Idealna prezentacja
Transkrypt
Idealna prezentacja
1 Idealna prezentacja Niepoprawni optymiści twierdzą, że do maturalnej godziny zero jest jeszcze dużo czasu. Ale prawda jest taka, że najwyższy czas wziąć się do roboty. Przede wszystkim dlatego, że egzamin dojrzałości obejmuje też maturę wewnętrzną. Jest to ustny sprawdzian z języka polskiego zdawany przed szkolną komisją. Ma formę piętnastominutowej prezentacji przygotowanej przez ucznia, po której komisja egzaminacyjna przepytuje maturzystę. Czytając poradnik, pamiętaj, że “najwyższą instancją” w trakcie pracy nad prezentacją jest twój polonista. Skonsultuj z nim wszystkie pomysły. Sztuka ćwiczenia To proste: najpierw powiedz, co chcesz powiedzieć, potem to powiedz, a na końcu powiedz, co powiedziałeś. Oto zestaw wskazówek, jak przygotować dobre wystąpienie: I. Trudny wybór 1. Prezentacja trwa 15 minut, musisz zatem zdecydować się na omówienie tylko jednego zagadnienia wskazanego w wybranym przez siebie temacie. 2. Wybierz materiały źródłowe, które posłużą ci do opracowania tematu. Mogą to być teksty literackie, filmy, obrazy itp. Skup się na dziełach, które cię interesują i o których będziesz mógł opowiadać z pasją. Unikaj korzystania z bryków, gdyż analizy w nich zawarte są zazwyczaj uproszczone i schematyczne. 3. Czytając teksty, podkreślaj ważne fragmenty. Sporządzaj notatki. Wypisuj cytaty. Najlepiej, gdyby miały one charakter błyskotliwych sformułowań, spostrzeżeń. Pamiętaj, aby opisać każdą notatkę, wskazując książkę lub artykuł, z którego pochodzi. W ten sposób zrobisz pierwszy krok do przygotowania literatury podmiotu i przedmiotu. II. Jak to pokazać? 1. Oceń, czy wykorzystanie materiałów pomocniczych (zdjęć, reprodukcji obrazów, nagrań, fragmentów filmów, plansz z wykresami itp.) uatrakcyjni twoją prezentację. Pamiętaj, że możesz na to przeznaczyć tylko pięć minut. 2. Przygotuj plan prezentacji (wzór znajdziesz w informatorze maturalnym przygotowanym przez Centralną Komisję Egzaminacyjną). Najpóźniej na tydzień przed egzaminem musisz dostarczyć go swojemu poloniście. Plan jest jedyną pomocą, z jakiej możesz korzystać w czasie prezentacji. Plan powinien zmieścić się na stronie formatu A4. Musi zawierać szkic wypowiedzi oraz bibliografię: literaturę podmiotu i literaturę przedmiotu. 2 3. Pamiętaj, aby nie przesadzić z liczbą materiałów źródłowych. Nie masz ani miejsca na kartce, ani czasu na omówienie wielu dzieł, poza tym z tego m.in. będzie pytać cię komisja. III. Schemat prezentacji 1. Prezentacja, jak każde wystąpienie publiczne, powinna zawierać wstęp, rozwinięcie i zakończenie. 2. Powinieneś zacząć od określenia problemu, który przedstawisz i argumentów, które przytoczysz, aby problem scharakteryzować. Nie żałuj czasu i uwagi na pracę nad wstępem. Komisja powinna od razu dowiedzieć się, o czym będziesz mówić i co chcesz udowodnić. Można zacząć od cytatu z literatury, pytania retorycznego, anegdoty nawiązującej do podstawowego problemu albo po prostu – jasnego przedstawienia tezy. 3. Zakończenie jest bardzo ważne z punktu widzenia wrażenia, jakie wywrzesz na komisji. Ludzie bardzo często pamiętają najlepiej to, co usłyszeli na końcu. Zakończenie powinno płynnie wynikać z rozwinięcia, zawierać zwięźle i prosto podane wnioski. IV. Trening 1. Najpierw wystąp przed samym sobą. Gdy uznasz, że mówisz tyle, ile trzeba, powtórz to z zegarkiem w ręku. Kiedy już mieścisz się w czasie, nagraj swoje wystąpienie. Odtwarzając je, dostrzeżesz uchybienia. Najlepsze są jednak ćwiczenia przed publicznością. Nauczyciel, rodzice i znajomi mogą wskazać ci te elementy, które powinieneś poprawić. To też dobry sposób na pozbycie się tremy. 