANIA DOTYCZCE POZIOMÓW ZNAJOMOCI JZYKÓW STOSOWANYCH
W CZNOCI RADIOWEJ
(zastosowanie ma rozdzia 1, Sekcja 1.2.9)
1. Ogólne
Uwaga.— Wymagania ICAO dotyczce poziomów znajomoci jzyka skadaj si z opisu wymaga
znajdujcych si
w Sekcji 2 oraz sposobów oceny znajomoci jzyka na poziomie operacyjnym ICAO (Poziom 4) przedstawionych
w Dodatku A do niniejszego dokumentu. Wymagania dotyczce poziomów znajomoci jzyka maj zastosowanie zarówno
we frazeologii, jak i w jzyku potocznym.
Kandydat ubiegajcy si o licencj lub j posiadajcy powinien speni wymagania dotyczce poziomu znajomoci
jzyka zawarte w rozdziale 1, Sekcji 1.2.9; kandydat musi zademonstrowa, w sposób zadawalajcy Wadz
upowanion do licencjonowania, omówione wymagania w Sekcji 2 i mie znajomo jzyka na poziomie operacyjnym
(Poziom 4) ICAO, jak podano w sposobach oceny znajomoci jzyka w Dodatku do niniejszego dkumentu.
2. Opis wymaga
Osoby biegle mówice musz:
a)
skutecznie komunikowa si w rozmowach telefonicznych/radiotelefonicznych, przy uyciu tylko gosu;
b)
porozumiewa si dokadnie i jednoznacznie we wspólnych, konkretnych i zwizanych z prac zagadnieniach;
c)
stosowa odpowiednie formy porozumiewania si, aby wymieni przekazy oraz rozpoznawa i rozwizywa
nieporozumienia (np. sprawdzi, potwierdzi lub wyjani informacj) w sposób ogólny lub w kontekcie
pracy, której to dotyczy;
d)
pozytywnie i z odpowiedni atwoci stawia czoa wyzwaniom lingwistycznym powstaym w wyniku
komplikacji lub niespodziewanej sytuacji, która moe si zdarzy w pracy podczas rutynowej sytuacji lub
komunikowa si w ju znany wczeniej sposób; i
e)
uywa dialektu lub akcentu, który jest zrozumiay dla rodowiska lotniczego.
...
A-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 497 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik A
ZACZNIK 6 — EKSPLOATACJA STATKÓW POWIETRZNYCH
CZ I — MIDZYNARODOWY ZAROBKOWY TRANSPORT LOTNICZY - SAMOLOTY
...
ROZDZIA 3. OGÓLNE
...
3.1.8
Operatorzy dopilnuj, aby zaogi lotnicze posiaday umiejtno mówienia i rozumienia jzyka
stosowanego w cznoci radiowej, jak wyszczególniono w Zaczniku 1.
...
ZACZNIK 6 — EKSPLOATACJA STATKÓW POWIETRZNYCH
CZ III — MIDZYNARODOWY ZAROBKOWY TRANSPORT LOTNICZY - MIGOWCE
...
Sekcja II
ROZDZIA 1. OGÓLNE
...
1.1.3
Operatorzy dopilnuj, aby zaogi lotnicze posiaday umiejtno mówienia i rozumienia jzyka
stosowanego w cznoci radiowej, jak wyszczególniono w Zaczniku 1.
...
ZACZNIK 10 — CZNO
LOTNICZA
TOM II — PROCEDURY TELEKOMUNIKACYJNE WCZNIE ZE STATUSEM PANS
...
ROZDZIA 5. MOBILNE SUBY LOTNICZE — CZNO GOSOWA
5.1 General
Uwaga.— Dla celów niniejszych postanowie
, procedury cznociowe majce zastosowanie do mobilnych sub
lotniczych, co bdzie miao zastosowanie, bd równie dotyczyy lotniczych mobilnych sub satelitarnych.
5.1.1
W caej cznoci naley zawsze przestrzega najwyszych standardów dla danej dziedziny.
5.1.1.1
Standardowa frazeologia ICAO-wska bdzie stosowana we wszystkich sytuacjach, które zostay
wyszczególnione. Tylko wówczas, gdy standardowa frazeologia nie moe by zastosowana dla zamierzonej transmisji,
uyty bdzie jzyk potoczny.
Uwaga.— Szczegóowe wymagania dotyczce poziomów znajomoci jzyka znajduj si w App. do Zacznika 1.
...
A-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 498 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik A
5.2 Procedury radiotelefoniczne
...
5.2.1.2 Uywany jzyk
5.2.1.2.1 czno radiotelefoniczna powietrze-ziemia bdzie prowadzona w jzyku zazwyczaj uywanym w stacji
lotniczej na ziemi lub w jzyku angielskim.
Uwaga 1.— Jzyk zazwyczaj uywany przez stacj na ziemi nie musi by koniecznie jzykiem obowizujcym w
pa
stwie, w którym ta stacja si znajduje. Mona uzgodni uywanie w danym regionie wspólnego jzyka dla stacji na
ziemi zlokalizowanych w tym regionie.
Uwaga 2.— Wymagania dotyczce poziomów znajomoci jzyka dla lotniczej cznoci radiowej znajduj si w App.
do Zacznika 1.
5.2.1.2.2
Jzyk angielski bdzie dostpny, na prob kadej stacji na statku powietrznym, na wszystkich stacjach
na ziemi obsugujcych wyznaczone porty lotnicze i trasy uywane przez midzynarodowe suby lotnicze.
5.2.1.2.3
Jzyk dostpny w danej stacji na ziemi stanowi bdzie cz Aeronautical Information Publications i
innych publikowanych informacji lotniczych dotyczcych takich obiektów.
...
5.2.1.4.3
Wymowa liczby
5.2.1.4.3.1 Gdy jzykiem uywanym w cznoci jest angielski, liczby bd przekazywane przy uyciu nastpujcej
wymowy:
Cyfra lub
Element cyfrowy
Wymowa
ZE-RO
0
WUN
1
TOO
2
TREE
3
FOW-er
4
FIFE
5
SIX
6
SEV-en
7
AIT
8
NIN-er
9
DAY-SEE-MAL
Decimal
HUN-dred
Hundred
TOU-SAND
Thousand
Uwaga.— Naley akcentowa sylaby wydrukowane w powyszej licie duymi literami, np. dwie sylaby w ZE-RO
maj taki sam akcent, natomiast w FOW- er akcent naley pooy na pierwsz sylab.
5.2.1.5
Technika prowadzenia transmisji
5.2.1.5.1
PANS.— Aby unikn niepotrzebnych opónie
w przekazie kada pisemna wiadomo musi by
przeczytana przed rozpoczciem transmisji.
A-4
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 499 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
5.2.1.5.2
Poz. 3
Załącznik A
Transmisje prowadzone bd w sposób zwizy przy uyciu normalnego tonu rozmowy.
Uwaga.— Zobacz wymagania dotyczce poziomów znajomoci jzyka w App. do Zacznika1.
5.2.1.5.3
PANS.— Naley stosowa tak technik transmisji mowy, aby zapewni maksymalnie moliw
czytelno kadej transmisji. Aby speni ten cel zaoga lotnicza i personel naziemny musi:
a. wypowiada kade sowo wyranie i zrozumiale;
b. utrzyma równe tempo mowy nieprzekraczajce 100 sów na minut. Przy przekazywaniu do statku
powietrznego wiadomoci, która musi by zapisana naley spowolni tempo mowy, aby umoliwi jej
zapisanie. Krótka przerwa przed kad cyfr uatwi zrozumienie;
c. utrzymuj gono mówienia na tym samym poziomie;
d. zapoznaj si z technik korzystania z mikrofonu dotyczc utrzymywania staej odlegoci od niego,
a szczególnie, jeeli nie korzysta si z modulatora o staym poziomie;
e. przerwij na chwil wypowied, jeeli zajdzie potrzeba odwrócenia gowy od mikrofonu.
5.2.1.5.4
Zalecenie.— Technika transmisji mowy musi by dostosowana do przewaajcych warunków
dotyczcych cznoci.
5.2.1.5.5
PANS.— Przyjte wiadomoci do transmisji powinny by przekazywana w jzyku potocznym lub
frazeologii ICAO bez wprowadzania adnych zmian do jej znaczenia. Zatwierdzone skróty ICAO zawarte w treci
wiadomoci, która ma by przekazana do statku powietrznego zazwyczaj powinny by zamienione na pene sowa lub
zwroty, które te skróty reprezentuj w uywanym jzyku, z wyjtkiem tych, które ze wzgldu na ich czstotliwo
uywania i wspólne praktyki, s zrozumiae przez personel lotniczy.
...
5.2.1.6.2.1.1 Na ile to moliwe, tekst z niezbdn informacj do przekazania bdzie krótki; naley w peni stosowa
frazeologi ICAO-wsk.
...
ZACZNIK 11 — SUBY RUCHU LOTNICZEGO
...
ROZDZIA 2. OGÓLNE
...
2.29 Znajomo jzyka
2.29.1
Dostawcy sub ruchu lotniczego dopilnuj, aby kontrolerzy ruchu lotniczego posiadali umiejtno
mówienia i rozumienia jzyka(ów) stosowanych w cznoci radiowej, jak wyszczególniono w Zaczniku 1.
2.29.2
W caej cznoci uywany bdzie jzyk angielski z wyjtkiem, gdy czno pomidzy zespoami
kontroli ruchu lotniczego jest prowadzona we wspólnie uzgodnionym jzyku.
...
A-5
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 500 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik A
PROCEDURY SUB RUCHU LOTNICZEGO — ZARZDZANIE RUCHEM LOTNICZYM
(PANS-ATM, DOK. 4444)
...
ROZDZIA 12. FRAZEOLOGIE
...
12.2 OGÓLNE
12.2.1
Wikszo frazeologii zawartych w Sekcji 12.3 niniejszego rozdziau przedstawia tre penej
wiadomoci bez znaków rozpoznawczych. Nie s one wyczerpujce, tak wic, jeeli zmieni sie warunki, oczekuje si,
e piloci, personel ATS i inny personel naziemny bdzie uywa jzyka potocznego, który powinien by jak najbardziej
zwizy i czytelny, na poziomie wymaga ICAO dotyczcych poziomu znajomoci jzyka zawartych w Zaczniku 1 –
Licencjonowanie Personelu, celem uniknicie nieporozumie spowodowanych uywaniem przez te osoby innego jzyka
ni jednego z obowizujcych jzyków narodowych.
...
A-6
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 501 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik A
CZC II: SKALA OCENY ZNAJOMOCI JZYKA wg ICAO (stanowi App. A do Zacznika 1)
1.1 Poziomy: biegy, rozszerzony i operacyjny
POZIOM
Biegy
6
Rozszerzony
5
Operacyjny
4
AKCENT
STRUKTURA
SOWNICTWO
BIEGO
ZROZUMIENIE
KONWERSACJA
Podstawowe i
zoone struktury
gramatyczne oraz
ukad zda s
zawsze logiczne.
Zakres sownictwa i
jego dokadno s
dostateczne do
skutecznego
porozumiewania si
w duej
rónorodnoci
znanych i
nieznanych
zagadnie.
Sownictwo
idiomatyczne, z
niuansami i atwe do
odbioru.
Umie mówi
dugo bez kopotu
i z naturaln
biegoci.
Rónicuje potok
mowy dla
uzyskanie
efektów
stylistycznych,
np. dla
podkrelenie
szczegóu.
Stosuje
spontanicznie
odpowiednie
znaczniki mowy i
czniki.
Rozumienie zawsze
dokadne, prawie we
wszystkich
kontekstach, i
obejmuje rozumienie
lingwistycznych
i kulturowych
subtelnoci.
atwe reagowanie w
prawie wszystkich
sytuacjach. Wychwytuje
ustne i inne sygnay i
prawidowo na nie
reaguje.
Wymowa,
nacisk, rytm i
intonacja,
aczkolwiek z
wyczuwalnym
wpywem
pierwszego
jzyka lub
regionalnego
akcentu, rzadko
utrudnia
rozumienie.
Podstawowe i
zoone struktury
gramatyczne oraz
ukad zda s
zawsze logiczne.
Podejmowane s
próby
konstruowania
zoonych struktur,
ale z bdami, które
czasami utrudniaj
zrozumienie.
Zakres sownictwa i
jego dokadno s
dostateczne do
skutecznego
porozumiewania si
w zagadnieniach
wspólnych,
konkretnych i
zwizanych z prac.
Prawidowe
sownictwo
zastpcze. Czasami
stosowane
sownictwo
idiomatyczne.
Umie mówi
dugo bez kopotu
i ze wzgldn
biegoci, ale nie
rónicuje potoku
mowy dla
uzyskania
efektów
stylistycznych.
Stosuje
odpowiednie
znaczniki mowy i
czniki.
Dokadne rozumienie
w zagadnieniach
wspólnych,
konkretnych i
zwizanych z prac.
i prawie zawsze
dokadne, jeeli musi
stawi czoa
komplikacji
lingwistycznej,
sytuacyjnej lub
niespodziewanej.
Rozumie duy
wachlarz mowy
(dialekt i/lub akcent)
lub nagrania.
Reakcje s
natychmiastowe,
odpowiednie i
pouczajce. Prawidowy
kontakt z
rozmówc/suchaczem.
Wymowa,
nacisk, rytm i
intonacja,
aczkolwiek z
wyczuwalnym
wpywem
pierwszego
jzyka lub
regionalnego
akcentu, ale
tylko czasami
utrudnia
rozumienie.
Podstawowe i
zoone struktury
gramatyczne oraz
ukad zda s
pomysowo
stosowane. Mog
wystpi bdy,
szczególnie w
sytuacjach
nietypowych lub
niespodziewanych,
ale rzadko utrudniaj
zrozumienie.
Zakres sownictwa i
jego dokadno s
dostateczne do
skutecznego
porozumiewania si
w zagadnieniach
wspólnych,
konkretnych
zwizanych z prac.
Prawidowe
sownictwo
zastpcze,
szczególnie w
sytuacjach
nietypowych lub
niespodziewanych.
Wypowiedzi w
odpowiednim
tempie. Czasami
traci biego przy
przechodzeniu z
form wyuczonych
do spontanicznych
reakcji, ale nie ma
to wpywu na
skuteczne
Porozumiewanie
si. W stopniu
ograniczonym
stosuje
odpowiednie
znaczniki mowy
i czniki.
Wypeniacze nie
odwracaj uwagi.
Prawie dokadne
rozumienie w
zagadnieniach
wspólnych,
konkretnych i
zwizanych z prac.,
gdy uyty jest akcent
lub odmiana
zrozumiaa dla
midzynarodowych
uytkowników.
Jeeli musi stawi
czoa komplikacji
lingwistycznej,
sytuacyjnej lub
niespodziewanej,
wolniejsze
rozumienie lub
konieczno
wyjanienia strategii.
Reakcje s zazwyczaj
natychmiastowe,
odpowiednie i
pouczajce. Inicjuje
i utrzymuje wymian,
nawet w
niespodziewanych
sytuacjach. Reaguje
prawidowo na
widoczne
nieporozumienia
poprzez sprawdzenie,
potwierdzenie lub
wyjanienie.
Zakada
posiadanie
dialektu i/lub
akcentu
zrozumiaego dla
rodowiska
lotniczego.
Odpowiednie
struktury
gramatyczne i formy
zda okrelone
funkcjami
jzykowymi,
odpowiednimi dla
zadania.
Wymowa,
nacisk, rytm i
intonacja,
aczkolwiek
wyczuwalny
wpyw
pierwszego
jzyka lub
regionalnego
akcentu, prawie
nigdy nie
utrudnia
rozumienia.
Poziomy 1, 2 i 3 na kolejnej stronie.
A-7
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 502 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik A
1.2 Poziomy: komunikatywny, podstawowy i wstpny
POZIOM
AKCENT
Zakada
posiadanie
dialektu i/lub
akcentu
zrozumiaego dla
rodowiska
lotniczego.
STRUKTURA
SOWNICTWO
BIEGO
ZROZUMIENIE
KONWERSACJA
Odpowiednie
struktury
gramatyczne i formy
zda okrelone
funkcjami
jzykowymi,
odpowiednimi dla
zadania.
Poziomy 4,5 i 6 na poprzedniej stronie
Komunikatywny
3
Podstawowy
2
Wstpny
Wymowa, nacisk,
rytm i intonacja, z
wyranym
wpywem
pierwszego
jzyka lub
regionalnego
akcentu i czsto
utrudnia
rozumienie
Podstawowe i
zoone struktury
gramatyczne oraz
ukad zda nie
zawsze prawidowe
w przewidywalnych
sytuacjach. Bdy
czsto przeszkadzaj
w rozumieniu.
