docTematy i zakres treœci nauczania Historia i Spo³eczeństwo _HiS
download 
Reklamacja Transkrypt
Tematy i zakres treœci nauczania Historia i Spo³eczeństwo _HiS
Tematy i zakres treści nauczania Historia i społeczeństwo dla klasy III i IV Technikum oraz II i III LOM L.p. 1-2 Moduł – dział temat Lekcja organizacyjna Zakres treści 1. Zapoznanie z programem nauczania 2. Omówienie przedmiotowego systemu oceniania 3. Zapoznanie z podstawą programową 1. W starożytnej Grecji 2. Wojna trojańska 3. Wojny z Persami 4. Niezgoda, która rujnuje 3 Greccy bohaterowie 4 Polskie Termopile 1. Polski Leonidas 2. Bitwa pod Zadwórzem 3. Bohaterowie spod Wizny i Monte Cassino 5 Republika rzymska – państwo obywateli 1. Republika rzymska 2. Rzymski obywatel – patriota 3. Kryzys republiki 4. Upadek republiki. Osiągnięcia ucznia Zakres podstawowy Zakres ponadpodstawowy Uczeń: - zna materiał programowy przewidziany do zrealizowania w danym roku szkolnym - zna przedmiotowy system nauczania - zna podstawę programową – wymienia cechy charakterystyczne antycznej cywilizacji greckiej – przedstawia antyczne wzory bohaterstwa na przykładzie Iliady Homera – charakteryzuje postawy antycznego żołnierza i obrońcy ojczyzny na przykładzie wojen greckoperskich – wyjaśnia, kto i dlaczego zyskał miano polskiego Leonidasa – przedstawia motyw Termopil i jego znaczenie w polskiej literaturze – opisuje przebieg i znaczenie bitwy pod Zadwórzem oraz wyjaśnia jej symbolikę – przedstawia cechy charakterystyczne republiki rzymskiej – omawia cechy rzymskiego obywatela – patrioty na przykładzie Cyncynata – omawia skutki wojny peloponeskiej dla świata greckiego – opisuje recepcję bitew pod Maratonem i Termopilami w kulturze – przedstawia bitwy pod Wizną i Monte Cassino jako symboliczne oraz historyczne nawiązania do greckich Termopil – omawia i ocenia znaczenie popularyzowania wiedzy o wydarzeniach historycznych za pomocą współczesnych środków przekazu – wyjaśnia zależności między kryzysem republiki rzymskiej a upadkiem cnót obywatelskich – analizuje możliwość zastosowania obywatelskich wzorców obowiązujących w starożytnej republice rzymskiej w dzisiejszych czasach 6 Polski patriotyzm na przestrzeni wieków 1. Patriotyzm w przeszłości 2. Święta narodowe 3. Patriotyzm dziś 7 Lekcja podsumowująca – tak jak Grecy i Rzymianie 8 Praca klasowa – tak jak Grecy i Rzymianie - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów 9 Jak rządzili pierwsi Piastowie 1. Dynastia Piastów 2. Pierwszy król Polski 3. Spory o tron i kryzys państwa Piastów 4. Od odbudowy do podziału państwa Piastów 10 Ostatni Piastowie na tronie polskim 1. Drogi do zjednoczenia 2. Metropolia na straży jedności 3. Panowanie Kazimierza Wielkiego 4. Zmiana dynastii w Polsce – przedstawia zmiany w rozumieniu pojęcia patriotyzm w Polsce na przestrzeni dziejów – wskazuje wydarzenia, które miały wpływ na rozwój polskiego patriotyzmu – charakteryzuje postawy patriotyczne w Polsce na przestrzeni dziejów – omawia mity związane z polskim patriotyzmem – wymienia polskie święta narodowe – wyjaśnia, czym charakteryzuje się współczesny patriotyzm i podaje jego przykłady – lokalizuje w czasie panowanie dynastii piastowskiej – wyjaśnia, jakie przesłanki umożliwiły Bolesławowi Chrobremu sięgnięcie po koronę królewską – omawia sytuację wewnętrzną w państwie piastowskim w XI w. i jej wpływ na pozycję władcy – przedstawia cechy charakterystyczne rozbicia dzielnicowego w Polsce piastowskiej – omawia przyczyny i etapy jednoczenia ziem polskich – opisuje i ocenia rolę Kościoła w jednoczeniu państwa polskiego – przedstawia cechy charakterystyczne panowania Kazimierza Odnowiciel, Bolesława Śmiałego i Bolesława Krzywoustego – porównuje oraz ocenia koncepcje polityczne Bolesława Chrobrego, Bolesława Śmiałego i Bolesława Krzywoustego – charakteryzuje i ocenia panowanie Kazimierza Wielkiego – prezentuje okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez Andegawenów i Jagiellonów 11 Polska częścią Europy łacińskiej 1. Chrzest Mieszka I 2. Zjazd w Gnieźnie. 3. Katoliccy patroni Polsce 4. Kultura i sztuka chrześcijańska 5. Wartości i obyczajowość chrześcijańska 6. Architektura i sztuka polska w średniowieczu 7. Kronikarze dziejów Polski 8. Laicyzacja i chrześcijaństwo w czasach współczesnych – omawia i ocenia skutki przyjęcia chrześcijaństwa przez Mieszka I – opisuje postanowienia zjazdu w Gnieźnie i wymienia jego konsekwencje – przedstawia na wybranych przykładach rolę, jaką w średniowiecznym państwie i społeczeństwie odgrywali święci patroni – prezentuje cechy charakterystyczne sztuki i kultury chrześcijańskiej w Polsce – określa, na które obszary kultury chrześcijaństwo wywarło największy wpływ – charakteryzuje sztukę i architekturę polskiego średniowiecza – omawia i ocenia wpływ wartości chrześcijańskich na przemiany w obyczajowości społeczeństwa polskiego – wymienia kronikarzy polskich i przedstawia ich osiągnięcia – tłumaczy, jaką rolę kroniki odgrywały dawniej i współcześnie – charakteryzuje przyczyny i skutki laicyzacji życia publiczno-politycznego – wyjaśnia, co przyczyniło się do mniejszej niż w Europie Zachodniej laicyzacji życia w Polsce 12 Początki unii polsko-litewskiej – omawia przyczyny, postanowienia i skutki unii polsko-litewskiej w Krewie – przedstawia oraz ocenia panowanie Władysława Jagiełły – opisuje przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim oraz wojny trzynastoletniej – analizuje znaczenie bitwy pod Grunwaldem dla polskiej tradycji historycznej i świadomości narodowej na przykładzie obrazu Jana Matejki – charakteryzuje dyplomatyczne zabiegi Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji – wyjaśnia, na czym polegała postępowość poglądów Pawła Włodkowica 13 Lekcja podsumowująca – za panowania Piastów i Jagiellonów 14 Praca klasowa – za panowania Piastów i Jagiellonów 1. Dlaczego zawarto unię polsko-litewską? 2. Konflikt z zakonem krzyżackim 3. Spór polsko-krzyżacki na arenie międzynarodowej - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów 15 Państwo szlachty polskiej 1. Dlaczego szlachta uzyskała przywileje? 2. Parlament szlachecki 3. „Szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie” 16 Rzeczpospolita Obojga Narodów 1. Złoty wiek 2. Zawarcie unii lubelskiej 3. Rzeczpospolita krajem wielu kultur i religii 4. Pierwsi królowie elekcyjni 17 Wiek wojen 1. Zygmunt III Waza na tronie polskim 2. O tron szwedzki 3. Zmierzch potęgi Polski 4. Lew Lechistanu 5. Rzeczpospolita – państwo ponad stan? 18 Konstytucja 3 maja – ratunek czy przyczyna upadku? 1. Czasy saskie 2. Poniatowski i jego przeciwnicy 3. Dokonania Sejmu Wielkiego – omawia okoliczności nadawania szlachcie przywilejów oraz wymienia ich skutki – opisuje sposób funkcjonowania demokracji szlacheckiej i jej instytucji – przedstawia cechy charakterystyczne stanu szlacheckiego – charakteryzuje ruch egzekucyjny i jego wpływ na postawy przedstawicieli szlachty – charakteryzuje panowanie ostatnich Jagiellonów – przedstawia i ocenia przyczyny, postanowienia oraz skutki unii lubelskiej – ocenia postawy Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta wobec wyzwań epoki na przykładzie hołdu pruskiego oraz unii lubelskiej – wyjaśnia, na czym polegała wielokulturowość Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jakie były jej skutki – omawia przyczyny, przejawy i skutki konfliktu Zygmunta Wazy z obozem szlacheckim – prezentuje cechy charakterystyczne konfliktów Rzeczypospolitej z sąsiadami w XVII w. – określa uwarunkowania powstania Chmielnickiego i jego skutki – opisuje przyczyny, przebieg i skutki potopu szwedzkiego – wymienia przyczyny i przejawy odchodzenia od tolerancji wyznaniowej w Polsce – charakteryzuje konflikt polsko-turecki w II poł. XVII w. – podaje przejawy kryzysu państwowości polskiej w czasach saskich – wymienia cechy sarmatyzmu i oświecenia w Polsce – charakteryzuje panowanie Stanisława Augusta – omawia i ocenia działalność przywódców ruchu szlacheckiego na przykładzie Jana Zamojskiego oraz Mikołaja Sienickiego – ocenia demokrację szlachecką w Polsce, wykorzystując opinie potomnych i wiedzę własną – omawia i ocenia przejawy tolerancji wyznaniowej w Polsce szlacheckiej – wymienia cechy charakterystyczne architektury i sztuki polskiego renesansu – opisuje panowanie pierwszych królów elekcyjnych w Polsce – omawia miejsce hołdu pruskiego i unii lubelskiej w polskiej tradycji historycznej oraz świadomości narodowej na przykładzie obrazów Jana Matejki – ocenia wpływ XVII-wiecznych konfliktów na społeczeństwo Rzeczypospolitej – przedstawia i ocenia postawy wielkich wodzów XVII w. wobec wyzwań epoki na przykładzie Stanisława Żółkiewskiego, Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego – prezentuje i ocenia postawy szlachty polskiej wobec przemian ustrojowych w kraju – ocenia ruch konfederacki w Polsce stanisławowskiej – przedstawia postawy obywateli wobec wyzwań 4. Drugi rozbiór Polski 19 Dlaczego Rzeczpospolita upadła? 