2. W trakcie ćwiczeń może się okazać, że np. układ prezentacji jest niezrozumiały dla słuchaczy, materiały pomocnicze nieczytelne, a liczba wątków, jakie chcesz omówić, nie pozwala zmieścić się w limicie czasu. Wtedy trzeba ponownie przemyśleć plan prezentacji, poszukać dodatkowych materiałów. 3. Bądź gotowy do rozmowy z komisją. Nauczyciel może zadać trzy pytania. Musisz umieć bronić swojej tezy. Licz się z tym, że komisja może cię zapytać o kwestie pośrednio związane z prezentacją (np. kontekst historyczno-literacki, problemy poruszane w tekstach z bibliografii przedmiotu). UWAGA! Fachowcy od nauki publicznych wystąpień twierdzą, że na przygotowanie jednej minuty udanej prezentacji trzeba poświęcić co najmniej godzinę. Pamiętaj, że jesteś debiutantem w tej dziedzinie i potrzeba ci będzie wielokrotnie więcej czasu, zapewne około czterech godzin. Na przygotowanie kwadransa swojej prezentacji potrzebujesz więc ok. 60 godzin. Jeśli poświęcisz na ten cel pół godziny dziennie, praca zajmie ci około dwóch i pół miesiąca! 3 Maturalny wideoklip Przez pięć minut możesz obrazem i dźwiękiem wyrazić więcej niż w godzinnym elaboracie. Doskonalą radę dla maturzysty początku XXI wieku dał Alfred Tennyson, żyjący blisko 200 lat temu genialny angielski poeta, który powiedział: “Rzeczy, które się widzi, zdają się potężniejsze niż te, o których się słyszy”. Uzupełnienie prezentacji o obrazy z komputera czy rzutnika wymaga dodatkowego wysiłku. Ale to się opłaci! I. Wybór urządzeń Najlepiej skorzystać z komputera i projektora multimedialnego (wideoprojektora). Alternatywą jest odpowiednio duży monitor lub wydrukowanie plansz na folii i użycie rzutnika pisma. Do przygotowania wystąpienia możesz posłużyć się programami do tworzenia prezentacji lub edytorami stron www. II. Zasady tworzenia prezentacji Prezentacja musi być czytelna i estetyczna. Osiągniesz to, jeśli będziesz pamiętał, że: o tekst powinien być kontrastowy wobec tła; a tło powinno być jednolite, ciekawym rozwiązaniem jest użycie grafiki pozbawionej kontrastowych elementów, np. znak wodny; do wykonania tekstu należy użyć czcionki o odpowiedniej wielkości i kształcie; dobrze prezentują się czcionki tzw. bezszeryfowe, np. Arial; tekst na planszy nie powinien zajmować więcej niż 7 linii (ma to wpływ na wielkość czcionki), a każda linia powinna zawierać nie więcej niż 7 słów (reguła 7×7); na jednym slajdzie można zamieścić najwyżej trzy grafiki; cała prezentacja powinna mieć taką samą konwencję graficzną: jednakowe tło, kolorystykę liter, sposób wyróżnienia tytułów, nagłówków. Musisz pamiętać, że prezentacja to nie zestaw notatek (tych na egzaminie mieć nie wolno), a jedynie materiał ilustrujący wypowiedź, zgodny z planem prezentacji. W ciągu 15 minut zdążysz pokazać i omówić najwyżej 15 slajdów, ale lepiej, gdy będzie ich mniej. Kilka z nich będzie znaczących: pierwszy slajd, zawierający zapis tematu, powinien być wyjątkowo starannie opracowany graficznie (liczy się pierwsze wrażenie!). na drugim warto umieścić spis zawartości twojej prezentacji. ostatni może zawierać podsumowanie (takie, jak w planie, który przekazałeś nauczycielowi) lub interesujący obraz albo cytat. Zasady komponowania treści foliogramów są podobne do tworzenia slajdów. Pamiętaj o wpisaniu na foliowych wydrukach tytułów7 i numerów oraz umieszczeniu ich w koszulkach i segregatorach w wymaganej przez plan twego wystąpienia kolejności. 