Programu ochrony środowiska - Starostwo Powiatowe w Sokołowie

Transkrypt

Aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego
na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015
Aktualizacja
programu ochrony środowiska
dla powiatu sokołowskiego
na lata 2008-2011
z perspektywą na lata 2012-2015
Sokołów Podlaski 2008
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
1
SPIS TREŚCI:
I. Wprowadzenie ........................................................................................................................ 4
1.1 Podstawy prawne opracowania ............................................................................................ 4
1.2 Cel i zakres opracowania ...................................................................................................... 5
1.3 Metoda opracowania wynikająca z wytycznych .................................................................. 6
II. Charakterystyka powiatu sokołowskiego....................................................................... 8
2.1 Położenie fizyczno-geograficzne ......................................................................................... 8
2.2 Demografia ........................................................................................................................... 8
2.3 Uwarunkowania infrastrukturalne ........................................................................................ 9
2.4 Środowisko przyrodnicze. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa ............................. 10
2.4.1 Lasy ............................................................................................................................. 11
2.5 System obszarów chronionych powiatu sokołowskiego .................................................... 12
2.6 Monitoring środowiska....................................................................................................... 13
2.6.1 Monitoring powietrza .................................................................................................. 14
2.6.2 Monitoring wód powierzchniowych ........................................................................... 16
2.6.3 Monitoring wód podziemnych .................................................................................... 23
2.6.4 Monitoring hałasu........................................................................................................ 23
2.6.5 Monitoring promieniowania ........................................................................................ 23
III. Zagrożenia środowiska naturalnego ............................................................................ 24
3.1 Powietrze atmosferyczne .................................................................................................... 24
3.2 Wody .................................................................................................................................. 25
3.3 Gleby .................................................................................................................................. 25
3.4 Odpady ............................................................................................................................... 26
3.5 Hałas ................................................................................................................................... 26
3.6 Zagrożenia różnorodności biologicznej ............................................................................. 28
IV. Kierunki działań ............................................................................................................... 29
4.1 Ochrona powietrza ............................................................................................................. 29
4.2 Ochrona wód ...................................................................................................................... 29
4.3 Ochrona gleb ...................................................................................................................... 30
4.4 Hałas ................................................................................................................................... 30
4.5 Ochrona środowiska naturalnego ....................................................................................... 30
4.6 Edukacja ekologiczna ......................................................................................................... 31
V. Poprawa jakości środowiska naturalnego. Priorytety, cele i zadania programu 32
5.1 Priorytety ekologiczne ........................................................................................................ 32
5.2 Powietrze atmosferyczne .................................................................................................... 32
5.3 Wody powierzchniowe ....................................................................................................... 33
5.4 Powierzchnia ziemi ............................................................................................................ 33
5.5 Monitoring środowiska....................................................................................................... 34
5.6 Odpady ............................................................................................................................... 34
5.7 Edukacja ekologiczna ......................................................................................................... 35
5.8 Ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej ............................................. 36
5.9 Lasy .................................................................................................................................... 37
VI. Harmonogram działań ..................................................................................................... 38
6.1 Harmonogram zadań krótkoterminowych .......................................................................... 40
6.2 Harmonogram zadań długoterminowych ........................................................................... 45
VII. Możliwości finansowania realizacji programu........................................................ 47
VIII. Wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska ........ 56
IX. Monitoring realizacji programu .................................................................................... 58
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
2
X. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ................................................................ 61
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
3
I. Wprowadzenie
1.1 Podstawy prawne opracowania
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska stanowi realizację ustawy Prawo Ochrony
Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008r. nr 25, poz. 150 z póz. zm.). W art. 17 i 18
powyższej ustawy zapisano, iż
- zarząd województwa, powiatu i gminy w celu realizacji polityki ekologicznej państwa,
sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony
środowiska,
- projekty programów ochrony środowiska są opiniowane odpowiednio przez zarząd
jednostki wyższego szczebla lub ministra właściwego do spraw środowiska.
- programy uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy
- z wykonania programów zarząd województwa, powiatu i gminy sporządza co 2 lata
raporty, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub
radzie gminy.
Programy te sporządzane, podobnie jak polityka ekologiczna państwa co 4 lata, powinny
określać cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki
finansowe.
„Aktualizację programu ochrony środowiska” sporządzono zgodnie z obowiązującymi
aktami prawnymi:
-
Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008r. nr 25, poz.
150 z póz. zm. ),
-
Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony środowiska, ustawy
o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 100, poz. 1085, z póz. zm.),
-
Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. 2005 Nr 239, poz. 2019),
-
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1991r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2004 nr 92, poz. 880),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji
w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych
substancji (Dz. U. nr 87, poz. 796),
-
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych
kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o
oddziaływaniu na środowisk. (Dz. U. nr 179, poz. 1490),
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości
odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 1, poz. 12),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 czerwca 2003 w sprawie wymagań w
zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. nr 110 poz. 1057),
-
Dyrektywa Rady Komisji Europejskiej 97/11/EC z 3 marca 1997, wnosząca poprawki do
Dyrektywy 85/337/EEC dotyczącej oceny wpływu na środowisko niektórych projektów
publicznych i prywatnych,
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
4
-
Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2011 – 2014,
Program ochrony środowiska dla powiatu sokołowskiego swoim zakresem rzeczowym
obejmuje następujące zagadnienia:
- gospodarka wodna
- gospodarka ściekowa
- emisję zanieczyszczeń do powietrza
- emisję hałasu
- emisję pól elektromagnetycznych
- ochronę powierzchni ziemi
- gospodarkę leśną
- ochronę środowiska przyrodniczego.
1.2 Cel i zakres opracowania
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla powiatu sokołowskiego jest
konsekwencją Programu Ochrony Środowiska, który został przyjęty i zatwierdzony Uchwałą
Rady Powiatu Sokołowskiego Nr XVII/84/2004 z dnia 29.04.2004 w sprawie uchwalenia
"Powiatowego Programu Ochrony Środowiska i Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami",
oraz sprawozdania z realizacji zadań zawartych w Programie Ochrony Środowiska, przyjętego i
zatwierdzonego przez radę powiatu.
Zaktualizowany dokument obejmować będzie założenia realizacji zadań na lata 20082011 z perspektywą na lata 2012-2015.
Powiatowy Program Ochrony Środowiska, jest dokumentem, który będzie służył
powiatowi jako narzędzie realizacji polityki ekologicznej Państwa na terenie powiatu Polityka
ekologiczna państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony
środowiska.
W aktualizacji do POŚ nie powtarzano informacji mniej istotnych lub mających mniejsze
znaczenie dla powodzenia poprawy stanu środowiska w mieście. W stosunku do pierwszej
wersji programu, częściowo zmodyfikowano i rozszerzono niektóre elementy, zwłaszcza te,
które wydawały się istotne lub poszerzały problematykę programu.
Część statystyczną, oparto o aktualnie dostępny rocznik statystyczny, co oznacza, że
dane statystyczne dotyczą roku 2006.
W aktualizacji Programu Ochrony Środowiska pominięto tematykę odpadów. Jest on
szczegółowo opisany w powstałej równolegle aktualizacji programu gospodarki odpadami dla
powiatu sokołowskiego.
Zawartość opracowania oparta została głównie o uregulowania zawarte w następujących
dokumentach:
a)
b)
c)
d)
 Zapisach ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska [Dz. U. z
2008r.Nr 25, poz.15, tekst jednolity], gdzie w art.14 ust.1 określono wymagania
odnośnie zawartości Powiatowego programu ochrony środowiska. Zgodnie treścią
ustawy program ochrony środowiska winien opierać się na aktualnych uwarunkowaniach
środowiskowych (walorach i aktualnym stanie środowiska) oraz zawierać:
cele ekologiczne,
priorytety ekologiczne,
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne
i środki finansowe.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
5
 Dokumencie strategicznym „Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014”,
 Materiale edukacyjnym wydanym przez Ministerstwo Środowiska „Wytyczne do
sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym", w
którym podano sposób i zakres uwzględniania polityki ekologicznej państwa w
programach ochrony środowiska oraz wskazówki co do zawartości programów, w tym
określenie:
a)
zadań własnych Powiatu tzn. przedsięwzięć finansowanych w całości lub częściowo ze
środków będących w dyspozycji Powiatu, wynikających z ustawy o samorządzie
Powiatowym (ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie Powiatowym [Dz. U. Nr 91,
poz.578] wraz z późniejszymi zmianami),
b)
zadań koordynowanych, tzn. finansowanych ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i
centralnego, bądź instytucji działających na terenie Powiatu, podległych bezpośrednio
organom wojewódzkim, bądź centralnym;
c)
zadań innych, czyli zadań znajdujących się w kompetencji innych jednostek i organów, a
których realizacja sprzyja działaniom celów Powiatowych i finansowych ze środków
spoza Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
1.3 Metoda opracowania wynikająca z wytycznych
Cele i działania ujęte w „Polityce ekologicznej państwa na lata 2007-2010 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014”, oraz ujęte w tabelach w „Programie
wykonawczym do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010” przedsięwzięcia
inwestycyjne i pozainwestycyjne, powinny być wykorzystywane przy sporządzaniu
wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska w trojaki sposób:
 jako podstawa wyjściowa do konkretyzacji zadań w nawiązaniu do specyfiki i potrzeb
danego regionu;
 jako analog do sformułowania regionalnych lub lokalnych wskaźników (celów),
planowanych do uzyskania na danym terenie;
 jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu regionalnym bądź
lokalnym, jeśli zadanie w programie wykonawczym jest ujęte ogólnie bądź dotyczy
szczebla krajowego;
Struktura wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska powinna
nawiązywać do struktury „Polityki ekologicznej państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2011-2014”, a więc powinna zawierać co najmniej następujące rozdziały:
użytkowanie
zasobów
naturalnych
(zmniejszanie
 racjonalne
materiałochłonności, energochłonności i wodochłonności gospodarki, ochrona
gleb, racjonalna eksploatacja lasów, ochrona zasobów kopalin);
 poprawa jakości środowiska (ochrona wód, ochrona powietrza, gospodarowanie
odpadami, hałas, pola elektromagnetyczne, bezpieczeństwo chemiczne i
biologiczne, poważne awarie, ochrona przyrody i bioróżnorodności);
 narzędzia i instrumenty realizacji programu (wzmocnienie instytucjonalne,
ramy prawa – w zakresie prawa lokalnego i decyzji organów samorządowych,
planowanie przestrzenne, powiązania formalne i merytoryczne z analogicznym
programem niższego i wyższego szczebla administracyjnego w celu zapewnienia
regionalnej spójności programów, mechanizmy finansowania ochrony
środowiska, dostęp do informacji i udział społeczeństwa);
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
6