20 Lekcja podsumowująca – dziedzictwo Rzeczypospolitej Obojga Narodów 21 Praca klasowa – dziedzictwo Rzeczy pospolitej Obojga Narodów 22 Zawiedzione nadzieje 1. Sytuacja po drugim rozbiorze 2. Powstanie kościuszkowskie i trzeci rozbiór Polski 3. Przyczyny upadku Rzeczypospolitej 4. Historyczne spory o upadek Rzeczypospolitej - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów 1. Czy Polacy mogą istnieć bez państwa? 2. U boku Francji? 3. U boku Rosji? Poniatowskiego – lokalizuje w czasie i przestrzeni rozbiory państwa polskiego – omawia reformy polityczne i społeczne Sejmu Wielkiego – omawia sytuację w Rzeczypospolitej po drugi rozbiorze – opisuje przebieg insurekcji kościuszkowskiej i jej skutki – podaje przyczyny upadku państwowości polskiej w XVIII w. – opisuje losy Polaków po trzecim rozbiorze Rzeczypospolitej – przedstawia okoliczności powstania, organizację i losy Legionów Polskich we Włoszech – omawia i ocenia udział Polaków w kampaniach napoleońskich – wyjaśnia, w jakich okolicznościach powstało Księstwo Warszawskie i jak zostało zorganizowane epoki na przykładzie Tadeusza Rejtana – określa miejsce Konstytucji 3 maja w polskiej tradycji historycznej i świadomości narodowej na przykładzie obrazu Jana Matejki – charakteryzuje i ocenia stanowiska w sporze o ocenę przyczyn upadku Rzeczypospolitej – przedstawia i ocenia postawy obywateli wobec wyzwań epoki na przykładzie Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz przywódców i uczestników powstania kościuszkowskiego – omawia organizację polityczną i przemiany gospodarczo-społeczne w Królestwie Polskim – przedstawia i ocenia postawy obywateli wobec wyzwań epoki na przykładzie Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Poniatowskiego, Ksawerego Druckiego-Lubeckiego i Stanisława Kostki Potockiego – wymienia postanowienia kongresu wiedeńskiego w sprawie polskiej 23 Spiski i powstania 1.Spiski niepodległościowe 2. Powstanie listopadowe 3. Wielka Emigracja – podaje przyczyny zawiązywania spisków niepodległościowych na ziemiach polskich – omawia i ocenia postawy przywódców politycznych oraz dowódców wojskowych podczas powstania listopadowego 24 Bić się czy nie bić? 1. Walka czy lojalność? 2. Powstanie styczniowe 3. Praca organiczna 4. Autonomia galicyjska 25 Jak kształtował się współczesny naród polski? 26 Przemiany społeczne w XIX wieku 1. Ku współczesnemu narodowi 2. W obronie polskości 3. Kultura narodowa i religia 4. Ruch narodowy 1. Nowe grupy społeczne 2. Sprawa chłopska 3. Sprawa robotnicza 4. O prawa kobiet – opisuje przebieg powstania styczniowego – wyjaśnia wpływ polskiej rzeczywistości politycznej XVIII i XIX w. na kształtowanie się nurtu realizmu politycznego oraz go ocenia – porównuje polskie powstania narodowe pod kątem przyczyn i okoliczności wybuchu oraz sposobu prowadzenia działań militarnych – omawia pojęcie narodu polskiego na przestrzeni wieków – wymienia czynniki, które miały wpływ na kształtowanie się narodu polskiego w XIX w. – opisuje sposoby walki w obronie polskości – wyjaśnia, jakie przemiany cywilizacyjne zaszły na ziemiach polskich pod zaborami w drugiej połowie XIX i na początku XX w. – omawia zmiany, jakie zaszły w społeczeństwie polskim w drugiej połowie XIX i na początku XX w. 27 Lekcja podsumowująca – pod zaborami - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, – opisuje stosunek społeczeństwa polskiego do zrywów niepodległościowych – charakteryzuje Wielką Emigrację oraz jej wpływ na wydarzenia w Galicji i Wielkopolsce w latach 1846 i 1848 – wymienia skutki rabacji galicyjskiej – przedstawia oceny polskich zrywów niepodległościowych w historiografii i publicystyce – prezentuje założenia ideologiczne oraz wskazuje cele i przykłady działalności zwolenników pracy organicznej – formułuje i uzasadnia własną opinię na temat polskich powstań narodowych – omawia rozwój kultury polskiej w drugiej połowie XIX i na początku XX w. – przedstawia główne koncepcje ideologii nacjonalistycznej i jej rozwój na ziemiach polskich – charakteryzuje współczesny naród polski – charakteryzuje założenia ideologiczne i działalność partii politycznych na ziemiach polskich – omawia i ocenia stanowisko ugrupowań politycznych wobec sprawy odzyskania niepodległości przez Polskę – opisuje proces walki o prawa kobiet - interpretacja wykresów, - praca z mapą. 28 Praca klasowa – pod zaborami I wojna światowa – po której stronie podjąć walkę? - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów 1. Powrót sprawy polskiej 2. Po stronie ententy czy państw centralnych? 3. Odzyskanie niepodległości 4. Polacy na konferencji paryskiej 30 Kształtowanie się granic 1. Powstanie wielkopolskie 2. Plebiscyty i powstania śląskie 3. Walki o wschodnią granicę 4. Przyłączenie Wileńszczyzny 31 Demokracja czy sanacja? 1. Kto powinien rządzić w odrodzonej Rzeczypospolitej? 2. Rządy parlamentarne 3. Zamach majowy 4. Rządy sanacji 32 II Rzeczpospolita 1. Reformowanie kraju 2. Gospodarka II Rzeczypospolitej 3. Rzeczpospolita wielonarodowa 29 – charakteryzuje poglądy polskich środowisk politycznych na kwestię niepodległości Polski – przedstawia działania zbrojne Polaków w czasie I wojny światowej – opisuje międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej podczas I wojny światowej i po jej zakończeniu – omawia działalność Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego na rzecz odbudowy niepodległej Polski – przedstawia pierwsze tygodnie działalności państwa polskiego po odzyskaniu niepodległości – prezentuje decyzje konferencji pokojowej dotyczące odrodzonego państwa polskiego – przedstawia przebieg walk o granice II Rzeczypospolitej – omawia okoliczności przeprowadzania plebiscytów na Warmii, Mazurach, Powiślu i Górnym Śląsku – charakteryzuje spór dotyczący koncepcji państwa polskiego – wyjaśnia, co wpływało na demokratyczny charakter konstytucji marcowej – opisuje przyczyny i przejawy słabości polskiej demokracji w 20-leciu międzywojennym – omawia genezę, przebieg i skutki zamachu majowego – prezentuje cechy charakterystyczne rządów sanacyjnych – przedstawia trudności w powojennej odbudowie Polski – omawia działalność Władysława Grabskiego i Eugeniusza Kwiatkowskiego – prezentuje osiągnięcia polskiej gospodarki w – na wybranych przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa – ocenia znaczenie Bitwy Warszawskiej – wyjaśnia okoliczności zajęcia przez Polskę Wileńszczyzny – określa, co wpływało na autorytarny charakter konstytucji kwietniowej – ocenia rolę Józefa Piłsudskiego w kształtowaniu oblicza politycznego Polski międzywojennej – przedstawia założenia programowe i działalność głównych partii politycznych w 20-leciu międzywojennym – przedstawia dokonania polskich sportowców – omawia kulturę międzywojennej Polski i charakteryzuje jej główne dziedziny oraz twórców 4. Sport w niepodległej Polsce 33 Polacy podczas II wojny światowej 1. Kampania polska 2. Rząd polski na emigracji 3. Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie 4. Polacy u boku ZSRR 34 W okupowanej Polsce 1. Polityka okupantów 2. Polskie organizacje podziemne 3. Powstanie warszawskie 3536 Polska Ludowa – niepodległa czy zależna? 