WARSZTATY

warsztaty
Wytwórni Filmów Oświatowych sp. z o.o.
1
Przykładowe tematy spotkań
opisane przez prowadzącego warsztaty
reżysera i operatora filmów przyrodniczych
R. Dębskiego:
zdjęcia specjalne
od Meliesa do współczesności
Omówienie postaci Meliesa, fragmenty jego filmów; podobnie z Matuszewskim. Myślę o odtworzeniu tricku
Meliesa z napompowywaną zwiększającą swoją objętość głową. W temacie omówienie zdjęć poklatkowych,
masek, nakładania obrazów itp. Omówienie współczesnych technik zdjęć specjalnie nawiązujących do akcji
Meliesa
animacja i zdjęcia poklatkowe w plenerze i pracowni
Matuszewski, Antonisz
non kamera/zdjęcia rapidowe
Rodzaje animacji – klasyczna rysunek fazowany, lalka, animacja komputerowa 3D z przykładami ekranowymi.
Nacisk na animację przedmiotu z wykorzystaniem aparatu cyfrowego i podstawowego oprogramowania
Windows, tu ćwiczenia na spotkaniu. Technika nonkamerowa Antonisza z przykładem filmu „...jamniczek
i ...Agnisia”. Jedno stanowisko do wykonania animacji tą techniką na przejrzystym blanku, wystarczy jedna
do trzech sekund na ekranie.
Zdjęcia poklatkowe przyrody. Tutaj trzeba będzie „oszukać” żeby przyspieszyć proces wykorzystamy
przetrzymanego w lodówce np. tulipana. Zwykle w chłodzie kielichy zamykają się. Następnie wystarczą
półgodzinne zdjęcia w cieple wnętrza żeby uzyskać otwierający się kielich kwiatowy. Można też pokazać zegar
i fotografować go poklatkowo. To ćwiczenia a do tego fragmenty zmontowanych zdjęć poklatkowych wzrostu
grzybów, roślin, podział komórki ...
Jeśli chodzi o rapidowe to proces odwrotny i tu się nie da oszukać ale są efektowne ujęcia np. kropli wody.
zdjęcia przyrody
sprzęt, metody podpatrywania
Omówienie przede wszystkim naturalnego dokumentalnego podpatrywania z ukrycia, zasad podchodzenia
do zdjęć – to często proces wielodniowy, sposoby maskowania itd. Na pewno rozstawi się coś w rodzaju
budy zdjęciowej gdzie każdy będzie mógł doświadczyć wygód miejsca. Oczywiście kamera i to co niezbędne.
Nie będzie komarów, siusiania pod siebie bo akurat tak wyszło itd. Inna metoda to „na krowę”. Polega na
upodobnieniu się do mućki jeżeli pasą się w tym miejscu. Pozwoliło mi to przybliżyć się do gniazda bekasa
kszyka na dwa metry bez osłony. Oczywiście byłem co pół godziny „przewiązywany” coraz bliżej gniazda
przez asystenta. Dwie godziny zabawy w niewygodnej pozycji uwińczone sukcesem. To metoda Puchalskiego.
Inne to podpatrywanie zachowań zwierząt w warunkach pracowni /akwaria, teraria itp./ Również mikroskop
w przypadku mikroorganizmów. To metoda Marczaka. Są też tu sposoby prowokowania zachowań
czy szybkiego uzyskania efektu. Np. schłodzony w lodówce owad wpada w hibernacje i wygląda jak „nie żywy”.
Teraz wystarczy ustawić zdjęcia poklatkowe jak w temperaturze pokojowej wraca do życia.
Pod koniec procesu dodatkowe zdjęcia normalne albo rapidowe kiedy odlatuje. Puszczone od końca da nam
efekt śmierci owada np. pszczoła zakażona wariozą lub tp.