współpraca przygraniczna (dla województw, powiatów i gmin
przygranicznych);
harmonogram realizacji i nakłady na realizację programu (terminy realizacji,
wielkość nakładów i źródła finansowania, jednostki odpowiedzialne za ich
wykonanie);
kontrola realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu,
procedury weryfikacji programu).
Programy powiatowe powinny się składać z trzech części:
 zadań własnych powiatu (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia,
które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji
powiatu);
 zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe
zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów
naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i
centralnego, bądź instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych bezpośrednio
organom wojewódzkim, bądź centralnym).
 szczegółowych wytycznych do sporządzania programów gminnych, które muszą zostać
w pełni wprowadzone do programu powiatowego;
Powiatowy program ochrony środowiska powinien być skoordynowany ze:
o sporządzanymi na szczeblu powiatu programami sektorowymi (np. Programem
gospodarki leśnej, programem ratowniczo-gaśniczym sporządzanym przez powiatowe
komendy państwowej straży pożarnej, itp.);
o powiatowymi programami rozwoju infrastruktury (jeśli są): mieszkalnictwa, transportu,
zaopatrzenia w wodę, itd.;
o powiatowym planem gospodarowania odpadami sporządzonym zgodnie z ustawą o
odpadach;
o obejmującym obszar powiatu programem ochrony powietrza, programem ochrony
środowiska przed hałasem i programem ochrony wód (jeżeli programy takie dla
obszarów obejmujących dany powiat lub jego część zostały lub zostaną opracowane w
związku z wymaganiami wynikającymi z ustawy Prawo ochrony środowiska);
o programami ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
7
II. Charakterystyka powiatu sokołowskiego
Opis stanu środowiska na terenie powiatu sokołowskiego dokonano na podstawie
dostępnych informacji z tego zakresu zamieszczonych w aktualnych rocznikach Głównego
Urzędu Statystycznego w Warszawie, opracowaniach wydanych przez Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska w Warszawie – „Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2006
roku”, a także Ocena Roczna Jakości Powietrza - Raport za 2006 rok.
Ocena aktualnego stanu środowiska, a zwłaszcza głównych problemów środowiska,
zarówno zagrożeń naturalnych oraz antropogenicznych, związanych
z działalnością
gospodarczą (przemysłem, osadnictwem, turystyką, rolnictwem, komunikacją, gospodarką
komunalną), stanowią podstawową bazę dla tworzenia aktualizacji programu ochrony
środowiska dla powiatu sokołowskiego
2.1 Położenie fizyczno-geograficzne
Powiat sokołowski położony jest we wschodniej części województwa mazowieckiego.
Od zachodu graniczy z powiatem węgrowskim, od północy z powiatem ostrowskim, od
wschodu z powiatem Wysokie Mazowieckie i powiatem siemiatyckim. Od południa powiat
sokołowski graniczy z powiatem siedleckim. Granice północną i wschodnią stanowi rzeka Bug.
W skład powiatu wchodzi 9 jednostek samorządowych: miasto Sokołów Podlaski,
gminy: Bielany, Ceranów, Jabłonna Lacka, Repki, Sabnie, Sokołów Podlaski, Sterdyń, oraz
miasto i gmina Kosów Lacki Powiat sokołowski zajmuje powierzchnię 1.132 km2, tj. 3,1 %
ogólnej powierzchni województwa mazowieckiego. Zamieszkuje go około 61 tys. osób.
Według regionalizacji fizyczno- geograficznej Kondrackiego (2000) powiat sokołowski
położony jest w granicach Prowincji Niżu Środkowopolskiego i leży we wschodniej części
Podprowincji Nizin Środkowopolskich, w granicach makroregionu Nizina Południowopodlaska
i wchodzi w skład mezoregionów: Podlaski Przełom Bugu (wschodnie rubieże powiatu) i
Wysoczyzna Siedlecka (pozostała część powiatu). Ukształtowanie terenu jest dość
zróżnicowane. Jest to wysoczyzna polodowcowa o powierzchni nachylonej w kierunku
północnym i wschodnim ku dolinie Bugu. Najwyżej teren wznosi się w okolicach Rozbitego
Kamienia i osiąga 217m n.p.m. (strefa moreny czołowej), natomiast w części północnej osiąga
wartość poniżej 100 m n.p.m..
2.2 Demografia
Sytuacja demograficzna ma istotne znacznie dla środowiska naturalnego na terenie
powiatu. Czynniki takie jak ogólna ilość mieszkańców powiatu, liczba mieszkańców danej
gminy, sytuacja gospodarcza i jej koniunktura, ilość podmiotów gospodarczych, zamożność
mieszkańców itd. mają wpływ na pośrednią i bezpośrednią ilość wytwarzanych w danej
społeczności odpadów, ilości generowanych ścieków czy obciążeń dotyczących powietrza
atmosferycznego. Poniżej dane charakteryzujące podstawowe informacje demograficzne.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
8
Tabela: Ludność (WUS)
Wyszczególnienie
województwo
mazowieckie
podregion
ostrołęckosiedlecki
powiat
sokołowski
Powierzchnia
Ogółem
w km2
Mężczyźni
Kobiety
Na 1 km2
Kobiety na 100
mężczyzn
35557
5171702
2476889
2694813
145
108,8
12092
749727
370969
378758
62
102,1
1131
56766
28055
28711
50
102,3
Tabela: Struktura ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym (WUS)
W wieku
Wyszczególnienie
województwo
mazowieckie
podregion
powiat
sokołowski
Ogółem
przedprodukcyjnym
produkcyjnym
poprodukcyjnym
razem
w tym
kobiety
razem
w tym
kobiety
razem
w tym
kobiety
5171702
1000290
487854
3293676
1614263
877736
592696
749727
172472
84300
458293
216052
118962
78406
56766
12299
6019
33614
15637
10853
7055
2.3 Uwarunkowania infrastrukturalne
W aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dokonano aktualizacji danych
dotyczących warunków infrastrukturalnych na terenie powiatu. Informacje pochodzą z
Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. Te uwarunkowania stanowią często o sposobie i
standardzie życia i niewątpliwie mają znaczny wpływ na stan środowiska. Warunki ogólnie
nazywane cywilizacyjnymi, czyli dostęp do gazu, energii elektrycznej, sieci wodociągowej czy
kanalizacyjnej składają się na szereg czynników warunkujących generowanie źródeł problemów
w środowisku z jednej strony, a z drugiej przy pomocy tych samych mediów, pozwalają
rozwiązywać problemy w sposób bardziej zorganizowany i bezpieczniejszy dla środowiska
naturalnego. Dla prób uchwycenia tego rodzaju wskaźników ważnych w analizie zagadnienia,
zebrano w tabelach charakterystyczne liczby dotyczące tych zagadnień.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
9
Tabela: Wodociągi i kanalizacja (WUS)
Sieć rozdzielcza w km
wyszczególnienie
województwo
mazowieckie
podregion
powiat
sokołowski
Połączenia prowadzące do
budynków mieszkalnych
Zużycie wody
z wodociągów w
gospodarstwach
domowych
Ścieki
odprowadzone
do kanalizacji
miejskiej w
dam3
wodociągowa
kanalizacyjna
wodociągowa
kanalizacyjna
w dam3
na 1
mieszkańca
w m3
35334,7
7894,0
579602
202385
193679,3
37,5
207261,4
8559,6
1217,5
122825
33243
21328,5
28,4
17111,4
677,0
88,8
11105
2599
1462,5
25,7
1854,0
2.4 Środowisko przyrodnicze. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa
Powiat ma charakter rolniczy - 64 % ogólnej powierzchni zajmują użytki rolne. Lasy w
powiecie sokołowskim zajmują ponad 21%, zaś pozostałe tereny zajmują wody, nieużytki,
drogi, oraz tereny zurbanizowane.
Prawie cały obszar powiatu sokołowskiego położony jest w zlewni Bugu. Największe
rzeki, będące dopływami Bugu, to Myśla, Turna, Cetynia, Buczynka i Kosówka.
Niemałe znaczenie dla rzeźby terenu mają także wody stojące. Należą do nich liczne
jeziorka w dolinie Bugu tzw. „bużyska", a ponadto stawy rybne utworzone w celach
hodowlanych oraz inne zbiorniki wodne powstałe wskutek zatamowania odpływu wody, jak np.
zbiornik retencyjny na rzece Cetyni między Kupientynem i Niewiadomą, gm. Sabnie.
Na terenie powiatu występują różnorodne zbiorowiska roślinne. W dolinie rzeki Bug
spotykamy olsy, łęgi nadrzeczne budowane z kilku gatunków wierzb oraz topoli, płaty grądów,
w których dominują: grab, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, klon zwyczajny. Występuje też
dąbrowa świetlista, oraz rzadko spotykany bór sierpikowy.
Wielka różnorodność siedlisk, wpływa bezpośrednio na bogactwo świata zwierząt. Na
terenie powiatu notuje się znaczną liczbę ssaków takich, jak: jeleń, dzik, sarna, łoś, oraz borsuk,
jenot, tchórz, wydra, a także łoś. Nad Bugiem można także znaleźć ślady żerowania bobrów.
Szczególnie bogaty jest świat ptaków. Występują tu różne gatunki dzięciołów, zięby,
sieweczka, czajka, biegusy, rzadkie gatunki ptaków drapieżnych (myszołów, puchacz).
Obserwowano rzadkie gatunki ptaków wodnych i błotnych jak mewa czarnogłowa, rybitwa
popielata, oraz bataliony, błotniak łąkowy i stawowy, kaczka cyranka, białe i czarne bociany.
Meandrujące koryto Bugu stwarza wiele dogodnych siedlisk dla ryb i innych zwierząt
wodnych. Występuje tutaj dużo gatunków ryb charakterystycznych dla słodkowodnej fauny
Polski. Najliczniejsze są: leszcz, płoć, ukleja, jelec, koza, kleń. Spotykane są także: sum,
szczupak i inne.
Spośród gadów na terenie powiatu sokołowskiego spotkać można jaszczurkę zwinkę,
zaskrońca i żmiję zygzakowatą.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
10
2.4.1 Lasy
Według podziału Polski na dzielnice i krainy przyrodniczo-leśne Nadleśnictwo Sokołów
zaliczane jest do Krainy Mazowiecko-Podlaskiej, dzielnicy Niziny Mazowiecko-Podlaskiej, oraz
Wysoczyzny Siedleckiej.
Lasy państwowe są w większości rozproszone i położone wśród prywatnych, co nie
pozostaje bez wpływu na prace hodowlane i ochroniarskie.
Lesistość, czyli stosunek powierzchni ogólnej terenu do powierzchni zajmowanej przez
lasy wynosi 22,9 %. Wielkość kompleksów jest bardzo zróżnicowana. Od kilkunastoarowych
działek do kompleksów kilkunastohektarowych z których największy ma powierzchnię 1208 ha.
Tabela: Powierzchnia lasów w 2006r. (wg GUS)
region
powierzchnia gruntów leśnych
lasy
ogółem
razem
w ha
województwo
mazowieckie
podregion
powiat
sokołowski
publiczne
prywatne
w % powierzchni lasów
grunty
związane z
gospodarką
leśną w ha
lesistość w %
powierzchnia
gruntów nieleśnych
w ha
zalesionych w ciągu
roku
803755,75
792088,23
57,4
42,6
11667,51
22,3
1221,60
312188,65
308021,75
53,2
46,8
4166,90
25,5
641,40
26063,93
25897,95
29,5
70,5
165,98
22,9
80,00
Zasady zachowania, ochrony i powiększania krajowych zasobów leśnych oraz
prowadzenia gospodarki leśnej określiła Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U.
2005 Nr 45, poz. 435).
Gospodarka leśna oznacza działalność leśną prowadzoną w zakresie urządzania, ochrony
i zagospodarowania lasu, utrzymania i powiększania zasobów i upraw leśnych. Zrównoważoną
gospodarkę leśną prowadzi się według planu urządzenia lasu lub uproszczonego planu
urządzenia lasu, z uwzględnieniem w szczególności następujących celów:
 zachowania lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki
życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą;
 ochrony lasów, zwłaszcza lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne
fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze względu na:
- zachowanie różnorodności przyrodniczej,
- zachowanie leśnych zasobów genetycznych,
- walory krajobrazowe,
- potrzeby nauki;
 ochrony gleb i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie lub uszkodzenie
oraz o specjalnym znaczeniu społecznym;
 ochrony wód powierzchniowych i głębinowych, retencji zlewni, w szczególności na
obszarach wododziałów i na obszarach zasilania zbiorników wód podziemnych;
 produkcji, na zasadzie racjonalnej gospodarki, drewna oraz surowców i produktów
ubocznego użytkowania lasu.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
11
2.5 System obszarów chronionych powiatu sokołowskiego
Obszar powiatu sokołowskiego jest regionem o wysokich walorach przyrodniczych. Na
terenie powiatu znajdują się liczne obszary i obiekty przyrodniczo cenne, objęte ochroną
prawną. W celu ochrony przyrody i środowiska naturalnego tworzone są parki krajobrazowe,
obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne oraz pomniki
przyrody. Zwłaszcza północna i wschodnia części powiatu sokołowskiego charakteryzują się
wysoką różnorodnością przyrodniczą. Powierzchnia wszystkich form ochrony przyrody wynosi
65362,9 ha, co stanowi 49,0% powierzchni powiatu – podkreślić należy, że na terenie gmin
Sterdyń, Sabnie i Repki nachodzą na siebie: otulina Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego i
Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu i stąd też pokrycie obszaru powiatu wynosi w
rzeczywistości około 41%.
Rezerwaty przyrody obejmują wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,
naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi obszary zachowane w stanie
naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska
roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej. W
powiecie sokołowskim utworzonych jest 6 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 137,92
ha na terenie gmin Sterdyń, Repki, Ceranów, Kosów Lacki i Jabłonna Lacka.
Parki krajobrazowe obejmują obszary chronione ze względu na wartości przyrodnicze,
historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania i popularyzacji tych
wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Na terenie powiatu największy obszar, o
powierzchni 113 671,7ha, zajmuje Nadbużański Park Krajobrazowy, położony we wschodniej i
północnej części powiatu.
Obszary chronionego krajobrazu obejmują tereny chronione ze względu na wyróżniający się
krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania
potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.
Na terenie powiatu znajduje się Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu oraz SiedleckoWęgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu. Na trenie powiatu sokołowskiego zajmują one
odpowiednio 21331 ha (całkowita 23 451 ha) i 4050 ha (całkowita 35 840ha)
Pomniki przyrody są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o
szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz
odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych
rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych. Na trenie powiatu sokołowskiego
oznaczono kilkadziesiąt obiektów ustanawiając je mianem pomników przyrody. Są to
pojedyncze drzewa, jak również grupy i aleje drzew rozmieszczone na terenie całego powiatu.
Pomnikami przyrody ustanowiono również głazy narzutowe znajdujące się w miejscowościach
Rozbity Kamień, Sikory, Wiechetki Małe w gminie Bielany, oraz w Sokołowie Podlaskim.
Użytki ekologiczne są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających
znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i
śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty
nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska
przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów,
ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Na terenie powiatu
powołano 35 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni 84,1 ha.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
12
Ochrona gatunkowa ma na celu ma zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko
występujących roślin, grzybów i zwierząt oraz ich siedlisk, a także zachowanie różnorodności
gatunkowej i genetycznej. Ochrona ta dotyczy gatunków rzadko występujących, endemicznych,
podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów
międzynarodowych.
Ochronę gatunkową regulują następujące rozporządzenia:
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, poz. 1764);
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237);
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 w sprawie gatunków dziko
występujących grzybów objętych ochrona (Dz. U. Nr 168, poz.1765).
Na terenie powiatu sokołowskiego występuje szereg cennych gatunków roślin, zwierząt i
grzybów, które są prawnie chronione, jak również znajdują się stanowiska występowania wielu
gatunków roślin i zwierząt w różnym stopniu zagrożonych w swojej egzystencji.
Ochrona przyrody i krajobrazu w 2006r. (wg GUS)
L.p.
1.
2.
3.
region
województwo
mazowieckie
podregion
powiat
sokołowski
powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie
chroniona
ogółem
w tym
%
PN
RP
PK
OCK
w ha
powierzchni
ogólnej
w ha
pomniki
przyrody
1053630
29,6
38476,1
17706,7
168150,1
821809,6
4142
171391,5
14,2
-
3066,8
87743,6
80137,9
848
46308,1
40,9
-
176,3
23051,4
22982,1
140
PN- parki narodowe
RP- rezerwaty przyrody
PK- parki krajobrazowe
OCK- obszary chronionego krajobrazu
2.6 Monitoring środowiska
Badanie stanu środowiska naturalnego jest zadaniem własnym Inspekcji Ochrony
Środowiska. Pomiary prowadzone są w sieci monitoringu krajowego i monitoringu lokalnego.
Punkty sieci położone są najczęściej na terenach najbardziej obciążonych znaczną działalnością
przemysłową. W Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Warszawie funkcjonują
następujące podsystemy:
- monitoring wód
- monitoring powietrza
- monitoring hałasu
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
13
-
monitoring odpadów
monitoring pól elektromagnetycznych
Na podstawie badań monitoringowych oraz działań inspekcyjnych, wykonywana jest ocena
poszczególnych komponentów środowiska i opracowywane zbiorcze informacje dotyczące stanu
środowiska w województwie mazowieckim.
2.6.1 Monitoring powietrza
Badanie i ocena jakości powietrza jest realizowana w oparciu o przepisy art. 85-95
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz.
150 z póz. Zm.). Powyższe przepisy wraz z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6
czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. 2002 Nr 87 poz.
798) oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008 Nr 47 poz. 281) definiują system monitoringu
powietrza, określają zakres i sposób badania jakości powietrza, określają minimalną liczbę stacji
oraz metody i kryteria oceny.
W ramach monitoringu powietrza wykonywane są, analizowane i gromadzone dane
dotyczące poziomów stężeń wybranych zanieczyszczeń powietrza na terenie powiatu
sokołowskiego, w strefach województwa mazowieckiego. Na podstawie otrzymanych pomiarów
dokonuje się oceny poziomów substancji w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz
ochronę roślin.
Badania stężeń zanieczyszczeń w powietrzu prowadzi się dla następujących substancji:
dwutlenku siarki, tlenków azotu (NO2, NO, NOx), ozonu, pyłu PM10, tlenku węgla, benzenu i
ołowiu. Ze względu na ochronę roślin określane są stężenia dwutlenku siarki, tlenków azotu i
ozonu. Dodatkowo w województwie mazowieckim realizowane są również pomiary toluenu,
etylobenzenu, o-ksylenu, m, p -ksylenu, pyłu PM2.5 (Aleje Niepodległości, Ursynów - ul.
Wokalna) i parametrów meteorologicznych. Poza tym monitorowane są również stężenia
benzenu metodą pasywną na 22 stanowiskach.
Zgodnie z przepisami dotyczącymi Państwowego Monitoringu Środowiska zawartymi
w art. 23 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 44, poz.
287) na potrzeby monitoringu środowiska można wykorzystać dane pomiarowe z różnych stacji
i sieci pomiarowych. W województwie mazowieckim monitorowanie stanu jakości powietrza
prowadzone jest przez: WIOŚ, WSSE, instytuty badawcze, samorządy, zakłady przemysłowe i
wyższe uczelnie.
Na terenie powiatu sokołowskiego brak jest obecnie stacji pomiarowej stanu
zanieczyszczenia powietrza. W 2006 r. WIOŚ odstąpił od pomiarów benzenu w powietrzu na
terenie powiatu. Badania prowadzone w latach 2002-2005 wykazywały niskie stężenia tego
zanieczyszczenia.
Pomiary pyłu PM10
Najbliższa stacja pomiarowa pyłu zawieszonego BS, należąca do WSSE w Warszawie
znajduje się na terenie miasta Węgrów przy ul. Wyszyńskiego 3. Średnia roczna wartość w
2006r. wynosiła 16,7 μg/m3 (percentyl 90,4). Zanotowano 22 przekroczenia wartości
dopuszczalnej w ciągu roku. Na terenie całego powiatu jak i województwa obserwowany jest
wzrost stężeń pyłu zawieszonego na poziomie średnio kilkunastu procent.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
14
Zgodnie z dyrektywą parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia
2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów
aromatycznych w otaczającym powietrzu, realizowane są pomiary arsenu, niklu, kadmu i
benzo(a)pirenu w pyle PM10.W 2006 r. wykonano wstępną ocenę jakości powietrza pod kątem
w/w zanieczyszczeń. W wyniku przeprowadzonej oceny, po przeanalizowaniu danych
dotyczących poziomów stężeń zanieczyszczeń, analizy rozmieszczenia i oddziaływania emisji
oraz wyników obliczeń stwierdzono, ze stężenia arsenu, kadmu i niklu kształtują się poniżej
dolnego progu dopuszczalnej wartości dla tych zanieczyszczeń. Pilotażowe pomiary
benzo(a)pirenu wskazują na bardzo wysokie poziomy tego zanieczyszczenia w całym
województwie mazowieckim
Pomiary ozonu
Ozon to zanieczyszczenie powszechnie występujące. Powstaje w wyniku reakcji
fotochemicznych przy udziale innych zanieczyszczeń, podczas sprzyjających warunków
atmosferycznych. Ze względu na silne właściwości utleniające działa niekorzystnie na rośliny,
zwierzęta i ludzi. Mierzone jest automatycznie na stacjach rozmieszczonych w rejonie
Warszawy, Legionowa, Płocka- Maszewo, Radomia, Belska Dużego, Tłuszcza, Granicy. Na
wszystkich stacjach pomiarowych notowane były krótkotrwałe przekroczenia wartości
dopuszczalnej w miesiącach od maja do sierpnia. Wielkości stężeń średniorocznych
kształtowały się w granicach od 40,7 μg/m3 do 60,6 μg/m3. Po uwzględnieniu dopuszczalnej
częstości przekroczeń (25 dni w roku) oraz wartość dopuszczalną 120 μg/m3 nie stwierdzono
przekroczeń tego zanieczyszczenia. Wojewoda Mazowiecki dwukrotnie w roku 2006 wydał
specjalny komunikat o ryzyku wystąpienia poziomów alarmowych dla ozonu po przekroczeniu
wartości progowej wynoszącej obecnie 180 μg/m3.
Pomiary tlenku węgla
Na terenie powiatu sokołowskiego nie prowadzono pomiarów zanieczyszczenia tlenkiem
węgla. Na stacjach w województwie mazowieckim nie stwierdzono przekroczeń wartości
dopuszczalnej.
Pomiary ołowiu
Oznaczany jest na 8 stacjach w województwie mazowieckim. Wartości średnie tego
stężenia wynosiły od 0,012 μg/m3do 0,064 μg/m3 nie wskazały na przekroczenie poziomu
dopuszczalnego (0,5 μg/m3).
Klasy stref w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej
ocenie jakości powietrza są następujące:
 A- nie przekraczający wartości dopuszczalnej
 B- powyżej wartości dopuszczalnej, lecz nie przekraczający wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji
 C- powyżej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
15
Tabela: Klasyfikacja powietrza na terenie powiatu sokołowskiego
(strefa siedlecko-mińska)w 2007r. (WIOŚ)
L.p.
Cel ochrona zdrowia
substancja
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Dwutlenek siarki SO2
Dwutlenek azotu NO2
Pył zawieszony PM10
Ołów
Benzen
Tlenek węgla CO
Ozon (poziom
dopuszczalny)
Arsen w pyle PM10
Nikiel w pyle PM10
Kadm w pyle PM10
Benzeno(a)piren w pyle
Pm10
Ozon (poziom docelowy)
Cel ochrona roślin i ekosystemów
symbol klasy
A
A
A
A
A
A
substancja
Dwutlenek siarki SO2
Tlenki azotu
Ozon
symbol klasy
A
A
A
A
A
A
A
C
C
Przy ocenie powietrza obok wyników pomiarów została wykorzystana metoda obliczenia
modelem matematycznym oraz metody szacunkowe, szacowanie na podstawie danych o emisji.
Jak wynika z powyższych danych na terenie powiatu sokołowskiego, należącego do
strefy siedlecko- mińskiej, w 2007 r odnotowano przekroczenia dopuszczalnych parametrów
powietrza w przypadku zanieczyszczeń mających określone poziomy docelowe. Obszar całego
województwa mazowieckiego otrzymał klasę C dla benzo(a)pirenu według kryterium ochrony
zdrowia. Na obszarze województwa mazowieckiego (bez Aglomeracji Warszawskiej) wystąpiło
także przekroczenie poziomu docelowego dla ozonu według kryterium ochrona zdrowia. Dla
pozostałych substancji nie zanotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów.
2.6.2 Monitoring wód powierzchniowych
Prawie cały obszar powiatu sokołowskiego położony jest w zlewni rzeki Bug.
Największe rzeki, będące lewobrzeżnymi dopływami Bugu, to Myśla, Turna, Cetynia, Buczynka
i Kosówka. Niewielki obszar w południowej części powiatu (gmina Bielany i częściowo gmina
Sokołów Podlaski) położony jest w zlewni rzeki Liwiec.
W 2006 r. na terenie powiatu sokołowskiego kontynuowano, rozpoczęte w 2004r.,
badania monitoringowe wód powierzchniowych, zgodnie z rozporządzeniem Ministra
Środowiska z 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód
powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji
wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284 z 2004r.). Powyższe
rozporządzenie straciło ważność 31.12.2004 r., ale zgodnie z zaleceniami GIOŚ oceny stanu
jakości wód dokonuje się nadal według zasad w nim zawartych.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
16
Rozporządzenie wyróżnia następujące rodzaje monitoringu wód:
- diagnostyczny
- operacyjny
- badawczy
W 2006r. na terenie powiatu sokołowskiego badaniami objęto następujące rzeki:
- w ramach monitoringu diagnostycznego
- Buczynka (Sterdyń i Ceranów)
- Myśla (Szkopy i Mogielnica)
- w ramach monitoringu operacyjnego
- Cetynia (Sokołów Podlaski, Kupiętyń, Białobrzegi)
- Bug (Nur)
Każdorazowo oznaczano następujące wskaźniki:
- fizyczne: temperaturę, barwę, zapach, zawiesinę ogólną, odczyn;
- tlenowe: tlen rozpuszczony, BZT5, ChZTMn, ChZTCr, ogólny węgiel organiczny;
- biogenne: amoniak, azot Klejdahla, azotany, azotyny, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny
- zasolenia: przewodność, substancje rozpuszczone, zasadowość ogólną, wapń, magnez
- mikrobiologiczne: liczbę bakterii grupy coli oraz liczbę bakterii grupy coli typu kałowego.
Kwartalnie oznaczano:
- wskaźniki zasolenia: siarczany, chlorki
- metale: cynk, kadm, mangan, miedź, ołów, selen, żelazo
- wskaźniki biologiczne: chlorofil „a”, saprobowość fitoplanktonu i peryfitonu.
Raz w roku oznaczano niektóre wskaźniki zanieczyszczeń przemysłowych fenole, oleje
mineralne. W monitoringu diagnostycznym oznaczono dodatkowo arsen, bor, bar, chrom+6,
chrom ogólny, glin, rtęć, pestycydy, detergenty anionowe, WWA, fluorki.
W przekroju pomiarowym Sterdyń na rzece Buczanka dodatkowo wykonano oznaczenia (chlor
pozostały wolny, miedź rozpuszczona) pod katem określenia przydatności wód do bytowania
ryb w warunkach naturalnych.
Ø
Ø
Ø
Ø
-
Wody podzielono na 5 klas jakości:
klasa I - wody o bardzo dobrej jakości:
brak wpływu działań antropogenicznych;
mogą być wykorzystywana do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną
(kategoria A1),
klasa II - wody dobrej jakości:
(większość wskaźników spełnia wymagania - kategoria A2)
wykazują niewielki wpływ zaburzeń wynikających z antropopresji;
klasa III - wody zadawalającej jakości:
wykazują umiarkowany wpływ antropopresji;
klasa IV - wody nie zadawalającej jakości:
wykazują poważny wpływ antropopresji i populacje biologiczne odbiegają
zespołów normalnie związanych z tym typem wód powierzchniowych;
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
do spożycia
do spożycia
do spożycia
do spożycia
znacznie od
17
Ø klasa V - wody złej jakości:
- wody nie spełniają wymagań dla wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia,
- na skutek oddziaływań antropogenicznych ma miejsce zanik populacji biologicznych.
Wyniki wód w badanych rzekach wskazują na jakość:
- niezadowalającą- klasa IV w 5 p.p.k. (Bug, Myśla, dolny bieg Cetyni, dolny bieg Buczynki)
- złą- klasa V w 3 p.p.k. (Cetynia poniżej i powyżej Sokołowa Podlaskiego, Buczynka w
p.p.k. Sterdyń).
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
18
Zestawienie ocen jakości wód płynących objętych monitoringiem diagnostycznym w powiecie sokołowskim w 2006 roku
Lp.
1.
2.
Rzeka
Buczynka
Buczynka
Punkt
pomiarowokontrolny
Sterdyń
Ceranów
Km
biegu
rzeki
18,6
5,8
Gmina
Sterdyń
Ceranów
Klasa
ogólna
Wyniki pomiarów wskaźników i substancji odpowiadające IV lub V klasie jakości wód w
poszczególnych punktach pomiarowych
stężenie
Klasa
nazwa wskaźnika
jednostka
wskaźnika
średnio-roczne
maksymalne
minimalne
V
Barwa
BZT5
ChZT-Cr
Azotany
Sub. pow. cz. an.
Lb. b. coli fek.
Odczyn
Ogólny węg. org.
Azot Kjeldahla
Selen
Chlorofil "a"
IV
IV
IV
IV
IV
IV
V
V
V
V
V
mg Pt/l
mg O2/l
mg O2/l
mg NO3/l
mg/l
n/100 ml
mg C/l
mg N/l
mg Se/l
µg/l
26
4,167
29,4
14,519
0,504
609
8,1
11,988
2,648
0,021
76,655
50
9
70,6
43,576
0,504
2300
9,7
27,6
6,98
0,057
235
15
1
10
0,442
0,504
30
7,6
4,53
0,98
0,004
2,92
IV
ChZT-Mn
ChZT-Cr
Ogólny węg. org
Azot Kjeldahla
Azotany
Fosforany
Żelazo
Lb. b. coli fek.
Og. lb. b. coli
Barwa
Selen
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
V
V
mg O2/l
mg O2/l
mg C/l
mg N/l
mg NO3/l
mg PO4/l
mg Fe/l
n/100 ml
n/100 ml
mg Pt/l
mg Se/l
8,193
29,925
11,392
2,539
7,926
0,454
0,532
1816,5
2758,3
33
0,043
13,8
41,2
18,7
3,32
27,915
0,987
1,1
15000
15000
55
0,056
4,24
18,9
4,63
1,81
0,442
0,142
0,311
36
230
15
0,024
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
19
Lp.
3.
4.
Rzeka
Bug
Cetynia
Punkt
pomiarowokontrolny
Nur
Sokołów
Podlaski
Km
biegu
rzeki
122,0
30,0
Gmina
Ceranów
Sokołów
Podlaski
Klasa
ogólna
stężenie
Klasa
nazwa wskaźnika
jednostka
wskaźnika
średnio-roczne
maksymalne
minimalne
IV
Barwa
Zawiesina ogólna
BZT5
ChZT-Mn
ChZT-Cr
Azot Kjeldahla
Fosforany
Selen
Lb. b. coli fek.
Og. lb. b. coli
Ogólny węg. org.
Chlorofil "a"
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
V
V
mg Pt/l
mg/l
mg O2/l
mg O2/l
mg O2/l
mg N/l
mg PO4/l
mg Se/l
n/100 ml
n/100 ml
mg C/l
µg/l
32
21,33
4,75
10,463
37,208
2,498
0,537
0,021
1869,3
6347,5
12,553
76,035
55
72
15
15,5
58,7
3,54
0,927
0,024
9300
24000
23,2
265
15
2,2
1
5,12
17,7
1,53
0,237
0,018
92
640
5,61
2,52
V
Barwa
ChZT-Cr
Azot Kjeldahla
Azotany
Azot ogólny
Fosforany
Fosfor ogólny
Przew. elektrol.
Selen
Lb. b. coli fek.
Og. lb. b. coli
IV
IV
IV
IV
IV
V
V
V
V
V
V
mg Pt/l
mg O2/l
mg N/l
mg NO3/l
mg N/l
mg PO4/l
mg P/l
µS/cm
mg Se/l
n/100 ml
n/100 ml
16
23,667
1,911
26,614
7,982
2,207
0,841
1532
0,048
10925
67725
25
70,7
2,92
43,797
12,9
7,02
2,34
2740
0,058
24000
110000
10
15,8
1,29
14,378
5,18
1,03
0,385
691
0,038
2300
3800
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
20
Lp.
5.
6.
Rzeka
Cetynia
Cetynia
Punkt
pomiarowokontrolny
Kupientyn
Białobrzegi
Km
biegu
rzeki
24,0
2,1
Gmina
Sabnie
Sterdyń
Klasa
ogólna
stężenie
Klasa
nazwa wskaźnika
jednostka
wskaźnika
średnio-roczne
maksymalne
minimalne
V
Barwa
Tlen rozp.
BZT5
ChZT-Cr
Ogólny węg. org.
Azotany
Azotyny
Azot ogólny
Subst. rozp. og.
Chlorofil "a"
Azot Kjeldahla
Fosforany
Fosfor ogólny
Przew. elektrol.
Selen
Lb. b. coli fek.
Og. lb. b. coli
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
V
V
V
V
V
V
V
mg Pt/l
mg O2/l
mg O2/l
mg O2/l
mg C/l
mg NO3/l
mg NO2/l
mg N/l
mg /l
µg/l
mg N/l
mg PO4/l
mg P/l
µS/cm
mg Se/l
n/100 ml
n/100 ml
32
9,42
3,75
28,225
10,864
26,429
0,326
8,813
795
28,873
2,743
5,282
2,138
2207
0,04
11293,3
47866,7
40
12,67
8,0
39,8
16,2
52,026
0,574
13,6
1075
87,7
4,42
8,8
4,75
3670
0,053
110000
110000
25
2,72
2,0
12,4
7,98
1,009
0,115
4,5
501
3,49
1,13
2,66
0,875
1115
0,022
430
2100
IV
Barwa
ChZT-Cr
Azot Kjeldahla
Fosfor ogólny
Przew. elektrol.
Mangan
Żelazo
Fosforany
Selen
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
V
V
mg Pt/l
mg O2/l
mg N/l
mg P/l
µS/cm
mg Mn/l
mg Fe/l
mg PO4/l
mg Se/l
23
23,475
2,018
0,445
1375
0,3158
0,9102
0,954
0,04
35
30,3
2,79
0,863
1854
0,654
1,26
1,83
0,054
15
10
1,12
0,198
717
0,133
0,501
0,366
0,027
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
21
Lp.
Rzeka
Punkt
pomiarowokontrolny
7.
Myśla
Szkopy
8.
Myśla
Mogielnica
Km
biegu
rzeki
Gmina
Klasa
ogólna
15,0
Repki
IV
1,0
Jabłonna
Lacka
IV
stężenie
Klasa
nazwa wskaźnika
jednostka
wskaźnika
średnio-roczne
maksymalne
minimalne
mg Pt/l
15
IV
40
Barwa
23
mg O2/l
1
IV
7
BZT5
2,727
13,2
IV
33,4
ChZT-Cr
mg O2/l
21,273
1,25
IV
3,01
Azot Kjeldahla
mgN/l
1,732
0,442
IV
36,896
Azotany
mgNO3/l
16,501
0,108
IV
0,92
Fosfor ogólny
mg P/l
0,338
721
IV
1825
Przew. elektrol.
µS/cm
1249
0,22
IV
0,22
Oleje mineralne
mg/l
0,22
36
IV
4300
Lb. b. coli fek.
n/100 ml
2198,7
930
IV
46000
Og. lb. b. coli
n/100 ml
16457,3
0,298
V
2,43
Fosforany
mg PO4/l
0,779
0,019
V
0,064
Selen
0,041
mg Se/l
0,61
V
110
Chlorofil "a"
13,221
µg/l
Barwa
ChZT-Cr
Azot Kjeldahla
Fosforany
Przew. elektrol.
Żelazo
Lb. b. coli fek.
Og. lb. b. coli
Selen
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
IV
V
mg Pt/l
mg O2/l
mg N/l
mg PO4/l
µS/cm
mg Fe/l
n/100 ml
n/100 ml
mg Se/l
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
18
18,925
1,841
0,432
1181
0,829
931,8
8761,7
0,045
25
41,6
2,36
0,803
2277
1,61
4300
29000
0,065
10
10
0,798
0,161
624
0,443
92
280
0,021
22
2.6.3 Monitoring wód podziemnych
Ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniami została uregulowana w
dyrektywie o wodach gruntowych 80/68/EWG, jak również w dyrektywie 2000/60/WE z 23
października 2000r. w sprawie ustanowienia ram dla działalności Wspólnoty w dziedzinie
polityki wodnej, czyli tzw. ramowej dyrektywie wodnej.
W ramach krajowego
monitoringu wód podziemnych na terenie powiatu
sokołowskiego wyznaczony został jeden punkt poboru wód w Sokołowie Podlaskim. W
punkcie tym mierzone są wody gruntowe. W 2006r. nie wykonano analiz wód. Badania
wykonane w 2003r. wskazywały na dobrą jakość wód.
2.6.4 Monitoring hałasu
Hałas definiowany jest jako dźwięk niepożądany lub szkodliwy dla zdrowia
ludzkiego. Źródłem informacji o hałasie w środowisku jest w szczególności Państwowy
Monitoring Środowiska, który stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska.
Podsystem monitoringu hałasu obejmuje zarówno emisję hałasu jak i ocenę klimatu
akustycznego.
W ramach monitoringu regionalnego w 2007r. zostały wykonane badania hałasu
komunikacyjnego w większych miastach na terenie województwa mazowieckiego oraz przy
głównych drogach. Wykazały one, iż hałas komunikacyjny jest jednym z największych
zagrożeń i uciążliwości. Prawie wszystkie pomiary wykazały przekroczenia dopuszczalnego
poziomu hałasu dla pory dnia i nocy.
Pomiary wykonane w 2007 r. i w latach wcześniejszych wykazały, iż największe
zagrożenie hałasem na terenie województwa mazowieckiego występuje w miastach takich,
jak: Warszawa, Radom, Płock, Siedlce, Ciechanów, Ostrołęka, Płońsk, Pruszków, Ursus,
Konstancin, Mszczonów, Grójec, Sierpc, Żyrardów a poza miastami przy drogach, na których
odbywa się ruch tranzytowy. W Warszawie dodatkowo występuje hałas lotniczy i
tramwajowy stanowiący istotny składnik klimatu akustycznego.
Na terenie powiatu sokołowskiego nie stwierdzono większych problemów związanych z
hałasem.
2.6.5 Monitoring promieniowania
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko przeprowadza się w
ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na podstawie badań monitoringowych oraz
informacji o źródłach emitujących pola. Źródłem promieniowania jest każde urządzenie
(każda instalacja), w którym następuje przepływ prądu np. sieci energetyczne w tym linie
wysokiego napięcia, stacje radiowe i telewizyjne, stacje bazowe i telefony telefonii
komórkowej, radiotelefony, CB-radio, urządzenia radiowo-nawigacyjne, urządzenia
elektryczne wykorzystywane w domu, itp.
W województwie mazowieckim w 2007r. pomiary zostały wykonane w Warszawie
oraz w Radomiu, Płocku, Ciechanowie, Legionowie, Pruszkowie, Ostrołęce i Siedlcach.
Wyniki pomiarów wykazały iż występujące w środowisku poziomy pól
elektromagnetycznych są mniejsze od dopuszczanych poziomów i nie powinny zagrażać
środowisku, ani zdrowiu ludzi. Stwierdzono także niewielkie obniżenie poziomów w
porównaniu z 2006r. prawie we wszystkich punktach.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
23
III. Zagrożenia środowiska naturalnego
Zagrożenie środowiska polega na jego zanieczyszczeniu i wyczerpywaniu się zasobów
naturalnych.
3.1 Powietrze atmosferyczne
Najczęściej stosowaną klasyfikacją źródeł emisji jest następujący podział:
o źródła punktowe związane z energetycznym spalaniem paliw i procesami
technologicznymi w zakładach przemysłowych;
o źródła liniowe związane z komunikacja;
o źródła powierzchniowe niskiej emisji rozproszonej komunalno- bytowej i
technologicznej.
-
Główne źródła emisji zanieczyszczeń:
kotłownie lokalne i paleniska domowe
energetyka zawodowa i przemysłowa (głównie kotłownia miejska, w dalszej części
przyzakładowa)
środki transportu
-
Substancje wprowadzane do powietrza:
popioły lotne
gazy spalinowe samochodów
pyły
zanieczyszczenia z energetycznego spalania paliw
-
Dominujący udział w zanieczyszczaniu powietrza na terenie powiatu mają
zanieczyszczenia z procesu spalania paliw tzw. zanieczyszczenia energetyczne oraz ze
środków transportu.
Tabela: Emisja i redukcja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza w 2006r. (GUS)
emisja zanieczyszczeń w t
pyłowych
L.p.
1.
2.
3.
gazowych
wyszczególnienie
województwo
mazowieckie
podregion
powiat
sokołowski
zanieczyszczenia
zatrzymane w urządzeniach
do redukcji zanieczyszczeń
w % zanieczyszczeń
wytworzonych
ogółem
w tym ze
spalania
paliw
ogółem
w tym
dwutlenek
siarki
pyłowe
gazowe
11303
10713
232225
154960
99,2
15,7
1853
1752
37142
16493
99,2
0,5
181
180
816
224
83,8
-
Istotnymi źródłami zanieczyszczeń powietrza w skali powiatu są:
- Sokołowskie Zakłady Mięsne „SOKOŁÓW” S.A. w Sokołowie Podlaskim
- PUIK Sp. z o.o.- Kotłownia Rejonowa przy ul. Piłsudskiego 8.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
24
3.2 Wody
Podstawowym źródłem zanieczyszczeń wód na terenie województwa mazowieckiego i
powiatu są ścieki pochodzące z miast i przemysłu oraz spływy powierzchniowe z terenów
rolniczych. Degradacja jakości wód obejmuje zmiany ich cech fizyko-chemicznych i
biologicznych przez wprowadzenie do nich ogromnych ilości substancji organicznych i
nieorganicznych, energii, czy substancji promieniotwórczych. Uniemożliwia to
wykorzystanie zasobów wodnych do różnych celów związanych z działalności i egzystencją
człowieka.
Ścieki są mieszaniną zużytej wody oraz różnego rodzaju substancji płynnych, stałych,
gazowych, radioaktywnych oraz ciepła, usuwanych z terenów miast i zakładów
przemysłowych. W zależności od pochodzenia ścieki dzieli się na: bytowo-gospodarcze,
przemysłowe i odpadowe.
Ochrona zasobów wodnych polega przede wszystkim na rozwiązaniach technicznych,
takich jak:
·
stosowanie bezściekowych technologii w produkcji przemysłowej;
·
napowietrzanie wód stojących;
·
zamykanie obiegów wodnych w cyklach produkcyjnych i odzysk wody ze ścieków;
·
zabezpieczanie hałd i wysypisk
·
oczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie osadów ściekowych
3.3 Gleby
Zanieczyszczenie gleb powoduje zachwianie równowagi biologicznej środowiska
glebowego. W strefie intensywnego zanieczyszczenia środowiska degradacja gleby
spowodowana jest głownie przez:
- związki siarki, ich nadmiar działa niekorzystnie na organizmy glebowe, hamując ich
rozwój
- substancje radioaktywne
- pożary, erozję, suszę, trzęsienia ziemi
- techniczną zabudowę: budownictwo mieszkaniowe, przemysłowe, szlaki komunikacyjne
Rolnicze zanieczyszczenie gleb uprawnych następuje wskutek nieumiejętnego
nawożenia mineralnego i nadmiernego stosowania gnojowicy oraz w wyniku używania
chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) czy chemicznych regulatorów wzrostu
roślin (retardantów). W wyniku niewłaściwej działalności rolniczej do gleb i gruntów
przedostają się zanieczyszczenia pochodzące z użytych w nadmiarze nawozów mineralnych i
organicznych. Najbardziej rozpowszechnione zanieczyszczenia gleb to: związki organiczne
(np. pestycydy), metale ciężkie (np. ołów, rtęć) i azotany. Nadmierna ilość nawozu w glebie
zmniejsza zdolność do rozkładu materii organicznej i produkcji składników odżywczych dla
roślin.
Oddzielne zagrożenie stanowi zakwaszanie gleb, które zależy od ilości kwaśnych
opadów oraz stopnia zakwaszenia wód.
Zanieczyszczenia zmieniają gleby pod względem chemicznym, fizycznym i
biologicznym. Szkodliwe substancje zmieniają w znaczny sposób odczyn gleb. Zwiększone
zakwaszenie lub alkalizacja gleb negatywnie wpływa na stan mikrofauny i mikroflory
glebowej. Zanieczyszczenia gleby obniżają jej urodzajność, a więc powodują zmniejszenie