1. Wizje powojennej Polski 2. Przejęcie władzy przez komunistów 3. Pod rządami PZPR 4. W walce o prawa i wolność okresie międzywojennym – charakteryzuje strukturę narodową II Rzeczypospolitej – opisuje działania zbrojne Polaków w czasie wojny obronnej – przedstawia, w jaki sposób doszło do utworzenia rządu polskiego na emigracji oraz omawia jego działalność – podaje okoliczności powstania armii Andersa – charakteryzuje szlak bojowy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie – opisuje politykę niemieckich i radzieckich okupantów wobec narodu polskiego – podaje przykłady martyrologii narodu polskiego – charakteryzuje organizację i działalność Armii Krajowej – przedstawia założenia i realizację planu „Burza” – określa uwarunkowania, przebieg i skutki powstania warszawskiego – porównuje wizje niepodległej Polski w koncepcjach politycznych rządu emigracyjnego i polskiej lewicy – określa wpływ wielkich mocarstw na sprawę polską – wymienia etapy przejmowania pełni władzy w Polsce przez komunistów – przedstawia i ocenia działalność powojennego podziemia politycznego i „żołnierzy wyklętych” – wyjaśnia, dlaczego PSL jako opozycja legalna poniosła klęskę – opisuje rolę propagandy w kształtowaniu postaw wobec władzy komunistycznej – określa polityczne uwarunkowania powstania 1. Dywizji im. T. Kościuszki w ZSRR – omawia polski czyn zbrojny podczas II wojny światowej – na przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa – wyjaśnia kontrowersje wokół oceny powstania warszawskiego – na wybranych przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa – omawia znaczenie i historię polskich elit – ocenia motywy i postawy tych Polaków, którzy zdecydowali się popierać komunistów – charakteryzuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń poznańskiego Czerwca, polskiego Października 1956 r., Marca 1968 r., Grudnia 1970 r. oraz Czerwca 1976 r. – na wybranych przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa 3738 Drogi do wolności 1. Początki Solidarności 2. Jak powstała Solidarność 3. Władza kontra społeczeństwo 4. Stracona dekada? 5. Okrągły Stół 6. Wybory czerwcowe – wymienia najważniejsze organizacje opozycyjne lat 70. i 80. oraz ich działalność – opisuje przyczyny, przebieg oraz skutki polityczne i społeczne wydarzeń Sierpnia 1980 r. – omawia organizację, cele i działalność NSZZ „Solidarność” – charakteryzuje stosunek władz komunistycznych do ruchu związkowego i opozycji – przedstawia genezę wprowadzenia stanu wojennego, jego cechy charakterystyczne i skutki – opisuje genezę i kluczowe decyzje obrad Okrągłego Stołu – podaje przebieg i skutki wyborów czerwcowych w 1989 r. oraz okoliczności powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego – na wybranych przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa 39 Lekcja podsumowująca – Polska i Polacy w XX wieku 40 Praca klasowa – Polska i Polacy w XX wieku - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów 41 Obywatel w polis ateńskiej 1. Kto był obywatelem Aten? 2. Reformy ustrojowe w Atenach 3. Kto sprawował władzę w Atenach? 4. „Jedność w różnorodności” – definiuje pojęcie obywatelstwa w świecie greckim – charakteryzuje strukturę społeczeństwa starożytnych Aten i jej wpływ na kwestię obywatelstwa 1. Władze republikańskie 2. Kim był obywatel Rzymu? 3. Jak można uzyskać – wyjaśnia rolę rozwoju terytorialnego państwa rzymskiego w kształtowaniu się pojęcia civitas – definiuje pojęcie obywatelstwa w państwie – wyjaśnia, jaką rolę odgrywali obywatele w demokracji ateńskiej i ocenia ich wkład w życie polityczne polis – przedstawia etapy ewolucji ustroju starożytnych Aten – omawia organizację polis ateńskiej – opisuje kompetencje organów władzy w demokracji ateńskiej – porównuje i ocenia prawa oraz obowiązki obywateli w świecie greckim i rzymskim 42 Republika rzymska i jej obywatele obywatelstwo? 43 Tradycja antycznej demokracji i republiki w późniejszych epokach 44 Władcy średniowiecznej Europy 46 Feudalizm w średniowieczu 1. Republiki w średniowieczu 2. Obywatele średniowiecznych miast 3. Republika Niderlandów 4. Demokratyczne i republikańskie tradycje polskiej szlachty 1. Królestwo Franków i Kościół 2. Cesarstwo uniwersalistyczne 3. Cezaropapizm czy papocezaryzm? 4. Jak przedstawiano pochodzenie władzy monarszej? 1. Czym był feudalizm? 2. System lenny 3. Poddaństwo chłopów rzymskim – opisuje strukturę społeczeństwa starożytnego Rzymu i jej wpływ na kwestię obywatelstwa – przedstawia etapy ewolucji ustroju starożytnego Rzymu – wymienia najważniejsze organy i urzędy republiki rzymskiej – wymienia przykłady recepcji antycznej tradycji politycznej w późniejszych epokach – omawia uwarunkowania uzyskania praw obywatelskich przez średniowieczne mieszczaństwo – przedstawia prawa i wolności średniowiecznego mieszczaństwa oraz jego wewnętrze rozwarstwienie – opisuje osiągnięcia republik kupieckich – wymienia okoliczności powstania państwa Franków i Państwa Kościelnego oraz wzajemne relacje między nimi – przedstawia okoliczności odnowienia cesarstwa przez Ottona I – wyjaśnia, na czym polegała idea uniwersalizmu cesarskiego – tłumaczy, na czym polegały reguły ius soli oraz ius sanguinis w świecie antycznym i jaką rolę odgrywają współcześnie – tłumaczy znaczenie terminu feudalizm – omawia relacje między seniorem i wasalem oraz obowiązki każdego z nich – przedstawia proces kształtowania się drabiny feudalnej w społeczeństwie i wynikające z tego konsekwencje – wyjaśnia, na czym polegała zależność chłopa od pana feudalnego – opisuje proces rozprzestrzeniania się systemu wasalno-lennego w Europie – ocenia stosunki własności występujące w średniowieczu – charakteryzuje organy władzy Republiki Weneckiej i Republiki Zjednoczonych Prowincji – prezentuje wspólne cechy między demokracją szlachecką w Rzeczypospolitej a ustrojem polis ateńskiej i republiki rzymskiej – tłumaczy wpływ ideologii sarmackiej na sposób rozumienia praw i obowiązków polskiej szlachty względem państwa – porównuje koncepcje cezaropapizmu i papocezaryzmu – charakteryzuje rywalizację między cesarstwem a papiestwem w VIII–XIV w. – określa doktrynalne podstawy władzy w średniowieczu – podaje cechy ideologii władzy książąt i królów, cesarza oraz papieża 47 Miasta średniowiecznej Europy 1. Od upadku do rozkwitu 2. Lokacje miejskie 3. Samorząd miejski 4. Gildie i cechy 48 Kształtowanie się parlamentaryzmu europejskiego 49 Lekcja podsumowująca – królowie i poddani 50 Praca klasowa – królowie i poddani 1. Początki parlamentaryzmu angielskiego 2. Organizacja i działanie parlamentu angielskiego 3. Stany Generalne we Francji 4. Kompetencje Stanów Generalnych 5. Zgromadzenia stanowe w innych krajach europejskich - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów 51 Obywatele czy poddani? 1. Prawa człowieka i prawa obywatela 2. Rewolucja angielska 3. Nowożytne teorie umowy społecznej – przedstawia proces odradzania się miast w średniowiecznej Europie – wyjaśnia, na czym polegała lokacja miasta i jakie niosła korzyści dla jego mieszkańców – omawia organizację i kompetencje samorządu miejskiego – przedstawia proces kształtowania się monarchii stanowych – opisuje genezę parlamentaryzmu angielskiego i francuskiego – charakteryzuje organizację i funkcjonowanie parlamentu angielskiego oraz Stanów Generalnych, a także prezentuje kompetencje tych zgromadzeń – wyjaśnia różnicę między prawami człowieka a prawami obywatelskimi – charakteryzuje kwestie obywatelstwa w różnych modelach ustrojowych na przykładzie rozważań Niccola Machiavellego, Thomasa Smitha, Jeana Bodina i Johna Locke’a – podaje znaczenie pojęcia rewolucja – charakteryzuje zadania i funkcje cechów – tłumaczy, jaką rolę odgrywały gildie i hanzy – ocenia relacje między królem oraz zgromadzeniami stanowymi w Anglii i Francji – omawia pochodzenie pierwszych parlamentów w innych wybranych krajach europejskich – charakteryzuje oraz ocenia wpływ jednostki na losy narodu i państwa na przykładzie działalności Olivera Cromwella – opisuje nowożytne koncepcje umowy społecznej na przykładzie poglądów Thomasa Hobbesa, Monteskiusza, Jeana-Jacques’a Rousseau i Woltera – omawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji angielskiej 52 Elementy feudalizmu w czasach nowożytnych 1. Dualizm gospodarczy w Europie 2. Szlachta a pozostałe grupy społeczne 3. Folwark szlachecki 4. Jak zanikło poddaństwo chłopów? 1. Początki polskiego parlamentaryzmu 2. Obrady sejmu walnego 3. Wolna elekcja 4. Sejmiki ziemskie 1. Jak powstał stan szlachecki? 2. Rozwarstwienie stanu szlacheckiego 3. Wzrost potęgi magnatów 4. Oligarchia magnacka 53 Rzeczpospolita – królestwo czy republika? 