docRada Europejska – 2011 - Council of the European Union
download 
Reklamacja Transkrypt
Rada Europejska – 2011 - Council of the European Union
PL Rada Europejska – 2011 STYCZEŃ 2012 Rada Europejska – 2011 STYCZEŃ 2012 Broszurę opracował Sekretariat Generalny Rady. http://www.european-council.europa.eu Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2012 ISBN 978-92-824-3451-2 doi:10.2860/5015 ISSN 1977-3269 © Unia Europejska 2012 Powielanie dozwolone pod warunkiem podania źródła. Printed in Belgium WYDRUKOWANO NA PAPIERZE EKOLOGICZNYM Spis treści Rada Europejska – 2011 według jej przewodniczącego, Hermana Van Rompuya Sprawdzian dla Europy 5 Stabilność strefy euro 6 Wzrost i zatrudnienie 10 Unia w świecie 13 Na wszystko potrzeba czasu 16 Dalsza droga 21 Konkluzje Rady Europejskiej oraz oświadczenia szefów państw lub rządów 23 3 Grudzień 2011 r., Rada Europejska wita Chorwację jako 28. członka Unii 4 Sprawdzian dla Europy W minionym roku doszło do zaostrzenia kryzysu zadłużeniowego w strefie euro. Jest to najpoważniejszy od wielu lat sprawdzian, z jakim przyszło zmierzyć się Unii Europejskiej. W trakcie tych dwunastu miesięcy europejscy przywódcy ze wszystkich 27 państw członkowskich podejmowali – indywidualnie i wspólnie – ważne decyzje, aby uspokoić tę burzę. Połączyła nas silna determinacja, by przezwyciężyć kryzys euro. Mamy pełną świadomość, że nie ma tu szybkich rozwiązań i że czeka nas długa i ciężka droga. Mimo to mamy niezmienne przekonanie, że trzeba chronić osiągnięcia sześćdziesięciu lat europejskiej integracji i położyć podwaliny dla przyszłości. Publikacja Rada Europejska – 2011 poświęcona jest działaniom tej instytucji w 2011 roku, drugim roku mojego mandatu jako jej przewodniczącego. Stabilność strefy euro i stan naszych gospodarek wymagały naszej pełnej uwagi. Nie mniej bacznie śledziliśmy także zmieniający się – nie tylko na skutek arabskiej wiosny – pejzaż geopolityczny w naszym otoczeniu. Rada Europejska skupia najwyższych przywódców władzy wykonawczej: 27 szefów państw lub rządów państw członkowskich, przewodniczącego Komisji oraz przewodniczącego Rady Europejskiej. Razem ustalamy polityczne priorytety, wyznaczamy strategiczny kurs Unii i bierzemy odpowiedzialność za działania w sytuacjach kryzysowych. W trakcie 2011 roku przywitaliśmy nowych kolegów i pożegnaliśmy tych odchodzących po zmianie rządów w Irlandii, Finlandii, Portugalii, Danii, Grecji, Włoszech i Belgii. Niektóre z tych zmian były bezpośrednio związane z kryzysem zadłużeniowym. Koledzy z dwóch krajów zgodzili się rozpisać przedterminowe wybory parlamentarne, aby utrzymać stabilność finansową w strefie euro: w Hiszpanii, by pomóc odbudować zaufanie rynków, a także na Słowacji, aby wypełnić zobowiązanie dotyczące wspólnego wzmacniania zapory ochronnej dla euro. Wszystko to świadczy o jeszcze większym zacieśnieniu więzów polityki na szczeblu europejskim i krajowym. Zgodnie z wymogiem traktatu lizbońskiego Rada Europejska spotyka się co najmniej cztery razy w roku. Okoliczności wymagały od nas ściślejszej współpracy. W 2011 roku odbyło się pięć oficjalnych posiedzeń, jedno posiedzenie nadzwyczajne, jedno nieoficjalne posiedzenie członków Rady Europejskiej, jak również cztery odrębne posiedzenia na szczycie szefów państw lub rządów strefy euro, którym także przewodniczyłem. Jako uczestnik spotkań z przywódcami Unii mogę zaświadczyć, że nawet jeśli czasem toczymy szczere dysputy, dominuje silna i fundamentalna polityczna wola, by pracować jak równy z równymi, służyć sobie wzajemnie pomocą i czynić postępy jako Unia, w pełni respektując sytuację panującą w kraju każdego z nas. Naszym stałym celem było i jest właściwe wyważenie zbiorowej solidarności i jednostkowej odpowiedzialności i równocześnie ochrona wspólnego europejskiego dobra we wszystkich jego przejawach: wspólnej walucie, rynku wewnętrznym i wspólnej granicy. Umiejętne balansowanie pomiędzy jednością a różnorodnością to nadal chleb powszedni Unii. 5 Stabilność strefy euro Ochrona stabilności finansowej strefy euro była znów nadrzędnym celem większości tegorocznych posiedzeń. Cały czas mieliśmy podwójne zadanie do wykonania: podejmowanie działań nadzwyczajnych, takich jak tworzenie i usprawnianie funduszy ratunkowych, przy jednoczesnym stopniowym budowaniu nowego zarządzania gospodarczego, aby uniknąć problemów w przyszłości. W trakcie tego roku skoncentrowaliśmy nasze wysiłki na dążeniach do utrzymania konwergencji, dyscypliny i integracji – od 1 stycznia, z chwilą powitania Estonii jako 17. członka unii walutowej, do końca grudnia, gdy określiliśmy, w jaki sposób zagwarantować surowsze zasady dla strefy euro w ramach nowej unii fiskalnej. Wszyscy koledzy wzięli odpowiedzialność za trudne decyzje, które wspólnie podjęliśmy. W całej Europie podejmowano zdecydowane działania budżetowe i reformy gospodarcze, w szczególności w krajach podlegających programom dostosowawczym – w Grecji, Irlandii i Portugalii – oraz w krajach doświadczających presji rynkowej, takich jak Hiszpania i Włochy. Zarówno obrona tych działań kryzysowych, jak i przełamywanie niechęci parlamentów oraz opinii publicznej do ingerencji oznaczającej konieczność przyznania wysokich pożyczek, wymagały politycznej odwagi i umiejętności kierowania państwem. Kryzys zadłużeniowy, którego poprzednim etapem był światowy kryzys finansowy i gospodarczy z lat 2008– 2009, był dla nas mocnym ciosem z dwóch powodów. Po pierwsze uzmysłowił nam słabości strukturalne niektórych europejskich gospodarek, takich jak niezrównoważone poziomy zadłużenia publicznego lub prywatnego lub malejącą konkurencyjność. Dlatego też nadaliśmy priorytet pobudzeniu strukturalnego wzrostu gospodarczego i tworzeniu nowych miejsc pracy. Po drugie kryzys ujawnił systemowe braki w samej unii gospodarczej i walutowej. Dlatego poza bezpośrednimi 6 działaniami w celu ochrony stabilności finansowej strefy euro skupiliśmy wysiłki na odbudowaniu strukturalnej wiarygodności euro. Nie należy podsycać nadziei, że jeden szczyt rozwiąże wszystkie problemy. W nadchodzącym roku potrzebna będzie dalsza praca i kolejne posiedzenia. Powstrzymać rozprzestrzenianie się problemów Spoglądając wstecz na dwanaście minionych miesięcy, możemy stwierdzić, że zasadniczy przełom nastąpił latem, w sierpniu – ten miesiąc był punktem zwrotnym. W pierwszym półroczu pracowaliśmy jeszcze z ostrożną ufnością nad poprawą pakietu narzędzi, który uzgodniliśmy co do zasady pod koniec 2010 roku. Jednak w drugiej połowie roku pogarszające się warunki rynkowe zmusiły nas do ponownego przemyślenia naszej reakcji w obliczu głębi kryzysu. Podczas serii posiedzeń w lutym, marcu i czerwcu 2011 roku opracowaliśmy i przyjęliśmy kompleksowy pakiet środków gospodarczych. Objął on ściślejszy nadzór budżetowy i makroekonomiczny, skuteczniejsze mechanizmy ratunkowe, reformy sprzyjające wzrostowi gospodarczemu i konkurencyjności, kwestie umarzania długów oraz naprawę systemu finansowego. Na początku lipca pogarszające się warunki w niektórych najbardziej dotkniętych kryzysem gospodarkach, w szczególności w Grecji, wymogły na nas przedstawienie dowodów, że strefa euro jako taka poradzi sobie z ryzykiem rozprzestrzenienia się problemów finansowych. Począwszy od serii kryzysów zadłużeniowych poszczególnych krajów, sytuacja przerodziła się w problem systemowy, zagrażając stabilności całej strefy euro. Na dzień 21 lipca zwołałem posiedzenie przywódców krajów strefy euro; szczyt ten okazał się mieć kluczowe znaczenie. Uzgodniliśmy drugi program pomocowy dla Grecji, który miał być sfinansowany przez państwa członkowskie UE oraz MFW, wyjątkowo dopuszczając dobrowolne zaangażowanie sektora prywatnego. Zgodziliśmy się także co do środków służących powstrzymaniu rozprzestrzeniania się problemów, w szczególności podnosząc skuteczność funduszu ratunkowego EFSF. Bezpośrednia reakcja na wynik szczytu była pozytywna – rynki otrzymały zapewnienie o odporności strefy euro. Na początku sierpnia nastąpiło jednak pogłębienie kryzysu w konsekwencji nieporozumienia i obaw, że zaangażowanie sektora prywatnego w pomoc Grecji mogłoby stać się precedensem dla innych krajów strefy euro. Pojawiły się też wątpliwości co do realizacji pakietu środków. W rezultacie obawy te okazały się bezpodstawne: wszystkich 17 parlamentów narodowych przyjęło ten pakiet w ciągu trzech miesięcy, co jest prawdziwym wyczynem w skali politycznej – choć dla rynków było to działanie powolne. Ale do szkody już doszło. Rynki zaczęły pogrążać się w niestabilności, stopy procentowe jednej z największych gospodarek strefy euro zaczęły dramatycznie rosnąć, a działo się to dokładnie w dniach, gdy trwająca w amerykańskim Kongresie polityczna gra dotycząca możliwego niewywiązania się ze zobowiązań finansowych przez USA wzmagała niepewność panującą na rynkach. Na dodatek nastąpiło ostre spowolnienie wzrostu gospodarczego na całym świecie. Wszystkie te problemy nałożyły się na siebie, wzajemnie się potęgując. W trakcie serii posiedzeń, jakie odbyliśmy w październiku, musieliśmy podjąć dalsze decyzje w znanych nam już kwestiach, w których konieczne były działania: zdolność Grecji do obsługi własnego zadłużenia, działania zabezpieczające przed rozprzestrzenianiem się problemów, sektor bankowy i wzrost gospodarczy. Ponadto poszczególne państwa członkowskie, takie jak Włochy, zobowiązały się do poważnych wysiłków w celu skonsolidowania swych budżetów i poprawy konkurencyjności, co pomogło odbudować zaufanie rynków. Podczas ostatniego posiedzenia w grudniu 2011 roku uzgodniliśmy podjęcie ważnych kroków, aby wyprowadzić strefę euro na spokojniejsze wody. Dopracowaliśmy i określiliśmy nasze krótkoterminowe narzędzia służące stabilizacji, np. zapewnienie dopływu dodatkowych środków do MFW oraz rewizję naszego podejścia do zaangażowania sektora prywatnego w umowę dotyczącą ESM, dostosowując ją ściśle do zasad i praktyk MFW. W tym kontekście Grecja pozostanie przypadkiem wyjątkowym. Przeprowadziliśmy także dyskusję o bardziej fundamentalnym charakterze na temat systemowej odpowiedzi koniecznej w sytuacji kryzysu w strefie euro. Wynikiem tych dyskusji jest „pakt fiskalny”. Już w październiku przywódcy strefy euro zwrócili się do mnie z prośbą o opracowanie planu działania na rzecz wzmocnienia unii gospodarczej i sporządzenie sprawozdania na ten temat. Podczas długiej nocy z 8 na 9 grudnia zebraliśmy się, by podjąć decyzję na temat kierunków działań. Szybko zgodziliśmy się co do ich celu, ale – jak to się czasem dzieje w UE zbudowanej na traktatach, protokołach i aktach prawnych – wybór konkretnych środków prawnych okazał się trudniejszą sprawą. Ostatecznie podjęliśmy decyzję, że w celu poprawy sytuacji budżetowej poszczególnych państw i koordynacji polityki gospodarczej członkowie strefy euro podpiszą odrębną umowę. Wszyscy przyszli członkowie strefy euro zgłosili zamiar uczestnictwa w tym działaniu: w tym sensie jest to najlepsze wotum zaufania dla przyszłości wspólnej waluty. Dyscyplina i konwergencja Zdrowe krajowe budżety są warunkiem ochrony stabilności unii walutowej. Stąd też na przestrzeni 7 2011 roku Unia zaostrzała zasady budżetowe i mechanizmy nadzoru. Rada Europejska nadała decydujący impuls temu działaniu, ściśle śledząc prace ustawodawcze w tym zakresie, które rozpoczęliśmy rok wcześniej, a także otwierając nowy szlak umożliwiający dalsze postępy. Gdybyśmy u zarania kryzysu dysponowali wszystkimi aktualnymi narzędziami, wielu szkód można by było uniknąć. Przede wszystkim w wyniku paktu fiskalnego zdecydowanie wzmocnione zostaną same podstawowe zasady budżetowe. Państwa strefy euro zobowiązały się dbać o równowagę budżetów i nie przekraczać deficytu strukturalnego ponad poziom 0,5%, co stanowi krok naprzód w stosunku do obecnych ustaleń. Ta nowa zasada budżetowa zostanie przetransponowana do przepisów krajowych – najlepiej na szczeblu konstytucji lub równorzędnym – przed końcem 2012 roku. Własna powściągliwość jest najlepszym ograniczeniem. Ponadto, aby wzmocnić przestrzeganie zasad, zwiększono presję instytucjonalną. Sankcje mają teraz charakter niemal automatyczny, zarówno w ujęciu naprawczym, jak i prewencyjnym. Uczestnicy paktu fiskalnego zobowiązali się, że w przypadku naruszenia zasady dotyczącej deficytu zastosowanie będzie miała samodzielnie określona automatyczna korekta. Dodatkowo wstępne plany budżetowe będą analizowane przez Komisję na wcześniejszym etapie. Wreszcie wsparcie finansowe dla państw objętych programem pomocy będzie uzależnione od spełnienia surowych warunków makroekonomicznych, tak jak dzieje się to obecnie w przypadku Grecji, Irlandii i Portugalii. Komisja będzie bardziej zdecydowanie prowadzić monitoring i egzekwować przyjęte środki. Nawet jeżeli zdrowe budżety są niezbędnym warunkiem zapobieżenia kryzysowi, niektóre państwa przekonały się na własnej skórze, że to nie wystarczy. To dlatego, poczynając od 2012 roku, Unia będzie ściśle monitorować nie tylko zadłużenie publiczne i deficyty, tak jak przewiduje to pakt stabilności i wzrostu, ale także ryzyko wystąpienia tzw. „bańki aktywów” i braku równowagi w handlu. Ponadto Komisja przyjrzy się wszystkim głównym reformom polityki gospodarczej, które mają potencjalny wpływ na innych członków strefy euro. Państwa korzystające ze wspólnej waluty nie mogą sobie pozwolić na rozbieżności polityki gospodarczej, które wystąpiły w przeszłości. Nadrzędnym celem 8 przyświecającym tzw. „paktowi euro plus”, który stworzyliśmy w marcu, jest stosowanie coraz ambitniejszej konwergencji. Dwadzieścia trzy państwa dobrowolnie zobowiązały się podążać w tym samym kierunku w dziedzinach takich jak reformy rynku pracy, emerytury i świadczenia społeczne lub zadłużenie prywatne banków i gospodarstw domowych. Te reformy strukturalne będą miały kluczowe znaczenie, jeżeli Europa ma wrócić na drogę zrównoważonego wzrostu, który sprzyja tworzeniu miejsc pracy. Przedmiot wspólnego zainteresowania Kryzys sprawił, że inaczej przyglądamy się swoim wzajemnym wynikom gospodarczym – pojawiło się silniejsze poczucie współodpowiedzialności. W związku z tym reforma zarządzania gospodarczego ma charakter wielostronny. Jest ogólnym wynikiem połączenia presji międzynarodowej, presji partnerów i presji rynku, co pozwoli nam uniknąć takich problemów w przyszłości. Nastąpił znaczny wzrost presji, jaką wywierali na siebie wzajemnie przywódcy polityczni Europy – nie tylko z uwagi na nowe środowisko instytucjonalne, ale także na skutek określonych wydarzeń. Aby utrzymać stabilność całej strefy euro, przywódcy chronią miejsca pracy i wzrost we własnych krajach; liderzy, których państwa musiałyby udzielić kredytów finansowanych przez podatnika mają silną motywację do surowszego nadzorowania partnerów. Przywódcy niemal codziennie rozmawiają przez telefon o zadłużeniu swoich państw, co jest dobitnym urzeczywistnieniem abstrakcyjnej koncepcji współzależności. Kontrola, którą sprawuje opinia publiczna i prasa, bardzo pomogła nam wszystkim zachować czujność. Ogólnie rzecz biorąc, w ciągu dwudziestu miesięcy osiągnęliśmy niezwykle dużo. Nowe, omawiane obecnie działania, umożliwią Unii spełnienie zasady zapisanej dokładnie dwadzieścia lat temu w traktacie w Maastricht: „Państwa członkowskie uznają swoje polityki gospodarcze za przedmiot wspólnego zainteresowania”. W 2012 roku będziemy dalej badać pogłębienie naszej unii gospodarczej – zdam z tego relację na marcowym posiedzeniu Rady Europejskiej. Moim zdaniem należy pokazać, że nie tylko karamy tych, którzy łamią zasady, ale także wzajemnie koordynujemy nasze polityki. Musimy pokazać, że euro to coś więcej niż tylko waluta – to nieodwracalny projekt i wspólne przeznaczenie. Członkowie Rady Europejskiej rozmawiają z prasą 9 Wzrost i zatrudnienie Mieszkańcy Europy coraz bardziej niepokoją się o swoje zatrudnienie, swoje oszczędności i przyszłość swoich dzieci. Unia musi na te obawy reagować. Walczymy z bezpośrednimi skutkami kryzysu, ale opracowaliśmy też strategię wzrostu i zatrudnienia na najbliższe dziesięć lat. Działania długofalowe mogą dać pozytywny efekt także w krótkim czasie, zwłaszcza gdy kluczem do przezwyciężenia kryzysu jest odzyskanie wiarygodności. Perspektywa trwałego wzrostu gospodarczego może w dużym stopniu pomóc odzyskać zaufanie, tworzyć miejsca pracy i absorbować długi. Sytuacja budżetowa w wielu państwach członkowskich jest napięta, a stymulowanie wzrostu drogą powiększania deficytu nie jest dobrym rozwiązaniem. A jednak wciąż możemy wiele zrobić. Namawialiśmy do tego, by w budżetach krajowych i w budżecie europejskim dać priorytet wydatkom stymulującym wzrost, nalegaliśmy na strukturalne reformy gospodarcze w każdym z państw członkowskich, postanowiliśmy także pogłębić rynek wewnętrzny w celu zwiększenia konkurencyjności. Jesteśmy przekonani, że wszystkie te rodzaje działań mogą przynieść wspaniałe efekty. W marcu i czerwcu, w ramach pierwszego europejskiego semestru (nowych ram koordynowania polityki gospodarczej), oceniliśmy wzajemnie swoje postępy nie tylko w zakresie redukcji deficytu i długu, lecz także reform sprzyjających wzrostowi. Komisja wydała surowe oceny i przedłożyła jasne zalecenia, które europejscy przywódcy osobiście zobowiązali się wypełnić. Na październikowym posiedzeniu Rady Europejskiej pracowaliśmy nad ożywieniem naszego wspólnego programu wzrostu. Postanowiliśmy przyspieszyć działania przewidziane w Akcie o jednolitym rynku, które w krótkim i średnim okresie przyczynią się do 10 utworzenia miejsc pracy i do wzrostu, na przykład ułatwią małym i średnim przedsiębiorstwom uzyskanie kredytu i zatrudnianie pracowników. Szczególną uwagę poświęciliśmy jednolitemu rynkowi cyfrowemu. Zgodziliśmy się także, by wszystkie udostępniane przez UE środki finansowe w jak największym stopniu były nakierowane na wzrost. Zasadę tę należy zastosować – jeśli to możliwe – jeszcze do obecnego siedmioletniego budżetu Unii (na lata 2007–2013) i uznać ją za fundament kolejnego (na lata 2014–2020). Prace nad tymi kwestiami będziemy kontynuować na przyszłorocznym marcowym posiedzeniu na podstawie przedstawionej przez Komisję rocznej analizy wzrostu gospodarczego oraz sugestii przyszłej duńskiej prezydencji. Energia i innowacje Innowacje i energia są kluczem do przyszłego wzrostu i dobrobytu. Obie te nierozłączne dziedziny wiążą się z wielkimi społecznymi wyzwaniami naszych czasów: atrakcyjnymi miejscami pracy, zdrowiem osób starszych, ekologiczną, niskoemisyjną gospodarką oraz bezpiecznymi dostawami energii. To dlatego postanowiłem, że powinniśmy je w lutym omówić. Zarówno w dziedzinie energii, jak i w dziedzinie innowacji daliśmy silny strategiczny impuls i podjęliśmy ważne decyzje, którym towarzyszą konkretne terminy. Kapitał wysokiego ryzyka – propozycje legislacyjne mają się pojawić w ciągu roku. Wspólna przestrzeń badawcza ma powstać do 2014 roku. Zintegrowany rynek energii ma w pełni działać do 2014 roku. Połączenia między sieciami gazu i energii wszystkich państw członkowskich mają powstać do 2015 roku. Ale należy też myśleć w dłuższej perspektywie i stworzyć ramy działań w dziedzinie energii i zmiany klimatu – to dlatego zaapelowaliśmy o niskoemisyjną strategię obejmującą okres do 2050 roku. Bezpośrednio po tragicznych wydarzeniach w japońskiej Fukushimie jedną z naszych głównych trosk stało się bezpieczeństwo jądrowe. Na marcowym posiedzeniu Rady Europejskiej zdecydowanie postanowiliśmy, że w UE i w jej sąsiedztwie należy wdrożyć (i stale ulepszać) najwyższe standardy bezpieczeństwa. W efekcie w Europie i w krajach partnerskich został opracowany i rozwinięty ambitny program testów wytrzymałościowych, które mają zapewnić bezpieczeństwo obiektów jądrowych. Przywracanie wzrostu – wspólnym zadaniem Wszyscy przywódcy są w pełni świadomi, że dla Europy wybiła godzina prawdy. Kryzys finansowy przyspieszył pewne długofalowe tendencje. Globalna siła ekonomiczna przesuwa się ku krajom wschodzącym, w stronę Pacyfiku. Ignorowanie zmian skazałoby nas na stopniowo pogarszające się perspektywy. A przecież rosnący dobrobyt w świecie to także szansa. Możemy zwiększyć wymianę handlową i przyciągnąć więcej inwestycji zagranicznych. Rolę do odegrania mają tu umowy o wolnym handlu. Dążąc do wzrostu u siebie, powinniśmy skoncentrować się na współkorzystaniu ze wzrostu w tych krajach partnerskich, których rynki szybko się rozwijają. To dlatego na październikowym posiedzeniu zastanawialiśmy się, jak w bardziej strategiczny sposób skorzystać z tych relacji. Mamy świadomość, że mieszkańcy innych krajów uważnie na nas patrzą, ponieważ nasze problemy mogą wpłynąć na ich zatrudnienie, emerytury czy oszczędności. Oczekujemy jednak też, że inne duże gospodarki wezmą odpowiedzialność za swoje wewnętrzne wyzwania. W ich interesie leży, by Unia Europejska, a szczególnie strefa euro, przezwyciężyła swoje trudności. Ale także w interesie Europy leży, by Stany Zjednoczone ustabilizowały stan swojego długu publicznego, a Chiny stymulowały popyt wewnętrzny i uelastyczniły kurs wymiany. Każdy musi zrobić porządek we własnym domu. To temat stale powracający na wszystkich międzynarodowych spotkaniach. 11 Przewodniczący Rady Europejskiej przemawia na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ, 22 września 2011 r. 12 Unia w świecie Kraje arabskie – wiosna i co dalej? Powstania w krajach arabskich w 2011 roku były – naszym zdaniem – najdonioślejszą zmianą geopolityczną od czasu zakończenia zimnej wojny. Tuż u południowych granic Europy tworzyła się historia. Protestujący mieli takie same aspiracje jak młodzi ludzie w innych częściach świata: praca i sprawiedliwość, głos w krajowej polityce, sprawiedliwość społeczna, nadzieja na lepsze życie. Od początku byliśmy zdecydowani zrobić wszystko co w naszej mocy, by te dramatyczne zmiany przyniosły pozytywny efekt, a arabska wiosna stała się prawdziwie nowym początkiem. Sytuacja w regionie rozwijała się jednak nie tylko pozytywnie – szczególnie niepokojące stały się w lutym wydarzenia w Libii. Przywódca strzelający do własnych obywateli, państwo na skraju wojny domowej, widmo kryzysu humanitarnego – wszystko to tuż po drugiej stronie Morza Śródziemnego. Nie mogliśmy stać bezczynnie, gdy groziły ofiary. W dniu 11 marca 2011 r. zwołałem nadzwyczajny szczyt Rady Europejskiej w sprawie Libii. W ciągu ostatnich dziesięciu lat takich specjalnych szczytów było wcześniej tylko trzy: w sprawie zamachów z dnia 11 września, w sprawie wojny w Iraku oraz w sprawie wojny w Gruzji. Jednogłośnie zgodziliśmy się, że należy wszelkimi możliwymi sposobami zapewnić bezpieczeństwo mieszkańcom Libii. Sformułowaliśmy także trzy warunki, które kilka dni później pozwoliły Radzie Bezpieczeństwa ONZ przyjąć bezprecedensową rezolucję nr 1973 o ochronie ludności Libii. Stała się ona następnie dla społeczności międzynarodowej – wspieranej przez kraje regionu i kierowanej przez kraje europejskie – podstawą do działań. Wszystkie kraje regionu stoją przed ogromnymi wyzwaniami: pojednanie, zmiany polityczne, odbudowa. Od Maroka i Tunezji po Egipt i Jordanię – wszędzie trwają reformy. Jesteśmy gotowi wspierać działania tych krajów na drodze ku demokracji i zmianom gospodarczym. To dlatego Unia zaoferowała państwom regionu nowe partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego dobrobytu. Niestety, arabska wiosna przyniosła nie tylko pozytywne skutki. Niepokój nadal budzi stosowanie przemocy w Jemenie. A niedopuszczalna sytuacja w Syrii skłoniła nas do zaapelowania do społeczności międzynarodowej, by poparła nasze wysiłki, nakładając surowe sankcje. Kraje arabskie się zmieniają. Zmiany te będą trwać. Samo obalenie dyktatora nie sprawia, że rodzi się demokracja. Samo zorganizowanie wolnych wyborów nie likwiduje bezrobocia. Mamy do czynienia z przemianami. Dlatego Unia Europejska oferuje długofalowe wsparcie, by mieszkańcy świata arabskiego mogli spełnić swoje aspiracje. Po tej stronie Morza Śródziemnego Troszcząc się o sąsiadów z południa, nie zapominamy o tych na wschodzie. Drugi szczyt Partnerstwa Wschodniego, który odbył się w dniach 29–30 września w Warszawie, dowodzi, że chcemy aktywnie współdziałać z krajami takimi jak Mołdawia, Ukraina i Gruzja oraz przyspieszać ich polityczne stowarzyszenie i integrację gospodarczą z Unią Europejską. Postawiliśmy sprawę jasno: w przypadku każdego z sześciu wschodnich partnerów tempo i głębokość tego procesu będą zależeć od respektowania demokratycznych zasad i praworządności. Porozumienie osiągnięte na czerwcowym szczycie Rady Europejskiej pozwoliło nam podpisać w grudniu traktat o przystąpieniu Chorwacji do Unii Europejskiej. Wraz z wejściem tego kraju do UE w 2013 roku potwierdzona zostanie europejska przyszłość regionu Bałkanów 13 Zachodnich. Nie tylko formalnie otworzyliśmy drzwi Chorwatom, lecz także jasno daliśmy do zrozumienia, że drzwi te za nimi się nie zamkną. Rada Europejska przewiduje, że w lutym 2012 roku status kandydata uzyska Serbia, a w czerwcu 2012 roku rozpoczną się negocjacje z Czarnogórą. W czerwcu omówiliśmy problem migracji. Zwróciłem nań uwagę dziewięć miesięcy wcześniej, ale w obliczu arabskiej wiosny stał się on szczególnie palący. Skuteczne zarządzanie naszymi granicami zewnętrznymi jest ważne także dla swobody przemieszczania się w ich obrębie – a swoboda ta to jedno z zasadniczych osiągnięć integracji europejskiej. Aby móc lepiej reagować na sytuacje kryzysowe, postanowiliśmy zabezpieczyć mechanizm schengeński. Aby zabezpieczenie to nie naruszało podstawowego prawa do swobodnego przemieszczania się, będzie stosowane tylko pod ścisłymi warunkami. Zgodziliśmy się również, że skuteczna polityka migracyjna ma swój początek poza granicami Europy. Dlatego nowe partnerstwa z naszymi sąsiadami uwzględniają także aspekt migracji, mobilności i bezpieczeństwa. Najlepszym sposobem na zmniejszenie presji na nasze granice jest pomoc młodym ludziom w budowaniu przyszłości w ich własnym kraju. 14 Na arenie światowej Rada Europejska nadal będzie pełnić rolę strategicznego nawigatora Unii. Na prawie wszystkich naszych spotkaniach omawialiśmy sprawy zagraniczne – od określania stanowisk UE na szczyty dwustronne i wielostronne, takie jak G-8 czy G-20, po dyskusje nad sprawami niepokojącymi nas wszystkich, takimi jak irański program jądrowy czy zmiana klimatu. Staramy się przy tym angażować w działania także naszych strategicznych partnerów, zwłaszcza Stany Zjednoczone, Rosję oraz Chiny (dokąd udałem się z oficjalną wizytą w maju tego roku), a także inne wschodzące gospodarki. Wspieraliśmy Japonię w przezwyciężaniu potrójnej marcowej katastrofy: trzęsienia ziemi, tsunami i awarii jądrowej. Podsumowując, Unia Europejska czyni postępy na arenie międzynarodowej. Odnotowujemy osiągnięcia, jak choćby nowo nabyty specjalny status w ONZ, dzięki któremu we wrześniu tego roku miałem przyjemność po raz pierwszy przemawiać na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ w imieniu Unii Europejskiej. Ustanawianie kolejnych precedensów – to tym sposobem Europa zawsze szła do przodu, i w tej dziedzinie, i w innych. Szczyty i posiedzenia z państwami trzecimi 15 Na wszystko potrzeba czasu Pierwsze półrocze 2011 r., Węgry przewodniczą Radzie Ministrów UE W płynnym i zmiennym świecie stabilność instytucji politycznych może sprzyjać pewności i ciągłości oraz pomagać nam kształtować przyszłość. Instytucje Unii są dość młode – najstarsza w przyszłym roku będzie obchodzić sześćdziesięciolecie. To nic w porównaniu z wiekowymi parlamentami, radami i sądami wielu państw członkowskich. Ale aspiracje mamy te same: ukierunkowywać zmiany, amortyzować wstrząsy, wyznaczać nowe kierunki. Jednak aby odgrywać taką rolę, instytucje potrzebują własnej tożsamości i własnego czasu. Rada Europejska, formalnie będąca instytucją od czasu traktatu lizbońskiego, nie jest tu wyjątkiem. Dzięki temu, że moja funkcja zyskała ciągłość, Rada Europejska może łatwiej kierować zmianami, wskazywać kierunki czy po prostu śledzić realizację wcześniejszych decyzji. 16 W 2011 roku wielu obserwatorów europejskiej polityki było zdumionych, że tempo rynku nie pokrywa się z tempem demokracji. Faktycznie, rynki są w tej komfortowej sytuacji, że mogą zmieniać się wraz z kliknięciem myszki. Procesy demokratyczne zaś, zanim przyniosą efekt, mogą trwać miesiącami. Ta rozbieżność w czasie stała się olbrzymim wyzwaniem. Tym bardziej że czas w polityce ma trojaką formę. Czas demokracji parlamentarnych – określany procedurami legislacyjnymi, głosowaniami, potrzebą pozyskania większości. Czas opinii publicznej – potrzebującej dostrzegalnych zmian, by nabrać przekonań. Oraz czas realizacji – wykonywania uprzednio uzgodnionych działań. Także on jest istotny, na przykład w przypadku reform strukturalnych. Dlatego czasem trudno jest wysłuchiwać apeli o szybszą decyzyjność UE. Drugie półrocze 2011 r., Polska przewodniczy Radzie Ministrów UE Przecież potrzeba czasu, aby pogodzić wiele interesów, rozwiać wątpliwości i podjąć rzetelną, akceptowalną dla wszystkich decyzję. Nowego domu nie da się zaprojektować w tydzień. Czas jest spoiwem polityki. Jako pierwszy stały przewodniczący tej instytucji od początku dbam o dobre robocze relacje ze wszystkimi pozostałymi instytucjami europejskimi. Osobiste zaufanie, które narodziło się w wyniku tych niemal bezustannych kontaktów, okazało się w 2011 roku sprawą zasadniczą. Dotyczy to przewodniczącego Komisji Europejskiej José Manuela Barrosa, przewodniczącego Eurogrupy Jeana-Claude’a Junckera, wysokiej przedstawiciel Catherine Ashton oraz przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Jerzego Buzka. Przyjemnością była także współpraca w bieżącym roku z dwiema rotacyjnymi prezydencjami: z premierem Węgier Viktorem Orbanem i z premierem Polski Donaldem Tuskiem. Oba kraje wniosły w nasze negocjacje dynamikę i ducha europejskiego. Odwiedziłem także prawie wszystkich członków Rady Europejskiej w ich stolicach. By nieustannie prowadzić dialog, 27 szefów państw i rządów coraz częściej spotyka się poza Brukselą, zwłaszcza w związku z pracami dotyczącymi strefy euro. Poza tym Rada Europejska mianowała Maria Draghiego na prezesa Europejskiego Banku Centralnego. Objął on funkcję w listopadzie i jesteśmy przekonani, że sprawdzi się tak samo jak jego poprzednik Jean-Claude Trichet. W obliczu wyzwań dotykających materialnej i symbolicznej istoty Unii – euro – wszyscy współdziałali w duchu współpracy, szacunku i poczucia wspólnej odpowiedzialności. Weźmy choćby 17 powstawanie silniejszego nadzoru budżetowego i makroekonomicznego oraz dyscypliny budżetowej i makroekonomicznej. W wyniku prac grupy zadaniowej, o przewodniczenie której zostałem poproszony przez Radę Europejską w marcu 2010 roku, Komisja przedłożyła wnioski legislacyjne, nad którymi intensywnie dyskutowały Parlament Europejski i Rada (Rada – w trakcie trzech prezydencji). Ostatnią kością niezgody między prawodawcami było głosowanie odwróconą większością, które stało się symbolem bardziej automatycznego podejmowania decyzji. Przeszkodę tę usunięto na szczycie strefy euro w lipcu 2011 roku, kiedy to wszyscy przywódcy tej strefy uznali wagę wiarygodnego przestrzegania reguł. Środki weszły w życie w dniu 13 grudnia 2011 roku i od teraz pomagają zapobiegać przyszłym zakłóceniom. W trakcie tego roku rozwinęliśmy także instytucjonalną strukturę strefy euro. Postanowiliśmy regularniej spotykać się na szczycie – co najmniej dwa razy w roku, a nie tylko w okresach napięć. Posiedzeniami 18 tymi będzie kierował przewodniczący szczytów strefy euro, którego przywódcy strefy będą wybierać wtedy, kiedy przywódcy wszystkich 27 państw będą wybierać przewodniczącego Rady Europejskiej. Wzmocniono także istniejącą strukturę administracyjną wspierającą prace ministrów finansów strefy euro. Wiele powiedziano już o relacjach między członkami strefy euro a resztą państw. To proste: ci, którzy mają wspólną walutę – a ta jest w Unii normą, nie wyjątkiem – muszą czasem podejmować wspólne decyzje. Problemy tak naprawdę wzięły się stąd, że nie docenialiśmy współzależności tych krajów. Jednak ważne jest także, by chronić integralność jednolitego rynku wszystkich 27 państw. To on daje Unii spójność i jest podstawą naszego dobrobytu i naszej roli w świecie. Musimy zatem dbać o jak najściślejsze więzi między obiema grupami i wszelkimi formami przejściowymi. Czasem będzie to wymagało pewnej kreatywności, ale razem – w duchu zaufania – możemy więcej. Spotkania europejskich szefów państw lub rządów w całej Europie 19 Dalsza droga Świat szybko się zmienia, a wraz z nim miejsce , jakie zajmuje w nim Europa. Powolne trendy gospodarcze i demograficzne nabierają tempa, stają się wyraźniejsze, bardziej namacalne i równocześnie stawiają nas przed nowymi wyzwaniami. Starając się stawić im czoła, wiarę w siebie możemy czerpać z woli politycznej, którą wykazaliśmy się w minionym roku: z szeregu ważnych decyzji mających chronić naszą walutę i nasz dobrobyt, z upartego dążenia do tworzenia miejsc pracy i generowania wzrostu, z trwania przy swoich wartościach. Wiarę w siebie możemy czerpać także z odwagi i wytrwałości, którymi w okresie trudów i oszczędności wykazują się Europejczycy: młodzież domaga się zmian, absolwenci podejmują działalność gospodarczą, obywatele wykazują solidarność i poczucie wspólnego dobra. W 2012 roku Rada Europejska nadal będzie zajmować się pilnymi i ważnymi sprawami, działając w duchu kompromisu i odpowiedzialności. Stawka jest wysoka. Ponad 500 mln obywateli Unii żyje na najbardziej zasobnym, najbardziej socjalnym, najbardziej otwartym i najbezpieczniejszym kontynencie świata. Decyzje, które podejmą przywódcy polityczni i sami Europejczycy, zdeterminują nasz przyszły dobrobyt, a tak naprawdę los naszego modelu społecznego i gospodarczego. Cywilizacja godności, kontynent zjednoczony w różnorodności. Kluczowe w przyszłości będzie spożytkowanie zmian na naszą korzyść. To ostateczna racja bytu tej instytucji. Patrząc na sześćdziesiąt lat niepowtarzalnych unijnych działań, jestem pewny, że jakąkolwiek z dróg znajdziemy lub wykujemy, Europa w zmaganiach z wewnętrznymi napięciami i z zewnętrzną presją będzie wciąż wymyślać się na nowo i zmieniać na lepsze. HERMAN VAN ROMPUY 21 Konkluzje Rady Europejskiej oraz oświadczenia szefów państw lub rządów Rada Europejska – 4 lutego 2011 r. 25 Nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej – 11 marca 2011 r. 30 Oświadczenie szefów państw lub rządów strefy euro – 11 marca 2011 r. 32 Rada Europejska – 24–25 marca 2011 r. 37 Rada Europejska – 23–24 czerwca 2011 r. 50 Oświadczenie szefów państw lub rządów strefy euro – 21 lipca 2011 r. 56 Rada Europejska – 23 października 2011 r. 58 Oświadczenie szefów państw lub rządów Unii Europejskiej – 26 października 2011 r. 63 Oświadczenie szefów państw lub rządów strefy euro – 26 października 2011 r. 64 Oświadczenie szefów państw lub rządów strefy euro – 9 grudnia 2011 r. 70 Rada Europejska – 9 grudnia 2011 r. 72 W kierunku silniejszej unii gospodarczej: wstępne sprawozdanie dla Rady Europejskiej – 6 grudnia 2011 r. 75 23 RADA EUROPEJSKA 4 LUTEGO 2011 R. KONKLUZJE 1. Prócz natychmiastowych działań wymaganych, by stawić czoła najpilniejszym wyzwaniom będącym skutkami kryzysu gospodarczego i finansowego, ważne jest ciągłe budowanie stabilnych podstaw trwałego wzrostu gospodarczego który sprzyja tworzeniu miejsc pracy. Taki jest cel przyjętej w czerwcu strategii „Europa 2020” na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego. Obecnie Rada Europejska koncentruje swoje działania na dwóch sektorach: energii i innowacji, które mają podstawowe znaczenie dla przyszłego wzrostu w Europie i dla jej dobrobytu. Rada uzgodniła pewne działania priorytetowe, których realizacja istotnie przyczyni się do stymulowania wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy, a także do promowania konkurencyjności Europy. I. ENERGIA 2. Zapewnienie energii bezpiecznej, dostępnej bez zakłóceń, zrównoważonej i przystępnej cenowo, jako czynnik zwiększenia konkurencyjności Europy, pozostaje kwestią priorytetową. Działania na poziomie UE mogą i muszą przynieść wartość dodaną podczas realizacji tego celu. W minionych latach wykonano wiele pracy w podstawowych dziedzinach polityki energetycznej UE: wyznaczono ambitne cele w zakresie energii i zmiany klimatu oraz przyjęto kompleksowe prawodawstwo, które ma pomóc je osiągnąć. Podczas dzisiejszego posiedzenia Rada Europejska podkreśliła zaangażowanie UE w realizację tych celów, formułując pewne wnioski operacyjne przedstawione poniżej. 3. UE potrzebuje w pełni funkcjonującego, wzajemnie połączonego i zintegrowanego wewnętrznego rynku energii. Prawodawstwo dotyczące wewnętrznego rynku energii musi zatem zostać szybko i w całości wprowadzone w życie przez państwa członkowskie, przy pełnym poszanowaniu uzgodnionych terminów. Wzywa się Radę i Parlament Europejski, by dążyły do szybkiego przyjęcia wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia w sprawie integralności i przejrzystości rynków energii. 4. Tworzenie wewnętrznego rynku energii powinno zostać zakończone do 2014 roku, tak by umożliwić swobodny przepływ gazu i energii elektrycznej. Wymaga to w szczególności, by – współdziałając z Agencją ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki – krajowe organy regulacji i operatorzy systemów przesyłowych zintensyfikowali prace nad łączeniem rynków i wytycznymi oraz nad kodeksami sieci, które miałyby zastosowanie we wszystkich sieciach europejskich. Wzywa się państwa członkowskie, by we współpracy z europejskimi organami normalizacyjnymi i sektorem przemysłu przyspieszyły prace mające na celu przyjęcie do połowy 2011 roku norm technicznych dotyczących systemów ładowania pojazdów elektrycznych oraz – do końca 2012 roku – norm technicznych dotyczących inteligentnych sieci energetycznych i inteligentnych liczników. Komisja będzie regularnie składała sprawozdania poświęcone funkcjonowaniu wewnętrznego rynku energii, przywiązując szczególną wagę do kwestii dotyczących konsumentów, w tym grup konsumentów będących w trudniejszej sytuacji, zgodnie z konkluzjami Rady z dnia 3 grudnia 2010 r. 5. Zgodnie z priorytetami określonymi w komunikacie Komisji poświęconym infrastrukturze energetycznej należy podjąć istotne działania, aby zmodernizować i rozszerzyć europejską infrastrukturę energetyczną, a także by połączyć sieci ponad granicami. Ma to kluczowe znaczenie dla zapewnienia faktycznej solidarności między państwami członkowskimi, utworzenia alternatywnych dróg dostaw/ dróg tranzytowych i źródeł energii, a także lepszego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, które staną się konkurencją dla źródeł tradycyjnych. Istotne jest uproszczenie i usprawnienie – przy poszanowaniu krajowych procedur i kompetencji – procedur wydawania zezwoleń na budowę nowej infrastruktury; Rada Europejska z zainteresowaniem oczekuje zapowiedzianego wniosku Komisji dotyczącego tych kwestii. Różne podejmowane przez państwa członkowskie inicjatywy służące integracji rynków i sieci na szczeblu regionalnym oraz inicjatywy przedstawione w komunikacie Komisji przyczyniają się do osiągnięcia celu i zasługują na wsparcie. Żadne z państw członkowskich UE nie powinno po 2015 roku pozostawać poza systemem europejskich sieci gazowych i elektrycznych, a jego bezpieczeństwu energetycznemu nie powinien już zagrażać brak stosownych połączeń. 