plonów i obniżenie ich jakości, zakłócają przebieg wegetacji roślin, niszczą walory
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
25
ekologiczne i estetyczne szaty roślinnej. Groźne zanieczyszczenie gleby stanowią również
występujące w nadmiarze azotany, których źródłem jest nadmierne nawożenie gleb azotem,
zanieczyszczona atmosfera lub ścieki.
Zanieczyszczenia gleb mogą ulegać depozycji do środowiska wodnego na skutek
wymywania szkodliwych substancji. Przemieszczanie się środków chemicznych z gleby do
wód powoduje eutrofizację wód powierzchniowych i podziemnych.
Ochrona gleb ma na celu minimalizację erozji wietrznej i wodnej, przeciwdziałanie
chemicznej degradacji gleb pod wpływem zanieczyszczeń, przeciwdziałanie przesuszeniu i
zawodnieniu gleb, zachowaniu gruntów o walorach ekologiczno- produkcyjnych.
3.4 Odpady
W wyniku dużego nagromadzenia odpadów na stosunkowo małej powierzchni
składowana masa oddziałuje negatywnie na środowisko, a przede wszystkim:
- zanieczyszcza wody gruntowe i powierzchniowe
- zanieczyszcza atmosferę oraz gleby i okoliczną szatę roślinną
- stanowi zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne z uwagi na wysoki udział substancji
organicznych, sprzyjających rozwojowi mikroorganizmów chorobotwórczych;
- niszczy walory estetyczne środowiska przez niekorzystne zmiany krajobrazu
Zagrożenie stanowią w szczególności odpady komunalne, które są zakażone
mikroorganizmami chorobotwórczymi mogącymi przenikać do wód gruntowych,
powierzchniowych i do powietrza. Na źle eksploatowanych wysypiskach odpadów
komunalnych panują dobre warunki dla żerowania much, gryzoni i ptaków, które mogą
przenosić chorobotwórcze drobnoustroje. Przed zdeponowaniem na składowisku odpady
powinny zostać poddane selekcji, gdzie z ogólnej masy odpadów wyodrębnia się surowce
użytecznie wtórnie, takie jak karton, metal, szkło, drewno, guma, niektóre odpady
niebezpieczne: akumulatory, baterie, świetlówki.
Na terenie powiatu sokołowskiego znajduje się jedno składowisko odpadów
komunalnych zlokalizowane w miejscowości Suchodół Włościański. Jest to składowisko
stałych odpadów komunalnych innych niż niebezpieczne i obojętne. Składowisko posiada
pozwolenie zintegrowane wydane przez Wojewodę Mazowieckiego określające warunki
prowadzenia działalności. Ta decyzja administracyjna stanowi pozwolenie na prowadzenie
danej działalności, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. Nr 25, poz. 150), która nakazuje wstrzymanie funkcjonowania instalacji
eksploatowanych bez wymaganego pozwolenia.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r o odpadach (Dz. U. 2007 Nr 39 poz. 251)
wprowadziła obowiązek utworzenia na stopniu gminnym, powiatowym i wojewódzkim
planów gospodarki odpadami. Opisują one szczegółowo aktualną sytuację na terenie gmin,
powiatów lub województw oraz wytyczają strategie działań na terenie danej jednostki w
zakresie gospodarki odpadami.
3.5 Hałas
Hałas jest najpowszechniejszym i najczęściej podnoszonym problemem życia ludzi w
środowisku miejskim. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.
U. Nr 25, poz. 150, z dnia 15 lutego 2008 z póz. zm.) traktuje hałas jako zanieczyszczenie,
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
26
wobec którego należy przyjmować takie same ogólne zasady postępowania, jak dla
pozostałych zanieczyszczeń i związanych z nimi dziedzin ochrony środowiska.
Społeczne skutki oddziaływania hałasu i wibracji wyrażają się:
- szkodliwym wpływem na zdrowie ludności;
- obniżeniem sprawności i wydajności pracy oraz zmniejszeniem chęci działania;
- obniżeniem sprawności uczenia się;
- wypadkami na stanowiskach pracy i komunikacji (spowolniony refleks, niedostateczna
zrozumiałość słowa, rozproszenie uwagi);
- rosnącą liczbę zachorowań na chorobę wibracyjną oraz głuchotę zawodową;
- powodowanie lokalnych napięć, kłótni między ludźmi;
- obniżeniem poczucia bezpieczeństwa, niezależności i poziomu komfortu.
Najlepsze efekty zwalczania hałasu pochodzenia komunikacyjnego można osiągnąć przez:
- ograniczenie ruchu pojazdów;
- poprawę stanu nawierzchni ulic i torowisk;
- wprowadzenie urządzeń przeciwhałasowych w pojazdach mechanicznych
- wykorzystywanie naturalnych barier akustycznych
- właściwe rozwiązania akustyczne w planowaniu przestrzennym miast, osiedli, tworzenie
obwodnic i objazdów wokół miast.
Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia związane z hałasem jest
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 25, poz. 150, z dnia
15 lutego 2008) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001. Nr 100 poz.
1085 z póz. zm.).
Ustawa Prawo ochrony środowiska odwołuje się do szczegółowych aktów
wykonawczych. Są to m.in.:
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2007 Nr 120, poz. 826),
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie rodzajów
wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia,
przekazywanych właściwym organom ochrony środowiska oraz terminu i sposobów ich
prezentacji (Dz. U 2003 Nr 59, poz. 529),
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań
w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. 2003 Nr 110, poz.1057),
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie wymagań
w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez
zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. 2007
Nr 192, poz. 1392),
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie rodzajów
wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii
tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny być przekazywane właściwym
organom ochrony środowiska, oraz terminów i sposobów ich prezentacji (Dz. U. 2003 Nr
18, poz. 164),
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie
szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska
przed hałasem (Dz. U 2002 Nr 179, poz.1498),
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
27
3.6 Zagrożenia różnorodności biologicznej
Zagrożenia walorów przyrodniczych doliny Bugu są związane z różnymi formami
działalności człowieka. Największe zagrożenia bieżące odnotowano no obszarze
o najwyższych walorach przyrodniczych na terenie powiatu sokołowskiego, tj. w dolinie
Bugu. Bezpośrednie zagrożenia ze strony człowieka związane są z płoszeniem wysiadujących
jaja, karmiących młode lub żerujących ptaków. Również lęgi gatunków gniazdujących na
ziemi mogą być rozdeptywane przez ludzi lub niszczone przez towarzyszące psy. Działalność
człowieka najsilniej wpływająca na zubożenie fauny i flory środowiska naturalnego to min:
- wycinanie lasów
- budowa wałów przeciwpowodziowych (na terenach odciętych wałami od corocznych
wylewów rzeki przyspieszeniu ulegają procesy przesuszania gruntów, oraz związane
z tym zakwaszenie, murszenie i zanik naturalnego użyźniania, co w konsekwencji wpływa
na zmiany populacji wielu gatunków ptaków wodno-błotnych oraz niekorzystne tendencje
w gospodarce łąkowo-pastwiskowej)
- melioracje oraz głębokie rowy
- zmiany w użytkowaniu gruntów, min zamiana trwałych użytków zielonych w grunty orne
(spływ zanieczyszczeń rolniczych), zaniechanie wykaszania i wypasania łąk (zanik
siedlisk gatunków preferujących niską roślinność)
- brak przepustów dla drobnych zwierząt pod drogami o największym ruchu
- brak odpowiednich oznakowań na liniach i słupach energetycznych, zabezpieczających
przed kolizjami przelatujące ptaki.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
28
IV. Kierunki działań
Zgodnie z zapisami w pierwszym programie ochrony środowiska na lata 2004-2011
określone zostały kierunki działań powiatu i gmin w zakresie ochrony środowiska.
4.1 Ochrona powietrza
W związku z koniecznością dalszej ochrony powietrza atmosferycznego, na terenie
powiatu sokołowskiego określono następujące zadania:
1.
Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza ze źródeł przemysłowych na terenie
powiatu
2.
Ścisłe przestrzeganie przepisów o ochronie atmosfery
3.
Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza ze źródeł gospodarstw domowych:
- Zastąpienie węgla kamiennego innymi nośnikami energii – np. olejem
opałowym, gazem ziemnym
- Budowa ciepłowni z wykorzystaniem odpowiednich technologii
zabezpieczających przed emisją szkodliwych gazów
- Lokalizowanie zabudowy mieszkalnej w pewnej odległości od tras
komunikacyjnych o dużym nasileniu ruchu
4.
Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza z dróg powiatowych
- Zwiększenie liczby samochodów napędzanych gazem
- Prace remontowe i modernizacyjne dróg powiatowych sprzyjające poprawie
płynności ruchu
- Dążenie do ograniczenia lokalnego ruchu samochodowego przez zwiększenie
sieci obsługi drogowych przewozów pasażerskich
5.
Spełnienie wymogów monitoringu powietrza
Rozszerzenie monitoringu powietrza
4.2 Ochrona wód
Badania i analizy wód na terenie powiatu wykazały znaczne przekroczenie norm
dopuszczalnych zanieczyszczeń, w związku z tym konieczne jest podjęcie działań w celu
poprawy ich jakości oraz zapobieganiu dalszej degradacji. Należą do nich:
1. Kanalizacja obszarów miejskich i zwartych obszarów wiejskich nadążająca z ich
zwodociągowaniem
2. Wyposażenie zabudowy rozproszonej nie objętej siecią kanalizacyjną w szczelne
zbiorniki osadowe, z dostarczaniem ścieków do oczyszczalni
3. Ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych
na obszarach dolin rzecznych i obniżeń terenu (z płytkim zaleganiem wód
gruntowych)
4. Pełne uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w obiektach podlegających
Starostwu Powiatowemu (obiekty administracji powiatowej, służby zdrowia
i placówki oświatowe)
5. Objęcie szczególnym systemem monitoringu grup produkcyjnych i zakładów
przemysłowych
6. Wyeliminowanie bezpośredniego zrzutu ścieków do wód, poprzez budowę nowych
i rozbudowę już istniejących oczyszczalni.
7. Składowanie odpadów stałych
8. Likwidacja „dzikich wysypisk” i nałożenie kar pieniężnych na ich twórców.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
29
9. Dofinansowanie budowy małych oczyszczalni przydomowych
10. Wystosowanie bezwzględnego zakazu zrzutu przez prywatne jednostki odpadów
pochodzenia zwierzęcego lub bytowego do wód. Nałożenie kar pieniężnych w
wypadku przekroczenia zakazu.
4.3 Ochrona gleb
W celu ochrony gleb przed niekorzystnymi zmianami konieczne jest podjęcie
następujących działań:
zagospodarowywanie gleb w sposób adekwatny do ich klasy bonitacyjnej
ograniczanie czynników wpływających na degradację gleby
rekultywację gleb i ziemi zdegradowanej
ochronę gruntów rolnych,
przeciwdziałanie degradacji chemicznej gleb poprzez ochronę powietrza i
wód powierzchniowych
racjonalne stosowanie wapna, nawozów sztucznych i środków ochrony
roślin na terenach rolnych i leśnych,
racjonalizację prowadzenia upraw na terenach rolnych
występowanie do Starosty Powiatowego o nakazywanie rekultywacji
terenów zdegradowanych przez jego użytkowników
4.4 Hałas
Zamierzenia powiatu sokołowskiego w celu walki z hałasem będą realizowane
poprzez:
ograniczenie emisji akustycznej podstawowych źródeł hałasu tj. w tym
przypadku komunikacji samochodowej (wprowadzenie ograniczeń
prędkości ruchu pojazdów, poprawa jakości nawierzchni jezdni)
działania zmierzające do ograniczenia przenikania hałasu do środowiska
(stosowanie ekranów akustycznych, zwiększanie izolacji akustycznej
przegród zewnętrznych w budynkach)
4.5 Ochrona środowiska naturalnego
W celu ochrony walorów przyrodniczych powiatu sokołowskiego, należy podjąć
odpowiednie kroki w celu eliminacji zagrożeń wpływających na pogorszenie środowiska
naturalnego.
Zgodnie z zapisami w programie ochrony środowiska na lata 2004-2011 konieczna
jest kontynuacja następujących działań
1. Zaniechanie dalszego obwałowania Bugu.
2. Zaniechanie zbyt głębokiego pogłębiania rowów melioracyjnych oraz kopania nowych
rowów. Istniejące rowy należy wyposażyć w zastawki zapobiegające odpływom wód
w okresie kwiecień-czerwiec.
3. Utrzymanie wykaszania łąk w istniejących kompleksach trwałych użytków zielonych, a
ograniczenie wykaszania wyłącznie w bezpośrednim sąsiedztwie zarośli i zadrzewień
śródłąkowych stanowiących naturalne schronienie ptaków w okresie sianokosów.
Przesunięcie pierwszego terminu sianokosów po 10 czerwca, co ułatwi uniknięcie
niebezpieczeństwa przez dorastające siewkowce. Rozpoczynanie koszenia od środka
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
30
łąki do zewnętrznych skrajów zamiast tradycyjnego (od skraju do środka) w celu
umożliwienia ucieczki młodym ptakom.
4. Zaniechanie jakichkolwiek prac regulacyjnych w korycie Bugu, zwłaszcza budowy
poprzecznych ostróg i pogłębiania głównego nurtu.
5. Zaniechanie budowy jakichkolwiek zbiorników zaporowych na Bugu.
6. Wstrzymanie wypasania i wycinania lasów łęgowych.
7. Murawy piaszczyste i suche pastwiska nie powinny być zalesiane, jako unikalne,
seminaturalne środowiska żerowiskowe i gniazdowe ptaków należy zachować w
obecnym stanie, z zaniechaniem eksploatacji kruszywa i lokalizowania wysypisk
śmieci. Należy również ograniczyć zasięg osiedli letniskowych w tym typie
środowiska.
8. Należy ograniczyć penetrację plaż i wysp oraz zakazać użytkowania łodzi motorowych
w okresie lęgowym ptaków (kwiecień-połowa lipca) w całej dolinie dolnego Bugu.
9. Na słupach wysokiego napięcia oraz liniach energetycznych 110, 220 i 400 KV należy
zawiesić metalowe sylwetki ptaków drapieżnych. Można też zawieszać jaskrawe, duże
kule, powszechnie stosowane w krajach UE.
11. Wprowadzenie na niektórych odcinkach dróg przepustów dla drobnej zwierzyny
(płazy, gady ssaki) w celu zmniejszenia kolizji z pojazdami w trakcie sezonowych
wędrówek tych zwierząt.
12. Egzekwowanie prawnego zakazu wypalania wiosennego traw.
4.6 Edukacja ekologiczna
Warunkiem koniecznym i niezbędnym realizacji celów zarówno w zakresie
racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych jak i poprawy jakości środowiska jest dobrze
zorganizowany system edukacji ekologicznej społeczeństwa. Wśród wielu tematów edukacji
ekologicznej, znaczące miejsce należy przypisać edukacji w zakresie gospodarki odpadami
komunalnymi, ochrony powietrza atmosferycznego, oszczędności energii, itp.
Głównym zadaniem edukacji ekologicznej jest wykształcenie wśród mieszkańców poczucia
odpowiedzialności za jakość środowiska.
W celu osiągnięcia takiego stanu konieczne jest podjęcie następujących działań:
prowadzenie aktywnych form edukacji ekologicznej młodzieży i dzieci
wspieranie finansowe i merytoryczne działań z zakresu edukacji
ekologicznej prowadzonej w szkołach
współdziałanie władz gminnych i powiatowych z instytucjami, szkołami,
przedstawicielami środowiska naukowego i pozarządowymi organizacjami
w celu efektywnego wykorzystania różnych form edukacji ekologicznej
współdziałanie władz gminnych i powiatowych z mediami w zakresie
prezentacji stanu środowiska i pozytywnych przykładów działań
podejmowanych na rzecz jego ochrony
prowadzenie działań w zakresie edukacji ekologicznej społeczności lokalnej
na terenach cennych przyrodniczo
sukcesywne rozszerzanie działalności informacyjno-wydawniczej.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
31
V. Poprawa jakości środowiska naturalnego. Priorytety, cele i zadania
programu
Racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego wymaga powszechnego
stosowania proekologicznych metod gospodarowania oraz podejmowania działań
sprzyjających zachowaniu potencjału przyrodniczego regionu. „Program Ochrony
Środowiska Powiatu Sokołowskiego na lata 2008 – 2011” zmierza do zachowania walorów
środowiska naturalnego oraz poprawy jego stanu. Cele Programu przewidują:
 zachowanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa przyrodniczego i walorów
krajobrazowych,
 ochronę zasobów i poprawę jakości wód podziemnych i powierzchni ziemi,
 ochronę zasobów wód powierzchniowych, poprawę ich jakości i zapobieganie
zanieczyszczeniu,
 poprawę stanu czystości terenów i zapobieganie zanieczyszczeniu powierzchni ziemi,
 poprawę jakości powietrza atmosferycznego,
 wzrost wiedzy społeczeństwa o stanie środowiska naturalnego, jego zagrożeniach oraz
sposobach przeciwdziałania zagrożeniom,
 wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców oraz poprawa komunikacji społecznej
w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych powiatu.
5.1 Priorytety ekologiczne
Spośród celów dokonano wyboru najistotniejszych zagadnień, które określone zostały
mianem priorytetów, a ich realizacja przyczyni się do poprawy stanu środowiska naturalnego
w najbliższym czasie. Wyboru priorytetów dokonano na podstawie analizy stanu
poszczególnych komponentów środowiska oraz uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych,
obowiązujących podstaw prawnych.
Wyznaczono następujące priorytety dla powiatu sokołowskiego z zakresu ochrony
środowiska:
Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych (ochrona doliny
Bugu)
Ochrona powietrza atmosferycznego i powierzchni ziemi przed
zanieczyszczeniami
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej ochrony środowiska
Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa
Ochrona zasobów przyrody i różnorodności biologicznej
W ramach powyższych priorytetów realizowane będą określone zadania.
5.2 Powietrze atmosferyczne
Celem strategicznym zgodnym z założeniami wojewódzkiego programu ochrony
środowiska jest poprawa jakości powietrza atmosferycznego
Powyższy cel realizowany jest poprzez:
 utrzymanie trendu zmniejszania zużycia energii na potrzeby produkcyjne i bytowe
ludności,
 ograniczanie emisji „u źródła” w energetyce,
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
32
Zadania:
1. Zmniejszanie energochłonności produkcji oraz zużycia energii na potrzeby bytowe:
- ograniczanie zużycia energii cieplnej poprzez termomodernizację budynków, montaż
liczników ciepła i zaworów termostatycznych,
2. Ograniczanie emisji „u źródła”:
- modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na
nowoczesne kotły opalane paliwem gazowym, płynnym lub biomasą wyposażone w
automatyczną regulację procesów spalania podnoszącą wydajność cieplną źródła,
- realizacja inwestycji związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł
energii.
3. Konsekwentna realizacja programów ochrony powietrza podejmowanych w wyniku
kolejnych rocznych ocen jakości powietrza.
5.3 Wody powierzchniowe
Osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez dążenie do
poprawy jakości wód i ochrony zasobów to główny cel określający dążenia i działania mające
za zadanie ochronę wód na terenie powiatu. Ochrona zasobów wód powierzchniowych,
poprawa ich jakości i zapobieganie zanieczyszczaniu realizowana jest przez:
 zapobieganie zmniejszaniu się zasobów wód powierzchniowych,
 stałe ograniczanie zanieczyszczeń wód powierzchniowych,
 przywracanie jakości wód do stanu wynikającego z ich funkcji ekologicznych oraz
sposobów użytkowania,
Zadania:
1. Ochrona zasobów wodnych:
zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak
tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie
odpowiednich zapisów do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego gmin,
2. Ograniczanie zanieczyszczeń wód:
optymalizacja wykorzystania istniejących oczyszczalni ścieków,
budowa nowych oczyszczalni ścieków oraz rozbudowa zbiorczej kanalizacji
sanitarnej,
wyposażanie gospodarstw wiejskich w zabudowie rozproszonej w
indywidualne systemy asenizacyjne – przydomowe oczyszczalnie ścieków,
realizacja inwestycji ograniczających zanieczyszczenia azotowe pochodzące
z rolnictwa (głównie budowa płyt gnojowych i zbiorników na gnojowicę),
3. Poprawa jakości wód:
rekultywacja silnie zanieczyszczonych zbiorników wodnych.
5.4 Powierzchnia ziemi
Ochrona gleb przed degradacją, rekultywacja terenów zdegradowanych i
poprzemysłowych, ochrona zasobów naturalnych to zadania postawione przed władzami
powiatu.
Ochrona zasobów i poprawa jakości wód podziemnych, gleb i powierzchni ziemi
realizowana jest przez:
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
33