Zakres sownictwa i
jego dokadno s
dostateczne do
skutecznego
porozumiewania
si w zagadnieniach
wspólnych,
konkretnych
zwizanych z
prac, ale zakres
jest ograniczony, a
dobór sów czsto
nieodpowiedni. Nie
umie stosowa
innych sów, gdy
brakuje wyrazów.
Dugie
wypowiedzi, ale
stosowane frazy i
przerwy czsto
nieodpowiednie.
Wahania i wolne
rozumienie jzyka
moe
uniemoliwi
skuteczn
komunikacj.
Wypeniacze
czsto odwracaj
uwag.
Rozumienie jest
czsto dokadne w
zagadnieniach
wspólnych,
konkretnych
zwizanych z
prac. Moe nie
zrozumie
komplikacji
lingwistycznej,
sytuacyjnej lub
niespodziewanej.
Reakcje s czasami
natychmiastowe,
odpowiednie i
pouczajce. Moe w
miar atwo
zainicjowa i
utrzyma
konwersacj w
znanych
zagadnieniach i w
przewidywalnych
sytuacjach.
Zazwyczaj
niedostateczne w
sytuacjach
nieprzewidzianych.
Wymowa, nacisk,
rytm i intonacja, z
mocnym
wpywem
pierwszego
jzyka lub
regionalnego
akcentu i
zazwyczaj
utrudnia
rozumienie
Wykazuje
ograniczon
znajomo tylko
kilku prostych
zapamitanych
struktur
gramatycznych i
ukadów zda.
Ograniczone
sownictwo
skadajce si tylko
z pojedynczych
sów i
zapamitanych fraz.
Wypowiada
krótkie,
pojedyncze
zapamitane
wyraenia z
czstymi
przerwami i
stosuje
odwracajce
uwag
wypeniacze, aby
znale wyraenie
lub wypowiedzie
mniej znane
sowo.
Rozumienie jest
ograniczone do
pojedynczych,
zapamitanych
fraz, jeeli s
ostronie i wolno
wypowiedziane.
Czas reakcji jest
dugi i czsto
nieadekwatny.
Rozmowa
ograniczona do
wymiany prostych
rutynowych
wypowiedzi.
Osignicia
poniej poziomu
podstawowego.
Osignicia poniej
poziomu
podstawowego.
Osignicia poniej
poziomu
podstawowego.
Osignicia
poniej poziomu
podstawowego.
Osignicia poniej
poziomu
podstawowego.
Osignicia poniej
poziomu
podstawowego.
1
Uwaga. Poziom operacyjny (Poziom 4) jest minimalnym poziomem znajomoci jzyka dla cznoci radiowej. Poziomy 1
do 3 opisuj wstpny, podstawowy i komunikatywny poziom biegoci, i odpowiednio, wszystkie opisuj poziom biegoci
poniej wymaga
ICAO dla biegej znajomoci jzyka. Poziomy 5 i 6 opisuj poziom rozszerzony i biegy, czyli poziom
znacznie bardziej zaawansowany ni minimalny wymagany standard. Jednak w caoci, skala ocen ma suy jako
kryterium w szkoleniu i egzaminowaniu oraz jako pomoc dla kandydatów w uzyskaniu wymaganego przez ICAO Poziomu
operacyjnego (Poziom 4).
A-8
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 503 —
ZACZNIK B
JZYK LOTNICZEJ CZNOCI RADIOWEJ
CZ I: INFORMACYJNE FUNKCJE JZYKA, ZDARZENIA, DOMENY I ZADANIA ZWIZANE
Z LOTNICTWEM
Informacyjne funkcje jzyka, zdarzenia, domeny i zadania zebrane tutaj wybrane zostay w oparciu o badania
przeprowadzone przez Direction Générale de l’Aviation Civile of France and École Nationale de l’Aviation Civile in
Toulouse, Francja.
C = Kontroler
P = Pilot
C/P =Kontroler lub pilot
1. FUNKCJE INFORMACYJNE KTÓRYCH ZADANIEM JEST PODJCIE DZIAA
1.1 Polecenia
−
−
−
−
−
−
−
Wydaj polecenie (C)
Wydaj zmienione polecenie (C)
Podaj polecenie o niezgodnoci (C)
Wydaj alternatywne polecenia (C)
Anuluj polecenie(C)
Zgo wykonanie polecenia (P)
Zgo niewykonanie polecenia (P)
1.2 Proby i propozycja podjcia dziaania
−
−
−
Zadaj podjcie dziaania przez
innego C/P
−
−
−
Zaproponuj podjcie dziaania (C/P)
−
Zgód si na podjcie dziaania (C/P)
Poinformuj o wtpliwoci/niechci
do podjcia dziaania (C/P)
Odmów podjcia dziaania (C/P)
Przyjmij propozycj podjcia
dziaania (C/P)
Odmów propozycji podjcia
dziaania (C/P)
1.3 Porada (z lub bez zwrotów grzecznociowych)
–
Popro o rad (P)
–
–
–
–
B-1
Porad (C)
Zaproponuj sposób dziaania (C/P)
Zaproponuj sposób rozwizania
problemu (C/P)
Zaproponuj alternatywne sposoby
dziaania (C/P)
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 504 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
1.4 Zgoda/zatwierdzenie (z lub bez zwrotów grzecznociowych i bezporednich)
−
–
–
–
Zadaj zgody/zatwierdzenia (P)
Wydaj zgod/zatwierdzenie(C)
Odmów zgody/zatwierdzenia(C)
Wydaj zakaz (C
1.5 Zobowizania
−
Zobowi si do wykonania usugi (C/P)
−
Zobowi si do udzielenia pomocy
(C/P)
−
Zobowi si do skontaktowania/
przekazania/zgoszenia (C/P)
−
Zgo spontaniczn decyzj o podjciu
dziaania (C/P)
−
Wyra zgod na przyjcie
zobowizania/decyzji (C/P)
2. DZIELENIE SI INFORMACJ
2.1 Informacja dotyczca aktualnych zdarze
−
Zadaj informacji (C/P)
−
Udziel informacji (C/P)
−
Zadaj szczegóowego opisu (C/P)
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Opisz stan faktyczny (C/P)
Opisz zmienion sytuacj (C/P)
Opisz niezmienion sytuacj (C/P)
Opisz odbywajce sie dziaanie (C/P)
Opisz proces (C)
Opisz procedur (C)
Opisz zaoenia/rodki ostronoci (C/P)
Opisz ródo problemu (C/P)
Opisz wraenie wizualne (C/P)
Cytuj zasady
−
−
Okrel potrzeby/zapotrzebowanie (C/P)
−
Zapytaj si o potrzeby/zapotrzebowanie
(C/P)
Zapytaj si co jest preferowane (C)
−
Okrel co jest preferowane (P)
−
Zapytaj si o gotowo/dostpno (C/P)
−
Zgo gotowo/dostpno (C/P)
−
Zapytaj si o powody (C/P)
−
Podaj powody (C/P)
−
Popro o instrukcje jak to zrobi (P)
−
−
−
Podaj instrukcje jak to zrobi (C)
Zidentyfikuj (C/P)
Zgo problem (C/P)
2.2 Informacje dotyczce przyszoci
−
−
−
Zapytaj o spodziewany moment
wystpienia/trwania zdarzenia (C/P)
B-2
Zgo spodziewane dziaanie/zdarzenie
(C/P)
Okrel moment wystpienia/trwania
zdarzenia (C/P)
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 505 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
−
Zapytaj o moliwe skutki
dziaania/zdarzenia(C/P)
−
Okrel moliwe skutki
dziaania/zdarzenia (C/P)
−
Zapytaj o zamiary (C/P)
−
Okrel zamiary (C/P)
−
Popro o przewidywania (C/P)
−
Okrel przysze dziaanie/zderzenie
(C/P)
Ostrze (C/P
−
2.3 Informacja dotyczce aktualnych i/lub niedawnych zdarze
−
−
−
Zgo wykonanie dziaania/zakoczenie
zdarzenia majce wpyw na aktualn
sytuacj (C/P)
Zgo zmian (C/P)
Zgo prawie zakoczone dziaanie (C/P)
2.4 Informacja dotyczca przeszoci
−
−
Zapytaj o zdarzenie, które miao miejsce
(C/P)
−
−
−
−
−
−
Zadaj wyjanienia tego co si stao
(C/P)
−
Zgo dziaanie/zdarzenie, które miao
miejsce (C/P)
Zgo dziaanie/zdarzenie, którego
uniknito (P)
Melduj (C/P)
Opisz wczeniej wiadomo (C/P)
Opisz sekwencj dziaania/zdarzenia
które miao miejsce (C/P)
Wyjanij dziaanie/zdarzenie które miao
miejsce (C/P)
Przedstaw uzasadnienie (C/P
2.5 Konieczno
−
−
−
−
Zapytaj o konieczno (C/P)
Okrel konieczno (C/P)
Zgo konieczne dziaanie (C)
Zgo nieuniknione dziaanie/zdarzenie
(C/P)
2.6 Wykonalno/potencja
−
−
−
Zapytaj si o wykonalno/potencja
(C/P)
Zgo wykonalno/potencja (C/P)
Poinformuj o wykonalnoci/potencjale
(C/P)
3. ZARZDZANIE RELACJAMI PILOT-KONTROLER
−
−
Przywitaj si/poegnaj (C/P)
Podzikuj (C/P)
−
−
Zareaguj na przywitanie/poegnanie (C/P)
Zareaguj na podzikowanie (C/P)
−
Poskar si (P)
−
Przepro (C/P)
B-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 506 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
−
−
−
Wyra niezadowolenie (C/P)
Upomnij (C)
Wyra zadowolenie (C/P)
−
Odrzu skarg/upomnienie
−
Wyra zaniepokojenie/zrozumienie (P)
−
−
Uspokój (C)
Zach (C)
4. PROWADZENIE ROZMOWY
−
Nazwisko rozmówcy (C/P)
−
Popraw si (C/P)
−
Powtórz (C/P)
−
Zakocz rozmow
−
Zadaj odpowiedzi (C/P)
−
Powtórz (C/P)
−
Sprawd rozumienie (C/P)
−
Potwierd (C/P)
−
Sprawd pewno (C/P)
−
Zgo brak zrozumienia (C/P)
−
Skoryguj nieporozumienie (C/P)
−
Zadaj powtórzenia (C/P)
−
Powtórz (C/P)
−
Zadaj potwierdzenie (C/P)
−
Potwierd (C/P)
−
Zadaj wyjanienia (C/P)
−
Odmów potwierdzenia (C/P)
−
Wyjanij (C/P)
−
Przeka polecenie (C)
−
Przeka polecenie do podjcia dziaania (P)
−
Przeka polecenie o zgod (P)
B-4
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 507 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Załącznik B
CZ II: ZDARZENIA I DOMENY
Zebrane tutaj zdarzenia i dziedziny oparte s na badaniach Direction Générale de l’Aviation Civile, France. Poniszy
wykaz zdarze, dziedzin i pod dziedzin, to niektóre, charakteryzujce codzienn wymian pomidzy kontrolerami ruchu
lotniczego i pilotami. Przedstawione „zdarzenia” przedstawiaj sytuacje kontrolowane, rutynowe lub nie rutynowe,
z którymi kontrolerzy musz da sobie rad. Kade zdarzenie wymaga zapoznania si ze sownictwem z rónych
dziedzin, z którymi zwizane s wyrazy.
1. ZDARZENIA, DZIEDZINY I PODDZIEDZINY W KONTROLI LOTNISKA
Uniknicie zderzenia
Przepisu ruchu lotniczego; unikanie podjcia dziaa; trajektoria/ korytarz lotu;
prdko; odlego/zasig; waciwoci statku powietrznego; pooenie.
Pokazy lotnicze
Informacja lotnicza; ruch: akrobatyka, formacje lotnicza; procedura.
Opónione podejcie
Instrukcja oczekiwania; procedury oczekiwania; okranie lotniska;
wytrzymao; zmiana lotniska/ lotnisko zapasowe; konieczne warunki; Kat.
III; ldowanie we wszystkich warunkach pogodowych.
Ldowanie na brzuchu
Podejmowane manewry; stan wiate; inspekcja wzrokowa (przelot na niskiej
wysokoci); uoenie podwozia; wytrzymao; ile paliwa pozostao; zrzucenie
paliwa; prdko; informacja o ruchu lotniczym; stan pasa; otoczenie lotniska;
wyposaenie lotniska; ewakuacja awaryjna; zjedalnie ewakuacyjne/wyjcia
awaryjne itp.; ryzyko poaru/ zagroenie; uszkodzenie; obsuga naziemna.
Niebezpieczestwo zderzenia
z ptakiem/ zagroenie
Pooenie; liczba; nazwy i typy ptaków; sposób odstraszania ptaków;
uszkodzenie statku powietrznego; opónienia; metody odstraszania ptaków;
zachowanie ptaków.
Problemy z adunkiem/
niebezpieczne towary
Odprawa celna; rodzaj adunku; (atwo psujce si) organy do transplantacji;
substancje trujce; obsuga; pakowanie; suby weterynaryjne; poszukiwania
przez policj; psy wszce; adunek le zamocowany lub uszkodzony;
przejmowanie; konfiskata.
Poar na pokadzie
Suby naziemne; wntrze statku powietrznego; dym; duszenie si; zapachy;
maski tlenowe; wiata ostrzegawcze; wyposaenie przeciwpoarowe; ganice;
uszkodzenia ciaa; oparzenia; pomoc medyczna; stra poarna/straacy;
zjedalnie/wyjcia awaryjne; wyczenie silnika; ewakuacja.
Zdarzenia w ruchu
naziemnym
Ruch na lotnisku; wiczenia i akcje stray poarnej; pojazdy na lotnisku;
hamowanie i widoczno; informacja o ruchu; rozruch; sprzt do holowania;
inspekcja silników; oczekiwanie w dalszej odlegoci; punkt oczekiwania;
wtargnicie na pas startowy; opónienia; ugrznicia w bocie; uszkodzenia
spowodowane samochodami poruszajcymi si w ruchu naziemnym;
zignorowanie zakazu wejcia; kolizje; uszkodzenie samolotu lub pojazdu;
uszkodzenia podczas lotu; obce przedmioty (nazwa i opis); problemy z
wejciem lub opuszczeniem przez pasaerów z pokadu; identyfikacja bagau;
sposoby opuszczania samolotu; suby medyczne; niepenosprawni/chorzy
pasaerowie; stanowisko postojowe/dostpna przestrze.
Problemy zdrowotne
Symptomy; pierwsza pomoc; wntrze statku powietrznego; rodzaj pomocy
medycznej; historie zdrowotne pasaerów; zmiana lotniska; wyposaenie
lotniska; suby naziemne; choroba; niewygoda; rany; epidemie; sprzt
medyczny; krew (grupa krwi, transfuzje); pomoc medyczna; ciao czowieka;
chirurg sdowy; kwarantanna; zatrucie pokarmem; jedzenie; szczepionki;
personel medyczny i protezy.
B-5
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 508 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
Zdarzenia podczas ldowania
Dugie/krótkie ldowanie; przejechanie zjazdu; ugrznicie w bocie;
problemy z adunkiem; nieporozumienie zwizane z pasem do ldowania;
ryzyko zderzenia z ptakiem lub zwierzciem; uszkodzenie opon; uszkodzenie
statku powietrznego; nieudane podejcie.
Dziaania przemysowe
Personel naziemny; personel kontroli/operacyjny; wpyw na ruch lotniczy;
opónienia; rodzaje strajków; demonstracje; okupowanie.
Warunki pogodowe
ATIS (widoczno, chmury itp.); (wyadowania) burze, pioruny; uszkodzenia i
niesprawnoci; usuwanie niegu; porywy; wiatr boczny i mikro porywy;
minima; stan pasa startowego; wiatr tylni, wiatry boczne; hamowanie; zakres
widocznoci pasa startowego; inwersja temperatury; turbulencje; klski
ywioowe; zamknity pas; zmiana pasa.
Nie udane podejcie
Odejcie na drugi krg; minima; rozoenie ruchu; wytrzymao; powody; ruch
lotniczy; procedury; prdko.
Skakanie ze spadochronem/
zrzucanie
Pooenie; informacja o innym ruchu i dziaalnoci lotniczej; czas trwania
zrzutu; obszar zrzutu.
Pilot nieznajcy ldowiska
Procedury; wyposaenie ldowiska; suby naziemne.
Chwilowa niezdolno pilota
Problemy zdrowotne; stery i instrumenty pokadowe; dziaania/ zachowanie
pilota; otoczenie lotniska; wyposaenie lotniska.
Problemy zwizane ze ciek
lotu
Opónienia; sloty; uaktualnianie planu lotu; awaria komputera; brak planu lotu;
zgodno planu lotu; przetwarzanie planu lotu; poszukiwanie i ratownictwo;
rodzaj planu lotu.
