Miejsca pamięci - Urząd Dzielnicy Mokotów

Miejsca walk powstańczych tablicami pamięci znaczone
* ul. Belwederska róg Promenady – w dniach od 15 sierpnia do 22 września
1944 r. walczyła tutaj kompania O2 Pułku AK „Baszta” broniąca dostępu do
Dolnego Mokotowa. Powstańcy oparli swoją obronę na budynku Zakładów
Motoryzacyjnych „Magnet”. Miejsce upamiętnione pomnikiem – głazem.
* ul. Andrzeja Boboli róg ul. Rakowieckiej 59 – w tym miejscu, w klasztorze
Jezuitów 2 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali i spalili spędzonych
mieszkańców okolicznych domów oraz zakonników. Miejsce upamiętnione
tablicą.
* ul. Bokserska 10 – tu bój o Wyścigi Konne zajmowane przez jednostkę
kawaleryjską SS toczył batalion „Karpaty” Pułku AK „Baszta”. Akcja
rozpoczęła się 1 sierpnia o godzinie „W” i zaskoczyła Niemców. Podczas
wycofywania się batalion poniósł ciężkie straty, ale zdobył sporo broni
i amunicji. Miejsce upamiętnione tablicą.
* ul. Chełmska 21 – w wyniku niemieckiego bombardowania szpitala
powstańczego w sierpniu 1944 r. zginęło tutaj 300 rannych. Miejsce
upamiętnione tablicą .
* ul. Czerniakowska 137 – klasztor Sióstr Nazaretanek – w dniach 17 i 28
sierpnia 1944 r. główny punkt oporu niemieckiego na linii natarcia
mokotowskich oddziałów powstańczych dla połączenia ze Śródmieściem.
Zdobyty przez żołnierzy kompanii B3, K1 Pułku AK „Baszta”. Miejsce
upamiętnione tablicą.
* ul. Dworkowa – 27 września 1944 r. po kapitulacji Mokotowa umowa
kapitulacyjna przyznawała walczącym prawa jeńców wojennych. Niestety
Niemcy dopuścili się masowej egzekucji na 119 powstańcach i osobach
cywilnych, które zabłądziły w kanałach. Miejsce upamiętnione obeliskiem.
* ul. Goszczyńskiego 1 – Szpital Elżbietanek – w dniach 27 – 29 sierpnia 1944
r. hitlerowcy zniszczyli ogniem artylerii i bombami lotniczymi szpital mimo
wywieszonej flagi Czerwonego Krzyża. Miejsce upamiętnione tablicą na głazie.
* ul. Kazimierzowska 60 – tutaj w nocy z 13/14 sierpnia 1944 r. miało miejsce
natarcie kompanii K2 pułku AK „Baszta” na silnie bronioną pozycję oddziałów
SS obsadzonych w gmachu Szkoły Rękodzielniczej – tzw. gmach „Basów”.
Miejsce upamiętnione – tablicą.
* Aleja Niepodległości 52 – w 1944 r. budynek zwany „Pudełko” w czasie
Powstania Warszawskiego stanowił kluczowy punkt oporu 1 plut. kompanii O 3
pułku AK „Baszta”. W walce z hitlerowskim najeźdźcą poległo 44 powstańców.
Miejsce upamiętnione tablicą.
* ul. Odyńca 55 – w tym miejscu w 1944 r. Powstańcy Warszawscy z batalionu
„Olza” stawiali długotrwały opór okupantowi hitlerowskiemu podczas obrony
dwóch bloków mieszkalnych na rogu Al. Niepodległości. 14 września samoloty
niemieckie zbombardowały obydwa budynki, a kompanie O 1 i O2 zostały
zepchnięte na ul. Czeczota. Nocą żołnierze przebili się do Parku Dreszera.
Miejsce upamiętnione tablicą.
* ul. Powsińska – Fort Czerniakowski im. gen Jana Henryka Dąbrowskiego.
W 1944 roku fort odegrał doniosłą rolę podczas Powstania Warszawskiego. Po
opuszczeniu go przez niemiecką załogę por. Czesław Szczubełek ps. „Jaszczur”
obsadził go żołnierzami V Rejonu. Fort stał się ośrodkiem dowódczym.
1 września na Sadybę uderzyli Niemcy i dnia następnego zajęli ją, mordując
wziętych do niewoli powstańców i ludność cywilną. Podczas bombardowania
fortu zginął por. Czesław Szczubełek „Jaszczur”. Miejsce upamiętnione tablicą
na murach fortu.
* ul. Puławska 57 – Baszta Zegarowa „Gołębnik”. Tu umieszczona jest tablica
pamiątkowa poświęcona twórcom utworu Marsz Mokotowa, którego
kompozytorem był Jan Markowski „Krzysztof”, a słowa pieśni napisał Mirosław
Jezierski „Karnisz”.
* ul. Puławska, Park im. Orlicz-Dreszera – park był terenem działań
zbrojnych w dniach 2-13 sierpnia 1944 r. i stanowił pierwszą linię obrony od
północy, a od 25 do 27 września 1944 także od południa. Stał się również
cmentarzem, na którym grzebano powstańców i ludność cywilną. Miejsce
upamiętnione pomnikiem „Mokotów walczący 1944”
* ul. Woronicza 8 – w gmachu szkoły mieściły się koszary niemieckie
Kompanii SS noszącej kryptonim „Koło”, które zostały zdobyte przez
powstańców 2 sierpnia 1944 r. W dniach 24-26 września 1944 r. miejsce to było
świadkiem najcięższych walk w obronie południowej granicy powstańczego
Mokotowa. Szkoła kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk. Słabnący powstańcy
batalionu „Karpaty” i kompanii B3 i OSV ostatkiem sił poderwali się do walki
wypierając wroga.
* Kopiec Powstania Warszawskiego, ul. Bartycka – kopiec został usypany na
początku lat 50. z gruzów zniszczonej w 1944 r. Warszawy. Na jego szczycie
znajduje się 15-metrowej wysokości symbol Polski Walczącej, którego
pomysłodawcą i projektantem był żołnierz Armii Krajowej, płk inż. architekt
Eugeniusz Ajewski ps. „Kotwa”. Po obu stronach monumentu umieszczono
dwie tablice pamiątkowe. Pierwsza poświęcona jest pamięci mieszkańców
Warszawy i żołnierzy AK, poległych w latach 1939-1940, a druga – niedawno
zmarłemu twórcy monumentu.
* ul. Puławska, Park Morskie Oko – tablica „W hołdzie mieszkańcom
Mokotowa”. Tablica jest wyrazem wdzięczności dla tych mieszkańców
Mokotowa, którzy nieśli ofiarną pomoc żołnierzom Armii Krajowej w walkach
o niepodległość Ojczyzny w 1944 r. To również hołd dla tysięcy osób
pomordowanych, wywiezionych do obozów koncentracyjnych oraz
wypędzonych z Warszawy przez niemieckich okupantów.
Oprócz ww. miejsc na terenie Dzielnicy Mokotów znajduje się kilkadziesiąt
tablic poświęconych pamięci żołnierzy oraz ludności cywilnej, która zginęła
podczas Powstania Warszawskiego.
Źródło: Lesław Bartelski, „Mokotów – Warszawskie Termopile 1944”,
Warszawa 2004.
Miejsca pamięci – Dworkowa 1
Miejsca pamięci - Park Dreszera