Projekt prac geologicznych - Gmina Slupca
Transkrypt
Projekt prac geologicznych - Gmina Slupca
Egz.2. PROJEKT PRAC GEOLOGICZNYCH UJĘCIA woD PDDŁIEMNYCH Z UTWOROW KREDOWYCH STUDNIA Miejscowość: ]K Ą Gmina: Starostwo: Wojew-ództwo: Użytkownik: Tr T. SŁUPCA SŁUPCA wielkopolskie WODOCIĄG WIE.ISKI Gmina Słupca vÓJr cMINY | Gratb , / i''("''<'! ,'1, / mgr inż.BarbaraSekerdej / upr .CUG 051109 : opracowała ' Projekt przedstawia do zatwierdzenta: .4,-- NR 2. a |]',.'!lnnn.lonii rnL,.nstl Uslulinrninlltł,ryn, Kazuł ' i '" ' ' ' ' ' ' i " 6: t(l Itry 2010 r. a 'rl':r" iiJl": t"'; I" '1 ri ':, lll il9 ''rl3 i; .i ilł /.lj 5ś ot'!śl Ni!> irii;..j ij * ń.., **E w Slrił:x;v 52-400SŁUi{-A (*. Jatwierdzamprojektprac geologicznychdecyzją znap,?"\,łlt.Q tł cn la "1t]*:i.-)a"/ę,ł.lra sPls TREŚGI: 1 2 D a n eo g ó l n e . . . . . ..............'..........4 Z a p o t r z e b o w a nw i eo d y . ............5 2 ' 1 Z a p o t r z e b o w a nw i eo d y d o c e | ó wp . p o z a r o w y c h' '.. . ' ' ' . . . ............'...5 wcześniej pracaeo|ogicznych. .......... '....... 9 ryvnikiprzeprowadzonych '.6 4 - Charak t ery s t yt kerenu a badań. .....'.....,,.7 . .....7 11 lMorfotogia 4 . 2 W arunkhy i dro geo logicz ne. g ......... i w o par ciu wód o z ebr ane mater iaĘ ar chiw alne.. ............. ..' ...1 o _ 4 . 3 o c ena ja k o śc 5 Podstawaprawnai wykazmateriałow archiwa|nyth wykorzystanych w o p r a c o w a n.i .u... . . .. ....10 6 Lokalizacja... ..........11 7 K o n s t r u k coj taw o r u . . . . . . . . . . . . . ..........11 O blic zenia hy dro geo lo giczne. ..... ..1 2 9 9 Z a m y k a nw i eo d . ..............13 10 Oprobowanie.............. . ...13 1 0 ' 1 Z a k r e sb a d a ń| a b o r a t o r y j n y c h . . ' . ' ' . ' ' ' . '..'..............,.'14 11 P r o b n ep o m p o w a n i e . .......... . . . . . . . . . . .................14 1 2 S t refao c hro nna s t udni. ... 1 6 1 3 o c h r o n aŚ r o d o w i s k a ''.......'..16 ............16 1 1 H a r m o n o g r apmr o j e k t o w a n py rcahc . . . . . . . . . . 15 - Przedsięwzięcia techniczne, techno|ogiczne i organizacyjne' ','...,,,.17 1 5 '1 lnt en, v ały po biera nipar ó bek. ,........1 7 15,2 Przewidywane za|eganie horyzontów ropnych, gazowychi wodnych. '.....,17 3 ZagroŻenia erupcyjne oraz siarkowodorow.e......... ]9 '...,.17 154 Sposoblikwidacji lubzabezpieczenia otworu. ....... 1g 19 5 Zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego i bezpieczeństwa pracy' ...18 1 5 . 6 P r a c ed o k u m e n t a c yijlnaeb o r a t o r y j n e ... .......... . . . ...1g 1 6 W n i o s ki iz a l e c e n i a . ...1g Załączniki : 1. 2. 3. 4. 5. 6' Wycinekmapy pog|ądowejw ska|i1 : 50 000 Wycinekmapy hydrogeologicznej w skali 1 : S0 000 Plan sytuacyjnyw skali 1 : 500 Projektgeologiczno-techniczny otworu PrzekrÓjgeo|ogiczny Materiałyarchiwa|ne Projekt prac geologicznych ujęcia wóctpr'ldziemry;ch- ,tudnio ,, 2 Ujęcie wiejskie w Kątach, .. zAŁozEN|APRoJEKTUBADAŃHYDRoGEoLoG|czNYcH' Zadanlemgeologicznym jest zaprojektowanieprac i badań geologicznych,w celu ujęcia wód podziemnych z utworów kredowych,dla potrzeb wodociągu wiejskiego ,,KĄTY''. Przedmiotemopracowaniajest zaprojektowaniestudni nr 2 wg wymogów określonych w RozporządzeniuMinistra Srodowiskaz dnia 19 grudnia 200]r w sprawieprojektów prac geologicznych/Dz.Lr. Nr 153poz.l777/. 1. Dane ogó|ne. Inwestor: Właściciel ujęcia: Uz5,tkownikujęcia: Gminy Słupca 62-400Słupca,ul. Sienkiewicza i 6 Gminy Słupca 62.400 Słupca,ul. Sienkiewicza 1 6 ZakładKomunalny w Słupcy Miejscowośc: KĄTW Gmina: Starostwo: Województwo: SŁUPCA Stupca wielkopolskie Współrzędne geograficzneodcz1Ąane zmapy topograficznej w skali l : 50 000,ark.N33-|44-B,ark.Słupca. q = 52014',39" A = 17oso' 2s,, Woda z projektowanej studni uĄĄa będzie do celów byowych i gospodarczych wodociągu wiejskiego ,,Kąty''. Projektowana studnią będzie studnią n-r 2 dla przedmiotowym wodociągu. Zakładasię' ze stanowic będzie ona podstawowe żrodło wody, a istniejąca studnia nr 2 będzie studnia awaryjną. Z wodociągu grupowego ,,Kąty'' Zaopatrywane Są następującewsię: Kąty, Wierzbocice, Kotunia' Borki, Głókowo, Poniatówek i częśćmiasta Słupcv. Prolekt prac geologicznych ujecia u,odpodzietnnych- studnia nr 2 Ujęcie uiejskie v, Kątach. Wymogi co do jakoŚci wody: woda pitna, powinna spełniaó wymogi zawartew Rozporządzęniu Ministra Zdrowia z dnia 29.03.2007r. w sprawiejakościwody przeznaczonejdo spozycia przęz ludzi- Dz.U.nr 61,poz.4l7 2. Zapotrzebowaniewody. W chwili obecnej Źrodłemzaopatrzeniaw wodę wodociągu grupowego ,,Katy,' jest jedna studnia głębinowa. Studnia została wykonana w l983 roku przez PrzedsiębiorstwoZaopatrzeniaRolnictwa w Wodę,'WoDRoL''. Projektowanastudnia