pełny tekst - Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk

ZESZYTY NAUKOWE WSOWL
Nr 2 (172) 2014
ISSN 1731-8157
DOI: 10.5604/17318157.1127090
PORUCZNIK TOMASZ NEUGEBAUER (1911–?),
OFICER WOJSKA POLSKIEGO, PRZYCZYNEK DO BIOGRAFII
Waldemar JASKULSKI

Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia
e–mail: [email protected]
Artykuł wpłynął do redakcji 04.09.2014 r., Zweryfikowaną i poprawioną wersję po recenzjach i korekcie
otrzymano w lutym 2014 r.
© Zeszyty Naukowe WSOWL
W prezentowanym artykule przedstawiono postać ppor. Tomasza Neugebauera. Do stopnia podporucznika został mianowany jesienią 1935 r. Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Artylerii służył w 8 Dywizjonie Artylerii Przeciwlotniczej. W jego szeregach w marcu 1939 r. awansował do stopnia porucznika. W kampanii polskiej 1939 r. odznaczył się w bitwie nad Bzurą, gdzie
dowodził 15 Baterią Motorową Artylerii Przeciwlotniczej. W czasie wojny przetrzymywany był
w niemieckich obozach jenieckich w Brunszwiku, Hadamarze oraz Murnau.
Słowa kluczowe: Neugebauer Tomasz, oficerowie 1932–1945, biografie
WSTĘP
W ostatnim okresie wzrosła liczba prac poświęconych oficerom przedwrześniowego Wojska Polskiego. Ich znakomita część dotyczy generalicji oraz oficerów starszych–politykach1. Znacznie mniejsze zainteresowanie biografów budzą oficerowie
młodsi, siłą rzeczy niezajmujący eksponowanych stanowisk w strukturach armii. Prezentowany materiał ma na celu przybliżyć sylwetkę absolwenta toruńskiej Szkoły Podchorążych Artylerii, por. Tomasza Neugebauera, który pod skrzydła „Boga wojny” trafił spod kresowej, chłopskiej strzechy2. Za sprawą swoich niepospolitych cech charakte-
-
1
-
-
-
-
2
Vide choćby P. Cichoracki, Droga ku anatemie. Wacław Kostek–Biernacki (1884–1957), Warszawa
2009; M. Patricelli, Ochotnik. O rotmistrzu Witoldzie Pileckim, Kraków 2013; Z.S. Siemaszko, Generał Anders w latach 1892–1942, Londyn, Warszawa 2012; K. Tarka, Jeden z wyklętych. Generał
Aleksander Krzyżanowski „Wilk”. Komendant Okręgu Wileńskiego ZWZ–AK, Warszawa 2012;
L. Wyszczelski, Marszałek Polski Edward Śmigły–Rydz (1886–1941), Toruń 2013.
O strukturze narodowościowej Kresów Południowo–Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej vide
choćby: L. Wasilewski, Sprawa Kresów i mniejszości narodowych w Polsce, Warszawa 1925, s. 21
i n.; T. Snyder, Tajna wojna. Henryk Józewski i polsko–sowiecka rozgrywka o Ukrainę, Kraków
2008, s. 95 i n. O pochodzeniu społecznym podchorążych napisał m.in. S. Rutkowski, Zarys dziejów
polskiego szkolnictwa wojskowego, Warszawa 1970, s. 118 i n.
PORUCZNIK TOMASZ NEUGEBAUER (1911–?), OFICER WOJSKA POLSKIEGO …
ru, predyspozycji oraz ponadprzeciętnych zdolności rozpoczął wspinaczkę po szczeblach kariery wojskowej3. Przełożeni niejednokrotnie podkreślali jego pracowitość
i sumienność. Był jednym ze zdolniejszych i energicznych artylerzystów, którego dobrze zapowiadającą się karierę przerwał wybuch wojny. Jako dowódca sprawdził się
w kampanii polskiej 1939 r. Sądzić można, że por. Tomasz Neugebauer w zupełności
zasłużył sobie na uratowanie od zapomnienia.
Prezentowany szkic powstał w oparciu o akta personalne por. Tomasza Neugebauera przechowywane w Centralnym Archiwum Wojskowym w Rembertowie. Materiały te zostały uzupełnione informacjami pochodzącymi z Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach–Opolu. W celu nakreślenia pełniejszego obrazu
służby Tomasza Neugebauera należy przeprowadzić kwerendę w zespołach akt wytworzonych przede wszystkim przez Szkołę Podchorążych Piechoty, Szkołę Podchorążych
Artylerii oraz 8 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej. Zespoły te przechowywane są
w Centralnym Archiwum Wojskowym4. Niewykluczone, że informacje o losach por.
Neugebauera, które miały miejsce po opuszczeniu Oflagu VII A Murnau zachowały się
w zbiorach Instytutu Pamięci Narodowej.
1. W POLSKICH SZKOŁACH WOJSKOWYCH 1932–1935
Tomasz Neugebauer urodził się 1 grudnia 1911 r. w Łanach Polskich położonych niedaleko Kamionki Strumiłowej w powiecie tarnopolskim. Jego rodzicami byli
rolnicy, wyznania rzymsko–katolickiego Jan i Franciszka5.
We wrześniu 1924 r. rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum im. Kornela
Ujejskiego w Kamionce Strumiłowej6. Z przyswajaniem wiedzy radził sobie bardzo
dobrze. Do trzeciej klasy zdał z wyróżnieniem7. Podobnie było rok później8. W roku
szkolnym 1929/1930 (VI klasa) nie został sklasyfikowany9. Natomiast klasę VIIb ukończył w 1931 r. z dobrymi wynikami10. W ostatnim roku nauki jego postęp został oceniony jako bardzo dobry11. Gimnazjum ukończył 28 czerwca 1932 r. Nim to nastąpiło
w dniach 9–13 maja zdał pisemny egzamin dojrzałości typu humanistycznego przed
3
4
5
6
7
8
-
9
-
10
-
-
-
11
6
Piszącemu te słowa nie udało się ustalić czy por. Tomasz Neugebauer był skoligacony z inspektorem
armii gen. dyw. Mieczysławem Norwidem–Neugebauerem, czy była to tylko zbieżność nazwisk.
Informator o zasobie Archiwalnym Centralnego Archiwum Wojskowego, pod red. N. Bujniewicz,
Warszawa 2008, s. 98, 115, 122.
Centralne Archiwum Wojskowe (dalej CAW), Akta Personalne Neugebauera Tomasza (dalej AP.
