Pełny tekst - Wydawnictwa NIZP-PZH

RO C ZN . PZH, 2000, 51, N R 3, 291-298
K R Z Y S Z T O F A . PACHOCKI, BO H D A N GORZKOWSKI, Z D Z IS Ł A W RÓŻYCKI,
E LŻ B IE T A WILEJCZYK', JAC EK SM O TER'
R A D O N 222R n W B U D Y N K A C H M IE S Z K A L N Y C H Ś W IE R A D O W A Z D R O J U
I C Z E R N IĄ W Y Z D R O J U
IN D O O R RA DON 222Rn O F ŚW IERADÓW ZD R Ó J AND CZERN IA W A ZD R Ó J
Zakład Ochrony Radiologicznej i Radiobiologii
Państwowy Zakład Higieny
00-791 Warszawa, ul. Chocimska 24,
Kierownik: dr K. Pachocki
1) Oddział Ochrony Radiologicznej,
Oddział Zamiejscowy w Jeleniej Górze
Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu
58-506 Jelenia Góra, ul. Kasprowicza 17,
Dyrektor: lek. med. Z. Bucki
222
Oznaczano ilościowo stężenia radonu
Rn w powietrzu w budynkach
mieszkalnych miejscowości uzdrowiskowych Świeradowa Zdroju i Czemiawy
Zdroju. Radon oznaczano metodą ciekłej scyntylacji cząstek alfa. Oszacowano
dawki promieniowania jonizującego otrzymywane przez osoby zamieszkujące te
budynki.
WSTĘP
O b a u zd row iska Ś w ieradów Z d ró j o raz C zerniaw a Z d ró j p o ło ż o n e są n a p ó łn o cn y m
sto k u G ó r Izerskich, w d o lin ie rzeki Kwisy.
G ó ry Izersk ie m ają zw artą m onolityczną budow ę, zło żo n ą głów nie z g ran ito g n ejsó w
p rek am b ry jsk ich . P rzysło n ięte są okryw ą g ran itu kark o n o sk ieg o . Skały m etam o rfic zn e:
g ran ity i gnejsy c h a rak te ry z u ją się podw yższoną k o n c e n tra c ją p ierw iastk ó w u ran o w o rad o w eg o szeregu p ro m ien io tw ó rczeg o . R adon-222 je st g azem szlachetnym , e m ite re m
c z ąstek alfa, pow stającym w w arstw ach geologicznych ze sw ego p re k u rso ra rad u -2 2 6 .
N a te re n ie o bu uzdrow isk w ystępują źró d ła rad onoczynne.
Z licznych b a d a ń , przep ro w ad zo n y ch od p o czątku lat o siem d ziesiąty ch , w ynika, iż
p ro b le m ekspozycji ludzi na ra d o n w p om ieszczeniach m ieszkalnych m a ścisły zw iązek
z g eo lo g ią p o d ło ża, na którym posadow iony zo stał bud ynek. P o w ietrze z ra d o n e m
o b e c n e w g lebach lub skałach w nika do budynku p o p rze z szczeliny w fu n d a m e n ta c h ,
w ścian ach , w sp o in ach p om iędzy ścianam i, przy instalacjach w odociągow ych, k a n a li­
zacyjnych, elektrycznych, itp. D alej w o b rę b ie budynku, zw łaszcza w naszych polskich
w a ru n k ac h , ra d o n p rzem ieszcza się łatw o w ykorzystując kan ały w o d n o -k an alizacy jn e,
a w b u d y n k ach z w ielkiej płyty szczeliny m iędzy płytam i. T rz e b a p am iętać , że w n ik an ie
292
K.A. Pachocki i wsp.