Problemy zwizane
z zachowaniem pasaera
i bezprawne wtargnicie
Agresywne/zagraajce zachowanie; powody (pijastwo itp.); wntrze statku
powietrznego; uszkodzenie; bro; dziaania dla przejcia; danie pomocy
policji i sub poarowych; dania; pochodzenie; opis osoby (osób); zwizki
polityczne; suby naziemne; wyposaenie lotniska; uszkodzenie ciaa;
pasaerowie na gap.
Zmiana cieki lotu/zmiana
kierunku
Tablice podej; procedury; trasowanie; wytrzymao; pogoda; wyposaenie
lotniska; suby naziemne; awarie statku powietrznego
Loty specjalne
Kalibracja ILS; procedury dla specjalnych lotów próbnych; banery, balony itp.;
ultralighty, szybowce; migowce; fotografia lotnicza; patrolowanie autostrad;
statki powietrzne do walki z poarem; patrolowanie linii energetycznych;
procedury szkolenia wojskowego; rodzaje wojskowych statków powietrznych.
Zdarzenia podczas startu
Rezygnacja ze startu; ryzyko zderzenia z ptakiem/zwierzciem; zakócenie
ruchu; wtargnicie na pas; przegrzanie; holowanie; zwrot o 180°; zjechanie z
pasa; anulacja i zmiana zgody; problemy ze sterowaniem; moc silnika;
niesprawno statku powietrznego.
Utrata lotów VFR/ kopoty
Otoczenie lotniska; wskanik kierunku; manewry identyfikacyjne; problemy z
wytrzymaoci; wyposaenie na alternatywnym/ innym ldowisku;
wymuszone ldowanie ze zderzeniem; suby naziemne.
Loty VIP
Oficjalne ceremonie; protokó (witanie itp.); loty charterowe; eskorta
wojskowa; odprawa dyplomatyczna; nazwy pastw i narodowo; pyta
lotniska/rampa; wchodzenie i schodzenie z pokadu przez pasaerów; pojazdy
VIP; wpyw na ruch lotniczy.
B-6
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 509 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
2. ZDARZENIA I DZIEDZINY POWIZANE Z KONTROL RUCHU LOTNICZEGO
PODCZAS LOTU PO TRASIE
Problemy administracyjne
Odprawa dyplomatyczna; przepisy celne; departamenty sub cywilnych; zajte
statki powietrzne.
Pomoce dla lotów VFR
Tablica instrumentów; wyposaenie pokadowe; uprawnienia pilota; plan lotu;
nazwa miejsca; widoczne punkty odniesienia na ziemi; pooenie; kierunki;
wytrzymao; awarie statku powietrznego; problemy pogodowe.
Awarie statku powietrznego
Tablica instrumentów; dziaanie instrumentów; radio latarnia; pooenia/stae
pooenia; Halasy/dwiki; zapachy; dym; wyposaenie lotniska; suby
naziemne; osigi silnika; prdko; uksztatowanie/tereny wysokie; dziaania
podejmowane dla rozwizania problemów; pogoda; spuszczanie/zrzucanie
paliwa; profil lotu; uszkodzenia strukturalne (szko, metal); systemy; stery
statku powietrznego; reagowanie na stery; patowiec; wiata ostrzegawcze;
podwozie.
Blisko statku powietrznego
+ skargi pilota
Sytuacje konfliktowe; obcienie ruchem lotniczym; waciwoci statku
powietrznego; profil lotu; warunki pogodowe; uszkodzenia ciaa;
odlego/zasig/ manewry wykonywane przez pilota; zasady; procedury;
unikanie podjcia dziaa.
Awarie systemów ATC
Wyposaenie/ systemy ATC; monitor radaru; dziaanie radaru; dziaanie radia;
wczeniejsze informacje; przekazywanie wiadomoci; dziaania dla poprawy;
opónienia/czas; linie telefoniczne.
Alarm bombowy
Wntrze statku powietrznego; metody poszukiwania; spuszczenie/zrzucenie
paliwa; suby naziemne; wyposaenie lotniska; ruch na ziemi.
Problemy z adunkiem/
niebezpieczne towary
Pakowanie; substancje; substancje toksyczne; zwierzta; zapachy; wyposaenie
kabiny; rozoenie adunku; zaadowanie/wyadowanie.
Zmiany cieki lotu
Plan lotu
Kolizje
Patowiec; uszkodzenie strukturalne (szko, metal); reakcja na stery; odamki;
wyposaenie lotniska; suby naziemne; uksztatowanie paskie/wysokie;
warunki pogodowe; zachowanie aerodynamiczne.
Poar na pokadzie
Wybuch poaru;
powietrznego.
Problemy zdrowotne
Czci ciaa; organy; symptomy; ze samopoczucie; rany/uszkodzenia; protezy;
lekarstwa/proszki; pierwsza pomoc; wyposaenie medyczne; personel
medyczny; specjalici medyczni; szczepionki; kwarantanna.
Brak paliwa
Obiekty
lotniskowe/wyposaenie;
suby
naziemne;
pooenie/usytuowanie; wytrzymao/ile pozostao paliwa
Nieporozumienia
Poprzednia wiadomo; rodzaje wiadomoci; dziaanie radia.
Zachowanie pasaera +
bezprawne wtargnicie
Agresywne niebezpieczne zachowanie; narkotyki; bro palna; rany;
niestabilno psychiczna; pochodzenie; powizania polityczne; zadania;
groby; suby naziemne; pomoc medyczna; sposoby uspokojenia; sposoby
przechwycenia; personel pokadowy i kabinowy.
danie przekazania
Nazwiska osób; sposoby przekazywania.
kontrolowanie
B-7
poaru;
uszkodzenie;
wntrze
statku
wzniesienia;
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 510 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
Specjalne warunki na
przylocie
Stan ruchu na ziemi; loty z priorytetem; dziaania przemysowe; wypadki;
warunki pogodowe na ziemi; awaria sprztu naziemnego; wyposaenie
lotniska; suby naziemne; godzina policyjna; procedury podejcia.
Loty specjalne
Typ statku powietrznego; loty techniczne; personel dyplomatyczny; nazwy
pastw; narodowoci; lotniczy slang wojskowy; wiczenia wojskowe;
tankowanie podczas lotu/w powietrzu; manewry pilota; pooenie/stae
pooenie; warunki pogodowe; procedury VFR/IFR; zasady lotu z
widocznoci; wyposaenie lotniska; suby naziemne.
Nieupowanione manewry
Przestrze
powietrzna;
wczeniejsze
pooenie/pozycja; poziomy przecignicia.
Pogoda/kopoty MET
Problemy z oblodzeniem; chmury; uderzenie piorunem; turbulencja;
zewntrzne czci statku powietrznego; osigi silnika; reagowanie na stery;
osigi
instrumentów;
alarmy;
gwatowne
ruchy;
uksztatowanie
paskie/wysokie; profile lotu; rany; lepota/utrata widocznoci.
wiadomoci;
profil
lotu;
3. INNE DOMENY
Ruchu na ldowisku
Zmiana pasa i kierunku; pojazdy przy rampie; usuwanie niegu; zamiatanie;
przesuwanie; zbieranie; zamknicie; otwarcie dróg dojazdowych do pasa
startowego; inspekcja pasa startowego.
rodowisko lotniska/
ldowiska
Topografia (górka, wzniesienie, linia brzegowa, las itp.); obiekty techniczne
(woda, wiea, mosty, podpory itp.); teren wysoki; obszary zabudowane; drogi i
drogi kolejowe; linie wysokie napicia; gówne punkty; szczególna dziaalno
lokalna (zasig strzelania itp.); czynnoci rolnicze.
Awarie statku powietrznego
Czci zamienne dla statku powietrznego; systemy (tlenowy, hydrauliczny,
elektryczny, odladzania itp.); pokad/kabina; stery; instrumenty; dziaanie
instrumentów; haasy i symptomy niesprawnoci; problemy z transponderem;
utrata cznoci radiowej; nieprawidowe dziaanie; przegrzewanie (hamulce,
silnik itp.); spuszczanie/zrzucanie paliwa; podwozie/opony.
Obiekty/wyposaanie
ldowiska
ILS, radar, VOR itp.; systemy owietleniowe; wiarygodno pomocy
radiowych; wskanik kierunku; wyposaenie przy sabej widzialnoci; pyta
lotniska/pole startowe/rampa; pasy startowe; drogi koowania; dugo i
szeroko pasa startowego; strefa parkowana; terminal; obszar zbierania
adunku; sia wskanika kierunku.
Suby naziemne
Godziny pracy; dostpno sub w nocy; pomoc na ziemi; bezpieczna
wysoko; pasaerowie/osoby na pokadzie; niesprawny sprzt (schody, tamy
bagaowe itp.); zapasowe ródo zasilania; odladzanie; tankowanie; opónienie
spowodowane odladzaniem lub tankowaniem; odstraszanie ptaków; holowanie;
sposoby ostrzeliwania; suby bezpieczestwa; pomoc medyczna; obsuga
bagaowe.
Procedury
Walka z haasem; odloty; podejcie; ldowanie i start we wszystkich
warunkach pogodowych; odejcie na drugi krg; procedury oczekiwania;
wykorzystanie ziemi; godzina policyjna; okoliczni mieszkacy.
B-8
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 511 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
CZ III: ZADANIA JZYKOWE DLA KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO
Zebrane tutaj zadania jzykowe oparte s na badaniach przeprowadzonych przez Federal Aviation Authority, USA
(Chatham et al., 1999).
1. ZARZDZANIE SEKWENCJAMI RUCHU LOTNICZEGO
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
1.10
1.11
1.12
1.13
1.14
1.15
1.16
1.17
1.18
1.19
1.20
1.21
1.22
1.23
1.24
1.25
1.26
1.27
1.28
1.29
1.30
Omów z pilotem czynnoci zwizane z zarzdzaniem ruchem.
Zapytaj pilota o powody i zakres odstpstw.
Wydaj odpowiednie instrukcje dla sprawdzenia zarzdzania odstpstwem.
Poinformuj innych o naoonych lub odwoanych ograniczeniach na przestrze powietrzn.
Ustaw kolejno odlotów i wprowad do wystpujcego ruchu.
Przepytaj innych w sprawie odstpstw.
Wydaj instrukcj dla zlikwidowania odstpstw w ruchu naziemnym.
Odbierz prob pilota na start.
Wydaj odpowiednie informacje odlotowe.
Wydaj pilotowi instrukcje koowania na pozycj i oczekiwanie.
Wydaj zmienione zezwolenie.
Wydaj uzupeniajce informacje dotyczce operacji na lotnisku (np. warunki na pasie, RVR).
Wydaj pozwolenie na start/ jego anulacj.
Odbierz prob pilota o instrukcj do ldowania.
Wydaj pozwolenie na ldowanie lub zgod na opcje.
Odbierz od statku powietrznego informacj o wykonywaniu ldowania/opcji.
Odbierz pierwsz czno radiow od pilota.
Wydaj/zweryfikuj czy pilot ma aktualn informacj przylotow.
Wydaj instrukcje przylotowe/odlotowe.
Wydaj informacj o niekontrolowanym obiekcie znajdujcym si w przestrzeni powietrznej lub w obszarze ruchu.
Poinformuj inne statki powietrzne o wtargniciu niekontrolowanego obiektu w przestrze powietrzn lub na
obszar ruchu.
Zadaj reakcji od pilota lub operatora niekontrolowanego obiektu.
Zadaj pomocy z innych róde dla uzyskania cznoci z niekontrolowanym obiektem.
Wydaj instrukcj ograniczajc ruch statków powietrznych w przestrzeni powietrznej lub na obszarze ruchu, na
których znajduje si niekontrolowany obiekt.
Odbierz wniosek na tymczasowe uycie przestrzeni powietrznej lub obszaru ruchu.
Wydaj zgod na odejcie na drugi krg.
Odbierz informacj o nieudanym podejciu/odejciu na krg/ldowaniu i starcie/zatrzymaniu i starcie.
Odbierz potwierdzenie startu.
Odbierz informacj pilota o przerwanym starcie.
Poinformuj innych uytkowników o zmianie statusu przestrzeni powietrznej.
2. ZARZDZANIE RUCHEM STATKÓW POWIETRZNYCH I POJAZDÓW NAZIEMNYCH
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
Wydaj instrukcj oczekiwania przy rkawie.
Poinformuj pilota o opónieniu na ziemi.
Poinformuj pilota o spodziewanej godzinie zgody na start.
Odbierz i przeka anulowanie ogranicze w zarzdzaniu ruchem.
Odbierz prob pilota o instrukcj wyholowanie/cofania.
Odbierz prob pilota o instrukcj koowania.
Wydaj informacj o warunkach na lotnisku.
Odbierz prob pilota lub operatora pojazdu o zgod poruszania si lub przejazdu przez obszar ruchu.
B-9
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
2.9
2.10
2.11
Poz. 3
— 512 —
Wydaj instrukcj zatrzymania si przed drog koowania/pasem startowym.
Odmów zgody na poruszanie si po ziemi.
Wydaj instrukcj zmiany ruchu wokó zamknitego obszaru ruchu.
3. TRASA LOTU LUB PLAN LOTU
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.10
3.11
3.12
3.13
3.14
3.15
3.16
3.17
3.18
3.19
3.20
3.21
3.22
3.23
3.24
3.25
3.26
3.27
3.28
3.29
3.30
3.31
3.32
3.33
3.34
3.35
3.36
3.37
3.38
3.39
3.40
3.41
3.42
3.43
Wydaj zgod i instrukcj pilotowi.
Sprawd pilota z zakresu zgodnoci lub spenienia warunków zgody.
Wydaj zgod przez inn stacj dla jej przekazania pilotowi.
Zatwierd lub odmów wniosku o zgod na start.
Wykryj problem pilota lub ze statkiem powietrznym (np. hypoxia).
Przeprowad poszukiwania radiowe lub radarowe spónionego statku powietrznego.
Odbierz od pilota zgoszenie niebezpieczestwa i okrel potrzebn pomoc.
Odbierz od pilota zgoszenie problemu ze statkiem powietrznym (np. spónienie, utrata kontaktu radiowego).
Przeka informacj o ewentualnoci wypadku/nagej sytuacji/warunkach specjalnych innym stacjom.
Odbierz od pilota plan lotu..
Odbierz ustnie przekazany plan lotów.
Przepytaj innych o planie lotu lub jego zmianie.
Odbierz wnioskowane zmiany do planu lotu.
Odbierz prob o anulowanie IFR.
Zakocz czno radiow ze statkiem powietrznym.
Odbierz informacj o przylocie.
Wydaj informacj pilotowi o zmianie czstotliwoci.
Przy pierwszym kontakcie podaj ustawienie wysokociomierza.
Zweryfikuj z pilotem wysoko statku powietrznego.
Poinformuj pilota o ustanowieniu lub utracie kontaktu radarowego.
Zakocz pomoc radarow.
Przydziel kod radio latarni.
Zadaj od pilota potrzebnych informacji o planie lotu.
Odbierz informacj o warunkach specjalnych lub zagroeniu.
Poinformuj pilota lub operatora pojazdu o nienormalnym stanie statku powietrznego lub pojazdu.
Ogo stan zagroenia i uruchom plan ratowniczy.
Wydaj instrukcj koowania dla warunków specjalnych lub zagroonego statku powietrznego.
Poinformuj innych o specjalnej operacji.
Ogo zmian o kodzie przypisanym do radiolatarni SSR.
Zaproponuj pilotowi alternatywne zgody.
Wydaj pilotowi instrukcj dla identyfikacji zakrtu lub odpowiedzi transpondera.
Zauwa wystpienie sytuacji specjalnej lub stanu zagroenia w oparciu o tembr gosu.
Omów plan lotu/zmian planu lotu.
Poinformuj kontrolera lub wnioskujcego o niemonoci wykonania planu lotu/ wnioskowanej zmiany do planu
lotu.
Poinformuj pilota o pooeniu radaru.
Odbierz prob od pilota o zarejestrowanie planu lotu.
Odbierz zarejestrowan telefonicznie prob o plan lotu i informacj.
Zweryfikuj plan lotu z pilotem.
Odbierz wniosek o aktywowanie planu lotu.
Przepytaj pilota w sprawie zamknicia planu lotu.
Poinformuj pilota o statusie zgody.
Odbierz potwierdzenie lub odrzucenie przez pilota zgody.
Oce i poinformuj pilota o alternatywnych trasach w oparciu o informacje pogodowe, lotnicze, preferencje pilota i
ograniczenia pilota/statku powietrznego.