6. Gros istotnych kosztów finansowania inwestycji w infrastrukturę będzie musiało spocząć na rynku, a koszty będą odzyskiwane dzięki taryfom. Podstawowe znaczenie ma promowanie ram prawnych, które byłyby atrakcyjne dla inwestorów. Ze szczególną uwagą należy potraktować ustalanie – w sposób przejrzysty i niedyskryminacyjny – taryf na poziomach zgodnych z potrzebami finansowania oraz dzielenie w stosowny sposób kosztów inwestycji transgranicznych, wzmacniając konkurencję i konkurencyjność oraz uwzględniając wpływ taryf na sytuację konsumentów. Niektóre projekty uzasadnione z punktu widzenia bezpieczeństwa dostaw lub solidarności, lecz niezdolne do pozyskania wystarczających środków finansowych z rynku, mogą jednak wymagać, w pewnym ograniczonym stopniu, finansowania publicznego, które ma stanowić uzupełnienie finansowania prywatnego. Takie projekty powinny być wybierane na podstawie jasnych i przejrzystych kryteriów. Wzywa się Komisję, by do czerwca 2011 roku poinformowała Radę o wartościach liczbowych dotyczących inwestycji, które prawdopodobnie będą potrzebne, oraz sugestiach co do tego, jak zaspokoić wymagania finansowania i jak przezwyciężyć ewentualne trudności w zakresie inwestowania w infrastrukturę. 25 7. 8. 9. 10. 11. 26 By dalej wzmacniać bezpieczeństwo dostaw, należy ocenić potencjał Europy w zakresie zrównoważonego wydobycia oraz wykorzystania konwencjonalnych i niekonwencjonalnych (gaz łupkowy i olej łupkowy) zasobów paliw kopalnych. Inwestycje w efektywność energetyczną podnoszą konkurencyjność oraz zwiększają bezpieczeństwo dostaw energii i nadają im zrównoważony charakter przy niskich kosztach. Uzgodniony podczas czerwcowego posiedzenia Rady Europejskiej w 2010 roku cel na 2020 rok w zakresie efektywności energetycznej wynoszący 20%, w którego realizacji występują obecnie zakłócenia, musi zostać osiągnięty. Wymaga to zdecydowanych działań, by wykorzystać znaczny potencjał dużych oszczędności energii w przypadku budynków, transportu oraz produktów i procesów. Od dnia 1 stycznia 2012 r. wszystkie państwa członkowskie powinny uwzględniać normy efektywności energetycznej – zgodne z głównym celem UE w tej dziedzinie – w zamówieniach publicznych dotyczących właściwych budynków publicznych i usług publicznych. Wzywa się Radę, by w krótkim terminie przeanalizowała wniosek Komisji dotyczący nowego planu w zakresie efektywności energetycznej, który wkrótce ma zostać przedstawiony; w planie tym bardziej szczegółowo określony zostanie pakiet polityk i działań realizowanych we wszystkich ogniwach całego łańcucha dostaw energii. Znajdzie się w nim przegląd realizacji celu UE w zakresie efektywności energetycznej do 2013 roku oraz w razie potrzeby zostaną uwzględnione dalsze działania. Wzywa się Komisję, by zintensyfikowała współpracę z państwami członkowskimi w celu wprowadzenia w życie dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii, w szczególności w odniesieniu do spójnych krajowych systemów wsparcia i spójnych mechanizmów współpracy. UE i jej państwa członkowskie będą promować inwestowanie w odnawialne źródła energii oraz bezpieczne i zrównoważone technologie niskoemisyjne oraz będą się koncentrować na realizacji działań priorytetowych dotyczących technologii określonych w europejskim strategicznym planie w dziedzinie technologii energetycznych. Wzywa się Komisję do przedstawiania nowych inicjatyw dotyczących inteligentnych sieci – także tych związanych z rozwojem pojazdów czystych ekologicznie – magazynowania energii, zrównoważonych biopaliw oraz rozwiązań w zakresie oszczędności energii dla miast. Konieczna jest lepsza koordynacja działań UE i państw członkowskich z myślą o zapewnieniu konsekwencji i spójności w stosunkach zewnętrznych UE z kluczowymi krajami będącymi producentami i odbiorcami oraz krajami tranzytowymi. Komisja jest proszona o przekazanie do czerwca 2011 roku komunikatu w sprawie bezpieczeństwa dostaw oraz współpracy międzynarodowej z myślą o dalszej poprawie konsekwencji i spójności działań zewnętrznych UE w dziedzinie energii. Wzywa się państwa członkowskie, by od dnia 1 stycznia 2012 r. informowały Komisję o wszystkich nowych i istniejących dwustronnych umowach energetycznych z państwami trzecimi; Komi- sja będzie udostępniać te informacje w odpowiedniej formie wszystkim pozostałym państwom członkowskim z uwzględnieniem konieczności ochrony informacji wrażliwych z handlowego punktu widzenia. Wzywa się wysoką przedstawiciel, aby w swoich pracach w pełni uwzględniała aspekt bezpieczeństwa energetycznego. Należy również w pełni uwzględnić bezpieczeństwo energetyczne w polityce sąsiedztwa UE. 12. UE powinna podejmować na odpowiednich forach międzynarodowych inicjatywy zgodne z Traktatami i rozwijać korzystne dla wszystkich stron partnerstwa energetyczne z kluczowymi graczami i wokół korytarzy strategicznych – obejmujące szeroki wachlarz kwestii, w tym podejścia regulacyjne – dotyczące wszystkich tematów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania, takich jak bezpieczeństwo energetyczne, bezpieczne i zrównoważone technologie niskoemisyjne, efektywność energetyczna, otoczenie inwestycyjne oraz utrzymanie i promowanie najwyższych standardów bezpieczeństwa jądrowego. Unia powinna zachęcać kraje sąsiedzkie do przyjęcia jej stosownych zasad dotyczących wewnętrznego rynku energii, w szczególności przez rozszerzanie i pogłębianie Traktatu o Wspólnocie Energetycznej oraz promowanie inicjatyw na rzecz współpracy regionalnej. W kontekście Strategii energetycznej 2020 UE powinna także w razie potrzeby opracowywać środki służące temu, by unijni producenci energii korzystali z równych – względem producentów spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego – warunków konkurencji. Europa musi dywersyfikować drogi i źródła dostaw. Wzywa się w związku z tym Komisję, by nadal prowadziła działania ułatwiające rozwijanie strategicznych korytarzy do transportowania dużych ilości gazu, takich jak korytarz południowy. 13. Należy jak najpilniej przyspieszyć prace na rzecz stworzenia partnerstwa z Rosją: pewnego, przejrzystego i opartego na określonych zasadach oraz obejmującego obszary wspólnego zainteresowania w dziedzinie energii, jako część negocjacji dotyczących działań następujących po zawarciu umowy o partnerstwie i współpracy oraz w świetle prowadzonych obecnie prac nad partnerstwem na rzecz modernizacji i dialogiem na temat energii. 14. UE będzie współpracowała z państwami trzecimi, by przeciwdziałać zmienności cen energii i zajmie się tą kwestią w ramach grupy G-20. 15. Rada Europejska oczekuje opracowania strategii rozwoju niskoemisyjnego na okres do roku 2050 zapewniającej ramy długoterminowych działań w sektorze energetycznym i w innych powiązanych sektorach. Osiągnięcie uzgodnionego w październiku 2009 roku – przez państwa rozwinięte jako grupę, w kontekście koniecznych redukcji zgodnie z ustaleniami IPCC – unijnego celu polegającego na zredukowaniu do roku 2050 emisji gazów cieplarnianych o 80–95% w stosunku do roku 1990 będzie wymagało rewolucyjnych zmian w systemach energetycznych, zmian, które muszą zacząć się już teraz. Powinno się rozważyć, czy nie należałoby ustalić etapów pośrednich na drodze do ramowych. W związku z powyższym wzywa się Komisję, by: realizacji celu na rok 2050. Rada Europejska będzie regularnie analizować rozwój wypadków. II. INNOWACJE 16. Inwestycje w edukację, badania, technologie i innowacje są kluczowym czynnikiem napędzającym wzrost gospodarczy, a innowacyjne pomysły, które można przekuć na nowe komercyjne produkty i usługi, stymulują wzrost i zwiększają liczbę wysokiej jakości miejsc pracy. Rada Europejska wezwała do wdrożenia strategicznego i zintegrowanego podejścia służącego pobudzaniu innowacji i pełnemu wykorzystaniu intelektualnego kapitału Europy z korzyścią dla obywateli, przedsiębiorstw – zwłaszcza MŚP – i naukowców. Będzie ona śledzić postępy w ramach działań wynikających ze strategii „Europa 2020”. 17. 18. 19. 20. W związku z tym Rada Europejska zapoznała się z tendencjami i postępami ukazanymi w aktualnej tablicy wyników innowacyjności opracowanej przez Komisję. Zwróciła się do Komisji o szybkie opracowanie pojedynczego zintegrowanego wskaźnika, by możliwe było lepsze monitorowanie postępów w innowacjach. Będzie przyglądać się postępom w tym zakresie. Innowacje pomagają w podejmowaniu najpoważniejszych wyzwań społecznych, przed którymi stoimy. Wiedza i zasoby Europy muszą być mobilizowane w spójny sposób, a synergie UE z państwami członkowskimi muszą być wzmacniane, by innowacje przynoszące korzyści społeczne szybciej trafiały na rynek. Należy rozwijać wspólne programowanie. W tym kontekście ważnym krokiem jest zainicjowanie pilotażowego partnerstwa innowacyjnego na rzecz aktywności i zdrowia osób starszych. Aby osiągać cele długoterminowe i konkretne cele ustalane co roku, Rada będzie musiała regularnie monitorować przebieg prac. Rada podejmie niezbędne decyzje polityczne w sprawie przyszłych partnerstw na rzecz innowacji, zanim zostaną one uruchomione. Europa potrzebuje jednolitej przestrzeni badawczej, aby przyciągać talenty i inwestycje. Utrzymującymi się lukami należy zatem szybko się zająć, a tworzenie europejskiej przestrzeni badawczej musi zostać ukończone do 2014 roku, tak aby stworzyć prawdziwy jednolity rynek wiedzy, badań i innowacji. W szczególności należy prowadzić prace na rzecz zwiększenia mobilności naukowców i zapewnienia im lepszych możliwości zawodowych, zwiększenia mobilności słuchaczy studiów wyższego stopnia i atrakcyjności Europy dla naukowców spoza niej. Należy ponadto lepiej rozpowszechniać informacje o działaniach badawczo-rozwojowych finansowanych ze środków publicznych – przy równoczesnym poszanowaniu praw własności intelektualnej – zwłaszcza poprzez stworzenie wykazu działań badawczo-rozwojowych finansowanych ze środków unijnych powiązanego z podobnymi wykazami programów badawczo-rozwojowych finansowanych na szczeblu krajowym. Należy wspierać prywatne inwestycje w innowacyjne produkty i usługi, w szczególności przez poprawę warunków − sporządziła wnioski służące przyspieszeniu, uproszczeniu i zmodernizowaniu procedur standaryzacyjnych, zwłaszcza umożliwiających przekształcenie – na określonych warunkach – norm wypracowanych przez przemysł w normy europejskie, − zapewniła wskazówki dotyczące stosowania dyrektyw w sprawie zamówień publicznych; zamówienia publiczne powinny być zasadniczo lepiej ukierunkowane na tworzenie większego popytu na innowacyjne towary i usługi, − przeprowadziła w roku 2011 śródokresowy przegląd odnośnych ram dotyczących pomocy państwa, − przeanalizowała opcje stworzenia instrumentu waloryzacji praw własności intelektualnej na szczeblu europejskim, w szczególności w celu ułatwienia MŚP dostępu do rynku wiedzy, i by złożyła Radzie sprawozdanie na ten temat do końca 2011 roku. 21. Wzywa się Komisję do poczynienia szybkich postępów w kluczowych obszarach gospodarki cyfrowej, tak by zapewnić utworzenie do 2015 roku jednolitego rynku cyfrowego, co ma obejmować promowanie i ochronę kreatywności, rozwój handlu elektronicznego oraz dostępność informacji z sektora publicznego. 22. Należy prowadzić wszelkie działania na rzecz pokonania utrzymujących się jeszcze prawnych i administracyjnych przeszkód w transgranicznym wykorzystywaniu kapitału wysokiego ryzyka. Wzywa się Komisję do przedstawienia do końca 2011 roku propozycji dotyczących: − udostępnienia we współpracy z podmiotami krajowymi ogólnounijnego systemu w zakresie kapitału wysokiego ryzyka, który opierałby się na EFI i innych stosownych instytucjach finansowych, − wzmocnienia mechanizmu finansowania opartego na podziale ryzyka, − oraz dokonania oceny najlepszych sposobów zaspokajania – dzięki podejściu rynkowemu – potrzeb szybko rosnących innowacyjnych przedsiębiorstw. W związku z tym Komisja jest również proszona o zbadanie wykonalności inicjatywy innowacyjno-badawczej na rzecz małych przedsiębiorstw. 23. Przeprowadzając konsolidację fiskalną, państwa członkowskie powinny nadawać priorytet wydatkom sprzyjającym trwałemu wzrostowi gospodarczemu w takich dziedzinach jak badania i innowacje, edukacja i energia. 24. Takie prace powinny być powiązane z jasno określonymi reformami służącymi zwiększeniu efektywności systemów państw członkowskich w zakresie nauki i innowacji. Na szczeblu krajowym państwa członkowskie potwierdzają wolę przeznaczenia przynajmniej 50% dochodów z systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) na finansowanie działań związanych z klimatem, w tym innowacyjnych projektów. Powinny również usprawniać wykorzystanie 27 istniejących funduszy strukturalnych przeznaczonych na projekty badawczo-innowacyjne. 25. III. SYTUACJA GOSPODARCZA 26. Rada Europejska dokonała przeglądu sytuacji gospodarczej i odnotowała, że ogólne perspektywy gospodarcze są coraz lepsze, mimo że pewne ważne wyzwania wciąż pozostają aktualne. Uzgodniła ona dalsze działania z myślą o marcowym posiedzeniu Rady Europejskiej. 27. Rada Europejska wezwała Radę, aby wypracowała w marcu podejście ogólne w sprawie wniosków ustawodawczych Komisji dotyczących zarządzania gospodarczego, przy zapewnieniu pełnego uwzględnienia zaleceń grupy zadaniowej, tak by do końca czerwca osiągnąć ostateczne porozumienie z Parlamentem Europejskim. Pozwoli to wzmocnić pakt stabilności i wzrostu oraz wprowadzić w życie nowe ramy makroekonomiczne. 28. 29. 28 Instrumenty UE służące wspieraniu badań, rozwoju i innowacji koniecznie powinny zostać uproszczone, tak aby ułatwić korzystanie z nich najlepszym naukowcom i najbardziej innowacyjnym przedsiębiorstwom, w szczególności przez ustalenie w gronie odpowiednich instytucji na nowo właściwych proporcji między relacjami opartymi na zaufaniu a potrzebą kontroli oraz między gotowością ponoszenia ryzyka a dążeniem do unikania go. Wzywa się Komisję, by do końca 2011 roku przedstawiła propozycje, zapewniając spójne wykorzystanie pełnego zakresu instrumentów finansowania badań i innowacji w obrębie wspólnych ram strategicznych. Należy zbadać możliwość opracowania odpowiednich mechanizmów służących finansowaniu głównych projektów europejskich, które są ważnym bodźcem dla badań i innowacji. Poprawa efektywności wydatków publicznych na szczeblu krajowym i szczeblu UE nabrała większego niż kiedykolwiek znaczenia. W związku z tym do końca roku należy uprościć rozporządzenie finansowe, by zapewnić skuteczne mechanizmy realizacji polityk UE. Rada Europejska wezwała Europejski Urząd Nadzoru Bankowego i inne właściwe organy do przeprowadzenia ambitnych testów warunków skrajnych, a państwa członkowskie – do zapewnienia konkretnych planów zgodnych z unijnymi zasadami przyznawania pomocy państwa; plany te będą stosowane do banków, w których testy warunków skrajnych uwidoczniły słabości. W kontekście europejskiego semestru i na podstawie przedstawionej przez Komisję rocznej wizji wzrostu gospodarczego, Rada Europejska na marcowym posiedzeniu określi priorytety w zakresie reform strukturalnych i konsolidacji fiskalnej na kolejną rundę programów stabilności i konwergencji, a także w obszarach kompetencji UE, w tym w zakresie jednolitego rynku. Na tej podstawie i zgodnie ze zintegrowanymi wytycznymi dotyczącymi strategii „Europa 2020” zachęca się państwa członkowskie do przedłożenia w kwietniu krajowych programów reform, a także programów stabilności i konwergencji. 30. 31. Na marcowym posiedzeniu Rady Europejskiej przyjęta zostanie ostateczna decyzja w sprawie ograniczonej zmiany Traktatu umożliwiającej utworzenie europejskiego mechanizmu stabilności. Rada Europejska z zadowoleniem przyjęła oświadczenie szefów państw lub rządów strefy euro oraz instytucji UE znajdujące się w załączniku. IV. STOSUNKI ZEWNĘTRZNE 32. Rada Europejska przyjęła oświadczenie w sprawie Egiptu i państw regionu (załącznik II). Rada Europejska podkreśliła, że wydarzenia w regionie Morza Śródziemnego sprawiły, iż respektowanie wcześniejszych porozumień pokojowych oraz osiągnięcie szybkich postępów w bliskowschodnim procesie pokojowym stały się jeszcze pilniejsze. Wyraziła oczekiwanie, że posiedzenie kwartetu w dniu 5 lutego 2011 r. w Monachium będzie stanowić istotny wkład w ten proces. Rada Europejska zatwierdziła konkluzje w sprawie Białorusi przyjęte przez Radę do Spraw Zagranicznych w dniu 31 stycznia, w tym decyzję nakładającą środki ograniczające. Unia Europejska ponownie wyraża wolę zwiększenia swojego zaangażowania na rzecz społeczeństwa obywatelskiego Białorusi. Unia Europejska będzie nadal stosować politykę krytycznego zaangażowania, również przez dialog i za pośrednictwem Partnerstwa Wschodniego; polityka ta będzie uzależniona od poszanowania zasad demokracji, praworządności i praw człowieka. Rada do Spraw Zagranicznych będzie regularnie analizować sytuację na Białorusi i jest gotowa – w razie potrzeby – rozważyć zastosowanie dalszych ukierunkowanych środków we wszystkich dziedzinach. 33. 34. *** ZAŁĄCZNIK I OŚWIADCZENIE SZEFÓW PAŃSTW LUB RZĄDÓW STREFY EURO ORAZ INSTYTUCJI UE Przywołując swoje oświadczenie z grudnia 2010 r. i ponownie wyrażając gotowość do zrobienia wszystkiego, co konieczne, by zapewnić stabilność strefy euro jako całości, szefowie państw lub rządów strefy euro wraz z instytucjami UE przeanalizowali postępy w realizacji kompleksowej strategii służącej zachowaniu stabilności finansowej i zadbaniu o to, by strefa euro wyszła z kryzysu silniejsza. Strategia ta obejmuje pakiet ustawodawczy dotyczący zarządzania gospodarczego, testy warunków skrajnych, naprawę sektora finansowego oraz realizację europejskiego semestru. Ponadto uzgodniono następujące kroki w ramach całościowego pakietu, który ma zostać sfinalizowany w marcu: • dalsza pomyślna realizacja istniejących programów z Grecją i Irlandią, • ocena przez Komisję, w porozumieniu z EBC, poczynionych w państwach członkowskich strefy euro postępów w realizacji środków przyjętych, aby poprawić ich sytuację budżetową i zwiększyć perspektywy wzrostu gospodarczego, • konkretne propozycje Eurogrupy dotyczące wzmocnienia Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej, tak by zapewnić niezbędną skuteczność umożliwiającą udzielanie odpowiedniego wsparcia, • ostateczne określenie – pod kierownictwem przewodniczącego Eurogrupy – cech operacyjnych europejskiego mechanizmu stabilności zgodnie z mandatem uzgodnionym w grudniu. Opierając się na nowych ramach zarządzania gospodarczego, szefowie państw lub rządów podejmą dalsze działania służące zapewnieniu nowej jakości koordynacji polityki gospodarczej w strefie euro, aby poprawić konkurencyjność, co doprowadzi do zwiększenia konwergencji, nie powodując zaburzeń jednolitego rynku. Do udziału w koordynacji zaproszone zostaną państwa członkowskie spoza strefy euro. Przewodniczący Rady Europejskiej przeprowadzi konsultacje z szefami państw lub rządów państw członkowskich strefy euro i przedstawi sprawozdanie, w którym wskaże konkretne dalsze działania zgodne z Traktatem. W tym celu będzie ściśle współpracował z przewodniczącym Komisji. Dopilnuje, by szefowie państw lub rządów zainteresowanych państw członkowskich spoza strefy euro byli należycie zaangażowani w ten proces. *** ZAŁĄCZNIK II OŚWIADCZENIE W SPRAWIE EGIPTU I PAŃSTW REGIONU Rada Europejska z najwyższym zaniepokojeniem obserwuje pogarszającą się sytuację w Egipcie. Ostro potępiła akty przemocy i wszystkich, którzy się ich dopuszczają bądź do niej zachęcają. Podkreśliła, że wszyscy obywatele mają prawo do swobodnego i pokojowego manifestowania pod należytą ochroną ze strony organów porządku publicznego. Niedopuszczalne są jakiekolwiek próby ograniczania swobodnego przepływu informacji, w tym akty agresji i groźby wobec dziennikarzy oraz obrońców praw człowieka. Rada Europejska wezwała władze Egiptu, by wyszły naprzeciw aspiracjom Egipcjan, proponując reformy polityczne, a nie represje. Wszystkie strony powinny okazać wstrzemięźliwość i unikać dalszej przemocy oraz rozpocząć proces przemian prowadzących do powołania rządu, który zyska szerokie poparcie. Rada Euro- pejska podkreśliła, że proces taki musi rozpocząć się natychmiast. Podstawą stosunków UE z Egiptem muszą być zasady określone w układzie o stowarzyszeniu oraz podjęte zobowiązania. Rada Europejska z zadowoleniem przyjęła pokojowe i godne wyrażenie przez Tunezyjczyków i Egipcjan ich uzasadnionych, demokratycznych aspiracji gospodarczych i społecznych, zgodnych z wartościami, którymi kieruje się Unia Europejska i które promuje w świecie. Rada Europejska podkreśliła, że demokratyczne aspiracje obywateli powinny być rozpatrywane w ramach dialogu i reform politycznych, z pełnym poszanowaniem praw człowieka i podstawowych swobód, a także realizowane poprzez wolne i uczciwe wybory. Wezwała wszystkie strony, by zaangażowały się w merytoryczny dialog służący osiągnięciu tego celu. Unia Europejska jest zdecydowana w pełni wesprzeć procesy przejściowe, których efektem będą demokratyczne rządy, pluralizm, lepsze możliwości osiągnięcia dobrobytu gospodarczego i włączenia społecznego oraz wzmocniona stabilność regionu. Rada Europejska deklaruje swoje zaangażowanie w nowe partnerstwo oznaczające skuteczniejsze wsparcie w przyszłości, oferowane krajom przeprowadzającym reformy polityczne i gospodarcze; wsparcie to będzie realizowane m.in. poprzez europejską politykę sąsiedztwa i Unię dla Śródziemnomorza. W związku z tym Rada Europejska: − zwróciła się do wysokiej przedstawiciel o przekazanie naszego przesłania w czasie jej najbliższej wizyty w Tunezji i Egipcie, − zwróciła się do wysokiej przedstawiciel o opracowanie – w ramach tego partnerstwa – pakietu środków służących wsparciu przez UE procesu przejściowego i procesu przemian (przez wzmocnienie instytucji demokratycznych, propagowanie demokratycznego sprawowania rządów i sprawiedliwości społecznej oraz pomoc w przygotowaniu i przeprowadzeniu wolnych i uczciwych wyborów); oraz o ściślejsze powiązanie europejskiej polityki sąsiedztwa i Unii dla Śródziemnomorza z realizacją tych celów, a także − zwróciła się do wysokiej przedstawiciel i do Komisji o szybkie dostosowanie odpowiednich instrumentów Unii Europejskiej, aby udostępnić pomoc humanitarną, oraz o zaproponowanie środków i projektów służących stymulowaniu współpracy, wymiany i inwestycji w regionie, aby wspierać rozwój gospodarczy i społeczny, w tym przez przyznanie Tunezji szczególnego statusu. 29 NADZWYCZAJNE POSIEDZENIE RADY EUROPEJSKIEJ 11 MARCA 2011 R. OŚWIADCZENIE 1. 2. Demokratyczne powstania powodują radykalne zmiany w krajach południowego sąsiedztwa UE, niosąc nowe nadzieje i dając sposobność budowania przyszłości opartej na demokracji, pluralizmie, praworządności, prawach człowieka i sprawiedliwości społecznej. Postęp i demokracja idą w parze. Rada Europejska wyraża uznanie dla odwagi wykazywanej przez mieszkańców tego regionu i potwierdza, że to oni muszą decydować o swojej przyszłości, wykorzystując pokojowe i demokratyczne środki. 3. Wszystkie kraje w regionie muszą podjąć lub przyspieszyć reformy polityczne i gospodarcze. Unia Europejska będzie wspierać wszelkie działania prowadzące ku demokratycznym przemianom, systemy polityczne umożliwiające pokojowe zmiany, wzrost gospodarczy i dobrobyt, a także bardziej proporcjonalną dystrybucję dochodów z gospodarki. W tym kontekście Rada Europejska z dużym zadowolenie przyjmuje oświadczenie wydane przez króla Maroka dotyczące utworzenia komitetu konsultacyjnego mającego opracować zmiany w konstytucji; zmiany te mają zostać przedstawione do zatwierdzenia obywatelom Maroka. Wsparcie UE będzie zależne od postępów, jakie osiągają partnerzy na drodze do transformacji. Ponieważ jednym z najważniejszych celów jest stworzenie solidnych instytucji demokratycznych, zacieśnienie stosunków parlamentarnych między Europą a tym regionem jest kwestią najwyższej wagi. 4. 5. 30 Rada Europejska zebrała się dzisiaj na posiedzeniu nadzwyczajnym, by omówić wydarzenia w Libii i w południowym sąsiedztwie UE, a także by ustalić kierunek polityczny oraz priorytety przyszłej polityki UE i jej działań. Jeżeli chodzi o Tunezję, Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje informację, że wybory do zgromadzenia konstytucyjnego odbędą się w dniu 24 lipca 2011 r. UE jest gotowa udzielić − w ścisłym porozumieniu z władzami Tunezji − niezbędnego wsparcia w tym względzie, w tym przez przyznanie Tunezji szczególnego statusu. Gdy tylko władze Tunezji będą gotowe, UE jest skłonna udzielić temu krajowi wsparcia w stawianiu czoła wyzwaniom gospodarczo-społecznym. Unia Europejska będzie się nadal angażować w perspektywie długoterminowej w propagowanie rozwoju gospodarczo-społecznego. Solidarność, jaką obywatele Tunezji wykazali wobec ludności uciekającej z Libii, zasługuje na najwyższe uznanie i poparcie. Rada Europejska popiera demokratyczne przemiany w Egipcie. Z zadowoleniem przyjmuje szybkie przedstawienie pierwszych propozycji dotyczących zmiany konstytucji i zachęca władze Egiptu do wytrwałości w prowadzeniu reform politycznych i do stworzenia warunków do całkowitego przejścia do demokracji, w tym przez zniesienie stanu wyjątkowego. Unia Europejska jest gotowa uruchomić pełne wsparcie zgodnie z priorytetami obywateli Egiptu; rozpoczęła także dialog z niedawno powołanym rządem Egiptu. 6. Sytuacja w Libii nadal budzi poważny niepokój. Wyrażamy głęboką solidarność z obywatelami Libii i z ofiarami reżimu. Stanowczo potępiamy gwałtowne represje stosowane przez reżim libijski wobec swoich obywateli; potępiamy także przypadki rażącego i systematycznego naruszania praw człowieka. Z zadowoleniem przyjmujemy rezolucję nr 1970 Rady Bezpieczeństwa ONZ oraz odesłanie kwestii Libii do rozpatrzenia przez Międzynarodowy Trybunał Karny. Stosowanie siły wobec ludności cywilnej – zwłaszcza z użyciem środków wojskowych – jest niedopuszczalne i musi się natychmiast zakończyć. Bezpieczeństwo ludności musi być zagwarantowane wszelkimi dostępnymi środkami. Rada Europejska wyraża głębokie zaniepokojenie w związku z atakami skierowanymi przeciwko ludności cywilnej, w tym atakami dokonywanymi z powietrza. Aby chronić ludność cywilną, państwa członkowskie rozważą wszelkie konieczne opcje, pod warunkiem że będzie istnieć uzasadniona potrzeba, jasna podstawa prawna i poparcie ze strony regionu. Osoby odpowiedzialne zostaną pociągnięte do odpowiedzialności i poniosą poważne konsekwencje. Aby zareagować na ten kryzys, będziemy współpracować z Organizacją Narodów Zjednoczonych, Ligą Państw Arabskich, Unią Afrykańską i naszymi międzynarodowymi partnerami. Apelujemy o bezzwłoczne zwołanie posiedzenia na szczycie z udziałem Ligi Państw Arabskich, Unii Afrykańskiej i Unii Europejskiej. 7. Pułkownik Muammar Kaddafi musi natychmiast oddać władzę. Jego reżim utracił wszelką legitymację i przestał być dla Unii Europejskiej partnerem do rozmów. Unia Europejska przyjęła środki ograniczające skierowane przeciwko przywódcom Libii oraz przeciw podmiotom posiadającym znaczne aktywa kontrolowane przez reżim; jest również gotowa przyjąć dalsze sankcje. 8. Celem jest, by w Libii niezwłoczne rozpoczął się uporządkowany proces demokratyzacji z wykorzystaniem szeroko zakrojonego dialogu. Unia Europejska z zadowoleniem przyjmuje i popiera utworzenie tymczasowej przejściowej rady narodowej z siedzibą w Bengazi, którą UE uważa za politycznego partnera do rozmów. Unia Europejska jest gotowa pomagać Libii w tworzeniu państwa konstytucyjnego i rozwijaniu praworządności. Wyraża gotowość do spełnienia próśb ludności Libii o pomoc w ożywieniu libijskiej gospodarki. 9. Nadzwyczajna sytuacja humanitarna w Libii i na jej granicach staje się coraz bardziej niepokojąca; zaostrzają ją masowe przepływy migracyjne spowodowane ostatnimi wydarzeniami. Kwestią priorytetową pozostaje zapewnienie bezpiecznej ewakuacji obywateli UE i obywateli innych krajów, którzy pragną uciec przed walkami. Unia Europejska i państwa członkowskie uruchomiły pomoc humanitarną i zobowiązały się do dalszej pomocy ludności w Libii oraz osobom przekraczającym granice tego kraju, w ścisłej współpracy z Wysokim Komisarzem ONZ ds. Uchodźców, Biurem ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej, Międzynarodową Organizacją ds. Migracji, Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża / Międzynarodową Federacją Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca oraz organizacjami pozarządowymi. Unia Europejska apeluje do wszystkich zaangażowanych stron o umożliwienie agencjom i podmiotom świadczącym pomoc humanitarną dostępu do każdego rejonu, w którym pomoc ta jest potrzebna; jest również gotowa wspierać ich działania. W tym celu Unia Europejska zwiększy koordynację swoich działań, aby zapewnić spójne i skuteczne wykorzystanie środków i zdolności, zgodnie z zasadami humanitarnymi. 10. Państwa członkowskie, które najbardziej odczuwają skutki przepływów migracyjnych, wymagają konkretnych przejawów naszej solidarności. UE i państwa członkowskie są gotowe udzielać niezbędnego wsparcia w zależności od rozwoju sytuacji. UE, zwłaszcza w ramach operacji Hermes 2011 prowadzonej przez agencję Frontex, będzie nadal uważnie obserwować oddziaływanie wydarzeń na przepływy migracyjne zarówno wewnątrz regionu, jak i ukierunkowane na zewnątrz. W szczególności apeluje się do państw członkowskich o udostępnienie agencji Frontex – stosownie do potrzeb – dalszego personelu i dalszych zasobów technicznych. Komisja jest proszona o udostępnienie dodatkowych zasobów. Rada Europejska apeluje o szybkie osiągnięcie porozumienia w sprawie rozporządzenia rozszerzającego możliwości działania tej agencji. 11. Unia Europejska będzie się konsultować z krajami odnośnego regionu w sprawie wsparcia finansowego i technicznego służącego poprawie kontroli granic i zarządzania nimi oraz w sprawie środków wspomagających powrót migrantów do krajów pochodzenia. Rada Europejska zwraca się do Rady WSiSW o niezwłoczne zwołanie posiedzenia. Ponadto Rada we współpracy z Komisją proszona jest o przedstawienie, przed czerwcowym posiedzeniem Rady Europejskiej, planu dotyczącego rozwijania możliwości zarządzania przepływami migrantów i uchodźców. 12. Należy propagować kompleksowe podejście do kwestii migracji zgodnie z globalnym podejściem UE. W związku z tym Unia Europejska musi także zareagować na wyzwanie, jakim jest mobilność, i propagować kontakty międzyludzkie wykorzystaniem z takich instrumentów, jak partnerstwa na rzecz mobilności z udziałem wszystkich partnerów, którzy osiągnęli dostateczny postęp w procesie reform i współpracują w zwalczaniu handlu ludźmi i nielegalnej imigracji. Komisja jest proszona o przedstawienie wniosków służących pobudzeniu wymiany młodzieży między Europą a południową częścią regionu śródziemnomorskiego. 13. Na poziomie bardziej ogólnym istniejące programy partnerstwa i pomocy zostaną poddane szybkiej weryfikacji – w ścisłej współpracy z naszymi partnerami w regionie – by lepiej ukierunkować je na obecne potrzeby. W związku z tym Komisja i Wysoki Przedstawiciel powinni potraktować priorytetowo metody podejścia ukierunkowane na dane państwo i oparte na wynikach. 14. W perspektywie średnioterminowej Rada Europejska wzywa do ustanowienia nowego partnerstwa z tym regionem zgodnie ze swoim oświadczeniem z dnia 4 lutego 2011 r. W tym kontekście Rada Europejska z dużym zadowoleniem przyjmuje wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela, w którym zaproponowano partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego dobrobytu z południowym regionem Morza Śródziemnego, mające za podstawę zróżnicowane i oparte na zachętach podejście z wykorzystaniem wszystkich instrumentów UE. Partnerstwo takie powinno być również oparte na głębszej integracji gospodarczej, szerszym dostępie do rynku i na współpracy politycznej. Rada Europejska apeluje do Rady, by niezwłocznie przeanalizowała wnioski przedstawione we wspomnianym komunikacie, a w szczególności warunki, na których wsparcie udzielane przez UE jej partnerom mogłoby zostać zwiększone. Rada Europejska oczekuje kolejnego komunikatu na temat europejskiej polityki sąsiedztwa. 15. Niezwykle ważne będzie także udostępnienie krajom w regionie środków służących odbudowie i modernizacji ich gospodarek. Rozwój gospodarczy i perspektywy zatrudnienia, zwłaszcza młodych ludzi, są niezwykle ważnymi czynnikami stabilizującymi demokrację. Rada powinna w trybie pilnym uzgodnić będące w opracowaniu wnioski dotyczące paneurośródziemnomorskich reguł pochodzenia, a Komisja proszona jest o przedstawienie wniosków dotyczących dalszych sposobów zwiększenia wymiany handlowej i zagranicznych inwestycji bezpośrednich w regionie w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej. Równie pilna jest kwestia ożywienia sektora turystyki w regionie. Rada powinna szybko przeanalizować wnioski Komisji dotyczące wypłat środków powracających do Europejskiego Banku Inwestycyjnego i zbadać dalsze możliwości zwiększenia ogólnej zdolności udzielania wsparcia finansowego przez EBI. Duże znaczenie ma koordynacja działań z innymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi. 16. Wyciągając wnioski z ostatnich wydarzeń, Unia Europejska wyraża również gotowość do weryfikacji zadań Unii dla Śródziemnomorza; weryfikacja ta miałaby na celu propagowanie demokracji i wspieranie stabilności w regionie. Należy nadać nowy impuls konkretnym środkom i projektom, by wzmocnić instytucje demokratyczne, zwiększyć wolność wyrażania opinii, w tym swobodny dostęp do Internetu, ugruntować społeczeństwo obywatelskie, wesprzeć gospodarkę, zmniejszyć ubóstwo i zająć się kwestią niesprawiedliwości społecznej. 17. Unia Europejska jest świadoma dalekosiężnego politycznego i gospodarczego oddziaływania omawianych wydarzeń na region w szerszej perspektywie i apeluje o wznowienie bliskowschodniego procesu pokojowego. 31 Oświadczenie szefów państw lub rządów strefy euro – 11 marca 2011 r. Szefowie państw lub rządów strefy euro przyjęli następujące konkluzje: 1. Zatwierdzono pakt na rzecz euro, który wprowadza ściślejszą koordynację polityki gospodarczej służącą zwiększeniu konkurencyjności i konwergencji (w załączniku). Pakt ten zostanie przedstawiony podczas posiedzenia Rady Europejskiej, które odbędzie się w dniach 24–25 marca 2011 r., tak by państwa członkowskie spoza strefy euro mogły wskazać, czy zamierzają w nim uczestniczyć. Jednocześnie państwa członkowskie strefy euro powinny określić pierwsze środki, jakie zobowiązują się wdrożyć w ramach paktu w przyszłym roku. 2. Szefowie państw lub rządów strefy euro ocenili postępy poczynione od posiedzenia Rady Europejskiej, które odbyło się w dniu 4 lutego 2011 r., w zakresie wszechstronnej reakcji na kryzys; celem jest zakończenia prac nad tym pakietem przed posiedzeniem Rady Europejskiej w dniach 24–25 marca. 3. Z zadowoleniem przyjmują postępy poczynione we wdrażaniu bieżących programów MFW/UE w Grecji i Irlandii, jak i zdecydowane zobowiązanie: − Grecji, która podjęła się nadal skrupulatnie realizować reformy strukturalne, zintensyfikować tworzenie zdolności w zakresie przeprowadzania tych reform, w pełni i szybko zakończyć ogłoszony przez siebie, warty 50 mld EUR program prywatyzacji i rozwoju rynku nieruchomości oraz wprowadzić rygorystyczne i stabilne ramy budżetowe oparte na jak najmocniejszej podstawie prawnej; decyzję w tej sprawie ma podjąć rząd Grecji, listopada 2010 r. i w pełni je realizować, jako że dokumenty te określają zasadnicze cechy europejskiego mechanizmu stabilności (zob. załącznik II). W wyniku dyskusji sformułowano następujące wnioski: • Europejski mechanizm stabilności będzie miał ogólną zdolność udzielania pożyczek w wysokości 500 mld EUR. Podczas przechodzenia z Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej do europejskiego mechanizmu stabilności skonsolidowana zdolność udzielania pożyczek nie przekroczy powyższej kwoty. Efektywna zdolność udzielania pożyczek w ramach europejskiego mechanizmu stabilności zostanie zapewniona przez wprowadzenie odpowiedniej kombinacji kapitału wpłaconego, kapitału na żądanie i gwarancji. Zostanie ustalony harmonogram stopniowego wpłacania kapitału, z pełnym poszanowaniem krajowych procedur parlamentarnych. Do chwili wejścia w życie europejskiego mechanizmu stabilności Europejski Instrument Stabilności Finansowej osiągnie pełną uzgodnioną zdolność udzielania pożyczek w wysokości 440 mld EUR. • 5. 32 Przywołując swoje oświadczenie z dnia 4 lutego w sprawie oceny przez Komisję, w porozumieniu z EBC, realizacji środków przyjętych, aby poprawić sytuację budżetową i perspektywy wzrostu gospodarczego, szefowie państw lub rządów z zadowoleniem przyjmują postępy poczynione w kilku państwach członkowskich. W szczególności szefowie państw lub rządów, przewodniczący Komisji i prezes EBC przyjmują z zadowoleniem i popierają pakiet dalekosiężnych środków – ogłoszony dzisiaj przez Portugalię – dotyczących reform budżetowych, finansowych i strukturalnych. Szefowie państw lub rządów strefy euro zwracają się do ministrów finansów o zakończenie prac nad europejskim mechanizmem stabilności i Europejskim Instrumentem Stabilności Finansowej przed Radą Europejską, która odbędzie się w dniach 24–25 marca 2011 r. Prace te powinny być w pełni zgodne z konkluzjami Rady Europejskiej z grudnia 2010 roku i z oświadczeniem Eurogrupy z dnia 28 Instrumenty Szefowie państw lub rządów przypominają, że w ramach europejskiego mechanizmu stabilności wsparcie finansowe będzie udzielane wtedy, gdy wystąpi o nie członek strefy euro i gdy taka interwencja zostanie uznana za nieodzowną w celu zabezpieczenia stabilności strefy euro jako całości. Wszelkie decyzje w tym zakresie będą podejmowane jednomyślnie na podstawie analizy zdolności obsługi zadłużenia przez zainteresowane państwo członkowskie; analiza ta zostanie przeprowadzona przez Komisję i MFW we współpracy z EBC. Pomoc finansowa będzie uzależniona od ścisłego spełnienia stosownych warunków w ramach makroekonomicznego programu dostosowawczego. − Irlandii, która podjęła się wprowadzić rygorystyczne i stabilne ramy budżetowe – w oparciu o jak najmocniejszą podstawę prawną – oraz zrealizować cele budżetowe przez przewidziane w programie redukcje wydatków i wzrost dochodów. 