2
strona
zdjęcia w środowisku wodnym
problemy ze światłem, obudowy podwodne, akwaria
Zasady przy zdjęciach podwodnych, omówienie boksów podwodnych, zmiany temperatury barwowej
– odcinanie kolejno ciepłych zakresów światła ze wzrostem głębokości – już na 15 metrach czerwień rejestruje
się jako czarny. Sposoby zastąpienia drogich boksów podwodnych np. akwarium w którym umieszczamy naszą
kamerę czy aparat.
Przeniesienia życia podwodnego do akwariowej hodowli – im większe tym większe organizmy.
O właściwej scenografii dla filmowanego zwierzęcia.
Jak pozbyć się odbić w szybach akwarium, jak oświetlić – ogólnie jak urealnić efekt ekranowy.
Zdjęcia makroskopowe i mikroskopowe
Rozróżnienie tych sposobów filmowania i fotografowania. Omówienie niezbędnego sprzętu i akcesoriów.
Techniki posługiwania się sprzętem przy zdjęciach makro np. owadów, przykłady filmowe. Rodzaje technik
mikroskopowych z demonstracją, przykłady filmowe. Łączenie tego zakresu obserwacji z innymi technikami
np. poklatkowymi czy rapidowymi.
Problemy z ekspozycją
Ekspozycja czyli kombinacja przysłony i czasu migawki na kształt obrazu. Zakres głębi ostrości,
poruszony i rozmazany obiekt, ciemne i jasne zdjęcie, Metody pomiaru ekspozycji – światło padające i odbite.
Pomiar ekspozycji przez obiektyw. Pomiar punktowy i całościowy, wielopolowy. Związki czułości ze skalą
przysłon i czasu migawki. Omówienie połączone z ćwiczeniami.
Fotografia i film – wspólne początki
Omówienie pierwszych prób rejestracji automatycznej rzeczywistości i prób uzyskania ruchomego obrazu.
Technologia oparta o związki światłoczułe. Fotografia seryjna Muybridg’a i pokaz jego dokonań np.
galopujący koń. Edison i Lumiere. Taśma filmowa i fotografia małoobrazkowa. Czas w fotografii i filmie.
Fotografowanie i filmowanie w świetle naturalnym i zastanym
Konsekwencje mieszania źródeł światła o różnych temperaturach barwowych i niedopasowanie
do czułości spektralnej filmu.
Organizowanie światła naturalnego, zastanego i kreowanego. Omówienie źródeł światła.
Światło słoneczne i sztuczne. Pojęcie temperatury barwowej. Światło skierowane twarde
i rozproszone miękkie. Ćwiczenia praktyczne.
Kompozycja kadru
Reguła złotego podziału. Kadr fotograficzny i kadr filmowy. Popularne formaty filmowe: 4:3 i 16:9
Perspektywa, przedstawianie przestrzeni na płaszczyźnie. Omówienie i ćwiczenia.
3
strona
2
Scenariusze
przykładowych zajęć
Zajęcia dla dzieci młodszych
pt. JAK POWSTAJE FILM PRZYRODNICZY
1. (5 min.) Zapoznanie dzieci z programem zajęć, co będą na nich robić, jaki będzie
efekt ich pracy
2. (20 - 30 min.) Projekcja dobranego tematycznie filmu z zasobów WFOiPE
3. (12 min.) Wykład. Opisanie tego co widzimy.
a. Możemy użyć słów i zapisać je na kartkach papieru.
b. M
ożemy narysować to co oglądamy. Rysunek może mieć formę szkicu, który odda charakterystyczne
cechy obiektu. Może też być wypowiedzią artystyczną
c. Możemy wykorzystać aparat fotograficzny, który najwierniej zarejestruje oglądany obraz.
Fotografa może być tylko dokumentacyjna, ale również może być artystyczna.
d. Rejestracja filmowa. Ta technika łączy wszystkie wcześniej omówione techniki.
- temat (słowo) - nazwanie pomysłu.
- dokumentacja (słowo, rysunek, fotografia) - zdobywanie koniecznych informacji o temacie,
miejsc, terminy, konsultanci merytoryczni.