Nr 3
ra d o n u d o b u d y n k u ułatw ia ró żn ica ciśnień po w ietrza p om ięd zy b u d y n k iem a p o d ło ż em
po w o d u jąc, że w n ę trz e b udynku działa, zw łaszcza zim ą, ja k p o m p a ssąca. S ą to tzw.
w łaściw ości „k o m in o w e”, sp o w odow ane w ystępującą w b u d y n k u ró żn ic ą ciśnień,
w zn o szącą p o w ietrz e z kondygnacji niższych n a wyższe, a w ięc w ysysającą ra d o n z g ru n ­
tu d o w n ę trz a d o m u [7]. N ajczęściej n a wyższych k o n dy g n acjach stę ż e n ie ra d o n u w
p o w ietrz u je st niższe niż n a kondygnacjach przyziem nych. N ależy p o d k reślić, że szczel­
na w arstw a b e to n u p o d p o d ło g ą m oże być b a rie rą u n iem o żliw iającą dyfuzję R n -2 2 2
z p o d ło ż a d o b u dynku. S tęż en ie rad o n u w ew n ątrz budynków zależy rów nież od ro d za ju
p o d p iw n iczen ia, p o zio m u kondygnacji, przyzw yczajeń i zach o w an ia się m ieszk ań có w
(w ietrze n ia , p a le n ia tytoniu, itp.). C zynnikam i w pływ ającym i w sp o só b zasad n iczy n a
stę ż e n ie ra d o n u w bu d y n k ach je st sto p ień szczelności p o m ieszczeń o ra z w entylacja
p o m ieszczeń (graw itacyjna lub w ym uszona). R ów nież w aru n k i p o g o d o w e: te m p e ra tu ra ,
szybkość i k ie ru n e k w iatru , itp. m ają w yraźny wpływ na stę że n ie ra d o n u w b u d y n k ac h
[2 ].
Z g o d n ie z z a rz ą d z e n ie m p re z e sa P aństw ow ej A gencji A to m isty k i z d n ia 7 lipca
1995 r. śre d n ie ro cz n e stę że n ia rad o n u -2 2 2 w pom ieszczen iach m ieszkalnych p rz e z n a ­
czonych n a stały p obyt ludzi nie m ogą przekraczać:
a) 400 B q /m 1 - w bu d y n k ach istniejących i o d danych d o użytku p rze d 1 stycznia
1998 г.,
b) 200 B q /m 3 - w b u dynkach oddanych d o użytku p o 1 stycznia 1998 r.
W P olsce b a d a n ia stę że n ia rad o n u w m ieszkaniach dotychczas p ro w a d zo n e były n a
b a rd z o o g ran ic zo n ą skalę, w sposób wyrywkowy, a p rz e d e w szystkim n ie o b ję ty p ro g ra ­
m em k om pleksow ym [4, 8, 12, 17, 19]. C elem naszych b a d a ń była o c e n a n a ra ż e n ia
lu d n o ści Ś w ieradow a Z d ro ju o raz C zerniaw y Z d ro ju na ra d o n i je g o p ro d u k ty ro zp a d u .
W e w cześniejszej p ublikacji o ce n io n o o b ciążen ie tej ludności z tytułu sp ożyw ania w ody
zaw ierającej ra d o n [10]. N iniejsza p rac a p rze d staw ia wyniki p o m ia ró w stę że n ia ra d o n u
w p o w ietrzu n a poszczególnych kondygnacjach budynków m ieszkalnych. P rz e a n a liz o ­
w an o ta k że rela cje p om iędzy stężen iem rad o n u w piw nicy o raz n a p a rte rz e n ad piw nicą.
S k u tk iem w dychania p o w ietrz a zaw ierającego ra d o n i je g o p o c h o d n e je s t n ie je d n o ro ­
d n e n a p ro m ie n io w a n ie u k ład u odd ech o w eg o [1, 5, 6, 16]. P rzyjm ując śre d n ie stę ż e n ia
ra d o n u w ew n ątrz p o m ieszczeń m ieszkalnych o bliczono śre d n ie ro czn e daw ki sk u te cz n e
(efek ty w n e) otrzym yw ane p rzez osoby przebyw ające w tych p o m ieszczen iach .