4. Możliwość finansowania Pomoc finansowa z europejskiego mechanizmu stabilności i Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej będzie udzielana w formie pożyczek. Niemniej jednak, aby zmaksymalizować opłacalność swojego wsparcia, europejski mechanizm stabilności i Europejski Instrument Stabilności Finansowej mogą również, w wyjątkowych przypadkach, podejmować interwencje na pierwotnym rynku długu w kontekście programu zakładającego ścisłe spełnienie stosownych warunków. • Warunki finansowe Ceny w ramach Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej powinny zostać obniżone w celu lepszego uwzględnienia zdolności obsługi zadłużenia przez kraje otrzymujące pomoc, przy czym powinny one być wyższe od kosztów finansowania tego instrumentu, z należytym uwzględnieniem ryzyka oraz zgodne z zasadami ustalania cen opracowanymi przez MFW. Te same zasady będą miały zastosowanie do europejskiego mechanizmu stabilności. W tym kontekście i w związku ze zobowiązaniami podjętymi przez Grecję w ramach jej programu dostosowawczego stopa procentowa zaciągniętych przez nią pożyczek zostanie dostosowana o 100 punktów bazowych. Ponadto terminy płatności odnoszące się do wszystkich pożyczek programowych udzielonych Grecji zostaną przedłużone do siedmiu i pół roku, zgodnie z zasadami MFW. i uniknięcia szkodliwych zakłóceń równowagi. Konkurencyjność ma zasadnicze znaczenie dla szybszego i trwalszego wzrostu UE w perspektywie średnio- i długoterminowej, dla podniesienia poziomu dochodów obywateli i dla zachowania naszych modeli społecznych. Zachęca się państwa członkowskie spoza strefy euro do uczestniczenia w pakcie na zasadzie dobrowolności. Nowe działania na rzecz ściślejszej koordynacji polityki gospodarczej w celu zwiększenia konkurencyjności i konwergencji opierają się na czterech zasadach przewodnich: a) pakt będzie zgodny z funkcjonującym w UE modelem zarządzania gospodarczego i będzie wzmacniał ten model, wprowadzając jednocześnie wartość dodaną. Będzie on spójny z istniejącymi instrumentami (strategią „UE 2020”, semestrem europejskim, zintegrowanymi wytycznymi, paktem stabilności i wzrostu oraz nowymi ramami nadzoru makroekonomicznego) oraz będzie się na nich opierał. W ramach paktu podjęte zostaną szczególne działania wykraczające poza działania już istniejące; obejmie on konkretne zobowiązania i działania, które są bardziej ambitne niż te już uzgodnione, a towarzyszyć mu będzie harmonogram, zgodnie z którym będą one realizowane. Te nowe zobowiązania zostaną następnie włączone w krajowe programy reform i programy stabilności i będą przedmiotem regularnego nadzoru, przy czym główna rola w monitorowaniu wykonywania zobowiązań przypadnie Komisji, a w prowadzonych działaniach uczestniczyć również będą wszystkie stosowne składy Rady i Eurogrupa. Parlament Europejski będzie w całym zakresie odgrywać swoją rolę zgodnie z przysługującymi mu kompetencjami. Partnerzy społeczni będą w pełni zaangażowani w działania prowadzone na szczeblu UE dzięki temu, że będą uczestniczyć w organizowanym trójstronnym szczycie społecznym; b) pakt ten będzie konkretny i ukierunkowany na realizację działań i obejmie priorytetowe obszary polityki, które mają zasadnicze znaczenie dla zwiększania konkurencyjności i konwergencji. Będzie on koncentrował się na działaniach w dziedzinach, które leżą w kompetencji państw członkowskich. Wspólne cele w wybranych obszarach polityki będą uzgadniane na szczeblu szefów państw lub rządów. Państwa członkowskie uczestniczące w pakcie będą dążyć do osiągnięcia tych celów przy zastosowaniu własnych kombinacji polityki fiskalnej i pieniężnej, mając na uwadze stojące przed nimi konkretne wyzwania; c) co roku każdy szef państwa lub rządu podejmować będzie konkretne zobowiązania krajowe. Podejmując takie zobowiązania, państwa członkowskie będą brać pod uwagę stosowane w Europie i w odniesieniu do innych strategicznych partnerów sprawdzone wzorce i poziomy referencyjne ustalane w odniesieniu do podmiotów osiągających najlepsze wyniki. Ministrowie finansów określą uwarunkowania dotyczące wykonania tych decyzji. 6. Wszystkie państwa członkowskie zadbają o to, by konkretne plany zgodne z unijnymi zasadami przyznawania pomocy państwa były stosowane do banków, w których testy warunków skrajnych uwidoczniły słabości, oraz by prace nad tymi planami zakończyły się do lata bieżącego roku. 7. Szefowie państw lub rządów wzywają ministrów finansów do zakończenia prac nad sześcioma wnioskami ustawodawczymi Komisji dotyczącymi zarządzania gospodarczego oraz do wypracowania do końca marca podejścia ogólnego zapewniającego pełną realizację zaleceń grupy zadaniowej. W tym kontekście uzgadniają oni, że ustalenie liczbowego punktu odniesienia wynoszącego 1/20 w odniesieniu do obniżenia długu, które ma podlegać ocenie uwzględniającej wszystkie czynniki, zgodnie z wnioskiem Komisji, powinno stanowić integralny element tego pakietu. Wszyscy szefowie państw lub rządów popierają przyjęcie projektu dyrektywy w sprawie krajowych ram budżetowych. Ustalając działania w ramach paktu stabilności i wzrostu, Rada powinna zasadniczo postępować zgodnie z zaleceniami Komisji lub wyjaśniać swoje stanowisko na piśmie. 8. Szefowie państw lub rządów zgadzają się, że należy przeanalizować wprowadzenie podatku od transakcji finansowych oraz że koncepcję tę należy dalej rozwijać na poziomie strefy euro, na poziomie UE i na poziomie międzynarodowym. *** ZAŁĄCZNIK I PAKT NA RZECZ EURO ŚCIŚLEJSZA KOORDYNACJA POLITYKI GOSPODARCZEJ SŁUŻĄCA ZWIĘKSZENIU KONKURENCYJNOŚCI I KONWERGENCJI Szefowie państw i rządów strefy euro podjęli decyzję o przyjęciu paktu na rzecz euro, który ma wzmocnić filar gospodarczy unii walutowej, wprowadzić nową jakość do koordynacji polityki gospodarczej w strefie euro, zwiększyć konkurencyjność, a tym samym zwiększyć stopień konwergencji. Pakt ten w głównej mierze dotyczy tych dziedzin, które objęte są kompetencjami krajowymi i które mają kluczowe znaczenie dla zwiększenia konkurencyjności Wykonywanie zobowiązań i dokonywanie postępów na rzecz realizacji wspólnych celów politycznych będzie monitorowane co roku – na podstawie sprawozdania przygotowywanego przez Komisję – na szczeblu politycznym przez szefów państw lub rządów strefy euro i innych państw uczestniczących w pakcie. Ponadto państwa członkowskie 33 zobowiązują się zasięgać opinii swoich partnerów na temat poszczególnych istotnych reform gospodarczych, które mogą wywołać efekty zewnętrzne, przed przyjęciem tych reform; d) państwa członkowskie strefy euro są w pełni zaangażowanie w ukończenie tworzenia jednolitego rynku, który ma zasadnicze znaczenie dla zwiększenia konkurencyjności w UE i strefie euro. Proces ten będzie w pełni zgodny z Traktatem. Pakt będzie w pełni respektował integralność jednolitego rynku. Nasze cele Państwa członkowskie strefy euro zobowiązują się zastosować wszelkie środki konieczne, aby osiągnąć następujące cele: • Wspieranie konkurencyjności • Wspieranie zatrudnienia • Dalsze przyczynianie się do stabilności finansów publicznych • Wzmacnianie stabilności finansowej Każde państwo członkowskie uczestniczące w pakcie przedstawi konkretne środki, które zastosuje, aby osiągnąć wyżej wymienione cele. Jeżeli państwo członkowskie może wykazać, że w danej dziedzinie lub danych dziedzinach działanie nie jest konieczne, nie będzie uwzględniać takiego działania. Wybór konkretnych działań politycznych koniecznych do osiągnięcia wspólnych celów pozostaje w gestii poszczególnych państw, ale szczególną uwagę poświęci się zestawowi proponowanych środków wymienionych poniżej. Konkretne zobowiązania polityczne i monitorowanie Postępy w osiąganiu wspomnianych wyżej wspólnych celów będą monitorowane pod względem politycznym przez szefów państw lub rządów na podstawie szeregu wskaźników obejmujących konkurencyjność, zatrudnienie, stabilność budżetową i stabilność finansową. Określone zostaną kraje, przed którymi stoją istotne wyzwania w którejkolwiek z tych dziedzin; będą one także musiały zobowiązać się do zmierzenia się z tymi wyzwaniami w konkretnym terminie. a) Wspieranie konkurencyjności Oceny postępu dokonywać się będzie na podstawie rozwoju sytuacji w dziedzinie wynagrodzeń i wydajności oraz potrzeb w zakresie dostosowania konkurencyjności. Aby ocenić, czy ewolucja wynagrodzeń przebiega zgodnie z wydajnością, monitorowane będą jednostkowe koszty pracy w danym okresie poprzez porównywanie rozwoju sytuacji w innych krajach strefy euro oraz u głównych porównywalnych partnerów handlowych. W przypadku każdego kraju jednostkowe koszty pracy będą oceniane w odniesieniu do gospodarki jako całości, a także w odniesieniu do każdego głównego sektora (produkcja, usługi, jak również sektory dóbr wymienialnych i niewymienialnych). Znaczne i trwałe trendy wzrostowe mogą prowadzić do erozji konkurencyjności, w szczególności jeżeli będą się one łączyć z rosnącym deficytem obrotów bieżących oraz zmniejszającym się udziałem eksportu w rynku. We wszystkich krajach należy podjąć działania na rzecz zwiększenia konkuren- 34 cyjności, ze szczególną uwagą traktowane będą jednak te kraje, które stoją przed największymi wyzwaniami w tym zakresie. Aby zapewnić zrównoważony i powszechny wzrost w całej strefie euro, przewidziane zostaną konkretne instrumenty i wspólne inicjatywy służące wspieraniu konkurencyjności w wolniej rozwijających się regionach. Każdy kraj będzie odpowiedzialny za szczegółowe działania polityczne, które postanowi podjąć, aby wspierać konkurencyjność, jednak następujące reformy będą traktowane jako priorytetowe: (i) respektowanie krajowych tradycji w zakresie dialogu społecznego i stosunków pracy, działania służące zapewnieniu ewolucji kosztów odzwierciedlającej wydajność, takie jak: • dokonanie przeglądu ustaleń w zakresie ustalania wynagrodzeń oraz, w razie konieczności, poziomu centralizacji w procesie negocjacji, a także mechanizmów indeksacji, z jednoczesnym zachowaniem autonomii partnerów społecznych w negocjacjach zbiorowych, • dopilnowanie, by porozumienia płacowe w sektorze publicznym wspierało działania na rzecz konkurencyjności w sektorze prywatnym (z uwzględnieniem istotnego wpływu sygnalizującego, jaki mają wynagrodzenia w sektorze publicznym); (ii) działania na rzecz zwiększenia wydajności, takie jak: • dalsze otwieranie sektorów chronionych w drodze działań podejmowanych na szczeblu krajowym w celu usuwania nieuzasadnionych ograniczeń w zakresie usług specjalistycznych oraz w sektorze detalicznym, tak aby wspierać konkurencyjność i efektywność, z pełnym poszanowaniem dorobku prawnego Wspólnoty, • konkretne działania mające poprawić systemy edukacji i propagować badania i rozwój, innowacje oraz doskonalenie infrastruktury, • działania mające poprawić otoczenie biznesowe, zwłaszcza dla MŚP, w szczególności przez usuwanie barier biurokratycznych oraz poprawianie ram regulacyjnych (np. prawo upadłościowe, kodeks handlowy). b) Wspieranie zatrudnienia Sprawnie funkcjonujący rynek pracy ma zasadnicze znacznie dla konkurencyjności strefy euro. Postęp będzie oceniany na podstawie następujących wskaźników: wskaźniki bezrobocia długoterminowego i bezrobocia osób młodych, jak również wskaźniki uczestnictwa w rynku pracy. Każdy kraj będzie odpowiedzialny za szczegółowe działania polityczne, które postanowi podjąć, aby wspierać zatrudnienie, jednak następujące reformy będą traktowane jako priorytetowe: • reformy rynku pracy w celu propagowania modelu elastycznego rynku pracy i bezpieczeństwa socjalnego (flexicurity), ograniczanie pracy nierejestrowanej oraz zwiększanie uczestnictwa w rynku pracy, • uczenie się przez całe życie, • reformy systemu podatkowego, takie jak obniżenie opodatkowania pracy, aby uczynić ją opłacalną, z zachowaniem ogólnych dochodów podatkowych, a także podejmowanie działań na rzecz ułatwienia uczestnictwa w rynku pracy osobom zapewniającym drugie źródło dochodu w gospodarstwach domowych. c) Zwiększenie stabilności finansów publicznych Aby zapewnić pełną realizację paktu stabilności i wzrostu, następujące kwestie będą traktowane z najwyższą uwagą: • Stabilność świadczeń emerytalnych, świadczeń związanych z opieką zdrowotną i świadczeń socjalnych Stosowna ocena zostanie przeprowadzona zwłaszcza na podstawie wskaźników dotyczących luki w długookresowej stabilności finansów publicznych1. Wskaźniki te mierzą, czy poziomy zadłużenia pozwalają zachować zdolność obsługi zadłużenia; ocena ta odbywa się na podstawie bieżących polityk, zwłaszcza systemów emerytalnych, systemów opieki zdrowotnej i systemów świadczeń socjalnych, a także z uwzględnieniem czynników demograficznych. W tym kontekście państwa członkowskie zobowiązują się do wprowadzenia krajowego ustawodawstwa w zakresie reorganizacji kryzysowej banków, z pełnym poszanowaniem dorobku prawnego Wspólnoty. Regularnie będą przeprowadzane rygorystyczne testy warunków skrajnych w odniesieniu do banków; testy te będą koordynowane na szczeblu UE. Ponadto przewodniczący Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (ESRB) i przewodniczący Eurogrupy będą regularnie proszeni o przedstawianie szefom państw lub rządów informacji dotyczących kwestii związanych ze stabilnością makrofinansową i zmianami makroekonomicznymi w strefie euro, które wymagają szczegółowych działań. W odniesieniu do każdego państwa członkowskiego uważnie będzie monitorowany w szczególności poziom zadłużenia sektora prywatnego: zadłużenie banków, gospodarstw domowych i przedsiębiorstw innych niż finansowe. *** Reformy niezbędne do zapewnienia stabilności i adekwatności świadczeń emerytalnych i socjalnych mogłyby obejmować: Oprócz wspomnianych wyżej kwestii przedmiotem uwagi będzie koordynacja polityki podatkowej. • dostosowanie systemu emerytalnego do krajowej sytuacji demograficznej, na przykład poprzez dostosowanie rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę do średniego trwania życia lub poprzez podniesienie współczynnika aktywności zawodowej, Opodatkowanie bezpośrednie pozostaje w kompetencji krajowej. Pragmatyczna koordynacja polityk podatkowych jest niezbędnym elementem ściślejszej koordynacji polityki gospodarczej w strefie euro w celu wspierania konsolidacji fiskalnej i wzrostu gospodarczego. W tym kontekście państwa członkowskie zobowiązują się prowadzić zorganizowane dyskusje dotyczące kwestii polityki podatkowej, zwłaszcza po to, by zapewnić wymianę sprawdzonych wzorców, kwestii unikania szkodliwych praktyk oraz wniosków w zakresie zwalczania oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania. • ograniczenie systemów wczesnych emerytur i stosowanie ukierunkowanych zachęt służących zatrudnianiu starszych pracowników (w szczególności w wieku powyżej 55 lat). • Krajowe zasady fiskalne Państwa członkowskie strefy euro zobowiązują się do odzwierciedlenia unijnych zasad fiskalnych określonych w pakcie stabilności i wzrostu w swoim ustawodawstwie krajowym. Państwa członkowskie zachowają możliwość wyboru konkretnego krajowego instrumentu prawnego, który zastosują, jednak dopilnują, by wybrany instrument był wystarczająco mocny, wiążący i trwały (np. konstytucja lub ustawodawstwo ramowe). Dokładne sformułowanie zasady również pozostanie w gestii każdego kraju (przykładowo zasada ta mogłaby przyjąć postać „hamulca zadłużenia”, zasady dotyczącej salda pierwotnego lub zasady dotyczącej wydatków), powinno ono jednak gwarantować dyscyplinę budżetową zarówno na szczeblu krajowym, jak i na niższych szczeblach. Komisja będzie miała sposobność – przy pełnym poszanowaniu prerogatyw parlamentów narodowych – odnieść się do konkretnej zasady fiskalnej, zanim zostanie ona przyjęta, tak by zagwarantować, że jest ona zgodna z zasadami UE i że odgrywa względem nich rolę wspomagającą. d) Wzmocnienie stabilności finansowej Silny sektor finansowy ma kapitalne znaczenie dla ogólnej stabilności strefy euro. Została już zainicjowana kompleksowa reforma unijnych ram nadzoru i regulacji w sektorze finansowym. Określenie wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych mogłoby być jednym z neutralnych pod względem dochodów sposobów zapewniających spójność krajowych systemów podatkowych, z jednoczesnym poszanowaniem krajowych strategii podatkowych, i przyczynić się do stabilności budżetowej oraz konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw. Komisja zamierza przedstawić w najbliższych tygodniach wniosek ustawodawczy w sprawie wspólnej jednolitej podstawy opodatkowania osób prawnych. Konkretne coroczne zobowiązania Aby pokazać rzeczywiste zaangażowanie na rzecz zmian i nadać niezbędny polityczny impuls działaniom na rzecz osiągnięcia naszych wspólnych celów, co roku państwa członkowskie strefy euro będą na najwyższym szczeblu uzgadniać zestaw konkretnych działań, które będzie trzeba zrealizować w ciągu 12 miesięcy. Każdy kraj będzie odpowiadał za wybór konkretnych środków politycznych, które będzie trzeba wprowadzić, jednak przy dokonywaniu takiego wyboru kraje będą w szczególności uwzględniać wspomniane wyżej kwestie. Stosowne zobowiązania zostaną również odzwierciedlone w przedkładanych corocznie krajowych programach reform i programach stabilności, które będą oceniane przez Komisję, Radę i Eurogrupę w kontekście europejskiego semestru. Kolejne działania 1 Luka w długookresowej stabilności finansów publicznych jest wskaźnikiem uzgodnionym przez Komisję i państwa członkowskie do celów oceny stabilności budżetowej. Niniejszy pakt zostanie formalnie przyjęty na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 24 marca przez państwa członkowskie strefy 35 euro i te państwa członkowskie niebędące członkami tej strefy, które wyrażą takie życzenie. Państwa członkowskie, które będą w stanie to uczynić, powinny już w dniu 24 marca ogłosić swoje konkretne zobowiązania do wypełnienia w ciągu kolejnych 12 miesięcy. W każdym razie konkretne zobowiązania należy uwzględnić w krajowych programach reform i programach stabilności, które mają zostać przedłożone w kwietniu; zobowiązania te zostaną przedstawione na czerwcowym posiedzeniu Rady Europejskiej. *** ZAŁĄCZNIK II OGÓLNE ELEMENTY PRZYSZŁEGO MECHANIZMU OŚWIADCZENIE EUROGRUPY Z DNIA 28 LISTOPADA 2010 R. „Niedawne wydarzenia pokazały, że problemy finansowe jednego państwa członkowskiego mogą szybko zagrozić stabilności makrofinansowej UE jako całości, rozprzestrzeniając się różnymi kanałami. Stwierdzenie to odnosi się zwłaszcza do strefy euro, w której gospodarki, a sektory finansowe w szczególności, są ze sobą blisko powiązane. Przez cały czas trwania obecnego kryzysu państwa członkowskie strefy euro wykazywały się determinacją, by podejmować – w razie konieczności – zdecydowane i skoordynowane działania w celu ochrony stabilności finansowej w strefie euro jako całości i doprowadzić do powrotu wzrostu na stabilną ścieżkę. Przede wszystkim ustanowiono Europejski Instrument Stabilności Finansowej po to, by – wraz z europejskim mechanizmem stabilizacji finansowej i Międzynarodowym Funduszem Walutowym – zapewnić szybkie i skuteczne wsparcie płynnościowe; wsparcie to byłoby udzielane na podstawie rygorystycznych programów korekty polityki gospodarczej i fiskalnej, które mają zostać zrealizowane przez odnośne państwo członkowskie i które mają zapewnić zdolność obsługi zadłużenia. W dniach 28–29 października Rada Europejska uzgodniła, że konieczne jest ustanowienie stałego mechanizmu kryzysowego dla ochrony stabilności finansowej strefy euro jako całości. Ministrowie Eurogrupy uzgodnili, że ten europejski mechanizm stabilizacyjny będzie się opierał na Europejskim Instrumencie Stabilności Finansowej i będzie mógł zapewniać pakiety pomocy finansowej państwom członkowskim strefy euro, z zastrzeżeniem spełnienia rygorystycznych warunków zgodnie z zasadami obecnego Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej. Europejski mechanizm stabilizacyjny będzie stanowił uzupełnienie nowych ram wzmocnionego zarządzania gospodarczego w celu uzyskania skutecznego i ścisłego nadzoru ekonomicznego, który skupi się na zapobieganiu i znacząco zmniejszy prawdopodobieństwo wystąpienia kryzysu w przyszłości. Zasady zostaną dostosowane tak, by w poszczególnych przypadkach umożliwić udział wierzycieli z sektora prywatnego w pełnej zgodności z politykami MFW. We wszystkich przypadkach, aby 36 chronić pieniądze podatników i żeby dać prywatnym wierzycielom wyraźny sygnał, że ich roszczenia mają charakter podporządkowany względem roszczeń sektora oficjalnego, pożyczka w ramach europejskiego mechanizmu stabilizacyjnego będzie posiadać status uprzywilejowany i będzie podporządkowana wyłącznie względem pożyczki z MFW. Pomoc udzielana państwu członkowskiemu strefy euro będzie się opierać na rygorystycznym programie korekty gospodarczej i fiskalnej oraz na wnikliwej analizie zdolności obsługi zadłużenia przeprowadzanej przez Komisję Europejską i MFW, we współpracy z EBC. Na tej podstawie ministrowie Eurogrupy podejmą jednomyślną decyzję o udzieleniu pomocy. W przypadku krajów uznanych za wypłacalne – na podstawie analizy zdolności obsługi zadłużenia przeprowadzonej przez Komisję Europejską i MFW, we współpracy z EBC – wierzyciele z sektora prywatnego byliby zachęcani do utrzymania swojego zaangażowania zgodnie z międzynarodowymi zasadami i w pełnej zgodności z praktykami MFW. Gdyby nieoczekiwanie pojawiły się oznaki niewypłacalności, dane państwo członkowskie będzie musiało negocjować ze swoimi wierzycielami z sektora prywatnego kompleksowy plan restrukturyzacyjny – zgodnie z praktykami MFW – w celu przywrócenia zdolności obsługi zadłużenia. Jeżeli dzięki tym środkom możliwe będzie osiągnięcie zdolności obsługi zadłużenia, europejski mechanizm stabilizacyjny będzie mógł udzielić wsparcia płynnościowego. Aby ułatwić ten proces, od czerwca 2013 roku do warunków wszystkich nowych obligacji skarbowych emitowanych w strefie euro wprowadzone zostaną – tak, aby zachować płynność rynku – standardowe i identyczne klauzule wspólnego działania. Klauzule te byłyby spójne z klauzulami powszechnie stosowanymi na mocy prawa brytyjskiego i amerykańskiego w następstwie sprawozdania grupy państw G–10 na temat klauzul wspólnego działania, w tym z klauzulami zbiorczymi, które pozwalają na to, by wszystkie dłużne papiery wartościowe wyemitowane przez dane państwo członkowskie były w negocjacjach uwzględniane łącznie. Umożliwiłoby to wierzycielom przyjęcie większością kwalifikowaną decyzji, na mocy której uzgodniono by prawnie wiążącą zmianę w warunkach płatności (moratorium, prolongatę terminu zapadalności, obniżkę stopy procentowej i/lub redukcję wartości nominalnej), w przypadku gdyby dłużnik nie był w stanie dokonać spłaty. Państwa członkowskie będą dążyć do wydłużenia terminów zapadalności swoich nowo emitowanych obligacji w perspektywie średnioterminowej, by uniknąć nakładania się terminów refinansowania. Ogólna skuteczność tych ram zostanie oceniona w 2016 roku przez Komisję we współpracy z EBC. Powtarzamy, że udział sektora prywatnego na podstawie tych warunków nie będzie możliwy w żadnej formie do połowy 2013 roku. Przewodniczący Rady Europejskiej, Herman van Rompuy, stwierdził, że jego propozycja nieznacznej zmiany Traktatu, która zostanie przedstawiona Radzie Europejskiej na jej kolejnym posiedzeniu, będzie odzwierciedleniem dzisiejszej decyzji”. RADA EUROPEJSKA 2425 MARCA 2011 R. KONKLUZJE Składamy najgłębsze kondolencje w związku z ogromnymi stratami w ludziach w Japonii oraz wyrażamy solidarność z narodem i rządem Japonii. Myśli obywateli UE są z wieloma tysiącami rodzin pogrążonych w żałobie i z setkami tysięcy osób, które muszą teraz odbudowywać swoje życie i społeczności. Wyrażamy uznanie w związku z szybkimi i zdecydowanymi działaniami podjętymi przez władze japońskie. Przypominając o trwałej przyjaźni i bliskich stosunkach politycznych i gospodarczych, które łączą UE z Japonią, jesteśmy zdecydowani wspierać Japonię w jej wysiłkach w pokonywaniu trudności, przed którymi stoi. * * * Podczas ostatnich miesięcy Europa przechodziła poważny kryzys finansowy. Mimo że w Europie ma obecnie miejsce ożywienie gospodarcze, zagrożenia wciąż istnieją i musimy kontynuować zdecydowane działania. Przyjęliśmy dziś kompleksowy pakiet środków, które powinny umożliwić nam przezwyciężenie kryzysu finansowego i kontynuowanie kursu na trwały wzrost. Pakiet ten posłuży wzmocnieniu zarządzania gospodarczego Unii Europejskiej i zapewnieniu trwałej stabilności strefy euro jako całości. Uzgodniliśmy również, że na szczeblu UE podjęte zostaną energiczne działania służące pobudzeniu wzrostu gospodarczego poprzez wzmocnienie jednolitego rynku, zmniejszenie ogólnego obciążenia regulacjami i promowanie wymiany handlowej z państwami trzecimi. Omówiliśmy poważną sytuację w Libii, wyrażając zadowolenie po przyjęciu rezolucji RB ONZ nr 1973 i podkreślając naszą zdecydowaną wolę udziału w jej realizacji. W odniesieniu do południowego sąsiedztwa Unii – ponownie wyraziliśmy naszą zdecydowaną wolę wypracowania nowego partnerstwa z tym regionem i wezwaliśmy do szybkiej realizacji kierunków działań określonych w dniu 11 marca 2011 r.; uzgodniliśmy pierwsze konkretne kroki służące doraźnemu wsparciu krajów leżących w południowym sąsiedztwie. Na koniec omówiliśmy wnioski wynikające z wydarzeń w Japonii, w szczególności w odniesieniu do bezpieczeństwa jądrowego. * * * I. POLITYKA GOSPODARCZA 1. Rada Europejska przyjęła dziś kompleksowy pakiet środków służących reagowaniu na kryzys, zachowaniu stabilności finansowej i położeniu podstaw pod inteligentny, trwały wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu i tworzeniu miejsc pracy. Wzmocni to zarządzanie gospodarcze oraz konkurencyjność strefy euro i Unii Europejskiej. włączone do ich programów stabilności lub programów konwergencji i do ich krajowych programów reform. Na tej podstawie Komisja przedłoży swoje propozycje w sprawie opinii i zaleceń dotyczących poszczególnych krajów – zrobi to wystarczająco wcześnie, aby mogły one zostać przyjęte przed czerwcowym posiedzeniem Rady Europejskiej. 3. W szczególności państwa członkowskie przedstawią wieloletnie plany konsolidacyjne obejmujące szczegółowe cele dotyczące deficytu, dochodów i wydatków, planowaną strategię osiągnięcia tych celów oraz harmonogram jej realizacji. Polityki budżetowe na rok 2012 powinny mieć na celu odbudowę zaufania przez przywrócenie stabilnych ścieżek długu i zapewnienie zmniejszenia deficytów poniżej poziomu 3% PKB w ramach czasowych uzgodnionych przez Radę. Wymaga to w większości przypadków rocznej korekty strukturalnej znacznie powyżej 0,5% PKB. W państwach członkowskich stojących w obliczu bardzo dużych deficytów strukturalnych lub bardzo wysokich lub szybko rosnących poziomów długu publicznego tempo konsolidacji powinno być najwyższe w początkowej fazie. 4. Uzupełnieniem wysiłków na rzecz konsolidacji fiskalnej muszą być reformy strukturalne służące zwiększeniu wzrostu. W tym kontekście państwa członkowskie podkreślają Realizacja europejskiego semestru: strategia „Europa 2020”, konsolidacja fiskalna i reformy strukturalne 2. W nowych ramach europejskiego semestru Rada Europejska zatwierdziła priorytety dotyczące konsolidacji fiskalnej i reform strukturalnych1. Podkreśliła priorytetowe znaczenie przywrócenia dobrej sytuacji budżetowej i stabilności budżetowej, zmniejszenia bezrobocia w drodze reform rynku pracy oraz podjęcia nowych działań służących zwiększeniu wzrostu. Wszystkie państwa członkowskie przekształcą te priorytety w konkretne środki, które zostaną 1 Zgodnie z konkluzjami Rady z dnia 15 lutego i dnia 7 marca 2011 r. i w nawiązaniu do opracowanej przez Komisję „Rocznej wizji wzrostu gospodarczego”. Zob. również opracowane przez prezydencję sprawozdanie podsumowujące z dnia 16 marca 2011 r. 37 5. 6. 7. 8. 38 swoją wolę realizacji strategii „Europa 2020”. W szczególności będą realizowały środki mające: − uatrakcyjnić podejmowanie pracy, − pomóc bezrobotnym w powrocie do pracy, − zwalczać ubóstwo i promować włączenie społeczne, − zapewnić inwestycje w edukację i szkolenia, − zrównoważyć bezpieczeństwo i elastyczność, − zreformować systemy emerytalne, − przyciągnąć kapitał prywatny, aby finansować wzrost, − zintensyfikować badania i innowacje, − umożliwić racjonalny pod względem kosztów dostęp do energii oraz udoskonalić polityki związane z efektywnością energetyczną. Państwa członkowskie określą najważniejsze środki potrzebne do realizacji głównych celów strategii „Europa 2020” uzgodnionych w czerwcu 2010 roku. Przedstawią również środki polityczne służące skorygowaniu szkodliwych i utrzymujących się zakłóceń równowagi makroekonomicznej oraz zwiększeniu konkurencyjności. Przy realizacji tych polityk, aby zapewnić szeroki udział w tym procesie, utrzymana zostanie ścisła współpraca z Parlamentem Europejskim i innymi instytucjami UE oraz unijnymi organami doradczymi (Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, Komitetem Regionów), przy pełnym zaangażowaniu parlamentów narodowych, partnerów społecznych, regionów i innych zainteresowanych stron. Jednolity rynek ma do odegrania kluczową rolę w zapewnianiu wzrostu i zatrudnienia oraz promowaniu konkurencyjności. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja zamierza przedstawić Akt o jednolitym rynku, i zwraca się do Parlamentu Europejskiego i Rady, aby do końca 2012 roku przyjęły pierwszy zestaw priorytetowych środków, które nadadzą nowy impuls jednolitemu rynkowi. Szczególny nacisk należy położyć na środki, które pobudzają wzrost i tworzą miejsca pracy oraz przynoszą konkretne rezultaty dla obywateli i przedsiębiorstw. Nacisk należy położyć również na ukończenie tworzenia jednolitego rynku cyfrowego. Należy zmniejszyć ogólne obciążenia regulacyjne, w szczególności dla MŚP, zarówno na szczeblu europejskim, jak i krajowym. Do lata Komisja przedstawi sprawozdanie w tej sprawie. Rada Europejska z zadowoleniem przyjęła również fakt, że Komisja zamierza zaproponować sposoby zwolnienia mikroprzedsiębiorstw ze stosowania niektórych przyszłych regulacji. Nawiązując do komunikatu Komisji pt. „Na drodze do lepiej funkcjonującego jednolitego rynku usług”, Rada Europejska wzywa państwa członkowskie, aby w pełni wdrożyły dyrektywę usługową; apeluje także do Komisji i państw członkowskich, aby w razie konieczności podejmowały dalsze działania służące usprawnieniu wewnętrznego rynku usług. Ważny jest także wymiar zewnętrzny jednolitego rynku, dlatego należy skupić się na promowaniu wolnego, sprawiedliwego i otwartego handlu, kładąc nacisk na to, by w 2011 roku w kontekście WTO zawrzeć umowy: w ramach rundy dauhańskiej i o wolnym handlu, zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej z dnia 16 września 2010 r. Należy pilnie prowadzić dalsze prace podjęte w związku ze sprawozda- niem Komisji określającym priorytety w zakresie znoszenia barier w handlu w państwach trzecich. Wzmocnienie zarządzania 9. Pakiet sześciu wniosków ustawodawczych dotyczących zarządzania gospodarczego ma podstawowe znaczenie dla zapewnienia wzmocnionej dyscypliny fiskalnej i uniknięcia nadmiernych zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Obejmuje on reformę paktu stabilności i wzrostu mającą na celu zwiększenie nadzoru nad politykami budżetowymi i stosowanie środków egzekwowania w sposób bardziej spójny i na wcześniejszym etapie, obejmuje także nowe przepisy dotyczące krajowych ram budżetowych i nowego nadzoru w zakresie zakłóceń równowagi makroekonomicznej. 10. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje ogólne podejście wypracowane w Radzie w sprawie tych wniosków otwierające drogę do negocjacji z Parlamentem Europejskim. Wezwała do dalszych prac, tak aby wnioski te mogły zostać przyjęte w czerwcu 2011 roku. Zapewnienie nowej jakości koordynacji polityki gospodarczej: pakt euro plus 11. Pakt euro plus, który został uzgodniony przez szefów państw lub rządów strefy euro i do którego przystąpiły również Bułgaria, Dania, Litwa, Łotwa, Polska i Rumunia (zob. załącznik I), dodatkowo wzmocni gospodarczy filar unii gospodarczej i walutowej oraz wprowadzi nową jakość do koordynacji polityki gospodarczej, tak aby wzmocnić konkurencyjność i tym samym zwiększyć stopień konwergencji, wzmacniając naszą społeczną gospodarkę rynkową. Do paktu mogą przyłączać się inne państwa członkowskie. Pakt będzie w pełni respektował integralność jednolitego rynku. 12. Państwa członkowskie, które przystąpiły do paktu, zobowiązują się na podstawie zawartych w nim wskaźników i zasad ogłosić zestaw konkretnych działań, które należy zrealizować w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy. Kilka państw członkowskich już ogłosiło pierwsze zobowiązania. Wszystkie uczestniczące państwa członkowskie przedstawią swoje zobowiązania jak najszybciej, a w każdym razie na tyle wcześnie, aby włączyć je do swoich programów stabilności lub programów konwergencji i do krajowych programów reform, które mają być przekazane w kwietniu, oraz poddać je ocenie na czerwcowym posiedzeniu Rady Europejskiej. Uzdrowienie sektora bankowego 13. Europejski Urząd Nadzoru Bankowego i odpowiednie organy przeprowadzają testy warunków skrajnych. Rada Europejska podkreśla, jak ważne jest prowadzenie procesu wzajemnej oceny w ścisłej współpracy z krajowymi organami nadzoru, Europejską Radą ds. Ryzyka Systemowego, Komisją i Europejskim Bankiem Centralnym, tak aby zwiększyć spójność i podnieść jakość rezultatów tych działań. Zapewniony zostanie wysoki poziom ujawniania 14. 15. informacji przez banki, w tym informacji dotyczących portfeli długu państwowego. Państwa członkowskie przygotują przed opublikowaniem wyników konkretne i ambitne strategie restrukturyzacji najbardziej narażonych instytucji, w tym rozwiązania w zakresie sektora prywatnego (bezpośrednie finansowanie z rynku lub sprzedaż aktywów), ale także solidne ramy – zgodnie z zasadami pomocy państwa – w zakresie udzielania wsparcia rządowego w razie potrzeby. Jak uzgodniono podczas posiedzenia Rady Europejskiej w czerwcu 2010 roku, należy jeszcze bardziej szczegółowo przeanalizować i opracować kwestię wprowadzenia globalnego podatku od transakcji finansowych. Rada Europejska odnotowuje fakt, że Komisja zamierza najpóźniej do jesieni 2011 roku sporządzić sprawozdanie w sprawie opodatkowania sektora finansowego. Wzmocnienie mechanizmów stabilności w strefie euro 16. Przypominając o znaczeniu zapewnienia stabilności finansowej w strefie euro, Rada Europejska przyjęła decyzję zmieniającą TFUE w odniesieniu do ustanowienia Europejskiego Mechanizmu Stabilności. Wzywa do szybkiego rozpoczęcia krajowych procedur zatwierdzania zmiany, tak aby decyzja ta weszła w życie w dniu 1 stycznia 2013 r. 17. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje decyzje podjęte przez szefów państw lub rządów strefy euro w dniu 11 marca i zatwierdza szczegóły dotyczące Europejskiego Mechanizmu Stabilności (zob. załącznik II). Przygotowywanie porozumienia w sprawie Europejskiego Mechanizmu Stabilności oraz zmiany do porozumienia w sprawie Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej – w celu zapewnienia efektywnej zdolności mechanizmu do udzielania pożyczek na poziomie 440 mld EUR – zostaną sfinalizowane tak, aby umożliwić jednoczesne podpisanie obu porozumień przed końcem czerwca 2011 roku. II. LIBIA / POŁUDNIOWE SĄSIEDZTWO 18. Rada Europejska omówiła sytuację w Libii i zatwierdziła konkluzje przyjęte przez Radę do Spraw Zagranicznych w dniu 21 marca. Przypominając o swoim oświadczeniu z dnia 11 marca, Rada Europejska wyraziła zadowolenie po przyjęciu rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1973 odzwierciedlającej zasadę obowiązku ochrony, oraz podkreśliła zdecydowaną wolę udziału w jej realizacji. Przyjęła również z zadowoleniem szczyt paryski z dnia 19 marca, jako decydujący wkład w realizację tej rezolucji. Potępiła fakt, że reżim libijski nadal ignoruje rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1970 i 1973 oraz że dalej stosuje gwałtowne i brutalne represje wobec własnych obywateli. Odnotowała, że działania podjęte zgodnie z mandatem Rady Bezpieczeństwa znacząco przyczyniły się do ochrony zagrożonej atakami ludności cywilnej i obszarów przez nią zamieszkałych i pomogły ratować życie ludności cywilnej. Operacje wojskowe zostaną zakończone, w momencie gdy ludność cywilna będzie bezpieczna i chroniona przed groźbą ataku oraz gdy osiągnięte zostaną cele rezolucji RB ONZ nr 1973. Rada Europejska podkreśliła kluczową rolę krajów arabskich, a w szczególności Ligi Państw Arabskich, w aktywnym wspieraniu realizacji rezolucji RB ONZ nr 1973 oraz w znalezieniu politycznego rozwiązania kryzysu. 19. Zgodnie z rezolucją RB ONZ nr 1973 Unia Europejska, wraz z Ligą Państw Arabskich, Organizacją Narodów Zjednoczonych i Unią Afrykańską, wzmoże starania służące znalezieniu rozwiązania kryzysu, które będzie odpowiadać uzasadnionym postulatom narodu libijskiego. Rada Europejska ponownie wezwała pułkownika Kaddafiego, by natychmiast zrzekł się władzy, aby umożliwić Libii szybkie rozpoczęcie uporządkowanego i kierowanego przez społeczeństwo libijskie przejścia do demokracji z wykorzystaniem dialogu z udziałem wielu stron, biorąc również pod uwagę potrzebę zapewnienia suwerenności Libii i jej integralności terytorialnej. UE jest gotowa pomóc wspierać ten dialog, w tym z udziałem Tymczasowej Rady Narodowej, oraz udzielić nowej Libii pomocy zarówno gospodarczej, jak i w budowaniu nowych instytucji, we współpracy z Organizacją Narodów Zjednoczonych, Ligą Państw Arabskich, Unią Afrykańską i innymi podmiotami. 20. Unia Europejska podjęła szybkie działania, by wdrożyć sankcje nałożone rezolucjami RB ONZ nr 1970 i 1973, w tym poprzez określenie kolejnych osób i podmiotów we własnym wykazie osób i podmiotów podlegających środkom ograniczającym. Unia Europejska jest gotowa zainicjować i przyjąć dalsze sankcje, w tym środki służące temu, aby dochody z ropy i gazu nie zasilały reżimu Kaddafiego. Państwa członkowskie przedstawią podobne propozycje Radzie Bezpieczeństwa ONZ. 21. Sytuacja humanitarna w Libii i na jej granicach wciąż pozostaje źródłem poważnego niepokoju. UE będzie nadal dostarczała pomocy humanitarnej wszystkim osobom, które ucierpiały, w ścisłej współpracy ze wszystkimi zaangażowanymi agencjami humanitarnymi i organizacjami pozarządowymi. UE zintensyfikowała i będzie kontynuowała planowanie w zakresie wspierania operacji pomocy humanitarnej / ochrony ludności, w tym przy pomocy floty morskiej. 22. Rada Europejska odnotowała z zadowoleniem sprawny przebieg referendum w sprawie poprawek do konstytucji, które odbyło się w Egipcie w dniu 19 marca, jako istotny krok w stronę bardziej otwartego i demokratycznego systemu politycznego. 23. Odnotowując, że sytuacja w każdym z państw jest inna, Rada Europejska wyraziła swoje najwyższe zaniepokojenie sytuacją w Syrii, Jemenie i Bahrajnie, stanowczo potępiła eskalację przemocy i użycie siły wobec demonstrantów oraz zaapelowała do wszystkich zaangażowanych stron o bezzwłoczne i bezwarunkowe nawiązanie konkretnego i konstruktywnego dialogu. Zatwierdziła konkluzje przyjęte przez Radę do Spraw Zagranicznych w dniu 21 marca. 24. Należy szybko poczynić postępy w pracach nad stworzeniem nowego partnerstwa w regionie, zgodnie z oświadczeniem Rady Europejskiej z dnia 11 marca 2011 r. Partnerstwo to będzie oparte na głębszej integracji gospo- 39 25. 