- scenariusz (słowo) - pisemne przedstawienie treści filmu.
- scenopis (słowo, rysunek) - rozszerzenie scenariusza, czyli rozpisanie go na sceny, ujęcia,
wybór technik filmowych, sposobów realizacji.
- realizacja zdjęć - wg scenopisu, przy filmie przyrodniczym i dokumentalnym często modyfikowanym
w trakcie realizacji.
- montaż filmu, udźwiękowienie. Wybór ujęć, które zostaną wykorzystane w filmie, pisanie komentarza,
określenie muzyki, efektów dźwiękowych, połączenie tego wszystkiego w całość.
- kolaudacja - uroczysty pokaz filmu. THE END.
4. (10 min.) Organizacyjne przygotowania realizacji filmu, animacji
Przygotowanie do praktycznych zajęć. Podział na zespoły realizatorów - 3 do 5 dzieci w zespole.
Rozdanie materiałów pisemnych. Na każdym zespół wpisze swoje dane osobiste. dokładne wyznaczenia
zadań - jednakowe dla wszystkich.
Wyjście w teren i w wybranej części (tak, że cała grupa jest widoczna dla opiekunów) zespoły wybiorą swoje
obiekty. Opiszą je słowami, naszkicują kadry - tak powstanie scenopis do realizacji fotograficznej .
5. (1- 2 godzin) Zajęcia na „planie filmowym” - realizacja zadania
Po wyborze, opisaniu pomysłu zespoły kolejno, z pomocą prowadzącego zajęcia będą samodzielnie
realizować swoje scenariusze.
Rolą prowadzącego jest dyskretnie pomóc aby efekty były poprawne. Na tym etapie dzieci nauczą się
fotografować, wykorzystywać dodatkowe akcesoria aby uzyskać specjalne efekty (soczewki dodatkowe,
pierścienie, filtry... )
Na pierwszym zdjęciu fotografa grupowa zespołu dla identyfikacji.
6. (10 min) Zakończenie zajęć
Zebranie materiałów, sprawdzenie poprawności podpisów. Poinformowanie dzieci o dalszych losach ich prac
- po wykonaniu odbitek, zdjęcia zostaną ułożone w ciąg filmowy fotograficzny (min. 6 zdjęć) według
napisanych przez dzieci scenopisów. W takiej formie zostaną zaprezentowane po zakończeniu zadania.
Spotkania z dziećmi będą jednorazowe. Dlatego program ułożony został tak, by w trakcie ‘jednodniowych”
zajęć doprowadzić do efektu - filmowego ciągu fotograficznego.
4
strona
ZAJĘCIA REŻYSERSKO-OPERATORSKIE
dla Liceów Ogólnokształcących
1. Fotografia i film - wspólne początki
• Urządzenia do uzyskania wrażenia ruchu postaci kreskowych.
• Pierwsze materiały światłoczułe, wynalezienie taśmy celuloidowej światłoczułej...
Fotografia seryjna - fazy ruchu - E. Muybridge, E-J. Marey.
• Pierwsze filmy - Edison (kinetoskop) i Lumiere. Dlaczego projekcja daje wrażenie ruchu?
• 16 klatek/sek - kino nieme
• 25 klatek/sek - film dźwiękowy.
• Od statycznej fotografii do fotografii migawkowej, reportażowej.
• Normalizacja formatów fotograficznych: aparaty wielkoformatowe (płyty szklane i błony cięte);
- aparaty średnioformatowe (6 x 9, 6 x 6 ... błony zwojowe z papierową taśmą ochronną);
- aparaty małoobrazkowe (Leica i film perforowany 35 mm, format zapożyczony z taśmy filmowej).
2. Jak uzyskać prawidłowo naświetlony obraz fotograficzny i filmowy?
• Negatyw i pozytyw.
• Ekspozycja.
• Jasność obiektywu i czułość filmu.