eliminację czynników zagrożenia dla jakości wód podziemnych,
restrukturyzację poboru wód dla celów użytkowych,
zmniejszenie wodochłonności gospodarki,
racjonalne użytkowanie gleb,
Zadania:
-
doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w decyzjach
dotyczących stref ochronnych wokół ujęć wody,
modernizacja technologii uzdatniania wody do picia,
wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody w
gospodarce,
umieszczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
granic obszarów udokumentowanych i potencjalnych złóż kopalin,
likwidacja „dzikich” składowisk odpadów,
zagospodarowanie gleb w sposób, który odpowiada w pełni ich
przyrodniczym walorom i klasie bonitacyjnej;
ochrona gleb przed erozją wietrzną i zakwaszeniem;
wprowadzanie produkcji rolnej zgodnie z ustawą o rolnictwie ekologicznym
(w szczególności na obszarach chronionych);
ochrona zwartych kompleksów terenów rolnych o wysokich wartościach
bonitacyjnych
Rekultywacja i rewitalizacja terenów zdegradowanych przez eksploatację.
5.5 Monitoring środowiska
Regularny monitoring środowiska pozwoli na poszerzenie wiedzy o stanie środowiska
naturalnego i poznanie jego zagrożeń. Taki stan możliwy jest podczas realizacji celu jakim
jest:
 doskonalenie monitoringu stanu środowiska, analiza zmian zachodzących w
środowisku i ocena zagrożeń,
a następnie realizacja zadań:
realizacja zadań zarządców składowisk odpadów i oczyszczalni ścieków w
zakresie monitoringu,
inwentaryzacja odpadów zawierających azbest oraz odpadów z PCB,
kontrola jakości i ilości odpadów wprowadzanych do środowiska,
monitoring „u źródła” powstawania odpadów,
5.6 Odpady
Głównym celem w dążeniach administracji samorządowej, rządowej,
przedsiębiorców, organizacji, stowarzyszeń, instytucji kontrolnych w dziedzinie ochrony
środowiska jest minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów oraz prowadzenie
nowoczesnego (zgodnego ze standardami unijnymi) systemu odzysku i unieszkodliwiania
odpadów.
Poprawa stanu czystości terenów i zapobieganie zanieczyszczaniu powierzchni ziemi
możliwe są poprzez:
 zmniejszanie ilości produkowanych odpadów,
 odzysk surowców wtórnych oraz odpadów organicznych w celu ich dalszego
wykorzystania,
 właściwe składowanie i unieszkodliwianie odpadów,
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
34

zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców
Zadania:
- zwiększenie stopnia odzysku substancji, materiałów i energii z odpadów,
wydzielenie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów
komunalnych,
wydzielenie odpadów tzw. budowlanych ze strumienia odpadów
komunalnych,
wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych.
- dążenie do stosowania niskoodpadowych technologii produkcji, wykorzystujących
wszystkie składniki przerabianych surowców,
- stworzenie systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w gospodarstwach
domowych, małych i średnich przedsiębiorstwach oraz szkolnictwie i sektorze
medycznym i weterynaryjnym,
- minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów poprzez wprowadzenie technologii mało i
bezodpadowych,
- intensyfikacja działań w kierunku zwiększenia stopnia odzysku lub unieszkodliwiania
odpadów,
- wprowadzenie zasad „Czystej produkcji” przez wytwórców,
- wprowadzenie systemu zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych,
- konieczność unieszkodliwiania odpadów ulegających biodegradacji,
- kontynuacja zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie
prawidłowego funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi,
Szczegółowe informacje znajdują się w aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu
sokołowskiego.
5.7 Edukacja ekologiczna
Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców oraz poprawa komunikacji społecznej
w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych powiatu realizowany
jest poprzez:
 wspieranie działań uzupełniających system edukacji formalnej, podnoszących
ekologiczną świadomość społeczności i władz lokalnych,
Zadania:
-
upowszechnianie zasad „Kodeksu dobrej praktyki rolniczej”,
wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej,
propagowanie umiarkowanego użytkowania zasobów naturalnych zgodnie z
zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz kształtowanie
proekologicznych wzorców konsumpcji w gospodarstwach domowych,
rozwój zagospodarowania edukacyjnego i turystycznego obszarów leśnych
(ścieżki edukacyjne, szlaki turystyczne, tablice informacyjne itp.),
wspieranie imprez prośrodowiskowych,
upowszechnianie informacji o podejmowanych akcjach, kampaniach i
działaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska w powiecie,
województwie i kraju,
wspieranie szkolnych kół zainteresowań, konkursów ekologicznych,
rozszerzenie zakresu szkoleń dla pracowników administracji publicznej w
zakresie edukacji ekologicznej,
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
35
-
kształtowanie proekologicznych wzorców konsumpcji w gospodarstwie
domowym prowadzących do zmniejszenia ilości odpadów i ich segregacji.
5.8 Ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej
Cel główny w zakresie ochrony przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej,
jakim jest zachowanie rodzimego bogactwa przyrodniczego i walorów krajobrazowych
realizowany poprzez:
 współpracę przy powoływaniu nowych obszarów i obiektów prawnie chronionej
przyrody i krajobrazu, w tym sieci obszarów Natura 2000,
 usuwanie lub ograniczanie aktualnych i potencjalnych zagrożeń dla zachowania
różnorodności biologicznej,
 wzmocnienie służb ochrony przyrody, wspieranie działalności proekologicznych,
Zadania:
Ochrona i renaturalizacja siedlisk:
realizacja programu zwiększania lesistości kraju,
zalesianie gruntów o znaczeniu marginalnym dla produkcji rolniczej,
wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach
przyrodniczo cennych; wspieranie rolnictwa ekologicznego,
intensyfikacja prac związanych z opracowaniem i aktualizacją operatów
urządzeniowych lasów niepaństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad realizacją
tych planów,
Zadania długookresowe (według hierarchii ważności):
-
-
-
-
Odsunięcie wałów przeciwpowodziowych na granicę tarasu zalewowego i
nadzalewowego w celu przywrócenia naturalnego zasilania starorzeczy i łąk – w
pierwszej kolejności na odcinku: Przewóz Nurski–ujście Cetyni (woj.
mazowieckie),
Zaniechanie wszelkich zabiegów gospodarczych (koszenie, orka, wypas) w
nadrzecznym pasie o szerokości ( od 50 do 200 m – w zależności od lokalnych
uwarunkowań – od rzeki) w celu uruchomienia procesów spontanicznej sukcesji
wtórnej dla odtworzenia nadrzecznych lasów łęgowych (wierzbowotopolowych) wzdłuż całego Bugu - w pierwszym etapie na najbardziej
zdegradowanym odcinku, poniżej wsi Białobrzegi (gm. Sterdyń i dalej na
zachód w gminie Ceranów i Kosów Lacki).
Przywrócenie koszenia lub wypasu na porzuconych łąkach i murawach, z
wyjątkiem powyżej wskazanego pasa nadrzecznego,
Powołanie spójnego systemu parków krajobrazowych w skali całej doliny
Bugu, w pierwszej kolejności w granicach ostoi nr 199 (Dolina Dolnego Bugu)
zdelimitowanej w bazie CORINE – zgodnie z założeniami europejskiego
systemu obszarów chronionych NATURA 2000 (docelowo włączenie całej
doliny od źródeł do ujścia na listę Natura 2000),
Renaturalizacja olsów i torfowisk niskich, osuszonych w wyniku prac
odwadniających, zwłaszcza poniżej Wieski w gminie Jabłonna Lacka.
W wojewódzkim programie ochrony środowiska jednym z celów głównych
ustanowiono utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych. W celu osiągnięcia
powyższego celu konieczne działanie zgodnie z poniższymi kierunkami:
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
36
-
Określenie obszarów predysponowanych do objęcia ochroną prawną.
Opracowanie planów ochrony Parków Krajobrazowych i Rezerwatów
Przyrody,
Włączenie obszarów o wysokich walorach przyrodniczych nieobjętych
dotychczas ochroną prawną w krajowy system obszarów chronionych;
Włączenie obszarów cennych przyrodniczo do europejskiej sieci
ekologicznej NATURA 2000.
Wspieranie przez samorządy inicjatyw lokalnych dotyczących tworzenia
obszarów i obiektów chronionych.
Motywowanie społeczności lokalnych do działań na rzecz utrzymania
walorów przyrodniczych.
Stałe współdziałanie z „sąsiadami” w ramach porozumienia Zielone Płuca
Polski (ZPP) na rzecz koordynacji tworzenia i funkcjonowania obszarów
chronionych.
Organizowanie konferencji, seminariów i warsztatów propagujących rolę
obszarów chronionych w zrównoważonym rozwoju regionu.
5.9 Lasy
W celu ochrony ekosystemów leśnych konieczne jest podejmowanie takich działań,
które będą przyczyniać się do zwiększania lesistości na terenie powiatu. Osiągnięcie
powyższego celu wymaga realizacji następujących zadań:
wyznaczanie i tworzenie zwartych kompleksów leśnych oraz leśnych pasów
izolacyjnych.
weryfikacja klasyfikacji gruntów i uporządkowanie ewidencji gruntów
zalesionych.
zwiększenie powierzchni lasów państwowych.
upowszechnianie doświadczeń Leśnych Kompleksów Promocyjnych w
zakresie zasad zrównoważonego rozwoju gospodarki leśnej.
upowszechnianie biologicznych i ekologicznych metod ochrony lasów.
upowszechnianie funkcji edukacyjnych lasów.
6.5. Poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
37
VI. Harmonogram działań
Zadania samorządów powiatów dotyczą m.in.:
- opracowania powiatowego planu ochrony środowiska oraz opiniowanie aktualizacji
programów gminnych pod względem ich zgodności z obowiązującym prawodawstwem i
programem powiatowym
- ochrony wód powierzchniowych i podziemnych (pozwolenia wodno-prawne) poprzez:
wprowadzanie stref ochronnych pośrednich od ujęć wód i określanie zasad
gospodarowania w strefach, ograniczanie i eliminacja zanieczyszczeń wód),
- nadzór nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w decyzjach dotyczących ustanowienia
stref ochronnych ujęć wody
- zachowania i zwiększania zasięgu przestrzennego kompleksów leśnych,
(opracowywanie i aktualizacja operatów urządzeniowych lasów),
- wydawanie, ograniczanie i cofanie pozwoleń związanych z przedsięwzięciami, dla
których raport o oddziaływaniu na środowisko może być wymagany;
- działania zmierzające do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery w celu
osiągnięcia standardów jakości powietrza, w tym termomodernizacja budynków i
wymiana źródeł ciepła na opalane paliwem ekologicznym,
- ochrona gleb i powierzchni ziemi przed degradacją,
- działania służące podnoszeniu świadomości ekologicznej mieszkańców,
- promowania ekologicznych kierunków i form zagospodarowania,
Zadania własne samorządu powiatu
Zadania te obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości lub częściowo ze
środków pozostających w dyspozycji samorządu powiatu. Obejmują one zadania o
charakterze inwestycyjnym i organizacyjno-prawnym.
Zadania samorządów gminnych
Zadania samorządów gminnych obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości lub
częściowo ze środków pozostających w dyspozycji gmin i szczegółowo ustalone zostaną w
gminnych programach ochrony środowiska.
Zadania koordynowane
Wymienione zadania realizowane będą przez organy administracji państwowej i
samorządowej oraz przez podmioty gospodarcze. W wykazach tych zadań wskazano
jednostki odpowiedzialne oraz podmioty uczestniczące w realizacji. Ponieważ finansowanie
tych zadań najczęściej nie leży w kompetencjach organów administracji, określenie jednostka
odpowiedzialna oznacza spełnianie funkcji koordynatora lub inicjatora działań zmierzających
do realizacji zadań.
Zadania o charakterze organizacyjno-prawnym
Realizacja Programu ochrony środowiska odbywać się będzie zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju, w oparciu o kompetencje podmiotów zarządzających
środowiskiem. Zarządzanie środowiskiem realizowane jest na kilku szczeblach. Na poziomie
wojewódzkim zarządzanie środowiskiem prowadzi administracja rządowa, samorządowa
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
38
województwa oraz instytucje im podporządkowane. Działania podejmowane są także
na szczeblu powiatu i gminy.
Zadania inwestycyjne
Zadania inwestycyjne dotyczą wspierania finansowego przedsięwzięć podejmowanych
dla poprawy jakości środowiska. Wsparcia finansowego udzielają fundacje, banki,
organizacje rządowe.
Wykaz skrótów:
ARiMR – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
BGK – Bank Gospodarstwa Krajowego
LP – Lasy Państwowe
MRiRW – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
MSZ – Ministerstwo Spraw Zagranicznych
MŚ – Ministerstwo Środowiska
NGO – organizacje pozarządowe
ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego
ODN – Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli
OEE – ośrodki edukacji ekologicznej
ON – ośrodki naukowe
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
SłKom – samorządowe jednostki organizacyjne wypełniające zadania w zakresie gospodarki
wodnościekowej i oczyszczania terenów
SłPl – służby planistyczne – (wykonawcy dokumentów, konsultanci)
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
PFRON – Państwowy Fundusz Osób Niepełnosprawnych
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
39
6.1 Harmonogram zadań krótkoterminowych
„ Zadania samorządów powiatowych i gminnych-2008-2011”
Lp.
Termin realizacji
Jednostka
Odpowiedzialna
Koszty
Podmioty
realizacji
uczestniczące
/tys. PLN/
2008
Gminy
Zarząd powiatu
SłPl
2008
Zarząd powiatu
SłPl
Doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych
w decyzjach dotyczących ustanowienia stref ochronnych ujęć Sukcesywnie
wody
Zarząd powiatu
SłPl,
RZGW
Umieszczanie w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego granic obszarów udokumentowanych
i potencjalnych złóż kopalin
Gminy
SłPl
Nazwa zadania
Źródła finansowania
Zadania ogólne
1
2
Opracowanie aktualizacji gminnych i powiatowych
programów ochrony środowiska
Opiniowanie aktualizacji programów gminnych pod
względem ich zgodności z obowiązującym prawodawstwem i
programem powiatowym
w ramach
działań
statutowych
w ramach
działań
statutowych
Środki własne gmin i
powiatu,
fundusze celowe
Środki własne
Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych, kopalin, gleb i powierzchni ziemi
3
4
Sukcesywnie
2/rok
Środki własne
w ramach
działań
Środki własne
statutowych
Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych
5
6
Zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych,
takich jak tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne
poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów do planów
miejscowych zagospodarowania przestrzennego gmin
Rozbudowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej, rozbudowa
oczyszczalni ścieków
Sukcesywnie
Gminy
SłPl
Sukcesywnie
Gminy
SłKom,
SłPl
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
w ramach
działań
Środki własne
statutowych
gmin
Środki własne gmin,
środki mieszkańców,
3 200
fundusze pomocowe,
kredyty WFOŚiGW
40
Lp.
Nazwa zadania
Koszty
Podmioty
realizacji
uczestniczące
/tys. PLN/
Termin realizacji
Jednostka
Odpowiedzialna
Sukcesywnie
Zarząd powiatu i Administracja
gminy
obiektów
Praca ciągła
Zarządzający
oczyszczalnią
Sukcesywnie
Samorządy,
Zarząd powiatu i
NGO, szkoły,
gminy
ODN
Sukcesywnie
Samorządy,
Zarząd powiatu i OEE, radio,
gminy
prasa,
telewizja
Sukcesywnie
Zarząd powiatu i
Samorządy,
gminy, władze
szkoły
oświatowe
Zadania w zakresie ochrony powietrza
7
Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła
opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły opalane
paliwem ekologicznym (biomasą), wyposażone w
automatyczną regulację procesów spalania podnoszącą
wydajność cieplną źródła oraz termomodernizacja budynków
Zadania w zakresie monitoringu środowiska
8
Monitorowanie jakości ścieków doprowadzanych i
oczyszczonych w oczyszczalniach
-
3 112
środki własne,
WFOŚiGW ,
NFOŚiGW
w ramach
działań
Środki własne
statutowych
Zadania w zakresie edukacji ekologicznej
9
10
11
Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej przez
samorządy, lokalne organizacje pozarządowe i grupy
obywatelskie
Upowszechnianie informacji o podejmowanych akcjach,
kampaniach i działaniach na rzecz aktywnej ochrony
środowiska w powiecie, województwie i kraju
Wspieranie szkolnych kół zainteresowań, konkursów
ekologicznych
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
3/rok
Środki własne
samorządów,
fundusze celowe
w ramach
Środki własne
działań
statutowych samorządów,
powiatów i fundusze celowe
gmin
Środki własne
2/rok
samorządów,
fundusze celowe
41
„ Zadania koordynowane o charakterze organizacyjno-prawnym- 2008-2011”
Lp.
Termin Realizacji
Nazwa zadania
Koszty
Jednostka
Podmioty
realizacji
Odpowiedzialna Uczestniczące
(w tyś zł.)
Zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu
1
2
3
4
Intensyfikacja prac związanych z opracowywaniem i
aktualizacją operatów urządzeniowych lasów
niepaństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad
realizacją tych planów
Realizacja programu zwiększania lesistości kraju.
Sukcesywnie
Zarząd powiatu
Praca ciągła
MRiRW, MŚ
2012
MŚ
Praca ciągła
Zarząd
województwa,
parki narodowe
Sukcesywnie
Zarząd
województwa,
wojewoda,
samorządy
Współpraca przy tworzeniu sieci obszarów Natura 2000.
Wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk
gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych;
wspieranie rolnictwa ekologicznego
Właściciele
lasów, LP,
gminy
Zarząd
powiatu
ARiMR, LP,
Wojewoda
MSZ, SłOP,
ON, SłPI,
samorządy,
LP, NGO
Wojewoda,
samorządy,
ARiMR,
ODR,
Właściciele
gospodarstw
50
Środki własne,
PFOSiGW, WFOŚiGW
w ramach
Budżet państwa,
działań
środki własne,
statutowych fundusze celowe
W ramach
Budżet państwa,
działań
fundusze celowe
statutowych
Budżet państwa,
W ramach
środki własne rolników,
działań
programy rolnostatutowych
środowiskowe UE
Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych
5
Wspieranie działań mających na celu zmniejszenie
zużycia wody w gospodarce
Podmioty
gospodarcze
Środki własne
W ramach
podmiotów
działań
gospodarczych,
statutowych
fundusze celowe
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
42
Lp.
Nazwa zadania
6
Rekultywacja silnie zanieczyszczonych zbiorników
wodnych (z wodami pozaklasowymi)
Termin Realizacji
Sukcesywnie
Koszty
Jednostka
Podmioty
realizacji
Odpowiedzialna Uczestniczące
(w tyś zł.)
RZGW
Samorządy
Budżet państwa,
W ramach
fundusze celowe,
działań
fundusze pomocowe i
statutowych
strukturalne UE
„Zadania koordynowane o charakterze inwestycyjnym- w latach 2008-2011”
Lp.
Nazwa zadania
Termin realizacji
Jednostka
Odpowiedzialna
Koszty
Podmioty
realizacji
Uczestniczące
/tys. PLN/
Praca ciągła
MRiRW
Zarząd
powiatu,
gminy
Sukcesywnie
Dyspozytorzy
ujęć, samorządy
Właściciele
gospodarstw
Sukcesywnie
Dyspozytorzy
terenów
Samorządy
Zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu
1
Zalesianie gruntów o znaczeniu marginalnym dla
produkcji rolniczej
Brak danych
do ustalenia Budżet państwa
kosztów
Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych i powierzchni ziemi
2
3
Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody,
budowa i rozbudowa wodociągów
Likwidacja „dzikich” składowisk odpadów,
zakrzaczenie i zalesianie tych terenów
Budżet państwa środki
własne, f. celowe,
5 500
f. pomocowe i
strukturalne UE
Brak danych Środki podmiotów
do ustalenia gospodarczych, fundusze
kosztów
celowe
4
Realizacja inwestycji ograniczających zanieczyszczenia
azotowe pochodzące z rolnictwa (głównie budowa płyt
gnojowych i zbiorników na gnojowicę)
Sukcesywnie
Właściciele
gospodarstw
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
ARiMR,
ODR
WIOŚ
Środki własne
podmiotów
Brak danych
gospodarczych,
do ustalenia
fundusze celowe,
kosztów
fundusze pomocowe i
strukturalne UE
43
Lp.
Nazwa zadania
Termin realizacji
Jednostka
Odpowiedzialna
Koszty
Podmioty
realizacji
Uczestniczące
/tys. PLN/
5
6
Ograniczanie zużycia energii cieplnej poprzez
termomodernizację budynków, w tym: ocieplanie
budynków wymianę stolarki budowlanej, montaż
liczników ciepła i zaworów termostatycznych
Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła
opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły
opalane paliwem gazowym, ciekłym lub biomasą
Praca ciągła
Właściciele
budynków
BGK
Sukcesywnie
Podmioty
gospodarcze,
właściciele
budynków
Samorządy
Wojewoda,
samorządy, LP,
parki narodowe
LP, NGO,
samorządy,
parki
narodowe i
krajobrazowe
Środki własne właścicieli
Brak danych budynków, budżet
do ustalenia państwa (kredyty
kosztów
bankowe), fundusze
celowe
Środki własne
Brak danych podmiotów i osób
do ustalenia fizycznych, fundusze
celowe oraz pomocowe i
kosztów
strukturalne UE
Zadania w zakresie edukacji ekologicznej
7
Rozwój zagospodarowania edukacyjnego i
turystycznego obszarów leśnych (ścieżki edukacyjne,
szlaki turystyczne, tablice informacyjne itp.)
Praca ciągła
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
5/rok
Budżet państwa
środki własne
samorządów, LP i
parków narodowych,
fundusze celowe oraz
pomocowe i strukturalne
UE
44
6.2 Harmonogram zadań długoterminowych
W latach 2012-2015 kontynuowane będą działania zmierzające do ochrony
środowiska przyrodniczego. Będą one realizowane w ramach następujących zadań:
L.p.
Jednostka
odpowiedzialna
Zadanie
Źródła
finansowania
Koszt
realizacji
w tys. zł
Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych
1.
2.
Uregulowanie gospodarki wodnościekowej na terenie powiatu poprzez
rozbudowę oczyszczalni ścieków i
systemu kanalizacji i wodociągów
gminy
Ochrona wód powierzchniowych i
podziemnych przed zanieczyszczeniami,
rekultywacja zanieczyszczonych., w
celu osiągnięcia dobrego stanu wód.
Samorządy
Środki własne
gmin,
środki
mieszkańców,
fundusze
pomocowe,
kredyty
WFOŚiGW
Budżet
państwa,
fundusze
celowe,
fundusze
pomocowe i
strukturalne UE
30 000
500
3.
Modernizacja źródeł ciepła (zmiana
tradycyjnych węglowych pieców na
gazowe, opalane biomasą, bądź olejem
opałowym) i termomodernizacja
budynków w celu ograniczenia strat
ciepła i emisji szkodliwych substancji do
atmosfery.
Właściciele i
administracja
budynków,
podmioty
gospodarcze
Środki własne
właścicieli
budynków,
budżet państwa
(kredyty
bankowe),
fundusze
celowe,
WFOŚiGW ,
NFOŚiGW
b.d.
Zadania w zakresie ochrony gleb
4.
5.
Ochrona gleb przed degradacją i
rekultywacja terenów zdegradowanych
Działania w celu ograniczenia
negatywnego wpływu działalności
rolniczej na stan gleb (kanalizacja
Powiat, gminy,
podmioty
gospodarcze,
Gminy,
podmioty
gospodarcze,
Budżet powiatu
i gmin, środki
własne
przedsiębiorstw,
samorządów
Budżet powiatu
i gmin, środki
własne
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
b.d.
15 000
45
L.p.
Jednostka
odpowiedzialna
Zadanie
powiatu).
Źródła
finansowania
Koszt
realizacji
w tys. zł
przedsiębiorstw,
samorządów
Zadania w zakresie ochrony środowiska naturalnego
6.
7.
8.
9.
Ochrona krajobrazu rolniczego i
obszarów prawnie chronionych.
Podmioty
gospodarcze,
gminy,
Ochrona lasów. Prowadzenie
prawidłowej gospodarki leśnej.
Powiat, gminy,
podmioty
gospodarcze,
nadleśnictwo
Utworzenie spójnego systemu obszarów Samorządy
chronionych.
terytorialne,
podmioty
gospodarcze,
jednostki
samorządowe
Monitoring środowiska
WIOŚiGW,
właściciele
obiektów
Gminy,
2 000
Budżet powiatu,
środki własne
samorządów,
Budżet gmin,
fundusze
celowe,
WFOŚiGW,
NFOŚiGW,
środki własne
120/rok
b.d.
b.d.
Działania edukacyjne
10.
11.
Podnoszenie świadomości ekologicznej
mieszkańców.
Zarząd powiatu
i gminy
Edukacja w zakresie zrównoważonego
wykorzystania zasobów środowiska
naturalnego.
Zarząd powiatu
i gminy
Środki własne
samorządów,
fundusze
celowe
Środki własne
samorządów,
fundusze
celowe
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
50
10
46
VII. Możliwości finansowania realizacji programu
Wdrażanie programów ochrony środowiska wiąże się z funkcjonowaniem sprawnego
systemu finansowania przedsięwzięć. Środki finansowe na ich realizację mogą pochodzić z
budżetu wojewody, z budżetów samorządów (wojewódzkiego, powiatowego i gminnego), ze
środków własnych przedsiębiorstw i inwestorów prywatnych oraz funduszy ekologicznych, a
także funduszy pomocowych i strukturalnych Unii Europejskiej.
Dostępne na rynku formy finansowania inwestycji ekologicznych dzieli się na:

kredyty, pożyczki, obligacje, leasing,

udziały kapitałowe – akcje i udziały w spółkach,

dotacje.
Dla samorządu powiatowego potencjalne możliwości finansowania inwestycji i działań
proekologicznych stwarzają:
− środki własne powiatu,
− środki własne inwestorów,
− pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez
Narodowy, Wojewódzki i Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
− kredyty
− kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i
Rozwoju, Bank Światowy),
− leasing,
− obligacje,
− zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z
ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ, fundusze Unii Europejskiej).
Własne środki samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny część zadań finansuje ze środków własnych. Fundusze te
pochodzą z bieżących środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach
stanowiących dochód budżetu państwa.
Własne środki inwestorów
Niektóre inwestycje są pokrywane ze środków własnych różnych podmiotów
gospodarczych i inwestorów prywatnych. Inwestycje przewidywane do realizacji przez
podmioty gospodarcze mogą być dofinansowywane z kredytów komercyjnych oraz
uzupełniająco z funduszy ochrony środowiska, pod warunkiem uznania danego zadania za
priorytetowe.
Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Zasady funkcjonowania funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej tj.
narodowego, wojewódzkich i powiatowych zostały określone w ustawie z dnia 27 kwietnia
2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Stanowią one obecnie jedno z najpoważniejszych źródeł
dotacji i preferencyjnych kredytów dla pomiotów podejmujących inwestycje ekologiczne.
Fundusze ochrony środowiska mają za zadanie wspieranie realizacji inwestycji
ekologicznych, a także działań nie inwestycyjnych (edukacja ekologiczna, opracowania
naukowo-badawcze i ekspertyzy dotyczące zagadnień związanych z ochroną środowiska).
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
47
Kryteriami wyboru projektów do sfinansowania z funduszy ochrony środowiska i
gospodarki wodnej są:
1) kryterium zgodności z polityką ekologiczną państwa,
2) kryterium efektywności ekologicznej,
3) kryterium efektywności ekonomicznej,
4) kryterium uwarunkowań technicznych i jakościowych,
5) kryterium zasięgu oddziaływania,
6) kryterium spełnienia przez wnioskodawcę wymogów formalnych.
Podstawowymi warunkami udzielenia dofinansowania są:
1) udokumentowane pełne pokrycie planowanych kosztów przedsięwzięcia,
2) wywiązanie się przez Wnioskodawcę z obowiązku uiszczania opłat i kar,
stanowiących przychody Funduszu oraz wywiązywania się z innych zobowiązań w
stosunku do Funduszu,
3) przedsięwzięcie nie może być zakończone,
4) udzielone dofinansowanie nie może przekroczyć kosztów przedsięwzięcia.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) stanowi
największą w Polsce instytucję finansującą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony środowiska,
a swym zakres działania obejmuje finansowe wspieranie przedsięwzięć proekologicznych o
zasięgu ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym.
NFOŚiGW wspiera finansowo przedsięwzięcia podejmowane dla poprawy jakości
środowiska w Polsce, traktując jako priorytetowe te zadania, których realizacja wynika z
konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej.
Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji
ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań
lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska.
W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania:
 finansowanie pożyczkowe (pożyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez
banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie
kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki),
 finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nie inwestycyjne, dopłaty do
kredytów bankowych, umorzenia),
 finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych, bądź już
istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego).
Środki, którymi dysponuje NFOŚiGW, pochodzą głównie z opłat za korzystanie ze
środowiska i administracyjnych kar pieniężnych. Przychodami Narodowego Funduszu są
także wpływy z opłat produktowych oraz wpływy z opłat i kar pieniężnych.
Rolą Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚ i
GW) jest wspieranie finansowe przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu regionalnym,
które:
znajdują odzwierciedlenie w strategii rozwoju województwa, spójnej z
polityką ekologiczną państwa,
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
48
-
zawarte są w lokalnych i długookresowych programach ochrony
środowiska,
realizowane są w zakładach szczególnie uciążliwych dla środowiska,
realizowane są na terenach szczególnie cennych przyrodniczo,
spełniają rolę dźwigni finansowej przez pobudzenie wykorzystania
środków podmiotów gospodarczych, samorządów terytorialnych oraz
gminnych i powiatowych funduszy ochrony środowiska, a także
ograniczają uciążliwości dla środowiska.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie
przewiduje dofinansowanie poprzez pożyczki i dotacje wdrażania projektów związanych z
realizacją programów ochrony poszczególnych elementów środowiska.
WFOŚiGW udziela preferencyjnych pożyczek z opcją częściowego umorzenia oraz dotacje,
które mogą być przeznaczone na realizację zadań z zakresu:
- ochrony wód i gospodarki wodnej: sieci kanalizacyjne, oczyszczalnie ścieków, sieci
wodociągowe, zbiorniki retencyjne,
- ochrony atmosfery: modernizacji kotłowni, likwidacja niskiej emisji, odnawialne źródła
energii, termomodernizacja budynków,
- ochrony powierzchni ziemi: selektywna zbiórka odpadów, recykling, nowoczesne
składowiska odpadów,
- przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska: zakup pojazdów ratowniczogaśniczych, zakup specjalistycznego sprzętu ratowniczego,
- edukacji ekologicznej: konkursy ekologiczne, szkolenia, konferencje, badania naukowe,
zielone szkoły,
- ochrony przyrody: ochrona gatunkowa i obszarowa, pielęgnacja pomników przyrody,
zalesienia, plany gospodarki zasobami przyrody,
- monitoringu środowiska: zakup specjalistycznego sprzętu do monitorowania środowiska
Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (PFOŚ i GW)
utworzone zostały na początku 1999 r. wraz z utworzeniem powiatowego szczebla
administracji państwowej. Dochodami PFOŚ i GW są wpływy z:
opłat za składowanie i magazynowanie odpadów i kar za niezgodne z
przepisami prawa ich składowaniem lub magazynowaniem (10 %
wpływów),
opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz z
administracyjnych kar pieniężnych (10 % wpływów poza opłatami i
karami za usuwanie drzew i krzewów, które w całości stanowią
przychód gminnego funduszu).
Obecnie środki powiatowych funduszy (zgodnie art. 407 ustawy – Prawo ochrony
środowiska) przeznacza się na wspomagania działalności w zakresie określonym jak dla
gminnych funduszy, a także na realizację przedsięwzięć związanych z ochroną powierzchni
ziemi i inne zadania ustalone przez radę powiatu, służące ochronie środowiska i gospodarce
wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju.
Kredyty
Preferencyjne kredyty na inwestycje proekologiczne, bez możliwości umorzeń
udzielane są przez Bank Ochrony Środowiska S.A.(BOŚ). Kredytobiorca musi posiadać
przynajmniej 50% własnych środków na sfinansowanie zadania. BOŚ przy udzielaniu
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
49
pożyczek kieruje się podobnymi kryteriami jak WFOŚiGW. Są to efektywność ekologiczna
zadania i jego zgodność z priorytetami dla polityki ekologicznej województwa.
Komercyjne kredyty bankowe ze względu na duże koszty finansowe związane z
oprocentowaniem, nie powinny być brane pod uwagę jako podstawowe źródła finansowania
inwestycji, lecz jako uzupełnienie środków z pożyczek preferencyjnych. Samorządy są
obecnie postrzegane przez banki jako interesujący i wiarygodni klienci, stąd dostęp do
kredytów jest coraz łatwiejszy. Warunki komercyjnych kredytów inwestycyjnych udzielanych
jednostkom samorządu terytorialnego są zazwyczaj każdorazowo negocjowane
indywidualnie.
Banki wspierające inwestycje ekologiczne
Dzięki współpracy z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej banki
rozszerzają swoją ofertę kredytową o kredyty preferencyjne przeznaczone na przedsięwzięcia
proekologiczne oraz nawiązują współpracę z podmiotami angażującymi swoje środki
finansowe w ochronie środowiska (fundacje, międzynarodowe instytucje finansowe).
Szczególną rolę odgrywa Bank Ochrony Środowiska, który ma statutowo nałożony
obowiązek kredytowania inwestycji służących ochronie środowiska.
W chwili obecnej do najważniejszych ofert bankowych zaliczyć należy:
1) kredyty w ramach linii ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej na:
a) inwestycje z zakresu budowy małych i przydomowych oczyszczalni ścieków,
b) inwestycje z zakresu budowy kanalizacji sanitarnej,
c) inwestycje z zakresu zagospodarowania odpadów, w szczególności:
− zakup i montaż urządzeń do odzysku odpadów,
− zakup i montaż urządzeń do unieszkodliwienia odpadów, w tym budowa składowisk
odpadów oraz zakup ich wyposażenia (np. wagi, zbiorniki wód odciekowych, instalacja
odzysku biogazu),
− zakup urządzeń służących zbieraniu i zagospodarowaniu odpadów, tj. pojemniki, kontenery,
linie do sortowania odpadów,
− rekultywacja składowisk odpadów,
d) inwestycje w zakresie odnawialnych źródeł energii, w szczególności:
− zakup i instalacja małych elektrowni wodnych oraz zakup kotłów opalanych biomasą
− zakup i instalacja systemów grzewczych z zastosowaniem pomp ciepła oraz baterii oraz
kolektorów słonecznych,
2) kredyty na zakup lub montaż urządzeń i wyrobów służących ochronie środowiska
3) kredyty na przedsięwzięcia inwestycyjne na terenach wiejskich w zakresie
agroturystyki – udzielane ze środków Fundacji „Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej”,
przedmiotem których jest uruchamianiem nowych lub rozwój istniejących przedsięwzięć w
zakresie agroturystyki na wsi lub w miastach do 10 tysięcy mieszkańców, w zakresie: bazy
noclegowej, bazy gastronomicznej oraz bazy rekreacyjno – sportowej i kulturowej,
4) kredyty na zbiorowe zaopatrzenie wsi i miast do 10 tysięcy mieszkańców –
udzielane ze środków Fundacji „Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej”, przedmiotem
których jest:
a) budowa lub modernizacja sieci wodociągowej,
b) budowa lub modernizacja stacji wodociągowych w przypadku, gdy warunkują one
podłączenie kolejnych odbiorców wody,
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
50
5) kredyty na przedsięwzięcia z zakresu termomodernizacji, służące wspieraniu
przedsięwzięć termo modernizacyjnych,
6) kredyty na przedsięwzięcia z zakresu energooszczędnej modernizacji oświetlenia
ulic, placów, itp.
7) kredyty na instalacje gazowe w wiejskich obiektach użyteczności publicznej –
finansowane ze środków Fundacji „Polska Wieś 2000” im. Macieja Rataja, przedmiotem
których jest budowa i modernizacja urządzeń grzewczych zasilanych gazem lub olejem w
wiejskich obiektach użyteczności publicznej (szkoły, ośrodki zdrowia, remizy, itp.),
8) kredyty pomostowe i uzupełniające finansujące przedsięwzięcia inwestycyjne objęte
dotacją SAPARD – w ramach, których mogą być finansowane przedsięwzięcia inwestycyjne
obejmujące rozwój i poprawę infrastruktury obszarów wiejskich, realizowane na obszarach
wiejskich lub w miastach do 7 tysięcy mieszkańców, w zakresie:
− zaopatrzenia gospodarstw wiejskich w wodę wraz z jej uzdatnianiem,
− odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych,
− gospodarki odpadami komunalnymi,
− budowy i modernizacji dróg gminnych i powiatowych,
9) kredyty z linii kredytowej Banku Rozwoju Rady Europy – w ramach, których mogą
być finansowane przedsięwzięcia inwestycyjne obejmujące:
− budowę oczyszczalni ścieków,
− rekultywację powierzchni ziemi i ochrona wód podziemnych,
− zagospodarowanie odpadów,
− monitoring i ograniczenie hałasu,
− inwestycje dotyczące redukcji wpływu na środowisko instalacji.
10) kredyt na przedsięwzięcia inwestycyjne z zakresu budowy, modernizacji i remontu
dróg publicznych na terenach zamiejskich – realizowane ze środków Fundacji Europejski
Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.
Inne banki aktywnie wspomagające finansowanie ochrony środowiska to:
− Bank Rozwoju Eksportu S.A.,
− Polski Bank Rozwoju S.A.,
− Bank Światowy,
− Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
Leasing
Dynamicznie rozwijającą się formą wspomagania inwestycji z zakresu ochrony
środowiska jest leasing. Polega on na oddaniu na określony czas przedmiotu w posiadanie
użytkownikowi, który za opłatą korzysta z niego, z możliwością docelowego nabycia praw
własności. Z punktu widzenia podmiotu gospodarczego największymi zaletami leasingu są
możliwości łatwego dostępu do najnowszej techniki bez angażowania własnych środków
finansowych oraz rozłożenie finansowania przedsięwzięć w długim okresie czasu, co jest
szczególnie istotne przy wielu rodzajach inwestycji ekologicznych.
Instytucje leasingowe finansujące zadania z zakresu ochrony środowiska:
− Towarzystwo Inwestycyjno – Leasingowe EKOLEASING S.A.,
− BEL Leasing Sp. z o.o.,
− BISE Leasing S.A.,
− Centralne Towarzystwo Leasingowe S.A.,
− Europejski Fundusz Leasingowy Sp. z o.o.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
51
Emisja obligacji
Emisja obligacji jest nowo wprowadzanym sposobem gromadzenia środków
finansowych. Istnieje możliwość emisji obligacji na inwestycje służące ochronie środowiska.
Podmiotowe obligacje mogą być nabywane z budżetu terenowego, z Narodowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz kupowane przez inne podmioty.
Programy pomocowe Unii Europejskiej
Unia Europejska prowadzi politykę strukturalną, tak aby zwiększyć spójność
gospodarczą i społeczną należących do niej państw, co oznacza zmierzanie do zmniejszenia
różnic w rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami w Unii.
Fundusze UE są to pieniądze z budżetu UE przeznaczone na pomoc w restrukturyzacji
i modernizacji gospodarki państw członkowskich. Ich zadaniem jest przede wszystkim
wsparcie najbiedniejszych regionów. Zgodnie z zasadą współfinansowania część środków
finansowych musi pochodzić z budżetu krajowego (centralnego lub lokalnego).
Źródłami finansowania nowej polityki spójności krajów Unii będą trzy fundusze:
1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
2. Europejski Fundusz Społeczny
3. Fundusz Spójności
Pomoc finansowa w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR)
obejmuje inicjatywy i zadania z następujących dziedzin:
- modernizacja i dywersyfikacja struktur gospodarczych w państwach członkowskich i
regionach tych państw,
- rozwijanie i ulepszanie infrastruktury podstawowej,
- ochrona środowiska,
- wzmocnienie zdolności instytucjonalnej krajowej i regionalnej administracji zarządzającej
funduszami europejskimi.
Z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) można będzie uzyskać dofinansowanie
na projekty, których celem jest:
- poprawa funkcjonowania instytucji rynku pracy, systemów szkolenia i kształcenia oraz
polityki społecznej,
- inwestycja w kapitał ludzki (wzrost poziomu wykształcenia, przystosowanie umiejętności
pracowników do nowych wyzwań, zapewnienie dostępu dla wszystkich do rynku pracy),
- wspieranie dostosowania administracji publicznej w zakresie budowania zdolności
administracyjnej.
Priorytety, które będzie wspierał Fundusz Spójności (FS) to:
- transeuropejskie sieci transportowe,
- infrastruktura ochrony środowiska,
- połączenia kolejowe, morskie, śródlądowe,
- zrównoważony rozwój transportu miejskiego,
- inwestycje środowiskowe (projekty energooszczędne oraz z zakresu źródeł energii
odnawialnej).
Europejski Fundusz Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Na ochronę
gruntów rolnych i leśnych na obszarach wiejskich możliwe będzie pozyskanie środków z
EFRROW przez właścicieli gruntów i lasów, w tym osób prywatnych. Wsparcie finansowe z
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
52
tego Funduszu przeznaczone m.in. będzie na zadania mające na celu szczegółowe metody
gospodarowania gruntami i lasami zgodnych z potrzebą zachowania środowiska naturalnego i
krajobrazu oraz ochrony i poprawy zasobów naturalnych. Do kluczowych kwestii którymi
należy się zająć UE zalicza różnorodność biologiczną, zarządzanie terenem Natura 2000,
ochronę wód i gleb, łagodzenie zmian klimatu, w tym redukcję emisji gazów cieplarnianych,
redukcje emisji amoniaku oraz zrównoważonego stosowania pestycydów.
EkoFundusz
EkoFundusz jest fundacją powołaną w 1992 r. przez Ministra Finansów, której celem
jest efektywne administrowanie środkami pochodzącymi z ekokonwersji polskiego długu.
Zadaniem EkoFunduszu jest dofinansowywanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony
środowiska, które mają przynieść efekt w skali nie tylko regionu czy kraju, ale także
wpływają na osiągnięcie celów ekologicznych uznanych za priorytetowe w skali europejskiej,
a nawet światowej.
W Statucie EkoFunduszu wśród pięciu sektorów ochrony środowiska znajdują się
takie dziedziny priorytetowe jak:
• ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu,
• ochrona zasobów wody pitnej,
• ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu ziemi (ochrona klimatu),
• ochrona różnorodności biologicznej,
• gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych.
EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie preferencyjnych pożyczek lub
bezzwrotnych dotacji. Pomoc finansową uzyskać mogą jedynie projekty dotyczące inwestycji
bezpośrednio związanych z ochroną środowiska, a w dziedzinie ochrony przyrody również
projekty pozainwestycyjne.
Wszystkie wnioski o dofinansowanie oceniane są w EkoFunduszu z punktu widzenia
ekologicznego, technologicznego, ekonomicznego i organizacyjnego.
Inne fundacje:
− Agencja Rozwoju Komunalnego w Warszawie, Aleje Ujazdowskie 19, 00 – 557 Warszawa,
− Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, ul. Żurawia 4a, 00 – 503 Warszawa,
− Program Małych Dotacji GEF, al. Niepodległości 186, 00 – 608 Warszawa,
− Projekt Umbrella,
− Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska,
− Fundacja „Partnerstwo dla Środowiska”.
Działania inwestycyjne w kraju w zakresie ochrony środowiska w latach 2007-2013
realizowane będą głównie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
(PO IiŚ). Program obejmuje wsparcie finansowe takie dziedziny jak: transport, środowisko,
energetykę, kulturę i dziedzictwo kulturowe, a także ochronę zdrowia. W zakresie ochrony
środowiska dofinansowanie przewidziano dla dużych inwestycji komunalnych, inwestycji
proekologicznych w przedsiębiorstwach, projektów ochrony przyrody i bezpieczeństwa
ekologicznego oraz edukacji ekologicznej. Wsparcie finansowe otrzymają zarówno
samorządy i przedsiębiorcy, jak również m.in. organizacje pozarządowe, parki narodowe i
Lasy Państwowe.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
53
Środowiskowe priorytety określone w ramach Programu PO IiŚ to:
Priorytet 1 – gospodarka wodno-ściekowa; celem jest redukcja ilości zanieczyszczeń
odprowadzanych wraz ze ściekami do wód i ziemi oraz zapewnienie dobrej jakości wody
pitnej,
Priorytet 2 – gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi: celem jest zmniejszenie
presji na powierzchnię ziemi poprzez redukcję udziału składowanych odpadów komunalnych
i rekultywacje terenów zdegradowanych,
Priorytet 3 – zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska; celem jest
ograniczenie ryzyka zagrożeń ekologicznych poprzez inwestycje i system monitorowania
środowiska,
Priorytet 4 – przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony
środowiska; celem jest ograniczenie negatywnego wpływu istniejącej działalności
przedsiębiorstw do wymogów prawa wspólnotowego,
Priorytet 5 – ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych; celem jest
ograniczenie degradacji środowiska naturalnego oraz strat zasobów różnorodności
biologicznej, w tym działania z zakresu edukacji ekologicznej.
Priorytet 7- Transport przyjazny środowisku; celem jest zwiększenie udziału przyjaznych
środowisku gałęzi transportu w ogólnym przewozie osób i ładunków.
Priorytet 10- Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku; celem jest Poprawa
bezpieczeństwa energetycznego państwa w zakresie oddziaływania sektora energetyki na
środowisko.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego (RPO WM) 20072013 będzie stanowił główny instrument służący realizacji celów zaktualizowanej Strategii
Rozwoju Województwa Mazowieckiego, przy wykorzystaniu środków z Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego.
RPO WM jest jednym z 16 programów regionalnych, które będą realizować Strategię
Rozwoju Kraju 2007-2015 oraz Narodową Strategię Spójności 2007-2013. Jednym z
priorytetów RPO WM jest Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Celem
głównym jest poprawa stanu środowiska naturalnego województwa mazowieckiego. W
ramach tego priorytetu finansowo wspierane będą działania inwestycyjne w zakresie
wodociągów i kanalizacji, ochrony powietrza oraz gospodarki odpadami. Realizowane będą
również inwestycje w technologie wykorzystujące energię pochodzącą ze źródeł
odnawialnych, służące ograniczeniu nadmiernego zużycia paliw, dotyczące rozbudowy i
modernizacji infrastruktury energetycznej, sieci ciepłowniczych. Ponadto wspierane będą
działania zmierzające do tworzenia spójnych, regionalnych systemów monitoringu
środowiska oraz prognozowania, ostrzegania, reagowania i likwidacji skutków zagrożeń,
zarówno naturalnych, jak i technologicznych oraz inwestycje w tym zakresie. Realizowane
będą również projekty wsparcia dla przedsiębiorstw we wprowadzaniu przyjaznych
środowisku technologii oraz usprawnienia zarządzania środowiskiem, a także projekty w
zakresie zachowania i ochrony istniejących zasobów dziedzictwa naturalnego na terenach
parków narodowych, obszarów Natura 2000 i leśnych kompleksów promocyjnych.
Kluczowym instrumentem finansowania ochrony walorów przyrodniczych i
krajobrazowych na terenach wiejskich będą także programy rolnośrodowiskowe. Zasady
kształtowania tego filaru są uregulowane rozporządzeniem Unii Europejskiej (WE 1257/99).
W Polsce jego funkcjonowanie opierać się będzie na Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich
2007-2013 (PROW), który realizuje cele, priorytety oraz zasady, na podstawie których będą
wspierane działania na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Zakłada on
działania, tj.: wspieranie gospodarstw na obszarach o niekorzystnych warunkach
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
54
gospodarowania, renty strukturalne, programy rolnośrodowiskowe, zalesianie gruntów
rolnych niskiej klasy bonitacyjnej, wsparcie gospodarstw niskotowarowych, dostosowanie do
standardów Unii Europejskiej.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
55
VIII. Wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska
W celu zapewnienia ciągłości i spójności działań związanych z ochroną środowiska,
samorządy sporządzają wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska,
które następnie są przyjmowane do realizacji. Programy te sporządza się co 4 lata. Przy
sporządzaniu programów obowiązuje zasada, iż programy wyższego rzędu zawierają
wskazówki i wytyczne dla programów niższego szczebla.
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska należy uwzględniać co
najmniej ustalenia zawarte w dokumentach:
Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2011-2014
Program ochrony środowiska województwa mazowieckiego
Program ochrony środowiska powiatu sokołowskiego
Ponadto gminne programy ochrony środowiska powinny być skoordynowane z:
miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego
lokalnymi planami rozwoju infrastruktury
gminnymi planami gospodarki odpadami
innymi programami (np. ochrony powietrza, ochrony przed hałasem,
ochrony zabytków) o ile takie zostały sporządzone
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska muszą być także
uwzględnione obowiązujące przepisy prawne, programy rządowe, programy regionalne i
lokalne na sąsiednich obszarach.
Cele i zadania ujęte w wymienionych dokumentach powinny być wykorzystane przy
sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska jako podstawa wyjściowa do
ustalania zadań dla gminy, jako analog do sformułowania konkretnych celów, lub też jako
inspiracja do wprowadzania podobnego zadania na szczeblu lokalnym.
Zaplanowane cele, priorytety, działania (zadania) i środki muszą zostać zdefiniowane
dla każdego z obszarów ochrony środowiska, którymi zajmuje się dana gmina, a więc:

gospodarowania odpadami,

stosunków wodnych i jakości wód,

jakości powietrza,

ochrony gleb,

ochrony przyrody, w tym różnorodności biologicznej i krajobrazowej.
Częścią gminnego programu ochrony środowiska musi być stosowny plan gospodarki
odpadami. Plan ten powinien określać:

aktualny stan gospodarki odpadami w gminie,

prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami,

działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami,

instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów,

system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
Struktura gminnego programu ochrony środowiska powinna nawiązywać do struktury
„Polityki ekologicznej państwa na lata 2007-2010, z uwzględnieniem perspektywy na lata
2011-2014”, a więc powinna zawierać następujące rozdziały:
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
56
-
racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych
poprawa jakości środowiska
narzędzia i instrumenty realizacji programu
nakłady na realizację programu
kontrola realizacji programu
W „II Polityce ekologicznej państwa”, przyjętej przez Radę Ministrów w czerwcu
2000 r. a następnie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sierpniu 2001 r., ustalone zostały
następujące ważniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów
naturalnych i poprawą stanu środowiska:
 zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r;
 ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. w taki
sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD;
 ograniczenie zużycia energii o 50 % w stosunku do 1990r i 25 % w stosunku do 2000r
 dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w
procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990r.;
 odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów
komunalnych;
 pełna (100 %) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych;
 zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w
stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (na terenie
miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego – również o 30 %;
 ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %,
niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku
do stanu w 1990 r.;
 Wszystkie wymienione limity dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r.
Program gminny powinien składać się z dwóch części:
- zadań własnych (te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo
ze środków będących w dyspozycji gminy)
- zadań koordynowanych (zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym
wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków
przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i
instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego).
Gminy powinny uwzględniać limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem
zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska zapisane w Polityce ekologicznej państwa.
Gminne programy muszą spełniać warunki pozyskania wsparcia finansowego z funduszy,
które w głównej mierze udzielane będzie jednostkom samorządu terytorialnego na realizację
inwestycji ekologicznych.
Do prac nad gminnymi programami ochrony środowiska powinny być włączone
wszystkie właściwe ze względu na zasięg swojej działalności instytucje, związane z ochroną
środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym oraz podmioty oddziałujące na środowisko,
jak również przedstawiciele całego społeczeństwa gminy i wszystkie zainteresowane osoby,
organizacje oraz instytucje.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
57
IX. Monitoring realizacji programu
Program Ochrony Środowiska jest narzędziem wdrażania polityki ochrony środowiska
w powiecie. Oznacza to konieczność monitorowania zmian zachodzących w powiecie
poprzez regularne ocenianie stopnia jego realizacji w odniesieniu do stopnia realizacji
założonych działań, przyjętych celów, a także ustalania rozbieżności pomiędzy założonymi
celami i działaniami, a ich wykonaniem. Ostatnim elementem tej analizy jest ustalenie
przyczyn ujawnionych rozbieżności.
Istota monitoringu polega na prowadzeniu stałych obserwacji, dokonywania ciągłych,
systematycznych pomiarów, określaniu narzędzi pomiarów przebiegu procesów, które nas
interesują. Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami są jednocześnie
narzędziami planowania i zarządzania środowiskiem przez władze samorządowe. Mają na
celu wspomagać rozwój obszaru i ochronę jego dziedzictwa naturalnego.
Monitoring prowadzonych działań w zakresie ochrony środowiska oznacza, że
realizacja Programu będzie podlegała ocenie w zakresie:

Określenia stopnia wykonania przedsięwzięć / działań

Określenia stopnia realizacji przyjętych celów

Oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem

Analizy przyczyn tych rozbieżności
Zarząd Powiatu będzie co dwa lata przedkładał Radzie Powiatu raport oceniający
realizację Programu oraz wdrażania programów naprawczych. Wyniki oceny stanowić będą
podstawę kolejnej aktualizacji Programu.



Głównymi elementami monitoringu wdrażania Programu będą:
Ocena postępów we wdrażaniu programu ochrony środowiska, w tym przygotowanie
raportu (co dwa lata)
Aktualizacja listy przedsięwzięć (co dwa lata)
Aktualizacja polityki ochrony środowiska, tj. celów ekologicznych i kierunków działań
(co cztery lata)
System oceny realizacji Programu powinien być oparty na odpowiednio dobranych
wskaźnikach, pozwalających całościowo opisać zagadnienia polityki ochrony środowiska i
zarazem dających możliwość porównań. System tworzyć będą:
1.
wskaźniki presji na środowisko, wskazujące główne źródła problemów i zagrożeń
środowiskowych, odnoszące się do tych form działalności, które zmniejszają ilość i jakość
zasobów (np. emisja zanieczyszczeń do środowiska, ilość odpadów gromadzonych na
składowiskach, tempo eksploatacji zasobów środowiska),
2. wskaźniki stanu środowiska, odnoszące się do jakości środowiska i jego zasobów,
pozwalające na ocenę zachodzących zmian (np. lesistość, udział gruntów rolnych..),
3.
wskaźniki reakcji (działań ochronnych), pokazujące działania podejmowane w celu
poprawy jakości środowiska lub złagodzenia antropopresji na środowisko (np. procent
mieszkańców korzystających z oczyszczalni ścieków, udział obszarów prawnie chronionych
w powierzchni województwa, powierzchnia gruntów zrekultywowanych, wydatki na ochronę
środowiska).
Do szczególnie ważnych wskaźników stopnia realizacji „Programu ochrony
środowiska dla powiatu sokołowskiego” należy zaliczyć:
 ocena dotrzymania norm jakości poszczególnych komponentów środowiska,
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
58


stopień zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszczeń,
stosunek uzyskiwanych efektów ekologicznych do ponoszonych nakładów.
Poza wymienionymi głównymi wskaźnikami przy ocenie skuteczności realizacji
Programu będą stosowane wskaźniki szczegółowe stanu środowiska:
- poprawy stanu wód- zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód
powierzchniowych, poprawy jakości wód płynących, stojących i wód
podziemnych, poprawy jakości wody do picia oraz spełnienia przez wszystkie te
rodzaje wód wymagań jakościowych obowiązujących w Unii Europejskiej,
- poprawy jakości powietrza – zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza,
- zmniejszenia uciążliwości hałasu ulicznego w mieście oraz hałasu wzdłuż tras
komunikacyjnych,
- zmniejszenia ilości wytwarzanych i składowanych odpadów, rozszerzenia zakresu ich
gospodarczego wykorzystania oraz ograniczenia zagrożeń dla środowiska ze
strony odpadów niebezpiecznych,
- wzrostu lesistości powiatu,
- zahamowania zaniku gatunków roślin i zwierząt oraz zaniku ich naturalnych siedlisk.
Bezpośrednim wskaźnikiem zaawansowania realizacji zadań będzie wysokość
ponoszonych nakładów finansowych oraz uzyskiwane efekty rzeczowe. Decyzja o przyjęciu
liczby i rodzajach wskaźników jest decyzją ustalającą określony system oceny przyjętej
polityki ochrony środowiska w powiecie. Przyjmuje się, iż poniższa lista nie jest
wystarczająca i będzie sukcesywnie modyfikowana.
Wybrane wskaźniki monitoringu powinny być gromadzone i wykorzystywane do
oceny realizacji Program Ochrony Środowiska dla powiatu sokołowskiego.
Wskaźniki monitorowania realizacji programu ochrony środowiska
dla powiatu sokołowskiego
L.p.
Wskaźnik
Jednostka miary
Stan wyjściowy
Wskaźniki stanu środowiska
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Jakość wód powierzchniowych
Jakość wód podziemnych
Klasa wód w punktach
pomiarowych
Jakość wód
w punkcie poboru
IV-V klasa
dobre
Długość sieci wodociągowej na terenie
powiatu (2006r.)
km
677,0
% wskaźnik zwodociągowania powiatu
%
76,5
Długość sieci kanalizacyjnej na terenie
powiatu (2006r.)
km
88,8
% wskaźnik skanalizowania powiatu
%
17,9
szt.
30
%
41,5
Liczba przydomowych oczyszczalni
ścieków (2007r.)
Ludność korzystająca z oczyszczalni
ścieków
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
59
L.p.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Wskaźnik
Jednostka miary
Stan wyjściowy
Ogólna powierzchnia gruntów leśnych
ha
26 063,93
Lesistość
%
22,9
Powierzchnia o szczególnych walorach
ha
przyrodniczych prawnie chroniona
Powierzchnia o szczególnych walorach
% powierzchni ogólnej
przyrodniczych prawnie chroniona
Ilość zebranych odpadów komunalnych
kg/os.
na 1 mieszkańca w roku 2007
Mieszkańcy objęci zorganizowaną
%
zbiórką odpadów w 2007r.
Wielkość emisji zanieczyszczeń
tys. Mg
pyłowych w 2006r.
Wielkość emisji zanieczyszczeń
tys. Mg
gazowych (w tym CO2) w 2006r.
Jakość powietrza atmosferycznego
(dane z monitoringu - rok) 2006
pył zawieszony PM10
g/m3
ozon
ołów
46 308,1
40,9
104
78
0,2
62,2
16,7
40,7-60,6
0,012-0,064
Wskaźniki świadomości społecznej
18.
19.
20.
Nakłady inwestycyjne na edukację
ekologiczną (zł)
Nakłady na środki trwałe służące
ochronie środowiska w 2006r.
Nakłady na środki trwałe służące
gospodarce wodnej w 2006r.
zł/rok
3 500
mln zł
2,1
mln zł
3,2
Porównanie informacji określonych na podstawie pomiarów i ocen do stanu bazowego
posłuży do określenia efektu realizacji założonych celów i zadań w programie.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
60
X. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Zgodnie z obowiązującą ustawą Prawo ochrony środowiska organ wykonawczy
powiatu ma obowiązek sporządzać w celu realizacji polityki ekologicznej państwa program
ochrony środowiska, w którym określa w szczególności:
 cele ekologiczne;
 priorytety ekologiczne;
 rodzaj i harmonogram działań proekologicznych;
 środki niezbędne do osiągania celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i
środki finansowe.
Program uchwala Zarząd Powiatu raz na 4 lata, a co 2 lata raport z wykonania
Programu. Niniejszy Program stanowi aktualizację dokumentu określającego kierunki i
zadania, które powinny być realizowane w zakresie ochrony środowiska na terenie powiatu
sokołowskiego, uwzględnia także wnioski zawarte w Raporcie z realizacji w/w Program.
Program Ochrony Środowiska dla powiatu sokołowskiego jest spójny z programem
ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego, polityką ekologiczną państwa na lata
2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014.
Celem nadrzędnym polityki ekologicznej powiatu sokołowskiego jest ochrona
walorów przyrodniczych i poprawa standardów środowiska. Zadaniem Programu Ochrony
Środowiska jest określenie aktualnego stanu środowiska w powiecie.
W Programie dokonano analizy czynników, które wpływają na zanieczyszczenie
środowiska, określono stan aktualny środowiska naturalnego. Na podstawie dostępnych
danych (Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Wojewódzkiego Urzędu
Statystycznego i Starostwo Powiatowe, urzędy Gmin), scharakteryzowano stan środowiska
naturalnego, analizując jego poszczególne komponenty, czyli wody powierzchniowe i
podziemne, powietrze, hałas, przyrodę, powierzchnię ziemi.
Ponieważ opracowanie Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu sokołowskiego
przygotowano jako odrębny dokument, to w niniejszym opracowaniu dokonano jedynie
sygnalizacji tego problemu, pozostawiając szczegóły w dokumencie podstawowym. Po
przeprowadzonej analizie i diagnozie, w pgo zaproponowano system gospodarowania
odpadami, określono wpływ tego systemu, jeżeli zostanie wdrożony, na środowisko naturalne
oraz wskazano potencjalne źródła finansowania wraz z przybliżonymi kosztami.
Po analizie dotyczącej stanu środowiska na terenie powiatu, w programie ochrony
środowiska zwrócono uwagę na tendencje, jakie się zarysowują w poszczególnych
komponentach środowiska i wyeksponowano rodzaje i typy zagadnień, jakimi należy się
zająć w przyszłej działalności organów powiatu i innych jednostek organizacyjnych
położonych w jego obrębie. Określono zagrożenia dla środowiska naturalnego, kierunki
działań jaki muszą zostać podjęte by przeciwdziałać zagrożeniom i minimalizować ujemne
ich skutki, oraz określono cele i zadania programu.
Po analizie kryteriów i przyjętych celów polityki ekologicznej na poziomie kraju i
regionu przyjęto w niniejszym Programie następujące priorytety ekologiczne:
 Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,
 Ochrona powietrza atmosferycznego i powierzchni ziemi przed
zanieczyszczeniami
 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej ochrony środowiska
 Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa
 Ochrona zasobów przyrody i różnorodności biologicznej
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
61
Określono kroki jakie powinny zostać wykonane, aby osiągnąć poprawę stanu
środowiska. Ze względu na perspektywy czasowe oznaczono w Programie zadania
krótkoterminowe na lata 2008-2011 i długoterminowe na lata 2012-2015.
Zadania krótkoterminowe zostały podzielone na grupy, w ramach każdej z grup
przydzielono zadania do realizacji w określonych zakresach, oraz określono harmonogram
czasowy ich realizacji, jednostkę odpowiedzialną, podmioty uczestniczące, oraz koszty
realizacji zadania, o ile były możliwe do oszacowania, a także źródła ich finansowania. W
harmonogramie zadań długoterminowych przedstawiono najważniejsze kierunki działań jakie
będą kontynuowane na terenie powiatu, z czasem będą one uszczegółowiane i w miarę
potrzeb poszerzane.
W programie zamieszczono także wytyczne dla gmin jakimi powinni się kierować
przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska. Zamieszczono także rozdział
określający zasady monitorowania Programu wraz ze wskaźnikami jakie posłużą do
określania wyników realizacji programu.
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
62
CleanMed
025 633 61 90, 633 61 91; fax. 025 633 61 92
63

Programu ochrony środowiska - Starostwo Powiatowe w Sokołowie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Specjalistyczny Szpital

Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda

Projekt APAP - Adaptacja Plan Aktywność Praca dla osób młodych

Stare Garkowo

Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda

Wyniki - Specjalistyczny Szpital im. dra Alfreda Sokołowskiego

Szpitale - Wałbrzych

Aktualizacja PŚ z dnia 6 kwietnia 2007 r.