54 Szlachta i magnateria 55 Z królem lub przeciw niemu 1. Konfederacje i rokosze 2. Rokosz Zebrzydowskiego 3. Rokosz Lubomirskiego 4. W obronie kraju 5. Konfederacja targowicka 56 Polskie wzorce obywatela 1. Obywatel w Rzeczypospolitej Obojga Narodów – wyjaśnia, na czym polegał dualizm rozwoju gospodarczego Europy w epoce nowożytnej – omawia genezę folwarku pańszczyźnianego w nowożytnej Polsce – przedstawia sposób organizacji i funkcjonowania folwarku – wyjaśnia, z czego wynikała uprzywilejowana pozycja polityczna szlachty polskiej – opisuje organizację i funkcjonowanie sejmu walnego oraz charakteryzuje jego kompetencje – prezentuje rodzaje sejmików i sejmów – wyjaśnia, co decydowało o dominującej pozycji stanu szlacheckiego w Polsce – omawia najważniejsze przywileje szlacheckie i wyjaśnia ich wpływ na proces kształtowania się parlamentaryzmu polskiego – przedstawia rozwarstwienie stanu szlacheckiego – charakteryzuje rokosz i konfederację jako wyrazy szlacheckiego buntu – wymienia najważniejsze postulaty uczestników rokoszy: lwowskiego, Zebrzydowskiego i Lubomirskiego oraz konfederacji: tyszowieckiej, barskiej i targowickiej – omawia istotę obywatelstwa w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej – przedstawia ewolucję poglądów na temat roli i – określa gospodarcze znaczenie folwarków w nowożytnej Polsce – opisuje sytuację prawną i ekonomiczną poszczególnych stanów społecznych na ziemiach polskich od XV do XIX w. – charakteryzuje proces zanikania poddaństwa i uwłaszczenia chłopów pod zaborami w XIX w. – przedstawia i ocenia relacje między królem oraz parlamentem w Rzeczypospolitej – porównuje parlamentaryzm staropolski z parlamentaryzmami: angielskim i francuskim – podaje cechy odróżniające magnaterię od pozostałych przedstawicieli warstwy szlacheckiej – charakteryzuje przyczyny i przejawy kryzysu demokracji szlacheckiej w XVII w. – omawia zjawisko oligarchizacji życia politycznego w Rzeczypospolitej – opisuje relacje między magnaterią a drobną szlachtą – ocenia wpływ magnaterii na króla i politykę państwa – ocenia skutki stosowania liberum veto oraz zawiązywania konfederacji i rokoszy dla państwa i jego mieszkańców – opisuje propozycje reform ustrojowych w XVIIIwiecznej Polsce i ich wpływ na prawa, wolności i obowiązki obywatelskie 2. Nowa koncepcja narodu 57 Wielkie rewolucje 1. Dlaczego wybuchła rewolucja amerykańska? 2. Wojna o niepodległość 3. Wybuch rewolucji 4. Francja republiką 5. Terror jakobinów i upadek rewolucji 58 Rewolucje społeczne 59 Społeczeństwo bez państwa 60 Komuna Paryska 1. Wiosna Ludów 2. Ideologia socjalistyczna 3. Rewolucja w Rosji w latach 1905–1907 4. Rok 1917 w Rosji 1. Anarchizm czy komunizm? 2. Anarchizm w XX wieku 3. Anarchiści na ziemiach polskich 4. Anarchiści współcześnie 1. Powstanie III Republiki Francuskiej 2. Okoliczności proklamowania Komuny Paryskiej 3. Upadek Komuny Paryskiej 4. Represje wobec komunardów miejsca obywatela w państwie w publicystyce Polski nowożytnej – ocenia postawy obywatelskie szlachty polskiej inspirowane ideologią sarmacką – prezentuje przyczyny, przebieg i skutki rewolucji amerykańskiej – wymienia idee, które przyświecały założycielom Stanów Zjednoczonych – omawia przyczyny narastania nastrojów rewolucyjnych we Francji pod koniec XVIII w. – opisuje przebieg i skutki Wielkiej Rewolucji Francuskiej – opisuje nastroje społeczne i polityczne związane z przemianami gospodarczymi w XIX w. – prezentuje przyczyny, przebieg i skutki Wiosny Ludów – omawia założenia ideologiczne anarchizmu – charakteryzuje poglądy i metody działania przywódców oraz zwolenników różnych nurtów anarchizmu – ocenia metody działalności anarchistów – przedstawia ruch anarchistyczny na ziemiach polskich – omawia wpływ wojny francusko-pruskiej na przemiany ustrojowe we Francji i wybuch powstania w Paryżu – charakteryzuje reformy wprowadzone przez Komunę Paryską – tłumaczy, na czym polega obywatelstwo uniwersalne – opisuje propozycje reform ustrojowych w XVIIIwiecznej Polsce i ich wpływ na prawa, wolności i obowiązki obywatelskie – tłumaczy, na czym polega obywatelstwo uniwersalne – określa wpływ ideologii socjalistycznej na zmiany i wydarzenia w Europie w XIX i XX w. – przedstawia okoliczności wybuchu, cechy i skutki rewolucji rosyjskich – prezentuje udział organizacji anarchistycznych w działaniach związków zawodowych w XX w. – wyjaśnia znaczenie haseł antyglobalistów – przedstawia represje, jakie spotkały uczestników Komuny Paryskiej po jej upadku – opisuje udział Polaków w Komunie Paryskiej – ocenia idee, które przyświecały zwolennikom zrywu w stolicy Francji w 1871 r. 61 Lekcja podsumowująca – wiek rewolucji 62 Praca klasowa – wiek rewolucji Obywatele odrodzonej Rzeczypospolitej 63 - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów 1. Odbudowa państwowości 2. Od demokracji do sanacji 3. Konflikty społeczne w II Rzeczypospolitej 64 Władza i społeczeństwo w PRL 1. Komunistyczne władze w Polsce do 1956 roku 2. Wydarzenia poznańskie i odwilż październikowa 3. Jak powstała opozycja? 4. Marzec ’68 5. Grudzień ’70 65 Opozycja polityczna w PRL 1. Początki opozycji 2. O wolne związki zawodowe 3. Rozprawa z opozycją 4. Dalsza walka o demokrację – charakteryzuje demokratyczne rozwiązania ustrojowe przyjęte w odrodzonej Rzeczypospolitej – przedstawia zakres praw obywatelskich w II Rzeczypospolitej – omawia wpływ wydarzeń politycznych na ograniczenie swobód demokratycznych i praw obywatelskich w przedwojennej Polsce – przedstawia uwarunkowania przejęcia władzy przez komunistów w powojennej Polsce – omawia cechy charakterystyczne ustroju i gospodarki PRL – wyjaśnia, jaką rolę odgrywały środki masowego przekazu w kształtowaniu postaw opozycyjnych społeczeństwa polskiego – charakteryzuje najważniejsze wydarzenia polityczne w Polsce w latach 1956–1971 – omawia przyczyny, przebieg oraz skutki polityczne i społeczne protestów i wystąpień Polaków przeciwko władzy ludowej – charakteryzuje działalność organizacji opozycyjnych w PRL na wybranych przykładach – wymienia formy i skutki protestów społecznych, które odbywały się w okresie międzywojennym – ocenia walkę ugrupowań politycznych działających w II Rzeczypospolitej – opisuje sytuację narodowościową na ziemiach polskich – określa wpływ realizacji planów gospodarczych PRL na powstawanie kryzysów społeczno-politycznych w kraju – opisuje przemiany społeczne w PRL – wymienia skutki polityczne i społeczne wprowadzenia stanu wojennego w Polsce – ocenia rolę obrad Okrągłego Stołu w przemianach politycznych w kraju – przedstawia działalność opozycyjną NSZZ „Solidarność” 66 Między utopią a antyutopią 1. Wizje idealnego państwa 2. Utopia w myśli politycznej 3. Antyutopia 4. Eugenika – realizacja antyutopii – wyjaśnia pojęcia utopia i antyutopia – omawia cechy utopijnej wizji państwa idealnego na przykładach dzieł Platona, Thomasa More’a, Tommasa Campanelli, Francisa Bacona i Ignacego Krasickiego – porównuje elementy świata utopii i antyutopii 67 Wojny w starożytnej Grecji 68 Imperium Aleksandra Wielkiego 1. Konflikty w antycznej Grecji 2. Jak były zorganizowane armie greckie? 3. Zmagania Greków z Persami 4. Wojna peloponeska 1. Podporządkowanie Grecji 2. Podboje Aleksandra Wielkiego 3. Strategia władcy wobec podbitych obszarów 4. Rozpad imperium Aleksandra 69 Ekspansja Rzymu w czasach republiki – wymienia obowiązujące w świecie greckim zasady postępowania w trakcie wojen – opisuje wzór wychowania spartańskiego – przedstawia mocne i słabe strony falangi oraz trier – wyjaśnia przyczyny konfliktu grecko-perskiego i omawia najważniejsze wydarzenia z nim związane – tłumaczy, w jaki sposób Macedończycy podporządkowali sobie Helladę – przedstawia etapy podbojów Aleksandra Wielkiego – wyjaśnia strategię wojskową Aleksandra Wielkiego – omawia okoliczności i skutki rozpadu imperium Aleksandra Wielkiego – przedstawia etapy podbojów rzymskich na Półwyspie Apenińskim – wymienia przyczyny konfliktu rzymskokartagińskiego – opisuje przebieg wojen punickich i ich skutki 1. Jak doszło do podboju Italii? 