Nowy system wsparcia dla energii odnawialnych Neues

Nowy system wsparcia dla energii odnawialnych Neues

RAPORT WI
RAPPORT WI
39
Dr. Christian Schnell
DeBenedetti Majewski Szcześniak
Kancelaria Prawnicza Sp. K.
Koordynator projektu Econet
Polska przy AHK Polska
/ Kooridnator des Projekts Econet
bei der AHK Polen
Nowy system
wsparcia dla energii
odnawialnych
Neues Fördersystem
für erneuerbare Energien
Projekt 6.3 ustawy o OZE z dnia 28.03.2014 został przyjęty przez polski rząd
8 kwietnia w lekko zmienionej wersji. Ustawa została skierowana do Sejmu
i równolegle przesłana do Komisji Europejskiej w celu notyfikacji pod kątem pomocy
publicznej.
Die Version 6.3 des EEG (PL) vom 28.03.2014 wurde in leicht veränderter Fassung
am 8. April von der polnischen Regierung verabschiedet. Das Gesetz wurde in
den parlamentarischen Gesetzgebungsprozess eingebracht, und parallel an die
EU-Kommission zur beihilferechtlichen Notifikation übersandt.
40
RAPORT WI
RAPPORT WI
Istotną rolę w procesie ustawodawczym mają opublikowane 9 kwietnia 2014 wytyczne Komisji Europejskiej dot. pomocy publicznej dla
energetyki i ochrony środowiska (EEAG) oraz rozporządzenie w
sprawie wyłączeń blokowych (GBER), które wejdą w życie 1 lipca
2014 i wpłyną na wszelkie systemy wsparcia dla odnawialnych źródeł
energii (OZE) w całej Europie.
Nowością jest wprowadzenie systemu aukcyjnego. Przedmiotem
aukcji jest albo prawo do sprzedaży określonej ilości energii elektrycznej wyprodukowanej ze źródeł odnawialnych, wytwarzanej w
tej samej ilości przez łączny okres 15 lat, rozliczanej w okresach 3-letnich, po cenie uzyskanej w aukcji, indeksowanej o wskaźnik inflacji
konsumenckiej, sprzedawcy wyznaczonemu w drodze decyzji administracyjnej (dla instalacji OZE o mocy zainstalowanej do 1MW nie
dotyczy instalacji do 40 kW) albo prawo do rozliczenia określonej
ilości energii elektrycznej wyprodukowanej ze źródeł odnawialnych,
wytwarzanej w tej samej ilości przez łączny okres 15 lat, rozliczanej w
okresach 3-letnich i sprzedawanej na giełdzie towarowej energii lub
dwustronnie przez samego wytwórcę energii odnawialnej, według
tzw. salda ujemnego ustalanego przez Operatora Rozliczeń Energii
Odnawialnej (OREO) tzw. kontrakty różnicowe (dla instalacji OZE
o mocy zainstalowanej powyżej 1MW). Saldo ujemne jest różnicą
między ceną za MWh osiągniętą w aukcji, indeksowaną o wskaźnik
inflacji konsumenckiej, a arytmetyczną średnią ceny energii elektrycznej na giełdzie towarowej energii na dany dzień, tzw. IntradayIndex IRDN24. Kwoty sald ujemnych wypłacane przez OREO
wytwórcy energii odnawialnej lub wyznaczonemu sprzedawcy będą
finansowane z opłaty OZE doliczanej konsumentom końcowym do
taryf sieciowych.
Jest jednak bardzo prawdopodobne, że Komisja Europejska uzna
kontrakty różnicowe za niezgodne z EEAG i GBER, a Polska, tak
jak Niemcy, przejdzie na pełny system premii rynkowych z własną
sprzedażą energii elektrycznej. W przypadku systemu premii rynkowych przedmiotem aukcji nie jest różnica między ceną intraday
a ceną uzyskaną w aukcji, lecz sama premia rynkowa, indeksowana o wskaźnik inflacji konsumenckiej. Wytwórca ponosi wówczas
pełne ryzyko ceny energii elektrycznej przez cały okres wsparcia,
a nie jedynie ryzyko kursów dziennych.