Neugebauera T., 3024, Lista kwalifikacyjna; Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach–Opolu (dalej CMJW), Wast–Oflag XIB, 1.6; idem, Wast–Oflag XIIA 1.1a. Jako nazwisko panieńskie matki podano tu Starnhoff oraz Narnhoff.
VI. Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego im. Kornela Ujejskiego w Kamionce Strumiłłowej za rok szkolny 1924/25, Kamionka Strumiłłowa 1925, s. 39.
VII. Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego im. Kornela Ujejskiego w Kamionce Strumiłłowej za rok szkolny 1925/26, Kamionka Strumiłłowa 1926, s. 43.
VIII. Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego im. Kornela Ujejskiego w Kamionce Strumiłłowej za rok szkolny 1926/27, Kamionka Strumiłłowa 1927, s. 55.
XI. Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego im. Kornela Ujejskiego w Kamionce Strumiłłowej za rok szkolny 1929/30, Kamionka Strumiłłowa 1930, s. 57.
XII. Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego im. Kornela Ujejskiego w Kamionce Strumiłłowej za rok szkolny 1930/31, Kamionka Strumiłłowa 1931, s. 114.
XIII. Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego im. Kornela Ujejskiego w Kamionce Strumiłłowej za rok szkolny 1931/32, Kamionka Strumiłłowa 1932, s. 46–47, 59.
Waldemar JASKULSKI
Państwową Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Kuratorium Okręgu Szkolnego
Lwowskiego. Na jego świadectwie dojrzałości figurują następujące noty: religia, język
polski, język ruski, matematyka, fizyka i chemia, propedeutyka filozofii, wychowanie
fizyczne – bardzo dobry; język łaciński, historia wraz z nauką o Polsce współczesnej,
język niemiecki – dobry12.
Z takimi wynikami Tomasz bez obaw mógł czynić starania o przyjęcie w szeregi
Wojska Polskiego. Powiatowa Komenda Uzupełnień w Kamionce Strumiłowej 19 maja
uznała go za dojrzałego do studiów wojskowych13. Kolejnym krokiem było otrzymanie
poświadczenia obywatelstwa polskiego. Zastępca starosty powiatu wydał je Tomaszowi
17 czerwca. Tego dnia Franciszka Neugebauer podpisała zezwolenie na wstąpienie syna
do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej14.
Szkoła ta przygotowywała kandydatów do trwających dwa lata szkół podchorążych i była pierwszym etapem w drodze po patent oficerski 15. Korpus oficerski przedwrześniowego Wojska Polskiego nie był jednolity pod względem pochodzenia społecznego. Synowie chłopscy stanowili w nim mały odsetek. Przeważali oficerowie wywodzący się z klas posiadających, inteligencji oraz drobnomieszczaństwa16.
1 października 1932 r. został przyjęty na kurs unitarny Szkoły Podchorążych
Piechoty. Przysięgę wojskową strzelec podchorąży Neugebauer złożył 27 listopada.
3 maja 1933 r. został awansowany do stopnia starszego strzelca, a 10 lipca do stopnia
kaprala17. Naukę zakończył 12 sierpnia z oceną dobrą, zajmując 50 lokatę na 106 podchorążych. Ponadto stwierdzono, że został zakwalifikowany do Szkoły Podchorążych
Artylerii. Uzyskana wiedza i umiejętności zostały ocenione według następującej punktacji: wyszkolenie bojowe – 6, wyszkolenie strzeleckie – 6, służba wewnętrzna
– 7, musztra – 6, terenoznawstwo – 8, łaczność – 6, obrona przeciwgazowa – 6, walka
granatem – 7, walka bagnetem – 6, wychowanie fizyczne – 5. Z historii i geografii nie
został oceniony. Ocena ogólna – 7. Dowódca kompanii napisał mu następującą opinię:
Żołnierz dobry, trochę za powolny. Uczy się dobrze. Dość zdolny. Małomówny. Mało
energiczny. Spokojny. Siła woli dość duża. Zrównoważony. Zachowanie się dobre.
Ogólnie dobry. Pod wynikami i opinią podpisy złożyli dowódca batalionu mjr Stanisław
Tomiak i komendant szkoły płk dypl. Ludwik Bociański18.
12
13
14
15
-
16
-
17
-
-
-
18
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Świadectwo dojrzałości.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Pismo PKU Kamionka Strumiłowa z 19 V 1932 r.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Zezwolenie z 17 VI 1932 r.
T. Wójcik, Oficerskie szkoły piechoty w Polsce. Zarys dziejów, Wrocław 2001, s. 40–41; R. Kałużny,
Działalność szkół oficerskich wojsk lądowych II Rzeczypospolitej, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły
Oficerskiej Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki (dalej ZNWSOWL), nr 3, Wrocław 2004, s. 91–
92; P. Stawecki, Wojsko marszałka Józefa Piłsudskiego 12 V 1926–12 V 1935, Warszawa 2004,
s. 115; L. Wyszczelski, Wojsko Piłsudskiego. Wojsko Polskie w latach 1926–1935, Warszawa 2005,
s. 131; Z. Jagiełło, Piechota Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 2007, s. 100.
P. Stawecki, Korpus oficerski polskiej armii przedwrześniowej, Myśl Wojskowa, nr 9, Warszawa
1966, s. 64. Autor powołując się na Siły Zbrojne Trzeciej Rzeczypospolitej. Myśli i rozważania, Warszawa 1942, s. 118–119, podał następujący skład społeczny korpusu oficerskiego: 25% synowie
chłopscy, 25% synowie robotników oraz 50% synowie inteligencji.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Lista kwalifikacyjna.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Wyciąg kwalifikacyjny z 42 promocji Szkoły Podchorążych Piechoty z 12 VIII 1933 r. O komenderowaniu szkołą przez płk dypl. Bociańskiego napisał m.in.
S. Lindner, Ale serce boli. Wspomnienia starego kadeta, Warszawa 1983, s. 141–143.
7
PORUCZNIK TOMASZ NEUGEBAUER (1911–?), OFICER WOJSKA POLSKIEGO …
Nim wstąpił do Szkoły Podchorążych Artylerii, przebywający w miejscowości
Różan starszy strzelec podchorąży Neugebauer z datą 20 maja 1933 r. napisał zobowiązanie. Stwierdził w nim, że po ukończeniu tej szkoły odsłuży w Wojsku Polskim potrójną ilość lat w stosunku do czasu spędzonego w szkołach wojskowych19. Ponadto
Franciszka Neugebauer podpisała deklarację: Zobowiązuję się do solidarnej odpowiedzialności całym swoim majątkiem za zobowiązania majątkowe, związane ze służbą
wojskową (syna–przyp. WJ.) w charakterze podchorążego. Wiarygodność tego pisma
została potwierdzona 28 lipca 1933 r. w Sądzie Grodzkim w Kamionce Strumiłowej
w obecności Jana Ślepokury20.