4 III. Problemy techniczne Warto kilka dni przed maturą obejrzeć salę, w której będzie odbywał się egzamin. Sprawdź, czy np. ustawienie monitora jest odpowiednie – padające wprost na ekran promienie słońca uczynią obraz nieczytelnym. Upewnij się, czy rzutnik pisma daje wystarczająco wyraźny obraz. Prezentację przygotujesz prawdopodobnie na innym komputerze niż ten, z którego będziesz korzystał podczas egzaminu. Zatem przed egzaminem: upewnij się, że wszystkie niezbędne pliki związane z wystąpieniem, a nie włączone do pliku prezentacji (np. fragment)’ nagrań wideo, nagrań dźwiękowych) są w tym samym katalogu, co główny plik; sprawdź, czy używane przez ciebie czcionki można odczytać na komputerze, który będzie służył do prezentacji; przenieś na płytę CD, pamięć przenośną cały katalog zawierający prezentację i wszystkie niezbędne pliki, na wszelki wypadek zrób też kopię i zabierz ze sobą; uruchom prezentację na komputerach zawierających różne wersje systemu operacyjnego oraz różne wersje użytego przez ciebie oprogramowania. Efekty animacyjne dostępne np. w PowerPoincie w wersji XP nie będą widoczne w wersji 2000; w przypadku witryny www obejrzyj ją w różnych rozdzielczościach ekranu. Szóstka z zachowania Już od progu będziesz obiektem obserwacji i ocen. Wejdź pewnym krokiem, uśmiechaj się i mów krótkimi zdaniami. Jeśli wiesz już, co chcesz powiedzieć w czasie prezentacji, to pora na naukę sposobu, w jaki możesz to zaprezentować efektownie i efektywnie zarazem. I. Przed prezentacją Kto? Nie chodzi o nazwisko. Przedstawiając prezentację, wchodzimy w jakąś rolę. Na maturze masz wyglądać jak dobrze przygotowany, poważnie podchodzący do życia młody człowiek. Nauczyciele znają cię od trzech lat, więc trudno ich zaskoczyć. Warto jednak spróbować (czasem nawet trzeba) pokazać się z innej, lepszej strony. Poza tym jedna osoba w komisji jest zawsze spoza szkoły. Do kogo? Może to być dla ciebie zaskoczeniem, ale nauczyciele zasiadający w komisji to twoi sojusznicy. Na dobrym wyniku zależy im tak samo jak tobie. Oczekują, że po latach nauki będziesz mówił poprawnym językiem (zresztą ocenią cię za tę umiejętność). Wobec tego zadbaj, by w wypowiedzi nie używać określeń slangowych i kolokwialnych. Możesz wpleść za to w swój wywód kilka specjalistycznych określeń i terminów. Oczywiście jeśli je rozumiesz i odpowiednio stosujesz! W jakim celu? Egzamin maturalny to prezentacja, której celem jest przekonanie odbiorców, że wiesz, co robisz, rozumiesz, o czym mówisz, i potrafisz poprawnie się wypowiedzieć. Celem NIE JEST wyjaśnienie komisji np. niuansów poezji romantycznej. Komisja zna je lepiej od ciebie. 5 II. W trakcie prezentacji Na maturze komisja wnikliwie wsłucha się w treść wypowiedzi, lecz także ton głosu i twoje zachowanie będą miały wpływ na to, czy nauczyciele uznają cię za dobrze przygotowanego. Do sali wejdź spokojnym, ale dynamicznym krokiem. Uśmiechnij się do komisji i przywitaj. Zajmij wskazane miejsce. Jeśli w trakcie prezentacji usiądziesz wygodnie na krześle, nie zakładaj nogi na nogę itp. W rękach możesz trzymać plan prezentacji (włóż go w foliową koszulkę i postaraj się nie zniszczyć kurczowym ściskaniem). Jeśli nie będziesz miał