• Migawka i przysłona - czas naświetlania i ilość światła.
Wyjaśnienie na przykładzie ośmiopolowej tablicy szarej i przykładowych fotografii.
• Zdjęcia z ręki i statywu.
• Fotografowanie i filmowanie w świetle naturalnym i zastanym.
• Kreowanie oświetlenia - światło żarowe i wyładowcze. Temperatura barwowa źródeł światła
(dzień słoneczny: 5600 oK, światło żarowe: 3200 oK.
• Materiały fotograficzne i filmowe do światła dziennego i sztucznego.
• Konsekwencje mieszania źródeł światła o różnych temperaturach barwowych
i niedopasowanie do czułości spektralnej filmu.
• Przykłady fotograficzne - ćwiczenia.
3. Kompozycja kadru. Reguła złotego podziału.
• Kadr fotograficzny i kadr filmowy. Popularne formaty filmowe: 4:3 i 16:9.
• Podział filmu na fragmenty: kadry < ujęcia < sceny < sekwencje = film.
• Kadr – pojedyncza klatka filmowa, a także to, co widać na ekranie; film jest wyświetlany
z prędkością 24 klatek na sekundę, co daje złudzenie ruchu,
- ujęcie – odcinek filmu od włączenia kamery do jej zatrzymania (średnia długość ujęcia 5-6 sek.;
film składa się przeciętnie z xxx ujęć) lub od cięcia do cięcia montażowego,
- scena
– cechuje ją jedność akcji, miejsca i czasu,
- sekwencja
– dowolna ilość ujęć lub scen; cechuje ją ciągłość fabuły.
Kadrowanie i plany - kadrowanie – ustalanie wizualnej kompozycji ujęcia.
Przestrzeń pozakadrowa – ważne jest nie tylko to, co znajduje się w kadrze, ale też to czego w nim nie ma
(przykłady).
Rodzaje planów filmowych (z przykładami na zdjęciach albo na schematycznych rysunkami figurek ludzkich
w kadrze)
- totalny – pokazuje krajobraz, charakterystykę geograficzną miejsca akcji, podkreśla wielkość przestrzeni;
zazwyczaj ujęcia z góry lub z lotu ptaka
-o
gólny – umiejscowienie człowieka w otoczeniu; przedstawienie miejsca z podkreśleniem,
że jest w nim człowiek
- pełny – sylwetka człowieka filmowana jest w całości i zajmuje cały kadr; uwaga koncentruje się
w równej mierze na człowieku co na miejscu, w jakim się znajduje
5
strona
- średni
– człowiek ukazany od kolan lub pasa w górę; uwaga widza skoncentrowana na człowieku,
na tym, co wyraża swoim ciałem; plan neutralny; stosowany przy dialogach i czynnościach o niewielkim
nasileniu emocjonalnym
- amerykański – rodzaj planu średniego (od kolan)
-p
ół-zbliżenie – w kadrze znajduje się twarz i górna część tułowia; uwaga widza skupia się na twarzy
i na tym, co postać mówi
-z
bliżenie (wielki) – twarz zajmuje prawie cały kadr; podkreślenie wagi wypowiedzi i stanu psychicznego
postaci
- detal
– przedstawienie z bliska jakiegoś przedmiotu lub np. części ciała.
Ćwiczenia.
4. P
unkt ustawienia kamery/aparatu fotograficznego
– miejsce, z którego filmujemy/fotografujemy
Kamera może stać dalej lub bliżej obiektu. Bliższe ustawienia oznaczają zazwyczaj większe nasilenie
emocjonalne.