M A TERIA Ł I M ETODY
Badania stężenia radonu w powietrzu budynków mieszkalnych wykonano przy użyciu detek­
torów węglowych Pico-Rad. D etektor po otwarciu umieszczany był w kontrolowanym pom ie­
szczeniu na okres od 24 do 96 godzin. Wybór czasu ekspozycji był zależny od poziomu stężenia
radonu oraz od wilgotności powietrza. Po zakończeniu ekspozycji detektor zamykano i przeka­
zywano w ciągu jednej doby do laboratorium Zakładu Ochrony Radiologicznej i Radiobiologii
PZH . Następnie na dno naczynka Pico-Rad odmierzano 10 ml roztworu scyntylacyjnego InstaFluor. Głównym rozpuszczalnikiem w tym roztworze jest ksylen. Radon w ciągu 8 godzin całko­
wicie desorbuje z węgla i przechodzi do roztworu scyntylacyjnego. Aktywność radonu mierzono
w liczniku Packard Tri-Carb 1900TR. Czułość zastosowanej metody pozwala na pom iar stężenia
radonu 222Rn w powietrzu atmosferycznym poniżej 7,4 Bq/m3 [3,11]. Pomiary przeprowadzono
w 1999 roku, w 183 budynkach mieszkalnych. Po 3-5 oznaczeń stężenia radonu w każdym
mieszkaniu: w piwnicy oraz na parterze bezpośrednio nad piwnicą (w pokoju, sypialni, kuchni,
Nr 3
R adon 222Rn w budynkach mieszkalnych
293
łazience) oraz ewentualnie w pomieszczeniach na wyższych kondygnacjach. W miejscach gdzie
najczęściej przebywają domownicy. Zbierano również, w specjalnie opracowanych kwestionariu­
szach dane o budynku, sposobie jego ogrzewania i wentylacji, a także dane o przebytych choro­
bach przez domowników.
WYNIKI I ICH OM Ó W IENIE
P rz e p ro w a d z o n o 789 p o m ia ró w rad o n u w ew nątrz budy n k ó w m ieszkalnych w Ś w ie­
rad o w ie Z d ro ju o raz C zern iaw ie Z d ro ju . B ad an iam i o b ję to typow e b u d y n k i teg o
reg io n u . W w iększości przy p ad k ó w były to dom ki je d n o ro d z in n e p o ch o d z ąc e z o k resu
p rze d w o jen n eg o . R óżniły się o n e w iekiem , ro d zajem użytych m a teria łó w b u d o w lan y ch
(w m ałym sto p n iu ) o raz sp o so b e m w ykończenia ścian. W iększość z nich była p o d p i­
w n iczona. S to so w an o o g rzew an ie piecow e z w ykorzystaniem w ęgla k a m ie n n e g o i k o k ­
su. S p o rad y czn ie sto so w an o o grzew anie c e n tra ln e (kalory fery ), b a rd z o rza d k o ele k try ­
czne.
W y k o n a n ie p o m ia ró w było m ożliw e dzięki pom ocy p raco w n ik ó w O d d zia łu O ch ro n y
R ad io lo g iczn ej Stacji S an ita rn o -E p id e m io lo g icz n ej w Je len iej G ó rze. W sp ó łp raco w ali
oni przy dystrybucji d e te k to ró w radonow ych, inform ow ali m ieszkańców o w łaściw ych
w a ru n k a c h p o m ia ru o raz p o m ag ali w zb ieran iu ankiety zaw ierającej p o trz e b n e d an e .
D e te k to ry były e k sp o n o w a n e na rad o n w trzech seriach. P o m im o różnych p ó r ro k u
przy' w ykonyw aniu w szystkich serii pom iarow ych panow ały zb liżo n e w aru n k i p o g o d o w e.