będzie studniąnr 2 dla przedmiotowego wodociągu. Przewiduje się, ze jakośćujętej wody kredowej będzie lepsza od eksploatowanej wody z poziomu mioceńskiego ( w studni nr 1)' w związku z tym planuje się, ze nowoodwiercona studnia nr 2 stanowić będzie studnia podstawową a studnia nr 1 - awaryjną dla wodociągu..Kąty... Zapotrzebowanie wody na okres perspektywiczny do 2030 roku przedstawia się następująco: Q śr.dob. Q max. dob. Q max.godz. 800,0m3/d 1.040,0m./d 50,0 m3/h Istniejąca stacja wodociągowa obecnie pracuje w ukŁadzie dwustopniowego pompowania wody, zainstalowane Są dwa zbiorniki wyrówn awczę, które w pełni zabezpieczają ewentualneni edobory dla przedmi otowego wo doc iągu. 2,7 Zapotrzebowanie Wody do cetów p, pozarowych, Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia |6 czerwca 2003 rok (Dz.lJ, poz. 1139)tab. nr 1 wymagana i1ość wody do celów przeciwpozarowych dla jednostek osadniczych do 5000 mięszkańców powinnawynosić: - wydajność wodociągul0 dm3/s - równowainy zapaswody w zbiorniku 100 m3' Poryisze potrzeby zabezpieczy stacjawodociągowaw Kątach.. Projekt prac geologicznych ujęcia wód podziemnych - 'na"n Ujęcie wiejskie w Kątach, ,, z 3. Wyniki przeprowadzonych wcześniejprac aeotogicznych. Najblizsze studnie, to studnie odwiercone na działce przy hydroforni, czyli w sąsiedztwieprojektowanej' Studnia nr 1 : Został'aodwiercona w 1983 roku przez Przedsiębiolstwo Zaopatrzenia Ro]nictwa i Wsi w Wodę ,,Wodrol'' w Jasinie. Jest to studniao głębokoŚci70,0 m, odwierconabyta do głębokości76,0 m, ale na przelocie 70,0 _ 76,0 zostałazlikwidowana' Projekt przewidywał ujęcie wody z poziomu kredowego, margle kredowe nawiercono na głębokości70,0 m ppt', jeclnak podczas wiercenie zdecydowano się ująÓ wodę z piasków mioceńskich, dlatego tez niewielki odcinek przewierconych margli został zalłowany. Nie ma w dokumentacji hydrogeolo gicznej wyjaśnienia dlaczego podjęto taką decyzję, przypuszcza|nie dokonano próbnego pompowania z poziomu mioceńskiego i stwierdzono' Że uzyskana wydajnośc pokryje Wymagane zapottzebowanię. Do eksploatacji zostaławięc ujęta woda z mioceńskich piasków drobnoziarnistych, zalegających na przelocie 43,0 66,0 m ppt.. Lustro wody stabilizujesię na głębokości 5,0 m ppt.(1983r.), obecnie(fO1O r.) na głębokoŚci5'2 m ppt. W studni zabudowano rury okładzinowea 457 mm do głębokości 45,0 m ppt. i kolumnę filtracyjną składającąsię z rury nadfiltrowej a 245 mm o długoŚci 8,0 m , częściroboczej filtra składającegosię z dwóch odcinków : a 245 mm długości 9,0 m i a 194 mm długościl1,O m oraz Z ruTypodfiltrowej a 194 mm długości 3,0 m. Zatwierdzonezasoby eksploatacyjnewynoszą : 55,0 m3/hprzy depresji : S 25,60 rrrQ decyzja wydana pruęZ lJrząd, Wojewódzki w Koninie, nr SGW:8530 -10184, z dnia 23 '02.1984r' Zatwierdzonezasoby eksploatacyjnestudni w pełnipokr1r,vają wymagane zapotrzebowaniena wodę dla przedmiotowegowodociągu' Niestety jakość wody budzi spore zastrzeienia, bowiem woda zawietadośćduzą iloścŻelaza(ok. 1 ,0- 1,2 mgll Fe ) i manganu ( ok. 0,35- 0,37 mgll Mn). Stąd decyzjao wierceniu głębszej studni,która ujęłabywodę z margli kredowych, z analizy materiałówarchiwalnych wynika, ze jest ona duzo lepszej jakości. Po drugie na ujęciu zaopatrującymw wodę kilka wsi, wymaganejest, aby posiadałoone studnięawaryjną. W odległościok. 500,0 m od studni nr 1 odwielcona była studnia dla PGR-u Kąty, obecniejest nieczynna' Studniatabyła odwierconaw roku 1980 głębokości o 53,0 m, ujętazostaławoda z piasków mioceńskich zalegającychna przelocie _ 39,O 52,0 m ppt. W studni zabudowanyjest filtr siatkowy 168 mm o długościczęści roboczej _ 8,0 m. Zatv,lierdzona wydajnośó wynosi Q:20,0 m3lhprzy depresjiS: 15,0m_ d'ecyzjaz dnia 08.10.1980r. nr GT.8530-371543/80. Woda zawierałarówniez podwyzszoną zawaftośczwiązkow Żelaza i manganu' W odległości ok. 2 km na północnv-wschódodwiercona studnia dla PGR Paruszewko' .Iestto studniao głębokości 70,0 m . ujętow niej wodę równ ieŻ z mioceńskiclrpiasków. Uzyskanowydajność 24,2 m3lhprzy S :15,10 m . Projekt prac geologicznych ujęcia u,óclpodziettlnych_ studnia nr 2 Ujęcie wiejskiew Kątach' Najblizsze kredowe ujęcia to studnie odwierconew Kotuni d|a Za&ad,ów Drobiarskich KONSPOL, w odległości ok. 3,7 km w kierunkuNNW. Sąto trzy studnieo głębokości 125,0m i 150,0m' Stropmargli kredowych zaleganagłębokości77 ppt. 80,0m ,O Ponadtona północ od projektowanejstudni . w Słupcyodwierconychjest kilkanaście studni głębinowych.Większośćz nich jest nieczynna. Słupca zaopatrywanajest w wodę zujęciamiejskiego, hydrofornia i studniegłębinowez|oka\izowaneSąwe wschodniej częścimiasta' Studnie te ujmują wodę z kredowych margli. Lokalizację c}towanych wyzej studni przedstawionona załączonej mapie Syt.wys' w skali 1 : 50 000, natomiast więcej danych dotyczących tych ujęÓ zamie szczono w załączonych materiałacharchiwalnych oraZ naprzekroju geologicznym. 