B-10
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 513 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
3.44 Odbierz proby pilota o informacj dotyczc lotniska.
3.45 Przeka pilotowi informacj dotyczc lotniska.
3.46 Przeka pilotowi informacj o statusie lotniska.
3.47 Przeka pilotowi informacj o ruchu/warunkach pogodowych.
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4. PRZEPROWAD MONITOROWANIE SYTUACJI
Przygotuj informacj o stanie lotniska (np. oblodzenie pasa) i wyposaeniu.
Zadaj od pilota meldunku o statusie NAVAID.
Poinformuj pilota o alternatywnych instrukcjach niezbdnych dla lotu po obsudze.
Odbierz/odmów proby na lot po obsudze.
Odbierz/zadaj od pilota lub operatora meldunku o pooeniu.
Szukaj lub zweryfikuj pooenie pojazdu lub statku powietrznego.
Sprawd czy pilot ma aktualny ATIS lub poinformuj go o aktualnym ATIS.
Poinformuj/zadaj aby pilot zgosi/ponownie zgosi plan lotu.
5. ROZWIZYWANIE NIEBEZPIECZNYCH SYTUACJI DLA STAKU POWIETRZNEGO
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
Odbierz zgoszenie o potencjalnym lub faktycznym zagroeniu.
Wydaj informacj o ruchu lub alert o zagroeniu dla statku powietrznego/bliskoci statku powietrznego.
Poinformuj pilota lub operatora, gdy minie zagroenie zderzenia z innym ruchem lub nienadzorowanym
obiektem.
Wydaj informacj o bliskoci ograniczonej przestrzeni powietrznej.
Wydaj informacj lub alert bezpieczestwa w odniesieniu do sytuacji na trasie/niskiej wysokoci.
Zadaj/odbierz od pilota zgoszenie o zauwaeniu samolotu.
Wydaj informacj dotyczc naruszenia przestrzeni powietrznej/obszaru ruchu.
Wydaj zgod lub instrukcj dotyczc ruchu naziemnego.
6. OCE SKUTKI POGODOWE
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
6.8
6.9
6.10
6.11
6.12
6.13
6.14
6.15
Odbierz/zadaj od innych statków powietrznych informacji pogodowej.
Wydaj informator pogodowy lub uaktualnienie dla innych statków powietrznych.
Opracuj prognoz pogody.
Odnotuj planow lub doradcz prognoz pogody w okrelonym formacie.
Ogo planow lub nieplanow prognoz pogody lub materia doradczy na wyznaczonych czstotliwociach
radiowych.
Odbierz wniosek o briefing pilota.
Poinformuj pilota o danych pogodowych w podanym formacie.
Poinformuj/zweryfikuj czy pilot otrzyma informacj o zagroeniu pogodowym.
Dostarcz pilotowi inn dan informacj.
Poinformuj pilota, e nie zaleca si VFR w uzasadnionych warunkach.
Poinformuj pilota o moliwoci ledzenia pogody.
Poinformuj pilota o opónieniach ATC.
Poinformuj pilota, o czstotliwoci i stacji, gdzie naley zoy meldunek pogodowy.
Popro pilota o dodatkowe dane.
W trakcie nadawania utrzymuj czyteln i jednostajn mow.
B-11
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 514 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
7. REAKCJA NA SYTUACJE AWARYJNE I PROCEDURY AWARYJNE
7.1
7.2
7.3
7.4
7.5
7.6
7.7
7.8
7.9
7.10
7.11
7.12
7.13
7.14
7.15
7.16
7.17
czno.
Odbierz prob pilota o suby awaryjne.
Zadaj od pilota informacji o charakterze sytuacji awaryjnej.
Przecz pilota na squaw 7700, jeeli zagroenie jest potwierdzone.
Zadaj, aby statek powietrzny poczy si z odpowiedni jednostk ATC i poinformuj pilota, aby powróci na
czstotliwo, jeeli nie moe si skontaktowa z ATC.
Podejmij odpowiednie dziaania, aby rozwiza sytuacj awaryjn.
Zadaj informacji ze statku powietrznego dla okrelenia wysokoci, kierunku i prdkoci zagubionego statku
powietrznego.
Poinformuj, jeeli konieczna jest zmiana wysokoci lub kierunku i utrzymuj VFR.
Poinformuj o koniecznoci skorelowanie gyro z kompasem magnetycznym.
Poinformuj pilota o pooeniu statku powietrznego.
Odbierz prob pilota o pomoc w dotarciu do lotniska.
Wydaj pilotowi instrukcj kierunku lotu i porady.
Poinformuj pilota o informacji lotniskowej.
Przypomnij pilotowi o przekazaniu informacji dotyczcej lotu.
Zweryfikuj czy pilot leci wg planu lotu.
Poinformuj pilota o minimalnej wysokoci lotu (MFA).
Poinformuj pilota o procedurach w sytuacji utraty cznoci.
8. ZARZDZAJ ZASOBAMI SEKTOROWYMI LUB POZYCYJNYMI
8.1
8.2
8.3
8.4
8.5
8.6
8.7
8.8
8.9
Poinformuj o skreleniu wczeniejszej trasy zapasowej.
Przeka status NAVAID innym.
Przeka informacj o statusie cznoci.
Poinformuj pilota lub innego kontrolera o przyznaniu nowej czstotliwoci.
Odbierz informacj o zapasowej ciece cznoci.
Podaj zapasowe cieki cznoci dla transmisji z powietrza i na ziemi.
Sprawd czy inni odbieraj transmisje ze statku powietrznego.
Odbierz wniosek o manewrowanie systemami owietleniowymi lotniska i drogi koowania.
Odrzu wniosek o manewrowanie systemem owietlenia lotniska.
B-12
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 515 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Załącznik B
CZ IV. SOWNIK PODSTAWOWYCH I ZOONYCH STRUKTUR
Zebrane tutaj struktury oparte s na badaniach przeprowadzonych przez Eurocontrol Institute of Air Navigation Services,
Luxembourg.
Struktury podstawowe:
• Rodzajnik
• Przysówki czstotliwoci
Zawsze (always), generalnie (generally), zazwyczaj (usually), czsto (often), czasami (sometimes), rzadko (seldom), nigdy
(never) itp.
• Przymiotniki porównawcze
• Znaczniki mowy
Aktualnie (actually), zasadniczo (basically), w kadym razie (anyway), (i) yeah (pojawiajce sie coraz czciej),
suchaj (listen), znaczy (I mean), zobaczmy (let’s see/let me see), podobny (like), oh, teraz (now), okay, tak wic (so),
a wic (well), wiesz (you know), widzisz (you see), wiesz o co mi chodzi (you know what i mean), to prawda (it is true),
oczywicie (of course), ale (but), wci (still), (i) przy okazji ((and) by the way), poza tym (besides), kolejn spraw jest
(another thing is), a na dodatek (on top of that), wic (so), wówczas (then), po pierwsze (first(ly)), po drugie (second(ly)), itp.
(etc.), przede wszystkim (first of all), w pierwszej/drugiej kolejnoci (in the first/second place), i na koniec (finally),
w kocu (in the end), krótko mówic (in short)
• Czasowniki uomne
Mog, potrafi, jestem w stanie (can), mog, wolno mi (may), musz (must), powinienem (have got to), powinienem
w cz. przeszym (should), ought to, powinienem w cz. przeszym (would), mógbym (could), moe zrobi (might), nie
potrzebuj/nie musz (needn’t), nie musz (don’t have to), nie mog/nie powienienem (mustn’t)
• Liczebniki (gówne i porzdkowe)
• Strona bierna
Czas teraniejszy
Czas przeszy
• Pooenie bezporednich i porednich przedmiotów:
Bob wysa kwiaty swojej dziewczynie. (Bob sent some flowers to his girlfriend).
Bob wysa swojej dziewczynie kwiaty. (Bob sent his girlfriend some flowers).
• Pytajniki dla opisania ludzi i rzeczy, oraz proba o informacj
Co? (What?) Kto? (Who?) Który? (Which?) Dlaczego? (Why?) Gdzie? (Where?) Jak? (How?)
• Zaimki pytajce
Kto (Who), Który (Which), Czyj (Whose)
• Czasy
Present simple - teraniejszy
I do
Present continuous – teraniejszy wyraajcy czynno odbywajc si w danej chwili
I am doing
Past simple – przeszy
I did
Past continuous – przeszy wyraajcy czynno odbywajc si w okrelonym momencie w przeszoci
I was doing
Present perfect simple –przeszy, ale ze skutkami w chwili obecnej
I have done
B-13
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 516 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
•
Poz. 3
Present perfect continuous – czynno rozpoczta w przeszoci, trwaa i trwa nieprzerwanie w chwili mówienia
I have been doing
Simple future tense – czas przyszy: Will
Future – czas przyszy: Going to
There to be
Teraniejszy, przeszy, przyszy
Struktury zoone
• Przymiotnik
Stopniowalne i niestopniowalne przymiotniki
Dosy zy (fairly angry) (stopniowalny)
Cakowicie zdziwiony (totally amazed) (niestopniowalny)
Przyimek po przymiotniku
Zy o (angry about), obawia si czego (afraid of) itp.
Przymiotnik + that lub + bezokolicznik
Dosy (enough), wystarczajco (sufficiently), za + przymiotnik (too + adjective)
Im szybciej tym lepiej (the sooner the better) itp.
• Przysówki i spójniki
Przysówki o charakterze komentarza
Widocznie (apparently), szczerze (frankly), susznie (rightly)
Przysówki o charakterze opinii
Biologicznie (biologically), ideologicznie (ideologically), moralnie (morally)
Oklicznik czasu
Przed (before), dopóki (until), po (after), jak tylko (as soon as), przed (before), kiedy (when), podczas (while),
z trudem (hardly),nie wczeniej (no sooner), ledwo (scarcely)
Podawanie powodu
Widzc, e (seeing that), poniewa (since), na tyle na ile (in as much as), w zwizku z (due to), wynikajcy
z (owing to), przy takiej liczbie chorych osób (with so many people ill)
• Zdania
Zdania wzgldne
Zdanie imiesowowe
-ing, -ed i being -ed
Zdanie imiesowowe ze znaczeniem przysówkowym
Otwierajc oczy, dziecko zaczo paka (Opening her eyes, the baby began to cry).
Aeroklub utworzony 25 lat temu w przyszym miesicu, …(Formed 25 years ago next month, the aviation club …)
• Warunki
Prawdziwe i nieprawdziwe, wszystkie czasy
• Znaczniki rozmowy
Uwaasz (mind you), generalnie (on the whole), mówic ogólnie (broadly speaking), skoro o tym mowa (by and large), na pewno
(certainly), moe (may), akcent na „do”, z drugiej strony (on the one hand), podczas (while), podczas gdy (whereas), jednake
(however), pomimo (even so), nie mniej (nonetheless), pomimo tego (nevertheless), mimo wszystko (all the same), pomimo (although),
mimo (though), mimo wszystko (even though), jeeli (if), wbrew (in spite of), na przekór (despite), przypadkowo (incidentally),
ponadto (moreover), poza tym (furthermore), dodatkowo (in addition), dodatkowo (additionally), i co dalej (what is more), tak wic
(therefore), w rezultacie (as a result), w konsekwencji (consequently), cakowicie odwrotnie ((quite) on the contrary), na pocztek (to
begin with), na pocztek (to start with), z jednego powodu (for one thing), z innego powodu (for another thing), w podsumowaniu (in
conclusion), w skrócie (briefly)
B-14
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 517 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
•
•
•
•
•
•
•
•
Poz. 3
Załącznik B
Bezokolicznik i rzeczowniki odsowne
Uomne
Will i Gould - dla wykazania chci, prawdopodobiestwa i pewnoci
Will i Gould - dla wykazania przyzwyczaje
Uomne + past participle dla wyraenia krytyki lub alu
Rzeczowniki
Rzeczowniki zoone
Rzeczowniki niepoliczalne bez rodzajnika
np. dobra rada (good advice)
Strona bierna
Ogólne formy czasów present perfect/past perfect/future/continuous
Czasowniki frazowe:
Chcieli to spotkanie mie ju za sob. (They wanted to get the meeting over with).
Brak sukcesu programu mona byo przypisa zemu kierownictwu. (The programme's lack of success could be put down
to poor management).
Boeing spotka sie z krytyk swojego nowego planu. (Boeing came in for a lot of criticism over their new plan).
Zaimki ilociowe
Jedno z + liczba mnoga
Jedno z najlepszych (One of the best things)
Kady bez wyjtku (Each (of) and every) + czas. poj., chyba e po nim wystpuje rzeczownik lub zaimek, do
którego si odnosi.
Pytania
Pytania mowy zalenej
Pytania o charakterze negatywnym
Krótkie pytania (Question tags), stawiane na kocu zda twierdzcych oraz przeczcych, uywane do pytania si,
upewnienia czy co jest prawdziwe, pytania o zgod oraz w pytaniach retorycznych. Polskim odpowiednikiem
jest "prawda?", "nieprawda"
Zaimki zwrotne i tzw. emfatyczne – wskazuj, e czynno wykonywana przez dan osob przechodzi na ni
Herself, himself, themselves
Jeden i jedni (One and ones)
Tam jest mój samochód – ten zielony (There’s my car — the green one.)
Wic, zatem, otó (So)
Tak myl. (I think so.)
Tak syszaem. (So I hear.)
Zrób tak. (Do so)
Wygraa konkurs w 1997 i wydaje si, e najprawdopodobniej to powtórzy. (She won the competition in 1997
and seems likely to do so again.)
•
•
Taki (Such)
W wikszoci szkó takie zachowanie jest nieakceptowane. (Such behaviour is unacceptable in most schools.)
Mowa zalena
Obiecali, e mu pomog na drugi dzie. (They promised that they would help him the next day.)
Powiedzia mi, e nie bdzie gotowy na pitek. (He told me it wasn't going to be ready by Friday.)
Czasy
Past Perfect
Zrobiam (I had done)
B-15
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 518 —
Poz. 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik B
Past perfect continuous
Robiem (I had been doing)
Present continuous
Na pryzszo (For the future)
Future continuous
Bd robi (I will be doing)
Future perfect
I will have been doing
The future seen from the past (przyszo widziane z przeszoci)
Miaem zrobi (was going to), etc.
B-16
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 519 —
ZACZNIK C
LISTA KONTROLNA DLA SPRAWDZANIA JZYKA LOTNICZEGO
Podmioty wiadczce usugi w zakresie przeprowadzenia testów (TSPs) powinny udokumentowa przestrzeganie
zalecanych przez ICAO kryteriów w zakresie prowadzenia testów jzykowych wypeniajc ponisz list kontroln oraz
przedstawiajc dowody dla kadego jej elementu, podajc numer elementu danego kryterium. Numery elementów
koreluj z kryteriami, które mona znale w rozdziale 6.
6.3.2 PROJEKT TESTU I JEGO KONSTRUKCJA
Odniesienie
Element
Odpowied
6.3.2.1
Czy test jest tak zaprojektowany, aby oceni
umiejtno mówienia i suchania zgodnie
z kadym elementem Skali Ocen ICAO oraz
kompleksowych opisów Zacznika 1?
† TAK
† NIE
6.3.2.2
Czy definicja podajca cel testu, opisujca
zarówno jego zamierzenia jak i populacj,
do której jest skierowany jest dostpna dla
wszystkich decydentów?
† TAK
† NIE
6.3.2.3
Czy opis i tok rozumowania konstrukcji testu
oraz sposób spenienia wymaga ICAO
dotyczcych poziomu znajomoci jzyka jest
dostpny dla wszystkich decydentów?
† TAK
† NIE
6.3.2.4
Czy test spenia zasady dobrych prytyk i kodu
etyki, jak opisano w rozdziale 6 Dok. 9835
ICAO?
† TAK
† NIE
6.3.2.5
Czy test skupia si na oderwanych elementach,
szczególnie na gramatyce lub lunym
sownictwie?
† TAK
† NIE
6.3.2.6
Czy do testu wczono sekcj suchania
z indywidualnymi elementami?
Uwaga.— Jeeli rozumienie jest oceniane
w oparciu o specjaln sekcj zawierajc
indywidualne elementy, nie powinno to
negatywnie wpywa na ocen interakcji.
† TAK
† NIE
C-1
Uwagi
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 520 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik C
Odniesienie
Element
Odpowied
6.3.2.7
Czy w tecie uwzgldniono tylko rozmow
z uyciem gosu?
† TAK
† NIE
6.3.2.8
Czy test jest ukierunkowany na operacje
lotnicze?
† TAK
† NIE
6.3.2.9
Czy test ocenia znajomo jzyka potocznego
w kontekcie lotniczym?
† TAK
† NIE
6.3.2.10
Czy test unika elementów, których zadaniem
jest wyodrbnienie jzyka wysokotechnicznego lub specyficznie zwizanego
z kontekstem?