2. I wojna punicka 3. II i III wojna punicka 4. Dalsza ekspansja rzymska i jej skutki – przedstawia zagrożenia związane z urzeczywistnieniem antyutopii dostrzegane przez George’a Orwella i Aldousa Huxleya – tłumaczy, dlaczego autorzy antyutopii sprzeciwiali się rozwojowi systemów totalitarnych – wyjaśnia, na czym polega eugenika i jakie miejsce zajmowała w teoriach utopijnych i antyutopijnych – opisuje skutki praktyk eugenicznych w XX w., ze szczególnym uwzględnieniem zbrodni nazistowskich – określa strategiczne i polityczne znaczenie bitew: pod Maratonem, Termopilami i Salaminą – porównuje organizacje armii: greckiej i perskiej – omawia rywalizację o hegemonię w Grecji po wojnach z Persją – porównuje organizację oraz uzbrojenie oddziałów greckich i zreformowanej armii macedońskiej – ocenia talent militarny Aleksandra Wielkiego – wyjaśnia strategiczne oraz polityczne znaczenie bitew: pod Kannami i Zamą – prezentuje najważniejsze elementy rzymskiej strategii wojskowej podczas wojen punickich – ocenia wpływ ekspansji terytorialnej na reformy armii rzymskiej u schyłku II w. p.n.e. 70 Juliusz Cezar i Imperium Rzymskie 1. Kryzys republiki i podbój Galii 2. Wojny domowe u schyłku republiki 3. Idea pax romana i jej znaczenie 71 Od drużyny książęcej do rycerstwa 1. Europa Zachodnia na początku średniowiecza 2. Armia Franków 3. Drużyny książęce w Polsce 4. Początki rycerstwa w Europie Zachodniej i Polsce 72 Etos rycerski 1. Kształtowanie się rycerstwa 2. Wyprawy krzyżowe i zakony rycerskie 3. Herby i turnieje 4. Rycerstwo w kulturze 73 Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe 1. Początki polskiego rycerstwa 2. Konflikt z zakonem krzyżackim 3. Sobór w Konstancji 4. Klęska zakonu krzyżackiego – tłumaczy związek między zmianami w organizacji legionów a kryzysem republiki – omawia przebieg kampanii wojennych Juliusza Cezara – prezentuje przyczyny sukcesów militarnych Juliusza Cezara – opisuje okoliczności przejęcia władzy przez Oktawiana Augusta i przekształcenia państwa rzymskiego w cesarstwo – tłumaczy, w jaki sposób powstanie ciężkiej jazdy przyczyniło się do sukcesów militarnych państwa Franków – przedstawia przyczyny zreformowania armii przez Karola Wielkiego i zorganizowania pospolitego ruszenia – opisuje elementy uzbrojenia drużynników – wymienia obowiązki rycerza wynikające z podporządkowania się seniorowi – przedstawia zasady rycerskiego kodeksu honorowego oraz przypadki ich łamania w średniowieczu – wyjaśnia ideologiczne i polityczne przyczyny krucjat – omawia przebieg i skutki wypraw krzyżowych – przedstawia początki kształtowania się stanu rycerskiego w Polsce – opisuje przebieg oraz skutki zmagań polskokrzyżackich w XIV–XVI w. – wymienia miejsca najważniejszych bitew rycerstwa polskiego z wojskami zakonu krzyżackiego – wyjaśnia, na czym polegał pax romana i w jakim celu został ogłoszony – przedstawia rzymskie wynalazki związane z techniką wojenną oraz sposób budowania umocnień granicznych – ocenia wpływ legend arturiańskich i wydarzeń z wczesnego średniowiecza na kształtowanie się obyczajowości rycerskiej w Europie Zachodniej – wyjaśnia militarne i polityczne funkcje drużyny książęcej w państwie wczesnopiastowskim – porównuje tworzenie się więzi wasalno-lennych oraz zanik drużyny książęcej w Europie Zachodniej i Polsce – opisuje uzbrojenie rycerzy, ich sposób walki oraz ceremoniał, a także średniowieczne budowle o charakterze obronnym – prezentuje ideał rycerza utrwalony w literaturze i sztuce średniowiecza oraz późniejszych epok – omawia średniowieczną koncepcję wojny sprawiedliwej – wskazuje, które konflikty można uznać za wojny sprawiedliwe, a które za niesprawiedliwe – ocenia wpływ etosu rycerskiego na obyczajowość szlachty polskiej 74 Koniec epoki rycerstwa 1. Wojna stuletnia 2. Zmierzch rycerstwa 3. Początki broni palnej 75 Lekcja podsumowująca – czasy rycerskie 76 Praca klasowa – czasy rycerskie - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów 77 Wojny religijne w XVI wieku 1. Reformacja i początki konfliktów religijnych 2. Wojny włoskie 3. Konflikty religijne we Francji 4. Klęska Wielkiej Armady 78 Europa w XVII wieku 1. Konflikt w Niderlandach 2. Wybuch wojny trzydziestoletniej 3. Wojna w Rzeszy 4. Zakończenie wojny trzydziestoletniej 5. Jak walczono w XVII wieku 6. Wzrost potęgi Francji – wyjaśnia wpływ wojny stuletniej na przemiany społeczne i kulturowe w Europie Zachodniej – opisuje nowe formacje piechoty, które pojawiły się w wojskach szwajcarskich i armii husyckiej w późnym średniowieczu – przedstawia okoliczności spadku znaczenia rycerstwa w średniowiecznej Europie – omawia początki wykorzystywania broni palnej na polach bitew w Europie w XIV i XV w. – przedstawia przyczyny oraz skutki reformacji w Rzeszy i we Francji – opisuje walki toczone podczas powstania chłopskiego i wojen szmalkaldzkich w Niemczech w pierwszej połowie XVI w. – omawia najważniejsze postanowienia pokoju zawartego w Augsburgu – prezentuje przebieg konfliktów wyznaniowych w Szwajcarii, Anglii i we Francji w XVI w. – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji w Niderlandach – prezentuje wydarzenia, które doprowadziły do wybuchu wojny trzydziestoletniej – opisuje strategie i taktyki walki wojsk biorących udział w wojnie trzydziestoletniej – wyjaśnia znaczenie Edyktu nantejskiego – tłumaczy związek między wojnami religijnymi a walką o hegemonię polityczną w Europie na przykładzie wojny hiszpańsko-angielskiej – ocenia polityczne następstwa podziału religijnego Europy – wyjaśnia powody przystąpienia do wojny trzydziestoletniej państw spoza Rzeszy – ocenia znaczenie wyniku wojny trzydziestoletniej dla rywalizacji mocarstw o hegemonię w Europie – przedstawia rozwój systemu zaopatrzenia i wyszkolenia żołnierzy w XVII w. – omawia skutki umacniania monarchii absolutnej we Francji 79 Armia polska za pierwszych królów 1. Armia polsko-litewska w XVI wieku 2. Wojny o Inflanty 3. Wojny ze Szwedami 4. Wojny z Rosją i Turcją na początku XVII wieku 80 Od potęgi do kryzysu Rzeczypospolitej 1. W walce z Gustawem Adolfem 2. Kozacy 3. Reformy armii polskiej w drugiej połowie XVII wieku 4. Potop szwedzki 5. Schyłek polskiej potęgi militarnej 81 Upadek Rzeczypospolitej 1. Konfederacja barska 2. Reformy wojska w XVIII wieku 3. Wojna w obronie Konstytucji 3 maja 4. Powstanie kościuszkowskie 82 Epoka napoleońska 1. Rewolucja francuska i jej wpływ na przemiany w wojsku 2. Początki kariery Napoleona Bonapartego 3. Wielkie zwycięstwa – omawia położenie geopolityczne państwa polskolitewskiego po śmierci króla Zygmunta II Augusta oraz plany strategiczne pierwszych władców elekcyjnych – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki wojen Rzeczypospolitej z sąsiednimi państwami toczonych w latach 1561–1621 – wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska polsko-litewskie w drugiej połowie XVI i na początku XVII w. – omawia położenie geopolityczne Rzeczypospolitej po zwycięstwie pod Chocimiem w 1621 r. – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, z Rosją i Turcją z lat 1621–1699 oraz powstania kozackiego z lat 1648– 1652 – wyjaśnia, na czym polegały zmiany w organizacji armii Rzeczypospolitej wprowadzone w czasach panowania Władysława IV i Jana II Kazimierza – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki wojen toczonych na terenie Rzeczypospolitej w XVIII w. – porównuje reformy wojska uchwalone przez: Sejm Niemy w 1717 r., sejm rozbiorowy w 1773 r. i Sejm Wielki w 1789 r. – opisuje działania wojsk i decyzje dowódców podczas bitew: pod Zieleńcami w 1792 r. oraz Racławicami i Szczekocinami w 1794 r. – ocenia wpływ wprowadzenia powszechnego poboru wojskowego oraz taktyki kolumnowotyralierskiej na sukcesy militarne armii francuskiej na przełomie XVIII i XIX w. – omawia przebieg kariery wojskowej Napoleona Bonapartego – prezentuje cechy wybitnych wodzów na przykładach Jana Karola Chodkiewicza i Stanisława Żółkiewskiego – wymienia mocne i słabe strony planów dowódców polskich w bitwach: pod Kircholmem, Kłuszynem, Cecorą i Chocimiem – wyjaśnia przyczyny sukcesów i porażek wojsk Rzeczypospolitej w czasach panowania Stefana Batorego oraz Zygmunta III Wazy – porównuje sposób prowadzenia wojen przez Stefana Czarnieckiego i Jana Sobieskiego – wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska Rzeczypospolitej, którymi dowodził Jan Sobieski – prezentuje strategię Jana III Sobieskiego w bitwach: pod Chocimiem i Wiedniem – ocenia rolę jednostki w historii na przykładach Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego – ocenia wpływ powstania kościuszkowskiego na włączenie stanu chłopskiego w walkę o sprawę narodową – określa mocne i słabe strony strategii przyjętej przez konfederatów barskich oraz dowództwo polskie podczas wojny w obronie Konstytucji 3 maja i powstania kościuszkowskiego – przedstawia przyczyny zwycięstw i porażek wojsk Napoleona w bitwach: pod Trafalgarem, Frydlandem, Austerlitz, Borodino, Lipskiem i Waterloo – opisuje przebieg i konsekwencje wyprawy armii Napoleona na Moskwę – prezentuje rozwój techniki związanej ze sztuką Napoleona 4. Wyprawa na Moskwę 5. Upadek cesarza Francuzów 6. Armie w epoce napoleońskiej – wskazuje na mapie zasięg terytorialny podbojów wojsk Napoleona w Europie