Aukcje odbywają się dla istniejących instalacji (na pozostałą część
15-letniego okresu wsparcia) oraz dla nowych instalacji gotowych do
budowy. Na aukcje dla projektów do 1MW przewidzianych ma być 25
procent środków udostępnionych na aukcje w danym roku. Ze względu
na wytyczne europejskie granica 1MW zostanie jednak obniżona do
500kW, w związku z czym najprawdopodobniej zmniejszeniu ulegną
też środki dostępne na tę wielkość instalacji.
By uczestniczyć w aukcji dla nowych projektów, trzeba przejść przez
wstępną kwalifikację danego projektu. Projekt musi być gotowy do
budowy. Dodatkowo, po wstępnej kwalifikacji należy wpłacić kaucję w
wysokości 30 000 PLN/MW, zwracaną w przypadku przegrania aukcji,
a w przypadku jej wygrania zwracaną dopiero w chwili wyprodukowania prądu przez instalację OZE. Zasadniczym kryterium wyboru jest
oferowana cena za MWh wytworzonej energii elektrycznej.
Nie będą tworzone „koszyki inwestycyjne“ dla różnych technologii
OZE. Istnieje jednak dodatkowe ograniczenie, które przewiduje, że
polski rząd na każdą aukcję może uchwalić drogą rozporządzenia,
Obecna nadpodaż zielonych
certyfikatów osiągnęła już swój
punkt kulminacyjny (...) i po
ustabilizowaniu się w kolejnym
roku spadnie.
Das jetzige Überangebot an
Grünstromzertifikaten (...) hat mittlerweile
seinen Höchststand erreicht und wird nach
Stabilisierung im kommenden Jahr fallen.
że tylko część środków na aukcji przyznana zostanie na technologie o sprawności wytwarzania poniżej 4000 MWh/MW/rok.
Dzięki temu wsparcie otrzymać mają technologie OZE obsługujące obciążenie podstawowe, które bez tej regulacji miałyby przypuszczalnie mniej szans w aukcjach niezależnych technologicznie.
Jednak zapis ten jest prawdopodobnie niezgodny z EEAG i GBER.
Instalacje współspalania węgla i biomasy (poza trzema istniejącymi
tzw. specjalnymi instalacjami współspalania z wysokim udziałem
energetycznym biomasy powyżej 20%, o zainstalowanej mocy do
50 MW), instalacje biomasy o zainstalowanej mocy powyżej
50 MW oraz elektrownie wodne o zainstalowanej mocy powyżej
5 MW nie mogą uczestniczyć w aukcjach.
Ważnym czynnikiem sukcesu w aukcji jest zaoferowanie ceny poniżej tzw. ceny referencyjnej. Będzie ona ogłaszana z góry na każdy rok
kalendarzowy. Według Ministerstwa Gospodarki, cena referencyjna
ma być ustalana na poziomie zapewniającym rentowność ok. 80%
wszystkich projektów. Dotychczas nie ogłoszono jeszcze cen referencyjnych. Cena referencyjna jest instrumentem zapobiegającym
nadmiernemu wsparciu określonych technologii. Poza tym, zarówno
EEAG jak też GBER wymagają, by z pomocy operacyjnej potrącać
wszelkie wsparcie przyznane jako pomoc inwestycyjna.
Istniejący model certyfikatów, któremu podlegają instalacje przyłączone do publicznej sieci przed wejściem w życie nowego systemu
wsparcia, zakończy się w ciągu 15 lat od wejścia w życie nowego
systemu. Model ten zostanie jednak nieco zmodyfikowany. Duże
elektrownie wodne nie będą już otrzymywać wsparcia, zaś zwykłe współspalanie biomasy w elektrowniach węglowych już tylko
w ograniczonym stopniu. Obecna nadpodaż zielonych certyfikatów, przekraczająca o ok. jedną trzecią nadpodaż z zeszłego roku,
osiągnęła już swój punkt kulminacyjny i po ustabilizowaniu się w
kolejnych latach spadnie, w związku z czym w perspektywie średnioterminowej cena zielonych certyfikatów wzrośnie.