† TAK
† NIE
6.3.2.11
Czy kocowy wynik kadego kandydata
stanowi najnisz ocen ze wszystkich szeciu
uzyskanych w kadej umiejtnoci
wyszczególnionej przez ICAO?
† TAK
† NIE
Uwagi
6.3.3 WANO I WIARYGODNO TESTU
Odniesienie
Element
Odpowied
6.3.3.1
Czy dowód potwierdzajcy wano i
rzetelno jest przygotowany w prostym, atwo
zrozumiaym jzyku i dostpny dla wszystkich
decydentów?
6.3.3.2
Czy opis procesu przygotowywania,
zawierajcy ponisz informacj jest dostpny
dla wszystkich decydentów:
a) podsumowanie kalendarza prac?
b) sprawozdanie z kadego etapu pracy?
6.3.3.3
Czy ocena spodziewanej informacji o tecie,
a majca wpyw na szkolenie jest dostpna dla
wszystkich decydentów?
Uwagi
† TAK
† NIE
† TAK
† NIE
† TAK
† NIE
† TAK
† NIE
6.3.4 OCENIANIE
Odniesienie
6.3.4.1
Element
Odpowied
Czy proces oceniania jest udokumentowany?
C-2
† TAK
† NIE
Uwagi
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 521 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Odniesienie
Załącznik C
Element
Odpowied
6.3.4.2
Czy, dla spenienia wymaga licencjonowania,
w ocenie testu uczestnicz dwaj egzaminatorzy
oceniajcy, a trzeci jest konsultowany w
przypadku rónicy wyników?
† TAK
† NIE
6.3.4.3
a) Czy szkolenie wstpne i okresowe jest
udokumentowane?
† TAK
† NIE
b) Czy dokumenty egzaminatorów
oceniajcych s przechowywane?
† TAK
† NIE
c) Czy egzaminatorzy s okresowo
audytowani, a sprawozdania
udokumentowane?
† TAK
† NIE
Jeeli ocenianie prowadzone jest przy
wykorzystaniu nowych technologii, wcznie
z technologi rozpoznawania mowy, to czy
takie formy, we wszystkich aspektach Skali
Ocen, koresponduj z procedur oceny przez
czowieka i s wyranie wytumaczone w
zrozumiaym jzyku?
† TAK
† NIE
6.3.4.4
Uwagi
6.3.5 TEST, ADMINISTRACJA I ZABEZPIECZENIE
Odniesienie
Element
Odpowied
Administrowanie testem
6.3.5.1
6.3.5.2
Czy opublikowany jest przykad kompletnego
testu, wcznie z:
a) dokumentami kandydata (instrukcja na
papierze, co jest wywietlane na ekranie
itp.)?
† TAK
† NIE
b) instrukcj dla interlokutora (egzaminatora)
lub pytaniami?
† TAK
† NIE
c) dokumentacj dla egzaminatora
oceniajcego (klucz odpowiedzi, skala ocen,
instrukcje)?
† TAK
† NIE
d) przykadem kompletnego zapisu nagrania
(dla sekcji zwizanych ze suchaniem lub
pyta porednich)?
† TAK
† NIE
e) przykadem rozmowy pomidzy
kandydatem/egzaminatorem ustnym?
† TAK
† NIE
Czy proces oceny testu jest udokumentowany,
wcznie z instrukcjami co do zawartoci i
charakteru dowodów, które maj by zbierane
przez egzaminatorów oceniajcych?
† TAK
† NIE
C-3
Uwagi
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 522 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik C
Odniesienie
Element
Odpowied
6.3.5.3
Czy instrukcje dla kandydata, zespou
administrujcego i egzaminatorów
oceniajcych s jednoznacznie
udokumentowane?
† TAK
† NIE
6.3.5.4
Czy wymagania dotyczce wyposaenia, kadry
i pomieszcze niezbdnych dla
przeprowadzenia testu s zawarte w instrukcji?
† TAK
† NIE
6.3.5.5
Czy pooenie pomieszczenia, w którym
przeprowadzany jest test jest wygodne,
prywatne i ciche?
† TAK
† NIE
6.3.5.6
Czy peen opis polityki dotyczcej
administrowania jest dostpny dla wszystkich
decydentów?
Czy obejmuje to jak niej:
a) polityk i procedur ponownego podejcia
do testu?
6.3.5.7
† TAK
† NIE
b) procedur informowania o wynikach?
† TAK
† NIE
c) uzgodnienia dotyczce przechowywania
dokumentacji?
† TAK
† NIE
d) plany kontroli jakoci, obsugi i dalszego
rozbudowywania testu?
† TAK
† NIE
e) warunki zakupu?
† TAK
† NIE
Czy, przed rozpoczciem testu, ustanowiono
udokumentowany proces odwoawczy, który
jest dostpny dla wszystkich kandydatów i
decydentów?
Zabezpieczenia testu
6.3.5.8
Czy peen opis dziaa podjtych dla
zabezpieczenia testu zapewniajcych jego
integralno jest udokumentowany i dostpny
dla wszystkich decydentów?
† TAK
† NIE
6.3.5.9
W przypadku pyta porednich, czy
przygotowano wystarczajc liczb wersji
testów dla egzaminowanej populacji, pod
ktem ich wielkoci i rónorodnoci?
† TAK
† NIE
C-4
Uwagi
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 523 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Reference
Załącznik C
Item
Reply
6.3.5.10
Czy zadania i pytania sprawdzajce s
utrzymane w tajemnicy i niepublikowane,
ani udostpniane w aden inny sposób
kandydatom przed terminem testu?
† TAK
† NIE
6.3.5.11
Czy udokumentowana polityka dotyczca
zabezpieczenia wszystkich elementów
egzaminów jest dostpna dla wszystkich
decydentów?
† TAK
† NIE
NIEtes
6.3.6 PRZECHOWYWANIE DOKUMENTACJI
Odniesienie
Element
Odpowied
6.3.6.1
Czy wszystkie testy dotyczce umiejtnoci
posugiwania sie jzykiem, obejmujce
rozmow pomidzy egzaminatorem a
kandydatem zapisywane s na tamie lub
video?
† TAK
† NIE
6.3.6.2
Czy arkusze ocen i dokumentacja
uzupeniajca jest archiwizowana przez
wczeniej okrelony i udokumentowany czas
uniemoliwiajc odwoanie si od decyzji po
tym terminie?
† TAK
† NIE
6.3.6.3
Czy proces przechowywania dokumentów jest
odpowiedni dla zakresu egzaminów i
udokumentowany?
† TAK
† NIE
6.3.6.4
Czy proces informowania o ocenach jest
udokumentowany, a oceny przechowywane
przez okres wanoci licencji?
† TAK
† NIE
6.3.6.5
Czy wyniki egzaminów s poufne i
udostpniane tylko kandydatom, ich
sponsorom lub pracodawcom oraz wadzy
lotniczej, chyba e kandydaci przedstawi
pisemn zgod do udostpnienia ich innej
osobie lub organizacji?
† TAK
† NIE
Uwagi
6.3.7 INFORMACJE ORGANIZACYJNE I INFRASTUKTURA
Odniesienie
Element
Odpowied
6.3.7.1
Czy podmiot wiadczcy usugi w zakresie
przeprowadzania testów (TSP) przedstawi
przejrzyst informacj o swojej organizacji
i jego wspópracy z innymi organizacjami?
† TAK
† NIE
6.3.7.2
Jeeli TSP prowadzi równie szkolenia, czy
jest wyranie udokumentowany rozdzia
pomidzy tymi dwiema dziaalnociami?
† TAK
† NIE
C-5
Uwagi
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 524 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik C
Odniesienie
Element
Odpowied
6.3.7.3
Czy TSP zatrudnia wystarczajc liczb
egzaminatorów i oceniajcych dla
administrowania wymaganymi testami?
† TAK
† NIE
6.3.7.4
Czy TSP wyjani jak test jest zarzdzany,
wcznie z wyjanieniem procesu jego
rozbudowy?
† TAK
† NIE
Uwagi
6.3.8 KWALIFIKACJE ZESPOU OCENIAJCEGO
Odniesienie
Element
Odpowied
Znajomo dokumentów ICAO
6.3.8.2
Czy wszyscy czonkowie zespou oceniajcego
zapoznali si z nastpujcymi publikacjami ?
† TAK
† NIE
a) odnonymi SARPS i Zalecanymi Metodami
Postpowania Zacznika 1?
† TAK
† NIE
b) caociowymi opisami (App. 1 do
Zacznika 1) i Skal Ocen ICAO
(Dodatek A do Zacznika 1)?
† TAK
† NIE
c) Podrcznikiem wdroenie wymaga ICAO
dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
(Dok. 9835)?
† TAK
† NIE
d) Nagranymi przykadami mowy ocenionej
wg ICAO?
† TAK
† NIE
Projekt testu i zespó projektujcy
6.3.8.3
Czy projekt testu i zespó projektujcy
obejmuje osoby, które posiadaj
dowiadczenie w operacjach lotniczych,
przygotowywaniu testów z jzyka i
lingwistyczne ?
† TAK
† NIE
Zespó administrujcy testem (administratorzy i egzaminatorzy)
6.3.8.4
Czy administratorzy i egzaminatorzy posiadaj
wiedz praktyczn o wytycznych dotyczcych
administrowania, opublikowanych przez
organizacj?
C-6
† TAK
† NIE
Uwagi
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 525 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Odniesienie
Załącznik C
Element
Odpowied
6.3.8.5
Czy egzaminatorzy posiadaj znajomo
jzyka egzaminowanego przynajmniej na
rozszerzonym poziomie 5 i biego na
eksperckim poziomu 6, jeeli test jest
zaprojektowany do oceny biegoci na
poziomie 6 ICAO?
† TAK
† NIE
6.3.8.6
Czy egzaminatorzy, z wynikiem pozytywnym,
ukoczyli wstpny kurs szkolenia?
† TAK
† NIE
6.3.8.7
Czy egzaminatorzy, z wynikiem pozytywnym,
ukoczyli coroczny okresowy kurs szkolenia?
† TAK
† NIE
6.3.8.8
Czy egzaminatorzy posiadaj odpowiednie
dowiadczenie w operacjach lotniczych lub w
egzaminowaniu jzyka, lub w obu?
† TAK
† NIE
Zespó oceniajcy
6.3.8.9
Czy egzaminatorzy posiadaj znajomo
jzyka egzaminowanego przynajmniej na
rozszerzonym poziomie 5 i biego na
eksperckim poziomie 6, jeeli test jest
zaprojektowany do oceny biegoci na
poziomie 6 ICAO?
† TAK
† NIE
6.3.8.10
Czy egzaminatorzy posiadaj znajomo
lotniczego jzyka angielskiego oraz
sownictwa i struktur, które prawdopodobnie
bd wydobyte przez pytania i rozmow?
† TAK
† NIE
6.3.8.11
Czy egzaminatorzy, z wynikiem pozytywnym,
ukoczyli wstpny kurs szkolenia?
† TAK
† NIE
6.3.8.12
Czy egzaminatorzy, z wynikiem pozytywnym,
ukoczyli coroczny okresowy kurs szkolenia?
† TAK
† NIE
C-7
Uwagi
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 526 —
Poz. 3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 527 —
ZACZNIK D
KWALIFIKACJE W ZAKRESIE JZYKA LOTNICZEGO
Wszystkie wymienione poniej kwalifikacje mog by powizane lub zrównowaone praktycznym dowiadczeniem
w odnonym obszarze.
Kwalifikacje
Najlepsze
Bardzo dobre
Minimalne
1. Nauczyciel, administrator i osoba przygotowujca materiay w zakresie jzyka lotniczego
Nauczanie jzyka
Kwalifikacje naukowe 1
Magister w specjalnoci
nauczania jzyka:
• Nauczanie jzyka
angielskiego jako
drugiego (TESL,
TESOL), lub
• Jzykoznawstwo
stosowane, lub
• Nauka obcego jzyka lub
podobny obszar
• Licencjat z nauczania
jzyka obcego, lub
• Dyplom ukoczenie
z TESL itp., lub
• Studia wysze + szerokie
dowiadczenie
w nauczaniu ESL
z widocznymi dowodami
zaangaowania w dany
obszar2
• Certyfikat z TESL, lub
• Studia wysze
(szkolenie wstpne
przeprowadzone pod
nadzorem
dowiadczonego
nauczyciela)
Dowiadczenie
w nauczaniu
3-letni program lotniczego
jzyka
• Program lotniczego
jzyka angielskiego
• Angielski dla
konkretnych celów
nauczania
• Nauczanie ESL na
akredytowanym
uniwersytecie lub
w szkole jzyków
• Dowiadczenie w
nauczaniu jzyka, lub
• Brak wczeniejszego
dowiadczenia, ale
dopuszczalne, jeeli
nauczaniu odbywa si
pod nadzorem
dowiadczonego
nauczyciela
czno lotnicza
Dowiadczenie jako pilot
lub kontroler
Znajomo radiotelefonii
(w trakcie szkolenia
z angielskiego jzyka
lotniczego lub
dowiadczenie)3
Umiejtno wspópracy
z SME
Przygotowywanie
materiaów do nauczania
Przygotowanie materiaów
z lotniczego jzyka
angielskiego z podejciem
komunikatywnym lub
interaktywnym
-
Przygotowanie materiaów
z jzyka lotniczego
z podejciem
komunikatywnym lub
interaktywnym
Nauczanie jzyka
Dowiadczenie
administracyjne
Zarzdzanie programem
lotniczego jzyka
angielskiego
Nauczanie jzyka
Zarzdzanie programem
Zaangaowanie
w lotnictwo lub program
nauczania jzyka
angielskiego
D-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 528 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik D
Kwalifikacje
Najlepsze
2. Przygotowanie testu jzykowego
Bardzo dobre
Minimalne
4
Naukowe5
Doktorat w lingwistyce
stosowanej ze
specjalizacj w
egzaminowaniu jzyka
Magister lingwistyki
stosowanej +
dowiadczenie
w przygotowywaniu
i prowadzeniu bada na
temat egzaminowania
z drugiego/obcego jzyka
Magister lingwistyki
stosowanej lub TESOL +
umiejtno wspópracy
z ekspertami ds. lotnictwa
Lotnictwo
-
Znajomo radiotelefonii
Umiejtno wspópracy
z SME
Zawodowe,
midzynarodowe
dowiadczenie
w cznoci, (zawodowy
pilot lub kontroler)6
Dowiadczony pilot
zawodowy lub pilot
turystyczny z
dowiadczeniem
midzynarodowym
Licencjonowany pilot ze
wiadomoci
midzynarodow
3. Ekspert przedmiotu
czno lotnicza
4. Inni, ewentualni czonkowie zespou ds. jzyka lotniczego
Szkolenie przy pomocy
komputera i projektowanie
instruktaowe 7
Zawodowiec
z kwalifikacjami
akademickimi
Szeroko udowodnione
dowiadczenie
specjalistyczne
Dowiadczenie
specjalistyczne
______________________
1
. W Ameryce Pónocnej, Zachodniej Europie, Australii i Nowej Zelandii wymaga si zazwyczaj, aby angielsko mówicy nauczyciel
posiada tytu magistra w specjalnoci nauczania angielskiego jako drugiego jzyka (TESL) lub w innej zblionej specjalnoci, jak
jzykoznawstwo stosowane. W innych czciach wiata (np. Rosja, Wschodnia Europa i w znacznej czci Azji), aby zosta
nauczycielem jzyka trzeba posiada licencjat z nauczania w obcym jzyku. Zalet nauczycieli, którzy skoczyli takie studia jest
bardzo wysoki poziom biegoci w przynajmniej jednym, a czsto dwóch jzykach.
Inne studia w obszarze jzykowym (takie jak literatura angielska, literatura porównawcza, tumaczenia, jzykoznawstwo
porównawcze lub “czyste “jzykoznawstwo”) nie koncentruj si na nauczaniu jzyka lub jego uczeniu, w zwizku z tym nie s to
odpowiednie kwalifikacje dla nauczycieli jzyków. Niektóre kierunki ESL prowadzone s przez wydziay ds. nauczania na innych
wydziaach takich jak Nauka, Technologia Naukowa, Studia Midzynarodowe i Studia Midzykulturowe, które nie s bezporednio
zwizane z nauczaniem jzyka.
Dodatkowe kwalifikacje uwzgldniaj dowiadczenie midzykulturowe, midzynarodowe dowiadczenie zawodowe,
wielojzykowo, dowiadczenie w nauce drugiego jzyka i oczywicie ch uczenia.
2
. Jzyk angielski jako drugi jzyk, jest stosunkowo nowym kierunkiem na studiach, wprowadzonym w latach 70-tych. Wielu
doskonaych nauczycieli podjo w tym kierunku nauk przed wprowadzeniem dzisiaj obowizujcych programów, ale
kontynuowali swój rozwój zawodowy korzystajc z innych moliwoci, np. stajc si czonkiem zawodowych zrzesze, publikujc
wyniki bada lub wystpie.