Podstawowym kryterium kwalifikującym kandydata do szkoły podchorążych
było posiadanie matury21. Następnym etapem, w przypadku Neugebauera było ukończenie kursu unitarnego22. Na podstawie dostępnych materiałów trudno ustalić, co mu
podyktowało wybór tego rodzaju broni, który lokował się na trzecim miejscu po piechocie i kawalerii.
Nauka w toruńskiej podchorążówce nie sprawiała mu trudności. W dniu
10 sierpnia 1934 r. awansował do stopnia plutonowego, zaś 19 marca 1935 r. otrzymał
stopień ogniomistrza. Latem 1934 r. został skierowany na praktykę do 7 Baterii III Dywizjonu 12 Pułku Kresowego Artylerii Lekkiej w Złoczowie23. Z końcem sierpnia opiniowali go dowódca kompanii i w zastępstwie dowódca dywizjonu kpt. Marian Jan Sochański oraz dowódca pułku płk Karol Nowak (tabela 1).
Tabela 1. Opinie plut. pchor. Tomasza Neugebauera wystawione
30 VIII 1934 r. w 12 Pułku Kresowym Artylerii Lekkiej
Opinia dowódcy
Zalety osobiste
Zdolności fizyczne
Inteligencja
Zdolności kierownicze i wychowawcze
Ogólna wartość
służby.
19
20
-
21
-
22
-
-
-
23
8
baterii
dywizjonu
pułku
Spokojny, zrównoważony, bardzo chętny
i pilny, bardzo ambitny i grzeczny. Zachowanie wzorowe.
Niski, lecz krępy i dobrze zbudowany. Trudy
ćwiczeń polowych znosił zupełnie dobrze.
Bardzo duża. Szybko się orientuje, sprytny
i zaradny.
Jako podoficer zwiadowczy, łączności i obserwator wywiązał się z zadania dobrze. Kierował podległymi zespołami zupełnie dobrze.
Bardzo duża. Szybko przystosował się do
pracy
Zgodnie
z opinią
dowódcy
baterii
Jak dowódca
dywizjonu.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Zobowiązanie z 20 V 1933 r.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Zobowiązanie z 28 VII 1933 r.
H. Ponichtera, Dwie rocznice szkolnictwa artyleryjskiego. 60 lat OSA w Toruniu i 40 lat szkolnictwa
artyleryjskiego LWP, Artyleryjskie Zeszyty Popularnonaukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk
Rakietowych i Artylerii im. gen. J. Bema, nr 40, Toruń 1983, s. 135; R. Łoś, Z dziejów i kart artylerii
polskiej, Warszawa 2001, s. 264.
E. Tomczak, K. Wyszyński, H. Ponichtera, Oficerska Szkoła Artylerii w Toruniu 1923–1992. Zarys
dziejów. Tradycja, historia, współczesność, Toruń 1992, s. 61–63.
Nazwa ta figuruje na pieczęci nagłówkowej oddziału. Natomiast na herbowej pieczęci dowódcy pułku
wygrawerowano 12 Pułk Artylerji Lekkiej.
Waldemar JASKULSKI
Opinia dowódcy
baterii
dywizjonu
pułku
w warunkach polowych.
Ogólna ocena
Bardzo
dobry
Bardzo dobry.
Źródło: Opracowanie własne
W 1935 r. ogniomistrz pchor. Neugebauer trafił do stacjonującego w Toruniu
8 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej. Pełnił w nim m.in. funkcję szefa baterii, za co
uzyskał bardzo wysokie noty zarówno od dowódcy baterii kpt. Franciszka Jana Kruszyna, jak i dowódcy dywizjonu ppłk Kazimierza Barana (tabela 2).
Tabela 2. Opinia ogniomistrza pchor. Tomasza Neugebauera napisana 7 X 1935 r.
w 8 Dywizjonie Artylerii Przeciwlotniczej
Karność, stosunek do przełożonych i podwładnych
Zachowanie się przed frontem
Zdolności instruktorskie
Ogólne zachowanie się czasie służby i poza nią
Pilność
Ogólna ocena
Spostrzeżony poziom wyszkolenia
Szczególne spostrzeżenia
Opinia dowódcy baterii
wzorowe
energiczne i pewne
duże
wzorowe
wybitna
bardzo dobry
duży
interesuje się bardzo życiem żołnierza,
wynikającym z jego potrzeby
Źródło: Opracowanie własne
Pod tą samą datą dowódca dywizjonu napisał: Zagadzam się w zupełności z opinią d–cy baterii. Wybitna pilność i zainteresowanie się życiem baterii. Bardzo dobry
element na oficera24. Natomiast 12 października opiniował go komendant szkoły płk
Michał Gnoiński25: Zdolny b. pracowity, sumienny. Zachowanie się przed frontem
b. dobre (…) Charakter wyrobiony koleżeński. Towarzysko wyrobiony. Bardzo dobry26.
2. SŁUŻBA W 8 DYWIZJONIE ARTYLERII PRZECIWLOTNICZEJ 1935–
1939
Dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w październiku 1935 r. został
mianowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem 15 października 1935 r. Zajął
wówczas 85 lokatę na 156 (załącznik 1)27. Była to pierwsza jesienna promocja toruń-
24
-
-
25
26
-
-
-
27
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, 8 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej Opinia ogniomistrza pchor.
Neugebauera Tomasza z 7 X 1935 r.
Księga pamiątkowa kadry dydaktycznej szkolnictwa artyleryjskiego w Toruniu (1923–1998), pod red.
E. Tomczak, A. M. Radziński, Toruń 1998, s. 22; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej
1919–1939. Słownik biograficzny, t. II, red. nauk. A. A. Kunert, Warszawa 2000, s. 119; 90–lecie
utworzenia Oficerskiej Szkoły Artylerii, red. A. Piotrowski, M. Giętkowski, Toruń 2013, s. 29.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Lista kwalifikacyjna z 12 X 1935 r.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Roczna lista kwalifikacyjna za rok 1936. Tu jako podstawę awansu
podano rozkaz MSWojsk. B. Pers. L. 30700/II z 14 X 1936 r.; R. Rybka, K. Stepan, Awanse oficer-
9
PORUCZNIK TOMASZ NEUGEBAUER (1911–?), OFICER WOJSKA POLSKIEGO …
skich artylerzystów, wzorowana na pasowaniu rycerskim28. Ppor. Neugebauer otrzymał
przydział do wspomnianego 8 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej na stanowisko oficera 1 Baterii.