oraz miejsca najważniejszych bitew ich kampanii – wyjaśnia terytorialne i polityczne skutki podbojów armii Napoleona wojenną w epoce napoleońskiej – wymienia pozytywne i negatywne skutki społeczno-polityczne ekspansji wojsk Napoleona w Europie – ocenia politykę Napoleona wobec narodów europejskich, a w szczególności Polaków – przedstawia przyczyny prowadzenia przez władze francuskie odmiennej polityki na obszarze Księstwa Warszawskiego oraz Hiszpanii – tłumaczy, na czym polegał XIX-wieczny ład międzynarodowy – wymienia najważniejsze postanowienia uczestników kongresu wiedeńskiego dotyczące kwestii politycznych i terytorialnych – przedstawia przyczyny i skutki rewolucji społecznych oraz wystąpień narodowowyzwoleńczych z XIX w. – opisuje XIX-wieczne spory między mocarstwami europejskimi prowadzące do zawiązania się sojuszy militarnych, które podważały ład wersalski – omawia proces tworzenia się armii narodowych – wymienia innowacje techniczne w dziedzinie przemysłu i transportu wojskowego, które wprowadzono w XIX w. – opisuje początki wykorzystywania nowoczesnych rodzajów broni – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki wojen, które doprowadziły do zjednoczenia Włoch oraz Niemiec – konfrontuje pozytywne i negatywne aspekty polityki Napoleona I ze stwierdzeniami tworzącymi jego „czarną” lub „białą legendę” – wyjaśnia przyczyny odmiennych ocen roli Napoleona utrwalonych w pamięci zbiorowej Europejczyków z różnych krajów 83 „Czarna i biała legenda” Napoleona 1. Stosunek Napoleona do podbitej ludności 2. Polityka francuska wobec Hiszpanii 3. Księstwo Warszawskie 84 Od kongresu wiedeńskiego do pax britannica 1. Nowy ład w Europie 2. Rewolucje w pierwszej połowie XIX wieku 3. Wojna krymska i kongres berliński 4. Konflikty kolonialne 85 Przemiany w wojskowości w XIX wieku 1. Armie narodowe 2. Wynalazki i nowa broń 3. Wojny we Włoszech i powstanie Czerwonego Krzyża 4. Wojna francusko-niemiecka – omawia koncepcję światowej dominacji w kontekście pax britannica – wymienia przyczyny kryzysu imperium brytyjskiego – ocenia wpływ wojen kolonialnych na światową politykę i sytuację mieszkańców krajów pozaeuropejskich – ocenia postawę Jeana Henriego Dunanta związaną z ochroną ofiar konfliktów zbrojnych oraz jego wpływ na uchwalenie konwencji genewskiej – podaje współczesne przykłady respektowania prawa konfliktów zbrojnych i ocenia je – przedstawia rozwój opieki humanitarnej nad żołnierzami, którzy odnieśli rany na polach bitew – prezentuje okoliczności powstania Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża 86 Lekcja podsumowująca – wojny wieku XIX 87 88 Praca klasowa – wojny wieku XIX I wojna światowa 89 Wojna totalna - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów 1. I wojna światowa na froncie zachodnim 2. Walki na froncie wschodnim 3. Walki na pozostałych frontach 4. I wojna światowa na morzach 5. Zmiany w technice wojskowej 6. Skutki społeczne I wojny światowej 7. Powstanie Ligi Narodów 1. Sukcesy niemieckie z lat 1939–1941 2. Walki na froncie wschodnim 3. Walki w Afryce 4. Front zachodni w latach 1943–1945 5. Wojna na Dalekim – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki I wojny światowej – porównuje wojnę prowadzoną na frontach: zachodnim, wschodnim i południowym – omawia na wybranych przykładach bitew udział wojsk lądowych, lotnictwa i floty w realizacji celów strategicznych poszczególnych stron konfliktu – podaje przykłady niehumanitarnego traktowania cywilów i żołnierzy podczas I wojny światowej – ocenia społeczne i polityczne skutki I wojny światowej – wyjaśnia cel utworzenia Ligi Narodów oraz ocenia przyznane jej środki nacisku na państwa, które naruszały międzynarodowe porozumienia – wyjaśnia znaczenie terminu wojna totalna – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki II wojny światowej – wymienia przyczyny (wewnętrzne i zewnętrzne) porażki wojsk polskich podczas kampanii wrześniowej – omawia zasięg podbojów niemieckich i sowieckich z lat 1939–1941 – analizuje cele strategiczne dowódców wojsk podczas kampanii wojennych z lat 1941–1945 – tłumaczy, dlaczego w 1943 r. nastąpił zwrot w przebiegu działań wojennych i jakie skutki przyniósł on armii niemieckiej – prezentuje wynalazki związane z techniką wojskową wprowadzone do użytku podczas II wojny światowej Wschodzie 6. Na czym polegała wojna totalna 7. Rozwój techniki podczas II wojny światowej 1. Powstanie ONZ 2. Rozwój prawa humanitarnego 3. Zimna wojna 4. Od pax romana do pax americana 90 ONZ i pax american 91 Wizje globalnej zagłady 1. Broń atomowa 2. Terroryzm 3. Wizje zagłady świata 92 Nigdy więcej wojny! 1. Początki ruchu pacyfistycznego 2. Pacyfizm w XX wieku 3. Wojna w Wietnamie 4. Wojna bez broni 93 Początki świata greckiego 1. Skąd się wzięła nazwa „Europa”? 2. Początki cywilizacji – opisuje traktowanie jeńców wojennych oraz ludności cywilnej przez siły III Rzeszy, ZSRR i aliantów zachodnich – analizuje zapisane w najważniejszych dokumentach prawa międzynarodowego normy dotyczące sposobu prowadzenia działań wojennych oraz stosunku wojsk do jeńców i ludności cywilnej w czasie konfliktów zbrojnych – ocenia wpływ XX-wiecznych konfliktów zbrojnych na kształtowanie się prawa humanitarnego – określa cele strategiczne Układu Warszawskiego i NATO w okresie zimnej wojny – omawia historię powstania broni jądrowej i plany jej zastosowania – przedstawia procesy i wydarzenia z okresu zimnej wojny, które mogły doprowadzić do wybuchu konfliktu nuklearnego – wyjaśnia znaczenie posiadania broni jądrowej przez rywalizujące ze sobą mocarstwa – ocenia wpływ chrześcijaństwa na kształtowanie się idei pacyfistycznych – prezentuje rozwój idei pacyfistycznych w kontekście krwawych konfliktów zbrojnych z XIX i XX w. – przedstawia poglądy zwolenników pacyfizmu na przykładzie Mahatmy Gandhiego – omawia okoliczności narodzin Europy jako kręgu cywilizacyjnego – prezentuje znaczenie Morza Śródziemnego jako – przedstawia przyczyny wzrostu znaczenia politycznego USA po upadku bloku wschodniego – omawia koncepcję światowej dominacji w kontekście pax americana oraz porównuje ją z pax romana i pax britannica – wyjaśnia, jaką rolę w kształtowaniu XX-wiecznego ładu międzynarodowego odegrały Liga Narodów i ONZ – wymienia przykłady kontrolowania broni jądrowej przez społeczność międzynarodową – ocenia stopień zagrożenia terrorystycznego we współczesnym świecie – opisuje wizje globalnej zagłady na przykładach wybranych filmów i książek science fiction – formułuje opinię na temat wpływu wystąpień pokojowych z lat 60. XX w. w USA na przebieg wojny w Wietnamie – opisuje dokonania wybranych laureatów Pokojowej Nagrody Nobla – wymienia cele i formy współczesnych działań osób zaangażowanych w ruch pacyfistyczny – omawia nowoczesne sposoby prowadzenia wojen propagandowych i gospodarczych – tłumaczy znaczenie wielkiej kolonizacji greckiej w procesie przenikania się kultur śródziemnomorskich – wyjaśnia wpływ wojen perskich na postrzeganie greckiej 3. Kolonizacja grecka 4. Morze w świecie greckim 5. Grecy i barbarzyńcy 94 Kultura grecka i jej dziedzictwo 1. Złoty wiek Aten 2. Greckie korzenie nauki 3. Architektura i sztuka 4. Kultura hellenistyczna 5. Synkretyzm religijny 6. Aleksandria – stolica nauki greckiej w Egipcie 95 Rzymianie podbijają świat 96 Europa staje się rzymska 97 Na gruzach Imperium Rzymskiego 1. Wpływy etruskie 2. Rzym – główna potęga Italii 3. Powstanie Imperium Rzymskiego 4. Rzymianie w Grecji – zdobywcy i uczniowie 5. Podziały świata rzymskiego 1. Pax Romana 2. Rzymscy budowniczowie Europy 3. Romanizacja 4. Prawo rzymskie 5. Początki chrześcijaństwa 6. Chrześcijaństwo religią imperium 1. Podział Imperium Rzymskiego 2. Wędrówki ludów 3. Bizancjum 4. Początki państw łącznika pomiędzy cywilizacjami – przedstawia etapy kształtowania się cywilizacji śródziemnomorskich – opisuje tworzenie się cywilizacji greckiej i jej cechy charakterystyczne – wymienia najważniejsze osiągnięcia kulturowe Aten w V w. p.n.e. – wyjaśnia wpływ uczonych i filozofów greckich na rozwój nauki w późniejszych epokach – omawia grecki kanon piękna i jego wpływ na sztukę europejską – przedstawia elementy stylu klasycznego w architekturze – omawia początki cywilizacji rzymskiej – wyjaśnia wpływ kultury etruskiej na cywilizację rzymską – prezentuje sposób organizacji armii rzymskiej – opisuje politykę Rzymu wobec podbitych ludów – przedstawia organizację Imperium Rzymskiego