4, Charakterystykaterenu badań. 4.7 Motfologia, Pod względem geograficznym omawiany obszar na|eŻydo Niziny WielkopolskoKujawskiej, w zasięgu Wysoczyzny Gnieznieńskiej, wg podziatu geomorfologicznego B. Krygowskiego rejon robót |eiy na wschodnim skraju Równiny Wrzesińskiej. Jest to równina o niewielkich deniwelacjach. prawie płaska, o njeznacznym nachylenie w kierunku południowymku Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej. Sieć hydrograftcznana tym obszarzejestdośćdobrzerozwinięta.Nalezy do zlewni II rzędu rzeki Warty. Wod)' powierzchniowe z omawianego terenu odprowadzanesą ciekami i rowami na południedo rzeki Warty, która przepływaw odległości ok. 4,0 km od miejsca wiercenia. NajbiiŻej połozonecieki podstawoweto przeptyw ającaw poblizu StrugaRudnik i rzeka Meszna. Struga Rudnik prowadzi wody do rzeki Meszny, ujŚcie ma ok. 1,0 km od projektowanych prac' a rzekaMeszna płynie dalej na południedo rzeki Warty. Jest to obszar charakteryzującysię batdzo małajeziornością MiejscowośćKąty lezy pomiędzy dwoma głównymi Zblomikami Wód Podziemnych, tj. w odległościok. 3,8 knr rra południeprzebiega granica Głównego Zbiornika Wód Podziemnych o nr l50. Jest to zbiornik w ośrodkuporowym pod nazwą Pradolina Warszawsko-Berlińska,a w odległości ok. 3,5 na północ przebiegagranica GZWP o nr I44 o nazw7eDolina Kopalna Wielkopolski. oba te Zbiorniki są obszarem wysokiej ockony wód podziemnych. Poniżej przedstawiono graftcznie rozmięszczenie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w bliskim sąsiedztwieprojektowanejstudni. Projekt prac geo|'ogicztlych ujęcia wód podzieńl.D,ch studnia ilł Ujęcie wiejskie v, Kątach, . -ą:' : ;,; ,4?6"i SLrbzhroi'nik(-i r i llltlrr rocłtiir . (intezr,i.l .: Dollna Kopaina \\'tclki-p,-rlsi'.. . P r a d o h n a \ Ą a f S 7 a \ \a . I j e l - l i i : lŁlioi.nik lzeki Prilsnll s t a n l c t \ \ I t l z i e l o r l r e hL i l \ \ ! l ri tlstotiktt P(lfir\\'\'ltl -i - '/trloTllJH \\ Tr trZcC lLrrZęof1ę a a z * i u - t o rz e ( l z t i i1 (iiirr^. nrl.ii 1bLornikori \\ od Podz-ictliI'1\'' Rr.c I llołozenir-- arkusza na llc illaD\ obszarrllr l 0 l . \ \ P i n l ) t . r l s c rt r- :s k a i r i r ( i rI l i i i r 4.2 Budowa geologiczna , W budowie geologicznejomawianegoterenubiorą udziałutwory czwartorzędowe' i kredygórnej. trzeciorzędowe Wśród osadów czwgrtorzętlowych - pleistoceńskich dominującąpozycję zajmują gliny i północnopolskiego,podścielonepiaskami Zwałowezlodowacenia środkowopolSkiego drobnoziarnistymi,a w bliskim sąsiedztwieplojektowane.istudni,czyli w dolinie rzeki Meszny piaski drobno i średnioziarnisteakumulacji rzecznęi oraz mułki, mady a niekiedy torfy ( holoceńskie). Miąższoścutworów czwartorzędowych na omawianym miąŻszośc obszarze wynosi kilkadziesiąt metrów. W studni nI 1 w Kątach przewierconych utworów czwartorzędow5lchwynosi 38,0 m. Są to do 25,80 m gliny Zwałowe,w stropie ok. 3,5 m gliny piaszczyste zlodowacenia bałtyckiego,pod nimi 12,2m walstwa piasków drobnoziamistych. aŻdo stropuneogenu. Utwory neogenu reprezentowaneSą przez mioceńskie piaski drobnoziarniste,w stropieniewie1kiewkładki węgla brunatnego( od 1'0 - 3,0 m) w Spągu ok.40,0 m warstwa iłów. Lustro wody ma charakter subartezyjski i stabilizuje się na gtębokoŚci npm. Warstwa wodonośnatego poziomu ok. 4,O tj nZ rzędnej 77,0-78,0 m charakteryzujesię niezbyt korzystnym wykształceniem granulometrycznym. a takze zanieczy szczeniem wod y pyłem węgl a brunatnego Lltwory kredy górnej reprezentowanęSą przez margle o róznym stopniu spękań. W 70,0 m ppt., czy|i studni w Kątach strop margli kredowych nawięrcono na głębokości na rzędnej+12,73m npm. ok.77,0 m ppt., w Słupcy strop kredy występujena głębokości W Kotuni na głębokości ok. 64,0 *J4,O m ppt. w Cieninie Zabornym i Cieninie Kościelnym strop tych utworó'* Projekt prac geologicznych ujęcia wrjdpodziemnych Ujęcie wiejskie w Kątach, studnią nr 2 zostałnawiercony na głębokości53,0 m ppt. i 47,2m ppt., ale tu ujęto do eksploatacji wodę z piasków trzeciorzędowych' Materiały archiwalne z wierceń z najb|iższych studni, które wykorzystano w niniejszym opracowaniu zaŁączonezostały w zał, .Q.. Przewidywany, zgeneralizowany profil ritologiczny dra projektowanego otworu wg załączone go przekroj u, przedstawia si następuj ę ąco : 0,0 0,5 4,0 26,0 0,5 m 4,0 m 26,0 m 38,0 m 39,0 43,0 66,0 70,0 - 43,0 m 66'0 m - 70,0m tlsn L 'JrW gleba glinapiaszczysra glina zwałowa,szala piasek średnioziamisty Czwartorzęd węgiel brunatnyz niewielki miprzewarstwieniami iłu piasek drobnoziarnistybrunatny,z przewarstwieniami