26. 40 darczej, szerszym dostępie do rynku i ściślejszej współpracy politycznej, a działania w jego ramach będą prowadzone w oparciu o zróżnicowane podejście oparte na wynikach. W ramach pierwszych kroków służących realizacji pakietu z dnia 11 marca i na podstawie wspólnego komunikatu Komisji i wysokiej przedstawiciel, Rada Europejska apeluje o szybkie postępy w myśl następujących założeń: − UE i jej państwa członkowskie zintensyfikują świadczoną pomoc humanitarną, − bieżące programy pomocy w krajach położonych w południowej części basenu Morza Śródziemnego zostaną poddane analizie, a ich cele zostaną przeformułowane, w miarę możliwości w drodze dialogu z zainteresowanymi krajami, − pułap operacji EBI dla krajów basenu Morza Śródziemnego przeprowadzających reformy polityczne należy zwiększyć o 1 miliard EUR bez redukowania operacji u wschodnich sąsiadów UE, − udziałowcy EBOR powinni rozważyć ewentualne rozszerzenie działalności tego banku na kraje w południowym sąsiedztwie, − należy bezzwłocznie przyjąć wnioski dotyczące paneurośródziemnomorskich reguł pochodzenia, a Komisja jest proszona o przedstawienie wniosków dotyczących dalszych sposobów zwiększenia wymiany handlowej i bezpośrednich inwestycji zagranicznych w regionie w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje niedawną wizytę prezydencji i Komisji w Egipcie w ramach pierwszego etapu konsultacji mających na celu promowanie wszechstronnego podejścia do migracji między krajami południowego sąsiedztwa a Unią Europejską. W tym kontekście Rada Europejska zwraca się do Komisji o przedstawienie wniosków w sprawie globalnego podejścia do kwestii migracji, a także partnerstwa na rzecz mobilności, i uczynienie tego wystarczająco wcześnie przed czerwcowym posiedzeniem Rady Europejskiej. Rada Europejska oczekuje również na przedstawienie przez Komisję – przed czerwcowym posiedzeniem Rady Europejskiej – planu dotyczącego rozwijania zdolności zarządzania przepływami migrantów i uchodźców. Do czerwca 2011 roku należy osiągnąć porozumienie w sprawie rozporządzenia rozszerzającego zdolności Fronteksu. W międzyczasie Komisja udostępni dodatkowe zasoby na wsparcie operacji Hermes i operacji Poseidon prowadzonych przez tę agencję w 2011 roku, a państwa członkowskie są proszone o zapewnienie większych zasobów ludzkich i technicznych. UE i jej państwa członkowskie są gotowe wyrazić w konkretnej postaci swoją solidarność z państwami członkowskimi, które najbardziej bezpośrednio odczuwają przepływy migracyjne, i udzielić niezbędnego wsparcia w miarę rozwoju sytuacji. III. JAPONIA 27. Unia Europejska udzieli wsparcia Japonii borykającej się z wyzwaniami stojącymi przed nią w wyniku trzęsienia ziemi i tsunami, które uderzyły w ten kraj, przynosząc tak tragiczne skutki. 28. W odpowiedzi na wstępną prośbę rządu japońskiego, Unia organizuje dostawy pomocy humanitarnej dla dotkniętej katastrofą ludności. UE jest gotowa dostarczyć dalszej pomocy, jeśli Japonia się o nią zwróci. W bardziej ogólnym wymiarze UE chciałaby rozwinąć współpracę z Japonią w zakresie pomocy w przypadku kataklizmów. 29. Unia Europejska wyraża uznanie w związku z szybkimi i zdecydowanymi działaniami podjętymi przez władze japońskie w odpowiedzi na zawirowania na rynkach finansowych. Z zadowoleniem przyjmuje działania podjęte przez grupę G7 dotyczące jena. Unia jest gotowa w pełni współpracować z Japonią w kwestii gospodarczych i finansowych konsekwencji wspomnianych wydarzeń, w tym w ramach grupy G8 i grupy G20. 30. Patrząc w przyszłość, Rada Europejska potwierdza strategiczne znaczenie stosunków UE i Japonii. Zbliżający się szczyt musi zostać wykorzystany do wzmocnienia tych stosunków i stworzenia wspólnego planu działań, w tym przez ewentualne rozpoczęcie negocjacji umowy o wolnym handlu przy założeniu, że Japonia wykaże wolę rozpatrzenia między innymi kwestii barier pozataryfowych oraz ograniczeń dotyczących zamówień publicznych. 31. W związku z tym Rada Europejska podkreśla, że trzeba w pełni wyciągnąć wnioski z tych wydarzeń i zapewnić ogółowi społeczeństwa wszelkie niezbędne informacje. Przypominając, że koszyk energetyczny należy do kompetencji państw członkowskich, Rada Europejska apeluje o podjęcie prac na zasadzie priorytetu w następujących dziedzinach: − należy dokonać przeglądu bezpieczeństwa wszystkich unijnych elektrowni jądrowych na podstawie kompleksowych i przejrzystych ocen ryzyka i bezpieczeństwa („testy warunków skrajnych”); Europejska Grupa Organów Regulacyjnych ds. Bezpieczeństwa Jądrowego (ENSREG) oraz Komisja są proszone o jak najszybsze opracowanie zakresu i warunków przeprowadzania tych testów w skoordynowanych ramach w świetle wniosków wyciągniętych z wypadku w Japonii i z pełnym udziałem państw członkowskich, w całej rozciągłości wykorzystując dostępną wiedzę fachową (w szczególności Stowarzyszenia Zachodnioeuropejskich Organów Nadzoru Instalacji Jądrowych); oceny te będą przeprowadzane przez niezależne organy krajowe oraz w ramach wzajemnej oceny, a informacje na temat ich wyniku oraz wszelkich późniejszych środków, które zostaną podjęte, powinny być udostępniane Komisji i na forum ENSREG oraz podawane do wiadomości publicznej; Rada Europejska oceni początkowe ustalenia oceny przed końcem 2011 roku na podstawie sprawozdania Komisji, − priorytetowe znaczenie zapewniania bezpieczeństwa elektrowni jądrowych nie może oczywiście obowiązywać wyłącznie w obrębie naszych granic; UE wystąpi o przeprowadzenie podobnych „testów warunków skrajnych” w państwach sąsiednich i na łania wykraczające poza działania już istniejące; obejmie on konkretne zobowiązania i działania, które są bardziej ambitne niż te już uzgodnione, a towarzyszyć mu będzie harmonogram, zgodnie z którym będą one realizowane. Te nowe zobowiązania zostaną następnie włączone w krajowe programy reform i programy stabilności i będą przedmiotem regularnego nadzoru, przy czym główna rola w monitorowaniu wykonywania zobowiązań przypadnie Komisji, a w prowadzonych działaniach uczestniczyć również będą wszystkie stosowne składy Rady i Eurogrupa. Parlament Europejski będzie w całym zakresie odgrywać swoją rolę zgodnie z przysługującymi mu kompetencjami. Partnerzy społeczni będą w pełni zaangażowani w działania prowadzone na szczeblu UE dzięki temu, że będą uczestniczyć w organizowanym trójstronnym szczycie społecznym; całym świecie – w odniesieniu zarówno do istniejących, jak i planowanych elektrowni; w tym względzie należy w pełni zaangażować odpowiednie organizacje międzynarodowe, − najwyższe standardy bezpieczeństwa jądrowego należy wdrażać i ustawicznie podnosić w UE i promować w wymiarze międzynarodowym, − Komisja dokona przeglądu istniejących ram prawnych i regulacyjnych dotyczących bezpieczeństwa instalacji jądrowych i przed końcem 2011 roku zaproponuje ewentualne konieczne udoskonalenia. Państwa członkowskie powinny dopilnować pełnego wykonywania dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa instalacji jądrowych. Należy jak najszybciej przyjąć proponowaną dyrektywę w sprawie postępowania z wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi. Zachęca się Komisję, aby rozważyła sposoby promowania bezpieczeństwa jądrowego w krajach sąsiednich, b) pakt ten będzie konkretny i ukierunkowany na realizację działań i obejmie priorytetowe obszary polityki, które mają zasadnicze znaczenie dla zwiększania konkurencyjności i konwergencji. Będzie on koncentrował się na działaniach w dziedzinach, które leżą w kompetencji państw członkowskich. Wspólne cele w wybranych obszarach polityki będą uzgadniane na szczeblu szefów państw lub rządów. Państwa członkowskie uczestniczące w pakcie będą dążyć do osiągnięcia tych celów przy zastosowaniu własnych kombinacji polityki fiskalnej i pieniężnej, mając na uwadze stojące przed nimi konkretne wyzwania; c) co roku każdy szef państwa lub rządu podejmować będzie konkretne zobowiązania krajowe. Podejmując takie zobowiązania, państwa członkowskie będą brać pod uwagę sprawdzone wzorce i poziomy referencyjne ustalane w odniesieniu do podmiotów osiągających najlepsze wyniki, tak w Europie, jak i u innych partnerów strategicznych. − należy ściśle monitorować skutki dla świata i dla UE, zwracając szczególną uwagę na niestabilność cen energii i towarów, szczególnie w kontekście grupy G20. *** ZAŁĄCZNIK I PAKT EURO PLUS ŚCIŚLEJSZA KOORDYNACJA POLITYKI GOSPODARCZEJ SŁUŻĄCA ZWIĘKSZENIU KONKURENCYJNOŚCI I KONWERGENCJI Niniejszy pakt uzgodnili szefowie państw lub rządów strefy euro, a przystąpiły do niego również Bułgaria, Dania, Litwa, Łotwa, Polska i Rumunia, aby wzmocnić filar gospodarczy unii walutowej, wprowadzić nową jakość do koordynacji polityki gospodarczej, zwiększyć konkurencyjność, a tym samym zwiększyć stopień konwergencji. Pakt ten w głównej mierze dotyczy tych dziedzin, które objęte są kompetencjami krajowymi i które mają kluczowe znaczenie dla zwiększania konkurencyjności i unikania szkodliwych zakłóceń równowagi. Konkurencyjność ma zasadnicze znaczenie dla szybszego i trwalszego wzrostu UE w perspektywie średnioi długoterminowej, dla podniesienia poziomu dochodów obywateli i dla zachowania naszych modeli społecznych. Zachęca się inne państwa członkowskie do uczestniczenia w pakcie na zasadzie dobrowolności. Nowe działania na rzecz ściślejszej koordynacji polityki gospodarczej w celu zwiększenia konkurencyjności i konwergencji opierają się na czterech zasadach przewodnich: a) pakt będzie zgodny z funkcjonującym w UE modelem zarządzania gospodarczego i będzie wzmacniał ten model, wprowadzając jednocześnie wartość dodaną. Będzie on spójny z istniejącymi instrumentami (strategią „Europa 2020”, europejskim semestrem, zintegrowanymi wytycznymi, paktem stabilności i wzrostu oraz nowymi ramami nadzoru makroekonomicznego) oraz będzie się na nich opierał. W ramach paktu podjęte zostaną szczególne dzia- Wykonywanie zobowiązań i dokonywanie postępów na rzecz realizacji wspólnych celów politycznych będzie monitorowane co roku – na podstawie sprawozdania przygotowywanego przez Komisję – na szczeblu politycznym przez szefów państw lub rządów strefy euro i innych państw uczestniczących w pakcie. Ponadto państwa członkowskie zobowiązują się zasięgać opinii swoich partnerów na temat poszczególnych istotnych reform gospodarczych, które mogą wywołać efekty zewnętrzne, przed przyjęciem tych reform; d) państwa członkowskie uczestniczące w pakcie są w pełni zaangażowane w ukończenie tworzenia jednolitego rynku, który ma zasadnicze znaczenie dla zwiększania konkurencyjności w UE i strefie euro. Proces ten będzie w pełni zgodny z Traktatem. Pakt będzie w pełni respektował integralność jednolitego rynku. Nasze cele Państwa członkowskie uczestniczące w pakcie zobowiązują się zastosować wszelkie środki konieczne, aby osiągnąć następujące cele: • Wspieranie konkurencyjności • Wspieranie zatrudnienia 41 • • Dalsze przyczynianie się do stabilności finansów publicznych Wzmacnianie stabilności finansowej Każde państwo członkowskie uczestniczące w pakcie przedstawi konkretne środki, które zastosuje, aby osiągnąć wyżej wymienione cele. Jeżeli państwo członkowskie może wykazać, że w danej dziedzinie lub danych dziedzinach działanie nie jest konieczne, nie będzie uwzględniać takiego działania. Wybór konkretnych działań politycznych koniecznych do osiągnięcia wspólnych celów pozostaje w gestii poszczególnych państw, ale szczególną uwagę poświęci się zestawowi proponowanych środków wymienionych poniżej. (ii) Konkretne zobowiązania polityczne i monitorowanie Postępy w osiąganiu wspomnianych wyżej wspólnych celów będą monitorowane pod względem politycznym przez szefów państw lub rządów na podstawie szeregu wskaźników obejmujących konkurencyjność, zatrudnienie, stabilność budżetową i stabilność finansową. Określone zostaną kraje, przed którymi stoją istotne wyzwania w którejkolwiek z tych dziedzin; kraje te będą musiały zobowiązać się do podjęcia działań służących sprostaniu tym wyzwaniom w konkretnym terminie. a) Wspieranie konkurencyjności Oceny postępu dokonywać się będzie na podstawie rozwoju sytuacji w dziedzinie wynagrodzeń i wydajności oraz potrzeb w zakresie dostosowania konkurencyjności. Aby ocenić, czy ewolucja wynagrodzeń przebiega odpowiednio do wydajności, monitorowane będą jednostkowe koszty pracy w danym okresie poprzez porównywanie rozwoju sytuacji w innych krajach strefy euro oraz u głównych porównywalnych partnerów handlowych. W przypadku każdego kraju jednostkowe koszty pracy będą oceniane w odniesieniu do gospodarki jako całości, a także w odniesieniu do każdego głównego sektora (produkcja, usługi, jak również sektory dóbr wymienialnych i niewymienialnych). Znaczne i trwałe trendy wzrostowe mogą prowadzić do erozji konkurencyjności, w szczególności jeżeli będą się one łączyć z rosnącym deficytem obrotów bieżących oraz zmniejszającym się udziałem eksportu w rynku. We wszystkich krajach należy podjąć działania na rzecz zwiększenia konkurencyjności, ze szczególną uwagą traktowane będą jednak te kraje, które stoją przed największymi wyzwaniami w tym zakresie. Aby zapewnić zrównoważony i powszechny wzrost w całej strefie euro, przewidziane zostaną konkretne instrumenty i wspólne inicjatywy służące wspieraniu konkurencyjności w wolniej rozwijających się regionach. Każdy kraj będzie odpowiedzialny za szczegółowe działania polityczne, które postanowi podjąć, aby wspierać konkurencyjność, jednak następujące reformy będą traktowane jako priorytetowe: (i) respektowanie krajowych tradycji w zakresie dialogu społecznego i stosunków pracy, działania służące zapewnieniu ewolucji kosztów odzwierciedlającej wydajność, takie jak: • dokonanie przeglądu uzgodnień w zakresie ustalania wynagrodzeń oraz, w razie konieczności, poziomu centralizacji w procesie negocjacji, a także mechanizmów indeksacji, z jednoczesnym zachowaniem autonomii partnerów społecznych w negocjacjach zbiorowych, 42 • dopilnowanie, by porozumienia płacowe w sektorze publicznym wspierały działania na rzecz konkurencyjności w sektorze prywatnym (z uwzględnieniem faktu, że wynagrodzenia w sektorze publicznym niosą ze sobą istotny przekaz); działania na rzecz zwiększenia wydajności, takie jak: • dalsze otwieranie sektorów chronionych w drodze działań podejmowanych na szczeblu krajowym w celu usuwania nieuzasadnionych ograniczeń w zakresie usług specjalistycznych oraz w sektorze detalicznym, tak aby wspierać konkurencyjność i efektywność, z pełnym poszanowaniem dorobku prawnego Wspólnoty, • konkretne działania mające poprawić systemy edukacji i propagować badania i rozwój, innowacje oraz doskonalenie infrastruktury, • działania mające poprawić otoczenie biznesowe, zwłaszcza dla MŚP, w szczególności przez usuwanie barier biurokratycznych oraz doskonalenie ram regulacyjnych (np. prawo upadłościowe, kodeks handlowy). b) Wspieranie zatrudnienia Sprawnie funkcjonujący rynek pracy ma zasadnicze znacznie dla konkurencyjności strefy euro. Postęp będzie oceniany na podstawie następujących wskaźników: wskaźniki bezrobocia długoterminowego i bezrobocia osób młodych, jak również współczynniki aktywności zawodowej. Każdy kraj będzie odpowiedzialny za szczegółowe działania polityczne, które postanowi podjąć, aby wspierać zatrudnienie, jednak następujące reformy będą traktowane jako priorytetowe: • reformy rynku pracy w celu propagowania modelu elastycznego rynku pracy i bezpieczeństwa socjalnego (flexicurity), ograniczania pracy nierejestrowanej oraz zwiększania współczynników aktywności zawodowej, • uczenie się przez całe życie, • reformy podatkowe, takie jak obniżenie opodatkowania pracy, aby uczynić ją opłacalną, z zachowaniem ogólnych dochodów podatkowych, a także podejmowanie działań na rzecz ułatwienia uczestnictwa w rynku pracy osobom zapewniającym drugie źródło dochodu w gospodarstwach domowych. c) Zwiększenie stabilności finansów publicznych Aby zapewnić pełną realizację paktu stabilności i wzrostu, następujące kwestie będą traktowane z najwyższą uwagą: • Stabilność świadczeń emerytalnych, świadczeń związanych z opieką zdrowotną i świadczeń socjalnych Stosowna ocena zostanie przeprowadzona zwłaszcza na podstawie wskaźników dotyczących luki w długookresowej stabilności finansów publicznych1. Wskaźniki te mierzą, czy poziomy zadłużenia 1 Luka w długookresowej stabilności finansów publicznych jest wskaźnikiem uzgodnionym przez Komisję i państwa członkowskie do celów oceny stabilności budżetowej. pozwalają zachować zdolność jego obsługi; ocena ta odbywa się na podstawie bieżących polityk, zwłaszcza systemów emerytalnych, systemów opieki zdrowotnej i systemów świadczeń socjalnych, a także z uwzględnieniem czynników demograficznych. Reformy niezbędne do zapewnienia stabilności i adekwatności świadczeń emerytalnych i socjalnych mogłyby obejmować: • dostosowanie systemu emerytalnego do krajowej sytuacji demograficznej, na przykład poprzez dostosowanie rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę do średniego trwania życia lub poprzez podniesienie współczynnika aktywności zawodowej, • ograniczenie systemów wczesnych emerytur i stosowanie ukierunkowanych zachęt służących zatrudnianiu starszych pracowników (w szczególności w wieku powyżej 55 lat). • Krajowe zasady fiskalne Państwa członkowskie uczestniczące w pakcie zobowiązują się do odzwierciedlenia unijnych zasad fiskalnych określonych w pakcie stabilności i wzrostu w swoim ustawodawstwie krajowym. Państwa członkowskie zachowają możliwość wyboru konkretnego krajowego instrumentu prawnego, który zastosują, jednak dopilnują, by wybrany instrument był wystarczająco mocny, wiążący i trwały (np. konstytucja lub ustawodawstwo ramowe). Dokładne sformułowanie zasady również pozostanie w gestii każdego kraju (przykładowo zasada ta mogłaby przyjąć postać „hamulca zadłużenia”, zasady dotyczącej salda pierwotnego lub zasady dotyczącej wydatków), powinno ono jednak gwarantować dyscyplinę budżetową zarówno na szczeblu krajowym, jak i na niższych szczeblach. Komisja będzie miała sposobność – przy pełnym poszanowaniu prerogatyw parlamentów narodowych – odnieść się do konkretnej zasady fiskalnej, zanim zostanie ona przyjęta, tak by zagwarantować, że jest ona zgodna z zasadami UE i że odgrywa względem nich rolę wspomagającą. d) Oprócz wspomnianych wyżej kwestii przedmiotem uwagi będzie koordynacja polityki podatkowej. Opodatkowanie bezpośrednie pozostaje w kompetencji krajowej. Pragmatyczna koordynacja polityk podatkowych jest niezbędnym elementem ściślejszej koordynacji polityki gospodarczej w strefie euro w celu wspierania konsolidacji fiskalnej i wzrostu gospodarczego. W tym kontekście państwa członkowskie zobowiązują się prowadzić zorganizowane dyskusje dotyczące kwestii polityki podatkowej, zwłaszcza po to, by zapewnić wymianę sprawdzonych wzorców, kwestii unikania szkodliwych praktyk oraz wniosków w zakresie zwalczania oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania. Określenie wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych mogłoby być jednym z neutralnych pod względem dochodów sposobów zapewniających spójność krajowych systemów podatkowych, z jednoczesnym poszanowaniem krajowych strategii podatkowych, i przyczynić się do stabilności budżetowej oraz konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw. Komisja przedstawiła wniosek ustawodawczy w sprawie wspólnej jednolitej podstawy opodatkowania osób prawnych. Konkretne coroczne zobowiązania Aby pokazać rzeczywiste zaangażowanie na rzecz zmian i nadać niezbędny polityczny impuls działaniom na rzecz osiągnięcia naszych wspólnych celów, co roku państwa członkowskie uczestniczące w pakcie będą na najwyższym szczeblu uzgadniać zestaw konkretnych działań, które będzie trzeba zrealizować w ciągu 12 miesięcy. Każdy kraj będzie odpowiadał za wybór konkretnych środków politycznych, które będzie trzeba wprowadzić, jednak przy dokonywaniu takiego wyboru kraje będą w szczególności uwzględniać wspomniane wyżej kwestie. Stosowne zobowiązania zostaną również odzwierciedlone w przedkładanych corocznie krajowych programach reform i programach stabilności, które będą oceniane przez Komisję, Radę i Eurogrupę w kontekście europejskiego semestru. Wzmocnienie stabilności finansowej Silny sektor finansowy ma kluczowe znaczenie dla ogólnej stabilności strefy euro. Została już zainicjowana kompleksowa reforma unijnych ram nadzoru i regulacji w sektorze finansowym. W tym kontekście państwa członkowskie zobowiązują się do wprowadzenia krajowego ustawodawstwa w zakresie reorganizacji kryzysowej banków, z pełnym poszanowaniem dorobku prawnego Wspólnoty. Regularnie będą przeprowadzane rygorystyczne testy warunków skrajnych w odniesieniu do banków; testy te będą koordynowane na szczeblu UE. Ponadto przewodniczący Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (ESRB) i przewodniczący Eurogrupy będą regularnie proszeni o przedstawianie szefom państw lub rządów informacji dotyczących kwestii związanych ze stabilnością makrofinansową i zmianami makroekonomicznymi w strefie euro, które wymagają szczegółowych działań. W odniesieniu do każdego państwa członkowskiego uważnie będzie monitorowany w szczególności poziom zadłużenia sektora prywatnego: zadłużenie banków, gospodarstw domowych i przedsiębiorstw innych niż finansowe. *** *** ZAŁĄCZNIK II PODSTAWOWE USTALENIA W SPRAWIE EUROPEJSKIEGO MECHANIZMU STABILNOŚCI Rada Europejska postanowiła dodać w art. 136 Traktatu ustęp w brzmieniu: „Państwa Członkowskie, których walutą jest euro, mogą ustanowić mechanizm stabilności uruchamiany, jeżeli będzie to niezbędne do ochrony stabilności strefy euro jako całości. Udzielenie wszelkiej niezbędnej pomocy finansowej w ramach takiego mechanizmu będzie podlegało rygorystycznym warunkom.”. W związku z tą decyzją Rada Europejska zgodziła się co do konieczności ustanowienia przez państwa członkowskie strefy euro stałego mechanizmu stabilności – Europejskiego Mechanizmu Stabilności (EMS). Mechanizm ten będzie uruchamiany za wspólnym poro- 43 zumieniem1, w przypadku gdyby było to nieodzowne dla ochrony stabilności finansowej strefy euro jako całości. Europejski Mechanizm Stabilności przejmie rolę Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej oraz Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji Finansowej przy zapewnianiu zewnętrznej pomocy finansowej państwom członkowskim strefy euro po czerwcu 2013 roku. Dostęp do pomocy finansowej z Europejskiego Mechanizmu Stabilności będzie zapewniany w oparciu o rygorystyczne warunki polityczne na mocy makroekonomicznego programu dostosowawczego oraz rygorystycznej analizy zdolności obsługi zadłużenia publicznego; analizy te będzie przeprowadzać Komisja wraz z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW) i we współpracy z EBC. Państwo członkowskie będące beneficjentem będzie musiało wprowadzić odpowiednią formę udziału sektora prywatnego, z uwzględnieniem konkretnych okoliczności oraz w sposób w pełni zgodny z praktykami MFW. Europejski Mechanizm Stabilności będzie miał efektywną zdolność udzielania pożyczek w wysokości 500 mld EUR2. Adekwatność zdolności udzielania pożyczek będzie podlegała regularnym przeglądom przynajmniej co pięć lat. Europejski Mechanizm Stabilności będzie dążył do uzupełnienia swojej zdolności udzielania pożyczek przez udział MFW w operacjach pomocy finansowej, natomiast państwa członkowskie spoza strefy euro mogą również uczestniczyć na zasadzie ad hoc. Pozostała część niniejszych podstawowych ustaleń określa zasadnicze cechy struktury Europejskiego Mechanizmu Stabilności: Forma instytucjonalna Europejski Mechanizm Stabilności zostanie ustanowiony w drodze porozumienia między państwami członkowskimi strefy euro jako organizacja międzyrządowa na mocy międzynarodowego prawa publicznego i będzie miał siedzibę w Luksemburgu. Statut Europejskiego Mechanizmu Stabilności zostanie umieszczony w załączniku do wspomnianego porozumienia. Funkcja i strategia finansowania Rola Europejskiego Mechanizmu Stabilności będzie polegała na uruchamianiu finansowania i udzielaniu pomocy finansowej – w oparciu o rygorystyczne warunki – na rzecz państw członkowskich strefy euro, które mają poważne problemy z finansowaniem lub są zagrożone takimi problemami, aby chronić stabilność finansową strefy euro jako całości. Państwa członkowskie strefy euro będą przekazywać do Europejskiego Mechanizmu Stabilności kwoty sankcji finansowych nałożonych na nie na mocy paktu stabilności i wzrostu oraz procedur dotyczących zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Takie sankcje będą stanowiły część kapitału wpłaconego. 1 Decyzja podejmowana za wspólnym porozumieniem jest decyzją podejmowaną jednomyślnie przez państwa członkowskie biorące udział w tym głosowaniu, tzn. wstrzymanie się od głosu nie uniemożliwia przyjęcia decyzji. 2 Podczas przechodzenia z Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej do Europejskiego Mechanizmu Stabilności łączna zdolność udzielania pożyczek nie przekroczy powyższej kwoty. 44 Europejski Mechanizm Stabilności będzie korzystał z odpowiedniej strategii finansowania, tak aby zapewnić dostęp do szerokich źródeł finansowania i możliwość oferowania pakietów pomocy finansowej państwom członkowskim niezależnie od warunków rynkowych. Wszelkie związane z tym ryzyko będzie ograniczone przez odpowiednie zarządzanie aktywami i pasywami. Zarządzanie Europejski Mechanizm Stabilności będzie miał Radę Zarządzającą, w skład której wejdą ministrowie finansów państw członkowskich strefy euro (jako członkowie z prawem głosu) oraz europejski komisarz do spraw gospodarczych i walutowych i prezes EBC w charakterze obserwatorów. Rada Zarządzająca wybierze przewodniczącego spośród swoich członków z prawem głosu. Rada Zarządzająca będzie najwyższym organem decyzyjnym Europejskiego Mechanizmu Stabilności i będzie podejmowała następujące główne decyzje za wspólnym porozumieniem: − przyznawanie pomocy finansowej, − warunki pomocy finansowej, − zdolność Europejskiego Mechanizmu Stabilności do udzielania pożyczek, − zmiany w zestawie instrumentów. Wszelkie inne decyzje Rady Zarządzającej będą podejmowane kwalifikowaną większością głosów, chyba że określono inaczej. Europejski Mechanizm Stabilności będzie miał Radę Dyrektorów, która będzie wykonywała szczególne zadania przekazane przez Radę Zarządzającą. Każde z państw członkowskich strefy euro wyznaczy jednego dyrektora i jednego zastępcę dyrektora. Oprócz tego Komisja oraz EBC wyznaczą do Rady Dyrektorów po jednym obserwatorze i zastępcy obserwatora. Wszelkie decyzje Rady Dyrektorów będą podejmowane kwalifikowaną większością głosów, chyba że określono inaczej. Waga głosów w Radzie Zarządzającej i w Radzie Dyrektorów będzie proporcjonalna do odnośnych udziałów państw członkowskich w kapitale podstawowym Europejskiego Mechanizmu Stabilności. Kwalifikowana większość jest zdefiniowana jako 80 procent głosów. Rada Zarządzająca wyznaczy Dyrektora Zarządzającego odpowiedzialnego za bieżące zarządzanie Europejskim Mechanizmem Stabilności. Dyrektor Zarządzający będzie przewodniczył Radzie Dyrektorów. Struktura kapitałowa Europejski Mechanizm Stabilności będzie dążył do uzyskania najwyższego ratingu kredytowego od głównych agencji ratingowych i jego utrzymania. Europejski Mechanizm Stabilności będzie miał całkowity kapitał subskrybowany w wysokości 700 mld EUR. Z tej kwoty 80 mld EUR będzie miało postać kapitału wpłaconego zapewnionego przez państwa członkowskie strefy euro, wnoszonego stopniowo od lipca 2013 roku w pięciu równych rocznych ratach. Europejski Mechanizm Stabilności będzie ponadto dysponował sumą zadeklarowanego kapitału na żądanie oraz gwarancji udzielonych przez państwa członkowskie strefy euro do całkowitej kwoty 620 mld EUR. W fazie przejściowej w latach 2013–2017 państwa członkowskie zobowiązują się – w mało prawdopodobnym przypadku takiej potrzeby – w szybszym tempie zapewniać odpowiednie instrumenty, tak aby utrzymać na poziomie nie niższym niż 15% stosunek między kapitałem wpłaconym a pozostającymi do spłaty kwotami wynikającymi z emisji dokonanych przez Europejski Mechanizm Stabilności. Klucz udziałów państw członkowskich w całkowitym kapitale subskrybowanym Europejskiego Mechanizmu Stabilności będzie oparty na kluczu kapitału wpłaconego stosowanym przez EBC, zgodnie z załącznikiem. Ratyfikując porozumienie ustanawiające Europejski Mechanizm Stabilności, państwa członkowskie prawnie zobowiązują się wnieść swój wkład w całkowity kapitał subskrybowany. Dostosowując kwotę całkowitego kapitału subskrybowanego lub wzywając do wniesienia kapitału, Rada Zarządzająca będzie podejmować decyzje za wspólnym porozumieniem, z wyjątkiem szczególnych przypadków opisanych poniżej. Po pierwsze, Rada Dyrektorów może zadecydować zwykłą większością głosów, aby przywrócić – wzywając do wniesienia kapitału – poziom kapitału wpłaconego w przypadku, gdyby kwota kapitału wpłaconego została zmniejszona w wyniku pokrycia strat1. Po drugie, zostanie wprowadzona procedura gwarancji na żądanie, która umożliwi automatyczne wezwanie do wniesienia kapitału przez udziałowców Europejskiego Mechanizmu Stabilności, jeżeli będzie to konieczne, aby uniknąć niedoboru płatności wobec wierzycieli tego mechanizmu. Zobowiązanie każdego udziałowca będzie w każdej sytuacji ograniczone do wysokości jego udziału w kapitale subskrybowanym. Każdy wkład, jaki państwo członkowskie2, które przyłączy się do Europejskiego Mechanizmu Stabilności po lipcu 2013 roku, wniesie do kapitału subskrybowanego, będzie podlegał takim samym warunkom, jak pierwotne wkłady. O praktycznych implikacjach dla ogólnej kwoty kapitału subskrybowanego oraz podziale kapitału pomiędzy państwami członkowskimi zadecyduje Rada Zarządzająca za wspólnym porozumieniem. Dopóki Europejski Mechanizm Stabilności nie zostanie uruchomiony oraz pod warunkiem że efektywna zdolność udzielania pożyczek nie będzie mniejsza niż 500 mld, wpływy z inwestowania kapitału wpłaconego Europejskiego Mechanizmu Stabilności będą – po odjęciu kosztów operacyjnych – zwracane państwom członkowskim. Po pierwszym uruchomieniu Europejskiego Mechanizmu Stabilności wpływy z inwestowania kapitału Europejskiego Mechanizmu Stabilności i działalności związanej z pomocą finansową będą pozostawać w Europejskim Mechanizmie Stabilności. Jednak gdyby kapitał wpłacony przekroczył poziom wymagany do utrzymania zdolności udzielania pożyczek przez Europejski Mechanizm Stabilności, Rada Dyrektorów może zadecydować zwykłą większością głosów, by przekazać dywidendę państwom członkowskim strefy euro w oparciu o klucz udziałów. 1 W odniesieniu do tej decyzji zawiesza się głos państwa członkowskiego, z którego winy powstała strata, która ma zostać pokryta. 2 Na skutek przyłączenia się do strefy euro dane państwo członkowskie staje się członkiem Europejskiego Mechanizmu Stabilności posiadającym pełne prawa i obowiązki. Instrumenty Jeśli będzie to niezbędne do ochrony stabilności strefy euro jako całości, Europejski Mechanizm Stabilności będzie, zgodnie ze zmianą art. 136 Traktatu, udzielał pomocy finansowej z zastrzeżeniem rygorystycznych warunków w ramach makroekonomicznego programu dostosowawczego, proporcjonalnie do stopnia zakłócenia równowagi danego państwa członkowskiego. Pomoc będzie zapewniana w formie pożyczek. Jednak w wyjątkowych przypadkach mechanizm może podejmować interwencje na pierwotnych rynkach długu na podstawie makroekonomicznego programu dostosowawczego z zastrzeżeniem rygorystycznych warunków i jeżeli zostanie to uzgodnione przez Radę Zarządzającą za wspólnym porozumieniem. • Wsparcie na rzecz stabilności udzielane przez Europejski Mechanizm Stabilności Europejski Mechanizm Stabilności może udzielać krótkoterminowego lub średnioterminowego wsparcia na rzecz stabilności państwu członkowskiemu strefy euro, które ma poważne problemy z finansowaniem. Dostęp do wsparcia na rzecz stabilności udzielanego przez Europejski Mechanizm Stabilności będzie uzależniony od makroekonomicznego programu dostosowawczego z zastrzeżeniem odpowiednich warunków politycznych proporcjonalnych do powagi leżących u podstaw problemów zakłóceń równowagi w państwie członkowskim będącym beneficjentem. Długość programu i termin zapadalności pożyczek będą zależały od charakteru zakłóceń równowagi oraz perspektyw odzyskania przez państwa członkowskie będące beneficjentami dostępu do rynków finansowych w czasie, w którym dostępne są zasoby Europejskiego Mechanizmu Stabilności. · Instrument wsparcia na rynku pierwotnym Europejski Mechanizm Stabilności może – w celu zmaksymalizowania opłacalności swojego wsparcia – nabywać na rynku pierwotnym obligacje państwa członkowskiego, które ma poważne problemy z finansowaniem. Warunki i zasady nabywania obligacji zostaną określone w decyzji dotyczącej warunków pomocy finansowej. Rada Zarządzająca może dokonać przeglądu instrumentów, którymi dysponuje Europejski Mechanizm Stabilności, i podjąć decyzję o zmianach w zestawie instrumentów. Udział MFW Europejski Mechanizm Stabilności będzie bardzo ściśle współpracować z MFW w udzielaniu pomocy finansowej3. W każdej sytuacji będzie się dążyć do aktywnego udziału MFW zarówno na poziomie technicznym, jak i finansowym. Analiza zdolności obsługi zadłużenia będzie prowadzona wspólnie przez Komisję oraz MFW, we współpracy z EBC. Warunki polityczne związane ze wspólną pomocą Europejskiego Mechanizmu Stabilności i MFW 3 Zakłada się jednak, że jakikolwiek udział MFW będzie zgodny z jego mandatem wynikającym z aktu ustanawiającego ten Fundusz (ang. Articles of Agreement) i z mającą zastosowanie decyzją oraz z politykami zarządu MFW. 45 będą negocjowane wspólnie przez Komisję i MFW, we współpracy z EBC. Uruchomienie pomocy finansowej, monitorowanie programu i działania następcze Pomoc finansowa z Europejskiego Mechanizmu Stabilności będzie we wszystkich przypadkach uruchamiana na wniosek danego państwa członkowskiego składany do pozostałych państw członkowskich strefy euro. Eurogrupa poinformuje Radę, że złożono wniosek o uruchomienie wsparcia. Po otrzymaniu takiego wniosku Rada Zarządzająca zwróci się do Komisji o to, by – we współpracy z EBC – oceniła, czy istnieje ryzyko dla stabilności finansowej strefy euro jako całości, i by przeprowadziła, wraz z MFW i we współpracy z EBC, wnikliwą analizę zdolności obsługi długu publicznego przez dane państwo członkowskie. Kolejne kroki w procesie uruchamiania pomocy finansowej Europejskiego Mechanizmu Stabilności będą następujące: • jeżeli złożony zostanie wniosek o wsparcie na rzecz stabilności udzielane przez Europejski Mechanizm Stabilności, Komisja – wraz z MFW i we współpracy z EBC – oceni faktyczne potrzeby danego państwa członkowskiego będącego beneficjentem związane z finansowaniem oraz charakter wymaganego udziału sektora prywatnego, co powinno być spójne z praktykami MFW, • na podstawie tej oceny Rada Zarządzająca upoważni Komisję do negocjowania – wraz z MFW i we współpracy z EBC – makroekonomicznego programu dostosowawczego z danym państwem członkowskim, szczegółowo określonego w stosownym protokole ustaleń, • Komisja przedstawi Radzie wniosek dotyczący decyzji zatwierdzającej makroekonomiczny program dostosowawczy. Rada Zarządzająca postanowi o udzieleniu pomocy finansowej i o warunkach, zgodnie z którymi ma ona zostać udzielona. Po przyjęciu programu przez Radę Komisja podpisze protokół ustaleń w imieniu państw członkowskich strefy euro z zastrzeżeniem uprzedniego wspólnego porozumienia na forum Rady Zarządzającej. Rada Dyrektorów zatwierdzi wtedy umowę o pomocy finansowej zawierającą techniczne aspekty przewidywanej pomocy finansowej, • Komisja wraz z MFW i we współpracy z EBC będzie odpowiedzialna za monitorowanie przestrzegania warunków politycznych wymaganych na mocy makroekonomicznego programu dostosowawczego. Złoży sprawozdanie Radzie i Radzie Dyrektorów. Na podstawie tego sprawozdania Rada Dyrektorów podejmie za wspólnym porozumieniem decyzję o wypłacie nowych transz pożyczki, • Rada może po dyskusji na forum Rady Zarządzającej postanowić na wniosek Komisji, że będzie prowadzić poprogramowy nadzór, który może trwać, dopóki określona kwota udzielonej pomocy finansowej nie zostanie spłacona. 46 Zgodność z unijnymi ramami wielostronnego nadzoru Należy uzyskać zgodę państw członkowskich UE, aby państwa członkowskie strefy euro mogły zlecać Komisji (działającej wtedy razem z MFW i we współpracy z EBC) analizę zdolności obsługi zadłużenia państwa członkowskiego występującego o wsparcie finansowe, przygotowanie programu dostosowawczego towarzyszącego pomocy finansowej oraz monitorowanie realizacji tego programu. Rada Zarządzająca jest ciałem autonomicznym, które o udzieleniu i warunkach pomocy finansowej może decydować na szczeblu międzyrządowym, jednakże warunki polityczne wynikające ze wzmożonego nadzoru czy makroekonomicznego programu dostosowawczego powinny być zgodne z unijnymi ramami nadzoru i muszą gwarantować przestrzeganie unijnych procedur. Aby w decyzjach Rady ugruntować owe warunki polityczne i zapewnić zgodność z unijnymi ramami wielostronnego nadzoru, Komisja zamierza przedstawić wniosek dotyczący rozporządzenia, które sprecyzuje konieczne kroki proceduralne podejmowane na podstawie art. 136 Traktatu. O ustanowieniu i działalności Europejskiego Mechanizmu Stabilności Rada i Komisja będą regularnie informować Parlament Europejski. Ustalanie stóp procentowych Rada Zarządzająca będzie decydować o strukturze stóp procentowych pomocy finansowej udzielanej państwu członkowskiemu będącemu beneficjentem. Pożyczki z Europejskiego Mechanizmu Stabilności będą mogły mieć oprocentowanie stałe lub zmienne. Stopy procentowe stosowane w ramach mechanizmu będą odpowiadać zasadom ustalania stóp procentowych przez MFW, będą pozostawać powyżej kosztów finansowania mechanizmu i obejmować marżę z tytułu ryzyka. Pożyczki Europejskiego Mechanizmu Stabilności będą miały stopy procentowe o następującej strukturze: 1) koszt finansowania mechanizmu; 2) opłata wynosząca 200 punktów bazowych liczona od całości pożyczek; 3) dopłata wynosząca 100 punktów bazowych od kwot pożyczek pozostałych do spłaty po 3 latach. Jeżeli chodzi o pożyczki o oprocentowaniu stałym i terminie zapadalności przekraczającym 3 lata, marża będzie równa średniej ważonej między opłatą wynoszącą 200 punktów bazowych za pierwsze 3 lata a opłatą wynoszącą 200 punktów bazowych plus 100 punktów bazowych za lata kolejne. Struktura stóp procentowych będzie ustalona w polityce stóp procentowych Europejskiego Mechanizmu Stabilności; polityka ta będzie okresowo weryfikowana. Udział sektora prywatnego 1. Warunki udziału sektora prywatnego Jeśli jakieś państwo będzie otrzymywać pomoc finansową, oczekiwać się będzie, indywidualnie w każdym przypadku, odpowiedniego i proporcjonalnego udziału sektora prywatnego. Charakter i zakres tego udziału będą ustalane indywidualnie w każdym przypadku i będą zależeć od wyniku analizy zdolności obsługi zadłu- żenia (zgodnie z praktyką MFW1) i od potencjalnego wpływu na stabilność finansową strefy euro. a) b) Jeżeli z analizy zdolności obsługi zadłużenia wynika, że makroekonomiczny program dostosowawczy daje realistyczne szanse na przywrócenie długu publicznego do równowagi, państwo członkowskie będące beneficjentem podejmie kroki, by zachęcić największych prywatnych inwestorów do utrzymania swojego zaangażowania (np. inicjatywa wiedeńska). W monitorowanie realizacji takich kroków będą ściśle zaangażowane: Komisja, MFW, EBC i Europejski Urząd Nadzoru Bankowego. Jeżeli z analizy zdolności obsługi zadłużenia wynika, że makroekonomiczny program dostosowawczy nie daje realistycznych szans na przywrócenie długu publicznego do równowagi, państwo członkowskie będące beneficjentem będzie musiało podjąć aktywne negocjacje w dobrej wierze ze swoimi wierzycielami, by zapewnić sobie ich bezpośredni udział w przywracaniu zdolności obsługi zadłużenia. Przyznanie pomocy finansowej będzie zależeć od tego, czy dane państwo członkowskie ma wiarygodny plan i wykazuje dostateczne zaangażowanie, by zadbać o odpowiedni i proporcjonalny udział sektora prywatnego. Postęp w realizacji tego planu będzie monitorowany w ramach programu i brany pod uwagę w decyzji dotyczącej wypłat środków. W negocjacjach z wierzycielami państwo członkowskie będące beneficjentem będzie przestrzegać następujących zasad: o proporcjonalność: dane państwo członkowskie będzie dążyć do rozwiązań proporcjonalnych do swoich trudności związanych ze zdolnością obsługi zadłużenia, o przejrzystość: dane państwo członkowskie podejmie otwarty dialog z wierzycielami i będzie im odpowiednio szybko udzielać stosownych informacji, o o uczciwość: dane państwo członkowskie skonsultuje z wierzycielami plany ewentualnej zmiany harmonogramu spłaty zadłużenia lub plany restrukturyzacji długu publicznego, tak by wynegocjować z nimi odpowiednie rozwiązania. Środki służące redukcji zaktualizowanej wartości netto zadłużenia będą rozpatrywane tylko wtedy, gdy okaże się, że inne rozwiązania dają małą szansę na uzyskanie oczekiwanych wyników, koordynacja transgraniczna: w planowaniu działań służących zaangażowaniu sektora prywatnego weźmie się odpowiednio pod uwagę niebezpieczeństwo, że trudności mogą rozszerzyć się na inne państwa członkowskie i państwa trzecie oraz wywołać w nich potencjalne efekty zewnętrzne. Podejmując odnośne działania, dane państwo członkowskie będzie prowadzić odpowiednią komunikację, tak by zachować stabilność finansową strefy euro jako całości. 