Po latach wytężonej pracy Tomasz Neugebauer znalazł się w korpusie oficerskim, który był częścią elity społeczeństwa II Rzeczypospolitej. W jego przypadku gaża
podporucznika w zupełności wystarczała na skromne życie, co wówczas nie było regułą29. Sądzić można, że z zadowoleniem rozpoczynał służbę w toruńskim garnizonie,
który należał do jednego z większych w Wojsku Polskim30.
Na wiosnę 1936 r. ppor. Neugebauer został skierowany do Centrum Wyszkolenia Artylerii Przeciwlotniczej na II kurs specjalistyczny. Z datą 25 kwietnia tego roku
komendant mjr Franciszek Jórasz wystawił następujące noty:
 opanowanie zasad strzelania przeciwlotniczego – zadowalająco;
 znajomość sprzętu artylerii przeciwlotniczej i jego obsługa – zadowalająco;
 przydatność służbowa – specjalizował się praktycznie przy dalmierzu, nadaje
się na instruktora dalmierzystów;
 inne cechy – zdolność średnia, dość pracowity31.
Wkrótce, bo 20 września 1936r., został skierowany na II kurs techniczno–
samochodowy dla oficerów artylerii przeciwlotniczej zorganizowany w 1 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej. Z datą 21 listopada dowódca pułku ppłk Baran wystawił mu następujące noty:
 teoretyczne i praktyczne opanowanie wyszkolenia samochodowego – dobre
 przydatność służbowa – może być użyty jako oficer dywizjonu samochodowego;
 inne cechy – pracował sumiennie i wykazał zainteresowanie.
Z treścią tej opinii zapoznał się dowódca 11 Grupy Artylerii płk dr Roman
Odzierzyński32. Po półtorarocznej obserwacji 31 października 1936 r. ppor. Neugebauera opiniował dowódca 8 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej mjr Marian Bieniak (tabela 3). Major stwierdził, że sytuacja materialna kawalera jest stabilna. Opiniowany
natomiast żył oszczędnie, wspomagając rodzinę.
28
-
29
30
-
31
-
-
-
32
10
skie w Wojsku Polskim 1935–1939, Kraków 2003, s. 12; L. Wyszczelski, W obliczu wojny. Wojsko
Polskie 1935–1939, Warszawa 2008, s. 207.
Wcześniej promocje odbywały się 15 VIII. A. Mazur, Ceremoniał promocyjny w Wojsku Polskim
966–1996, Warszawa 1997, s. 336–343.
A. Zbyszewski, Odwroty, Warszawa 1966, s. 254–258. F. Kusiak, Życie codzienne oficerów Drugiej
Rzeczypospolitej 1918–1939, Warszawa 1999, s. 45–46; N. Bączyk, Oficer jak malowany, Polska
Zbrojna, nr 28, 2005, s. 34–35; B. Kruszyński, Kariery oficerów w II Rzeczypospolitej, Poznań 2011,
s. 290 i n.
J. Kirchmayer, Pamiętniki, Warszawa 1962, s. 440.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Centrum Wyszkolenia Artylerii Przeciwlotniczej L. dz. 293/tj. z 25
IV 1936 r.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Opinia dla ppor. Tomasza Neugebauera z 8 Dyonu Art. Plot z 21
XI 1936 r.
Waldemar JASKULSKI
Tabela 3. Opinia ppor. Tomasza Neugebauera wystawiona 31 X 1936 r.
w 8 Dywizjonie Artylerii Przeciwlotniczej
Cechy indywidualne
Zdolności ogólne
i zawodowe
Ocena
rocznej
pracy
osiągnięte
wyniki w
służbie
osiągnięte
wyniki
osobiste
Określenie przydatności służbowej
oraz wnioski co do
dalszego użycia
oficera
Uzasadnienie opinii
wyróżniającej lub
słabej
Zalety i wady oficera, które należy
podać do wiadomości opiniowanego
Duża ambicja pracy. Gorliwy i sumienny w wykonywaniu powierzonych
czynności. Przejawia własną inicjatywę. Bardzo duża sprawność fizyczna.
Pracowity i pilny w służbie. Szczególnie uzdolniony w kierunku nauk
ścisłych (techniczno–konstrukcyjnych). Dobry instruktor i dobry wychowawca.
Na stanowisku młodszego oficera baterii półstałej wyniki pracy bardzo
dodatnie.
Pracuje nad zagadnieniami techniczno–fachowymi artylerii przeciwlotniczej. Interesuje się motoryzacją.
Może być użyty jako:
młodszy oficer baterii przeciwlotniczej półstałej i plutonu samochodowego,
instruktor i dowódca plutonu szkoły podoficerskiej dywizjonu.
–
Podkreślić pilność i stanowczość w pracy.
Źródło: Opracowanie własne
Dowódca 8 Grupy Artylerii płk Józef Korycki33 z powodu nieznajomości opiniowanego opinii nie wydał. Podobnie uczynił dowódca 11 Grupy Artylerii płk dr
Odzierzyński.
Także kolejny rok ppor. Neugebauer przesłużył na dotychczasowym stanowisku,
potwierdzając swoje wysokie walory dowódcze. Jesienią od bezpośredniego przełożonego mjr Bieniaka uzyskał wysoką notę (tabela 4).
Tabela 4. Opinia ppor. Tomasza Neugebauera napisana 23 X 1937 r.,
w 8 Dywizjonie Artylerii Przeciwlotniczej
Cechy indywidualne
-
-
Zdolności ogólne
i zawodowe
Duża ambicja tak osobista jak i w pracy. Rozważny, w rozumowaniu
logiczny i konsekwentny. Nieco powolny, lecz bardzo gorliwy i sumienny w wykonywaniu powierzonych obowiązków. Występuje z inicjatywą
własną – lubi samodzielność. W stosunku do przełożonych lojalny i
zdyscyplinowany. Sprawność fizyczna bardzo dobra.
Inteligencja średnia, lecz bardzo pracowity i pilny. Przejawia duże zdolności w kierunku nauk ścisłych. O podwładnych dbały, zapobiegawczy,
a zarazem potrafi utrzymać karność dzięki osobistemu wpływowi na
szeregowych. Dobry instruktor i wychowawca. Fachowo wykształcony
bardzo dobrze.