Po pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej w sprawie zgodności
nowej ustawy o OZE z EEAG, po 12-miesięcznym okresie przejściowym, wejdzie w życie rozdział 4 ustawy o OZE, czyli wprowadzenie systemu aukcyjnego oraz zmiana istniejącego systemu
certyfikatów – tym samym wejście w życie przed końcem 2016 roku
jest nierealistyczne. Jednak dość prawdopodobne jest, że rząd polski
przyjmie założenia GBER i siłą rzeczy rozdział czwarty zostanie
podzielony na podrozdział a) – przedłużenie systemu certyfikatów
– i podrozdział b) – wprowadzenie nowego systemu aukcyjnego.
RAPORT WI
RAPPORT WI
W tym przypadku możliwe jest, że podrozdział 4b) wejdzie w życie z
dniem 01.01.2016 bez szczegółowej notyfikacji. Podrozdział 4a) podlega z pewnością pełnej notyfikacji.
Eine wesentliche Rolle bei der Gesetzbebung haben die am
9. April 2014 veröffentlichten Richtlinien der EU-Kommission
zu Umwelt- und Energiebeihilfen (EEAG) sowie die
Gruppenfreistellungsverordnung (GBER), die beide zum 1. Juli
2014 in Kraft treten und sämtliche Fördersysteme für erneuerbare
Energien (EE) europaweit beeinflussen.
Wesentliche Neuerung ist die Einführung eines Auktionssystems.
Gegenstand der Auktion ist entweder (1.) für EE-Anlagen bis
1MW installierter Kapazität (betr. nicht Anlagen bis 40 kW) das
Recht eine bestimmte Menge an produzierter elektrischer Energie
in erneuerbaren Energiequellen, die insgesamt über einen Zeitraum
von 15 Jahren und in Abrechnungszeiträumen von 3 Jahren in gleicher Höhe erzeugt wird, zu dem in der Auktion erzielten mit
dem Verbraucherpreisindex indexierten Preis an einen durch
Verwaltungsbeschluss verpflichteten Verkäufer zu verkaufen,
oder (2.) für EE-Anlagen über 1MW installierte Kapazität das
Vermögensrecht eine bestimmte Menge an produzierter elektrischer Energie in erneuerbaren Energiequellen, die insgesamt über
einen Zeitraum von 15 Jahren und in Abrechnungszeiträumen von 3
Jahren in gleicher Höhe erzeugt wird, und auf der Strombörse oder
bilateral durch den EE-Erzeuger selber verkauft wird, zu einem
Differenzpreis mit einer staatlichen Clearingstelle namens OREO zu
verrechnen (sog. Differenzkontrakte). Der Differenzpreis ist also die
Differenz zwischen dem mit dem Verbraucherpreisindex indexierten
in der Auktion erzielten Preis pro MWh und dem arithmetischen
Mittel des Strompreises an der Strombörse am jeweiligen Tag, sog.
Intraday-Index IRDN24. Die von der OREO an den EE-Erzeuger
bzw. den verpflichteten Verkäufer ausgezahlten Differenzbeträge
werden über eine Umlage auf die Netztarife auf die Endverbraucher
umgelegt.
Es ist allerdings sehr wahrscheinlich, dass die EU-Kommission
Differenzkontrakte als nicht übereinstimmend mit den EEAG
und GBER beurteilen wird, und Polen wie Deutschland auf ein
volles Marktprämiensystem mit Eigenvermarktung des Stroms
umschwenkt. Bei einem Marktprämiensystem ist Gegenstand der
Ausschreibung nicht die Differenz zwischen Intraday-Preis und
dem ersteigerten Auktionspreis, sondern alleine die Marktprämie,
die dann mit dem Verbraucherpreisindex indexiert wird. Der
Erzeuger trägt dann also das volle Strompreisrisiko über den gesamten Förderzeitraum, und nicht lediglich das Tagesrisiko.
Auktionen finden für Bestandsprojekte (für den Rest des 15-jährigen Förderzeitraums) und für neue baureife Projekte statt. Für
Auktionen für Projekte bis zu 1MW sollen 25% der in den Auktionen
im jeweiligen Jahr zur Verfügung stehenden Mitteln bereitstehen.
Die 1MW-Grenze wird aufgrund europäischer Vorgaben allerdings
auf 500kW abgesenkt, und damit sehr wahrscheinlich auch die zur
Verfügung stehenden Mittel für diese Anlagengröße herabgesenkt.