Ustawienia kamery
• standardowe ustawienie – na wysokości wzroku
• z dołu (żabia perspektywa) – zazwyczaj stosowana w celu monumentalizacji obiektu lub postaci
(filmowany obiekt wydaje się ogromny)
• z góry – stosowane w celu pomniejszenia postaci
• odchylenie kamery od pionu – zazwyczaj niewielkie, stosowane w celu udramatyzowania akcji
• point-of-view, czyli ujęcie filmowe z punktu widzenia postaci (jej oczami - subiektywne)
Reguła osi (przedstawić na rysunku)
Planując ustawienie kamery, trzeba pamiętać o „zasadzie 180°”, zwanej też „regułą osi”. W ramach jednej
sceny, składającej się z kilku ujęć, kamera nie może przekroczyć fikcyjnej linii, tzw. osi akcji lub osi kontaktu.
Oś tę wyznacza ruch obiektów na ekranie lub np. linia przebiegająca między oczami aktorów. Kamera
w ramach jednej sceny może znajdować się tylko po jednej stronie tej linii. Przekroczenie jej powoduje zmianę
kierunków (spojrzenia, ruch, umiejscowienie postaci w przestrzeni kaadru) na ekranie i dezorientację widza.
Linię tę kamera może przekraczać tylko w ramach jednego ujęcia.
Rodzaje ruchów kamery
• jazda (zwykle w poziomie, ale może być też w pionie; najazd, odjazd kamery) – może być stosowana
zarówno kiedy obiekt się rusza, jak też gdy pozostaje nieruchomy.
Specjalistyczny sprzęt
Kamera powinna być przymocowana do wózka. Sprzęt zastępczy w przypadku realizacji nieprofesjonalnej.
• panorama (ruch kamery dookoła własnej osi); szwenk – bardzo szybka panorama,
• kamera z ręki – powoduje efekt „trzęsącej się kamery”, stosowana często w filmach dokumentalnych i tam,
gdzie operator filmuje na żywo i musi się szybko przemieszczać; w filmie fabularnym dodaje dramatyzmu.
Przykłady - ćwiczenia.
6
strona
5. Oświetlenie planu zdjęciowego
• Źródła światła:
- światło żarowe i wyładowcze
- światło kierunkowe i rozproszone
- konsekwencje zastosowanych źródeł światła
Światło jako ekspozycja i światło jako narzędzie do uzyskania założonego efektu oświetleniowego.
Kontrast oświetlenia.
Rodzaje światła: światło rysujące, wypełniające, kontrowe, światło tła, efektowe.
Wymienione pokazane na przykładach pojedyńczo i łączone - klasyczny sposób oświetlenia.
Światło kluczowe - decyduje o ekspozycji, efekcie oświetlenia, kontraście.
Konsekwencja kierunków i efektów oświetlenia w ramach jednej sceny, chyba że postać przemieszcza się
na ujęciu względem źródła światła.
6. Film fabularny i dokumentalny oraz film faktu i film fikcji – różnice
• Podstawowe pojęcia:
akcja – wydarzenia rozgrywające się na kranie
fabuła – opowieść przedstawiona w filmie
Fabuła może zostać przedstawiona na ekranie chronologicznie (zdarzenia pokazane są w takiej kolejności,
w jakiej się wydarzyły) lub achronologicznie.
retrospekcja – spojrzenie wstecz, pokazanie zdarzenia, które miało miejsce w przeszłości w stosunku
do bieżącej akcji
futurospekcja – spojrzenie wprzód, pokazanie zdarzenia, które dopiero będzie miało miejsce.
Kino klasyczne: aby widz zrozumiał film, musi znać właściwą konwencję (przykłady). Kino klasyczne
to zespół ścisłych reguł, wg których zazwyczaj kręci się filmy (najbardziej wyrazisty w kinie hollywoodzkim).
Ich przestrzeganie powinno zagwarantować, że obeznany z konwencją widz zrozumie film.
Reguły te są często przekraczane, ale zazwyczaj pojedynczo, tzn. nigdy nie łamie się wszystkich reguł naraz.