-
-
-
33
W. Jaskulski, Pułkownik Józef Korycki. Tatarski artylerzysta II Rzeczypospolitej. (Zarys biografii),
Wrocław 2012. W pracy tej nie wykazano podległości 8 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej pod
dowódcę 8 Grupy Artylerii.
11
PORUCZNIK TOMASZ NEUGEBAUER (1911–?), OFICER WOJSKA POLSKIEGO …
Ocena
rocznej
pracy
osiągnięte
wyniki w
służbie
osiągnięte
wyniki
osobiste
Na stanowisku dowódcy plutonu osiągnął wyniki bardzo dodatnie. Strzelanie na szkole ognia wykonał bardzo dobrze.
Duże zainteresowanie się motoryzacją i naukami ścisłymi. Uczęszcza na
wykłady języka rosyjskiego w Towarzystwie Wiedzy Wojskowej. Czyta
literaturę fachową według źródeł niemieckich.
Określenie przydatności służbowej
oraz wnioski co do
dalszego użycia
oficera
Może być użyty jako:
dowódca plutonu w baterii przeciwlotniczej półstałej i plutonu samochodowego
dowódca drużyny i plutonu łączności
oficer sportowy.
Uzasadnienie opinii
wyróżniającej lub
słabej
–
Zalety i wady oficera, które należy
podać do wiadomości opiniowanego
Pochwalić ambicję pracy i sumienność w wykonywaniu obowiązków
służbowych.
Uwagi pierwszego opiniującego
Dobry kandydat na dowódcę baterii przeciwlotniczej
Źródło: Opracowanie własne
Niestety i w tym roku nie doczekał się opinii drugiego przełożonego. Dowódca
Obrony Przeciwlotniczej DOK VIII Toruń ppłk pilot Wiktor Szandrowski opinii nie
wydał ze względu na zbyt krótki okres podległości. Podobnie uczynił płk Korycki34.
Zmiany w służbie ppor. Neugebauera nastąpiły w 1938 r. Wówczas został wyznaczony na stanowisko dowódcy drużyny łączności w 8 Dywizjonie Artylerii Przeciwlotniczej. W tym roku powierzono mu również dowództwo plutonu szkoły podoficerskiej. Sądzić można, że najważniejszym dla niego sprawdzianem były działania w składzie, sformowanej we wrześniu, Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Śląsk”, dowodzonej
przez gen. bryg. Władysława Bortnowskiego35. W czasie zajmowania Zaolzia ppor.
Neugabauer dowodził plutonem artylerii przeciwlotniczej wyposażonym w armaty
przeciwlotnicze 40 mm wz. 36 „Bofors”36. Do toruńskiego garnizonu powrócił w grudniu37.
Ten rok służby ppor. Neugebauer zakończył z oceną bardzo dobrą. W dniu
12 października 1938 r. mjr Bieniak niemal powtórzył zeszłoroczną opinię włącznie
z propozycją wyznaczenia go na stanowisko dowódcy baterii. Ppor. Neugebauer został
34
-
35
-
36
-
-
-
37
12
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Roczna lista kwalifikacyjna za rok 1937.
Ilustrowany Kuryer Codzienny, nr 277 z 7 X 1938 r., s. 4; J. Kupliński, Wojskowe aspekty rewindykacji Zaolzia w 1938 r., cz. I, Wojskowy Przegląd Historyczny (dalej WPH), nr 3, Warszawa 1989,
s. 69, 72; J. Kupliński, Wojskowe aspekty rewindykacji Zaolzia w 1938 r., cz. II, WPH, nr 3–4, Warszawa 1990, s. 48; M. P. Deszczyński, Ostatni egzamin. Wojsko Polskie wobec kryzysu czechosłowackiego 1938–1939, Warszawa 2003, s. 407 i n.; R. Ziobroń, op. cit., s. 48 i n.
M. Andruszkiewicz, Organizacja, uzbrojenie i wyposażenie wojsk obrony przeciwlotniczej w Polsce
w latach 1919–1945, ZNWSOWL, nr 3 (145), Wrocław 2007, s. 37–43. Dodajmy, że identyczne stanowisko zajmował w czasie manewrów na Wołyniu, poprzedzających marsz polskich oddziałów na Śląsk.
M. Kopczewski, Z. Moszumański, Polska artyleria przeciwlotnicza w wojnie obronnej 1939 roku,
Warszawa 1999, s. 58.
Waldemar JASKULSKI
oceniony jako bardzo pracowity i dokładny w pracy. Znalazło to odzwierciedlenie
w wysokich wynikach, które osiągnął w szkoleniu. Uchodził za bardzo dobrze wyszkolonego. Opiniujący nie miał zastrzeżeń do jego dowodzenia plutonem szkoły podoficerskiej, na manewrach oraz w czasie rewindykacji Zaolzia38. Podporucznik był zdyscyplinowany,
a w stosunku do przełożonych lojalny i szczery. Natomiast wobec podwładnych był postrzegany jako dbały i sprawiedliwy. Ponadto interesował się motoryzacją i radiotechniką. W celu pogłębienia wiedzy studiował niemiecką literaturę fachową. 19 listopada ocenił go ppłk pilot Szandrowski. Przychylił się on do powyższej opinii z zastrzeżeniem, że (…) o dowodzeniu baterią mówić jeszcze zbyt wcześnie39. Natomiast z opinią fachową z wymienionych wcześniej powodów wstrzymał się 28 listopada
dowódca Grupy Artylerii Przeciwlotniczej płk dr Odzierzyński40.
Po prawie trzech i pół roku służby w najniższym stopniu oficerskim wysokie noty zostały uwzględnione przez przełożonych. W marcu 1939 r. Neugebauer otrzymał
awans do stopnia porucznika ze starszeństwem 19 marca 1939 r. Zajmował wówczas 84
lokatę na 148 poruczników tej broni41. W jego przypadku awans ten można uznać za
regulaminowy. Nie otrzymał go ani zbyt szybko, ani też zbyt późno. Wszak wówczas
awansowano z tym samym starszeństwem zdecydowaną większość jego kolegów
z promocji w 1935 r.42 Wkrótce nastąpiła zmiana przydziału. Porucznik został wyznaczony na stanowisko dowódcy 2 Baterii 8 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej43.
Tabela 5. Korpus oficerski 8 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej
w trzeciej dekadzie marca 1939 r.