D-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 529 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Załącznik D
3
. Znajomo cznoci radiowej jest podstaw do nauczania lotniczego jzyka angielskiego. Nauczyciele ESL mog w róny sposób
zapozna si z cznoci radiow: uczestniczc w lekcjach pilotau lub jako obserwatorzy podczas takich szkole; odbywajc sta
u nauczyciela lotniczego jzyka angielskiego; poprzez kontakty z zawodowymi pilotami i kontrolerami; czytajc i realizujc wasne
programy nauczania; korzystajc z symulatorów i programów komputerowych. Jeeli instruktorzy ESL nie znaj specyfiki
lotniczego jzyka angielskiego musz bardzo blisko wspópracowa z ekspertami w tej dziedzinie.
4
. Od egzaminatorów i oceniajcych wymaga si oczywicie posiadania innych kwalifikacji ni dane od przewodniczcych i
czonków zespoów przygotowujcych. Wszyscy egzaminatorzy i oceniajcy musz odby szkolenie, aby zapozna si z formu
egzaminów i systemem oceniania. Patrz rozdzia 4 – szczegóowe informacje dotyczce kwalifikacji oceniajcych.
5
. Im wiksza stawka podczas egzaminu tym waniejszy wkad wysoko wykwalifikowanych i dowiadczonych specjalistów
przygotowujcych egzaminy.
6
. Dowiadczenie midzynarodowe jest wane, gdy midzynarodowa czno radiowa jest czsto inna ni czno stosowana
lokalnie. A najwaniejsza jest znajomo frazeologii ICAO.
7
. Przy przygotowywaniu materiaów do nauczania jzyka lotniczego, w oparciu o teksty lub pliki komputerowe, bardzo wanym
czonkiem zespou jest wykwalifikowany i dowiadczony nauczyciel jzyka lub osoba przygotowujca takie materiay.
Dowiadczenie w technologii projektowania instruktau jest wanym elementem w zespole przygotowujcym materiay, ale nie
zastpi wiedzy o nauczaniu jzyka, w czym specjalist jest nauczyciel jzyków obcych.
D-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 530 —
Poz. 3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 531 —
Poz. 3
ZACZNIK E
WSPÓCZESNE METODY NAUCZANIA JZYKA — TO HISTORYCZNE
1. NAUCZANIE JZYKA
1.1 Przed XX w. (Pre-modern era): tumaczenie aciny i gramatyki
Od tysicy lat ludzie ucz si innych jzyków reagujc na potrzeb prowadzenia transakcji w jzyku obcym oraz przez
czsty kontakt z tym jzykiem. Nauczanie jzyka zawsze obracao si wokó potrzeby porozumiewania si w jzyku
i z przyczyn naturalnych koncentrowao si na tym kontekcie.
W latach XVII i XVIIIw. wikszo aktywnoci akademickiej skupiao si na czytaniu i rozumieniu greki i aciny, tak
wic nauczanie greki i aciny zostao sformalizowane jako dziaalno akademicka ze swoimi prawami, jako rodek
dostpu do antycznych tekstów. Poniewa acina bya jzykiem “martwym”, tzn. jzyk nie by wspóczenie uywany,
nie uczono tego jzyka w adnym znaczcym kontekcie umoliwiajcym porozumiewanie si. Tak wic, metoda nauki
skupiaa si na gramatyce i zapamitywaniu, ze znaczn iloci czasu powican na tumaczenie gramatyki. W dekadzie
lat 90-tych XIX w. w Stanach Zjednoczonych nauczyciel jzyka sformalizowa tak metod nauczania zwan metod
bezporedni lub Berlitza.
1.2 Wiek XX (modern era): studia lingwistyczne i nauka jzyka
1.2.1
W latach 50-tych, pojawia si lingwistyka — formalna nauka jzyka jako przedmiot studiów rzdzcy si
swoimi prawami, a w lad za tym powizane z ni przedmioty: Nauka Jzyka, Nauka Drugiego Jzyka, Nauczanie
Angielskiego, Nauczanie Jzyka Obcego oraz Angielskiego jako Drugiego Jzyka. W kolejnym pidziesicioleciu te
obszary bardzo si rozwiny, a energiczne rodowiska akademickie zaczy publikowa obszerne materiay badawcze.
W rezultacie, przeprowadzono obszerne badania dotyczce sposobów, w jaki ludzie ucz si drugiego jzyka i dzisiaj
wiadomo znacznie wicej o uczeniu si jzyka przez ludzi ni kiedykolwiek wczeniej. W wyniku przeprowadzonych
bada akademickich, tam gdzie uwzgldniono ich wyniki, nauczanie jzyka stao si bardziej skuteczne, interesujce
i sprawne.
“Wiek Metod” (Age of Methods).
1.2.2
We wczesnych latach XX w., olbrzymie zainteresowanie spowodowane nowymi informacjami od lingwistów
doprowadzio do tak zwanego z czasem “Wieku Metod” (Age of Methods). Pojawiy sie nowe i innowacyjne metody,
czsto koncentrujce si na jednym, szczególnym aspekcie bada nad nauk jzyka. Niektóre, lepiej znane metody to:
Audio-lingualism; Silent Way; Total Physical Response; i Suggestopoedia.
Podejcie komunikatywne
1.2.3
Bardzo powana zmiana nastpia w latach 70-tych XX w., gdy nastpio odejcie od jednej konkretnej metody
i przesunicie nacisku na nauczanie jzyków poprzez rozumienie ogólnych podej do nauki jzyka, opartych na
udoskonalonym rozumieniu stosowania i uczenia si jzyka, z jednym wspólnym elementem zrozumienia, e ludzie ucz
E-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 532 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik E
si i nabywaj umiejtnoci jzykowych poprzez jego rozumne stosowanie podczas komunikowania si. Wszystkie
podejcia zwizane z porozumiewaniem si oparte s na poniszym komplecie teoretycznej podbudowy lub zrozumienia
sposobów nauki obcego jzyka przez dorosych, midzy innymi:
1.2.4
a)
nabywanie umiejtnoci jzykowych jest procesem cigym;
b)
pena poprawno gramatyczna i wymowa podobna do ojczystej nie jest ani potrzebna, ani
prawdopodobna;
c)
doroli studenci nie s na straconej pozycji w nauce nowego jzyka;
d)
ludzie ucz si jzyka z potrzeby porozumiewania si w nim oraz majc okazj jego rozumnego
stosowania w komunikowaniu si;
e)
studenci potrzebuj wiele zrozumiaych sygnaów lub bogatego rodowiska nauki;
f)
motywacja ma wpyw na nauk jzyka, a studenci najlepiej reaguj na materia, który ich interesuje.
Od lat 70-tych XX w. do programów wprowadzono najlepsze praktyki, które uwzgldniaj ponisze elementy:
a)
w miejsce czystej poprawnoci gramatycznej, skupianie si, jako cel, na skutecznej komunikacji;
b)
klasy, w których najwaniejsi to studenci, a nie nauczyciele;
c)
duo wypowiedzi studentów, minimum wypowiedzi przez nauczyciela;
d)
niewielkie poprawianie bdów (tyle co potrzeba dla porozumienia si);
e)
materiay przycigajce uwag studentów.
2. EGZAMINOWANIE POZIOMU ZNAJOMOCI JZYKA LOTNICZEGO
2.1
Sprawdzanie poziomu znajomoci jzyka ma swoje pocztki w nauczaniu i sprawdzaniu gramatyki aciskiej;
powszechnie stosowanych wiczeniach sprawdzajcych znajomo gramatyki i umiejtno tumaczenia; sprawdzaniu
znajomoci sownictwa w wiczeniach „uzupenij puste miejsca” oraz w wiczeniach wymagajcych przeksztacenia
czasownika.
2.2
Wspóczesny rozwój metod sprawdzania poziomu znajomoci jzyka jest blisko zwizany ze wzrostem
zainteresowania w pomiarach psychometrycznych, z naciskiem na dokadno pomiaru. Techniki stosowane w testach
psychometrycznych potrzeboway elementów policzalnych dla uzyskania obiektywnych pomiarów umiejtnoci
jzykowych. W rezultacie, testy jzykowe opracowane w oparciu o zasady psychomotoryczne maj tendencj do
skupiania si na wiedzy o jzyku, a nie na faktycznych umiejtnociach posugiwania si jzykiem.
2.3
Takim technikom sprawdzania poddani zostali dyplomaci amerykascy, którzy uzyskali bardzo dobre wyniki
w tradycyjnych testach, ale nie umieli skutecznie posugiwa si jzykiem w terenie. Stosowane, obiektywne testy
jzykowe nie potrafiy dokadnie okreli umiejtnoci zdajcego do posugiwania si jzykiem w praktyce. To
zainicjowao prace nad testami, które mogyby dokadniej zobrazowa faktycznie posiadane umiejtnoci. Technika
ustnego sprawdzania umiejtnoci wraz ze skal ocen zostaa opracowana przez zespó zainteresowanych osób. Od tego
czasu, przy bezporedniej ocenie umiejtnoci mówienia, zarówno gdy przebiega ona w formie bezporedniej rozmowy czy
jest nagrana, powszechnie stosuje si skal ocen. I podobnie w Europie, polityka dotyczca lingwistyki i wspierania
mobilnoci spoeczestw doprowadzia do opracowania przez Rad Europy definicji poziomów umiejtnoci
E-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 533 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Załącznik E
dla powszechnego i zawodowego stosowania jzyka, pierwotnie z poziomami etapowymi (Waystage) i progowymi
(Threshold), a niedawno Common European Framework of Reference for Languages: uczenie si, nauczania, ocenianie
(Common European Framework of Reference for anguages: Learning, Teaching, Assessment (CEFR)).
2.4
By moe najbardziej znaczcym wkadem do bada nad nauk jzyka i sprawdzaniem jego poziomu
znajomoci w ostatnich dziesicioleciach jest opracowanie teoretycznego podejcia do zrozumienia, czym jest biego
w jzyku w oparciu, o któr mona okreli zakresy sprawdzania. Istnieje wicej ni jedna teoria zajmujca si
charakterem i sposobami pozyskiwania jzyka, przy czym brak pewnoci czy którakolwiek z nich jest prawidowa, ale s
generalne zasady w oparciu, o które mona konstruowa testy jzykowe. W ostatnich latach, w próbach opisania czym
jest jzyk, badania skoncentrowano na elementach porozumiewania si w jzyku, a nie szczegóowych elementach
gramatyki czy sownictwa. Zainteresowanie w komunikatywnym podejciu do nauczania jzyka doprowadzio do
powanych zmian w praktykach sprawdzania jego poziomu znajomoci, wprowadzajc nowe metody tak
zaprojektowane, aby bezporednio oceniay umiejtnoci przy uyciu skali ocen.
2.5
Naley speni pewne warunki dla stosowania skali ocen. Po pierwsze, grupa uytkowników musi si zgodzi na
komplet kryteriów, które stanowi “wejciówk” do danej spoecznoci. Skala ocen musi te kryteria odzwierciedla,
a spoeczno musi wyrazi zgod na stosowanie skali ocen. Po drugie, naley powoa grup dobrze poinformowanych i
dowiadczonych egzaminatorów oceniajcych. Dowiadczenie i wyksztacenie egzaminatorów oceniajcych musi
wzbudza zaufanie zarówno w rodowisku, jak i wród kandydatów, którzy chc wstpi do tego rodowiska.
Egzaminatorzy oceniajcy musz odzwierciedla poziom rodowiska i rozumie kryteria oraz kontekst, w którym te
kryteria wystpuj oraz uzgodni wspólne procedury dla wdroenia kryteriów. Dowiadczeni i wyszkoleni
egzaminatorzy oceniajcy musz stosowa dobre praktyki podane w kodeksie etyki i dobrych praktyk. Znormalizowane
procedury i przestrzeganie kodeksu etyki i dobrych praktyk wymaga udowodnienia, e podjto wszystkie praktyczne
i rozsdne dziaania dla zapewnienia skutecznego i uczciwego testu (rzetelno i wano). Po spenieniu tych
warunków mona stosowa skal ocen dla dokonania rozsdnego osdu kandydata.
E-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 534 —
Poz. 3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 535 —
Poz. 3
ZACZNIK F
DODATKOWE RÓDA
1. KSIKI I ARTYKUY
1.1 Jzyk lotniczy
Niniejszy wykaz ksiek i artykuów, badajcy stosowanie jzyka w lotniczej cznoci radiowej nie jest wyczerpujcy.
Barshi, I. “Misunderstandings in Voice Communication: Effects of Fluency in a Second Language”. In Healy, A.F. and
L.E. Bourne Jr. (Eds.). Foreign Language Learning: Psycholinguistic Studies on Training and Retention. Mahwah,
NJ.: Erlbaum (1998): 161–192.
Barshi, I., and R. Chute. “Cross Wires: What do Pilots and Controllers Know about Each Other’s Job?”. Flight Safety
Australia (2001): 5, 3 and 58.
Bourgeois-Bougrine et al. Linguistic Factors in the Overall Aviation Safety Framework. Presentation at the 14th
International Symposium on Aviation Psychology (ISAP). Dayton, Ohio, 2007.
http://www.wright.edu/isap/program.html.
Burian, B.K., I. Barshi and R.K. Dismukes. Center We Have a Problem: Emergency and Abnormal Situations in
Aviation.
Presentation given at the 13th International Symposium on Aviation Psychology. Oklahoma City, Oklahoma, 2005.
Burian, B.K., I. Barshi and R.K. Dismukes. The Challenge of Emergency and Abnormal Situations. NASA Technical
Memorandum 2005-213462. Moffett Field, CA: NASA Ames Research Center, 2005.
Burnfield, J., and R. Robert. Air Traffic Control English Language Project, Vol. 1: Identifying Basic English Language
Proficiency for International Air Traffic Controllers. Report prepared for the U.S. Federal Aviation Administration by
the Human Resources Research Organization. Alexandria, Virginia, U.S.A., 1999.
Burnfield, J., and R. Robert. Air Traffic Control English Language Project, Vol. 2: An Analysis and Validation of
Language Proficiency Measurement Models. Report prepared for the U.S. Federal Aviation Administration by the
Human Resources Research Organization. Alexandria, Virginia, U.S.A., 1999.
Burnfield, J., and R. Robert. English Language Proficiency of International Air Traffic Controllers: A Review and
Guidelines for Appropriate Measures. Report prepared for FAA, 2000.
Cardosi, K.M. An Analysis of En Route Controller-Pilot Voice Communications. Report No. DOT/FAA/RD-93/11,
Washington D.C.: FAA Office of Research and Development, 1993.
Chatham, R. et al. Language Tasks in Air Traffic Control English Language Project (ATCELP) 1: Identifying Basic
English Language Proficiency for International Air Traffic Controllers (FR-EADD-99-62). HumRRO/FAA, 1999.
Cushing, S. Fatal Words: Communications Clashes and Airplane Crashes. University of Chicago Press, 1994.
F-1
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 536 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik F
Cushing, S. “Pilot-Air Traffic Control Communications: It’s Not (Only) What You Say, It’s How You Say It.” Flight
Safety Digest. Flight Safety Foundation, July 1995.
Cushing, S. “Plane Speaking.” VERBATIM: The Language Quarterly. Vol. XXI, No. 2. Autumn, 1994.
Day, B. “Safe Radiotelephony Demands Good Discipline from all Pilots and Controllers.” ICAO Journal. Volume 57,
No. 3, 2002.
EUROCONTROL. “Technical Analysis of ATC Controller to Pilot Voice Communication with Regard to Automatic
Speech Recognition Systems.” EEC Note No. 01/2001. EUROCONTROL Experimental Centre, January 2001.
Falzon, P. The Analysis and Understanding of an Operative Language. London: INTERACT 84, First IFIP Conference
on Human-Computer Interaction, 1984.
Foushee, H.C., and R.L. Helmreich. “Group Interaction and Flight Crew Performance.” In E.L. Wiener & D.C. Nagel
(Eds.), Human Factors in Modern Aviation, 1989.
Goguen, J., and C. Linde. “Linguistic methodology for the analysis of aviation accidents.” Technical report. NASA
Contractor Report 88254, Moffett Field, CA: NASA Ames Research Center, 1983.
Grayson, R.L., and C.E. Billings. “Information transfer between air traffic control and aircraft: Communication problems
in flight operations.” In Information Transfer Problems in the Aviation System. NASA Technical Paper 1875,
National Aeronautics and Space Administration, 1981.
Helmreich, R.J., and L.B. Sexton. Analyzing cockpit communication: The Links between Language, Performance, Error,
and Workload. University of Texas Team Research Project, Department of Psychology, The University of Texas at
Austin, Austin, Texas, U.S.A.