nic w rękach, połóż je swobodnie na kolanach, nie splataj dłoni, nie krzyżuj rąk na piersiach. Gdy zdecydujesz się stać przy ekranie, na którym wyświetlisz swoją prezentację, stań przodem do komisji, tylko czasem zwracaj się do ekranu, wskazując jakieś elementy. Wskaźnik (długopis, wskazówkę czy wskaźnik laserowy) trzymaj w ręce od strony ekranu. Drugą rękę opuść wzdłuż ciała (nie wkładaj jej do kieszeni!). W trakcie wypowiedzi patrz na nauczycieli. Twoje spojrzenie powinno wędrować po twarzach wszystkich członków komisji. Nie unikaj ich spojrzeń. Gdy dostrzeżesz zainteresowanie i sympatie któregoś z nich, do niego częściej kieruj swoją wypowiedź (nie mów jednak tylko do niego!). Przyjazny słuchacz poprawia samopoczucie prezentującego przez to jakość jego wystąpienia. Warto też się uśmiechać, bo to budzi sympatię. Po zakończeniu egzaminu koniecznie podziękuj (nawet, jeśli uważasz, że prezentacja wyszła ci koszmarnie, a pytania komisji były zbyt trudne). Jeśli w swojej prezentacji opierasz się na własnych przemyśleniach, powinieneś często używać określeń: “uważam, moim zdaniem, sądzę, że…”. Gdy postanowiłeś powoływać się na opinie autorytetów (autorów wybranych przez ciebie opracowań), mów: “jak wskazuje prof. Bralczyk w swojej pracy pt. “Język na sprzedaż”.”. Używaj krótkich zdań, stosuj raczej zdania twierdzące niż przeczące. Ogranicz używanie formy bezosobowej (np. sądzi się). Mów głośno i wyraźnie, unikaj westchnień, przerywników typu eee… yyy… Pamiętaj, że ludzie często budują swoje opinie o wartości i zawartości wypowiedzi na podstawie oceny tonu osoby mówiącej. Ważne jest zachowanie rytmu wypowiedzi. Jeśli będziesz mówił za wolno, zanudzisz słuchaczy, zbyt szybkie przemawianie ich zdenerwuje i spowoduje, że nie nadążą za wątkiem. Twoje notowania w oczach komisji spadną, jeśli pod koniec wystąpienia zaczniesz przyspieszać i mnożyć słowa, by powiedzieć wszystko, co zaplanowałeś. UWAGA! 10 rzeczy, których nie możesz robić w trakcie prezentacji: 1. 2. 3. 4. 5. Nie mów do ekranu Nie odwracaj się tyłem do komisji Nic stawaj między ekranem a komisją Nie baw się wskaźnikiem Nie kiwaj się na nogach 6 6. Nie wkładaj rąk do kieszeni 7. Nie splataj dłoni na piersiach czy biodrach 8. Nie przechadzaj się tam i z powrotem 9. Nie unikaj spojrzeń członków komisji 10. Nie zakrywaj ust i nie pocieraj nosa Sposoby na stres Przygotowanie do matury to także troska o samopoczucie, zdawałeś egzaminy, pisałeś klasówki, odpowiadałeś przy tablicy, występowałeś publicznie. Przetrwałeś, dałeś radę, czyli umiesz radzić sobie ze stresem. Potraktuj siebie jako eksperta od swojego stresu! Przypomnij sobie te sytuacje i to, co pomogło ci zredukować napięcie. Sporządź własną listę, a następnie uszereguj sposoby na stres od najskuteczniejszych do najmniej skutecznych. Dobry efekt daje wyobrażenie sobie maturalnego dnia scena po scenie: jak rano wstajesz, ubierasz się, idziesz do szkoły, spotykasz kolegów, nauczycieli, wchodzisz do sali egzaminacyjnej i zaczynasz prezentację. Spowoduje to u ciebie wzrost napięcia, ale systematyczne powtarzanie tego ćwiczenia uodporni cię na stres. Sprawdź, czy na twojej liście eksperta jest aktywność fizyczna: aerobik, pływanie, rower. Osoby, które regularnie uprawiają ćwiczenia, są o połowę mniej narażone na działanie stresu! Dbaj o kontakty z bliskimi osobami. Rozmowa i ich wsparcie będą ci niezbędne. Mistrzowie kwadransa, „Newsweek”, 16.01.2005