Stopień, imię i nazwisko
mjr Marian Bieniak
por. Aleksander Buława–Gabryszewski
kpt. Czesław Kazimierczuk
kpt. Stefan Makowski
kpt. Julian Wojtusiak
por. Czesław Rylski
por. Władysław Jagodziński
38
39
40
-
41
-
42
-
-
-
43
Stanowisko służbowe
dowódca dywizjonu
adiutant
pomocnik dowódcy do spraw gospodarczych
oficer mobilizacyjny
oficer techniczny
oficer administracyjno–materiałowy
oficer żywnościowy
Natomiast według gen. Bortnowskiego obrona przeciwlotnicza SGO „Śląsk” zawiodła. Uważał on, że
przyczyniło się do tego, wyznaczenie na stanowiska dowódcze oficerów, którzy byli (…) mało przydatnymi gdzie indziej (…). Cyt. za M.P. Deszczyński, Z doświadczeń akcji zaolziańskiej 1938 roku,
Przegląd Historyczno–Wojskowy (dalej PHW), nr 3 (198), Warszawa 2003, s. 36.
CAW, AP. Neugebauera T., 3024, Roczna lista kwalifikacyjna za rok 1938.
Z. Moszumański, Dowództwa grup artylerii przeciwlotniczej (1929–1939), Przegląd Wojsk Lądowych, nr 8, Warszawa 2000, s. 93. Na podstawie rozkazu Departamentu Dowodzenia Ogólnego
MSWojsk. L. 3836/tjn. z 17 V 1938 r. 11 Grupę Artylerii przemianowano na Grupę Artylerii Przeciwlotniczej, której dowództwo powierzono płk dr R. Odzierzyńskiemu; L. Wyszczelski, Ministerstwo
Spraw Wojskowych (1918–1939), Warszawa 2010, s. 206.
R. Rybka, K. Stepan, Awanse oficerskie …, s. 513; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939. Stan
na dzień 23 marca 1939, Kraków 2006, s. 193–195. Na stan z 1 V 1939 r. w Wojsku Polskim służyło
18668 oficerów w tym 4613 poruczników; vide E. Kozłowski, Wojsko Polskie 1936–1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Warszawa 1964, s. 77.
Identycznie rzecz miała się w korpusach oficerów piechoty oraz kawalerii.
R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski …, s. 771; M. Kopczewski, Z. Moszumański, Polska obrona
przeciwlotnicza w latach 1920–1939, Pruszków 1996, s. 60. Tu wykazany na tym stanowisku dniu
1 V 1939 r.; także M. Kopczewski, Z. Moszumański, Polska artyleria …, s. 153.
13
PORUCZNIK TOMASZ NEUGEBAUER (1911–?), OFICER WOJSKA POLSKIEGO …
Stopień, imię i nazwisko
por. Franciszek Pietkiewicz
kpt. Władysław Staszewski
ppor. Bogdan Bagiński–Ślepowron
por. Tomasz Neugebauer
ppor. Edmund Olejarczuk
por. Tadeusz Kupczyński
ppor. Mieczysław Ejsmont
ppor. Kazimierz Widerski
por. Ryszard Leon Degórski
ppor. Stanisław Jasiński
Stanowisko służbowe
dowódca Plutonu Łączności
dowódca 1 Baterii
dowódca plutonu
dowódca 2 Baterii
dowódca plutonu
dowódca 3 Baterii
dowódca plutonu
dowódca plutonu
dowódca 4 Baterii
dowódca plutonu
Źródło: Opracowanie własne
W wyniku reorganizacji artylerii przeciwlotniczej, w sierpniu 1939 r. z Grupy
Artylerii Przeciwlotniczej utworzono dwie grupy artylerii przeciwlotniczej. Dywizjon
por. Neugebauera wraz z 4 (w trakcie formowania), 7 i 11 Dywizjonem Artylerii Przeciwlotniczej oraz 1 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej znalazły się w składzie 1 Grupy Artylerii Przeciwlotniczej (rysunek 1). Jej dowództwo sprawował płk Kazimierz Baran44.
Rys. 1. Dyslokacja jednostek podporządkowanych grupom artylerii przeciwlotniczej
pod koniec VIII 1939 r.
-
14
-
44
-
-
-
Źródło: Opracowanie własne
Z. Moszumański, op. cit., s. 94.
Waldemar JASKULSKI
Następnego dnia na odcinku Płock–Gąbin toczyła walki z niemiecką 3 Dywizją
Piechoty45. Dwa dni później skoncentrowała się w rejonie Gąbina, skąd przemieściła się
do miejscowości Budy Stare. Jej zadaniem było utrzymanie przepraw na Bzurze dla
maszerujących w kierunku Warszawy oddziałów Armii „Poznań” i „Pomorze”. Dywizja
gen. Przyjałkowskiego przekroczyła tę rzekę 17 września pod Witkowiczami i Brochowem46. W wyniku walk stoczonych pod Brochowem z 4 Dywizją Pancerną, została odrzucona do północnej części Puszczy Kampinoskiej47. Gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba
wspominał o wysokich stratach tej wielkiej jednostki piechoty poniesionych od bomb
Luftwaffe, których głównym celem były przeprawy na Bzurze. Po czym dodał: Brawurowo broniła przepraw bateria przeciwlotnicza 15 d.p., ale gdy w godzinach południowych brakło jej amunicji48, umilkła i wtedy cała masa lotnictwa, całkowicie na nic nie
narażona, rzuciła się na nas, niby jastrząb na gromadę bezbronnych kurcząt49. Rozproszone oddziały gen. Przyjałkowskiego 18 września skoncentrowały się w rejonie Kazuń–Cybulice. W nocy z 19 na 20 odmaszerowały przez Sieraków, Laski w kierunku
Warszawy50. Pod Laskami z 21 na 22 września napotkały przeważające siły niemieckie.
Wobec tego gen. Przyjałkowski przeszedł na Bielany i Wawrzyszczew. 22 września
15 Dywizja Piechoty Wielkopolskiej została wycofana do Warszawy i podporządkowana dowódcy Armii „Warszawa” gen. dyw. Juliuszowi Rómmlowi. Wówczas obsadziła
odcinek w rejonie Powązek51. Wraz z oddziałem, lecz bez uzbrojenia, por. Neugebauer
dotarł do stolicy Polski. Pod naporem ognia artylerii oraz lotnictwa niemieckiego 52
28 września gen. Kutrzeba podpisał kapitulację Warszawy.