piasku zailonego ił Neogen - miocen margiel, w stropie zwarty Kreda górna 4.3 Warun ki hydrogeologiczne. Na omawianym obszarze występują trzy piętra wodonośne : czwartorzędowe, trzeciorzędowe-mioceńskiei kredowe. Wody poziomu czwartorzędowego związane Są z utworami piaszczystymi za|egającymi bezpośredniopod glebą są to wod1,gruntowe, nie maja oneznaczenia gospodarczego.Drugim horyzontem czwartorzędowymsą wody związanez piaskami akumulacji rzecznej i lodowcowej' Występują one w do]inie rzeki Meszny. W studniach dalej \eŻących, tj poza doliną rzeki Meszny miązszość utworów piaszczystychjest duzo mniejsza, występująone wśródgiin zwałowychlub w ich spągu -wydajnościuzyskiwan e z poziomu czwartorzędowego są niewielkie. Na omawianym terenie eksploatowane są głównie woa| z poziomumioceńskiego, z mioceńskich piasków drobnoziarnistych' Wydajnościuzyskuje się w grani cach25,O ml h do 80'0 m3/ h przy d,epresjachS = 7,O m do 30,0 m, prowadzone są wody pod ciśnieniemsubartezyjskim.W studni w Kątach q : oi,0 m3lg prz;,S = 28,10 m. Zwierciadtowody stabilizuje się na głębokości ok. 6,0-8'0 m ppt. Poziom wód kredowych na omawianym terenie zwięany jest ze szczęIin.amii spękaniami w marglach i wapieniach. Jest on eksploatowany tylko w niektÓrych studniachm.in. w Kotuni, w Słupcy, Skarboszerł,ie, Kowalewie, Woli Koszuckiej. Wydajność tego poziomu za7ęŻna jest od stopniaspękaniamargli, generalniena tvm P r oj ekt pr ac oIogi cz,y ch ri -ge Ujęcie u,iejskie u, Kątach. 10 tereniewydajność tej warstwy wodonośnej jest średnia' 1,0- 6,0 m3/Wlm 9: depresji. Wody kredowe na tym terenie charaktćryzują się dobrą jakością zawieĄą tylko niewielkie ilościzwiązkow Żę\aza( o,3-0'5 mg/lFe) i ,,i"co zwiększone i]ości manganu ( 0,0ó-0,15mg/l Mn ) Do niniejszego opracowania dołączono przekrój hydrogeolo giczny otaz dane dotyczące otworów archiwalnych' 4.4 ocena jakości wócl w oparciu o zebrane materiałyarchiwalne. Woda w stanie Surowym nie odpowiada warunkom obowiązującym dla wody pitnej, zgodnie z załącznikami do rozporządzenia Minist ra Zdrowia z dnia29 marca2OO7 roku (Dziennik Ustaw Nr 6l poz.417). Woda jest o znacznejtwardoŚci, mętna wskutek wytrącania się związkow ie|aza obecnych tu w zwiększonych ilościach(ok.1,0 - 1,5 mg/l Fe) zawiera równiez dośćduze ilości manganu (ok.0,2.0,35 mgllMn). Przed oddaniem do uzytku na cele spozywcze, woda podziemna jest uzdatniania poprzez odŻe|azienieoruz odmanganianie.W stacji uzdatnianiawody poddana jest procesowi dwustopniowej filtracji i po uzdatnieniu spełniawarunki jakościoweokreślonew *,w Rozporządzeniu. woda z warstwy kredowej, badanaw studniachm.in. w Kowalewie opactwie, Kotuni, Wilcznej jest znacznielepszej jakości, zawieru ok. 0,1 _ 0,2 mgllFe i manganu od 0 _ 0,05 mg/l Mn. W zwięku z tym przewiduje się, ze w odwierconej studnio nr 2 w Kątach, przy ujęciu kredowej warstwy wodonośnej jakośćwody znaczniebędzie lepsza od eksploatowanejze studni nr l. 5. Podstawaprawna i wykaz materiałów archiwa|nych wykorzystanychw opracowaniu. Podstawaprawna: - Ustawa Prawo Geologicznei górnicze z dnia4 lutego 1994r,(tekstjednolity Dz.tJ. z 2005 r. rr 228, poz.1947 z pożniejszymi zmianami - Rozporządzenie Ministra Srodowiska z dnia 19'12'2OO1roku w sprawie projektów prac geologiczn7łch (Dz',J 'i53, poz. 1777), - Ustawa z dnia 1g lipca 2001 r.- prawo woane ( tekstjednority Dz.rJ.z 2005r. nr 239,poz.20l9i 267,poz. 2255 ). - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. _ Prawo ochrony środowiska ( tekst jednolity Dz..tJ.z 2008r. nr 25,poz. 150, . Rozporządzenie Ministra Srodowiska z dnia 19 grudnia 2001 T. w sprawie gromadzeniai udostępnianiapróbek i dokumentacjigJolog icznych (Dz,IJ'nr 153, poz.1780). - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29'O3.2OO7. W splawie jakości wody przęznaczone.j do spozyciaprzęz ludzi- Dz,I]. nr 61,poz.4t7 - ustawa z dnia I 6 kwietnia 2004r. o ochronie pr.y.ody ( Dz.u.nr 92,poz,gg0 ). t;.oi ekt pr a,c,g.e ol og i c: n1lęJ1, IU1ęcie wiejskie u. Kcłtach' 11 W opracowaniuniniejszym wykorzystanonastępującemateriałyarchiwalne: - dokumentację hydrogeologiczną ujęcia wód podziemnvch z utworów kredowych w kat. ',C'' w m. Kąty _ 1982r, - Dokumentację hydrogeologiczną ujęcia wod podziemnych z utworów trzeciorzędowych- mioceńskich w kat. ,,B'' w m. Kątv'' _ - Mupę hydrogeologicznąPolski w skali l : 50 000 - objaśnienia do mapy hydrogeologicznej Polski opracowane na zlęcenie Ministra Srodowiska - 2002 r. - Główne zbiomiki wód podziemnych w Polsce. Praca zbiorowa pod redakcjąA. S. Kleczkowskiego AGH Kraków. - Regionalny Program Zaopatrzenia Rolnictwa i Wsi w Wodę województwa konińskiego)częschydrogeologiczna- 1980r. . Studium zaopatrzeniarolnictwa i wsi w wodę- W-wa 