N iestety , ze w zględu n a liczebność serii pom iarow ych i założony cel p rze p ro w ad z an y c h
p o m iaró w : o b jęcia p o m ia ra m i ja k najw iększej liczby dom ó w (a nie k ilk a k ro tn e p o w ta ­
rza n ie p o m ia ru w tych sam ych m iejscach) i e w e n tu aln e w ykrycie bud y n k ó w z po d w y ż­
szonym p o zio m em stę że n ia ra d o n u -222, p rze p ro w ad z o n e p o m ia ry nie p o zw alają na
d o k ła d n e p rze śled z en ie sezonow ych zm ian stę że n ia ra d o n u . Z analizy p iśm ien n ictw a
d o ty cząceg o tych za g ad n ień w ynika, iż wyniki p o m ia ró w w iosennych i je sien n y ch są
najbliższe śred n iej rocznej k o n cen tracji ra d o n u R n-222 w ew n ątrz bud y n k u . W tych to
p o rac h ro k u p rz e p ro w a d z o n o w iększość om aw ianych p o m ia ró w w Ś w ierad o w ie Z d ro ju
o ra z C zern iaw ie Z d ro ju .
Z m ie rz o n y za k res stężeń ra d o n u zaw ierał się m iędzy 14,8 B q/m 3 a 5 723,9 B q /m 1,
ze śre d n ią ary tm ety czn ą w ynoszącą 420,4 B q/m 1, śre d n ią g eo m etry cz n ą 159,7 B q /m 1
o ra z m e d ia n ą 144,3 B q /m 1 dla w szystkich pom ieszczeń o raz ze śre d n ią ary tm ety czn ą
193,5 B q /m 1 b ez u w zględniania piw nic, tj. dla sytuacji n ajlep iej o d zw iercied lającej
rzeczyw iste ryzyko dla dom ow ników (T a b ela I). T o, że w arto ść m e d ian y o raz w arto ść
śred n ie j g eom etrycznej niew iele się różnią su geruje, iż p o m ie rzo n y ro zk ład stę że n ia
ra d o n u w bud y n k ach m o żn a opisyw ać (przybliżać) ro zk ła d em lo g n o rm aln y m (R yc.
2 i 3).
O trzy m a n o p o d o b n e w artości stę że n ia ra d o n u dla budy n k ó w ze Ś w ieradow a Z d ro ju
ja k i z C zerniaw y Z d ro ju .
W ok. 23 % p o m ieszczeń m ieszkalnych poziom ra d o n u był wyższy niż przyjęty lim it
400 B q /m 3. W 21 piw nicach, tj. w ok. 23,5% , w których zostały w y k o n an e p o m ia ry
stw ie rd z o n o po zio m stę że n ia ra d o n u powyżej 1000 B q /m 1. N ajw yższe stę ż e n ia ra d o n u
o b serw o w an o w piw nicy - śre d n ia 919,9 B q /m 1 (103, 6 - 5 723,9 B q /m ’). N iższe
w arto ści za o b serw o w an o w p o m ieszczeniach na p a rte rz e - 225,2 B q /m 1 (14,8 - 2837,9
B q /m 1), n a pierw szym i na wyższych p ię trach - 137,6 B q /m '1 (18,5 - 777,0 B q /m 1).
S tw ierd zo n o w ięc w yraźny sp a d e k śred n ieg o stę że n ia ra d o n u R n-222 (p rzy jm u jąc za
294
Tabela
K.A. Pachocki i wsp.
I.
