Narzędzia informatyczne dla obsługi danych i usprawnienia

VII Ekoenergetyczna konferencja – Aktywizacja gminy za pomocą innowacyjnej energetyki rozproszonej
Zofia Wawrzyczek
LGBS Polska Sp. z o.o.
Narzędzia informatyczne dla obsługi danych i usprawnienia
procesów komunalnej gospodarki ekoenergetycznej
Gospodarka energetyczna w samorządach
Komunalna gospodarka energetyczna opiera się na dwóch podstawach. Pierwszą z nich są
obowiązki wynikające z regulacji prawnych, drugą - inicjatywy pasjonatów i liderów.
Ustawy o gospodarce komunalnej i o samorządzie gminnym zapewniają gminom znaczną
autonomię, pozwalając na samodzielne ustalenie zasad i form działalności. Gospodarka
komunalna może być prowadzona w formach zakładu budżetowego lub spółek prawa
handlowego. Jednostki samorządu terytorialnego mogą też realizować zadania własne
w sposób pośredni, poprzez zawieranie umów z kontrahentami zewnętrznymi. Wydaje się
więc, że aktualne przepisy prawne zapewniają dogodne warunki zarówno dla tworzenia przez
gminy spółek komunalnych, jak i funkcjonowania tych podmiotów na rynku.
Na początku roku przedstawiony został projekt nowelizacji ustawy o gospodarce komunalnej,
która wprowadzi kolejne ułatwienia dla współpracy administracji publicznej z sektorem
prywatnym, zwłaszcza jeśli chodzi o wykorzystywanie partnerstwa publiczno-prywatnego.
Projekt ten przewiduje, że gospodarka komunalna będzie prowadzona w formie spółek
handlowych.
Czynnikiem pobudzającym jednostki samorządowe do podejmowania inicjatyw
ekoenergetycznych może być wkrótce ustawa o efektywności energetycznej, której projekt
przewiduje wzorcową rolę sektora publicznego w podnoszeniu efektywności energetycznej.
Po jej wprowadzeniu, jednostki sektora publicznego będą musiały rokrocznie zmniejszać
zużycie energii o 1% w stosunku do tej, którą wykorzystały roku poprzednim. Ustawa
wprowadzi także tzw. "białe certyfikaty", za które podmioty oszczędzające energię
elektryczną będą mogły uzyskać ulgi i dotacje finansowe. Projekt zawiera też zapis
zobowiązujący jednostki samorządu terytorialnego do przeprowadzania audytów
energetycznych raz na 5 lat dla wszystkich użytkowanych obiektów i instalacji.
Gminy, które chcą osiągnąć coś więcej, niż nakazują przepisy prawne, podejmują dodatkowe
inicjatywy – przystępują do międzynarodowych i krajowych stowarzyszeń, jak Covenant of
Mayors, Polska Sieć Energie Cités, forum Innowacyjna Gmina Wiejska, klaster 3x20 przy
Politechnice Śląskiej, realizują programy termomodernizacji, inwestują w lokalne odnawialne
źródła energii, podejmują przedsięwzięcia zmierzające do racjonalizacji zużycia energii
i obniżenia jej kosztów.
W stronę nieznanych lądów - problemy i wyzwania
Pionierzy zdobywający nowe tereny muszą być gotowi, by zmierzyć się z wieloma
przeszkodami – brak map, brak dróg, brak doświadczeń, wreszcie brak przydatnych narzędzi.
Podejmowanie innowacyjnych przedsięwzięć w gospodarce energetycznej również wymaga
pokonania wielu przeszkód stojących na drodze do wytyczonych celów.
51
VII Ekoenergetyczna konferencja – Aktywizacja gminy za pomocą innowacyjnej energetyki rozproszonej
Jedną z pierwszych barier jest brak danych źródłowych, potrzebnych dla opracowania
lokalnych planów efektywności energetycznej, wniosków do programów europejskich,
planowania inwestycji, umów na finansowanie z uzyskanych oszczędności lub biznes planów
nowych przedsięwzięć. Brak również narzędzi informatycznych dostosowanych do potrzeb
i możliwości budżetowych samorządów lub spółek komunalnych.