International Civil Aviation English Association. “Proceedings of the 8th International Seminar.” Warsaw, Poland.
Proceedings published by the Centre de linguistique appliquée of the University of Franche-Comte, 2002.
International Civil Aviation Organization. Human Factors Guidelines for Air Traffic Management (ATM) Systems. ICAO
Doc 9758-AN/966, 2000.
International Civil Aviation Organization. Human Factors Training Manual. ICAO Doc 9683-AN/950, 1998.
International Civil Aviation Organization. ICAO Journal, Volume 59, Number 1, 2004.
Jones, R.K. Miscommunication between Pilots and Air Traffic Control. Language Problems & Language Planning, Vol.
27, No. 3 (2003): 233–248.
Kanki B.G., and T.P. Mark. “Communication and Crew Resource Management.” In Helmreich, R.L., Kanki, B.G. &
Wiener, E.L. (Eds). Cockpit Resource Management. United Kingdom: Academic Press, Inc.
Kanki B.G. “A Training Perspective: Enhancing Team Performance Through Effective Communication.” In B.G. Kanki
and O.V. Prinzo (Eds.), Proceedings of the Methods & Metrics of Voice Communications Workshop, 1995.
Linde, C. “The Quantitative Study of Communicative Success: Politeness and Accidents in Aviation Discourse.”
Language in Society, Volume 17, Number 3 (1988): 375–399.
Mathews, E. “Language Proficiency: Effective language training for pilots and air traffic controllers.” ICAO Journal,
Volume 58, Number 4, (2003): 7–9.
F-2
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 537 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik F
Mathews, E. “New provisions for English language proficiency are expected to improve aviation safety.” ICAO Journal,
Volume 59, Number 1 (2004): 4–6.
Mathews, E. “Provisions for proficiency in common aviation language to be strengthened.” ICAO Journal, Volume 56,
Number 3 (2001): 24–26.
McGrath, M. “Aviation English Training Materials and Resources.” Presented at the 8th International Aviation English
Association Seminar. Warsaw, Poland, September 2002.
Mell, J. “Étude des Communications Verbales entre Pilote et Controleur en Situation Standard et Non-Standard.”
Doctoral dissertation in linguistics. Université du Mirail, Toulouse, France (and École Nationale de l’Aviation Civile,
Centre d’Études de la Navigation Aérienne),1992.
Mell, J. “Language Training and Testing in Aviation Need to Focus on Job-Specific Competencies.” ICAO Journal,
Volume 59, Number 1, 2004.
Mell, J. “What is Not Standard in Real Radiotelephony?” Presented at the 4th International Civil Aviation English
Association Forum. Paris, France, November 1991.
Mell, J., and C. Godmet. Aeronautical Radiotelephony Communicative Functions. Direction de la Navigation Aerienne,
DNA8 (F), 1997 and reprinted in Appendix B to this manual, with permission.
Morrow, D., A. Lee, and M. Rodvold. “Analysis of Problems in Routine Controller-Pilot Communications.” The
International Journal of Aviation Psychology. Volume 3, Issue 4. (1993): 285–302.
Morrow, D., and M. Rodvold. “Communications Issues in Air Traffic Control.” In M. Smolensky and E. Stein (Eds).
Human Factors in Air Traffic Control. Academic Press, 1998.
Morrow, D., M. Rodvold, and A. Lee. “Non-routine transactions in controller-pilot communication.” Discourse
Processes. Volume 17, Issue 2 (1994): 235–258.
Philps, D. “Linguistic Security in the Syntactic Structures of Air Traffic Control English.” English World-Wide. 12(1).
Amsterdam, John Benjamins B.V (1991):103–124.
Prinzo, O.V. “An analysis of voice communication in a simulated approach control environment.” Oklahoma City, O.K.:
FAA Civil Aeromedical Institute (NITS No. DOT/FAA/AM-97/17), 1998.
Prinzo, O.V. “Data-linked pilot reply time on controller workload and communication in a simulated terminal option.”
Oklahoma City, O.K.: FAA Civil Aeromedical Institute (NITS No. DOT/FAA/AM-01/8), 2001.
Prinzo, O.V., A.M. Hendrix, and R. Hendrix. “The Outcome of ATC Message Complexity on Pilot Readback
Performance.” Federal Aviation Administration Report DOT/FAA/AM-06/25, November 2006.
Prinzo, O.V., and T.W. Britton. ATC/Pilot Voice Communications: A Survey of the Literature. (NITS No.
DOT/FAA/AM- 93/20), 1993.
Prinzo, O.V., T.W. Britton, and A.M. Hendrix. Development of a Coding Form for Approach Control/Pilot Voice
Communications. Report No. DOT/FAA/AM-95/15. Washington D.C.: FAA.
Ramos, R.A. et. al. “Air Traffic Control English Language Project (ATCELP) I: Identifying basic English language
proficiency for international air traffic controllers”. (HumRRO Final Report FR-EADD-99-62). Alexandria, VA:
Human Resources Research Organization, 1999.
F-3
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 538 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik F
Robertson F., and E. Johnson. Airspeak: Radiotelephony for Pilots. London: Prentice Hall, 1987.
Sassen, C. “Linguistic Dimensions of Crisis Talk”, John Benjamins Publishing Company, 2005.
Sumby, W.A. “The control-tower language: A case study of a specialized language in action.” Language and Speech, 3:
(1960): 61–70.
Van Es, G.W.H. “Eurocontrol. Air-ground Communication Safety Study: An Analysis of Pilot-controller Occurrences”.
Eurocontrol, June 16, 2004.
Van Es, G.W.H., R. Wever, and M. Verbeek. “Eurocontrol. Air-ground Communication Safety Study: Causes and
Recommendations.” DAP/SAF 2006-09. Eurocontrol, January 16, 2006.
Vatnsdal, A.O. “A Register analysis: The language of air traffic control. Occasional Papers in Systematic Linguistics,
Vol. 1, 1987.
Verhaegen, B. “Safety issues related to language use have come under scrutiny”. ICAO Journal, Volume 56, Number 2
(2001): 15–17, 30.
1.2 Lingwistyka, nauka i egzaminowanie poziomu znajomoci jzyka
Literatura dotycz lingwistyki, nauki jzyki, nauczania i sprawdzania jest ogromna. Poniej zamieszczone tylko bardzo
niewielki wycinek przydatnych publikacji, wcznie z tymi wspomnianymi w podrczniku. Bibliografia dotyczca
sprawdzania poziomu znajomoci jzyka zostaa zebrana i opublikowana przez The Journal Language Testing Update, w
International Language Testing Association (ILTA).
Alderson J.C., C.M. Clapham, D. Wall. “Language Test Construction and Evaluation.” Cambridge: Cambridge
University Press, 1995.
Bachman, L.F. “Fundamental Considerations in Language Testing.” Oxford: Oxford University Press, 1990.
Davies, A. “Principles of Language Testing.” Basic Blackwell, 1990.
Douglas, D. “Assessing languages for specific purposes”. Cambridge University Press, 2000.
Douglas, D., and C. Chapelle. “Assessing Language through Computer Technology.” Cambridge University Press, 2006.
Ellis, R. “Second Language Acquisition and Language Pedagogy. Multilingual Matters. Philadelphia, 1992.
Fulcher, G. “Some Priority Areas for Oral Language Testing.” Language Testing Update 15 (1994): 39–47.
Graddol, D. “English Next.” The British Council, 2006.
Graddol, D. “The Future of English?” The British Council, 1997.
Grishman, R., and R. Kittredge (ed). Analyzing Language in Restricted Domains. Hillsdale N.J.: Lawrence Erlbaum
Associates, 1986.
Halliday M.A.K., and R. Hasan. Language, Context, and Text: Aspects of Language in a Social-semiotic Perspective.
Oxford: Oxford University Press, 1989.
Hutchinson, T., and W. Alan. English for Specific Purposes: A Learning-centered Approach. Cambridge University
Press, 1987.
F-4
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 539 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik F
Jenkins, J. The Phonology of English as an International Language. Oxford: Oxford University Press, 2000.
Johnson, M. The Art of Non-Conversation: A Re-examination of the Validity of the Oral Proficiency Interview. Yale
University Press, 2001.
Krashen, S.D. Principles and Practice in Second Language Acquisition. New York: Pergamon Press, 1982.
Krashen S.D. Second Language Acquisition and Second Language Learning. New York: Pergamon Press, 1981.
Marinova-Todd, Stafka H. “Three Misconceptions about Age and L2 Learning.” (Bradford Marshall, Catherine E. SnowHarvard). TESOL Quarterly, Volume 34, Spring (2000): 9–34.
Nelson, C. “Intelligibility and Non-native varieties of English.” In Kachru, Braj, B. (ed.). The Other Tongue: English
across Cultures. Chicago: University of Illinois Press, 1982.
Reilly, R.G., ed. Communication Failure in Dialogue and Discourse. Amsterdam, North-Holland, 1987.
Spolsky, B. Measured Words. Oxford University Press, 1995.
Weeks, F. et al. Seaspeak Reference Manual. Oxford: Pergamon Press, 1983.
Weir, C.J. Language Testing and Validation — An Evidence-Based Approach. Palgrave MacMillan, 2005.
2. STRONY INTERNETOWE
2.1 Wdroenie wymaga ICAO dotyczcych poziomu znajomoci jzyka
Midzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization (ICAO))
http://www.icao.int/icao/en/trivia/peltrgFAQ.htm#lang
Strona internetowa zawiera wyjanienie aspektów prawnych dotyczcych wdroenie wymaga ICAO dotyczcych
poziomu znajomoci jzyka.
http://www.icao.int/fsix/lp.cfm
Po przyjciu Rezolucji A36-11, Znajomo jzyka angielskiego w cznoci radiowej, na stronie internetowej mona
znale plany wdroenia przygotowane przez pastwa, które jeszcze nie speniy wymaga dotyczcych poziomu
znajomoci jzyka, jak równie owiadczenia pastw, które je speniy.
2.2 Biego jzykowa
Wewntrzagencyjny okrgy stó ds. jzyka (The Interagency Language Roundtable (ILR))
http://www.govtilr.org/
Niesponsorowana amerykaska organizacja odpowiedzialna za koordynacj i wymian informacji o dziaalnoci
zwizanej z jzykiem na poziomie federalnym. Uatwia departamentom i agencjom rzdu federalnego biece ledzenie
postpów oraz wdraania technik i technologii sucych nauczaniu jzyka, jego stosowaniu, egzaminowaniu oraz innym
powizanym czynnociom. ILR zapewnia organizacjom i pojedyczym osobom:
F-5
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 540 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik F
a)
kana cznoci i wspópracy pomidzy agencjami, które interesuj si szkoleniem i egzaminowaniem
poziomu znajomoci obcego jzyka;
b)
scentralizowane forum uatwiajce rozprowadzanie informacji zwizanej z jzykiem wród agend
rzdowych; i
c)
sie robocz dla wzajemnej wymiany pomysów, informacji i moliwoci jzykowych wród organizacji
rzdowych, rodowiska akademickiego oraz sektora prywatnego. Udzia w spotkania ILR jest otwarty dla
wszystkich zainteresowanych, rzdu i obywateli.
Rada Europy (The Council of Europe)
http://www.coe.int/t/dg4/linguistic/
Rada Europy promuje rónorodno lingwistyczn i nauk jzyka w obszarze edukacji, w ramach kompetencji
Europejskiej Konwencji Kulturalnej (European Cultural Convention (1954)), ratyfikowanej przez 48 pastw. Wydzia
Polityki Jzykowej (Strasbourg) wdraa rednioterminowe, midzyrzdowe programy, ze szczególnym naciskiem na
polityk rozwoju. Programy Wydziau s uzupenione przez programy Europejskiego Centrum Wspóczesnych Jzyków
(European Centre for Modern Languages (Graz, Austria)).
2.3 Nauczanie i egzaminowanie ze znajomoci lotniczego jzyka angielskiego
Midzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization (ICAO))
http://www.icao.int/td/
Katalog szkole ICAO zawiera ponad 3 000 kursów w ponad 300 instytucjach szkoleniowych z ponad 80 Pastw
Umawiajcych si ICAO. Katalog jest dobrym punktem wyjciowym dla umiejscowienia kursów zwizanych ze
szkoleniem lotniczym dla rónych zawodów lotniczych. Katalog jest interaktywn baz danych, w której mona
wyszukiwa wg pastwa, kategorii kursu, sowa klucza lub nazwy instytucji szkoleniowej. Kady wynik zawiera
bdzie informacj dotyczc kontaktowania si z odpowiedni instytucj szkolenia, z aktualnym, czynnym e-mailem
i hiperczem, jeeli dostpny, oraz nazwami kursów. Patrz konkretny numer kursu ICAO 291 (jzyk angielski) i 295
(egzaminowanie poziomu znajomoci jzyka). Tam, gdzie instytucje szkolenia dostarczyy wicej informacji o swoich
kursach, s one dostpne poprzez kliknicie tytuu kursu. Umieszczenie instytucji w katalogu nie oznacza, e jest ona
zatwierdzona lub uznawana przez ICAO. Informacja zawarta w katalogu publikowana jest w oparciu o dostarczon przez
instytucj i nie jest sprawdzana przez ICAO pod ktem jej dokadnoci.
Midzynarodowe Zrzeszenie ds. lotniczego jzyka angielskiego (International Civil Aviation English Association
(ICAEA))
http://www.icaea.pata.pl/
ICAEA tworzy wiatow sie praktyków lotniczego jzyka angielskiego, umoliwiajc ustanowienie i utrzymanie
kontaktów i biece ledzenie zdarze w szybko rozwijajcym si wiecie lotnictwa i angielskiego. Celem Zrzeszenia
jest:
a)
czenie ludzi i organizacji, których obchodzi lub interesuje stosowanie jzyka angielskiego w lotnictwie
i wiecie aeronautycznym;
b)
promowanie wymiany informacji w zakresie jzyka angielskiego, szkolenia, standardów, kwalifikacji,
tumacze, dokumentów itp. pomidzy pracownikami lotnictwa w rónych pastwach;
c)
zebranie w jednym miejscu informacji przydatnych liniom lotniczym, wadzom, subom ruchu lotniczego,
producentom, pilotom, inynierom, uniwersytetom, instytutom badawczym, orodkom szkolenia
i nauczycielom;
F-6
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 541 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik F
d)
zachcanie do wymiany informacji poprzez internet, seminaria i publikowanie informacji o posiedzeniach;
e)
wygenerowanie zainteresowania jakoci jzyka angielskiego w wiatowym lotnictwie.
Midzynarodowa Organizacja ds. jzyka lotniczego i cznoci (International Airline Language and
Communication Organization (IALCO))
http://www.ialco.org/
IALCO jest nieformalnym zrzeszeniem przewoników lotniczych, oferujcym usugi jzykowe. IALCO co roku
organizuje “International Airlines’ Language Conferences” podczas, której odbywaj si warsztaty omawiajce nowe
osignicia w badaniach nad jzykiem oraz tworzy rodowisko pozwalajce na rozwinicie wspópracy midzy liniami
lotniczymi, wymian dowiadcze i pomysów, jak równie stworzenie moliwoci dla nieformalnej dyskusji
profesjonalnej. Celem IALCO jest usprawnienie usug i bezpieczestwa poprzez podwyszenie umiejtnoci
w komunikowaniu si, co jest potrzebne pracownikom przewoników lotniczych.
Biego w cznoci lotniczej w jzyku angielskim (English Language Proficiency for Aeronautical
Communication (ELPAC))
http://www.elpac.info/
Test ELPAC zosta opracowany przez EUROCONTROL celem spenienia wymaga ICAO i Komisji Europejskiej
dotyczcych poziomu znajomoci jzyka angielskiego przez czynnych kontrolerów ruchu lotniczego. Na stronie
internetowej mona znale informacj o rozwoju testu dla kontrolerów ruchu lotniczego ELPAC, sub eglugi
powietrznej, krajowych wadz lotniczych, wadz licencjonujcych ATC oraz nauczycieli lotniczego jzyka angielskiego.
Test ELPAC skada si z dwóch czci: testu komputerowego z zakresu rozumienia (Paper 1) oraz rozmowy
wykorzystujcej komunikacj wzrokow i bezwzrokow (Paper 2). Przykad kadej czci jest dostpny w internecine.
2.4 Systemy meldowania o incydentach lotniczych
System zgaszania danych o wypadkach/incydentach (Accident/Incident Data Reporting (ADREP) System)
hhtp://www.icao.int/fsix/adrep/index.html
Baza danych ICAO ADREP oparta jest na meldunkach o wypadkach/incydentach dostarczanych do ICAO od 1970 r.
