Dorastanie w Szwecji
Transkrypt
Dorastanie w Szwecji
Fakty mówią o Szwecji | Dzieci i młodzież www.sweden.se Zdjęcie: Ulf Huett Nilsson/imagebank.sweden.se Około 90 procent dzieci w pierwszych latach życia mieszka z obojgiem rodziców. Dzieci i młodzież: Dorastanie w Szwecji Z 9,5 milionów mieszkańców Szwecji 2 miliony to osoby poniżej 18. roku życia. Dla większości tych młodych ludzi korzystanie z bezpłatnej edukacji szkolnej, aktywny udział w życiu społecznym oraz łatwy dostęp do przyrody i Internetu są oczywistością. Szwedzkie prawo gwarantuje dzieciom skuteczną ochronę, a także obronę ich praw. Istnieje szereg organizacji działających na rzecz dzieci i młodzieży. W 1979 r. Szwecja jako pierwszy kraj na świecie uznała bicie dzieci i wymierzanie im klapsów za przestępstwo. W 1993 r. rząd szwedzki powołał urząd Rzecznika Praw Dziecka, którego zadaniem jest ochrona praw najmłodszych obywateli i dbanie o ich interesy. Szwedzki Rzecznik Praw Dziecka zobowiązał się przestrzegać przyjętej w 1989 r. przez ONZ Konwencji Praw Dziecka i egzekwować ją w szwedzkim społeczeństwie. Szwecja była jednym z pierwszych krajów, które ratyfikowały tę konwencję. Pomoc i wsparcie W Szwecji istnieje wiele organizacji, do których młodzi ludzie w razie potrzeby mogą zwrócić się o pomoc. Organizacja Prawa Dziecka w Społeczeństwie (Barnens Rätt i Samhället, BRIS) oferuje wsparcie w postaci telefonów zaufania, poradnictwa przez czat i e-mail. W 2010 r. BRIS zarejestrował 115 335 zgłoszeń od dzieci i nastolatków. Przyjaciele (Friends) to z kolei organizacja zajmująca się walką z zastraszaniem i mobbingiem, głównie w szkole, ale także poza nią, na przykład na zajęciach sportowych. Od chwili założenia w 1997 r. organizacja nawiązała współpracę z blisko 1500 szkołami. Ratujmy Dzieci. Szwecja (Save the Children. Sweden) to kolejna organizacja, która broni praw dzieci. W jej szeregach jest ponad 80 000 członków. www.bris.se www.friends.se www.savethechildren.se Życie rodzinne Około 90 procent dzieci w Szwecji przychodzi na świat w rodzinie, ale ich rodzice nie zawsze są małżeństwem. Szwedzka rodzina ma przeciętnie jedno lub dwoje dzieci. Separacje i rozwody nie są niczym niezwykłym. Obecnie 74 procent dzieci poniżej 18. roku życia mieszka z obojgiem rodziców biologicznych, podczas gdy 27 procent ma ojczyma lub macochę. Mniej więcej jedno dziecko na pięcioro w Szwecji ma obce korzenie. Większość dzieci mieszkających w Szwecji, a urodzonych za granicą lub mających rodziców urodzonych za granicą, pochodzi z Iraku, Somalii, Polski i Tajlandii. Około 14 000 z nich adoptowano z innego kraju. Prawie 60 procent dzieci mieszka w domach jednorodzinnych, 28 procent – w blokach, a 12 procent – w domach szeregowych. Pracujący rodzice 81 procent wszystkich dzieci ma pracującą matkę, a 92 procent – pracującego ojca. Każda para rodziców otrzymuje 480 dni płatnego urlopu rodzicielskiego na dziecko. Musi on zostać wykorzystany przed ukończeniem przez dziecko 8. roku życia. Większość urlopu rodzicielskiego jest wykorzystywana przez matki, ale ostatnio również ojcowie spędzają coraz 1 | Fakty mówią o Szwecji | Dzieci i młodzież www.sweden.se Zdjęcie: Bildarkivet. Rok szkolny Jesień W połowie sierpnia zaczyna się rok szkolny i wszystkie dzieci rozpoczynają naukę w kolejnej klasie. Ponad połowę powierzchni Szwecji pokrywają lasy, dlatego o tej porze roku popularne jest zbieranie grzybów i borówek. Na przełomie października i listopada dzieci mają tydzień ferii jesiennych. 31 października od niedawna obchodzony jest Hallo ween, z okazji którego wszyscy przebierają się w zabawne stroje i robią lampiony z wydrążonych dyni. Następnego dnia, w dniu Wszystkich Świętych, wiele osób zapala świeczki na rodzinnych grobach i w parkach pamięci. W Szwecji wiele dzieci dociera do szkoły pieszo lub na rowerze. Zdjęcie: Ulf Huett Nilsson/Joh św. Łucja 13 grudnia Szwedzi obchodzą dzień świętej Łucji. W każdej szkole i przedszkolu organizowana jest specjalna uroczystość związana z tym świętem: wybrana do roli świętej Łucji dziewczynka, ubrana na biało i w koronie ze świecami, prowadzi orszak dziewcząt, które śpiewają okolicznościowe pieśni. Boże Narodzenie Półrocze kończy się tuż przed Bożym Narodzeniem (24 grudnia), a szkoły pozostają zamknięte do początku stycznia. sporty zimowe Drugie półrocze rozpoczyna się wraz z początkiem drugiego tygodnia stycznia. Pod koniec lutego lub na