1974r' II. REALIZACJ 6. A PRAC GEOLOGICZNYCH. Lokalizacja. Projektowana studnia głębinowa zlokalizowana jest na działcenr 137 w m. K9ty gm' Słupca,województwo wielkopolskie. Działka ta stanowi własnośóGminy Słupca'lezy w południowo-zachodniejczęściwsi Kąty Na przedmiotowej działce znajduje się hydrofomia z towarzyszącymi urządzeniami, oTaZ studnia głębinowa nl 1, Zlokalizowane są na niej jeszcze dwa zbiorniki w}'równawczeo pojemnościV: 100,0m3 kaŻdyi odstojnik wód popłucznych oraz projektowana studniar)I 2 ( plan zagospodarowan ia w załączeniu).odległoścpomiędzy studniąistniejącąa projektowanąwynosi ok. L:15,0 m Lokalizacjastudni nr 2 została uzgodniona z Inwestorem i zapewnionajest dla niej strefa ochrony bezpośredniejo promieniu R : 8,0 m. Działka, na której znajduje się hydrofo rnia z obiektami towarzyszącymi i studnie głębinowe jest wygro dzona, prowad'zi do niej bramka zamykanana klucz i jest pod opieka konserwatorastacji wodociągowej. Miejscowość Kąty |eiy w odległości ok.6,0km na południeoci Słupcy,siedzibyGminy. Miejsce projektowanego wiercenia przedstawiono na mapie poglądowej w skali 1:50000,mapie hydrogeologicznej oTazfla planie sytuacyjnym w skali I : 5OO( zał. n r 1 . 2 . 3) . 7. Konstrukcjaotworu. Projektujesię wykonanie otworu studziennegodo głębokości ok. 115,0 m. urzadzeniem mechanicznym,przy uzyciu następuj ących dymensji rur : Projekt prac geologicznych ujęcia u,ód podzienlnych _ studnia nr 2 {Jjęcieuliejskie u. Kątąch' I2 q 457 do głębokości 6,0 m ( konduktor) 406 do gtębokości 30,0 m l 0 300 K PVC mm do gtębokości 72,0 m otwór winien być wykonany zgodnie z projektem przedstawionymw załącznikunr 4, w sposób następujący: - geologiczno-technicznym odwiercenie otworu świdremrurowvm ok.6'0 m, pod ł 457 mm do głębokości konduktor posadowienię rur'r,roboczej o średnicya 457 mm ( po zakończeniu wiercenia zostanie rłyciągnięta) wiercenie otworu a 406 do głębokości docelowej tj. 30,0 m ppt. posadowienie rur a 406 , po zakonczeniu wiercenia zostanąwyciągnięte odwiercenieotworu Świdrem 330 mm do głębokości ok.72.Omtj. do głębokości o ok. 2,0 m ponizej stropukredy, opuszczenie do otworu kolumny okładzinowychPVC a 30Ol330 K Dalej prowadzić wiercenie na ,,boso''średnicą o 25Omm (z rozszetzaczem),do głębokości docelowejczy|t 715,0m . Jako rury okładzinowepozostaną w otworzęrury PVC a3O0l33OK do głębokości o k . 7 2 , 0m . Podane uyŻej rury produkowane sąprZęZPoL.BUD Technologia Wody w Łodzi. Dystrybucją podobnych rur zajmuje się firma HYDROGLOBAi , ul' Uśługowa8, 64l00 Leszno. Wyjaśnienieoznaczen30ó/330 K : pierw sza]iczba oznaczaśiednicę wewnętrzną druga' średnicęzewnętrznauK _ typ iu.y * za|eŻności od grubościściaŃi symbolu K grubośćściankiwynosi 14,5mm. Dopuszczasię zasńsowanie rur -!,!y PVC wiertniczych innego producentalub stalowychwiertnic zych o średnicach takich samych lub bardzo zb|iŻonychdo w/w. Nadzór geologiczny ustali ostateczną głębokośćposadowienia kolumny nr oktadzinowychw za|eŻności od głębokości nawierceniastropukredy. Schemat rozwięania technicznegootworu przedstawia załączn]kNr 4. L Obliczenia hydrogeologiczne. \Wydatek studni przy eksploatacji kredowego poziomu wodonośnego(tj. przy ruchu turbulentnym) obliczono wzorem A. Krasnopolskieso: Q = 6,28Kxr^lrrS gdzie: K- współczynnik fluacji. Przyjęto średniwspółczynnik obliczony z istniejącychstudni w Kotuni, Kowaler,t'ieopactwie i w SłupcyKś,':0,0000333 m/s - miĘszoścwarstrły wodonośnej zakłada się odwiercenieok'43'0 m w marslach , kredowych, r - promień studrri0.20 m Proj ektprac geologicznvchujęcia,,aa poił,,,-y,i Ujęcie wiejskie yl Kqłach. -,t,a,n,," z ta IJ S - depresja, przyjęto max. 15,0m OrtS,O= 65,2m3 Q : 6,28x0,t2r+Zr[O,Zl Ih Sąto obliczenia teoretycznę,spodziewamysię uzyskaćwydajnościok. 50,0 m3ih,taka wydajnośćw pełnipokryje Wymaganezapotrzebowaniana wodę dla tego wodociągu. obliczenie depresji w otworze projektowanym,przy eksploatacyjnym,postulowanym e do zatwięrdzenia. Dane: Q: 50,0mt,/h q:2,5 m3lhJlmdepresji_ w1'dajnośc jednostkowąwziętoz jako średniązestudni S = 5 0 , 0' . 