Baza danych zawiera dane o wypadkach/incydentach z udziaem statków powietrznych (staopatów i migowców)
ciszych ni 5 700kg z caego wiata.
Obowizkowy system meldowania o zdarzeniach (Mandatory Occurrence Reporting Scheme (MORS))
http://www.caa.co.uk/default.aspx?catid=978&pagetype=90&pageid=6278
Wadza lotnicza Wielkiej Brytanii zbiera, rejestruje i analizuje wszystkie meldunki otrzymane zgodnie z obowizkowym
programem zgaszania wydarze (Mandatory Occurrence Reporting Scheme (MORS)), jak podano w CAP382.
Zaoeniem MOR jest:
a)
dopilnowanie, aby wadza lotnicza bya poinformowana o niebezpiecznych lub potencjalnie niebezpiecznych incydentach i usterkach (zdarzeniach);
b)
dopilnowanie, aby wiedza o tych zdarzeniach bya upowszechniona umoliwiajc innym osobom i organizacjom wycignicie wniosków dla siebie;
F-7
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik F
c)
Poz. 3
— 542 —
umoliwienie dokonania przez zainteresowanych oceny (wewntrz lub poza wadz lotnicz) skutków
kadego zdarzenia na bezpieczestwo zarówno w przypadku zdarzenia jednorazowego, jak i w poczeniu
z wczeniejszymi, podobnymi, celem podjcia lub zainicjowania wszelkich niezbdnych dziaa.
Ogólnym zaoeniem dla prowadzenia meldunków o zdarzeniach przez wadz lotnicz jest wykorzystanie zgaszanych
informacji dla podniesienia poziomu bezpieczestwa, a nie szukania winnych. Wadza lotnicza otrzymuje okoo 10 000
nowych meldunków kadego roku i wszystkie s wprowadzane do bazy danych. Program prowadzony jest od 1976 r. i
aktualnie zawiera 150 000 wpisów.
System zgaszania bezpieczestwa lotniczego (Aviation Safety Reporting System (ASRS))
http://asrs.arc.nasa.gov/
The United States Aviation Safety Reporting System (ASRS) zosta utworzony w 1975 r. w oparciu o Porozumienie
pomidzy Federal Aviation Administration (FAA) a National Aeronautics and Space Administration (NASA). ASRS
zbiera, analizuje i reaguje na dobrowolnie skadane meldunki o incydentach lotniczych zwizanych z bezpieczestwem,
aby obniy prawdopodobiestwo wystpienia wypadków lotniczych. Dane ASRS s stosowane do:
a)
identyfikacji braków i niezgodnoci w Krajowym Systemie Lotniczym
których odpowiednie wadze musz podj dziaania naprawcze;
b)
wspierania tworzenia polityki oraz planowania i usprawniania NAS;
c)
umocniania podstaw dla bada dotyczcych bezpieczestwa, a zwizanych z czynnikiem ludzkim w
lotnictwie. Jest to szczególnie wane, gdy ponad dwie trzecie wszystkich zdarze i wypadków lotniczych
ma swoje ródo w w bdach spowodowanych czynnikiem ludzkim.
(National Aviation System (NAS)),
wobec
Europejskie Centrum Koordynacji Systemów zgaszania zdarze (The European Coordination Centre
for Aviation Incident Reporting Systems (ECCAIRS))
http://eccairs-www.jrc.it/Start.asp
European Coordination Centre for Aviation Incident Reporting Systems (ECCAIRS) jest sercem sieci, której celem jest
integrowanie/czenie informacji z systemów zgaszania zdarze lotniczych dziaajcych we wadzach lotniczych
rónych pastw czonkowskich Unii Eurpejskiej. Rola gównej siedziby sieci ECCAIRS jest zbieranie, integrowanie
i rozprowadzanie informacji o zdarzeniach przysyanych z biur regionalnych. Centrala biura wdraa baz danych
zawierajc zintegrowane dane.
Program o poufnym zgaszaniu incydentów zwizanych z czynnikiem ludzkim (Confidential Human Factors
Incident Reporting Programme (CHIRP))
http://www.chirp.co.uk/
Celem United Kingdom Confidential Human Factors Incident Reporting Programme (CHIRP) jest uczestniczenie
w podnoszeniu bezpieczestwa lotniczego w lotnictwie zarobkowym i ogólnym w Wielkiej Brytanii przez udostpnienie
absolutnie niezalenego, poufnego (nieanonimowego) systemu zgaszania wszystkim osobom zatrudnionym lub
zwizanym z przemysem lotniczym. CHIRP funkcjonuje od 1982 r. i dzisiaj jest dostpny dla czonków zaóg statków
powietrznych, kontrolerów ruchu lotniczego, licencjonowanych inyneriów obsugi statku powietrznego, czonków zaóg
kabinowych i rodowiska lotnictwa ogólnego. Dane osoby zgaszajcej s poufne. Dane personalne nie s
przechowywane i zwracane s zgaszajcemu po zamkniciu meldunku. Za zgod zgaszajcego, zgoszona informacja
jest udostpniana tym, którzy mog podj dziaania naprawcze. Wane informacje pozyskane z takich meldunków, po
usuniciu danych pozwalajcych na identyfikacj, s szeroko udostpniana z wykorzystaniem publikacji FEEDBACK,
GA FEEDBACK and Cabin Crew FEEDBACK celem podniesienia standardów bezpieczestwa. CHIRP uzupenia
obowizkowy system zgaszania zdarze (CAA Mandatory Occurrence Reporting system) oraz inne, formalne systemy zgaszania
dziaajce w wielu brytyjskich organizacjach, zapewniajc rodki umoliwiajce zgoszenie budzcych wtpliwo
zagadnie bez ujawniania si przeoonym, kierownictwu lub innym organom nadzoru lotniczego.
F-8
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
— 543 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Poz. 3
Załącznik F
Fundacja Bezpieczestwa Lotu (Flight Safety Foundation (FSF))
http://www.flightsafety.org/home.html
Flight Safety Foundation jest niezalen, niedochodow midzynarodow fundacj zajmujc si badaniem,
audytowaniem, nauczaniem, orzecznictwem i publikowaniem dla poprawienia bezpieczestwa lotniczego. Podstawowym
celem fundacji jest:
a)
utrzymywanie czynnego udziau i zaangaowania w rónorodnych elementach wiatowego lotnictwa
zawodowego;
b)
przewidywanie, identyfikowanie i analizowanie ogólnowiatowych zagadnie zwizanych z bezpieczestwem lotniczym i wyznaczanie priorytetów;
c)
skuteczne porozumiewanie si w sprawach dotyczcych bezpieczestwa lotniczego; i
d)
odgrywanie roli katalizatora dla dziaa oraz wdraanie najlepszych praktyk pod ktem bezpieczestwa
lotniczego.
Strona internetowa umoliwia dostp do wielu sprawozda i artykuów zajmujcych si bezpieczestwem lotniczym,
wcznie ze zdarzeniami w których udzia ma jzyk.
2.5 Standardy nauczania jzyka
Amerykaska Rada ds. Nauczania Obcych Jzyków (American Council on the Teaching of Foreign Languages
(ACTFL))
http://www.actfl.org/
American Council on the Teaching of Foreign Languages (ACTFL) zajmuje si usprawnianiem i rozszerzaniem
nauczania i nauki wszystkich jzyków na wszystkich poziomach. ACTFL jest samodzieln organizacj czonkowsk,
zrzeszajc ponad 9000 nauczycieli jzyków obcych i administratorów uczcych od poziomu zerowego do studiów
jzykowych w organizacjach rzdowych i przemysowych. ACTFL opracowaa Wytyczne Zawodu, stworzya standardy
krajowe, a teraz skupia si na zagadnieniach krytycznych dla rozwoju zawodowego i indywidualnego nauczyciela.
ACTFL zosta stworzony w 1967 r., przez Modern Language Association of America. Reprezentuje nauczycieli
wszystkich jzyków na wszystkich poziomach nauczania.
Brytyjska Rada Jzyka w Brytyjskim Programie Akredytacyjnym (British Council Language in Britain
Accreditation Scheme)
http://www.britishcouncil.org/accreditation.htm
Akredytacja UK, poprzednio English in Britain Accreditation Scheme (EiBAS), jest programem zapewniajcym jako
dla dostawców ELT z siedzib w Wielkiej Brytanii. Program zarzdzany jest przez Accreditation Unit British Council
we wspópracy z English UK, brytyjskie, krajowe zrzeszenie zawodowych ELT. Accreditation UK wspiera nauczanie
i nauk jzyka angielskiego pomagajc podkreli znaczenie nauczania brytyjskiego angielskiego. Program realizuje to
poprzez:
a)
opracowywanie, ustanawianie i utrzymywanie standardów jakoci w nauczaniu midzynarodowych
studentów jzyka angielskiego przez brytyjskie organizacje wiadczce usugi w zakresie nauczania;
b)
akredytowanie wszystkich brytyjskich organizacji wiadczcych usugi w zakresie nauczania jzyka
angielskiego, które speniaj kryteria i standardy Programu;
c)
zapewniajc midzynarodowym studentom i ich doradcom jako nauczania jzyka angielskiego zgodnego
z akredytacj wg Programu.
Program jest zarejestrowany w Anglii jako organizacja charytatywna.
F-9
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 544 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik F
Kanadyjska Rada Jzyka (Canada Language Council)
http://www.c-l-c.ca/
Rada Jzyka Kanadyjskiego (Canada Language Council) reprezentuje dwa oficjalne jzyki: angielski i francuski oraz sektory
pastwowy i prywatny. Przez ostatnie 25 lat, Rada staraa si poprawi standard i promowa doskonao w nauczaniu
jzyka angielskiego i francuskiego w Kanadzie. CLC oficjalnie potwierdza, e programy czonków speniaj standardy
Rady, a czonkowie zobowizuj si je utrzymywa na tym poziomie. System zapewnienia jakoci obejmuje nastpujce
obszary:
Programy nauczania, kwalifikacje nauczycieli, usugi dla studentów, przyjmowanie studentów, reklama, sprzeda,
obiekty i administracj. Standardy Rady s uznawane na wiecie.
Midzynarodowe Zrzeszenie nauczycieli jzyka angielskiego bdcego jzykiem obcym (International Association
of Teachers of English as a Foreign Language (IATEFL))
http://www.iatefl.org/
Misj International Association of Teachers of English as a Foreign Language jest czenie, rozwijanie i wspieranie osób
parajcych si zawodowo nauczaniem jzyka angielskiego na wiecie. Realizowane jest to porzez:
a)
szereg staych publikacji;
b)
organizowanie Corocznej Midzynarodwej Konferencji z szerokim programem dyskusji i warsztatów;
c)
umoliwienia czonkom przystpienie do dowolnej liczby z 14 Grup szczególnego zainteresowania (Special
Interest Groups (SIGs));
d)
umoliwianie czonkom zakupu wybranych publikacji zawodowych po niszych cenach;
e)
oferujc szczególnym grupom nauczycieli stypendia pokrywajce koszt udziau w Konferencji;
f)
czc powizane zawodowo organizacje w innych krajach;
g)
zapewniajc pomoc innym przy tworzeniu lub ksztatowaniu krajowej organizacji nauczycieli.
Nauczyciele angielskiego dla mówicych innymi jzykami (Teachers of English to Speakers of Other Languages,
Inc. (TESOL))
http://www.tesol.org/s_tesol/index.asp
Teachers of English to Speakers of Other Languages, Inc. (TESOL) jest wiatowym zrzeszeniem nauczania. Siedziba
gówna TESOL znajduje si w Alexandria, Virginia, w Stanach Zjednoczonych, a organizacja zrzesza ok 13 000
czonków w ponad 120 krajach. Uznawana jest jako organizacja nierzdowa (NGO) Departmentu Informacji Publicznej
Narodów Zjednoczonych. Jej misj jest zapewnienie doskonaoci w nauczaniu jzyka angielskiego osobom mówicym
w innych jzykach. TESOL ceni profesjonalizm w nauczaniu jzyka; indywidualne prawa jzyka; dostpno do
wysokiej jakoci nauczania, wspóprac w wiatowym rodowisku, interakcj pomidzy pracami badawczymi
a analitycznymi w celu poprawienia nauczania oraz uznaje rónorodno i wielokulturowo.
2.6 Standardy sprawdzania poziomu znajomoci jzyka
Midzynarodowe Zrzeszenie ds. sprawdzania poziomu znajomoci jzyka (International Language Testing
Association (ILTA))
http://www.iltaonline.com/
Celem ILTA jest promowanie usprawniania sprawdzania poziomu znajomoci jzyka na caym wiecie. Zakadane przez
ILTA cele uwzgldniaj jak niej:
a)
stymulowanie rozwoju zawodowego poprzez warsztaty i konferencje;
F-10
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 545 —
Podręcznik wdrożenia wymagań ICAO
dotyczących poziomu znajomości języka
Załącznik F
b)
promowanie publikowania i upowszechnianie informacji zwizanej z obszarem sprawdzania poziomu
znajomoci jzyka;
c)
przygotowanie i zapewnienie utrzymania roli wiodcej w obszarze sprawdzania poziomu jzyka
angielskiego;
d)
udostpnianie swoim czonkom profesionalnych usug;
e)
zwikszenie znaczenia i zrozumienia zawodu egzaminatora jzyka;
f)
budowanie dumy zawodowej wród swoich czonków;
g)
uznawanie znaczcych osigni zdobytych przez swoich czonków;
h)
wspópracy z innymi grupami zainteresowanymi w sprawdzaniu poziomu znajomoci jzyka;
i)
wspópracy z innymi grupami zainteresowanymi lingwistyk stosowan lub pomiarami.
Zapoznaj si z Kodem Etyki ILTA na stronie:
http://www.iltaonline.com/index.php?option=com_content&view=article&id=57&Itemid=47
Europejskie Zrzeszenie Egzaminatorów Jzykowych (Association of Language Testers in Europe (ALTE))
http://www.alte.org/
Association of Language Testers in Europe (ALTE) jest zrzeszeniem organizacji europejskich, które przygotowuj
egzaminy i certyfikaty dla studiujcych jzyki. Czonkowie przygotowuj egzaminy z jzyka ojczystego uywanego we
wasnym kraju lub regionie. Podstawowymi zaoeniami ALTE to:
a)
ustanowienie wspólnych poziomów umiejtnoci dla promowania midzynarodowego uznawania
certyfikacji europejskiej;
b)
stworzenie wspólnych standardów dla wszystkich etapów procesu sprawdzania poziomu znajomoci
jzyka: tzn. dla przygotowania testu, przygotowania polece i elementów testu, administrowania,
sprawdzania i oceniania, informowania o wynikach, analizowania testów i zgaszania wniosków;
c)
wspópraca w zakresie wspólnych projektów i przy wymianie pomysów i know-how.
Informacja o egzaminach jzykowych i systemie egzaminacyjnym znajdujca si na tej stronie zawiera informacje
przydatne same w sobie oraz opis podstaw dla zdefiniowania ram poziomów umiejtnoci, w które mona wpisa
egzaminy przygotowane przez czonków ALTE. Patrz: http://www.alte.org/resources/index.php.
Europejskie Zrzeszenie ds. Sprawdzania i Oceny Jzyka (European Association for Language Testing and
Assessment (EALTA))
http://www.ealta.eu.org/
EALTA jest europejskim, zawodowym zrzeszeniem egzaminatorów jzyka. Zainteresowania EALTA s niezalene od
innych organizacji. EALTA zostaa powoana przy wsparciu finansowym Wspólnoty Europejskiej. Celem EALTA jest
promowanie rozumienia teoretycznych zasad sprawdzania poziomu znajomoci jzyka i ocena oraz usprawnienie
i wymiana praktyk stosowanych w Europie przy sprawdzaniu i ocenie.
— KONIEC —
F-11
Dziennik Urzędowy
Urzędu Lotnictwa Cywilnego Nr 3
Poz. 3
— 546 —
Rozpowszechnianie: Ośrodek Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej Urzędu Lotnictwa Cywilnego
ul. Marcina Flisa 2, 02-247 Warszawa, tel. (022) 520-73-14, (022) 520-73-15
Wydawca: Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego
Redakcja: Departament Prawno-Legislacyjny – Wydział Dziennika Urzędowego ULC
ul. Marcina Flisa 2, 02-247 Warszawa, tel. (022) 520-72-22, (022) 520-72-17
e-mail: [email protected]
Skład, druk: Polskie Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne S.A. Drukarnia „KART”
01-252 Warszawa, ul. Przyce 20, tel. (022) 532-80-09
e-mail: [email protected]
Tłoczono z polecenia Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego w PPGK S.A. Drukarnia „KART”, ul. Przyce 20, 01-252 Warszawa
Nakład 30 egz.
ISSN 1730-6760
Cena brutto: 94,70 zł