Um an der Auktion für neue Projekte teilnehmen zu können, muss
eine Vorqualifikation des gegebenen Projekts erfolgen. Das Projekt
muss baureif sein. Zusätzlich ist nach Vorqualifikation eine Kaution
41
von PLN 30.000/MW einzuzahlen, die bei Unterliegen nach
der Auktion erstattet wird, bei Obsiegen aber erst im Moment,
wenn Strom mit der EE-Anlage erzeugt wird. Grundsätzliches
Auswahlkriterium ist der angebotene Preis für die MWh erzeugte
elektrische Energie.
Es werden keine „Investitionskörbe“ für verschiedene
EE-Technologien geschaffen. Es gibt jedoch die zusätzliche
Einschränkung, dass die polnische Regierung für jede Auktion per
Verordnung beschließen kann, dass nur ein Teil der zu versteigernden Mittel für Technologien, die bis 4000h/MW/Jahr Strom erzeugen, vergeben wird. Damit sollen EE-Grundlast-Technologien,
die sonst in Technologie-unabhängigen Auktionen voraussichtlich
weniger Chancen haben, gefördert werden. Dieses Vorgehen ist
jedoch aller Wahrscheinlichkeit nach nicht mit den EEAG und der
GBER vereinbar. Mitverfeuerung von Kohle und Biomasse (außer
drei bestehenden sog. speziellen Mitverfeuerungsanlagen mit einem
hohen energetischen Anteil von Biomasse von über 20% mit bis zu
50 MW installierte Kapazität), Biomasse-Anlagen mit mehr als
50MW installierte Kapazität und Wasserkraftwerke mit mehr als
5MW installierte Kapazität können nicht an Auktionen teilnehmen.
Ein wichtiges Instrument, um den Zuschlag zu erhalten, ist die
Unterschreitung des sog. Referenzpreises. Der Referenzpreis
wird im Voraus für jedes Kalenderjahr veröffentlicht. Laut
Wirtschaftsministerium soll der Referenzpreis so errechnet werden,
dass ca. 80% aller Projekte rentabel sein sollen. Es wurden bisher
noch keine Referenzpreise veröffentlicht. Der Referenzpreis ist ein
Instrument, um Überförderung für bestimmte Technologien zu
verhindern. Zudem verlangen sowohl EEAG als auch GBER, dass
sämtliche als Investitionsbeihilfe gewährte Förderungen von der
operativen Hilfe in Abzug gebracht werden muss.
Das bestehende Zertifikatsmodell, unter welches Anlagen, die
vor dem Inkrafttreten des neuen Fördersystems an das öffentliche
Netz angeschlossen werden, fallen, läuft über einen Zeitraum von
15 Jahren nach Inkrafttreten des neuen Fördersystems aus. Dieses
Zertifikatsmodell wird aber leicht modifiziert, und größere
Wasserkraftwerke erhalten keine Förderung mehr und die einfache
Mitverfeuerung von Biomasse in Kohlekraftwerken nur noch eingeschränkt. Das jetzige Überangebot an Grünstromzertifikaten,
welches um ca. ein Drittel über dem Überangebot des Vorjahres
liegt, hat mittlerweile seinen Höchststand erreicht und wird nach
Stabilisierung im kommenden Jahr fallen, so dass der Preis für
Grünstromzertifikate mittelfristig anziehen wird.
Nach positiver Entscheidung der EU-Kommission zur
Vereinbarkeit des neuen EEG mit den EEAG tritt nach einem
12-monatigen Übergangszeitraum Abschnitt 4 des EEG, also
die Einführung des Auktionssystems und Änderung des bestehenden Zertifikatsystems, in Kraft – ein Inkrafttreten vor
Ende 2016 ist damit unrealistisch. Es ist aber mittlerweile nicht
unwahrscheinlich, dass die polnische Regierung den Vorgaben
der GBER folgen wird, und zwangsläufig der vierte Abschnitt in
einen Abschnitt a) – Verlängerung des Zertifikatssystems – und
einen Abschnitt b) – Einführung des neuen Auktionsmodells –
aufgeteilt wird. In diesem Fall ist es möglich, dass der Abschnitt
4b) zum 1.1.2016 ohne ausführliche Notifikation in Kraft tritt.
Der Abschnitt 4a) unterliegt jedoch auf jeden Fall einer vollen
Notifikation.