3. W OFLAGACH 1939–1945
Por. Neugebauer dostał się do niewoli 1 października 1939 r. Jedenaście dni
później został osadzony w Oflagu XI B Braunschweig (Brunszwik) w Saksonii. Oprócz
rutynowych czynności obozowych, takich jak np. apal poranny oraz modlitwa, oficerowie organizowali kursy nauki języków obcych oraz stenografii. Ponadto spędzali czas
na czytaniu, pisaniu oraz grze w karty i szachy. Wolny czas sprzyjał refleksji. Zadawano sobie pytanie, co było przyczyną klęski? Niejednokrotnie padały słowa zawodu,
oskarżenia oraz zdrady53. Od 28 listopada tego roku przetrzymywano go w Oflagu XII
45
46
47
48
49
-
50
-
51
-
-
-
52
53
T. Jurga, Obrona Polski 1939, Warszawa 1990, s. 559.
T. Kutrzeba, Bitwa nad Bzurą (9–22 września 1939 r.), Warszawa 1957, s. 140, 151, 163, 165, 179;
R. Abraham, Wspomnienia wojenne znad Warty i Bzury, Warszawa 1969, s. 191, 196, 211, 220–221,
223; Z. K. Nowakowski, Okres wojenny w Polsce w 1939 r., [w:] Wspomnienia z wrześniowych dni.
Wielkopolanie o kampanii wojennej 1939, wybór i oprac. E. Makowski, Poznań 1975, s. 254; Boje
polskie 1939–1945, red. E. Michalak, Warszawa 2009, s. 71.
T. Jurga, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 r., t. 7, Warszawa 1975, s. 230.
O braku amunicji przeciwlotniczej w tym okresie walk vide Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie
światowej, t. I, Kampania wrześniowa 1939, cz. 3, Przebieg działań od 9 do 14 września, Londyn
1959, s. 659–662.
T. Kutrzeba, op. cit., s. 167.
M. Porwit, Warszawa jako baza operacyjna (10–21 września), [w:] Obrona Warszawy 1939 we
wspomnieniach, wybór i oprac. M. Cieplewicz, E. Kozłowski, Warszawa 1984, s. 249–251.
M. Porwit, Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, t. 3, Bitwy przebojowe
i obrona bastionów, Warszawa 1983, s. 346–348.
F. Halder, Dziennik wojenny, t. I, Warszawa 1971, s. 114. Autor pod datą 24 IX 1939 r. zanotował, że
jednym z głównych celów Luftwaffe w Warszawie było rozbicie artylerii przeciwlotniczej.
A. Bukowski, Za drutami oflagów. Dziennik oficera 1939–1945, Warszawa 1993, s. 39 i n.
15
PORUCZNIK TOMASZ NEUGEBAUER (1911–?), OFICER WOJSKA POLSKIEGO …
A Hadamar położonym w zachodnich Niemczech54. Następnie trafił do Oflagu VII A
Murnau rozlokowanego przy szosie Monachium–Innsbruck w Górnej Bawarii (nr jeniecki 1059)55. Najstarszym obozu był gen. dyw. Tadeusz Piskor, a po jego przeniesieniu, od stycznia 1940 r. gen. bryg. Antoni Szylling56. Od połowy 1942 r. funkcję tę
sprawował gen. Rómmel, który swoim zastępcą wyznaczył gen. Kutrzebę. Natomiast
głównym mężem zaufania był znany por. Neugebauerowi z Torunia płk Józef Korycki.
W obozie tym oficerowie dużą wagę przykładali do pracy oświatowo–kulturalnej. Jej
przejawem było tworzenie kół grupujących oficerów z danego regionu Polski. Jednym z
prężniej działających było Koło Pomorzan57. Prowadzono również ożywioną działalność konspiracyjną. Nawiązano kontakt z Komendą Główną Armii Krajowej, a przez
przemycone radia odbierano wiadomości z Zachodu58.
Obóz został wyzwolony 29 kwietnia 1945 r. przez amerykańską 12 Dywizję
Piechoty z 3 Armii59. Po objęciu komendy Amerykanie przeprowadzili ewidencję
wszystkich oficerów. Wydali im przepustki uprawniające do wychodzenia poza obóz.
11 maja w obozie bawił dowódca II Korpusu Polskiego gen. dyw. Władysław Anders.
Generał poinformował oficerów, że ich pobyt w obozie może się przedłużyć o kilka
miesięcy. Nic więc dziwnego, że wśród nich zapanował nastrój przygnębienia. Pogłębiał go fakt, że w Warszawie władzę sprawował powolny Józefowi Stalinowi komunistyczny Rząd Tymczasowy. Z ponad 5000 oficerów ok. 2000 zdecydowało się wstąpić
do II Korpusu Polskiego, zaś ok. 1000 wróciło do Polski60.
Sądzić można, że także por. Tomasz Neugebauer uległ tej rozterce. Trudno dociec, jaką wówczas podjął decyzję. Na obecnym etapie badań dalsze jego losy pozostają
nieznane.
Tabela 6. Absolwenci Szkoły Podchorążych Artylerii mianowani w 1935 r. (XII promocja) do
stopnia podporucznika ze starszeństwem 15 X 1935 r.
54
55
-
56
-
57
58
-
16
-
60
-
59
Lokata
Imię i nazwisko
Lokata
Imię i nazwisko
Lokata
Imię i nazwisko
1
Andrzej Malewski
48
Franciszek Dwer
95
Zygmunt Borewicz
2
Apoloniusz Zawilski
49
Alfred Nowakowski
96
Stanisław
Przelaskowski
3
Kazimierz Okoń
50
Marian Goczyła
97
Alfred Lewandowski
4
Antoni Górzyński
51
Roman Barbacki
98
Kazimierz Rzaniak
5
Władysław Morawski
52
Stanisław Hrzebiczek
99
Kazimierz
Zborowski
6
Ewaryst Stasiński
53
Zygmunt Podwyszyński
100
Franciszek Zyśko
W 1942 r. został przemianowany na Oflag XII B.
CMJW, Wast–Oflag XI B, 1.6; idem, Wast–Oflag XII A 1.1a.
W. Karbowski, Ruch oporu w Oflagu VII A Murnau, WPH, nr 4, Warszawa 1984, s. 167 i n.
A. Bukowski, op. cit., s. 324 i n.; F. Bornstaedt, W. Karbowski, Konspiracyjna organizacja wojskowa
w Oflagu VII A w Murnau, WPH, nr 4, Warszawa 1979, s. 85 i n.