1 Zgodnie z zasadami MFW dług uważa się za stabilny, jeżeli można się spodziewać, że dłużnik będzie w stanie obsługiwać swój dług bez nierealistycznie wysokiej korekty swoich dochodów i wydatków. Od tego zależy dostępność i odpowiednia skala finansowania. 2. Klauzule wspólnego działania Klauzule wspólnego działania będą wpisane do wszystkich nowych rządowych papierów wartościowych strefy euro o zapadalności przekraczającej jeden rok, od lipca 2013 roku. W kontekście udziału sektora prywatnego klauzule takie będą miały ułatwiać danemu państwu osiągnięcie porozumienia z wierzycielami pochodzącymi z sektora prywatnego. Umieszczenie klauzul w obligacji nie będzie oznaczać mniejszej pewności spłaty ani większego ryzyka restrukturyzacji długu w odniesieniu do tej obligacji. Włączenie tych klauzul nie wpłynie też na status wierzycielski długu państwowego. Główne elementy tych klauzul będą odpowiadać klauzulom powszechnie stosowanym na rynkach brytyjskich i amerykańskich od czasu sprawozdania grupy G10 na temat takich klauzul. Zostaną wprowadzone tak, by zapewnić równe traktowanie wszystkim państwom członkowskim strefy euro. Oznacza to, że dla wszystkich tych państw klauzule będą miały identyczne, standardowe brzmienie, zharmonizowane w ramach warunków obowiązujących w odniesieniu do papierów wartościowych emitowanych przez państwa członkowskie. Ich zasadnicze elementy będą odpowiadać klauzulom wspólnego działania powszechnym w prawie stanu Nowy Jork i prawie angielskim. Wśród klauzul tych będzie klauzula agregacji wierzytelności pozwalająca przemożnej większości posiadaczy obligacji, które pochodzą z różnych emisji i podlegają takiej klauzuli oraz prawu tej samej jurysdykcji, posłużyć się klauzulą większościowego działania, jeżeli w ramach jednej emisji obligacji nie udałoby się zgromadzić odpowiedniej większości wierzycieli potrzebnej do restrukturyzacji długu. Ustalone zostaną odpowiednie zasady reprezentacji. Sprawy ważniejsze, tzn. zastrzeżone (np. najważniejsze warunki płatności, konwersja lub wymiana obligacji), będą rozstrzygane większością większą niż sprawy niezastrzeżone. Zastosowanie będą mieć odpowiednie wymogi co do kworum. Zmiany uchwalone przez wymaganą większość będą wiążące dla wszystkich właścicieli obligacji. Aby głosowanie przebiegało właściwie, zastosowanie będzie mieć odpowiednia klauzula pozbawiania głosu. Rozważone zostaną odpowiednie klauzule przeciwko zakłócającym działaniom prawnym. Klauzule wspólnego działania będą wprowadzane w sposób standardowy, tak by ich skutek prawny we wszystkich jurysdykcjach strefy euro był identyczny i żadne państwa członkowskie do niej należące nie były dyskryminowane. Państwa członkowskie strefy euro przyjmą wszelkie środki konieczne, aby nadać skuteczność klauzulom wspólnego działania. Pod wcześniej ustalonymi warunkami państwom członkowskim strefy euro będzie wolno nadal, po czerwcu 2013 roku, emitować papiery dłużne bez tych klauzul, tak by państwa te mogły zachować konieczną płynność starych obligacji i miały wystarczająco dużo czasu na uporządkowane stworzenie nowych obligacji o wszelkich referencyjnych terminach zapadalności. Szczegółowe rozwiązania prawne umożliwiające umieszczanie klauzul wspólnego działania w rządowych papierach wartościowych strefy euro zostaną ustalone na podstawie prac, które po odpowiednich konsultacjach z uczestnikami rynków i innymi zainteresowanymi stronami ma przeprowadzić podkomitet ds. unijnych rynków długu państwowego działający w ramach Komitetu Ekonomiczno-Finansowego; finalizacja tych rozwiązań ma nastąpić pod koniec roku 2011. 47 3. Status uprzywilejowanego wierzyciela dla Europejskiego Mechanizmu Stabilności Podobnie jak MFW, Europejski Mechanizm Stabilności będzie zapewniać pomoc finansową państwu członkowskiemu, którego zwykły dostęp do rynkowego finansowania jest utrudniony. Dlatego szefowie państw lub rządów postanowili, że Europejski Mechanizm Stabilności będzie miał status uprzywilejowanego wierzyciela, analogicznie do MFW, a równocześnie zgodzili się, by status ten był w przypadku MFW nadrzędny wobec statusu Europejskiego Mechanizmu Stabilności. Ich decyzja nabierze mocy z dniem 1 lipca 2013 r. bez uszczerbku dla warunków jakiegokolwiek innego porozumienia zawartego w ramach Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej i pakietu wsparcia dla Grecji. Ustalenia co do przejścia między Europejskim Instrumentem Stabilności Finansowej a Europejskim Mechanizmem Stabilności Tak jak pierwotnie przewidywano, Europejski Instrument Stabilności Finansowej nie zniknie po czerwcu 2013 roku, ale będzie obsługiwał niespłacone obligacje. Będzie działać, dopóki nie uzyska pełnej spłaty pomocy przyznanej państwom członkowskim i sam nie spłaci swoich zobowiązań z tytułu wyemitowanych instrumentów finansowych i nie wywiąże się ze wszelkich zobowiązań do zwrotu należności poręczycielom. Niewypłacone i niesfinansowane części istniejących pożyczek należy przenieść do Europejskiego Mechanizmu Stabilności (np. płatności i finansowanie rat, które będą należne dopiero po wejściu w życie Europejskiego Mechanizmu Stabilności). Łączna kwota pożyczek udzielanych z Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej i Europejskiego Mechanizmu Stabilności nie przekroczy 500 mld EUR. 48 Aby przejście z Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej do Europejskiego Mechanizmu Stabilności odbyło się sprawnie, dyrektor wykonawczy instrumentu będzie miał za zadanie przygotować od strony praktycznej ustanowienie mechanizmu. Będzie on regularnie zdawać relację z postępów grupie roboczej Eurogrupy. Udział państw członkowskich spoza strefy euro Państwa członkowskie spoza strefy euro mogą uczestniczyć doraźnie wraz z Europejskim Mechanizmem Stabilności w akcjach pomocy finansowej dla państw członkowskich strefy euro. Jeżeli w takich akcjach będą uczestniczyć państwa członkowskie spoza strefy euro, będą one reprezentowane na odnośnych posiedzeniach organów zarządzających mechanizmu, które będą decydować o przyznaniu i monitorowaniu pomocy. Państwa te będą mieć odpowiednio szybki dostęp do wszelkich odnośnych informacji i będą z nimi prowadzone odpowiednie konsultacje. Państwa członkowskie strefy euro poprą równorzędny status wierzycielski mechanizmu i innych państw członkowskich udzielających pożyczek dwustronnie, równolegle do mechanizmu. Rozstrzyganie sporów Jeżeli dojdzie do sporu między państwem członkowskim strefy euro a Europejskim Mechanizmem Stabilności co do interpretacji i stosowania porozumienia ustanawiającego mechanizm, organem rozstrzygającym spór będzie Rada Zarządzająca. Jeżeli państwo członkowskie zakwestionuje jej decyzję, spór taki zostanie przedstawiony Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej zgodnie z art. 273 TFUE. Jeżeli chodzi o stosunki między Europejskim Mechanizmem Stabilności a stronami trzecimi, kwestię mającego zastosowanie prawa i właściwej jurysdykcji będą rozstrzygać dokumenty prawne i umowne, które następnie będą regulować relacje między mechanizmem a tymi stronami trzecimi. ZAŁĄCZNIK: Klucz udziałów w Europejskim Mechanizmie Stabilności oparty na kluczu EBC Państwo Austria Belgia Cypr Estonia Finlandia Francja Niemcy Grecja Irlandia Włochy Luksemburg Malta Niderlandy Portugalia Słowacja Słowenia Hiszpania Ogółem ISO AT BE CY EE FI FR DE EL IE IT LU MT NL PT SK SI ES EA17 Klucz EMS 2,783 3,477 0,196 0,186 1,797 20,386 27,146 2,817 1,592 17,914 0,250 0,073 5,717 2,509 0,824 0,428 11,904 100,0 Uwagi: Klucz wpłat na rzecz Europejskiego Mechanizmu Stabilności jest oparty na kluczu wkładów kapitałowych do Europejskiego Banku Centralnego. Państwa członkowskie, których PKB na osobę nie sięga 75% średniej unijnej, będą tymczasowo, przez okres 12 lat od wejścia do strefy euro, korzystały ze stawki skorygowanej. Tymczasowa korekta będzie wynosić 3/4 różnicy między DNB a udziałami kapitałowymi w EBC (czyli faktycznie: 75% udziału DNB i 25% udziału kapitałowego w EBC), według wzoru: Udział w Europejskim Mechanizmie Stabilności = udział według klucza EBC – 0,75*(udział według klucza EBC – udział DNB). Brakująca kwota wynikająca z tej korekty zostaje rozdzielona na wszystkie pozostałe państwa zależnie od ich udziału według klucza EBC. DNB i PKB na osobę w roku 2010. Źródło: Obliczenia EBC, Ameco oraz DG ECFIN. 49 RADA EUROPEJSKA 2324 CZERWCA 2011 R. KONKLUZJE Rada Europejska z zadowoleniem odnotowała rychłe ukończenie wdrażania kompleksowego pakietu środków uzgodnionego w marcu, który ma ponownie wprowadzić Europę na ścieżkę trwałego wzrostu sprzyjającego tworzeniu miejsc pracy i wzmocnić zarządzanie gospodarcze. W szczególności z zadowoleniem przyjęła osiągnięcie porozumienia w sprawie przyszłego europejskiego mechanizmu stabilności i zmienionego Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej, a także znaczne postępy w pracach nad wnioskami ustawodawczymi dotyczącymi zarządzania gospodarczego. Rada Europejska zakończyła pierwszy europejski semestr, dokonując zbiorczej oceny programów państw członkowskich na podstawie oceny Komisji i zatwierdzając dla poszczególnych państw zalecenia, które państwa te powinny wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji w sprawie przyszłych budżetów i reform strukturalnych. W tym kontekście zwrócono uwagę na deklarację państw członkowskich uczestniczących w pakcie euro plus, zgodnie z którą ich zobowiązania na przyszły rok będą ambitniejsze i precyzyjniejsze. Rada Europejska oceniła sytuację państw członkowskich realizujących program dostosowawczy. Jeśli chodzi o Grecję, szefowie państw lub rządów strefy euro uzgodnili dalsze działania i wezwali swoich ministrów finansów do ukończenia prac, które pozwolą podjąć konieczne decyzje na początku lipca. Po dogłębnej debacie Rada Europejska określiła wskazówki co do rozwoju unijnej polityki migracyjnej, w odniesieniu do zarządzania strefą Schengen, kontroli granic zewnętrznych, rozwijania partnerstw z państwami z południowego sąsiedztwa oraz ukończenia – do 2012 roku – budowy wspólnego europejskiego systemu azylowego. Rada Europejska uzgodniła, że negocjacje akcesyjne prowadzone z Chorwacją powinny zostać zakończone do końca czerwca 2011 roku; w ten sposób potwierdziła swe silne zaangażowanie w tworzenie perspektyw rozszerzenia Unii o kraje Bałkanów Zachodnich. Rada Europejska omówiła rozwój wydarzeń w południowym sąsiedztwie i przyjęła w tym względzie osobne oświadczenie. * * * I. POLITYKA GOSPODARCZA 1. Niniejsze posiedzenie Rady Europejskiej przypada na koniec pierwszego europejskiego semestru, jest zatem okazją do zbiorczej oceny krajowych środków przewidzianych przez państwa członkowskie. W świetle tego pierwszego doświadczenia Rada Europejska uważa, że europejski semestr może stać się skutecznym narzędziem zarządczym służącym wsparciu UE i krajowych procesów określania polityki w sposób zintegrowany i przejrzysty, a także z odpowiednim wyprzedzeniem. Równoczesna prezentacja programów stabilności i programów konwergencji oraz krajowych programów reform daje UE możliwość łącznej oceny krajowych strategii wzrostu i krajowych strategii budżetowych oraz uwzględnienia ewentualnych czynników ryzyka, zakłóceń równowagi lub bilansów skutków podejmowanych decyzji. Korzystając z oceny dostarczonej przez Komisję, Rada Europejska omówiła polityki i środki przedstawione przez państwa członkowskie. Są one dobrym punktem wyjściowym do podtrzymania ożywienia gospodarczego w Europie, do odpowiedzi na wyzwania budżetowe i do stymulowania bardziej ambitnych reform na szczeblu krajowym. Rada Europejska odnotowuje wyraźną determinację wszystkich państw członkowskich, by zrobić wszystko, co jest konieczne do pełnej realizacji paktu stabilności i wzro- 2. 50 stu. Państwa członkowskie poczyniły znaczne postępy w określaniu działań, dzięki którym chcą osiągnąć główne cele i zamierzenia przedstawione w strategii „Europa 2020” na rzecz zatrudnienia i trwałego wzrostu gospodarczego. Realizacja niektórych z tych celów przebiega zgodnie z planem, ale realizacja innych (dotyczących zatrudnienia, efektywności energetycznej, badań i rozwoju, ubóstwa oraz szkolnictwa wyższego) wymaga dodatkowych wysiłków. Priorytetowo należy traktować również zapewnianie korzystnego otoczenia makroekonomicznego, przywrócenie stabilności budżetowej, usunięcie zakłóceń równowagi makroekonomicznej i wzmocnienie sektora finansowego. 3. Rada Europejska potwierdza zalecenia dla poszczególnych państw zatwierdzone przez Radę i wzywa wszystkie państwa członkowskie, by uwzględniły je w swoich krajowych decyzjach dotyczących budżetów i reform strukturalnych oraz by zajęły się niedociągnięciami, które ujawniono w toku europejskiego semestru. 4. Wysiłki na szczeblu krajowym należy wesprzeć działaniami na szczeblu Unii Europejskiej, w szczególności po to, by wyzwolić pełny potencjał Europy w zakresie wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. W tym kontekście należy przyspieszyć prace nad inicjatywami przewodnimi strategii „Europa 2020” i Aktem o jednolitym rynku, skupiając się na priorytetach określonych przez Radę w dniu 30 maja 2011 r. W szczególności należy w jeszcze większym zakresie ograniczyć obciążenia regulacyjne spoczywające na MŚP, a w stosownych przypadkach mikroprzedsiębiorstwa powinny być wyłączone z zakresu niektórych przyszłych przepisów lub przynajmniej objęte przepisami mniej rygorystycznymi. W tym kontekście Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do oceny wpływu przyszłych regulacji na mikroprzedsiębiorstwa i do przeglądu dorobku prawnego, tak aby określić istniejące obowiązki, z których można by zwolnić mikroprzedsiębiorstwa. Uzgodniła, że powróci do tych kwestii na posiedzeniu w grudniu 2011 roku. Komisja jest również proszona o sporządzenie harmonogramu działań dotyczących ukończenia budowy jednolitego rynku cyfrowego do roku 2015. Komisja jest proszona o złożenie w październiku 2011 roku sprawozdania na temat tych obszarów sprzyjających wzrostowi, by możliwe było osiągnięcie postępów przed wiosennym posiedzeniem Rady Europejskiej w 2012 roku. 5. 6. Państwa członkowskie uczestniczące w pakcie euro plus przedstawiły zobowiązania obejmujące łącznie 100 odrębnych środków1. Te zobowiązania stanowią dobry pierwszy krok w kierunku osiągnięcia celów paktu i muszą zostać teraz wdrożone na szczeblu krajowym. W grudniu 2011 roku na posiedzeniu poprzedzającym rozpoczęcie kolejnego semestru europejskiego szefowie państw lub rządów powrócą do niektórych kwestii związanych z paktem. dobrych praktyk, by unikać praktyk szkodliwych oraz by umożliwić przedstawienie wniosków mających na celu zwalczanie oszustw i uchylania się od opodatkowania. Zgodnie z paktem Komisja przedstawiła wniosek w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych. 7. Postępy dokonane przez państwa członkowskie we wdrażaniu zaleceń Rady dla poszczególnych państw, a także ich zobowiązania wynikające z paktu zostaną ocenione przez Radę Europejską w marcu 2012 roku na podstawie rocznej analizy wzrostu gospodarczego przygotowywanej przez Komisję. 8. Zamknięcie dauhańskiej rundy rozwojowej byłoby silnym bodźcem dla wzrostu gospodarczego i promowania konkurencyjności. Rada Europejska ponawia zobowiązanie UE do dalszego prowadzenia procesu liberalizacji handlu i tworzenia przepisów, które mają wzmocnić system wielostronny oraz przypomina swoją gotowość do przeanalizowania wszelkich opcji negocjacyjnych, tak by umożliwić zamknięcie rundy dauhańskiej, również z uwzględnieniem priorytetów krajów najsłabiej rozwiniętych, zgodnie z mandatem dauhańskim. 9. Kompleksowy pakiet zatwierdzony przez Radę Europejską w marcu został niemal w pełni wdrożony. Osiągnięto porozumienie w sprawie traktatu o europejskim mechanizmie stabilności oraz zmienionego Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej (EFSF). Państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie działania konieczne do zagwarantowania, że ratyfikacja traktatu w sprawie europejskiego mechanizmu stabilności (ESM) nastąpi do końca roku 2012 i że zmieniony EFSF szybko wejdzie w życie. Osiągnięto znaczne postępy w pracach ustawodawczych nad pakietem dotyczącym wzmocnienia zarządzania gospodarczego, w związku z czym jego przyjęcie w pierwszym czytaniu jest w zasięgu możliwości. W sektorze bankowym przeprowadzane są testy warunków skrajnych. Niezwykle ważne jest, by były one w pełni wiarygodne i przejrzyste, a także wykonywane przy pełnym poszanowaniu metod i wytycznych określonych przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego i by wszyscy uczestnicy tych testów zapewnili jak najwyższą jakość ich wyników. Należy szybko podjąć wszelkie konieczne działania w pełni zgodne ze standardami międzynarodowymi, by zaradzić wszelkim słabym punktom banków ujawnionym w testach warunków skrajnych. 10. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje postępy Irlandii w realizacji programu reform, która przebiega zgodnie z planem. Z zadowoleniem przyjmuje także zdecydowane zobowiązanie nowo wybranego rządu Portugalii do pełnego wdrożenia programu reform w tym kraju. Ponadpartyjny konsensus co do konieczności reform stanowi podstawę ścisłej realizacji tych programów, która zapewni zdolność do obsługi zadłużenia i pomoże Irlandii i Portugalii powrócić na rynki finansowe. 11. Szefowie państw lub rządów strefy euro ponawiają swoje zobowiązanie, że uczynią wszystko, co konieczne, aby zapewnić stabilność finansową całej strefy euro. Przygotowując się do podjęcia kolejnych zobowiązań, uczestniczące w pakcie państwa członkowskie zapewnią: − szerszy zakres: zobowiązania te powinny w większym stopniu skoncentrować się na przyspieszeniu reform służących pobudzeniu wzrostu gospodarczego celem zwiększenia konkurencyjności, na przykład w sektorach sieciowych i w sektorze usług; dodatkowo większą uwagę należy też poświęcić wzmocnieniu stabilności finansowej, − bardziej konkretne podejście: państwa członkowskie powinny starać się jak najbardziej skonkretyzować swoje przyszłe zobowiązania i uczynić je jak najbardziej wymiernymi, udostępniając szczegóły dotyczące tego, jak i kiedy zobowiązania te zostaną zrealizowane, by mierzyć postępy w czasie i ułatwiać porównywanie z wzorcami z innych państw członkowskich i strategicznych partnerów Europy, − bardziej ambitne cele: państwa członkowskie powinny ogłosić, które z wybiegających w przyszłość projektów reform zainicjowano w odpowiedzi na uchwalenie paktu euro plus, oraz uwzględnić najlepsze praktyki, − pragmatyczną koordynację polityk podatkowych: Komisja i ministrowie finansów państw członkowskich, które przystąpiły do paktu, są proszeni o złożenie do grudnia 2011 roku sprawozdań na temat postępów w ich usystematyzowanych dyskusjach o kwestiach polityki podatkowej, w szczególności by zapewnić wymianę 1 Zob. dok. EUCO 24/11. 51 12. 13. 14. 52 Proces uzdrawiania strefy euro przebiega pomyślnie i udało się już wejść na stabilną ścieżkę trwałego wzrostu. Euro oparte jest na solidnych podstawach i jesteśmy głęboko usatysfakcjonowani wynikami osiągniętymi w dziedzinie stabilności cen od momentu wprowadzenia tej waluty. Jeśli chodzi o Grecję, Rada Europejska odnotowuje istotne postępy dokonane przez ostatni rok, zwłaszcza w zakresie konsolidacji fiskalnej. Z zadowoleniem odnotowuje, że grecki rząd podtrzymuje zdecydowane zobowiązanie do realizacji programu dostosowawczego. Rada Europejska wzywa władze krajowe do dalszego zdecydowanego prowadzenia koniecznych działań naprawczych służących skierowaniu tego kraju na ścieżkę trwałego wzrostu. W najbliższych dniach w trybie pilnym muszą zostać sfinalizowane prace dotyczące kompleksowego pakietu reform uzgodnionego z Komisją, w porozumieniu z EBC i MFW oraz przyjęcia przez grecki parlament kluczowych ustaw w zakresie strategii fiskalnej i prywatyzacji. Po złożeniu przez rząd grecki wniosku, co zapowiedział premier Grecji, będzie to stanowiło podstawę określenia głównych parametrów nowego programu wspieranego wspólnie przez partnerów ze strefy euro i MFW, zgodnie z obowiązującą praktyką, i jednocześnie umożliwi wypłatę na czas środków niezbędnych do zaspokojenia w lipcu potrzeb Grecji w zakresie finansowania zadłużenia. 15. Szefowie państw lub rządów strefy euro uzgadniają, że wymagane dodatkowe środki będą finansowane zarówno ze źródeł publicznych, jak i prywatnych. Popierają oni podejście uzgodnione przez Eurogrupę w dniu 20 czerwca dotyczące uzyskiwania dobrowolnego wsparcia ze strony sektora prywatnego w postaci nieformalnego i dobrowolnego refinansowania greckiego zadłużenia w terminie zapadalności w zamian za znaczącą obniżkę wymaganego corocznego finansowania w ramach programu przy jednoczesnym unikaniu sytuacji, w której wybrane należności nie są spłacane (selective default). 16. Szefowie państw lub rządów strefy euro wzywają ministrów finansów do ukończenia prac nad pozostałymi elementami, aby umożliwić podjęcie stosownych decyzji do początku lipca. 17. Rada Europejska apeluje do wszystkich partii politycznych w Grecji o poparcie głównych celów tego programu i najważniejszych przewidzianych w nim środków politycznych, aby zapewnić rygorystyczną i sprawną realizację reform. Biorąc pod uwagę zakres, rozmiar i charakter koniecznych reform w Grecji, warunkiem wstępnym sukcesu jest jedność narodowa. 18. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja zamierza pogłębić synergię między programem pożyczkowym a funduszami unijnymi. Rada Europejska popiera wszelkie wysiłki mające na celu zwiększenie zdolności Grecji do absorpcji funduszy unijnych, które ten kraj wykorzysta w celu stymulowania wzrostu i zatrudnienia. Można tego dokonać poprzez zmianę przeznaczenia tych funduszy, tak aby służyły poprawie konkurencyjności i tworzeniu miejsc pracy. Ponadto Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje i wspiera przygotowanie przez Komisję wraz z państwami członkowskimi kompleksowego programu pomocy technicznej dla Grecji. 19. Szefowie państw lub rządów są świadomi, co dla obywateli Grecji oznacza realizacja środków dostosowawczych, a także przekonani, że wyrzeczenia te są niezbędne do ożywienia gospodarczego oraz że przyczynią się do przyszłej stabilności i dobrobytu tego państwa. II. MIGRACJA 20. Swobodny przepływ osób, ustanowiony w Traktacie, jest jednym z najbardziej wymiernych osiągnięć i największych sukcesów integracji europejskiej i jedną z podstawowych wolności. Należy jeszcze wyraźniej określać wytyczne polityczne i wzmacniać współpracę w strefie Schengen, zwiększając zaufanie pomiędzy państwami członkowskimi, które są w równym stopniu odpowiedzialne za zagwarantowanie, by wszystkie zasady Schengen były skutecznie stosowane zgodnie z ustalonymi wspólnymi standardami oraz z podstawowymi zasadami i normami. Należy skutecznie i spójnie zarządzać zewnętrznymi granicami Europy, wspólnie ponosząc za to odpowiedzialność, działając solidarnie i zwiększając praktyczną współpracę. 21. Zgodnie z konkluzjami Rady z dni 9–10 czerwca 2011 r. należy zadbać, by realizacja wspólnych zasad była w dalszym ciągu usprawniana i pogłębiana, w szczególności poprzez system oceny Schengen, tak by skutecznie radzić sobie z przyszłymi wyzwaniami. Do zapewnienia takiego obrotu spraw konieczny jest skuteczny i niezawodny system monitorowania i oceny. Przyszły system oceny Schengen umożliwi wzmocnienie, dostosowanie i rozszerzenie kryteriów w oparciu o dorobek prawny UE. Ocena powinna wykorzystywać zasoby unijne i angażować ekspertów z państw członkowskich, Komisji i właściwych agencji. Wzywa się Komisję, by regularnie składała sprawozdania z wyników ocen i w stosownych przypadkach proponowała środki zaradcze dotyczące wszelkich wskazywanych słabości. 22. Należy wprowadzić mechanizm, by wyjść naprzeciw nadzwyczajnym okolicznościom, stanowiącym ryzyko dla ogólnego funkcjonowania współpracy w ramach Schengen, nie naruszając jednocześnie zasady swobodnego przepływu osób. Mechanizm ten powinien obejmować zestaw środków, które miałyby być stosowane w stopniowy, zróżnicowany i skoordynowany sposób, by pomóc państwom członkowskim radzić sobie z trudną sytuacją na granicach zewnętrznych. Powinny one obejmować wizyty kontrolne, wsparcie techniczne i finansowe oraz pomoc, koordynację i interwencję ze strony Fronteksu. W ostateczności w ramach takiego mechanizmu można by wprowadzić klauzulę ochronną umożliwiającą wyjątkowe ponowne wprowadzenie kontroli na granicach wewnętrznych, w naprawdę krytycznych sytuacjach, gdy jakieś państwo członkowskie nie będzie już w stanie wykonywać swoich obowiązków wynikających z zasad Schengen. Taki środek można by zastosować na podstawie konkretnych, obiektywnych kryteriów i wspólnej oceny, w ściśle ograniczonym zakresie i na ściśle ograniczony czas, uwzględniając potrzebę posiadania zdolności do reagowania w przypadkach nagłych. Nie wpłynie to na prawa osób korzystających na mocy Traktatów ze swobody przemieszczania się. Wzywa się Komisję, by we wrześniu przedstawiła wniosek dotyczący takiego mechanizmu. 23. 24. 25. 26. Odpowiedzialność za kontrolę i nadzór nad granicami zewnętrznymi spoczywa na państwach członkowskich, a te, wykonując to zadanie, działają równocześnie we wspólnym interesie wszystkich państw członkowskich. By zagwarantować, że zewnętrzne granice Europy są skutecznie zarządzane i że wszędzie mają zastosowanie te same standardy, należy w optymalny sposób korzystać ze wszystkich odnośnych instrumentów, odpowiednio je w razie potrzeby dostosowując. Dalej rozwijany będzie europejski system nadzoru granic, jako działanie priorytetowe, tak by stał się operacyjny do 2013 roku i by pozwolił władzom państw członkowskich na prowadzenie działań w zakresie nadzoru granic, dzięki czemu możliwa byłaby wymiana informacji operacyjnych i sprawniejsza współpraca. Wysiłki te zostaną także wzmocnione szybką realizacją prac nad „inteligentnymi granicami”, by zagwarantować zastosowanie nowych technologii do wyzwań w zakresie nadzoru nad granicami. W szczególności należy wdrożyć system wjazdu/wyjazdu i program rejestrowania podróżnych. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje osiągnięte porozumienie dotyczące agencji do spraw zarządzania operacyjnego wielkoskalowymi systemami informatycznymi w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Należy stale monitorować funkcjonowanie Fronteksu i innych agencji, by zapewnić ich ciągłą skuteczność w świadczeniu państwom członkowskim pomocy w zarządzaniu granicami zewnętrznymi, w zwalczaniu nielegalnej imigracji i w zajmowaniu się uchodźcami. Frontex będzie współpracował z zainteresowanymi państwami trzecimi. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje porozumienie osiągnięte w zakresie zmiany rozporządzenia w sprawie Fronteksu, która przyczyni się do zwiększenia skuteczności zdolności operacyjnych tej agencji. Zgodnie z programem sztokholmskim dalej rozwijane będą ramy współpracy między krajowymi strażami granicznymi, w szczególności dzięki promowaniu wspólnych szkoleń i dzieleniu się zdolnościami oraz standardami. Wzywa się Komisję, by do końca roku, w ścisłej współpracy z Fronteksem, przedstawiła dalsze pomysły w tym zakresie. Odnotowując trudną sytuację, z którą zmagają się obecnie niektóre państwa członkowskie, Rada Europejska potwierdza potrzebę prawdziwej solidarności w wymiarze praktycznym z państwami członkowskimi, które zostały najbardziej dotknięte przez problemy związane z przepływami migracyjnymi. UE i państwa członkowskie będą nadal zapewniać konieczne operacyjne i finansowe wsparcie w miarę rozwoju sytuacji, korzystając ze środków uzgodnionych przez Radę w dniu 11 kwietnia 2011 r. Zapewniane będą konieczne środki oraz zasoby techniczne i ludzkie, 27. 28. 29. 30. by nadal prowadzić i, w razie potrzeby, intensyfikować działania na rzecz wsparcia tych państw członkowskich. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje dobrowolne przedłużenie pilotażowego projektu na rzecz osób korzystających z ochrony międzynarodowej na Malcie. Oczekuje na przedstawienie – jeszcze w tym roku – przez Komisję komunikatu w sprawie solidarności wewnątrz UE. Do zarządzania mobilnością w bezpiecznym otoczeniu wymagana jest spójna i strategiczna polityka. Musi być ona ukierunkowana na przyczyny migracji na poziomie strukturalnym. W tym celu w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa rozwijane będą partnerstwa z krajami południowego i wschodniego sąsiedztwa. Jako pierwszy krok, jak zaproponowano w niedawnym komunikacie Komisji, rozpoczęty zostanie z tymi krajami kompleksowy, zorganizowany dialog na temat migracji, mobilności i bezpieczeństwa, a jego celem będzie zapewnienie im oraz Unii Europejskiej wymiernych korzyści. Takie dialogi należy rozpocząć w trybie pilnym z państwami partnerskimi, które chcą i są w stanie zaangażować się konstruktywnie w tych dziedzinach. Partnerstwa na rzecz mobilności będą zróżnicowane według indywidualnych dokonań krajów partnerskich, uzgadniane oddzielnie z każdym z nich i uwarunkowane wysiłkami i postępami osiągniętymi we wszystkich obszarach (migracje, readmisja, mobilność i bezpieczeństwo), a także będą obejmować skuteczny mechanizm monitorowania. Należy poszukiwać sposobów przeznaczenia na te obszary większych środków finansowych w ramach istniejących pul. zywa się Komisję, by zaprezentowała ocenę globalnego podejścia do kwestii migracji, torując drogę do realizacji bardziej spójnych, usystematyzowanych i strategicznych ram polityki w naszych stosunkach ze wszystkimi właściwymi państwami trzecimi, oraz by zaprezentowała konkretne wnioski dotyczące rozwijania kluczowych partnerstw Unii, traktując priorytetowo wszystkie kraje sąsiadujące z Unią. Ostatnie wydarzenia wystawiły na próbę europejską politykę azylową. Bezpieczne i skuteczne procedury azylowe są potrzebne osobom wymagającym ochrony. To z kolei wymaga pełnego zastosowania dorobku prawnego UE w tej dziedzinie. Podstawowe znaczenie ma to, by tworzenie wspólnego europejskiego systemu azylowego zostało ukończone do 2012 roku, w oparciu o wysokie standardy ochrony połączone ze sprawiedliwymi i skutecznymi procedurami, które pomogą zapobiegać nadużyciom i pozwolą na szybkie rozpatrywanie wniosków o udzielenie azylu, tak aby system był stabilny. Komisja przedstawiła niedawno zmienione wnioski dotyczące dyrektywy w sprawie procedur azylowych oraz dyrektywy w sprawie warunków przyjmowania, co powinno stanowić nową podstawę do rozpoczęcia negocjacji w sprawie dwóch ważnych elementów wspólnego europejskiego systemu azylowego. Zmiany nie powinny w rezultacie zachęcać do przedstawiania nieuzasadnionych roszczeń ani zwiększać całkowitych kosztów ponoszonych przez państwa członkowskie. Negocjacje te powinny być kontynuowane z należytą staranno- 53 giami makroregionalnymi, w szczególności jeśli chodzi o region Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego, ścią i z zastosowaniem wyważonego podejścia ogólnego uwzględniającego wszystkie przedstawione propozycje, tak by zrealizować wyżej przedstawione podstawowe cele. III. CHORWACJA 31. Rada Europejska wyraża uznanie dla podjętych przez Chorwację wzmożonych wysiłków, które umożliwiły wprowadzenie negocjacji akcesyjnych w końcową fazę. Prowadzona przez Radę analiza pozostałych rozdziałów negocjacyjnych przebiega z pełnym poszanowaniem ściśle określonych warunków i zgodnie z ramami negocjacyjnymi. W świetle dokonanych postępów i pozytywnej oceny Komisji Rada Europejska wezwała Radę, by podjęła wszelkie decyzje niezbędne do zakończenia negocjacji akcesyjnych z Chorwacją do końca czerwca 2011 roku w oparciu o projekty wspólnych stanowisk przedstawione niedawno przez Komisję, z myślą o podpisaniu do końca roku traktatu o przystąpieniu. Chorwacja powinna nadal zdecydowanie kontynuować reformy, w szczególności w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych, tak by mogła w pełni podjąć zobowiązania wynikające z członkostwa od daty przystąpienia. Monitorowanie realizacji tych reform do momentu przystąpienia da wystarczającą pewność Chorwacji i obecnym państwom członkowskim. Stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji, Rada może podjąć wszelkie odpowiednie środki. 32. Zmiany te nadają nowy impuls europejskiej perspektywie Bałkanów Zachodnich, o ile kraje tego regionu będą kontynuowały reformy. Rada Europejska powróci do tej kwestii na posiedzeniu w grudniu 2011 roku. W związku z tym Rada z satysfakcją odnotowuje aresztowanie Ratka Mladicia i przekazanie go haskiemu trybunałowi, co stanowi osiągnięcie międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości i przybliża perspektywę unijną Serbii. − odnotowując jego istotne znaczenie, zatwierdziła sprawozdanie prezydencji w sprawie włączenia społecznego Romów i wezwała do szybkiej realizacji konkluzji Rady z dnia 19 maja 2011 r. w sprawie unijnych ram krajowych strategii integracji Romów do 2020 roku, w szczególności jeśli chodzi o przygotowanie, uaktualnienie lub rozwinięcie – do końca 2011 roku – krajowych strategii państw członkowskich dotyczących włączenia społecznego Romów lub zintegrowanych zestawów środków politycznych w ramach szerszych polityk włączania społecznego służących poprawie sytuacji Romów, − z zadowoleniem przyjęła roczne sprawozdanie w sprawie celów UE w zakresie pomocy rozwojowej, odnotowując, że UE pozostała w 2010 roku bez wątpienia największym darczyńcą świata, jednak pośredni zbiorczy cel na 2010 rok nie został osiągnięty; potwierdziła swoje zobowiązanie do osiągnięcia celów pomocy rozwojowej do 2015 roku, jak przedstawiono w konkluzjach z czerwca 2005 roku. *** ZAŁĄCZNIK OŚWIADCZENIE W SPRAWIE POŁUDNIOWEGO SĄSIEDZTWA 1. Rada Europejska potwierdza zasady i cele określone w jej oświadczeniu i w konkluzjach w sprawie południowego sąsiedztwa przyjętych – odpowiednio – w dniach 11 i 25 marca 2011 r. Przyjmuje z zadowoleniem wspólny komunikat wysokiego przedstawiciela i Komisji Europejskiej w sprawie nowej koncepcji działań w obliczu zmian zachodzących w sąsiedztwie, wydany w dniu 25 maja 2011 r. W pełni zatwierdza konkluzje Rady w sprawie europejskiej polityki sąsiedztwa przyjęte w dniu 20 czerwca 2011 r. i wzywa do szybkich postępów we wdrażaniu konkretnych środków zgodnie z zasadami i celami uzgodnionymi przez Radę. 2. Rada Europejska przyjmuje z zadowoleniem wsparcie udzielone przez grupę G-8 demokratycznym przemianom zachodzącym w państwach południowego sąsiedztwa Europy. Ponownie podkreśla znaczenie Unii dla Śródziemnomorza, a także tego, by w jej ramach szybko uruchamiać konkretne i ważne projekty. 3. Rada Europejska przyjmuje z zadowoleniem działania podejmowane obecnie na rzecz transformacji demokratycznej w regionie, a zwłaszcza w Egipcie i Tunezji. Wyraża uznanie dla ogłoszonych głównych elementów nowej konstytucji Maroka, z zadowoleniem przyjmuje odnowione zobowiązanie do reform politycznych – w tym przeglądu konstytucji – w Jordanii, a także z zadowoleniem przyjmuje do wiadomości zniesienie stanu wyjątkowego i planowaną reformę konstytucyjną w Algierii. Rada Europejska podkre- *** INNE PUNKTY Rada Europejska: − mianowała Maria Draghiego prezesem Europejskiego Banku Centralnego na okres od dnia 1 listopada 2011 r. do dnia 31 października 2019 r., − przyjęła oświadczenie w sprawie południowego sąsiedztwa (załącznik); zatwierdziła nowe podejście dotyczące stosunków z krajami sąsiadującymi z Unią Europejską, jak przedstawiono w konkluzjach Rady z dnia 20 czerwca 2011 r., i podkreśliła znaczenie szczytu Partnerstwa Wschodniego, który odbędzie się w Warszawie w dniach 29–30 września 2011 r., − zatwierdziła strategię UE na rzecz regionu Dunaju i wezwała wszystkie właściwe podmioty, by niezwłocznie rozpoczęły jej wdrażanie, jak przedstawiono w konkluzjach Rady z dnia 13 kwietnia 2011 r.; wzywa się państwa członkowskie, by nadal działały we współpracy z Komisją nad ewentualnymi przyszłymi strate- 54 śla, że proces reform musi mieć pluralistyczny charakter i opierać się na dialogu; będzie z uwagą śledzić realizację tych reform. 4. Rada Europejska potwierdza swe pełne poparcie dla rezolucji 1970 i 1973 Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie Libii oraz dla wysiłków państw członkowskich UE, by ich postanowienia wprowadzić w życie. W pełni zatwierdza konkluzje Rady w sprawie Libii z dnia 20 czerwca 2011 r. i ponownie apeluje do Muammara Kaddafiego o natychmiastowe oddanie władzy. Demokratyczna transformacja Libii pozostaje jednym z głównych przedmiotów zainteresowania Unii Europejskiej. Rada Europejska podkreśla, że Tymczasowa Rada Narodowa, będąca przedstawicielem aspiracji narodu libijskiego, pełni kluczową rolę w tym procesie. 