2 , 5 : 2 0 , 0m kredowych obliczenie zasięguleja depresji przy Q = 50,0 m3/h = 3000"z0.o'-'fupo00:3 ł =3000xSr,/ł = 344,7m 9' Zamykanie wód' Zamykanie wód z przewiercanych poziomów wodonośnychma na celu nienaruszenie naturalnej izolacji poszczególnych poziomów oraz ochronę tych poziomów przed skazeniem bakteriologicznym i mieszaniem się wód o roŻnym sktadzie fizykochemicznym. W celu zamknięcia mioceńskiego poziomu wodonośnegonaIeŻy kolumnę rur O 300/330posadowićwodoszczelniew 5 m korku iłowym Techniczny sposób wykonania zamknięcia wód określa wewnętrzna instrukcia przedsiębiorStwa. Decyzje o koniecznościzamknięcia wÓd w czasie wiercenia podejmuje kazdorazowo nadzorującybudowę geolog wspólnie z kierownikiem budowv. l0. opróbowanie. Próby skałi wody naleŻypobieraczgodnie z obowiązującymiprzepisami. - próby przewiercanych skał naleŻy pobierac przy kaidej zmianię litologicznej' jednak nie rzadziej niz co 2,a m postępuwiercenia, a przy przewiercaniu warstwy wodonośnejco 1"0 m. Próby naleŻy umjeszczacw znormalizowanych skrzynkach wiertniczych, które powinny być odpowiednio zabezpieczonena terenie wiertni. Zgodnie z Rozpotządzeniem Ministra Srodowiska z dnia 19 grudnia 200l r. w sprawiegromadzeniai udostępniania próbek i dokumentacjigeologicznyclr (Dz.lJ, nT i 53, poz, 1780), próbki geologiczrreuzyskane przy prowadzeniu prac dokumentacyjnych w hydrogeologii są próbkami czasowego przeclror,tvu,ania i Projekt prac geologiczn1łch ryęcia u,ód podzientnych- stttdnianr 2 Ujęcie u,ie.jskieu, Kątach. I4 wykonawca prac geologicznych Zobowięany jest do ich przechowywania w magazynie. Likwidacja próbek moze nastąpić dopiero po przyjęciu dokumentacji hydrogeolo gicznej przęz właściwyolgan administracji geologicznej. - Próby wody nalezy pobrać w ostatniej fazie pompowania pomiarowego. Nalezy r,łykonaćpodstawowe badaniafi zyko-chemiczne wody. 70,l Zakres badań taboratoryjnych, W związku z tym, ze woda będzie uŻywanado picia i potrzeb gospodarczych musi spełniacwarunki określonew RozporządzeniuMinistra Zdrowia z dnia29.a3.2Oa7. w sprawiejakościwody pTzeznaczonej do spozyciaprzezludzi- Dz'IJ.nr 61' poz.4|7. Proponuje się wy'konanie analizy fizyko-chemicznej wody w zakresie podstawowym oraz analizę bakteriol ogiczną. Próbki wody na\eŻypobrać w ostatniej fazie pompowania pomiarowego. Zakres analizy podstawowej Monitoring kontrolnv Parametry flzy czne i organoleptycznó Mętność Odczyn Przęwodnośówtaściwa Zapach Parametry chemiczne Azotany Azotynl' Mangan Iazo Wskaźniki bakteriologiczne Bakterie grupy coli Bakterie grupy coli typ kałow1' ogólna Iiczba bakterii w 37oC 11' Próbne pompowanie. Pompowanie otworu naleŻywykonać w dwóch etapach: Projekt prac geologicznych uięcia v,óclpodzienlnych _ studnia nń Ujęcie wie'lskieu, Kątach. 15 . ' pompowan|eoczyszcząącę pompowaniepomiarowe Pompowanie oczvszczaiace prowadzic na|eŻyprzez okres ok. 16 do f4 godzin,uŻ d,o uzyskania klarownej wody. Pompowanie na|eŻyrozpoczącod małejwydajności,którą Systematyczniew miarę klarowania się wody na\eŻy zwiększac. Powinno się je tak długoprowadzić, Żeby moŻnabyło na jego postawie określiÓ wydatek badawczy. Po zakończeniu pompowania naleŻy sprawdzić wysokość powstałego Zasypu studni. a następnie wykonac ewentualne szlamowanie. Po pompowaniu oczyszczającymotwór na|eŻy zachlorowac i ptzeprowadzic 24 h ,,stójkę'', w celu zadziałania środka chemicznego'Po,,Stójce''przeprowadzićpompowaniepomiarowe. Pompowanie pomiarowe w związku z tym, ze w studni nr 2 do eksploatacji ujęta zostanie woda z kredowej warstwy wodonośnej,izolowanej od mioceńskiego poziomu wodonośnegowarstwa iłów, nie powinna oddziaływaćna studnię nr 1' Ale dla sprawdzenia przez cZaS prowadzenia pompowania pomiarowego naleŻy ptowadzic obserwacjezwierciadła wody zarór,unow studni pompowanejjak i w studni nr 1, która na czas pompowania o ile to mozliwe powinna byc wyłączonaZ eksploatacji ( pewien Zapas wody powinien być nagromadzony przed rozpoczęciem pompowania W zbiornikach wyrównawczych), Gdyby to powodowałodużątrudność, wówczas podczas prowadzenia pompowania pomiarowego na\eŻyprzewidzieć pobieranie pewnej' stałej ilości wody ze studni ff l, kontrolując ten wydatek za pomocą wodomierza i odprowadzającewentualnenadwyzki. Proponuje się prowadzić pompowanie w warunkach nieustalonego ruchu wod', tj. z jednym stałym wydatkiem, przy zmieniającej się depresji w studni. Pompowanie prowadzic przez okres 48 godzin' Nalezy utrzymywać stały,maksymalny wydatek ( ok' 50,0 m./h ) jbardzo staranniemierzyc spadek zwierciadławody w studni. Przez pierwszą godzinę pomiary spadku zwierciadŁawody wykonujemy w odstępach 10 s, 20s , 30s, 40s, 50s, potem co 30 s, co 1,omin i co 5,0 min. W następnychgodzinach co l0 minut' 30 min. Po wyłączeniupompy dokonać naleŻypomiaru wzniosu zwtęrciadła wody do momentu jego powrotu do rzędnej przed,pompowaniem. Pomiar ten będzie trrł,ał ok. 48 . ]2 gocizin. W wyniku przeprowadzonychobserwacji sporządzicna|eŻy: - wykres funkcji S : f(lg t) na podstawie opadaniazrł,ierciadła wody w badanejstudni - wykres funkcji S. : f lg (t/t.