A. Pragłowski, Od Wiednia do Londynu. Wspomnienia, Londyn 1968, s. 221.
B. Polak, Generał Stanisław Taczak 1874–1960, Poznań 1988, s. 157.
J. Stępień, Wspomnienia z Murnau, Tarnobrzeskie Teki Historyczne, nr 30, Tarnobrzeg 2008, s. 111.
Waldemar JASKULSKI
Imię i nazwisko
Lokata
Imię i nazwisko
Lokata
Imię i nazwisko
7
Jerzy Filutowski
54
Józef Okulewicz
101
Tadeusz Rudkowski
8
Franciszek Olsztyński
55
Leopold Galocz
102
Henryk Jonke
9
Adam Stec
56
Tadeusz Kupczyński
103
Władysław
Jaworowski
10
Feliks Cieślewicz
57
Mieczysław Zieliński
104
Antoni Borusewicz
11
Tadeusz Walużyniec
58
Jan Błaszczyna
105
Józef Misztal
12
Kazimierz Bendisz
59
Edward Maciaszczyk
106
Antoni Ilkiewicz
13
Władysław Fazan
60
Mieczysław Trojanowski
107
Antoni Wądolny
14
Kazimierz Hejda
61
Andrzej Doroszewski
108
Jerzy Łukaszewicz
15
Wiktor Pławiński
62
Kazimierz Pancerz
109
Ryszard Harlfinger
16
Tadeusz Małachowski
63
Henryk Jabłoński
110
Jan Iwanowski
17
Eugeniusz Niemunis
64
Józef Kornat
111
Ewald Powalski
18
Jerzy Smykowski
65
Józef Sokołowski
112
Roman Zwil
19
Władysław Koziula
66
Adolf Młodnicki
113
Wacław Obszyński
20
Stefan Mich
67
Stanisław Łasłowski
114
Tadeusz Agopsowicz
21
Czesław
Tomaszewski
68
Henryk Ulbrich
115
Wilhelm Kosiński
22
Bolesław Kolpy
69
Bohdan Tworzyański
116
Leonard Popławski
23
Witold Szredzki
70
Franciszek Miszczak
117
Edmund Górecki
24
Jan Szantyr
71
Janusz Spiechowicz
118
Józef Siennicki
25
Józef Dac
72
Eugeniusz Olszewski
119
Bohdan Szparling
26
Antoni Kuźmiński
73
Maksymilian Czarnecki
120
Zygmunt Wośko
27
Aleksander
Chełstowski
74
Marian Bachmatiuk
121
Henryk Baczyński
28
Mieczysław Woiński
75
Ksawery Dokurno
122
Jan Jankowski
29
Stanisław Pokorny
76
Mieczysław Głuchowski
123
30
Władysław Żyromski
77
Tomasz Neugebauer
124
31
Józef Kasprzycki
78
Edward Witkowski
125
Jerzy Olszewski
32
Jerzy Kijuć
79
Józef Wojciechowski
126
Bohdan Burbo
33
Stanisław
Romanowicz
80
Jerzy Malionowski
127
Józef Pepłowski
34
Emilian Schöttel
81
Mieczysław Koćwin
128
Aleksander Mulart
35
Zygmunt Tazbir
82
Franciszek Sobecki
129
Jerzy Kulik
36
Ottokar Brzezina
83
Andrzej Uziembło
130
Leon Witkowski
Aleksander
Dąbrowski
Zbigniew
Nowakowski
-
-
-
-
-
Lokata
17
PORUCZNIK TOMASZ NEUGEBAUER (1911–?), OFICER WOJSKA POLSKIEGO …
Lokata
Imię i nazwisko
Lokata
Imię i nazwisko
Lokata
Imię i nazwisko
37
Leon Hyży
84
Bernard Zieliński
131
Eugeniusz Walczak
38
Józef Żarek
85
Józef Burdyn
132
Stanisław Oziembło
39
Jan Świeczkowski
86
Kazimierz Kasperkiewicz
133
Eugeniusz Małecki
40
Stanisław Chyla
87
Marian Kucharski
134
41
Józef Rzepecki
88
Zygmunt Peitler
135
42
Bolesław Rudnicki
89
Albin
Gruchała–Węgierski
136
Ludwik Gołębiowski
43
Józef Kopeć
90
Zenon Miętowicz
137
Tadeusz Kozioł
44
Bronisław Weber
91
Stanisław Kurpiel
138
Henryk Ostrowski
45
Józef Kotwicz
92
Franciszek Wojtczak
139
Bonifacy Adamski
46
Franciszek
Pietkiewicz
93
Tadeusz Bobrowski
140
Władysław
Moszczeński
47
Józef Łukaszewicz
94
Tadeusz Kwieciński
141
Ludwik Kotlarz
Władysław
Jagodziński
Zygmunt
Zwolanowski
Źródło: Opracowanie własne
PODSUMOWANIE
W prezentowanym artykule autor przedstawił postać por. Tomasza Neugebauera. Oficer ten wywodził się z polskiej chłopskiej rodziny kresowej. W 1932 r. wstąpił do
szkoły wojskowej, a trzy lata później został mianowany do stopnia podporucznika. Do
wybuchu wojny służył w 8 Dywizjonie Artylerii Przeciwlotniczej w Toruniu.
W kampanii polskiej 1939 r. brał udział w obronie Warszawy, a po jej kapitulacji trafił
do niemieckich obozów jenieckich.
LIEUTENANT TOMASZ NEUGEBAUER (1911– ?). OFFICER OF 2ND
REPUBLIC OF POLAND. CONTRIBUTION TO BIOGRAPHY
Summary
Keywords: Neugebauer Tomasz, officers of 1932–1945, biographies
-
-
-
-
-
In the article the author focuses on Lt. Tomasz Neugebauer. This officer came from the Polish
peasant borderland family. In 1932 he joined a military school, and three years later he was
promoted to a lieutenant. Almost until the outbreak of the war he served in the 8 Anti–aircraft
Artillery Division in Torun. In the Polish campaign of 1939 he took part in the defense of Warsaw, and after the capitulation he was sent to German POW camps.
18
Waldemar JASKULSKI
NOTA BIOGRAFICZNA
-
-
-
-
-
dr Waldemar JASKULSKI  podoficer służby stałej; pełniący służbę w Centrum
Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia im. gen. Józefa Bema w Toruniu. W 2009 r. uzyskał
stopień doktora na Wydziale Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
w Toruniu. Członek Stowarzyszenia Miłośników Artylerii i Militariów. Jego zainteresowania skupiają się na korpusie oficerskim armii II Rzeczypospolitej. Autor artykułów
dotyczących tej tematyki oraz prac: Komendanci Obozu Szkolnego Artylerii/Centrum
Wyszkolenia Artylerii (1922–1927–1939). Zarys biografii, Toruń 2012; Pułkownik Józef
Korycki. Tatarski artylerzysta II Rzeczypospolitej. (Zarys biografii), Wrocław 2012;
Generał brygady Józef Konstanty Olszyna–Wilczyński (1890–1939), Włocławek 2013.
19