5. Rada Europejska z cała surowością potępia trwające represje oraz niedopuszczalną i oburzającą przemoc, której reżim syryjski nieustannie dopuszcza się wobec swoich obywateli. Odnotowuje z dużym niepokojem doniesienia o syryjskich działaniach wojskowych w pobliżu granicy z Turcją przy Khirbet al-Jouz i ponawia swoje wcześniejsze apele o jak największą powściągliwość. Przez wybór drogi represji zamiast wypełniania obietnic dotyczących głębokich reform, reżim ten sam podaje w wątpliwość swoją legalność. Osoby odpowiedzialne za zbrodnie i przemoc wobec cywilów powinny zostać pociągnięte do odpowiedzialności. Zatwierdzając konkluzje w sprawie Syrii przyjęte przez Radę w dniu 20 czerwca 2011 r., Rada Europejska z zadowoleniem odnotowuje podjęcie decyzji o nowych sankcjach. Udziela również pełnego poparcia wysiłkom dyplomatycznym, których celem jest zagwarantowanie, że Rada Bezpieczeństwa ONZ będzie mogła wypełnić swoje obowiązki i w stosowny sposób zareagować na sytuację w Syrii. 6. Rada Europejska nadal wyraża zaniepokojenie sytuacją w Jemenie i apeluje do wszystkich stron o zaprzestanie przemocy, poszanowanie praw człowieka oraz definitywne i przestrzegane zawieszenie broni oraz z zadowoleniem przyjmuje dążenie wiceprezydenta tego państwa do realizacji tych postulatów. Ponownie przypomina o pilnej 7. 8. potrzebie uporządkowanych i pluralistycznych przemian w Jemenie, zgodnych z inicjatywą Rady Współpracy Państw Zatoki. Rada Europejska jest zaniepokojona wydarzeniami towarzyszącymi procesom i skazaniu członków opozycji w Bahrajnie. Zachęca Bahrajn do pełnego poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności. Rada Europejska odnotowuje, że sytuacja w Gazie jest nadal niepokojąca. Pomoc humanitarna dostarczana ludności Gazy powinna mieścić się w odpowiednich ramach ONZ i być zgodna z jej decyzjami i nie powinna być realizowana z narażeniem życia ludzkiego. Fundamentalne przemiany zachodzące w świecie arabskim pokazują, jak bardzo potrzebne są postępy w bliskowschodnim procesie pokojowym oraz przezwyciężenie obecnego impasu, przy równoczesnym poszanowaniu wcześniejszych umów i zobowiązań. Rada Europejska wzywa wszystkie strony do jak najszybszego rozpoczęcia negocjacji. Jedynie powrót do bezpośrednich negocjacji daje realną szansę na poprawę sytuacji w tym rejonie, co z kolei mogłoby doprowadzić do przyjęcia trwałych i kompleksowych rozwiązań. Podkreślając kluczową rolę kwartetu, Rada Europejska wyraża uznanie dla wysiłków prowadzonych w tym celu przez państwa członkowskie UE i wysoką przedstawiciel oraz z zadowoleniem odnotowuje przedstawione ostatnio przez prezydenta Baracka Obamę propozycje zgodne z poprzednimi stanowiskami UE. W pełni popiera skierowany przez wysoką przedstawiciel do kwartetu bliskowschodniego apel o pilne stworzenie wiarygodnej wizji wznowienia procesu pokojowego. Rada Europejska wzywa wszystkie strony, by powstrzymały się od jednostronnych działań, które nie doprowadzą do kompleksowego rozwiązania. Popiera również inicjatywę dotyczącą zorganizowania w Paryżu konferencji poświęconej udzieleniu wsparcia ekonomicznego budowie Państwa Palestyńskiego w ramach wznowionego procesu pokojowego. Rada Europejska wyraża głębokie zaniepokojenie losem Gilada Shalita więzionego przez Hamas z rażącym naruszeniem powszechnego międzynarodowego prawa humanitarnego. W piątą rocznicę pojmania Gilada Shalita Rada Europejska wzywa do jego natychmiastowego uwolnienia. 55 Oświadczenie szefów państw lub rządów strefy euro – 21 lipca 2011 r. Potwierdzamy nasze zaangażowanie na rzecz wspólnej waluty i zapewniamy, że dołożymy wszelkich starań, by zagwarantować stabilność finansową strefy euro jako całości i jej państw członkowskich. Potwierdzamy także, że jesteśmy zdecydowani wzmocnić konwergencję, konkurencyjność i zarządzanie w strefie euro. Od początku kryzysu długu państwowego podejmowane są istotne działania mające na celu stabilizację strefy euro, zreformowanie zasad i przygotowanie nowych narzędzi stabilizacji. Sytuacja w strefie euro wyraźnie się poprawia, a euro opiera się na solidnych podstawach gospodarczych. Jednak bieżące wyzwania zmuszają do podjęcia dużo szerzej zakrojonych działań. ponoszonych przez EFSF, ale nie niższe od tych kosztów. Postanowiliśmy również znacząco wydłużyć terminy zapadalności dotyczące obowiązującego instrumentu na rzecz Grecji. Dodatkowo przewidziany zostanie mechanizm, który zagwarantuje odpowiednie zachęty do wdrażania programu. 4. Apelujemy o stworzenie kompleksowej strategii na rzecz wzrostu gospodarczego i inwestycji w Grecji. Z zadowoleniem odnotowujemy decyzję Komisji o utworzeniu grupy zadaniowej, która będzie pracować z władzami greckimi, by ukierunkować środki z funduszy strukturalnych na cele związane z konkurencyjnością i wzrostem gospodarczym, tworzeniem miejsc pracy i szkoleniami. Uruchomimy unijne środki finansowe i zmobilizujemy instytucje unijne, takie jak EBI, na rzecz działań służących realizacji tego celu i ożywienia greckiej gospodarki. Państwa członkowskie i Komisja bezzwłocznie uruchomią wszelkie zasoby konieczne do zapewnienia wyjątkowego wsparcia technicznego, aby pomóc Grecji w realizacji reform. W październiku Komisja przedłoży sprawozdanie z postępów w tym zakresie. 5. Sektor finansowy zadeklarował wolę wsparcia Grecji na zasadzie dobrowolności i na różne sposoby, aby w jeszcze większym stopniu wzmocnić ogólną stabilność. Szacuje się, że wkład netto sektora prywatnego wyniesie 37 mld EUR.1 Celem tego wsparcia będzie poprawa jakości zabezpieczeń, tak aby greckie banki mogły stale z niego korzystać w celu dostępu do operacji Eurosystemu związanych z płynnością. Zapewnimy odpowiednie zasoby, aby w razie potrzeby dokapitalizować greckie banki. Dziś uzgodniliśmy następujące środki: Grecja: 1. 2. 3. 56 Z aprobatą odnosimy się do środków podjętych przez rząd Grecji w celu ustabilizowania finansów publicznych i przeprowadzenia reformy gospodarki, a także do niedawno przyjętego przez grecki parlament nowego pakietu środków obejmującego również prywatyzację. Działania te są bezprecedensowe, ale konieczne, by gospodarka grecka znów znalazła się na ścieżce trwałego wzrostu. Zdajemy sobie sprawę z tego, z jakim wysiłkiem będą się wiązały dla greckich obywateli środki dostosowawcze, i jesteśmy przekonani, że wyrzeczenia te są niezbędne dla ożywienia gospodarczego i przyczynią się do stabilności i dobrobytu Grecji w przyszłości. Zgadzamy się poprzeć nowy program dla Grecji i w pełni uzupełnić niedobór środków finansowych, przy wsparciu MFW i dobrowolnym wkładzie ze strony sektora prywatnego. Szacuje się, że całkowita oficjalna kwota finansowania wyniesie 109 mld EUR. Program ten zostanie przygotowany w taki sposób, by w szczególności dzięki niższym stopom procentowym i wydłużonym terminom zapadalności, istotnie polepszyć zdolność obsługi zadłużenia i profil refinansowania Grecji. Apelujemy do MFW, by w dalszym ciągu uczestniczył w finansowaniu nowego programu dla Grecji. Przy kolejnej wypłacie środków mamy zamiar zastosować Europejski Instrument Stabilności Finansowej (EFSF) jako narzędzie finansowania. Będziemy bardzo uważnie monitorować ścisłą realizację programu w oparciu o regularną ocenę przeprowadzaną przez Komisję w powiązaniu z EBC i MFW. Postanowiliśmy w możliwie największym stopniu wydłużyć termin zapadalności przyszłych pożyczek udzielanych Grecji z EFSF – z aktualnego terminu wynoszącego 7,5 roku do co najmniej 15 lat i maksymalnie 30 lat, przy zachowaniu 10-letniego okresu karencji. W tym kontekście zapewnimy odpowiedni nadzór po zrealizowaniu programu. Zadbamy o to, by oprocentowanie pożyczek udzielanych z EFSF było równoważne oprocentowaniu stosowanemu w ramach instrumentu wsparcia bilansu płatniczego (obecnie wynosi ono ok. 3,5%), i zbliżone do kosztów finansowania Udział sektora prywatnego: 6. Jeśli chodzi o nasze ogólne podejście do udziału sektora prywatnego w strefie euro, chcielibyśmy zaznaczyć, że Grecja wymaga wyjątkowego i nadzwyczajnego rozwiązania. 7. Wszystkie pozostałe państwa strefy euro stanowczo potwierdzają, że są niezmiennie zdeterminowane całkowicie honorować swoje indywidualne zobowiązania krajowe i wszelkie inne zobowiązania na rzecz stabilnej sytuacji fiskalnej i reform strukturalnych. Szefowie państw lub rządów strefy euro w pełni popierają to zdecydowane stanowisko, gdyż wiarygodność wszystkich zobowiązań krajowych ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia stabilności finansowej strefy euro jako całości. 1 Z uwzględnieniem kosztu wsparcia jakości kredytowej w okresie 2011–2014. Ponadto program wykupu długu przyniesie 12,6 mld EUR, co da ogółem 50 mld EUR. Szacuje się, że w latach 2011–2019 całkowity wkład netto sektora prywatnego wyniesie 106 mld EUR. Narzędzia stabilizacji: 8. 9. Aby zwiększyć skuteczność EFSF i europejskiego mechanizmu stabilności oraz zapobiec rozprzestrzenianiu się niekorzystnych zjawisk, zgadzamy się zwiększyć elastyczność tych instrumentów – z zastrzeżeniem spełnienia stosownych warunków – tak by na ich podstawie można było: − działać w oparciu o program zapobiegawczy, − finansować dokapitalizowanie instytucji finansowych poprzez udzielanie rządom pożyczek (dotyczy to również państw nieobjętych programem), − dokonywać interwencji na rynkach wtórnych na podstawie analizy EBC, w której stwierdza się, że na rynku finansowym wystąpiły wyjątkowe okoliczności i zagrożona jest stabilność finansowa, i na podstawie decyzji, którą wspólnie uzgodniły państwa członkowskie uczestniczące w EFSF/europejskim mechanizmie stabilności, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się niekorzystnych zjawisk. Jak najszybciej zapoczątkujemy procedury konieczne do wykonania tych decyzji. W stosownych przypadkach wprowadzona zostanie umowa zabezpieczeń ryzyka, co pozwoli zabezpieczyć ryzyko powstałe dla państw członkowskich strefy euro w związku z ich gwarancjami w EFSF. 12. Zarządzanie gospodarcze: 13. Konsolidacja fiskalna i wzrost gospodarczy w strefie euro: 10. 11. Jesteśmy zdecydowani nadal wspierać państwa objęte programami, dopóki nie odzyskają one dostępu do rynku, o ile z powodzeniem będą one te programy realizować. Z zadowoleniem odnotowujemy, że Irlandia i Portugalia są zdeterminowane ściśle realizować swoje programy, i potwierdzamy, że bardzo zależy nam na ich dobrych rezultatach. Oprocentowanie i terminy zapadalności pożyczek z EFSF, jakie uzgodniliśmy w odniesieniu do Grecji, będą miały zastosowanie również do Portugalii i Irlandii. W tym kontekście odnotowujemy gotowość Irlandii do konstruktywnego uczestnictwa w dyskusjach na temat projektu dyrektywy w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB) i w zorganizowanej dyskusji dotyczącej kwestii polityki podatkowej w ramach paktu euro plus. Wszystkie państwa członkowskie strefy euro będą ściśle realizować uzgodnione cele fiskalne, zwiększą konkurencyjność i będą dążyć do skorygowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Deficyty budżetowe we wszystkich państwach, z wyjątkiem państw objętych programem, zostaną obniżone do poziomu poniżej 3% nie później niż w 2013 roku. W tym kontekście z zadowoleniem odnotowujemy przedstawiony ostatnio przez rząd Włoch pakiet budżetowy, dzięki któremu możliwe będzie obniżenie deficytu tego państwa do poziomu poniżej 3% w 2012 roku i osiągnięcie równowagi budżetowej w roku 2014. Odnotowujemy również ambitne reformy, jakie Hiszpania podjęła w sferze fiskalnej, finansowej i strukturalnej. W związku z wynikami testów warunków skrajnych, którym poddano banki, w stosownych przypadkach państwa członkowskie wprowadzą środki ochronne w odniesieniu do banków. Zrealizujemy przyjęte w czerwcu zalecenia dotyczące reform sprzyjających wzrostowi gospodarczemu w naszych państwach. Zwracamy się do Komisji i EBI, by zwiększyły efekt synergii między programami pożyczkowymi a unijnymi środkami finansowymi we wszystkich państwach otrzymujących pomoc UE/MFW. Popieramy wszelkie działania tych państw na rzecz zwiększenia ich możliwości absorpcji środków unijnych z myślą o pobudzeniu wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, także przez tymczasowe zwiększenie poziomów współfinansowania. 14. 15. 16. Wzywamy do rychłego zakończenia prac nad pakietem ustawodawczym dotyczącym umocnienia paktu stabilności i wzrostu oraz nowego nadzoru makroekonomicznego. Członkowie strefy euro będą w pełni wspierać polską prezydencję w dążeniu do osiągnięcia porozumienia z Parlamentem Europejskim w sprawie zasad głosowania w kwestiach dotyczących funkcji zapobiegawczej tego paktu. Zobowiązujemy się wprowadzić do końca 2012 roku krajowe ramy budżetowe, zgodnie z dyrektywą w sprawie ram budżetowych. Stwierdzamy, że w unijnych regulacjach prawnych należy w mniejszym stopniu opierać się na zewnętrznych ratingach kredytowych, mając na uwadze niedawne propozycje Komisji w tym zakresie, i oczekujemy propozycji Komisji dotyczących agencji ratingowych. Zwracamy się do przewodniczącego Rady Europejskiej, by – w ścisłym porozumieniu z przewodniczącym Komisji i przewodniczącym Eurogrupy – do października przedstawił konkretne propozycje sposobów usprawnienia metod pracy i wzmocnienia zarządzania w sytuacjach kryzysowych w strefie euro. 57 RADA EUROPEJSKA 23 PAŹDZIERNIKA 2011 R. KONKLUZJE Obecnie nie wystarczy stawić czoła najpilniejszym wyzwaniom związanym z kryzysem finansowym, lecz także należy koniecznie zintensyfikować wysiłki na rzecz zapewnienia trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego tworzeniu miejsc pracy. Konsolidacja fiskalna i redukcja długu mają kapitalne znaczenie dla zapewnienia stabilności finansów publicznych i przywrócenia zaufania. Jednocześnie należy podjąć zdecydowane kroki, by wzmocnić gospodarkę już w krótkiej perspektywie. Unia Europejska musi zatem bezwzględnie realizować wszystkie aspekty strategii „Europa 2020”. Państwa członkowskie przyspieszą reformy strukturalne zgodnie z zaleceniami przedstawionymi w związku z europejskim semestrem. W tym kontekście Rada Europejska określiła dzisiaj szereg priorytetów, którymi trzeba się zająć w pierwszej kolejności, ze względu na ich istotny wpływ na zatrudnienie i wzrost gospodarczy w krótkiej i średniej perspektywie. Zaapelowała również o poświęcenie baczniejszej uwagi tym aspektom polityki zewnętrznej Unii Europejskiej, które mają wpływ na przyspieszenie wzrostu gospodarczego, tak aby maksymalizować ich wkład we wzrost gospodarczy w Europie oraz kształtować warunki sprzyjające przyciąganiu większych inwestycji zagranicznych. Rada Europejska ustaliła stanowisko Unii na szczyt grupy G-20, traktując priorytetowo kwestie utrzymania stabilności finansowej i przywrócenia wzrostu gospodarczego. Omówiła także przygotowania do konferencji w Durbanie dotyczącej zmiany klimatu, podkreślając, że należy podjąć ambitne działania na rzecz wypracowania na okres po roku 2012 powszechnych i kompleksowych prawnie wiążących ram. * * * I. POLITYKA GOSPODARCZA 1. W świetle sprawozdania Komisji dotyczącego obszarów mających wpływ na przyspieszenie wzrostu gospodarczego oraz w związku z wynikiem konferencji politycznej poświęconej źródłom wzrostu gospodarczego, która odbyła się w dniu 6 października 2011 r., Rada Europejska określiła kilka kluczowych priorytetów w zakresie wewnętrznej polityki gospodarczej, które trzeba zrealizować w krótkiej perspektywie, aby osiągnąć inteligentny, trwały i ekologiczny wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu: a) jednolity rynek ma do odegrania kluczową rolę w zapewnieniu wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Należy dołożyć wszelkich starań, by zapewnić osiągnięcie do końca 2012 roku porozumienia w sprawie 12 priorytetowych propozycji określonych w Akcie o jednolitym rynku, przy czym najwyższy priorytet trzeba nadać tym propozycjom, które mogą przynieść największe korzyści w kontekście wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Pełne wprowadzenie w życie dyrektywy usługowej również przyniesie istotne korzyści gospodarcze; państwa członkowskie powinny do końca roku zakończyć wprowadzanie tej dyrektywy w życie, a także zapewnić pełne funkcjonowanie pojedynczych punktów kontaktowych i wyczerpujące informacje dla podmiotów gospodarczych o nowych możliwościach, jakie ta dyrektywa przynosi. Komisja przedstawi sprawozdanie w tej sprawie do końca 2011 roku; b) 58 Rada Europejska zwraca się do Komisji, aby pilnie przedstawiła harmonogram zakończenia do 2015 roku prac nad jednolitym rynkiem internetowym, traktując priorytetowo wnioski, które mają wspierać w pełni zintegrowany jednolity rynek internetowy przez ułatwienia w prowadzeniu handlu elektronicznego oraz transgraniczne wykorzystywanie usług elektronicznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na zapewnienie szybkich postępów na drodze do powszechnego zasięgu łączności szerokopasmowej zawartych w agendzie cyfrowej, w ułatwianiu bezpiecznej identyfikacji elektronicznej i bezpiecznego uwierzytelniania elektronicznego, a także postępów w unowocześnianiu europejskiego systemu prawa autorskiego z myślą o zapewnieniu unijnej przewagi konkurencyjnej i otwarciu możliwości dla nowych modeli biznesowych, przy jednoczesnym zagwarantowaniu wysokiego poziomu ochrony praw własności intelektualnej i uwzględnieniu różnorodności kulturowej. Rada Europejska wzywa do szybkiego osiągnięcia porozumienia w sprawie polityki w zakresie widma radiowego; c) należy utrzymać tempo realizacji programu działania z 2007 roku w zakresie zmniejszenia obciążeń administracyjnych, tak by do roku 2012 osiągnąć cel zakładający redukcję tych obciążeń o 25%; trzeba przyspieszyć postępy w dziedzinie rocznych sprawozdań finansowych, prawa spółek, systemu podatkowego i celnego. Rada Europejska wzywa do szybkiego przyjęcia rozpatrywanych przez Radę i Parlament wniosków dotyczących przepisów upraszczających. Komisja jest proszona o podejmowanie dalszych intensywnych działań na rzecz zmniejszenia ogólnego obciążenia regulacyjnego, zwłaszcza w odniesieniu do MŚP, między innymi przez proponowanie konkretnych metod pracy w kontekście agendy na rzecz inteligentnych regulacji. Komisja zobowiązała się do dokonania oceny oddziaływania przyszłych regulacji na mikroprzedsiębiorstwa oraz do przeprowadzenia przeglądu dorobku prawnego w celu określenia istniejących obowiązków, z których mikroprzedsiębiorstwa mogłyby zostać zwolnione. Rada Europejska oczekuje sprawozdania, które Komisja ma wkrótce przedstawić, tak by powrócić do tych kwestii na swoim grudniowym posiedzeniu; d) państwa członkowskie dopilnują, by zalecenia dla poszczególnych krajów znalazły pełne odbicie w krajowych decyzjach dotyczących polityki budżetowej i reform strukturalnych, zważywszy na ich fundamentalne znaczenie dla zapewnienia stabilnych finansów publicznych oraz tworzenia miejsc pracy i stymulowania wzrostu gospodarczego. Aby przyczynić się do osiągnięcia tego celu, Rada Europejska apeluje, by Rada – we współpracy z Komisją – podjęła działania w celu dopilnowania, by wszystkie działania podejmowane na szczeblu Unii Europejskiej w pełni wspierały wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy. 2. Energia, w tym efektywność energetyczna, jak również badania i innowacje są dziedzinami o podstawowym znaczeniu dla stymulowania wzrostu gospodarczego. Rada Europejska oceni postępy osiągane w tych obszarach, odpowiednio, w grudniu 2011 roku i w marcu 2012 roku, zgodnie z konkretnymi wytycznymi określonymi w lutym 2011 roku. Wzywa do szybkiego wdrożenia tych środków, które będą mieć bezpośredni wpływ na wzrost gospodarczy. 3. Jako że kryzys zwiększył presję na budżety krajowe, duże znaczenie ma optymalne gospodarowanie dostępnymi zasobami, zwłaszcza w krajach realizujących program dostosowawczy. Rada Europejska wzywa do przyjęcia do końca roku wniosków mających zapewnić doraźne zwiększenie poziomów współfinansowania ze środków finansowych UE, któremu będzie towarzyszyć ukierunkowanie tych środków na wzrost gospodarczy, konkurencyjność i zatrudnienie. Zachęca się Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) do przeanalizowania – w ścisłej współpracy z Komisją – możliwości dalszego przyczyniania się do pobudzania inwestycji w Europie, w tym w odniesieniu do krajów realizujących program dostosowawczy. 4. Unia Europejska dysponuje obecnie potężniejszymi narzędziami służącymi wzmocnieniu unijnego zarządzania gospodarczego oraz dopilnowaniu, by zostały podjęte potrzebne działania w celu wyprowadzenia Europy z kryzysu: strategia „Europa 2020” nadal ukierunkowuje Unię i państwa członkowskie na drodze do realizacji reform strukturalnych mających wpływ na przyspieszenie wzrostu gospodarczego; europejski semestr pomoże zadbać o to, by nadal wprowadzały one te reformy w sposób skoordynowany; z kolei pakt euro plus pozwoli osiągnąć nową jakość koordynacji polityki gospodarczej prowadzonej przez uczestniczące w nim państwa członkowskie. Uzgodniony w zeszłym miesiącu pakiet sześciu aktów ustawodawczych dotyczących zarządzania gospodarczego umożliwi osiągnięcie znacznie wyższego stopnia nadzoru i koordynacji koniecznego do zapewnienia stabilności finansów publicznych oraz uniknięcia nawarstwiania się nadmiernych zakłóceń równowagi. Rada Europejska podkreśla, że jest zdecydowana wprowadzać te nowe ramy w życie, aby zapewnić ich pełne i skuteczne stosowanie. W tym kontekście z zadowoleniem przyjmujemy wyrażony przez Komisję zamiar wzmocnienia – w Komisji – roli komisarza właściwego w zakresie ściślejszego monitoringu i dodatkowych środków egzekwowania przedmiotowych przepisów. 5. Kolejny europejski semestr powinien zakładać jak najambitniejsze cele; podczas jego realizacji trzeba będzie także w pełni korzystać ze zdobytych doświadczeń. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje wyrażony przez Komisję zamiar wcześniejszego przedstawienia rocznej analizy wzrostu gospodarczego – już w grudniu 2011 roku; dzięki temu Rada będzie mogła gruntownie przygotować się do posiedzenia Rady Europejskiej, które odbędzie się wiosną 2012 roku. Szefowie państw lub rządów powrócą w grudniu 2011 roku do niektórych kwestii objętych paktem euro plus; będą również informowani o postępach osiąganych w ramach zorganizowanego dialogu dotyczącego kwestii związanych z koordynacją polityki podatkowej. Trwają prace ustawodawcze nad wnioskami Komisji dotyczącymi wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych. Rada Europejska odnotowuje wniosek Komisji dotyczący podatku od transakcji finansowych. 6. Wzmocnienie regulacji sektora finansowego nadal jest jednym z kluczowych priorytetów na szczeblu unijnym i globalnym. Od 2008 roku dzięki reformie naszych ram regulacyjnych i ram nadzoru osiągnięto już wiele, trzeba jednak utrzymać wysiłki służące eliminowaniu słabych punktów systemu finansowego i zapobieganiu kryzysom w przyszłości. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje porozumienie w sprawie krótkiej sprzedaży i apeluje o szybkie przyjęcie innych ważnych wniosków ustawodawczych, takich jak wnioski dotyczące instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym i systemu gwarantowania depozytów – do końca tego roku, a wniosków dotyczących wymogów kapitałowych – do lata 2012 roku. Z aprobatą przyjmuje wnioski w sprawie rynków instrumentów finansowych i nadużyć na rynku; oczekuje także wniosków, które Komisja złoży w sprawie agencji ratingowych oraz zarządzania bankami w sytuacji kryzysowej i reorganizacji kryzysowej banków. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje postępy dokonane przez Radę ECOFIN w sprawie środków dotyczących sektora bankowego i zwraca się do Rady, by sfinalizowała te prace na posiedzeniu w dniu 26 października. Środki te będą jedną z podstawowych części składowych szerszego pakietu, którego inne elementy zostaną uzgodnione na szczycie państw strefy euro w dniu 26 października. 7. Przewodniczący przedstawił Radzie Europejskiej sprawozdanie na temat stanu przygotowań do szczytu państw strefy euro w dniach 23 i 26 października. Rada Europejska zgodziła się co do potrzeby spójności działań prowadzonych w strefie euro i w Unii Europejskiej, z należytym poszanowaniem integralności Unii Europejskiej jako całości i jej funkcjonowania w składzie 27 państw członkowskich. W tym kontekście Komisja Europejska odpowiada za to, by wszystkie 27 państw członkowskich przestrzegało unijnego prawodawstwa, w tym prawodawstwa dotyczącego rynku wewnętrznego; jest także zobowiązana zagwarantować równe szanse wszystkim państwom członkowskim, również tym, które nie należą do strefy euro. Szefowie państw lub rządów strefy euro wyznaczą przewodniczącego szczytu państw strefy euro w tym samym momencie, 59 gdy Rada Europejska dokona wyboru swojego przewodniczącego; czas trwania ich kadencji będzie taki sam. Do najbliższych takich wyborów posiedzeniom szczytu państw strefy euro będzie przewodniczył obecny przewodniczący Rady Europejskiej. Przewodniczący szczytu państw strefy euro będzie w pełni informował państwa członkowskie nienależące do strefy euro o przygotowaniach do tych szczytów i ich wynikach. Rada Europejska odnotowuje fakt, że szefowie państw lub rządów strefy euro zamierzają zastanowić się nad dalszym wzmocnieniem konwergencji gospodarczej w ramach strefy euro, poprawą dyscypliny fiskalnej i pogłębieniem unii gospodarczej, a także rozważyć możliwość wprowadzenia niewielkich zmian w Traktacie. Rada Europejska przypomina, że na wszelkie zmiany Traktatu musi wyrazić zgodę 27 państw członkowskich. Rada Europejska powróci do tej kwestii w grudniu na podstawie sprawozdania przewodniczącego Rady Europejskiej przygotowanego w ścisłej współpracy z przewodniczącym Komisji i przewodniczącym Eurogrupy. 8. a) b) 60 Jeśli chodzi o zewnętrzne aspekty polityki gospodarczej, Europa będzie nadal wspierać wolny, uczciwy i otwarty handel, a jednocześnie zabezpieczać swoje interesy w duchu wzajemności i z myślą o wzajemnych korzyściach w odniesieniu do największych gospodarek świata. W ramach stosunków zewnętrznych Unia Europejska może przyjąć różnorodne środki, które mogą przyczynić się do pobudzenia jej potencjału wzrostu, tak w perspektywie krótko-, jak i długoterminowej: umacnianie i rozszerzanie wielostronnego systemu i zakończenie dauhańskiej rundy rozwojowej WTO to nadal podstawowe cele ze względu na oczekiwane w związku z nimi korzyści w zakresie wzrostu i tworzenia miejsc pracy, ale należy położyć nowy nacisk na kwestię porozumień dwustronnych i regionalnych, w szczególności porozumień zawieranych z partnerami strategicznymi i partnerami, których rynki szybko się rozwijają. Działania te powinny w szczególności mieć na celu usunięcie barier handlowych, uzyskanie lepszego dostępu do rynku, wprowadzenie odpowiednich warunków dla inwestycji, zapewnienie ochrony własności intelektualnej, uzyskanie dostępu do surowców i otwarcie rynków zamówień publicznych. W tej ostatniej kwestii Rada Europejska oczekuje na zapowiadany wniosek Komisji dotyczący odnośnego instrumentu unijnego; Unia powinna korzystać ze specjalnych stosunków, jakie utrzymuje z regionami sąsiadującymi, tak by sprzyjać zacieśnianiu powiązań gospodarczych i tworzyć nowe możliwości handlowe i inwestycyjne, w tym poprzez dążenie, w stosownych przypadkach, do pogłębionych i kompleksowych umów o wolnym handlu. Wspieranie bardziej przyjaznych warunków prowadzenia działalności gospodarczej we wszystkich regionach sąsiadujących z UE jest istotną inwestycją służącą osiągnięciu szeroko rozumianego dobrobytu regionalnego. Unia powinna dążyć do integracji konkretnych sektorów, które mają duży wpływ na wzrost gospodarczy i zatrudnienie, takich jak energia i lotnictwo; c) Unia powinna również dążyć do pełnego wykorzystania otoczenia regulacyjnego obowiązującego w rozszerzającej się przestrzeni gospodarczej i przejąć inicjatywę w zakresie ustanawiania stosownych norm. Powinna opracować kompleksową politykę inwestycyjną mającą na celu uzyskanie skutecznej wzajemnej liberalizacji i ochrony inwestycji jako integralnej części ogólnej wspólnej polityki handlowej Unii. Powinna też zapewnić większą spójność między zewnętrznymi aspektami polityk sektorowych, w obszarach takich jak energia, transport i wizy, zachowując ogólną równowagę między swoimi interesami gospodarczymi a celami polityki zagranicznej. 9. Dalsze prace w tym zakresie będą miały charakter priorytetowy, a na ich realizację zostaną zapewnione niezbędne zasoby i instrumenty. Komisja jest proszona o złożenie, do wiosny przyszłego roku, sprawozdania z postępów, jakie osiągnięto w tym zakresie. W razie konieczności szczyty UE z państwami trzecimi i regionami będą w większym stopniu dotyczyły uzgodnienia nierozstrzygniętych kwestii w ramach negocjowanych z nimi porozumień. II. Grupa G-20 10. Rada Europejska omówiła przygotowania do szczytu grupy G-20w Cannes. Potwierdziła wytyczne uzgodnione przez Radę podczas przygotowań do posiedzeń grupy G-20na szczeblu ministerialnym dotyczących finansów, rolnictwa, zatrudnienia i rozwoju. 11. Należy podjąć zdecydowane działania, aby utrzymać stabilność finansową, przywrócić zaufanie i zapewnić wsparcie dla wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. Grupa G-20powinna zatwierdzić ambitny plan działania zawierający konkretne zobowiązania i działania podejmowane przez wszystkie państwa tej grupy w odpowiedzi na poważne wyzwania wynikające z obecnego spowolnienia gospodarczego i w celu zapewnienia silnego, trwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, przy jednoczesnej realizacji wiarygodnej konsolidacji fiskalnej. 12. Uczestnicy szczytu w Cannes powinni również poczynić rzeczywiste postępy w następujących kwestiach: a) reforma międzynarodowego systemu walutowego – w szczególności przez wzmocnienie narzędzi w zakresie nadzoru i zarządzania w sytuacjach kryzysowych oraz lepszą koordynację polityki gospodarczej i polityki pieniężnej; zaburzenia w zakresie przepływu kapitału powinny być w pierwszym rzędzie korygowane dzięki solidnym politykom makroekonomicznym, a grupa G-20powinna nadal wspierać otwarte rynki kapitałowe i unikać protekcjonizmu finansowego; oczekiwane są dalsze postępy w opartych na kryteriach pracach nad poszerzeniem koszyka specjalnych praw ciągnienia, co przyczyniłoby się do ewolucji międzynarodowego systemu walutowego w oparciu o istniejące kryteria. Grupa G-20powinna dopilnować, by MFW dysponował zasobami wystarczającymi do wypełniania swoich systemowych zadań, i przeanalizować możliwość wniesienia wkładów na rzecz MFW przez kraje o dużej nadwyżce w handlu zewnętrznym; b) wzmocnienie regulacji sektora finansowego i nadzoru nad nim przez zapewnienie pełnej i konsekwentnej realizacji podjętych zobowiązań, co wiąże się z terminowym i konsekwentnym wprowadzeniem regulacji Bazylea II, II-5 i III, reformą w zakresie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym oraz zasadami i standardami dotyczącymi wynagrodzeń. Należy poczynić postępy w zakresie tworzenia jednolitych międzynarodowych ram dla wszystkich instytucji finansowych o znaczeniu systemowym, określania i upubliczniania wykazu jurysdykcji niechętnych do współpracy, zbliżania standardów rachunkowości, wzmacniania regulacji równoległego systemu bankowego, zwalczania istnienia rajów podatkowych oraz ograniczania przesadnego polegania na ratingach kredytowych. Aby dotrzymać kroku ambitnym reformom finansowym, wzmocnione zostaną instytucjonalne podstawy i zasoby Rady Stabilności Finansowej oraz zarządzanie nią. W związku z tym należy przeanalizować kwestię wprowadzenia globalnego podatku od transakcji finansowych i nadal prowadzić prace w tym zakresie; c) zwalczanie nadmiernej zmienności cen towarów – w szczególności przez zwiększenie przejrzystości rynków towarowych i poprawę funkcjonowania i regulacji rynków instrumentów pochodnych; plan działania grupy G-20w sprawie zmienności cen żywności i w sprawie rolnictwa stanowi istotny krok na rzecz wypracowania skoordynowanej na szczeblu międzynarodowym odpowiedzi na wyzwanie związane z bezpieczeństwem żywnościowym; d) wspieranie globalnego ożywienia gospodarczego i trwałego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu – przez poparcie aktywnego harmonogramu negocjacji w ramach WTO, także w odniesieniu do krajów najsłabiej rozwiniętych, oraz przez pełną realizację programu działań grupy G-20na rzecz rozwoju, z podjęciem konkretnych kroków; należy również wzmocnić społeczny wymiar globalizacji; e) przyspieszenie liberalizacji handlu międzynarodowego i przeciwstawianie się protekcjonizmowi, w szczególności przez uzgodnienie wiarygodnego planu, który stanowiłby podstawę zakończenia dauhańskiej rundy rozwojowej, a także rozważenie innowacyjnych sposobów wzmocnienia wielostronnego systemu handlowego; f) przeciwdziałanie zmianie klimatu – w szczególności przez uruchomienie źródeł finansowania działań w związku ze zmianą klimatu. III. ZMIANA KLIMATU 13. Rada Europejska zatwierdza konkluzje Rady z 4 i 10 października 2011 r., w których szczegółowo przedstawiono stanowisko UE na konferencję w Durbanie w sprawie zmiany klimatu. Rada Europejska podkreśla, że utworzenie ambitnego międzynarodowego systemu w celu przeciwdziałania zmianie klimatu ma zasadnicze znaczenie, jeżeli mamy osiągnąć uzgodniony cel polegający na ograniczeniu wzrostu temperatury na świecie do poziomu nieprzekraczającego 2°C. Unia Europejska będzie dążyć do osiągnięcia stosownego do poziomu ambicji i wyważonego wyniku konferencji w Durbanie w oparciu o uzgodnienia zawarte w ubiegłym roku w Cancún. Należy szybko uzgodnić sposób tworzenia kompleksowych, prawnie wiążących ram w wyraźnie określonym terminie, zapewniając ogólnoświatowe uczestnictwo, także największych gospodarek. Rada Europejska potwierdza wyrażoną przez Radę w dniu 10 października 2011 r. otwartość Unii Europejskiej na propozycje dotyczące wprowadzenia drugiego okresu rozliczeniowego na mocy protokołu z Kioto w okresie przejściowym prowadzącym do przyjęcia wspomnianych wyżej ram. 14. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje prace toczące się na forum panelu wysokiego szczebla ds. zrównoważonego rozwoju, utworzonego przez Sekretarza Generalnego ONZ, mające na celu znalezienie nowych skutecznych sposobów propagowania zrównoważonego rozwoju na świecie. IV. POLITYKA ZAGRANICZNA 15. Europa podtrzymuje zobowiązanie do wspierania – w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa – przemian demokratycznych zachodzących w jej południowym sąsiedztwie. Przemiany demokratyczne i rozwój gospodarczy w całym regionie nadal mają podstawowe znaczenie dla ustanowienia demokracji, przy pełnym poszanowaniu praworządności oraz praw człowieka i praw obywatelskich. Szybkie rozpoczęcie realizacji konkretnych projektów w ramach Unii dla Śródziemnomorza może w istotny sposób przyczynić się do osiągnięcia tego celu. 16. Śmierć Muammara Kaddafiego oznacza koniec ery despotyzmu i represji, z powodu których naród libijski cierpiał zbyt długo. Dziś Libia może rozpocząć nowy etap swoich dziejów, dążyć do narodowego pojednania i skorzystać z rysującej się przed nią nowej demokratycznej przyszłości. Rada Europejska wyraża wielkie uznanie dla odwagi i determinacji obywateli Libii. Oczekuje sformowania rządu, w którego skład wejdą przedstawiciele wszystkich grup społecznych, rozpoczęcia demokratycznego, pokojowego i przejrzystego procesu przejścia do demokracji, który obejmie wszystkich Libijczyków, a także przygotowania wolnych i uczciwych wyborów zgodnie z deklaracją konstytucyjną wydaną przez Przejściową Radę Narodową. Potwierdza, że Unia Europejska zobowiązuje się wspierać proces kształtowania się demokratycznej Libii. Rada Europejska potwierdza swoje poparcie dla demokratycznego, pluralistycznego i stabilnego Egiptu – jednego z kluczowych partnerów UE. Władze tymczasowe mają do wykonania ogromnie ważne zadanie: zorganizować pierwsze demokratyczne i przejrzyste wybory, a jednocześnie zapewnić – z poszanowaniem praw człowieka – ład i porządek publiczny. Rada Europejska wyraża zaniepokojenie w związku z niedawnymi tragicznymi starciami, do których doszło w Egipcie; podkreśla także, jak ważne są propagowanie i ochrona wolności religii lub wyznania, w tym ochrona mniejszości religijnych, bowiem wartości te warunkują istnienie każdego demokratycznego społe- 61 Stanowczo wzywamy Iran, by podjął konstruktywne i merytoryczne rozmowy z grupą E3 + 3, tak by wypracować kompleksowe, uzgodnione w drodze negocjacji, długoterminowe rozwiązanie kwestii jądrowej, co pozwoli uniknąć dalszych środków ograniczających. Jednocześnie Rada Europejska zwraca się do Rady do Spraw Zagranicznych, aby przygotowała nowe środki ograniczające, które zostaną w odpowiednim momencie zatwierdzone i wdrożone, jeżeli Iran w dalszym ciągu nie będzie poważnie współpracował ani wypełniał swoich zobowiązań. Zatwierdza oświadczenie wydane przez wysoką przedstawiciel w dniu 21 września. Potwierdza zobowiązanie Unii Europejskiej do działania na rzecz dyplomatycznego rozwiązania tej kwestii. czeństwa. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje przeprowadzenie dzisiaj w Tunezji pierwszych wolnych wyborów. Unia Europejska będzie wspierać nowe władze w ich wysiłkach na rzecz demokratyzacji i zapewnienia trwałego rozwoju gospodarczego, w tym za pośrednictwem unijno-tunezyjskiej grupy zadaniowej. 17. 18. 62 Rada Europejska w pełni aprobuje konkluzje Rady w sprawie Syrii przyjęte w dniu 10 października. Ludność Syrii musi mieć możliwość określenia przyszłości swego kraju bez strachu przed represjami. Rada Europejska docenia starania opozycji politycznej zmierzające do utworzenia zjednoczonej platformy. Powołanie Syryjskiej Rady Narodowej jest pozytywnym krokiem naprzód. Rada Europejska pozostaje poważnie zaniepokojona obecną sytuacją w Syrii; podkreśla również, że stanowczo popiera zasadne aspiracje obywateli Syrii do wolnego i godnego życia. Z całą surowością potępia brutalne represje, które syryjski reżim stosuje obecnie wobec ludności swojego kraju, jak również powszechne przypadki łamania praw człowieka. Prezydent Assad musi ustąpić, aby umożliwić polityczne przemiany w Syrii. UE postanowiła nałożyć środki ograniczające skierowane przeciw osobom odpowiedzialnym za brutalne represje lub z nimi powiązanym oraz przeciw tym, którzy wspierają reżim lub czerpią z niego korzyści, nie zaś przeciw ludności cywilnej. UE będzie wprowadzać dalsze i bardziej kompleksowe środki przeciwko reżimowi, dopóki nie ustaną represje wobec ludności cywilnej. Rada Europejska apeluje do wszystkich członków Rady Bezpieczeństwa ONZ, by skorzystały ze swoich uprawnień w kontekście sytuacji w Syrii. Rada Europejska z zadowoleniem odnotowuje zaostrzenie unijnych środków ograniczających przeciwko Iranowi w odpowiedzi na niedopuszczalne przypadki łamania praw człowieka oraz przyjęcie środków ograniczających przeciwko pięciu osobom w związku z udaremnioną próbą zamachu na ambasadora Królestwa Arabii Saudyjskiej w Stanach Zjednoczonych. Apeluje do Iranu o poszanowanie wszystkich zobowiązań na mocy prawa międzynarodowego. Wyraża swoje nieustanne zaniepokojenie rozwojem irańskiego programu jądrowego i programu rakietowego, wbrew rezolucjom RB ONZ i MAEA, jak również brakiem współpracy Iranu z MAEA w zakresie rozwiązywania nierozstrzygniętych kwestii, w tym kwestii wskazujących na możliwe wojskowe aspekty irańskiego programu jądrowego. 19. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje drugi szczyt Partnerstwa Wschodniego, który odbył się w Warszawie w dniach 29–30 września, oraz fakt, że wysoka przedstawiciel i Komisja Europejska zamierzają zaproponować plan zawierający cele, instrumenty i działania z myślą o następnym szczycie Partnerstwa Wschodniego w drugiej połowie 2013 roku. Tempo i stopień politycznego stowarzyszenia i integracji gospodarczej objętych tym partnerstwem krajów z UE będą zależały od przestrzegania przez nie zasad demokratycznych i praworządności, które stanowią podstawę Partnerstwa Wschodniego. *** ZAŁĄCZNIK OŚWIADCZENIE RADY EUROPEJSKIEJ Rada Europejska z wielką satysfakcją przyjmuje ogłoszone w dniu 20 października zakończenie działalności terrorystycznej ETA. Jest to niewątpliwie zwycięstwo demokracji i wolności w Hiszpanii i całej Unii; w tym kontekście Rada Europejska pragnie wyrazić uznanie rządowi, partiom politycznym, służbom bezpieczeństwa, organom ścigania oraz całemu społeczeństwu hiszpańskiemu za wytrwałość i determinację w długotrwałej walce z przemocą, którą stosowali terroryści. Docenić należy także bezcenną współpracę i solidarność zaoferowane przez Europę, szczególne zaś wyrazy wdzięczności należą się narodowi i rządowi Francji. W naszej pamięci pozostaną zwłaszcza ofiary tej przemocy, a pamięć ta musi przetrwać, aby przemoc, do której nigdy nie powinno było dojść, nigdy się już nie powtórzyła. Oświadczenie szefów państw lub rządów Unii Europejskiej – 26 października 2011 r. Na dzisiejszym posiedzeniu, zgodnie z pkt 7 konkluzji Rady Europejskiej z dnia 23 października dotyczącym stosunków między UE a strefą euro, członkowie Rady Europejskiej zostali poinformowani przez przewodniczącego Hermana Van Rompuya o stanie przygotowań do szczytu państw strefy euro, który odbędzie się dzisiaj w późniejszych godzinach. Omówili sytuację i podkreślili wspólną determinację, by uczynić wszystko, co jest w ich mocy, aby przezwyciężyć kryzys i ułatwić stawianie czoła – w duchu solidarności – wyzwaniom stojącym przed Unią Europejską i strefą euro. Z zadowoleniem przyjęli osiągnięcie przez Radę do Spraw Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN), obradującą w dniu 22 października, konsensusu w kwestii środków mających przywrócić zaufanie do sektora bankowego. Na tej podstawie uzgodnili tekst załączony do niniejszego oświadczenia, z zastrzeżeniem porozumienia w sprawie wskazanych w tym tekście środków stanowiących część szerszego pakietu, w tym decyzji, które zostaną podjęte podczas dzisiejszego szczytu państw strefy euro. Rada (ECOFIN) sfinalizuje prace i przyjmie konieczne dalsze środki. * * * ZAŁĄCZNIK Kapitalizacja banków 4. KONSENSUS W SPRAWIE PAKIETU BANKOWEGO 1. Środki służące odbudowie zaufania do sektora bankowego (pakiet bankowy) są pilnie potrzebne i niezbędne w kontekście wzmocnienia kontroli ostrożnościowej w sektorze bankowym UE. Środki te powinny odpowiedzieć na potrzebę: a) zapewnienia finansowania banków w perspektywie średniookresowej, aby uniknąć zapaści kredytowej i chronić dopływ kredytów do gospodarki realnej, a także koordynowania środków służących realizacji tych celów; b) poprawy jakości kapitału banków i jego podwyższenia, aby uodpornić się na wstrząsy, oraz ukazania tych działań w wiarygodny i zharmonizowany sposób. Finansowanie długookresowe 2. 3. Aby udzielić bankom bardziej bezpośredniego wsparcia w uzyskiwaniu dostępu do finansowania długookresowego (finansowanie krótkookresowe jest dostępne poprzez EBC i odnośne krajowe banki centralne), potrzebne byłyby w stosownych przypadkach gwarancje zabezpieczające zobowiązania banków. Jest to również zasadniczy składnik strategii ograniczającej zakres działań zmniejszających udział finansowania dłużnego. W obecnych warunkach rynkowych proste powtórzenie doświadczeń z 2008 roku, kiedy to władze krajowe tworzyły systemy zapewnienia płynności w sposób całkowicie dowolny, może nie być zadowalającym rozwiązaniem. Dlatego potrzebne jest prawdziwie skoordynowane podejście na szczeblu UE w odniesieniu do kryteriów dostępu do systemu, kosztów i warunków. Komisja powinna pilnie przeanalizować, wspólnie z Europejskim Urzędem Nadzoru Bankowego (EBA), Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) i Europejskim Bankiem Centralnym (EBC), możliwości osiągnięcia tego celu i przedstawić stosowne sprawozdanie Komitetowi Ekonomiczno-Finansowemu. 5. Cel kapitałowy: Istnieje szeroki konsensus w kwestii wymogu, by znacząco zwiększyć współczynnik kapitałowy, tak by kapitał najwyższej jakości osiągnął poziom 9%, po uwzględnieniu wyceny rynkowej zaangażowania w dług państwowy – oba te parametry według stanu na dzień 30 września 2011 r. – aby stworzyć tymczasowy bufor, co w tych wyjątkowych okolicznościach jest uzasadnione. Ten ilościowy cel kapitałowy trzeba będzie osiągnąć do dnia 30 czerwca 2012 r. na podstawie planów uzgodnionych z krajowymi organami nadzoru i koordynowanych przez EBA. Taka ostrożna wycena nie będzie miała wpływu na odnośne zasady sprawozdawczości finansowej. Krajowe organy nadzoru, działając pod auspicjami EBA, muszą dopilnować, by plany banków dotyczące wzmocnienia kapitałowego nie doprowadziły do zbyt daleko idącego zmniejszenia finansowania dłużnego; należy także utrzymać dopływ kredytów do gospodarki realnej i uwzględnić aktualny poziom zaangażowania kredytowego poszczególnych grup, w tym ich jednostek zależnych we wszystkich państwach członkowskich, ze świadomością potrzeby uniknięcia nadmiernej presji na rozszerzanie akcji kredytowej w państwach siedziby lub na rynkach długu państwowego. Finansowanie zwiększenia kapitału: Banki powinny przede wszystkim korzystać z prywatnych źródeł kapitału, w tym drogą restrukturyzacji i konwersji długu na instrumenty kapitałowe. Banki powinny podlegać ograniczeniom odnośnie do dystrybucji dywidend i wypłat premii do czasu osiągnięcia celu. W razie konieczności rządy krajowe powinny udzielić wsparcia, a jeśli wsparcie takie nie jest możliwe, dokapitalizowanie powinno być finansowane za pomocą pożyczki z Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej w przypadku państw strefy euro. Pomoc państwa 6. Wszelkie formy pomocy publicznej – czy to na szczeblu krajowym, czy unijnym – będą podlegać określonym warunkom w ramach bieżących specjalnych ustaleń dotyczących pomocy państwa udzielanej w sytuacji kryzysu, które to warunki, jak zaznaczyła Komisja, będą miały zastosowaniem z zachowaniem koniecznej proporcjonalności ze względu na systemowy charakter kryzysu. 63 Oświadczenie szefów państw lub rządów strefy euro – 26 października 2011 r. 1. 2. W ostatnich trzech latach poczyniliśmy bezprecedensowe kroki służące zwalczaniu skutków ogólnoświatowego kryzysu finansowego zarówno w całej Unii Europejskiej, jak i w strefie euro. Strategia, którą realizujemy, obejmuje zdecydowane starania na rzecz zapewnienia konsolidacji fiskalnej, wspieranie krajów, które znalazły się w trudnej sytuacji, oraz wzmacnianie zarządzania strefą euro, co powinno zaowocować głębszą integracją gospodarczą między naszymi krajami i ambitną agendą wzrostu gospodarczego. Na naszym posiedzeniu w dniu 21 lipca podjęliśmy szereg ważnych decyzji. Ratyfikacja środków związanych z Europejskim Instrumentem Stabilności Finansowej (EFSF) przez wszystkie 17 państw członkowskich strefy euro znacząco zwiększa naszą zdolność do reagowania na kryzys. Porozumienie wypracowane przez wszystkie trzy instytucje w sprawie mocnego pakietu ustawodawczego w obrębie struktur UE dotyczącego lepszego zarządzania gospodarczego stanowi kolejne ważne osiągnięcie. Wprowadzenie europejskiego semestru zasadniczo zmieniło sposób koordynowania naszych polityk fiskalnych i gospodarczych na szczeblu europejskim: działania są koordynowane na poziomie UE, zanim zostaną podjęte decyzje na szczeblu krajowym. Euro nadal opiera się na solidnych podstawach. Potrzebne są dalsze działania służące przywróceniu zaufania. To właśnie dlatego uzgadniamy dzisiaj kompleksowy pakiet dodatkowych środków, które są wyrazem naszej wielkiej determinacji, by zrobić wszystko, co konieczne, aby przezwyciężyć obecne trudności i podjąć kroki niezbędne do sfinalizowania naszej unii gospodarczej i walutowej. Całkowicie popieramy Europejski Bank Centralny (EBC) w podejmowanych przez niego działaniach służących utrzymaniu stabilności cen w strefie euro. Stabilne finanse publiczne i reformy strukturalne na rzecz wzrostu gospodarczego 64 3. Unia Europejska musi poprawić swoje perspektywy dotyczące wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, w myśl agendy wzrostu gospodarczego uzgodnionej przez Radę Europejską w dniu 23 października 2011 r. Potwierdzamy nasze pełne zaangażowanie na rzecz realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów przedstawionych w ramach pierwszego europejskiego semestru i na rzecz skoncentrowania wydatków publicznych w obszarach sprzyjających wzrostowi gospodarczemu. 4. Wszystkie państwa członkowskie strefy euro są w pełni zdecydowane kontynuować swoją politykę konsolidacji fiskalnej i reform strukturalnych. Szczególne wysiłki będą musiały podjąć te państwa członkowskie, które odczuwają napięcia na rynkach długu państwowego. 5. Z zadowoleniem odnotowujemy ważne działania podjęte przez Hiszpanię w celu zmniejszenia jej deficytu budżetowego, restrukturyzacji jej sektora bankowego oraz prze- prowadzenia reformy rynku produktowego i rynku pracy, a także przyjęcie konstytucyjnej poprawki dotyczącej zrównoważonego budżetu. Rygorystyczne wprowadzanie korekty budżetowej – zgodnie z planem – ma kluczowe znaczenie, również na szczeblu regionalnym, dla wywiązania się ze zobowiązań wynikających z paktu stabilności i wzrostu oraz dla wzmocnienia ram fiskalnych poprzez opracowanie przepisów niższego stopnia, by możliwe było pełne wdrożenie tej poprawki konstytucyjnej. Aby zwiększyć wzrost gospodarczy, konieczne są dalsze działania w celu obniżenia niedopuszczalnie wysokiego poziomu bezrobocia. Działania te powinny objąć zintensyfikowanie zmian na rynku pracy, które zwiększą elastyczność na poziomie przedsiębiorstw i zdolność do zatrudnienia, a także inne reformy mające poprawić konkurencyjność, zwłaszcza rozszerzenie reform w sektorze usługowym. 6. Z zadowoleniem przyjmujemy plany Włoch dotyczące reform strukturalnych sprzyjających wzrostowi gospodarczemu oraz strategię konsolidacji fiskalnej, przedstawione w liście przesłanym przewodniczącemu Rady Europejskiej i przewodniczącemu Komisji; apelujemy do Włoch o pilne przedstawienie ambitnego harmonogramu realizacji tych reform. Wyrażamy uznanie dla zaangażowania Włoch na rzecz osiągnięcia zrównoważonego budżetu do 2013 roku i strukturalnej nadwyżki budżetowej do 2014 roku, co przyniesie redukcję długu publicznego brutto do 113% PKB w 2014 roku, a także dla przewidywanego wprowadzenia do konstytucji zasady zrównoważonego budżetu w pierwszej połowie 2012 roku. Włochy przystąpią teraz do realizacji proponowanych reform strukturalnych służących zwiększeniu konkurencyjności przez ograniczenie biurokracji, zniesienie minimalnych stawek za usługi profesjonalne i dalszą liberalizację lokalnych usług publicznych i usług użyteczności publicznej. Odnotowujemy zobowiązanie Włoch do zreformowania ustawodawstwa w zakresie pracy, a w szczególności zasad i procedur dotyczących zwolnień, a także do przeglądu obecnie rozdrobnionego systemu zasiłków dla bezrobotnych do końca 2011 roku, przy uwzględnieniu ograniczeń budżetowych. Przyjmujemy do wiadomości plan podwyższenia do 2026 roku wieku emerytalnego do 67 lat i zalecamy określenie – do końca tego roku – działań służących realizacji tego celu. Popieramy fakt, że Włochy zamierzają dokonać przeglądu programów w ramach funduszy strukturalnych przez ponowne nadanie priorytetów projektom i skoncentrowanie się na edukacji, zatrudnieniu, agendzie cyfrowej i kolejach/sieciach w celu poprawy warunków sprzyjających zwiększeniu wzrostu gospodarczego i eliminacji podziału regionalnego. Zwracamy się do Komisji, aby przedstawiła szczegółową ocenę środków i monitorowała ich realizację, a do władz 50% hipotetycznego greckiego długu posiadanego przez inwestorów prywatnych. Państwa członkowskie strefy euro wniosłyby wkład – w wysokości do 30 mld euro – na rzecz pakietu dotyczącego udziału sektora prywatnego. Na tej podstawie sektor publiczny jest gotowy zapewnić dodatkowe finansowanie programu do kwoty 100 mld euro do 2014 roku, wraz z koniecznym dokapitalizowaniem greckich banków. Nowy program powinien zostać uzgodniony do końca 2011 roku, a wymiana obligacji powinna nastąpić na początku 2012 roku. Apelujemy do MFW o dalszy wkład w finansowanie nowego greckiego programu. włoskich – aby terminowo przedstawiły wszelkie informacje niezbędne do przeprowadzenia takiej oceny. Kraje objęte programem dostosowawczym 7. Potwierdzamy naszą zdecydowaną wolę dalszego wspierania wszystkich krajów objętych programami, dopóki nie odzyskają one dostępu do rynku, o ile państwa te będą w pełni realizować przedmiotowe programy. 8. Jeżeli chodzi o kraje objęte programem, z aprobatą przyjmujemy postępy poczynione przez Irlandię w pełnej realizacji jej programu dostosowawczego, który przynosi pozytywne rezultaty. Również Portugalia czyni odpowiednie postępy w realizacji swego programu i jest zdecydowana w dalszym ciągu podejmować środki służące ugruntowaniu stabilności fiskalnej i zwiększeniu konkurencyjności. Wzywamy oba kraje do tego, by kontynuowały działania i trzymały się uzgodnionych celów, a także do tego, by były gotowe zastosować wszelkie dodatkowe środki niezbędne do osiągnięcia tych celów. 9. 10. Z zadowoleniem przyjmujemy decyzję Eurogrupy o wypłacie szóstej transzy w ramach programu wsparcia UE–MFW dla Grecji. Oczekujemy sfinalizowania nowego, stabilnego i wiarygodnego wieloletniego programu UE–MFW do końca tego roku. Trzeba wzmocnić mechanizmy monitorowania realizacji greckiego programu, zgodnie z wnioskiem greckiego rządu. Grecja jest odpowiedzialna za program, a greckie władze – za jego realizację. W kontekście nowego programu Komisja – we współpracy z pozostałymi partnerami w ramach trojki – zapewni na czas trwania programu zdolności monitorowania na miejscu, również przy udziale ekspertów krajowych, tak by ściśle i stale współpracować z greckim rządem i trojką w celu udzielania porad i pomocy na rzecz zapewnienia terminowej i pełnej realizacji reform. Udzieli trojce pomocy w ocenie zgodności działań, które zostaną podjęte przez grecki rząd w ramach zobowiązań na mocy programu. Ta nowa rola zostanie określona w protokole ustaleń. Aby ułatwić wydajne wykorzystanie znacznych oficjalnych pożyczek w celu dokapitalizowania greckich banków, w porozumieniu z greckim rządem i trojką wzmocnione zostanie zarządzanie greckim funduszem stabilności finansowej. 11. W pełni popieramy grupę zadaniową ds. pomocy technicznej powołaną przez Komisję. 12. Udział sektora prywatnego ma podstawowe znacznie dla zapewniania zdolności obsługi zadłużenia Grecji. Dlatego z zadowoleniem odnotowujemy obecne rozmowy prowadzone przez Grecję z jej prywatnymi inwestorami mające na celu wypracowanie rozwiązania na rzecz zwiększenia udziału sektora prywatnego. Wraz z ambitnym programem reform greckiej gospodarki udział sektora prywatnego powinien zagwarantować zmniejszenie wskaźnika zadłużenia Grecji, tak aby do 2020 roku osiągnąć poziom 120%. W tym celu zwracamy się do Grecji, prywatnych inwestorów i wszystkich zainteresowanych stron o dobrowolną wymianę obligacji przy nominalnej redukcji wynoszącej 13. Grecja przeznacza przyszłe przepływy pieniężne z projektu Helios lub inne dochody z prywatyzacji przekraczające kwoty już uwzględnione w programie dostosowawczym na dalsze zmniejszenie zadłużenia Republiki Greckiej o kwotę do 15 miliardów euro w celu przywrócenia EFSF zdolności udzielania pożyczek. 14. Zapewnione zostanie wsparcie jakości kredytowej, by poprawić jakość zabezpieczeń, tak aby greckie banki mogły stale z nich korzystać w celu dostępu do operacji Eurosystemu związanych z płynnością. 15. Jeżeli chodzi o nasze ogólne podejście do udziału sektora prywatnego w strefie euro, przypominamy o naszej decyzji podjętej w dniu 21 lipca 2011 r., zgodnie z którą sytuacja Grecji wymaga wyjątkowego i nadzwyczajnego rozwiązania. 16. Wszystkie pozostałe państwa członkowskie strefy euro stanowczo potwierdzają swoją niezłomną wolę całkowitego honorowania swoich indywidualnych zobowiązań krajowych i wszelkich innych zobowiązań na rzecz stabilnej sytuacji fiskalnej i reform strukturalnych. Szefowie państw lub rządów strefy euro w pełni popierają to zdecydowane stanowisko, gdyż wiarygodność wszystkich zobowiązań krajowych ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia stabilności finansowej w strefie euro jako całości. Mechanizmy stabilizacyjne 17. Proces ratyfikacji zmienionego EFSF został już zakończony we wszystkich państwach członkowskich strefy euro, a Eurogrupa uzgodniła wytyczne wykonawcze dotyczące interwencji na rynkach pierwotnych i wtórnych, ustaleń zapobiegawczych i dokapitalizowania banków. Decyzje, które podjęliśmy w odniesieniu do EFSF w dniu 21 lipca, można tym samym zacząć wprowadzać w życie. Wszystkie dostępne narzędzia zostaną skutecznie wykorzystane, aby zapewnić stabilność finansową w strefie euro. W myśl wytycznych wykonawczych, w przypadku nowych (zapobiegawczych) programów zastosowanie będą miały rygorystyczne warunki zgodnie z praktykami MFW. Komisja będzie prowadzić pogłębiony nadzór nad odnośnymi państwami członkowskimi i regularnie składać sprawozdania Eurogrupie. 18. Uzgadniamy, że zdolności rozszerzonego EFSF zostaną wykorzystane z myślą o zmaksymalizowaniu dostępnych zasobów w następujących ramach: 65 • celem jest wspieranie dostępu do rynków dla państw członkowskich strefy euro zmagających się z napięciami rynkowymi oraz zapewnienie właściwego funkcjonowania rynku długu państwowego w strefie euro, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej zdolności kredytowej EFSF. Działania te są niezbędne do zapewnienia stabilności finansowej i odpowiedniego zabezpieczenia, aby przeciwdziałać efektowi domina, 2012 roku będzie rygorystycznie wdrażany w ramach europejskiego semestru. Wzywamy do ścisłego nadzoru ze strony Komisji i Rady, w tym przez wzajemną presję, i aktywnego wykorzystywania dostępnych istniejących i nowych instrumentów. Przypominamy również o naszych zobowiązaniach podjętych w ramach paktu euro plus. 25. Bycie częścią unii walutowej niesie ze sobą daleko idące skutki i wymaga znacznie ściślejszej koordynacji i nadzoru w celu zapewnienia stabilności i równowagi całej strefy. Obecny kryzys pokazuje, że trzeba znaleźć znacznie skuteczniejsze rozwiązanie tej kwestii. Dlatego też wzmacniając w ramach strefy euro nasze narzędzia do walki z kryzysem, jednocześnie poczynimy dalsze postępy w integrowaniu polityk gospodarczych i fiskalnych poprzez wzmacnianie koordynacji, nadzoru i dyscypliny. Opracujemy strategie polityczne niezbędne do wspierania działania obszaru jednej waluty. 26. Konkretniej, w oparciu o właśnie przyjęty pakiet ustawodawczy, europejski semestr i pakt euro plus, zobowiązujemy się do wdrażania następujących dodatkowych środków na szczeblu krajowym: • cel ten zostanie osiągnięty bez zwiększania kwot gwarancji będących podstawą tego instrumentu i zgodnie z postanowieniami Traktatu oraz z zachowaniem warunków obecnego porozumienia ramowego, w kontekście uzgodnionych instrumentów, i przy spełnieniu odpowiednich warunków i zapewnieniu właściwego nadzoru. 19. Zgadzamy się co do dwóch podstawowych opcji dotyczących zwiększenia zasobów EFSF: • zapewnianie wsparcia jakości kredytowej nowych długów emitowanych przez państwa członkowskie, co zmniejszy koszty finansowania. Prywatnym inwestorom oferowano by nabywanie ubezpieczenia od ryzyka jako opcji przy kupowaniu obligacji na rynku pierwotnym, a) przyjęcia przez każde państwo członkowskie strefy euro zasad zrównoważonego budżetu w kategoriach strukturalnych, które przełożą założenia paktu stabilności i wzrostu na ustawodawstwo krajowe, najlepiej na szczeblu konstytucji lub na równoważnym poziomie, przed końcem 2012 roku; • zmaksymalizowanie warunków finansowania EFSF przez połączenie zasobów pochodzących od prywatnych i publicznych instytucji finansowych oraz inwestorów, co można zapewnić poprzez instrumenty specjalnego przeznaczenia. Dzięki temu zwiększy się wielkość dostępnych zasobów na udzielanie pożyczek, na potrzeby dokapitalizowania banków i kupowania obligacji na rynkach pierwotnych i wtórnych. 20. 21. 22. b) wzmocnienia krajowych ram budżetowych wykraczającego poza przepisy dyrektywy w sprawie wymogów dotyczących ram budżetowych państw członkowskich. W szczególności budżety krajowe powinny opierać się na niezależnych prognozach wzrostu gospodarczego; EFSF będzie mógł swobodnie korzystać z tych dwóch opcji jednocześnie, w zależności od konkretnego realizowanego celu i sytuacji na rynku. Efekt dźwigni w przypadku każdej z opcji będzie różny – w zależności od ich szczególnej charakterystyki i od warunków rynkowych – może jednak oznaczać nawet cztero- lub pięciokrotne zwiększenie. c) zwrócenia się do parlamentów narodowych o to, by uwzględniały zalecenia przyjmowane na szczeblu UE w zakresie prowadzenia polityk gospodarczych i budżetowych; Apelujemy do Eurogrupy, by w listopadzie zakończyła prace nad warunkami realizacji tych uzgodnień, które mają przyjąć formę wytycznych i być zgodne z projektem warunków przygotowanym przez EFSF. d) konsultowania się z Komisją i innymi państwami członkowskimi strefy euro przed przyjęciem wszelkich istotnych planów reformy polityki fiskalnej lub gospodarczej mogących wywołać efekty rozlania, tak by umożliwić dokonanie oceny ewentualnych skutków tych reform dla strefy euro jako całości; Ponadto zasoby EFSF można bardziej wzmocnić dzięki jeszcze ściślejszej współpracy z MFW. Eurogrupa, Komisja i EFSF będą pracować nad wszelkimi możliwymi rozwiązaniami. e) zobowiązania się do przestrzegania zaleceń Komisji i właściwego komisarza odnoszących się do realizacji paktu stabilności i wzrostu. System bankowy 23. Z zadowoleniem przyjmujemy porozumienie osiągnięte dziś przez członków Rady Europejskiej w sprawie dokapitalizowania i finansowania banków (zob. załącznik 2). Koordynacja gospodarcza i fiskalna oraz nadzór gospodarczy i fiskalny 24. 66 Pakiet ustawodawczy dotyczący zarządzania gospodarczego wzmacnia koordynację polityki gospodarczej i fiskalnej oraz nadzór nad nią. Po jego wejściu w życie w styczniu 27. Zgadzamy się również, że uzasadnione jest ściślejsze monitorowanie i dodatkowe egzekwowanie oparte na następujących założeniach: a) w odniesieniu do państw członkowskich strefy euro objętych procedurą nadmiernego deficytu Komisja i Rada będą mogły analizować projekty krajowych budżetów oraz przyjmować opinię w ich sprawie przed ich przyjęciem przez odpowiednie parlamenty narodowe. Ponadto Komisja będzie monitorować wyko- w strefie euro, poprawie dyscypliny fiskalnej i pogłębianiu unii gospodarczej, a także na rozważeniu możliwości wprowadzenia niewielkich zmian w Traktacie. W grudniu 2011 roku przedstawione zostanie wstępne sprawozdanie w celu uzgodnienia pierwszych kierunków działania. Będzie ono zawierało plan dalszych działań, z pełnym poszanowaniem prerogatyw instytucji. Sprawozdanie dotyczące sposobów wdrażania uzgodnionych środków zostanie ukończone do marca 2012 roku. nanie budżetu i, w razie potrzeby, sugerować zmiany w trakcie roku; b) w przypadku opóźnień programu dostosowawczego prowadzone będzie ściślejsze monitorowanie i koordynowanie wykonania programu. 28. 29. Oczekujemy na zapowiadany wkrótce wniosek Komisji dotyczący ściślejszego monitorowania, który zostanie przedstawiony Radzie i Parlamentowi Europejskiemu na mocy art. 136 TFUE. W tym kontekście z zadowoleniem przyjmujemy wyrażony przez Komisję zamiar wzmocnienia – w Komisji – roli właściwego komisarza w zakresie ściślejszego monitorowania i dodatkowych środków egzekwowania przedmiotowych przepisów. Będziemy dalej wzmacniać gospodarczy filar unii gospodarczej i walutowej oraz lepiej koordynować polityki makroi mikroekonomiczne. Pakt euro plus będzie podstawą, która umożliwi nam poprawę konkurencyjności i tym samym osiągnięcie jeszcze dalej idącej konwergencji polityk służącej wspieraniu wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Pragmatyczna koordynacja polityk podatkowych w strefie euro jest niezbędnym elementem ściślejszej koordynacji polityki gospodarczej w celu wspierania konsolidacji fiskalnej i wzrostu gospodarczego. Trwają prace ustawodawcze nad wnioskami Komisji w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych oraz w sprawie podatku od transakcji finansowych. *** ZAŁĄCZNIK 1 DZIESIĘĆ ŚRODKÓW SŁUŻĄCYCH USPRAWNIENIU ZARZĄDZANIA STREFĄ EURO Należy wzmocnić koordynację polityki gospodarczej i zaostrzyć nadzór nad nią w strefie euro, aby poprawić efektywność procesu podejmowania decyzji i zapewnić bardziej spójne przekazywanie informacji. W tym celu, przy pełnym poszanowaniu integralności UE jako całości, podjętych zostanie następujących dziesięć środków: 1. Regularnie zwoływane będą posiedzenia szczytu państw strefy euro, w których będą uczestniczyć szefowie państw lub rządów strefy euro i przewodniczący Komisji. Posiedzenia te będą organizowane co najmniej dwa razy w roku, w kluczowych momentach rocznego cyklu zarządzania gospodarczego; w miarę możliwości będą się odbywać po posiedzeniach Rady Europejskiej. W razie potrzeby przewodniczący szczytu państw strefy euro może zwołać dodatkowe posiedzenia. Na szczytach państw strefy euro określane będą strategiczne wskazówki dotyczące prowadzenia polityk gospodarczych i poprawy konkurencyjności, a także zwiększenia konwergencji w strefie euro. Przewodniczący szczytu państw strefy euro będzie czuwać nad przygotowaniem szczytów państw strefy euro, w ścisłej współpracy z przewodniczącym Komisji. 2. Szefowie państw lub rządów strefy euro wyznaczą przewodniczącego szczytu państw strefy euro w tym samym momencie, gdy Rada Europejska dokona wyboru swojego przewodniczącego; czas trwania ich kadencji będzie taki sam. Do najbliższych takich wyborów posiedzeniom szczytu państw strefy euro będzie przewodniczył obecny przewodniczący Rady Europejskiej. 3. Przewodniczący szczytu państw strefy euro będzie szczegółowo informował państwa członkowskie nienależące do strefy euro o przygotowaniach do tych szczytów i ich wynikach. O wynikach posiedzeń szczytu państw strefy euro przewodniczący będzie również informował Parlament Europejski. 4. Tak jak ma to miejsce obecnie, Eurogrupa zapewni jeszcze ściślejszą koordynację polityk gospodarczych i wspieranie stabilności finansowej. Eurogrupa wspiera zaostrzony nadzór nad polityką gospodarczą i fiskalną państw członkowskich w strefie euro, z poszanowaniem uprawnień unijnych Struktura zarządzania strefą euro 30. Aby skuteczniej radzić sobie z bieżącymi wyzwaniami i zapewnić głębszą integrację, wzmocniona zostanie struktura zarządzania strefą euro, przy jednoczesnym zachowaniu integralności Unii Europejskiej jako całości. 31. Będziemy się zatem regularnie – co najmniej dwa razy w roku – spotykać na naszym szczeblu, na szczytach państw strefy euro, aby zapewnić strategiczne wskazówki w zakresie polityk gospodarczych i fiskalnych w strefie euro. Dzięki temu będziemy mogli w lepszy sposób uwzględniać wymiar strefy euro w naszych politykach krajowych. 32. Eurogrupa, wraz z Komisją i EBC, nadal będzie stanowić ośrodek codziennego zarządzania strefą euro. Będzie odgrywać kluczową rolę w realizacji europejskiego semestru przez państwa członkowskie strefy euro. Będzie się opierać na silniejszych strukturach przygotowawczych. 33. Bardziej szczegółowe uzgodnienia przedstawiono w załączniku 1 do niniejszego dokumentu. Dalsza integracja 34. Euro to jeden z fundamentów europejskiego projektu. Zacieśnimy unię gospodarczą na skalę współmierną do unii walutowej. 35. Zwracamy się do przewodniczącego Rady Europejskiej, by – w ścisłej współpracy z przewodniczącym Komisji i przewodniczącym Eurogrupy – określił ewentualne działania służące osiągnięciu tego celu. Uwaga będzie skupiona na dalszym zwiększaniu konwergencji gospodarczej 67 a przewodniczący Eurogrupy wraz z komisarzem do spraw gospodarczych i walutowych odpowiadają za informowanie o decyzjach Eurogrupy. instytucji w tym zakresie. Będzie również przygotowywać posiedzenia szczytu państw strefy euro i zapewni działania następcze. 5. 6. 7. Przewodniczący szczytu państw strefy euro, przewodniczący Komisji i przewodniczący Eurogrupy będą się spotykać regularnie – co najmniej raz w miesiącu. Prezes EBC może być zapraszany do udziału w tych spotkaniach. Prezesi agencji nadzorczych oraz dyrektor wykonawczy Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej / dyrektor zarządzający europejskiego mechanizmu stabilności mogą być zapraszani na zasadzie ad hoc. Prace na poziomie przygotowawczym będą nadal prowadzone przez Grupę Roboczą Eurogrupy, w oparciu o wiedzę fachową przekazywaną przez Komisję. Grupa Robocza Eurogrupy przygotowuje również posiedzenia Eurogrupy. Korzystne byłoby utworzenie podgrupy – o bardziej stałym charakterze i większej częstotliwości posiedzeń – złożonej z wiceministrów finansów lub urzędników reprezentujących ministrów finansów, działającej pod kierunkiem przewodniczącego Grupy Roboczej Eurogrupy. 8. Grupie Roboczej Eurogrupy przewodniczyć będzie stały przewodniczący mający biuro w Brukseli. Co do zasady będzie on wybierany w tym samym czasie co przewodniczący Komitetu Ekonomiczno–Finansowego. 9. Istniejące struktury administracyjne (tj. Sekretariat Generalny Rady i sekretariat Komitetu Ekonomiczno-Finansowego) zostaną wzmocnione i będą współpracować w skoordynowany sposób, tak by zapewnić odpowiednie wsparcie dla przewodniczącego szczytu państw strefy euro i przewodniczącego Eurogrupy, pod kierunkiem przewodniczącego Komitetu Ekonomiczno-Finansowego / Grupy Roboczej Eurogrupy. W przypadku doraźnej potrzeby będzie się korzystać z usług specjalistów z zewnątrz. 10. 68 Wyboru przewodniczącego Eurogrupy dokonuje się zgodnie z protokołem nr 14 załączonym do Traktatów. Decyzja dotycząca tego, czy osoba ta powinna być wybierana spośród członków Eurogrupy czy też być stałym przewodniczącym mającym biuro w Brukseli zostanie podjęta w momencie, gdy wygaśnie mandat obecnego przewodniczącego. Przewodniczący szczytu państw strefy euro będzie proszony o opinie na temat planu prac Eurogrupy; może on zwrócić się do przewodniczącego Eurogrupy o zwołanie posiedzenia Eurogrupy, w szczególności w celu przygotowania posiedzeń szczytu państw strefy euro lub realizacji działań wynikających z wytycznych uzgodnionych na takich posiedzeniach. Określone zostaną: wyraźny podział obowiązków między szczytem państw strefy euro, Eurogrupą a organami przygotowawczymi oraz ich zasady podległości. Zostaną określone wyraźne zasady i mechanizmy w celu poprawy komunikacji i zapewnienia spójniejszego przekazu. Przewodniczący szczytu państw strefy euro i przewodniczący Eurogrupy pełnią pod tym względem szczególną rolę. Przewodniczący szczytu państw strefy euro wraz z przewodniczącym Komisji odpowiadają za informowanie o decyzjach ze szczytu państw strefy euro, *** ZAŁĄCZNIK 2 KONSENSUS W SPRAWIE PAKIETU BANKOWEGO 1. Środki służące odbudowie zaufania do sektora bankowego (pakiet bankowy) są pilnie potrzebne i niezbędne w kontekście wzmocnienia kontroli ostrożnościowej w sektorze bankowym UE. Środki te powinny odpowiedzieć na potrzebę: a) zapewnienia finansowania banków w perspektywie średniookresowej, aby uniknąć zapaści kredytowej i chronić dopływ kredytów do gospodarki realnej, a także koordynowania środków służących realizacji tych celów; b) poprawy jakości kapitału banków i jego podwyższenia, aby uodpornić się na wstrząsy, oraz ukazania tych działań w wiarygodny i zharmonizowany sposób. Finansowanie długookresowe 2. 3. Aby udzielić bankom bardziej bezpośredniego wsparcia w uzyskiwaniu dostępu do finansowania długookresowego (finansowanie krótkookresowe jest dostępne poprzez EBC i odnośne krajowe banki centralne), potrzebne byłyby w stosownych przypadkach gwarancje zabezpieczające zobowiązania banków. Jest to również zasadniczy składnik strategii ograniczającej zakres działań zmniejszających udział finansowania dłużnego. W obecnych warunkach rynkowych proste powtórzenie doświadczeń z 2008 roku, kiedy to władze krajowe tworzyły systemy zapewnienia płynności w sposób całkowicie dowolny, może nie być zadowalającym rozwiązaniem. Dlatego potrzebne jest prawdziwie skoordynowane podejście na szczeblu UE w odniesieniu do kryteriów dostępu do systemu, kosztów i warunków. Komisja powinna pilnie przeanalizować, wspólnie z Europejskim Urzędem Nadzoru Bankowego (EBA), Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) i Europejskim Bankiem Centralnym (EBC), możliwości osiągnięcia tego celu i przedstawić stosowne sprawozdanie Komitetowi Ekonomiczno-Finansowemu. Kapitalizacja banków 4. Cel kapitałowy: Istnieje szeroki konsensus w kwestii wymogu, by znacząco zwiększyć współczynnik kapitałowy, tak by kapitał najwyższej jakości osiągnął poziom 9%, po uwzględnieniu wyceny rynkowej zaangażowania w dług państwowy – oba te parametry według stanu na dzień 30 września 2011 r. – aby stworzyć tymczasowy bufor, co w tych wyjątkowych okolicznościach jest uzasadnione. Ten ilościowy cel kapitałowy trzeba będzie osiągnąć do dnia 30 czerwca 2012 r. na podstawie planów uzgodnionych z krajowymi organami nadzoru i koordynowanych przez EBA. Taka ostrożna wycena nie będzie miała wpływu na odnośne zasady sprawozdawczości finansowej. Krajowe organy nadzoru, działając pod auspicjami EBA, muszą dopilnować, by plany banków dotyczące wzmocnienia kapitałowego nie doprowadziły do zbyt daleko idącego zmniejszenia finansowania dłużnego; należy także utrzymać dopływ kredytów do gospodarki realnej i uwzględnić aktualny poziom zaangażowania kredytowego poszczególnych grup, w tym ich jednostek zależnych we wszystkich państwach członkowskich, ze świadomością potrzeby uniknięcia nadmiernej presji na rozszerzanie akcji kredytowej w państwach siedziby lub na rynkach długu państwowego. 5. Finansowanie zwiększenia kapitału: Banki powinny przede wszystkim korzystać z prywatnych źródeł kapitału, w tym drogą restrukturyzacji i konwersji długu na instrumenty kapitałowe. Banki powinny podlegać ograniczeniom odnośnie do dystrybucji dywidend i wypłat premii do czasu osiągnięcia celu. W razie konieczności rządy krajowe powinny udzielić wsparcia, a jeśli wsparcie takie nie jest możliwe, dokapitalizowanie powinno być finansowane za pomocą pożyczki z Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej w przypadku państw strefy euro. Pomoc państwa 6. Wszelkie formy pomocy publicznej – czy to na szczeblu krajowym, czy unijnym – będą podlegać określonym warunkom w ramach bieżących specjalnych ustaleń dotyczących pomocy państwa udzielanej w sytuacji kryzysu, które to warunki, jak zaznaczyła Komisja, będą miały zastosowaniem z zachowaniem koniecznej proporcjonalności ze względu na systemowy charakter kryzysu. 69 Oświadczenie szefów państw lub rządów strefy euro – 9 grudnia 2011 r. Unia Europejska i strefa euro podjęły w ciągu ostatnich 18 miesięcy szereg działań służących poprawie zarządzania gospodarczego i przyjęciu nowych środków w odpowiedzi na kryzys długu państwowego. Napięcia rynkowe w strefie euro nasiliły się jednak i musimy zintensyfikować nasze wysiłki, aby stawić czoła obecnym wyzwaniom. Dzisiaj uzgodniliśmy, że trzeba dążyć do silniejszej unii gospodarczej. To oznacza dwa kierunki działań: – nową umowę fiskalną i wzmocnioną koordynację polityki gospodarczej, – rozwój naszych narzędzi stabilizacyjnych, aby stawić czoła krótkofalowym wyzwaniom. * * * Wzmocniona struktura unii gospodarczej i walutowej 1. 2. 3. Stabilność i integralność unii gospodarczej i walutowej oraz Unii Europejskiej jako całości wymagają szybkiej i energicznej realizacji już uzgodnionych środków, jak również dalszych działań jakościowych w kierunku prawdziwej „unii stabilności fiskalnej” w strefie euro. Jedna waluta musi się opierać na silnym filarze gospodarczym. Jego podstawą będzie wzmocnione zarządzanie służące promowaniu dyscypliny fiskalnej i głębszej integracji na rynku wewnętrznym, jak również silniejszego wzrostu, większej konkurencyjności i spójności społecznej. Aby osiągnąć ten cel, będziemy korzystać z osiągnięć ostatnich 18 miesięcy i je rozwijać; te osiągnięcia to: wzmocniony pakt stabilności i wzrostu, realizacja europejskiego semestru rozpoczynająca się w tym miesiącu, nowa procedura dotycząca nadmiernych zakłóceń równowagi makroekonomicznej i pakt euro plus. Mając na uwadze ten nadrzędny cel i wyrażając zdecydowaną wolę wspólnego przezwyciężenia obecnych trudności, uzgodniliśmy dzisiaj nową „umowę fiskalną” oraz znacznie silniejszą koordynację polityk gospodarczych w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Będzie to wymagało nowego porozumienia między państwami członkowskimi strefy euro; porozumienie to należy zapisać we wspólnych ambitnych zasadach, które przekształcą silne polityczne zobowiązanie tych państw w nowe ramy prawne. Nowa umowa fiskalna 4. Zobowiązujemy się do ustanowienia nowej reguły fiskalnej zawierającej następujące elementy: • budżety sektora instytucji rządowych i samorządowych będą zrównoważone lub będą miały nadwyżkę; uznaje się, że ta zasada jest przestrzegana, jeżeli – co do zasady – roczny deficyt strukturalny nie przekracza 0,5% nominalnego PKB, • taka reguła zostanie również wprowadzona w krajowych systemach prawnych państw członkowskich na szczeblu konstytucji lub równorzędnym. Reguła obejmować będzie mechanizm automatycznej korekty, który będzie uruchamiany w przypadku odchyleń. Mechanizm ten zostanie określony przez każde państwo członkowskie na podstawie zasad zaproponowanych przez Komisję. Uznajemy, że organem właściwym do kontrolowania transpozycji tej zasady na szczeblu krajowym będzie Trybunał Sprawiedliwości, 70 • państwa członkowskie będą dążyć do uzyskania zbieżności w zakresie swoich określonych poziomów referencyjnych zgodnie z harmonogramem zaproponowanym przez Komisję, • państwa członkowskie objęte procedurą nadmiernego deficytu będą przedkładać Komisji i Radzie do zatwierdzenia program partnerstwa gospodarczego szczegółowo przedstawiający niezbędne reformy strukturalne w celu skutecznego i trwałego korygowania nadmiernych deficytów. Wdrożenie programu i coroczne zgodne z nim plany budżetowe będą monitorowane przez Komisję i Radę, • wprowadzony zostanie mechanizm umożliwiający państwom członkowskim przedstawianie sprawozdań ex-ante na temat ich krajowych planów emisji długu. 