+l) ]ub (t.) S':f lg na podstawiepomiarów wzniosu ( powrotu) tegoŻzwierciadłado stanupierwotnegopo wyłączeniupompy ( pomiary depresjiresztkowej S. naliczane sąod stanuzwierciadładynamicznegoosiągniętego przy zakończeniu pompou'nia) o ostatecznym Sposobie i czasie pompowania oraz zakresie niezbędnych pomiarów zdecyduje nadzor hydrogeologiczny, Woda Z pompowania odprowadzana będzie do pobliskiegorowu melioracyjnego,na odległość ok. ] 50,0 m, prowadzącegowody do Strugi Rudnik. Projekt prac geologicznych ujęciav,odpodzientnych_ studnia ru.i U.1ęcieticjskie lr Kąlach 16 12. Strefa ochronna studni. Lokalizacja studni pozwoli na zachowanie terenu ochrony bezpośredniejo promieniu R : 8,0 m' Zgodnie z Ustawą Prawo Wodne z dnia |8,O7.2OO|r. rozdziałdot.stref ochronnych studni omówiony będzie w dokumentacjihydrogeologicznej opracowanej po odwierceniu studni. 13' ochronaśrodowiska. Projektowane prace związane z wykonaniem studni głębinowej, ze względu na ich zakres i spodziewane warunki nie spowodują ujemnego wpływu na środowisko naturalne.Prace wiertnicze i roboty geologiczne będąprowadzone w taki sposób, aby chronić przed degradacjąwarstwę gieby oraz wody po*i..,.l,niowe i podziemne. Przed' prz5ustąpieniem do wykonywania wiercenia,w miejscu dołów urobkowych naleŻyzdjąc warstwę gleby i złozyc na pryzmie, obok zestawu wiertniczego. Urobek powstały podczas wiercenia, nie będzie zawierał substancji niebezpiecznych, (będą to głównie piaski i gliny, nieco itu), moze być rłykor zystanyna potrzeby własneInwestora.Po zakończeniu wiercenia dół urobkowy zostanie zlikwidowany i przykr1'ty odłozoną wcześniej glebą a teren placu wier1niczego zostanie przyr,vrócony do stanu pierwotnego.Wody z próbnego pompowania odprowa dzanebędą do rowu melioracji szczegółowe.jznajdującego się w odległości ok. 150 m od projektowanej studni, prowadzącego wody do Strugi Rudnik. Wody z próbnego pompowania są wodami czystymi, nie zarł,ierająone zanieczyszczeń mogących negatywnie wpłynąćna stan środowiska.W myś' ustawy Prawo Wodne, woda z próbnego pompowania nie jest ściekiem,gdyŻ rodzaj i ilośćsubstancji zawartych* *od'i. zrzucanejjesttozsama z rodzajem i ilością substancji zawartych w wodzie pobranej' Ponadto stęzenie poszczególnych składnikowwód podziemnych nie przekro cząprzewidzianychwartości dopuszczalnych dla ścieków określonych w Rozporządzeniu Ministra Srodowiska w sprawie waruŃów, jakie na\eiy spełnić przy wplowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiskawodnego z dniaf4.07,2006r. (Dz,|J' nr 737,poz' 984).Silnik ,pulino*y zasilającywierlnicęmusi mieć splawny uk.ład w7dechowy, aby nie spowodował znacznego pogorszenia powietrzai klimatu akustycznegow bezpośrednim sąsiedztwiewiertni. 14.Harmonogramprojektowanych prac. Wg oświadczenjaInwestoraprzewiduje się w1,konanieprzedmiotowej studni do końca 2010 roku, ale z uwagi na mogące wystąpić nieprzewidziane sytuacjeternrin ten moze się przesunąc,w zwięku z tym wnosi się o rłydaniedecyzji zatwierdzającej niniejszy projekt z datąwaznoścido końca 20] 2 roku. Wykonawca studni zgodnie z aft' 35, ust' 1 Ustawy Prawo geologiczne i górniczę Dz. U. Nr 27, poz.96, z poźniejszymi zmianaml zobowięany jest zgłosić zamiar przystąpienia do wykonywania robót o.,,Ęe ol og-i c:trych,4*@ : |UJęcle :'o!,',, wleJskte lr Ąą7ąę/1' t7 geologicznych organowi Nadzoru Górniczego w Poznaniu, Wójtowi Gminy Stupcaoraz do StarostwaPowiatowego w Słupcy. W zgłoszeniu nalezy określić zam|etzoneterminy rozpoczęcia i zakonczenia robót. ich rodzaj, podstawowe dane dotyczące prac geolo gicznych oraz dane dotyczące osób sprawującychdozór i kierownictwo tych prac. Zakładasię następującyharmonoglamprac: _ wytyczenie otworu, przekazanie placu budowy - 7 dzięń, - transpot1i montaŻ urządzenia wiertniczego - 1 dzień. - prace wiertnicze - ok. 3 tygodni, - Pompowanie oczyszczającei pomiarowe' stabilizacja- 5 dni, - DemontaŻ utządzenia wiertni czego- 1 dzien' - Badania laboratoryjne- I tydzien, - Prace dokumentacyjne 4 tygodnie po zakończeniu prac terenowych i laboratoryjnych. 15.Przedsięwzięcia techniczne|techno|ogiczne i organizacyjne. 75,7 rnfurwały pobierania próbek. W trakcie wiercenia na\eŻy pobierać próbki skał zgodnie z rozdz' 10 niniejszego projektu.Próbki mogą być zlikwidowanepo przyjęciudokumentacji hydrogeologicznej. Rdzeniowanianie przewidujesię. l5,2 Przewidywane wodnych, zaleganie horyzontów ropnychl gazowych i Horyzontów ropnych i gazor,ł1,ch nie przewiduje się. Wystąpieniepierwszegopoziomu r,t,odonośnego przewidujesię na głębokości ok. 3,0-4,0m ppt. w glinie piaszczystej, jest to poziom wód gruntow1,ch' zwierciadło będzie miało charakter swobodny, drugi poziom powinien wystąpić w piaskach drobnoziarnistych,pod glinami zwałowymi,na głębokości ok. 26,0 m ppt. poziom o charakterzenapiętym, zwierciadłowody powiiriio się stabilizowaćna głębokości ok. 4'0 m ppt.. Trzecinawiercony poziom wodonośny, to poziom zw\ązanyz mioceńskimi piaskami ( eksploatowany w studni nr 1), zwierciadło wody nawierconebędzie na głębokości