ludów Wschodu – opisuje wkład greckiego systemu nauczania w rozwój demokracji – prezentuje cele polityki Aleksandra Macedońskiego i władców hellenistycznych w zakresie kultury – przedstawia cechy religii greckiej i kultury hellenistycznej – ocenia wpływ osiągnięć starożytnych Greków na narodziny i rozwój europejskiej tożsamości kulturowej – wyjaśnia znaczenie wpływów greckich dla rozwoju kultury rzymskiej – wymienia strefy podziału kulturowego i gospodarczego w państwie rzymskim – opisuje proces romanizacji i wskazuje jego przykłady – wyjaśnia, na czym polegał pax Romana i co było jego podstawą – wymienia osiągnięcia techniczne cywilizacji rzymskiej – omawia cechy rzymskiego prawodawstwa – przedstawia etapy rozwoju chrześcijaństwa na drodze do ustanowienia go rzymską religią państwową – ocenia wkład cywilizacji rzymskiej w kulturowe dziedzictwo Europy – wymienia przyczyny i skutki upadku cesarstwa zachodniorzymskiego oraz wędrówki ludów – charakteryzuje cesarstwo bizantyjskie pod względem jego związków z tradycją antycznego Rzymu – ocenia wpływ Kościoła na sytuację wewnętrzną państw germańskich i słowiańskich – omawia znaczenie państwa Franków w procesie odrodzenia cesarstwa w Europie Zachodniej – opisuje średniowieczne najazdy na terenach Europy 98 W kręgu islamu 99 Wyprawy krzyżowe – religia 100 Średniowieczna Hiszpania na styku trzech kultur germańskich i słowiańskich 5. Kościół we wczesnym średniowieczu 6. Frankowie następcami Rzymian 7. Niespokojna Europa 1. Początki islamu 2. Podział świata muzułmańskiego 3. Podboje arabskie 4. Handel i rzemiosło arabskie 5. Architektura i sztuka islamu 6. Wpływ kultury muzułmańskiej na cywilizację europejską 1. Początki ruchu krucjatowego w Europie Zachodniej 2. Ekspansja Turków seldżuckich 3. Pierwsze krucjaty 4. Państwa łacińskie na Bliskim Wschodzie 5. Kontrofensywa muzułmanów 6. Cesarstwo łacińskie i zmierzch idei krucjat 7. Skutki krucjat 1. Rekonkwista 2. Chrześcijanie wśród muzułmanów, muzułmanie wśród chrześcijan 3. Żydzi sefardyjscy 4. Współistnienie wielu kultur – omawia organizację cesarstwa bizantyjskiego – prezentuje zasięg wpływów politycznych i religijnych Bizancjum – przedstawia proces kształtowania się nowych państw we wczesnośredniowiecznej Europie Hunów, Bułgarów, Awarów, Węgrów, Normanów i Mongołów – charakteryzuje działalność Mahometa i okoliczności narodzin islamu – przedstawia cechy charakterystyczne islamu – omawia zasięg podbojów arabskich – wyjaśnia przyczyny sukcesów ekspansji arabskiej w Europie – określa wpływ islamu na organizację państwa i społeczeństwa – opisuje osiągnięcia cywilizacji islamskiej – ocenia znaczenie kultury muzułmańskiej dla rozwoju cywilizacji europejskiej – wymienia polityczne, ekonomiczne i społeczne przyczyny wypraw krzyżowych na Bliskim Wschodzie – przedstawia stosunek Turków seldżuckich do ludności podbitych terytoriów – ocenia wpływ idei krucjat na mentalność średniowiecznych chrześcijan – omawia sukcesy i porażki państw łacińskich na Bliskim Wschodzie – opisuje relacje między krzyżowcami i cesarstwem bizantyjskim w okresie krucjat – prezentuje negatywne i pozytywne skutki ruchu krucjatowego – omawia okoliczności powstania kalifatu Kordoby – opisuje przyczyny, przebieg i skutki rekonkwisty – wymienia przykłady zgodnego i wrogiego współżycia chrześcijan, muzułmanów i Żydów na Półwyspie Iberyjskim – przedstawia i ocenia stosunek chrześcijan do – omawia i ocenia działalność inkwizycji na Półwyspie Iberyjskim – opisuje sytuację diaspory żydowskiej w średniowiecznej Europie – ocenia sposób oskarżania i prześladowania ludności żydowskiej w średniowiecznej Europie 5. Kres tolerancji na Półwyspie Iberyjskim 6. Hiszpania po rekonkwiście 7. Prześladowania Żydów w średniowiecznej Europie - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów muzułmanów i Żydów w czasie rekonkwisty 101 Lekcja podsumowująca – kształtowanie się Europy 102 Praca klasowa – kształtowanie się Europy 103 Krok poza Europę 1. Przednowożytne wyobrażenia o świecie 2. Średniowieczni odkrywcy 3. Podłoże ekonomiczne wypraw odkrywczych 4. Rozwój nauki i techniki 5. Uwarunkowania społeczne wypraw odkrywczych 6. Ekspansja portugalska – opisuje średniowieczne wyobrażenia o świecie – określa stopień znajomości lądów i mórz pozaeuropejskich wśród Europejczyków do początku XV w. – porównuje zasięg eksploracji różnych części świata osiągnięty w średniowieczu przez Europejczyków, Arabów i Chińczyków – przedstawia szlaki podróży średniowiecznych odkrywców z Europy – omawia techniczne rozwiązania, które umożliwiły Europejczykom wyprawy dalekomorskie – wymienia ekonomiczne i społeczne przyczyny zainteresowania wyprawami odkrywczymi wśród szlachty iberyjskiej – ocenia znaczenie wypraw portugalskich żeglarzy w XV w. dla rozwoju wiedzy geograficznej 104 Wielkie odkrycia geograficzne 1. Wyprawy Krzysztofa Kolumba 2. Pierwsze kontakty Europejczyków z Indianami 3. Droga morska do Indii 4. Poznawanie Nowego Świata 5. Wyprawa dookoła świata – opisuje przebieg wypraw odkrywczych Krzysztofa Kolumba – ocenia stosunek Europejczyków do ludności indiańskiej na wyspach karaibskich i kontynentach amerykańskich – wymienia skutki poszukiwania drogi morskiej do Indii przez Portugalczyków i Hiszpanów – przedstawia przyczyny zainteresowania państw – wyjaśnia wpływ wyprawy Ferdynanda Magellana i Juana Elcaño na rozwój wiedzy geograficznej – omawia osiągnięcia Jamesa Cooka i ich znaczenie w procesie umacniania pozycji międzynarodowej Wielkiej Brytanii 6. Odkrycia Jamesa Cooka 105 Europejczycy w Nowym Świecie 1. Konkwistadorzy w Mezoameryce 2. Podbój imperium Inków 3. Początki rywalizacji o kolonie w XVI wieku 106 Początki gospodarki światowej 1. Skutki ekologiczne i kulturowe wielkich odkryć 2. Handel kolonialny 3. Rywalizacja o wpływy gospodarcze 4. Początki kapitalizmu 107 Niepodległe państwa w Nowym Świecie 1. Kolonie północnoamerykańskie w XVIII wieku 2. Początek walk o niepodległość 3. Międzynarodowe skutki rewolucji amerykańskiej 4. Kolonie hiszpańskie w Ameryce na początku XIX wieku 5. Zerwanie związków z Hiszpanią 6. Ameryka dla Amerykanów europejskich ekspansją zamorską – prezentuje wielkie odkrycia geograficzne z XVI w. dokonane przez żeglarzy portugalskich, hiszpańskich, francuskich i angielskich – omawia i ocenia działalność konkwistadorów hiszpańskich w Ameryce – porównuje sytuację Azteków, Majów i Inków przed i po przybyciu Europejczyków do Ameryki – opisuje okoliczności upadku cywilizacji prekolumbijskich – wymienia ekologiczne, kulturowe i gospodarcze skutki wielkich odkryć geograficznych i ekspansji kolonialnej – opisuje działalność misjonarzy chrześcijańskich w Nowym Świecie – wyjaśnia proces przemian relacji handlowych i powstawania rynku światowego spowodowany obrotem towarami kolonialnymi – wymienia polityczne i gospodarcze przyczyny odłączenia się kolonii amerykańskich od Wielkiej Brytanii oraz Hiszpanii – przedstawia wpływ wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych na sytuację polityczną w Europie – omawia idee oświeceniowe, które stanowiły podstawę ideologii ruchów niepodległościowych na półkuli zachodniej – przedstawia proces uzyskiwania niepodległości przez państwa Ameryki Łacińskiej – przedstawia i porównuje organizację portugalskiego i hiszpańskiego imperium kolonialnego – wyjaśnia gospodarcze i polityczne przyczyny podjęcia rywalizacji o kolonie przez państwa europejskie – tłumaczy mechanizm wymiany handlowej w ramach tzw. złotego trójkąta – omawia i ocenia zjawisko nowożytnego niewolnictwa i handlu niewolnikami – przedstawia wpływ zmian w zakresie popytu i podaży w nowożytnej Europie na wyodrębnienie się w niej dwóch stref gospodarczych – opisuje początki kształtowania się systemu kapitalistycznego – porównuje ustroje polityczne i sytuację społeczną niepodległych państw amerykańskich w XIX w. – opisuje politykę Stanów Zjednoczonych wobec Europy i Ameryki Łacińskiej w XIX w. – wyjaśnia, na czym polegał amerykański izolacjonizm 108 Nowy kolonializm 1. Walka z handlem niewolnikami 2. Wiktoriańskie imperium Brytyjczyków 3. Indie – „perła w Koronie brytyjskiej” 4. Wyścig kolonialny w Afryce 5. Państwo Środka i „wiek upokorzeń” 1. Przeciw kolonizatorom 2. Bunt sipajów 3. Powstania w Chinach 4. Powstanie Mahdiego 5. Konflikty w południowej Afryce – omawia proces zniesienia niewolnictwa w XIX w. – przedstawia mocne i słabe strony imperium brytyjskiego