Podstawowe funkcje na planie filmowym:
• reżyser – koordynuje pracę całej ekipy; do niego należy decydujący głos we wszystkich sprawach
i to on odpowiada za ostateczny kształt filmu;
• operator – odpowiedzialny za pracę i ustawienie kamery, konstrukcję kadru i oświetlenie;
• dźwiękowiec – jego rolą jest ustawianie mikrofonów i nagrywanie dźwięku;
• scenograf – odpowiedzialny za zaprojektowanie, przygotowanie i ustawianie dekoracji;
• charakteryzator, kostiumolog – dbają o odpowiedni wygląd aktorów (ubranie, uczesanie, charakteryzacja);
Przykłady filmowe
7. Struktura scenariusza
Aby powstał film, najpierw musi powstać scenariusz. Scenariusz pisze albo zawodowy scenarzysta
albo reżyser. Scenariusz może być oryginalny, ale może też być np. adaptacją książki.
Klasyczny scenariusz składa się z 3 aktów.
• I akt, czyli zawiązanie akcji (ekspozycja) – w filmie pełnometrażowym czas trwania ok. 30 min.
(początkowa równowaga, wydarzenie kluczowe, zakłócenie równowagi, koniec ekspozycji ).
• II akt, czyli rozwinięcie – czas trwania ok. 1 godzina (zmiana losu, perypetia bohatera, czyli kolejne konflikty,
przeszkody i komplikacje, wzrastające napięcie – konflikty i problemy się mnożą, napicie osiąga swój zenit,
chwila zwątpienia – słabości lub wrogowie zdają się wygrywać).
• III akt, czyli rozpoznanie i rozwiązanie akcji – czas trwania ok. 30 min.
(olśnienie – bohater nagle wie, jak pokonać wroga - zwrot akcji, punkt kulminacyjny (pomiędzy 87 a 92
minutą) – w jego wyniku bohater ponownie podejmuje, nowa równowaga – problem zostaje ostatecznie
rozwiązany, wróg pokonany, świat wraca do równowagi (ale odmiennej od tej z początku filmu), rozwiązanie
akcji – akcja ulega „wyciszeniu”; powrót do normalnego życia ze wskazówką dotyczącą najbliższej lub ogólnej
przyszłości bohatera)).
7
strona
Wskazówki dla scenarzysty: zanim przystąpimy do pisania
• konspekt (pomysł)
• czas trwania:
scenarzysta musi pamiętać o czasie – musi wiedzieć, ile trwają poszczególne sceny, aby móc obliczyć
czas całego filmu i poszczególnych jego części.
• założenia scenariusza - przed przystąpieniem do pisania dobrze jest wyznaczyć sobie pewne założenia,
takie jak konwencja gatunkowa, przesłanie filmu, grupę odbiorców, do których film będzie skierowany
(np. młodzież w wieku licealnym albo grupa inteligencji, czyli ludzi z wyższym wykształceniem itp.).
• konwencje gatunkowe - scenarzysta zazwyczaj korzysta z pewnych konwencji gatunkowych.
Np. kiedy chce zrobić komedię, przy tworzeniu scenariusza wykorzystuje pewne reguły, wg których tworzy się
komedie itp.pisanie scenariusza:
• zawartość scenariusza. Scenarzysta musi dokładnie opisać każdą scenę w kolejności ukazywania się
na ekranie, scharakteryzować miejsca akcji i każdą z postaci (zarówno charakterystyka zewnętrzna
jak i wewnętrzna), opisać zachowanie postaci i kwestie, jakie wypowiadają, musi też wyjaśnić motywację
swoich bohaterów.
• forma scenariusza. Scenariusz jest podzielony na sceny, które zaczynają się od umiejscowienia akcji
w konkretnej przestrzeni za pomocą kilku krótkich słów (np. „wnętrze, kuchnia, noc”). Następnie podajemy
wskazówki, dotyczące nastroju, dokładnego wyglądu miejsca itp. – czytający musi zobaczyć film.
Dalej w sposób przejrzysty i nieskomplikowany opisuje się zachowanie postaci i przedstawia ich dialogi.