Wiele danych pozyskiwanych jest w trakcie przeprowadzanych audytów energetycznych.
Wymagania jednak rosną, gdy audyt nie jest przeprowadzany dla tylko dla spełnienia
wymagań formalnych. Problemem jest wówczas zarówno aktualizacja zgromadzonych
danych, jak i zapewnienie ich kompletności z punktu widzenia ich praktycznego
wykorzystania. Audyt energetyczny jest zwykle przedsięwzięciem żmudnym i kosztownym.
Warto, by zebrane dane służyły różnym podmiotom i przedsięwzięciom. Niestety, przy próbie
ich wykorzystania często okazuje się, że w czasie audytu nie zebrano pewnych, teraz właśnie
potrzebnych, informacji.
Dane pozyskiwane w czasie audytów powszechnie gromadzone są w arkuszach Excel. Jest to
minimalne środowisko, umożliwiające przechowywanie i przetwarzanie tych danych. Jednak
bez zaangażowania odpowiednich narzędzi informatycznych bardzo trudne jest utrzymanie
jakości i aktualności tych danych.
Uzyskanie kompletnego zbioru danych zwykle wymaga przeprowadzenia uzupełniającej
inwentaryzacji w terenie. Nieocenioną pomocą jest wówczas wykorzystanie do rejestracji
urządzeń mobilnych współpracujących z aplikacją do prowadzenia ewidencji. Umożliwia to
jednokrotną rejestrację danych już w trakcie obchodu, co eliminuje błędy i skraca czas
audytu. Urządzenia mobilne, jak popularne „Intermeki”, czy nowsze Nomady, umożliwiają
także oznaczanie współrzędnych geograficznych i powiązanie danych z inwentaryzacji
z mapą. Wykorzystanie rozwiązań GIS umożliwia prezentację położenia w przestrzeni, ale
także wsparcie dla takich zadań, jak planowanie rozwoju sieci ciepłowniczych, projektowanie
topologii sieci transmisji danych czy opracowanie oceny zasadności inwestycji.
Jedną z form aktywności energetycznej samorządów jest organizowanie przetargów na zakup
energii elektrycznej dla odbiorców gminnych i podmiotów subsydiowanych. Wzorcową
działalność w tym zakresie prowadzi Biuro Inżyniera Miejskiego w UM Częstochowy.
Oszczędności uzyskane z tytułu zmiany dostawcy mogą stanowić od 15 do 20%
wcześniejszych kosztów energii. Kolejnym krokiem może być powołanie spółki komunalnej,
która będzie posiadała koncesję na handel energią. Umożliwi to zawieranie umów na dostawę
energii elektrycznej z odbiorcami końcowymi i obsługę większej liczby klientów. Na tej
samej zasadzie spółka może także dostarczać inne media, jak ciepło, woda, czy gaz.
Inicjatywę tego typu podjął Urząd Miasta i Gminy Niepołomice, który wdraża innowacyjny
system zarządzania gospodarką energetyczną. Projekt obejmuje wymianę tradycyjnych
liczników energii na elektroniczne układy pomiarowe, co było możliwe dzięki podjęciu
współpracy przez lokalny zakład energetyczny, ENION SA. System transmisji danych
pomiarowych wykonała gliwicka spółka Energomoc-Wzorcownia, , która od kilku lat działa
jako niezależny operator pomiarowy i producent systemów informatycznych dla
przedsiębiorstw energetycznych. Energomoc-Wzorcownia będzie odpowiedzialna także za
akwizycję i udostępnianie danych pomiarowych do dalszego przetwarzania.
Zastosowanie inteligentnych układów pomiarowych w pierwszym etapie umożliwi
rozliczanie odbiorców na podstawie rzeczywistego zużycia, a w przyszłości także budowania
52
VII Ekoenergetyczna konferencja – Aktywizacja gminy za pomocą innowacyjnej energetyki rozproszonej
indywidualnych profili obciążeń, służących do prognozowania zużycia energii i poboru mocy
oraz optymalizacji taryf i kosztów energii.