Nr 3
Stężenia radonu-222 w powietrzu pomieszczeń na poszczególnych kon­
dygnacjach budynku [Bq/m ]
The indoor air radon-222 concentrations for different floors [Bq/m3]
Rye. 1. Średnie wartości stężenia radonu-222 na poszczególnych kondygnacjach budynku
The mean indoor air radon-222 concentrations for different floors of the building
Nr 3
R adon 222Rn w budynkach mieszkalnych
295
p o zio m o d n ie sie n ia śre d n ie stę ż e n ie w piw nicy) d o 25% n a p a rte rz e , d o 16,1% n a
pierw szych p ię tra c h , i d o 12,3 % n a II i wyższych p ię tra c h (R yc. 1). O trz y m a n e w yniki
p o tw ie rd z ają , że głów nym źró d łe m ra d o n u w m ieszk an iach je s t je g o e m a n a c ja z p o d ­
ło ża. W sk az u ją rów nież n a d o ść d o b rą szczelności stro p u n a d piw nicą w b ad a n y ch
b u d y n k ach . M ożliw ość p rz e c h o d z e n ia R n-222 z p o zio m u piw nic n a w yższe k o n d y g n acje
c h a ra k te ry z u je w spółczynnik przejścia zdefiniow any ja k o sto su n e k stę ż e n ia ra d o n u n a
d an e j k o n d y gnacji d o stę ż e n ia w piwnicy. D la pom ieszczeń u sytuow anych n a p a rte rz e
w yniósł o n śre d n io ok. 0,25. W e w cześniejszych b a d a n ia c h d la b u d y n k ó w w sch o d n iej
P o lsk i z o s ta ł o n ok reślo n y n a p o zio m ie 0,1, a dla budyn k ó w m ieszkalnych z byłego
w o jew ó d ztw a b ia ło sto ck ieg o n a p o zio m ie 0,36 [17, 19]. W p iśm ien n ictw ie św iatow ym
p o d a w a n a w arto ść te g o w spółczynnika w ah a się w g ran icach o d 0,2 d o 0,4.
N ie stw ie rd z o n o istotnych statystycznie różnic m iędzy stę że n iam i ra d o n u n a p a rte rz e
w k u ch n i i w po k o jach .
S tę ż e n ie rad u -2 2 6 (p re k u rs o ra rad o n u -2 2 2 ) w g ru n cie n a te re n a c h p o d g ó rsk ich
(P rz e d g ó rz e S u d eck ie) je st wyższe niż np. w g ru n cie m a k ro re g io n u W sch o d n ie g o N iżu
296
K.A. Pachocki i wsp.
Nr 3
Ryc. 3. Rozkład stężenia radonu-222 w piwnicach
Distribution of indoor air radon-222 concentrations in the basements
P olskiego, co m iędzy innym i m a n ifestu je się, obserw ow anym i w niniejszych b a d a n ia c h ,
ta k że wyższymi stężen iam i ra d o n u w pow ietrzu w bu d y n k ach [4].
R o c z n e n a ra ż e n ie od p ro m ie n io w an ia pocho d n y ch ra d o n u d la w y stęp u jąceg o w m ie ­
szk an iu je d n o stk o w e g o stę ż e n ia rad o n u (1 B q/m 3) w ynosi 1,56 m J • h • m '3. N a to m ia s t
d aw k a sk u te cz n a (efektyw na) o d je d n o stk o w eg o n a ra ż e n ia o d ra d o n u i je g o p o c h o ­
d nych (w spółczynnik konw ersji) zgodnie z IC R P 65 w ynosi: 1 m J ■ h • m '3 = 1,1 mSv
[5]. W ielkości te zostały przy jęte przy zało żen iu w spółczynnika ro czn eg o p rzeb y w an ia
w d o m u n a 0,8 o ra z przy przyjętym w spółczynniku rów now agi p ro m ie n io tw ó rc ze j
ra d o n u i je g o p o ch o d n y ch F = 0,4 [5,16]. B iorąc pow yższe p o d uw agę, m o ż n a o sz a­
cow ać, iż śre d n ia ro cz n a d aw ka sk u teczn a (efektyw na) p ro m ie n io w an ia jo n iz u ją ce g o
o trzy m y w an a p rze z lu d n o ść zam ieszkującą w b adanych bu d y n k ach Ś w ierad o w a Z d ro ju
o raz C zern iaw y Z d ro ju z tytułu ekspozycji na ra d o n w ynosi ok. 3,3 m Sv/rok. P rzy­
jm u jąc , ze w cześniejszej publikacji, iż w uzdrow iskach tych o szaco w an a śre d n ia ro czn a
d aw k a sk u te cz n a (efektyw na) dla dorosłej osoby ze spożycia w ody zaw ierającej rad o n
w ynosi ok. 4,2 m S v/rok m o ż n a przyjąć, iż roczne o b ciążen ie rad iacy jn e lu d n o ści Św ie­
rad o w a Z d ro ju o ra z C zerniaw y Z d ro ju w ynikające z n a tu ra ln e g o w y stęp o w an ia w śro ­
d ow isku, n a tych te re n a c h , ra d o n u w ynosi ok. 7,5 m Sv/rok [10].