Przed daną wypowiedzią pisze się zawsze imię wypowiadającego i ewentualne wskazówki aktorskie,
dotyczące wypowiedzi (najlepiej pokazać na przykładzie prawdziwego scenariusza). W przypadku
scenariusza filmu dokumentalnego zwykle opisuje się na zmianę obraz i komentarz do niego.
• wskazówki dotyczące konstrukcji fabuły i postaci. Zdarzenia komiczne i tragiczne. Komizmu i tragizmu
raczej się nie łączy ze sobą.
- Bohater czyli protagonista powinien być przedstawiony w pozytywnym świetle. Wróg czyli antagonista
powinien być przeciwieństwem bohatera (zasada kontrastu) i wywoływać antypatię widza.
Postaci drugoplanowe nie muszą być bardzo dokładnie charakteryzowane (jedna wyraźna cecha).
- Postaci epizodyczne (pojawiające się tylko raz) powinny być jak najbardziej charakterystyczne i barwne
Czego scenarzysta nie robi? Scenarzysta nie dzieli scen na ujęcia, nie przejmuje się światłem, kadrem,
czy kamerą
• Scenopis to bardzo dokładne opisanie każdego ujęcia. Muszą w nim zostać uwzględnione długość ujęcia,
czynności, jakie wykonują aktorzy, scenografia ze wszystkimi detalami, miejsce wykonywania zdjęć,
oświetlenie, ustawienie i praca kamery (najlepiej jeśli są narysowane), a nawet rysunki poszczególnych
kadrów.
8. Co to jest montaż?
Kiedy materiał jest już gotowy, film trzeba zmontować.
• Montaż – wybór ujęć, przycinanie ich i układanie w takiej kolejności, w jakiej potem ukazują się na ekranie.
Proces montowania składa się z dwóch części. Najpierw należy wymyślić koncepcję montażu, a dopiero potem
sklejać ujęcia ze sobą.
Na tym etapie pracy najważniejszy jest montażysta, którego praca jest kontrolowana przez reżysera.
Przejście montażowe – sposób połączenia dwóch ujęć
- cięcie – dwa ujęcia ustawione obok siebie; stosowane w obrębie jednej sceny
- przenikanie – końcówka jednego ujęcia nachodzi na początek drugiego; zazwyczaj stosowane
w sekwencjach montażowych i przy zmianie miejsca i/lub czasu akcji, czyli przy zmianie sceny,
- wygaszenie obrazu – wypełnienie obrazu jakimś kolorem np. białym (rozjaśnienie) lub czarnym
(ściemnienie); stosowane np. na końcu filmu lub na końcu danej sekwencji
8
strona
montaż powinien być niewidoczny
- zasada elipsy montażowej - pominięcie nieistotnych działań bohaterów
- zasada ujęć ustanawiających
- zasada „ujęcie-przeciwujęcie
- zasada zgodności kierunku ruchu
- zasada kojarzenia kierunku wzroku kontynuacją ruchu z poprzedniego ujęcia
- nie powinno się ciąć ujęć w trakcie panoramowania
- sąsiadujące ze sobą w ramach jednej sceny ujęcia powinny charakteryzować się podobnym natężeniem
oświetlenia
Rodzaje montażu
- montaż linearny – chronologiczny; wydarzenia są pokazywane w takiej kolejności, w jakiej się wydarzają
- montaż równoległy – pokazuje się na przemian kilka wątków, które dzieją się równocześnie insert,
czyli wtręt montażowy
- leitmotiv – ważny motyw, powtarzający się co najmniej kilka razy w jednym filmie
- sekwencja montażowa – przedstawienie historii rozciągniętej w czasie za pomocą serii kilku lub kilkunastu
ujęć (zazwyczaj połączonych za pomocą przenikania) przy zastosowaniu elips montażowych pomiędzy
wszystkimi ujęciami.
9. Co składa się na dźwięk w filmie?
Na dźwięk składają się dialogi, efekty dźwiękowe (czyli odgłosy świata), glos narratora lub lektora oraz muzyka.