5. Przepisy dotyczące procedury nadmiernego deficytu (art. 126 TFUE) zostaną zaostrzone dla państw członkowskich strefy euro. Jeżeli tylko Komisja stwierdzi, że dane państwo członkowskie naruszyło pułap 3%, konsekwencje wyciągane będą automatycznie, chyba że kwalifikowana większość państw członkowskich strefy euro się temu sprzeciwi. Kroki i sankcje proponowane lub zalecane przez Komisję będą przyjmowane, chyba że kwalifikowana większość państw członkowskich strefy euro się temu sprzeciwi. W nowych przepisach należy określić kryterium długu w postaci liczbowego poziomu odniesienia dla redukcji długu (zasada 1/20) w odniesieniu do państw członkowskich, w których dług publiczny przekracza 60%. 6. Niezwłocznie przeanalizujemy nowe zasady zaproponowane przez Komisję 23 listopada 2011 r., które dotyczą: (i) monitorowania i oceny wstępnych planów budżetowych i korekty nadmiernego deficytu w państwach członkowskich strefy euro oraz (ii) wzmocnienia nadzoru gospodarczego i budżetowego względem państw członkowskich doświadczających poważnych trudności w zakresie ich stabilności finansowej w strefie euro lub nimi zagrożonych. Zwracamy się do Rady i Parlamentu Europejskiego o szybkie przeanalizowanie tych przepisów, tak aby obowiązywały one już w następnym cyklu budżetowym. W tych nowych ramach prawnych Komisja w szczególności przeanalizuje kluczowe parametry kursu polityki budżetowej we wstępnych planach budżetowych i w razie potrzeby przyjmie opinię dotyczącą tych planów. Jeżeli Komisja stwierdzi, że doszło do szczególnie rażącego naruszenia planu stabilności i wzrostu, zwróci się o przygotowanie zmian do wstępnego planu budżetowego. 7. W dłuższej perspektywie będziemy nadal pracować na rzecz dalszego pogłębiania integracji fiskalnej, tak aby lepiej odzwierciedlić nasze wzajemne zależności. Kwestie te zostaną poruszone w sprawozdaniu przewodniczącego Rady Europejskiej, które zostanie przygotowane we współpracy z przewodniczącym Komisji i przewodniczącym Eurogrupy w marcu 2012 roku. Odniosą się oni również do kwestii stosunków między UE a strefą euro. Silniejsza koordynacja polityki i wzmocnione zarządzanie 8. Zgadzamy się bardziej aktywnie angażować we wzmocnioną współpracę w sprawach kluczowych dla sprawnego funkcjonowania strefy euro bez osłabiania rynku wewnętrznego. 9. Jesteśmy zdecydowani działać na rzecz wspólnej polityki gospodarczej. Wprowadzona zostanie procedura, która zapewni omawianie i koordynowanie na szczeblu strefy euro wszystkich głównych reform polityki gospodarczej planowanych przez państwa członkowskie strefy, z myślą o stworzeniu hierarchii najlepszych praktyk. 10. Zarządzanie strefą euro zostanie wzmocnione zgodnie z ustaleniami ze szczytu państw strefy euro z 26 października. W szczególności szczyty państw strefy euro będą się odbywać regularnie – co najmniej dwa razy w roku. Wzmocnienie narzędzi stabilizacyjnych 11. Reformy realizowane w dłuższej perspektywie, takie jak reformy określone powyżej, muszą pójść w parze z najpilniejszymi działaniami służącymi zdecydowanemu przeciwdziałaniu aktualnym napięciom rynkowym. 12. Zwiększone zasoby Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej zostaną szybko uruchomione, z zastosowaniem dwóch konkretnych wariantów uzgodnionych przez Eurogrupę 29 listopada. Z zadowoleniem przyjmujemy fakt, że EBC jest gotowy działać w charakterze przedstawiciela Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej w prowadzonych przez niego operacjach rynkowych. 13. Zgadzamy się na przyspieszenie wejścia w życie Porozumienia ustanawiającego europejski mechanizm stabilności. Porozumienie to wejdzie w życie w momencie, gdy zostanie ono ratyfikowane przez państwa członkowskie odpowiadające za 90% zobowiązań kapitałowych. Wspólnie dążymy do tego, by europejski mechanizm stabilności wszedł w życie w lipcu 2012 roku. 14. Jeśli chodzi o zasoby finansowe, uzgodniliśmy następujące kwestie: • Europejski Instrument Stabilności Finansowej będzie nadal aktywnie uczestniczył w finansowaniu programów rozpoczętych do połowy 2013 roku, zgodnie z umową ramową; będzie nadal w miarę potrzeb zapewniał środki finansowe dla realizowanych programów, • w marcu 2012 roku ponownie oszacujemy adekwatność ogólnego pułapu Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej / europejskiego mechanizmu stabilności wynoszącego 500 mld EUR (670 mld USD), • w okresie stopniowego wprowadzania kapitału wpłaconego jesteśmy gotowi przyspieszyć wpłaty kapitału tak, by utrzymać minimalny współczynnik 15% wyra- żający stosunek kapitału wpłaconego do kwoty należnej z emisji w ramach europejskiego mechanizmu stabilności oraz zapewnić łączną efektywną zdolność udzielania pożyczek równą 500 mld EUR, • państwa członkowskie strefy euro i pozostałe państwa członkowskie rozważą – i w ciągu dziesięciu dni potwierdzą – wniesienie do MFW dodatkowych zasobów do kwoty 200 mld EUR (270 mld USD), w postaci dwustronnych pożyczek, aby zagwarantować, że MFW będzie dysponować odpowiednimi zasobami służącymi przezwyciężeniu kryzysu. Oczekujemy, że społeczność międzynarodowa wniesie podobny wkład. 15. Zgadzamy się na następujące korekty w Porozumieniu ustanawiającym europejski mechanizm stabilności, by uczynić go bardziej efektywnym: • w odniesieniu do udziału sektora prywatnego – będziemy ściśle przestrzegać ugruntowanych zasad i praktyk MFW. Zostanie to jednoznacznie odzwierciedlone w preambule do tego porozumienia. Zdecydowanie potwierdzamy, że decyzje podjęte 21 lipca i 26–27 października dotyczące greckiego długu są nadzwyczajne i wyjątkowe, oraz że standardowe i identyczne klauzule wspólnego działania zostaną włączone – aby zachować płynność rynku – do warunków wszystkich nowych obligacji skarbowych państw strefy euro, • aby zapewnić europejskiemu mechanizmowi stabilności możliwość podejmowania niezbędnych decyzji bez względu na okoliczności, zasady głosowania w europejskim mechanizmie stabilności zostaną zmienione tak, by włączyć do nich procedurę nadzwyczajną. Zasada wzajemnej zgody zostanie zastąpiona większością kwalifikowaną równą 85%, w przypadku gdy Komisja i EBC stwierdzą, że konieczne jest podjęcie pilnej decyzji związanej z pomocą finansową, gdy zagrożona jest stabilność finansowa i gospodarcza strefy euro1. 16. Z aprobatą przyjmujemy środki podjęte przez Włochy; z zadowoleniem odnotowujemy również zobowiązanie nowego rządu Grecji, i stron wyrażających dla niego poparcie, do pełnej realizacji jego programu, a także znaczące postępy osiągnięte przez Irlandię i Portugalię w realizacji ich programów. *** Decyzje dotyczące niektórych z opisanych powyżej środków mogą być podejmowane w formie prawodawstwa wtórnego. Szefowie państw lub rządów strefy euro uważają, że pozostałe środki powinny znaleźć się w prawodawstwie pierwotnym. W związku z brakiem jednomyślności wśród państw członkowskich UE postanowili oni przyjąć te środki w drodze umowy międzynarodowej, która zostanie podpisana w marcu lub wcześniej. Naszym celem pozostaje jak najszybsze włączenie tych przepisów do unijnych Traktatów. Szefowie państw lub rządów Bułgarii, Republiki Czeskiej, Danii, Litwy, Łotwy, Polski, Rumunii, Szwecji i Węgier zasygnalizowali możliwość uczestniczenia w tym procesie po skonsultowaniu się w stosownych przypadkach ze swoimi parlamentami. 1 Z zastrzeżeniem potwierdzenia przez parlament Finlandii. 71 RADA EUROPEJSKA 9 GRUDNIA 2011 R. KONKLUZJE W ostatnich 18 miesiącach wiele zostało osiągnięte na rzecz poprawy naszego zarządzania gospodarczego i przezwyciężenia kryzysu gospodarczego i finansowego. Podjęliśmy ważne decyzje – przedstawione w niniejszych konkluzjach – które muszą zostać szybko i zdecydowanie wdrożone. Uzgodniliśmy, że priorytet należy nadać tym środkom, które mają największy potencjał pobudzenia wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. Państwa członkowskie uczestniczące w pakcie euro plus uzgodniły podjęcie bardziej konkretnych i wymiernych zobowiązań, a w szczególności przyspieszenie prac dotyczących zatrudnienia. Wyznaczyliśmy kierunki dalszego rozwoju swojej polityki energetycznej, jeżeli chodzi o ukończenie tworzenia rynku wewnętrznego, zwiększenie efektywności energetycznej, rozwijanie infrastruktury, zapewnienie spójności w unijnych stosunkach zewnętrznych oraz zwiększenie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony instalacji jądrowych. Ponadto Rada Europejska z zadowoleniem przyjęła podpisanie z Chorwacją traktatu o przystąpieniu i podjęła decyzje w sprawie procesu rozszerzenia UE w odniesieniu do Serbii i Czarnogóry. * * * I. POLITYKA GOSPODARCZA 1. Zdając sobie sprawę z pogarszającej się sytuacji gospodarczej i finansowej, Rada Europejska omówiła bieżące wysiłki na rzecz wyprowadzenia Europy z kryzysu. Nowe zasady zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej, określone w punkcie 3, muszą zostać w pełni wdrożone, tak aby zbudować zaufanie do silnej europejskiej gospodarki. Reformy strukturalne i działania na rzecz konsolidacji fiskalnej muszą być kontynuowane, tak aby stworzyć podstawy powrotu do trwałego wzrostu gospodarczego i tym samym pomóc zwiększyć zaufanie w krótkiej perspektywie. Potrzebne są także środki, które pomogą przywrócić normalną akcję pożyczkową dla gospodarki, unikając jednocześnie nadmiernego ryzyka i nadmiernego delewarowania, zgodnie z ustaleniami z 26 października 2011 r. 2. 3. 72 Rada Europejska, przywołując kluczowe obszary priorytetowe służące wzrostowi gospodarczemu, które zdefiniowała w październiku 2011 r. – w szczególności Akt o jednolitym rynku, jednolity rynek cyfrowy oraz zmniejszenie obciążenia regulacyjnego dla MŚP i mikroprzedsiębiorstw – podkreśliła potrzebę szybkiego przyjęcia środków, które mają największy potencjał pobudzenia wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. Popiera zatem ideę programu pilnych działań oraz zwraca się do Rady i Parlamentu Europejskiego, aby nadały szczególny priorytet szybkiemu przeanalizowaniu tych propozycji, które m.in. w rocznej analizie wzrostu gospodarczego Komisja oceniła jako mające znaczny potencjał pobudzenia wzrostu gospodarczego. Zatwierdza działania zaproponowane przez Komisję w sprawozdaniu na temat minimalizowania obciążeń regulacyjnych dotyczących MŚP. Roczna analiza wzrostu gospodarczego na rok 2012 stanowi doskonałą podstawę inauguracji kolejnego europejskiego semestru – pierwszego, który będzie realizowany w ramach niedawno wzmocnionego zarządzania gospodarczego, w tym nowej procedury monitorowania i korygowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Rada Europejska oceni na wiosennym posiedzeniu postępy i przyjmie konieczne wskazówki. W centrum uwagi powinna się pilnie znaleźć realizacja, zwłaszcza wobec faktu, że postępy odnotowane w tym roku w realizacji celów wyznaczonych w strategii „Europa 2020” i zaleceń dla poszczególnych krajów są nierównomierne. *** 4. Szefowie państw lub rządów państw członkowskich uczestniczących w pakcie euro plus dokonali przeglądu postępów realizacji swoich zobowiązań na szczeblu krajowym. Zgodzili się co do potrzeby przeprowadzenia w marcu 2012 r. dogłębniejszej oceny krajowych starań służących realizacji celów paktu. Uzgodnili także, że podejmą bardziej konkretne i wymierne zobowiązania w każdym z obszarów objętych tym paktem oraz że w krajowych programach reform zdadzą sprawę z postępów w tym zakresie. Nowe zarządzanie gospodarcze trzeba uzupełnić usprawnionym monitorowaniem polityki zatrudnienia i polityki społecznej, w szczególności w aspektach mogących mieć wpływ na stabilność makroekonomiczną i wzrost gospodarczy, zgodnie z konkluzjami Rady z 1 grudnia. 5. W oparciu o informacje zawarte w sprawozdaniu przewodniczącego Rady (EPSCO) i w rocznej analizie wzrostu gospodarczego szefowie państw lub rządów przeprowadzili wstępną wymianę poglądów na temat najlepszych praktyk w zakresie swoich polityk zatrudnienia i zgodzili się co do szczególnej potrzeby, by w pełni mobilizować rynek pracy na rzecz wzrostu gospodarczego. Reformy strukturalne muszą być energicznie kontynuowane, jednak pilnie potrzebne są również ukierunkowane środki – zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim – dotyczące grup 6. znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, w szczególności młodych bezrobotnych. Intensywniejszym politykom aktywizacji powinny towarzyszyć starania służące podnoszeniu kwalifikacji, zwłaszcza poprzez dostosowywanie systemów edukacji i szkolenia do potrzeb rynku pracy. Promowanie możliwości zatrudnienia i możliwości biznesowych dla osób wchodzących na rynek pracy, a także przeanalizowanie nowych wyważonych polityk w zakresie modelu flexicurity mogłyby znacznie przyczynić się do poprawienia perspektyw młodzieży na rynku pracy. Z zadowoleniem przyjęli sprawozdania ministrów finansów uczestniczących państw członkowskich oraz Komisji w sprawie postępów w prowadzonych przez nich usystematyzowanych dyskusjach dotyczących koordynacji kwestii polityki podatkowej. Prace te będą kontynuowane zgodnie z paktem euro plus, przy czym należy się skupić na obszarach, w których można przewidzieć ambitniejsze działania. Przedmiotem szczególnej uwagi powinien być sposób, w jaki polityka podatkowa może wspierać koordynację polityki gospodarczej i przyczyniać się do konsolidacji fiskalnej i wzrostu gospodarczego. Ministrowie finansów i Komisja zdadzą sprawę z postępów w czerwcu 2012 r. II. ENERGIA 7. W sprawozdaniu prezydencji wskazano, że poczyniono istotne postępy w realizacji wytycznych określonych w lutym 2011 r. przez Radę Europejską w sprawie sfinalizowania tworzenia rynku wewnętrznego do 2014 r., zwiększenia efektywności energetycznej, rozwinięcia infrastruktury oraz zapewnienia konsekwencji i spójności w stosunkach zewnętrznych UE. W tym kontekście Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje uzgodnienie protokołu ustaleń w sprawie połączeń międzysystemowych północ-południe w Europie Środkowo-Wschodniej. W szczególności pilne postępy są konieczne w następujących dziedzinach: − pełne i szybkie wdrożenie przez państwa członkowskie przepisów dotyczących rynku wewnętrznego, z pełnym poszanowaniem uzgodnionych terminów, − żadne państwo członkowskie UE nie powinno pozostawać poza europejskimi sieciami gazowymi i energetycznymi po roku 2015 ani stanąć w obliczu zagrożenia swojego bezpieczeństwa energetycznego w wyniku braku odpowiednich połączeń, − szybkie porozumienie co do wniosku w sprawie efektywności energetycznej, który powinien ustanowić ambitne i elastyczne ramy zgodnie z celem 20% na 2020 r., co zostało ustalone przez Radę Europejską w czerwcu 2010 r., − szybkie porozumienie co do wniosku w sprawie infrastruktury energetycznej, − realizacja konkluzji Rady z 24 listopada 2011 r. w sprawie wzmocnionej spójności i koordynacji zewnętrznej polityki energetycznej UE, przy zapewnieniu m.in., że umowy z kluczowymi krajami dostawcami i krajami tranzytu są w pełni zgodne z unijnymi przepisami dotyczącymi rynku wewnętrznego, − porozumienie co do strategii niskoemisyjnej na rok 2050 i wnikliwe rozważenie opracowywanego planu działań w dziedzinie energii na rok 2050, dzięki czemu powstanie szczegółowa analiza długoterminowych działań w sektorze energii i innych sektorach pokrewnych. 8. Poczyniono postępy w zakresie przeglądu bezpieczeństwa elektrowni jądrowych w UE. Wiarygodność unijnego systemu bezpieczeństwa jądrowego zostanie jeszcze bardziej zwiększona dzięki ciągłemu rozwojowi jądrowych ram regulacyjnych. Prace dotyczące ochrony instalacji jądrowych w UE będą kontynuowane na podstawie wstępnego sprawozdania w sprawie ochrony instalacji jądrowych. 9. Przywołując konkluzje z marca 2011 r., Rada Europejska wzywa do: − pełnego i terminowego wdrożenia dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa jądrowego oraz dyrektywy w sprawie odpowiedzialnego i bezpiecznego gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi, − dalszego priorytetowego traktowania kwestii kompleksowego przeglądu bezpieczeństwa jądrowego, z uwzględnieniem komunikatu Komisji z 23 listopada, i przedstawienia końcowego sprawozdania na temat testów wytrzymałościowych do czerwca 2012 r., − wzmożonych wysiłków na rzecz pełnego włączenia wszystkich krajów sąsiadujących z UE do działań w ramach testów wytrzymałościowych dotyczących bezpieczeństwa i na rzecz poprawy ram bezpieczeństwa jądrowego zarówno w UE, jak i na arenie międzynarodowej, − dalszych prac nad środkami ochrony instalacji jądrowych w UE i jej sąsiedztwie oraz przedstawienia końcowego sprawozdania do czerwca 2012 r. III. ROZSZERZENIE 10. Rada Europejska zatwierdza konkluzje Rady z 5 grudnia 2011 r. w sprawie rozszerzenia oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia, przywołuje także swoje konkluzje z grudnia 2006 r., które są podstawą odnowionego konsensusu w sprawie rozszerzenia. 11. Dzisiejsze podpisanie z Chorwacją traktatu o przystąpieniu jest istotnym wydarzeniem dla integracji europejskiej. Po pomyślnym zakończeniu procedur ratyfikacji Rada Europejska z zadowoleniem powita Chorwację jako nowego członka od 1 lipca 2013 r. Chorwacja będzie teraz uczestniczyć jako aktywny obserwator w pracach Rady Europejskiej, Rady i jej organów przygotowawczych. 12. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje ocenę Komisji w sprawie znacznych postępów Czarnogóry, która osiągnęła ogólnie satysfakcjonujące wyniki. Mając w perspektywie otwarcie negocjacji akcesyjnych z Czarnogórą w czerwcu 2012 r., Rada Europejska powierza Radzie zadanie polegające na przeanalizowaniu postępów Czarnogóry w realizacji reform, z położeniem szczególnego nacisku na takie dziedziny jak praworządność i prawa podstawowe – 73 13. IV. INNE PUNKTY 14. Przywołując konkluzje Rady z 5 grudnia w sprawie rozszerzenia, w nawiązaniu do oświadczeń i gróźb ze strony Turcji, Rada Europejska wyraża poważne zaniepokojenie i wzywa do pełnego poszanowania urzędu prezydencji Rady, która jest podstawowym elementem instytucjonalnym UE przewidzianym w Traktacie. Przywołując dyskusje prowadzone w czerwcu i październiku 2011 r., Rada Europejska odnotowuje, że spełnione zostały wszystkie warunki prawne, aby móc podjąć decyzję o przystąpieniu Bułgarii i Rumunii do strefy Schengen. Wzywa Radę do jak najszybszego przyjęcia tej decyzji. W razie konieczności Rada Europejska wróci do tej kwestii na posiedzeniu w marcu 2012 r. 15. 74 w szczególności walka z korupcją i przestępczością zorganizowaną – na podstawie sprawozdania, które Komisja ma przedstawić w pierwszej połowie 2012 r. Zwraca się do Komisji o bezzwłoczne przedstawienie wniosku dotyczącego ram negocjacji z Czarnogórą – zgodnie z konkluzjami z grudnia 2006 r. i ustalonymi praktykami – obejmujących również nowe podejście przedstawione przez Komisję w odniesieniu do rozdziałów dotyczących wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych oraz sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa. W związku z tym Komisja jest również proszona o zainicjowanie przeglądu zgodności prawa krajowego Czarnogóry z unijnym dorobkiem prawnym w zakresie wyżej wymienionych rozdziałów. Rada Europejska odnotowuje znaczne postępy Serbii osiągnięte na drodze do wypełnienia kryteriów politycznych ustalonych na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze oraz wymogów procesu stabilizacji i stowarzyszenia, jak również to, że osiągnięty został w pełni zadowalający poziom jej współpracy z MTKJ. Z zadowoleniem przyjmuje ponowne zaangażowanie się Serbii w dialog między Belgradem a Prisztiną oraz fakt, że kraj ten osiąga postępy w realizacji w dobrej wierze umów, jak również umowy o zintegrowanym zarządzaniu granicami. Z myślą o przyznaniu Serbii statusu kraju kandydującego Rada Europejska powierza Radzie zadanie polegające na przeanalizowaniu i potwierdzeniu, że Serbia nadal wykazuje wiarygodne zaangażowanie i czyni dalsze postępy w kierunku realizacji w dobrej wierze umów zawartych w drodze dialogu, w tym umowy o zintegrowanym zarządzaniu granicami, osiągnęła porozumienie w sprawie współpracy regionalnej obejmującej wszystkie strony oraz aktywnie współpracuje, aby umożliwić misji EULEX i siłom KFOR wykonywanie ich mandatów. W świetle wyników tej analizy Rada podejmie w lutym 2012 r. decyzję w sprawie przyznania Serbii statusu kraju kandydującego, co należy potwierdzić na marcowym posiedzeniu Rady Europejskiej. 16. Przywołując konkluzje z 23 października 2011 r. i zatwierdzając konkluzje Rady z 1 grudnia, Rada Europejska ponownie wyraża poważne i coraz głębsze zaniepokojenie charakterem programu jądrowego Iranu, o czym mowa w najnowszym sprawozdaniu MAEA, jak również niewywiązywaniem się przez Iran z jego zobowiązań międzynarodowych. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje osiągnięte na forum Rady porozumienie w sprawie wyznaczenia 180 nowych podmiotów i osób bezpośrednio związanych z programem jądrowym. Zwraca się do Rady, by na zasadzie priorytetu kontynuowała prace związane z rozszerzeniem zakresu unijnych środków ograniczających i zaostrzeniem obowiązujących sankcji wobec Iranu poprzez przeanalizowanie dodatkowych środków, a także by przyjęła te środki nie później niż na swoim kolejnym posiedzeniu. Rada Europejska potwierdza długofalowe zaangażowanie Unii Europejskiej na rzecz wypracowania dyplomatycznego rozwiązania irańskiej kwestii jądrowej zgodnie z podejściem dwutorowym. 17. Rada Europejska jednomyślnie potępia ataki na obiekty służb dyplomatycznych w Iranie należące do rządu Zjednoczonego Królestwa i ubolewa nad tym, że rząd Iranu nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań międzynarodowych, aby na mocy konwencji wiedeńskiej chronić personel i mienie dyplomatyczne. 18. Rada Europejska pozostaje głęboko zaniepokojona ciągłym użyciem sił wojskowych przez reżim syryjski i represjami wobec ludności tego kraju. Zatwierdzając konkluzje Rady z 1 grudnia 2011 r., Rada Europejska potwierdza swoje wsparcie dla wysiłków Ligi Państw Arabskich i wzywa reżim syryjski do pełnego przestrzegania arabskiego planu działania. Ponownie podkreśla, jak pilne jest, by wszyscy członkowie Rady Bezpieczeństwa ONZ wypełniali swoje obowiązki w związku z sytuacją w Syrii. 19. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje wyniki międzynarodowej konferencji w sprawie Afganistanu, która odbyła się w Bonn w dniu 5 grudnia 2011 r., i potwierdza swoje zobowiązanie do konsekwentnego długoterminowego zaangażowania Unii Europejskiej w Afganistanie po roku 2014. 20. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje intensywne prace przygotowawcze prowadzone w bieżącym półroczu nad przyszłymi wieloletnimi ramami finansowymi i odnotowuje sprawozdanie przekazane przez prezydencję. Wzywa kolejną prezydencję do przyspieszenia prac, które staną się podstawą końcowego etapu negocjacji; kwestia ta będzie omawiana na posiedzeniu Rady Europejskiej w czerwcu 2012 r. Ponownie zwraca się do instytucji o współpracę w celu zapewnienia przyjęcia wieloletnich ram finansowych do końca 2012 r. W kierunku silniejszej unii gospodarczej: wstępne sprawozdanie dla Rady Europejskiej – 6 grudnia 2011 r. Na szczycie państw strefy euro w dniu 26 października 2011 r. przewodniczącemu Rady Europejskiej powierzono zadanie, by – w ścisłej współpracy z przewodniczącym Komisji i przewodniczącym Eurogrupy – określił ewentualne kroki służące zacieśnieniu unii gospodarczej na skalę współmierną do unii walutowej, ze szczególnym uwzględnieniem następujących elementów: dalsze zwiększanie konwergencji gospodarczej, poprawa dyscypliny budżetowej i pogłębianie unii gospodarczej w strefie euro. Niniejsze sprawozdanie podsumowuje dotychczasowe, często niedoceniane, osiągnięcia i określa kolejne działania. Uwzględnia dwustronne konsultacje, które odbyły się ze wszystkimi państwami członkowskimi UE w procesie przygotowawczym. * * * 1. 2. 3. W reakcji na kryzys długu państwowego w ciągu ostatnich 18 miesięcy pojawiły się znaczące zmiany w zarządzaniu, czego przykładem jest utworzenie Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej, porozumienie w sprawie przyszłego europejskiego mechanizmu stabilności, decyzje w sprawie nadzoru budżetowego i koordynacji polityk gospodarczych, a także w sprawie rozszerzonej struktury zarządzania w odniesieniu do strefy euro, które zostały podjęte na październikowym szczycie państw strefy euro, oraz pakiet sześciu aktów ustawodawczych dotyczących zarządzania gospodarczego przyjęty 16 listopada. Realizacja tego pakietu rozpocznie się w grudniu. Natomiast Komisja przedłożyła 23 listopada nowy pakiet wniosków służący przekształceniu wytycznych uzgodnionych w październiku w akty prawne; wytyczne te dotyczyły: (i) monitorowania i oceny wstępnych planów budżetowych i korekty nadmiernego deficytu w państwach członkowskich strefy euro oraz (ii) wzmocnienia nadzoru gospodarczego i budżetowego względem państw członkowskich doświadczających poważnych trudności w zakresie ich stabilności finansowej lub nimi zagrożonych w strefie euro. Stabilność i integralność unii gospodarczej i walutowej wymagają zarówno szybkiej i energicznej realizacji już uzgodnionych środków, jak również dalszych jakościowych działań w kierunku prawdziwej „unii fiskalnej”. Pociągnie to za sobą znacznie silniejszą koordynację polityk gospodarczych oraz wyższy stopień nadzoru i dyscypliny w prowadzeniu polityk krajowych. Bardziej długoterminowe zmiany strukturalne w sposobach prowadzenia polityk w strefie euro są istotne również do celów eliminowania niepewności w krótkim terminie oraz przywrócenia wiarygodności i zaufania. Działania te muszą zostać przeprowadzone przy zachowaniu integralności UE i spójności między strefą euro a UE jako całością; instytucje UE mają do odegrania ważną rolę w gwarantowaniu jedności Unii jako całości. KOORDYNACJA I KONWERGENCJA GOSPODARCZA W STREFIE EURO 4. Kryzys ujawnił, że rozbieżne tendencje makroekonomiczne mogą mieć negatywny wpływ na całą strefę euro. Nie 5. 6. a) b) ma jednej zasady, która byłaby odpowiednia dla wszystkich, jednak wyższy stopień koordynacji i integracji jest konieczny do uniknięcia tendencji mogących zaburzyć równowagę. W unii walutowej, przy zintegrowanym sektorze finansowym, wzajemne zależności i efekt mnożnikowy są ogromne. Środki, które już zostały przyjęte, obejmują procedurę dotyczącą nadmiernego zakłócenia równowagi ustanowioną w pakiecie ustawodawczym dotyczącym zarządzania gospodarczego. Jednym z jej elementów jest system wczesnego ostrzegania oparty na tablicy wyników zawierającej wskaźniki gospodarcze (w tym koszty pracy, wzrost akcji kredytowej, saldo obrotów bieżących, udział w eksporcie i ceny mieszkań) i część naprawczą z ewentualnymi sankcjami w przypadku uporczywego niepodejmowania przez dane państwo członkowskie działań mających na celu skorygowanie zakłóceń równowagi. Równolegle państwa członkowskie strefy euro przyjęły – w ramach paktu euro plus – dodatkowe zobowiązania w czterech obszarach o kluczowym znaczeniu dla konwergencji: konkurencyjność; zatrudnienie; stabilność finansów publicznych; stabilność finansowa. Te nowe instrumenty muszą teraz zostać zdecydowanie wdrożone. Jednocześnie system trzeba dalej wzmacniać. W tym kontekście należy rozważyć następujące dodatkowe środki: październikowy szczyt państw strefy euro uzgodnił, że na szczeblu strefy euro będą analizowane – w trybie ex-ante – plany wszystkich istotnych reform gospodarczych mogących wywołać efekty rozlania. Porozumienie to należy w pełni wprowadzić w życie za pomocą konkretnej procedury, którą należy ustanowić, w szczególności z uwzględnieniem dyskusji w ramach Eurogrupy na podstawie analizy przeprowadzonej przez Komisję; niewykonanie przez państwa członkowskie strefy euro zaleceń dla poszczególnych krajów – przyjętych na podstawie art. 121 ust. 2 i art. 148 ust. 4 TFUE i związanych z reformami niezbędnymi dla sprawnego funkcjonowania unii walutowej – powinno podlegać sankcjom finansowym. Precyzyjne kryteria identyfikacji w trybie ex-ante zaleceń, które mogłyby podlegać sankcjom, należy zdefiniować 75 tycznym mechanizmem korekcyjnym (na przykład automatycznymi cięciami wydatków, wzrostem podatków lub połączeniem obu tych rozwiązań), który byłby stosowany w przypadku odstępstw. Państwa członkowskie strefy euro powinny w trybie ex-ante zgłaszać swoje krajowe emisje długu; należy również prowadzić scentralizowany rejestr i monitoring wszystkich emisji długu sektora instytucji rządowych i samorządowych na poziomie strefy euro. w prawodawstwie wtórnym. Przedmiotem szczególnej uwagi powinny być państwa członkowskie strefy euro borykające się z problemami związanymi z konkurencyjnością lub z wysokim bezrobociem. Środki te można podjąć w ramach obecnych Traktatów, na podstawie art. 136 TFUE. DYSCYPLINA BUDŻETOWA 7. 8. Przyjęty 16 listopada pakiet ustawodawczy dotyczący zarządzania gospodarczego stanowi poważne wzmocnienie dyscypliny budżetowej. Podstawą nowych mechanizmów są zarówno zalecenia, jak i sankcje. Możliwość nałożenia sankcji na państwa członkowskie strefy euro została poszerzona (sankcje te mogą zostać uruchomione nie tylko w ramach części naprawczej paktu, ale także w ramach części zapobiegawczej), a proces decyzyjny – przyspieszony i uproszczony, tak by zwiększyć automatyczność procedury. Wnioski ustawodawcze Komisji wydane 23 listopada w jeszcze większym stopniu wzmocnią dyscyplinę i przestrzeganie przepisów w strefie euro. Łączny efekt wszystkich tych środków będzie bardzo znaczący. Niemniej jednak przesunięcie strefy euro ku prawdziwej unii gospodarczej wymaga z punktu widzenia integracji dodatkowych kroków w kierunku „nowego układu fiskalnego”. Aby przywrócić zaufanie rynków do strefy euro i aby zapewnić polityczną stabilność mechanizmów solidarności, kapitalne znaczenie ma zwiększenie wiarygodności naszych zasad budżetowych (poziomy deficytu i długu) oraz zapewnienie pełnego przestrzegania przepisów. Będzie to prawdopodobnie wymagało zmiany w prawie pierwotnym. 9. W tym względzie możliwe są dwa rozwiązania, które jednocześnie wzajemnie się nie wykluczają: a) znacząca zmiana protokołu nr 12 do Traktatu, wraz z dalszymi reformami za pomocą prawodawstwa wtórnego; b) zmiany do Traktatu z wykorzystaniem procedury zmiany na mocy art. 48 TUE. Zmiana protokołu nr 12 i prawodawstwo wtórne 10. 76 W Protokole (nr 12) w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu można by wprowadzić dla państw członkowskich strefy euro obowiązek osiągnięcia i utrzymania zrównoważonego budżetu w danym cyklu koniunkturalnym; byłby to sposób zapewnienia unikania nadmiernych deficytów i obniżenia długu do poziomu poniżej 60%. Zdecydowaną konwergencję w kierunku zrównoważonych budżetów począwszy od aktualnych sytuacji budżetowych należy dla państw członkowskich strefy euro zaplanować zgodnie z harmonogramem ustalonym wspólnie z Komisją. Ponadto wspomniany protokół zawierałby również obowiązek, zgodnie z którym państwa członkowskie strefy euro musiałyby włączyć taką zasadę do swoich krajowych systemów prawnych, najlepiej na szczeblu konstytucyjnym lub równoważnym. Trybunał Sprawiedliwości byłby kompetentny do celów kontrolowania transpozycji tej zasady na szczeblu krajowym. Zasadę tę należałoby uzupełnić określanym przez każde państwo członkowskie automa- 11. Mogłoby temu towarzyszyć dalsze wzmocnienie procedury nadmiernego deficytu w odniesieniu do państw członkowskich strefy euro, które należałoby wprowadzić za pomocą prawodawstwa wtórnego na podstawie art. 136 TFUE. Pozwoliłoby to uzyskać większą precyzję środków przyjmowanych przez państwa członkowskie, w ścisłej współpracy z Komisją, która mogłaby dokonywać przeglądu programu przedłożonego przez dane państwo członkowskie i go zatwierdzać. Ogólne cele określone w akcie Komisji lub Rady mogłyby być wiążące co do wyników, jakie należy osiągnąć. 12. Zmiany w protokole nr 12 można wprowadzić w drodze jednomyślnej decyzji Rady stanowiącej na wniosek Komisji po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Europejskim Bankiem Centralnym. Decyzja ta nie wymaga ratyfikacji na szczeblu krajowym. W związku z tym zastosowanie tej procedury mogłoby przynieść szybkie i istotne zmiany. Zmiany Traktatu na mocy art. 48 TUE 13. Innym rozwiązaniem, które można by zastosować równolegle lub później, byłaby zmiana artykułów TFUE dotyczących unii gospodarczej i walutowej, w drodze procedury zmiany określonej w art. 48 Traktatu o Unii Europejskiej. Taka zmiana mogłaby polegać na modyfikacji lub zastąpieniu art. 136 lub na zmianie Protokołu (nr 14) w sprawie Eurogrupy. 14. Ta procedura byłaby bardziej czasochłonna i podlegała ratyfikacji we wszystkich państwach członkowskich, ale pozwoliłaby na wprowadzenie bardziej fundamentalnych zmian w ramach budżetowych, takich jak: − modyfikacja procedury nadmiernego deficytu (art. 126) w odniesieniu do państw członkowskich strefy euro, zwłaszcza przez wzmocnienie automatyczności tej procedury zarówno pod kątem jej uruchamiania, jak i w procesie decyzyjnym poprzez poszerzenie możliwości skorzystania z głosowania odwróconą kwalifikowaną większością, − mocniejsza rola instytucji UE, wraz z większą możliwością ingerencji w przypadku braku realizacji. W odniesieniu do państw członkowskich strefy euro objętych procedurą nadmiernego deficytu Komisja i Rada (Eurogrupa) mogłyby domagać się zmian w projekcie budżetu, zanim zostanie on przedłożony parlamentowi narodowemu, jeżeli kurs polityki budżetowej nie odpowiada uzgodnionym planom. W przypadku gdy państwa członkowskie strefy euro objęte programem pomocy uporczywie nie spełniają określonych warunków, Komisja mogłaby otrzymać wyjątkowe uprawnie- nia, takie jak zatwierdzanie w trybie ex-ante wszystkich istotnych reform gospodarczych, − włączenie do zmienionego protokołu nr 14 zmian uzgodnionych w zakresie zarządzania strefą euro. służącymi zdecydowanemu stawieniu czoła aktualnym napięciom rynkowym. 17. − szybkie porozumienie, najlepiej do marca 2012 roku, między Parlamentem Europejskim a Radą co do dwóch wniosków Komisji przedstawionych 23 listopada; w miarę możliwości wzmocnionych zgodnie z nakreślonymi powyżej zmianami do protokołu nr 12, UNIA GOSPODARCZA 15. Można by również przeanalizować dwa dodatkowe kroki, blisko związane z postępem, jaki ma zostać osiągnięty w kwestii konwergencji gospodarczej i dyscypliny budżetowej: − skorzystanie ze wzmocnionej współpracy, przy udziale wszystkich państw członkowskich strefy euro, ze szczególnym naciskiem na obszary, które mają zasadnicze znaczenie dla sprawnego funkcjonowania strefy euro, takie jak: funkcjonowanie rynków pracy, stabilność systemów emerytalnych i systemów zabezpieczenia społecznego, a także pragmatyczne środki koordynacji podatkowej. Należy również rozważyć kroki w kierunku dalszej finansowej integracji w strefie euro. W kontekście ewentualnej zmiany Traktatu można by wprowadzić mechanizm podobny do mechanizmu, który już istnieje w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w celu przyspieszenia skorzystania ze wzmocnionej współpracy. Takie rozwiązania nie mogą osłabiać rynku wewnętrznego, − otwarcie – w perspektywie bardziej długoterminowej – możliwości przejścia do wspólnej emisji długu w ramach procesu podzielonego na etapy i opartego na kryteriach, rozpoczynając na przykład od połączenia niektórych instrumentów finansowania. Wszelkie kroki w tym kierunku musiałyby być proporcjonalne do solidnych ram dyscypliny budżetowej i konkurencyjności gospodarczej, aby uniknąć pokusy nadużycia oraz wspierać odpowiedzialność i przestrzeganie przepisów. Wymagałoby to także ściślejszej kontroli krajowego kursu polityki budżetowej przez UE. Taki proces podkreślałby nieodwracalność euro, zapewniał długoterminową perspektywę kwestii finansowania i wzmacniał rolę euro jako globalnej waluty rezerwowej. Jednocześnie faktycznie byłby również potężnym mechanizmem dyscypliny budżetowej. − szybkie uruchomienie zwiększonych zasobów Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej, za pomocą dwóch konkretnych wariantów uzgodnionych przez Eurogrupę 29 listopada. 18. 16. Reformy długoterminowe, takie jak reformy określone powyżej, muszą iść w parze z najpilniejszymi działaniami Po drugie, Porozumienie ustanawiające europejski mechanizm stabilności należy szybko sfinalizować i ratyfikować, a jednocześnie skorygować w celu zwiększenia jego skuteczności poprzez: − jednoznaczne wyrażenie – w odniesieniu do udziału sektora prywatnego – zobowiązania do ścisłego przestrzegania powszechnie uznanych zasad i praktyk MFW, a także wyraźne potwierdzenie, że decyzja podjęta 21 lipca w sprawie greckiego długu jest nadzwyczajna i wyjątkowa. Ma to kapitalne znaczenie dla przywrócenia zaufania rynków do rynków długu państwowego, − lepsze dostosowanie procedur decyzyjnych w ramach europejskiego mechanizmu stabilności do mechanizmów obowiązujących w MFW (zasada jednomyślności ograniczona do określonej liczby decyzji), − wprowadzenie możliwości, zgodnie z którą europejski mechanizm stabilności będzie mógł bezpośrednio dokapitalizowywać instytucje bankowe i która nada mu konieczne cechy instytucji kredytowej, − możliwość dokonania przeglądu klauzuli ograniczającej scalenie – do kwoty 500 mld EUR – zdolności europejskiego mechanizmu stabilności i Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej w zakresie udzielania pożyczek, aby zapewnić europejskiemu mechanizmowi stabilności jego pełną zdolność udzielania pożyczek zgodnie ze stopniowym napływem jego kapitału. 19. WZMOCNIENIE ISTNIEJĄCYCH MECHANIZMÓW KRYZYSOWYCH Po pierwsze, trzeba zakończyć realizację istotnych środków, które już zostały uzgodnione. Oznacza to: I wreszcie, trzeba zagwarantować, że MFW będzie dysponował zasobami wystarczającymi do walki z kryzysem za pomocą dodatkowych środków – jak to miało miejsce w 2009 roku – w szczególności dzięki wykorzystaniu pożyczek dwustronnych. 77 Sekretariat Generalny Rady Rada Europejska – 2011 Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej 2012 — 77 str. — 21,0 x 29,7 cm ISBN 978-92-824-3451-2 doi:10.2860/5015 ISSN 1977-3269 Autorzy zdjęć © Unia Europejska Strona 19 1. © AFP PHOTO/Leon Neal 2. © 2010 SIP / Zineb Ruppert 3. © Présidence de la République/C. Alix 4. © Valsts kanceleja 5. © Finnish Prime Minister’s Office 6. © Grzegorz Rogiński/KPRM QC-AO-11-001-PL-C Rue de la Loi/Wetstraat 175 1048 Bruxelles/Brussel BELGIQUE/BELGIË Tel. +32 22816111 www.european-council.europa.eu doi:10.2860/5015 ISBN 978-92-824-3451-2 ISSN 1977-3269