WNIOSKI
1.
W ok. 23% z b ad an y ch pom ieszczeń stw ierd zo n o p rz e k ro c z e n ia a k tu a ln ie o b o
w iązujących lim itów d la stę że n ia ra d o n u 222R n w m ieszkan iach .
R adon 222Rn w budynkach mieszkalnych
297
2. K o n c e n tra c ja ra d o n u w pom ieszczen iach n a p a rte rz e była śre d n io c z te ro k ro tn ie
n iższa o d stę ż e n ia ra d o n u w piw nicach.
3. O sza co w a n a śre d n ia ro c z n a daw ka sk u te cz n a od p ro m ie n io w an ia ra d o n u i je g o
p o ch o d n y c h w p o w ietrz u otrzym yw ana p rzez ludzi zam ieszkujących w b ad an y ch b u d y n ­
kach w ynosiła 3,3 m Sv/rok.
K.A.
Pachocki,
B.
Gorzkowski,
Z.
Różycki,
E.
Wilejczyk,
J.
Smoter
IN D O O R RA D O N 222Rn O F ŚW IERADÓW ZD R Ó J AND CZERN IA W A Z D R Ó J
Summary
Świeradrów Zdrój and Czemiawa Zdrój are located in Region Izera Block. A total of 789
radon passive dosimeters were distributed in 183 dwellings in these town Świeradów Zdrój and
Czerniawa Zdrój to measure the indoor radon concentration in 1999. Three - five measurem ents
were perform ed in each dwelling, one in the basement, and the others in the main bedroom,
in the kitchen, in thz bathroom , since these rooms are the most frequently occupied.
In addition, the occupants of each dwelling were requested to answer a questionnaire in
which a num ber of questions about the building, ventilation habits and other related aspects
were formulated.
A charcoal detectors (Pico-Rad system) were used in experiment. It is a passive short-term
screening method of radon gas concentration measurements. The indoor radon level was found
to range from 14,8 Bq/m3 to 5 723,9 Bq/m3. The arithmetic mean overall indoor concentration
was 420,4 Bq/m3 and the geometric mean was 159,7 Bq/m3. The average concentration of indoor
radon, which reflects the real risk for inhabitants, is 193,5 Bq/m3. The results hand a log-normal
distribution.
a
2
In Poland, an action level of 400 Bq/m was recommended for existing buildings and 200 Bq/m
for newly built (after 1.01.1998) buildings. In about 23 % rooms the level of Rn-222 were above
the top limit of 400 Bq/m3. The highest average concentrations were present in a basement
(mean 919,9 Bq/m3). A decrease of average activity were observed at the upper levels: at the
ground floor (225,2 Bq/m3) , at the first floor and at the higher floors (137,6 Bq/m3).
The above results indicate that radon emission from the ground provides the main contri­
bution to the radon concentration measured in dwellings indoors in Świeradów Zdrój and
Czerniawa Zdrój.