Wszystkie te warstwy trzeba odpowiednio ze sobą połączyć.
O czym trzeba pamiętać?
W montażu dźwięku najważniejsze jest,
• żeby nie było momentów ciszy (chyba że taka jest koncepcja twórców)
• żeby muzyka nie ucinała się nagle (trzeba ją wyciszyć powoli)
• żeby odgłosy i muzyka nie zagłuszały dialogów lub narratora
• żeby odgłosy odpowiadały temu, co widać na ekranie
• żeby dźwięk był ciągły w ramach jednej sceny – kiedy np. w dwóch ujęciach bohater robi to samo,
to jeśli w jednym ujęciu słychać przejeżdżający tramwaj, w drugim ujęciu również musi on być słyszalny;
efekty dźwiękowe mogą się zmieniać tylko w miejscach, gdzie stosuje się elipsy czasowe.
Gdy nie ma elips, dźwięk w każdym ujęciu musi być kontynuacją dźwięku z ujęcia poprzedzającego.
Ciągłość dźwięku informuje o jedności czasu.
• Dźwięk 100% realizowane jednocześnie z obrazem.
• Podsynchrony.
• Dubing.
• Dźwięki i efekty tworzone synchronicznie pod obraz.
• Uzupełnienie: film „Dotyk dźwięku”
10. Zdjęcia i efekty specjalne
• Zdjęcia przyspieszone, zwolnione. Zdjęcia poklatkowe - ćwiczenia.
• Zdjęcia w skali mikro i makro - przykłady filmowe - ćwiczenia.
• Zdjęcia obiektów astronomicznych.
• Klasyczne techniki zdjęć filmowych specjalnych - tricki filmowe.
• Komputerowe tricki filmowe na przykładach filmowych
Ten dziesięciopunktowy program daje pojęcie o zakresie tematycznym dającym podstawę do ustalenia
z nauczycielami szczegółowego planu zajęć dostosowanego do potrzeb i możliwości uczniów.
9
strona
3
Realizacja
warsztatów
Spotkania w WFOiPE w pracowni umożliwiającej demonstracje i przeprowadzenie
praktycznych warsztatów w zakresie zdjęć specjalnych, projekcji itp. działań filmowych i fotograficznych.
Tematy uzgadniane z grupami. Możliwe też spotkania poza WFOiPE np. na terenie Ogrodu Botanicznego,
Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Łodzi, a także na terenie zgłaszających się szkół.
4
Planowane wyposażenie
pracowni WFOiPE
• stanowisko zdjęć poklatkowych ze sztucznym lasem
• środowisko wodne /akwarium wraz z wyposażeniem
• zdjęcia mikroskopowe
• zestaw oświetleniowy wraz z konstrukcją rurową do zdjęć specjalnych,
oświetlenie pracowni
• nagłośnienie
• aparat fotograficzny do zdjęć poklatkowych
• projektor z ekranem, skaner, grafoskop
• komputer z kamerą internetową i mikrofonem oraz drukarką
• DVD odtwarzacz, telewizor z osprzętem
• tła fotograficzne /białe, czarne, niebieskie i zielone /papierowe, fotograficzne
• aparaty fotograficzne z osprzętem
• sprzęt zdjęciowy: kamera Sony HD, kamera 3D.
5
Efekt warsztatów edukacji filmowej
realizowanych w WFOiPE
Atrakcyjna forma realizacji warsztatów gwarantuje ogromne zaangażowanie zarówno uczestników zajęć
jak i ich rodzin. Obecnie filmują i fotografują prawie wszyscy uczniowie, ale robią to czysto intuicyjnie.
Zajęcia edukacji filmowej pozwolą wykształcić świadomego odbiorcę, który w nowy, bardziej uważny
i przemyślany sposób będzie postrzegał świat przyrody i innych ludzi, stanie się dzięki zajęciom aktywny
i twórczy.
10
strona