ok. 43,0 m ppt, stabilizujesię na głębokości ok. 5,0 m ppt. Do eksploatacji przewiduje się poziom wód kredowych, zwierciadto wody winno być nawierconena głębokości ok. 70,0_ 72,0m ppt. I5,3 Zagrozenia erupcyjne oraz siarkowodorowe. Projektowanastudnia nie stwarza zagroŻeniaerupcyjnego,nie przewiduje się równiez wyst4pieniasiarkowodoru. Projekt prac geologicznych ujęcia v,ód podzientlaĘJ,t_ studnią nr 2 Lllęcie wiejskie w Kątach. t8 75,4 Sposób likwidacji lub zabezpieczenia otworu, Ze wzg|ędu przeznaczenia otworu nie przewiduje się jego likwidacji. Po zakończeniu robót geologicznych i probnego pompowania studniazostanie uzbrojona w pompę i juz moŻebyó przekazanado eksploatacji' 75,5 Zapewnienie pracy, bezpieczeństwa powszechnego i bezpieczćństwa Technika i technologia oraz organizacjaplacubudowy musi zapewniaó bezpieczeństwo pracy osób zatrudnionych przy wierceniu oraz innych upowaznionych do okresowego przebywania w jego obrębie. Miejsce prowadzenia prac wiertniczych naleiy zabezpteczyĆ przed dostępem osób nieupowaznionych i oznakować. Wsze1kie prace zwięane z wierceniem, rozładunkiem i załadunkiem materiałów i urządzeń prowadzone będą pod kierunkiem osób posiadających odpowiednie kwa1ifikacje. Roboty wiertnicze naleŻ7, prowadzic zgodnie z zasadami techniki wiertniczej. Urządzenia wiertnicze, silnik spalinowy oraz przyruądypomiarowe winny być sprawne i spełniaćokreślonestandardy.(np. brak wycieków paliwa, olejów lub innych płynów technologicznych).Wiertnica zasllana będzie z generatoranalezącego do Wykonawcy studni. Do pompowania otworu energia elektryczna pochodzić będzie rownieŻ z generatora firmy wiertniczej lub od właścicielastacji czyli Inwestora. Wiertnica powinrra być uziemiona plzy pomocy sondy z liŃą stalową o opornościuziomu nie większejniz5O. 75.6 Prace dokumentacyjne i laboratoryjne. Po zakończeniu prac W terenie wykonana zostanie dokumentacja hydrogeologicznej ujęcia wód podziemnych z utworów kredowych' Dokumentacja zostaniewykonana w minimum 4 egzemplarzach. Zgodnie z $ 1'2 rozporządzenia Ministra Srodowiska z dnia 19 grudnia 2O0|r. w sprawie sposobu i zakresu wykonywania obowiązku udostępnienia i przekaz.ywania informacji oTaz próbek organom administracji geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych (Dz.U. Nr |53, poz. 1781), dokumentację hydrogeolo giczną na1eŻy przekazac do Starostwa Powiatowego w Słupcy,Wydziału ochrony Srodowiska w terminie miesiącaod dnia jej opracowania,w celujej przyjęcia. Prace laboratoryjne obejmą wykonanie analizy fizyko-chemicznej i bakteriolo gicznej wody z ujętejwarstrływodonośnej. 16. Wnioski i zalecenia. . Projektuje się rtł,'konanieotworu studziennegonr 2 dla ujęcia w m' Katy gm. Słupca.Stuciniazlokalizowanabędzieprzy hydrofotni,w odległości ok.15,0m od Projekt prac geologicznych ujęcia wód podzienlry)ch- studnia nń Ujęcie u,iejskie y, Kątąch, 19 studni nr 1, na działcenr 137 obręb Kąty. Działka ta stanowi własnośó Gminy Słupca.Studnia nr 2 będzie studniąpodstawową a istniejącastudnia rrr 1 studnią awaryjną pracowac będąna zmlanę' Proponuje się odwiercenie otworu do głębokości115,0 m i ujęcie wody z kredorł1'chmargli. . Przewiduje się uzyskać wydajność przy pompowaniu ok. r Prace więrtnicze i badania hydrogeolo giczne na\eŻy wykonać pod nadzorem uprawnionego geologa, do którego kompet encji nalezy czuwanie nad prawidłowym przebiegiem robot orazbieŻącekorygowanie projektu w zalezności o.duzyskanych wynikow. . Po zakończęniu prac i badan sporządzic naleiy dokumentacjęhydrogeologiczną którą naleŻy przedłoŻyc, celu jego przyjęcia do Starostwa Powiatowego Y w Słupcy,Wydziału ochrony Środowiska.. . opracowanie końcowe zestawiające wyniki robót nalezy uzupełnić ksiązką eksploatacjistudni. . Niniejszy projekt prac geologicznych na|eŻyprzedłoŻycw celu zatwierdzenia w StarostwiePowiatowym w Słupcy,Wydziale.oóhrony Srodowiska' . Wnioskuje się o upowaznienie geologa nadzoru do korygowania projektu w zakresie ostatecznej głębokościotworu i sposobu ujęcia *u.it*y wodonośnej, w zalężzno ściod uzyskanych wynikow. r Wykonawca prac geologicznych zobowiązanv jest zgłosic na piśmie zamiat przystąpienia do wykonania robót geolo gtcznychó'guno*i nadzoru geologicznego w okręgowym Urzędzie Górnicz1,m w Poznaniu, sporządziÓ Plai Ruchu oraz zgłosic Wójtowi Gminy Słupca przynajmniej dwa tygodnie przed zamierzonym terminem rozpoczęcia wiercenia. osoby dózoru geologicznego powinny być równiez zgłoszone w tych instytucjach, łlącznie z informacją o_.o,po.zęciu prac geologicznych. Q : 50,0 m./h, 1/ opracowała:,'|7t'( mgr inż,BąrbąraSekerdel', r" li"' t,:. . NIP tuu'r "tl Projekt prac geologicznych ujęcia wód podzienlnych _ studnia nt.2 Ujęcie wiejskie yl Kątach, , ({