The effective dose to the population of the Świeradów Zdrój and Czemiawa Zdrój from
indoor radon and its progeny can be derived from this data if we use an equilibrium factor of
0,4 between radon and its progeny and assuming an indoor occupation index of 0,8. Taking into
account that a conversion coefficient of 1,1 mSv per mJ h m 3 is recommended in ICRP 65 for
members of public, the measured average annual dose is then about 3,3 mSv per year.
PIŚMIENNICTWO
1. BEIR VI: The H ealth Effects of Exposure to Indoor Radon. The National Academy of
Sciences, Washington D.C., USA, 1998.
2. Fujimoto K , Sanada Т. : D ependence of Indoor Radon Concentration on the Year of House
Construction. H ealth Phys. 1999, 77, 410-419.
3. Gorzkowski B., Pachocki K , Peńsko J., Majle Т., Różycki Z .: Analiza porównawcza dwóch
metod dyfuzyjnych pomiaru radonu Rn-222 w powietrzu z wykorzystaniem spektrom etru
promieni gamma i metody ciekłej scyntylacji. Roczn. PZH 1995, 46, 71-80.
4. Gorzkowski B., Pachocki K , Różycki Z., Majle Т., Krześlak A.: Narażenie ludności na
radon-222 w budynkach mieszkalnych Olsztyna. Roczn. PZH 1998, 49, 199-206.
298
K.A. Pachocki i wsp.
Nr 3
5. ICRP Publication 65: Protection Against Radon-222 at Home and Work. Annals of the
ICRP 1993, 23, 2.
6. ICRP Publication 66: Human Respiratory Tract Model for Radiological Protection. Annals
of the ICRP 1994, 24 (1-3).
7. National Council on Radiation Protection and Measurements. Control of Radon in Houses.
N CRP Raport, 1989, 103.
8. Niewiadomski Т.: Radon, właściwości, ryzyko, przeciwdziałanie. IFJ Kraków, 1994.
9. Pachocki K.: Radon w środowisku. Ekologia i Zdrowie. Warszawa, 1995.
10. Pachocki K , Gorzkowski B., Wilejczyk E., Smoter J. : Zawartość radonu w wodzie do picia
w Świeradowie Zdroju i Czerniawie Zdroju. Roczn. PZH 2000, 51, 43-52.
11. Pico-Rad analysis software. Packard Instrument, 1988.
12. Pieńkowska H., Turło J.: Zawartość radonu w wybranych budynkach mieszkalnych na terenie
miasta Olsztyna. Radon - występowanie, konsekwencje. XVII Szkoła Jesienna PTBR.
Materiały Konferencyjne, Zakopane 1997.
13. Pinza C., Armas J.H., Poffijn A.: Radon Concentration in Dwellings of Lanzarote (Canary
Islands). Radiat Prot Dosim. 1997, 69, 217-220.
14. Sandman P.M., Weinstein N.D., Klotz M.L.: Public Response to the Risk from Geological
Radon. J. Communication. 1987, 37, 93-108.
15. Stidley C.A., Sam etJ.M .: A Review of Ecological Studies of Lung Cancer and Indoor Radon.
H ealth Phys. 1993, 65, 234-251.
16. UNSCEAR: Sources and Effects of Ionizing Radiation United Nations Scientific Committee
on the Effects of Atomic Radiation. New York, 1994.
17. Vaupotic J., Szymula М., Solecki J., Chibowski S., Kobal /.: Preliminary Indoor Radon
Investigations in Lublin Region, Poland. Health Phys. 1993, 64, 420-422.
18. Wang Y., Ju С., Stark A.D., Teresi N.: Radiation Mitigation Survey Among New York State
Residents Living in High Radon Homes. Health Phys. 1999, 77, 403-409.
19. Zalewski М., Karpiński М., Mnich Z , Kapała J. : Emanacja radonu do budynków mieszkalnych
województwa białostockiego. Przegląd Geologiczny 1996, 44, 570-573.
Otrzymano: 1999.11.29