w XIX w. – porównuje cele polityki brytyjskiej w Kanadzie, Australii, Indiach i Chinach – wyjaśnia związek między tzw. Wielkim Buntem i Wielkim Głodem w Indiach w XIX w. a sposobem zarządzania tym krajem przez administrację brytyjską – prezentuje na mapie XIX-wiecznej Afryki strefy panowania Brytyjczyków, Francuzów, Niemców, Włochów i Belgów – tłumaczy, na czym polegał „wiek upokorzeń” Chin – wymienia skutki rywalizacji kolonialnej w XIX w. dla mieszkańców terytoriów pozaeuropejskich 109 Konflikty kolonialne – przedstawia stosunek Chińczyków i zwolenników Mahdiego do cywilizacji europejskiej w XIX w. – wymienia przejawy sprzeciwu ludności kolonii wobec dominacji Europejczyków w XIX w. Ekonomia w okresie imperializmu 1. Rola kolonii w epoce industrialnej 2. Szlaki oceaniczne 3. Kolej a kolonizacja 4. Metody administrowania koloniami Brzemię białego człowieka 1. Stosunek Europejczyków do ludności skolonizowanej 2. Ideologia imperialna 3. Skutki kolonializmu dla ludności pozaeuropejskiej 4. Krytyka kolonializmu – prezentuje kierunki ekspansji gospodarczej mocarstw europejskich na rynku światowym w epoce industrialnej – omawia wpływ rozwoju przemysłu w XIXwiecznej Europie na politykę kolonialną państw europejskich – przedstawia znaczenie budowy Kanału Sueskiego i Kanału Panamskiego dla usprawnienia transportu i umocnienia pozycji politycznej mocarstw kolonialnych – przedstawia i ocenia stosunek Europejczyków i Amerykanów do rdzennej ludności kolonizowanych terytoriów – ocenia ideologię i politykę imperialną mocarstw kolonialnych w XIX w. – wymienia polityczne, społeczne i gospodarcze – wyjaśnia, na czym polegała przewaga kolonistów europejskich nad rdzennymi mieszkańcami Dalekiego Wschodu i Afryki – omawia okoliczności wybuchu i zakończenia powstań: sipajów, tajpingów, bokserów i mahdystów oraz wojen burskich – opisuje walki plemion afrykańskich i indiańskich z najeźdźcami z zachodniego kręgu kulturowego – wyjaśnia, w jakich celach władze mocarstw kolonialnych rozwijały sieć kolejową i telegraficzną na podporządkowanych sobie terenach – porównuje metody administrowania koloniami stosowane przez władze metropolitalne 110 111 – prezentuje działalność europejskich przeciwników polityki imperialnej i kolonializmu w XIX w. – wyjaśnia, które zdobycze cywilizacji europejskiej pozytywnie wpłynęły na sytuację rdzennych mieszkańców kolonii – opisuje cechy charakterystyczne orientalizmu w 112 Świat wobec dominacji mocarstw kolonialnych 113 Lekcja podsumowująca – wiek imperializmu 114 Praca klasowa – wiek imperializmu 115 Sojusznik zza Atlantyku 5. Wpływ kolonializmu na kulturę europejską skutki XIX-wiecznego kolonializmu kulturze XIX-wiecznej Europy 1. Japonia: od izolacji do otwarcia na świat 2. Reformy w Japonii 3. Podboje japońskie i wojna z Rosją 4. Klęski Europejczyków w próbach kolonizacji 5. Początki ruchów niepodległościowych w koloniach - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. - sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów – przedstawia okoliczności otwarcia Japonii na świat i obalenia systemu szogunatu w XIX w. – opisuje proces modernizacji Japonii w XIX w. i jego skutki – omawia cele strategiczne Rosji i Japonii podczas wojny w latach 1904–1905 – wymienia przyczyny utrzymania niepodległości w XIX w. przez Afganistan i Etiopię – wyjaśnia, dlaczego na przełomie XIX i XX w. wykształceni w Europie przedstawiciele inteligencji z krajów skolonizowanych zaczęli sprzeciwiać się polityce światowych mocarstw 1. Stany Zjednoczone w XIX wieku 2. „Ziemia obiecana” 3. Polityka zagraniczna USA w drugiej połowie XIX wieku 4. I wojna światowa 5. Wspaniałe lata 20. 6. Wielki Kryzys i New Deal 7. Od izolacjonizmu do zaangażowania – omawia proces rozwoju terytorialnego i przebieg walki o jedność Stanów Zjednoczonych w XIX w. – porównuje warunki życia imigrantów z Europy w Ameryce i robotników w Europie – charakteryzuje przesłanki, które umożliwiły intensywny rozwój gospodarczy USA – wymienia przyczyny wybuchu I wojny światowej i przystąpienia do niej Stanów Zjednoczonych – wyjaśnia wpływ skutków I wojny światowej na okres amerykańskiej prosperity w latach 20. XX w. – przedstawia sytuację społeczno-gospodarczą w USA przed wybuchem wielkiego kryzysu – wymienia przyczyny, przejawy i skutki wielkiego kryzysu gospodarczego w Stanach Zjednoczonych – opisuje proces wychodzenia USA z kryzysu gospodarczego w okresie międzywojennym – prezentuje cele amerykańskiej polityki zagranicznej w okresie prezydentury Franklina Delano Roosevelta 116 Stany Zjednoczone demokratycznym supermocarstwem 117 Kres imperiów kolonialnych 118 Od protekcjonizmu do wolnego handlu 1. II wojna światowa 2. Plan Marshalla 3. Rywalizacja supermocarstw 4. Stany Zjednoczone wobec Ameryki Łacińskiej i Azji 5. Od odprężenia do „gwiezdnych wojen” 6. „Żandarm świata” 7. Wyzwania geopolityczne w XXI wieku 1. Osłabienie pozycji Europy 2. Indyjska droga do niepodległości 3. Dekolonizacja Indochin 4. Niepodległość Afryki 5. Dziedzictwo kolonizacji europejskiej 1. Znaczenie handlu zagranicznego 2. Modele polityki handlowej 3. Współczesny handel światowy i jego problemy 4. Porozumienia międzynarodowe dotyczące handlu – omawia znaczenie potencjału gospodarczego i technologicznego USA dla rozstrzygnięcia II wojny światowej – przedstawia i ocenia wpływ USA na odbudowę gospodarczą powojennej Europy – wyjaśnia, na czym polegała zimna wojna w stosunkach między Wschodem a Zachodem – wymienia okresy zwiększonego napięcia w stosunkach międzynarodowych w latach zimnej wojny – charakteryzuje i ocenia miejsce Europy na współczesnej scenie politycznej i gospodarczej świata – przedstawia wpływ wydarzeń z okresu II wojny światowej na umocnienie się ruchów niepodległościowych w koloniach państw europejskich – omawia przebieg dekolonizacji w Azji i Afryce po zakończeniu II wojny światowej – omawia znaczenie handlu zagranicznego dla rozwoju gospodarczego państw całego świata od XIX w. do współczesności – porównuje zasady protekcjonizmu i liberalizmu gospodarczego – tłumaczy, na czym polega liberalizacja handlu światowego i ocenia jej skutki – opisuje metody prowadzenia amerykańskiej polityki interwencji w Azji i Ameryce Łacińskiej w drugiej połowie XX w. – wyjaśnia założenia i zmiany strategii politycznej USA w latach 70. i 80. XX w. – ocenia pozycję polityczną i kulturową USA w układzie sił współczesnego świata – wymienia główne współczesne problemy geopolityczne – wyjaśnia główne problemy polityczne, społeczne i gospodarcze państw azjatyckich i afrykańskich po uzyskaniu przez nie niepodległości – wymienia przyczyny powstania ruchu państw niezaangażowanych – prezentuje przykłady zjawiska neokolonializmu i jego skutki dla byłych krajów kolonialnych i ich metropolii – wyjaśnia zależność między stabilną sytuacją międzynarodową a rozwojem gospodarki światowej – wymienia polityczne i gospodarcze przyczyny rozpoczęcia i pogłębiania procesu integracji europejskiej – przedstawia znaczenie rynku paliwowego dla sytuacji gospodarczej na świecie – prezentuje założenia uregulowań prawnych dotyczących wolnorynkowego handlu międzynarodowego – wymienia organizacje międzynarodowe mające wpływ na rozwój handlu międzynarodowego 119 Globalizacja – szanse i zagrożenia 1. Czym jest globalizacja 2. Przejawy globalizacji 3. Skutki globalizacji 4. Krytycy globalizacji 5. Polska w zglobalizowanym świecie 120 Lekcja podsumowująca i syntetyzująca – świat ery globalizacji - utrwalenie i usystematyzowanie wiadomości - analiza materiałów źródłowych, - interpretacja wykresów, - praca z mapą. – tłumaczy, na czym polega proces globalizacji – wymienia przyczyny przyspieszenia globalizacji we wszystkich sferach życia społecznego i gospodarczego od przełomu lat 80. i 90. XX w. – rozpoznaje współczesne zjawiska polityczne, społeczne i gospodarcze, które powstają i rozwijają się w związku z globalizacją – przedstawia wpływ korporacji międzynarodowych na ujednolicenie wzorów kulturowych na świecie – wyjaśnia sposoby zmniejszenia kosztów produkcji i maksymalizacji zysków stosowane przez wielkie korporacje międzynarodowe – omawia radykalizację nastrojów społecznych wynikającą z obawy o dalszy rozwój procesu globalizacji – wymienia przykłady zagrożeń dla ludzkości, które niesie ze sobą współcześnie proces globalizacji – ocenia wpływ liberalizacji i globalizacji na gospodarkę i społeczeństwo współczesnej Polski