Spółce energetycznej obsługującej kilkaset lub kilka tysięcy klientów końcowych potrzebny
jest także odpowiedni system billingowy. Rozwiązania stosowane w zakładach
energetycznych są skalowane dla przetwarzania masowych danych, nie zapewniają
odpowiedniej elastyczności w zakresie definiowania produktów, a ich wdrożenie jest
kosztowne. LGBS Polska oferuje system Billing dostosowany do potrzeb spółek
komunalnych. System umożliwia automatyczne pozyskiwanie danych o zużyciu energii
z bazy operatora pomiarowego i wystawianie dokumentów rozliczeniowych – faktur lub not
księgowych. System umożliwi także obsługę umów i swobodne budowanie własnych
produktów i cenników. LGBS Polska bisko współpracuje z Energomoc-Wzorcownia, między
innymi w projekcie w UMiG Niepołomice.
LGBS Polska planuje także opracowanie szerszego pakietu aplikacji informatycznych dla
urzędów gminnych prowadzących aktywną gospodarkę energetyczną, lokalnych spółek
energetycznych i grup bilansujących. Rozwiązanie zostało zgłoszone jako pomysł
innowacyjny do projektu „Kapitał dla innowacji w obszarze poszanowania energii” w ramach
Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 – 2013. W wyniku realizacji tego
projektu, oprócz systemu billingowego powstaną jeszcze:
• Audyt Energetyczny – aplikacja umożliwiająca gromadzenie danych o punktach
poboru energii, odbiornikach i lokalnych źródłach energii oraz historycznych danych
o wielkości zużycia i kosztach energii
• System Wspomagania Decyzji – rozwiązanie Business Intelligence, umożliwiające
prowadzenie wielowymiarowych, ilościowych i wartościowych analiz zużycia
mediów, sporządzanie bilansów energetycznych, symulację skutków planowanych
zmian.
Billing, Audyt Energetyczny i System Wspomagania Decyzji będą tworzyć zintegrowane
rozwiązanie. Bieżące dane o nowych przyłączach, zawieranych umowach i zużyciu energii
dla poszczególnych punktów poboru będą wykorzystywane do automatycznej aktualizacji
danych zgromadzonych w czasie audytu oraz w Systemie Wspomagania Decyzji.
Rozwiązanie będzie rozwijane przez stworzenie podsystemów dla pozostałych mediów –
wody, ciepła i gazu. Dzięki temu system zapewni kompleksową obsługę i wsparcie dla
planowania energetycznego, szacowania efektów podejmowanych inwestycji i rozliczania
kontraktów realizowanych przez ESCO. Planowane jest także wykonanie modułów Prognozy
i Decyzje, które będą przydatne w bieżącej pracy operatorów lokalnych grup bilansujących.
Rozwiązania będą udostępniane na zasadzie zakupu licencji lub czasowej dzierżawy.
Doświadczenie i kierunki prac LGBS Polska
LGBS Polska specjalizuje się w budowaniu, wdrażaniu i integracji rozwiązań
informatycznych dostosowanych do indywidualnych potrzeb klientów. W swojej działalności
stawiamy na ścisłą specjalizację w technologiach i narzędziach firmy Microsoft. LGBS
Polska posiada status Złotego Certyfikowanego Partnera Microsoft w trzech obszarach:
• Dedykowane Rozwiązania Programistyczne
• SOA i Procesy Biznesowe
• Rozwiązania Mobilne
53
VII Ekoenergetyczna konferencja – Aktywizacja gminy za pomocą innowacyjnej energetyki rozproszonej
Dla rynku energetycznego firma stworzyła autorską platformę pracy mobilnej ERAMIS,
dedykowaną wszystkim, którzy zbierają dane w terenie. Rozwiązanie zapewnia obsługę
formatek do wprowadzania danych, map wektorowych i rastrowych, pozycjonowanie GPS,
komunikację GPRS oraz wymianę danych z systemami ewidencji. Platforma jest podstawą
systemu Mobilne Oględziny, wdrożonego w Vattenfall Distribution Poland, Energa SA i PSE.
54