początku marca dzieci mają ferie przeznaczone na uprawianie sportów zimowych. Wiele rodzin wyjeżdża wtedy w góry na północy kraju, by uprawiać narciarstwo biegowe, zjazdowe i jazdę na snowboardzie. Ponieważ w zimie zamarza wiele jezior, popularnym zajęciem jest też jazda na łyżwach. Rok szkolny więcej czasu w domu ze swoim potomstwem. Mężczyźni wykorzystują obecnie około 24 procent urlopu rodzicielskiego. Dziewięć lat obowiązkowej edukacji Zgodnie z postanowieniami szwedzkiej ustawy edukacyjnej wszystkie dzieci oraz nastolatki muszą mieć równy dostęp do edukacji, bez względu na płeć, miejsce zamieszkania czy czynniki społeczno-ekonomiczne. W Szwecji edukacja jest bezpłatna, z wyjątkiem przedszkoli i szkolnictwa wyższego (które częściowo jest finansowane przez rząd). Obowiązek szkolny obejmuje wszystkie dzieci aż do ukończenia dziewiątej klasy. Następnie można kontynuować naukę w szkole średniej (dotyczy to także uczniów z niepełnosprawnością intelektualną). Oprócz szkół podstawowych i średnich istnieje możliwość uczęszczania do przedszkoli, gminnych szkół dla dorosłych i szkół dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Obecnie niemal wszystkie dzieci w wieku sześciu lat chodzą do przedszkola. W praktyce oznacza to, że każde dziecko przez co najmniej 10 lat jest objęte systemem edukacji. Rok szkolny jest podzielony na dwa semestry. Pierwszy zaczyna się w połowie sierpnia i trwa do końca grudnia, a w jego połowie są ferie jesienne. Drugi semestr zaczyna się w drugim tygodniu stycznia i trwa do końca drugiego tygodnia czerwca. Dzieci chodzą do szkoły zwykle przez pięć dni w tygodniu: od poniedziałku do piątku. Uczniom w wieku od 6 do 12 lat oferowana jest opieka świetlicowa przed zajęciami i po nich. W 2012 r. wprowadzona została w szwedzkich szkołach nowa skala ocen, obowiązująca od szóstej klasy. Uczniowie otrzymują oceny od A do F. Hobby i czas wolny Jak większość dzieci na świecie młodzi Szwedzi lubią słuchać muzyki i spędzać czas z przyjaciółmi. Mają także liczne możliwości rozwijania własnych zainteresowań. Śpiewanie i granie na instrumencie muzycznym to bardzo popularne zajęcia pozalekcyjne. 29 procent dziewcząt oraz 26 procent chłopców w wieku 13–15 lat zajmuje się muzykowaniem. Popularnym hobby jest także sport – 68 procent nastolatków w wieku 13–15 lat należy do klubów sportowych. Największym zainteresowaniem wśród chłopców i dziewcząt cieszy się piłka nożna. Dziewczynki bardzo chętnie uprawiają również jazdę konną. Chłopcy wolą unihokej, pływanie i hokej na lodzie. Zainteresowanie sportem w młodym wieku przekłada się na późniejsze sukcesy w skali międzynarodowej. Szwecja zajmuje ósme miejsce w olimpijskiej klasyfikacji medalowej wszech czasów. Internet i telewizja Surfowanie po Internecie i oglądanie telewizji to zajęcia, którym młodzi Szwedzi poświęcają jednakową ilość czasu. Prawie jedna trzecia wszystkich nastolatków w wieku 13–15 lat spędza przed telewizorem co najmniej trzy godziny dziennie i tyle samo czasu zajmuje młodzieży w wieku 12–16 lat odwiedzanie stron www. Styczność z Internetem miała już połowa wszystkich czterolatków. Największą popularnością cieszy się telewizja internetowa i YouTube, a to, czym dzieci zajmują się w sieci, zależy od ich wieku i płci. Wśród nastolatków najbardziej typowym sposobem spędzania czasu jest odrabianie lekcji, pisanie blogów, czatowanie, przeglądanie portali społecznościowych i korzystanie z aplikacji smartfonów. Młodsze dzieci częściej grają w gry komputerowe. ■ 2 | Fakty mówią o Szwecji | Dzieci i młodzież www.sweden.se Zdjęcie: Junibacken Rok szkolny Wielkanoc W marcu lub w kwietniu dzieci znów mają wolny tydzień z okazji Wielkanocy. W zależności od regionu mogą cieszyć się albo pierwszymi oznakami wiosny, albo ostatnimi dniami zimy. Wakacje letnie Wakacje letnie trwają 10 tygodni i zaczynają się w połowie czerwca. Niektóre rodziny podróżują za granicę, często do krajów śródziemnomorskich. Inni wyjeżdżają do domków letniskowych. Wielu uczniów spędza czas na obozach letnich. Dla większości dzieci lato oznacza kąpiele w jeziorach lub w morzu. Szwecja ma tysiące jezior, a linia brzegowa kraju liczy 2 700 kilometrów długości. Szwedzki program edukacji przewiduje, że wszystkie dzieci do osiągnięcia wieku 11 lat muszą opanować naukę pływania, tak by umieć przepłynąć 200 m, z czego 50 m na plecach, a także radzić sobie z nieprzewidzianymi sytuacjami w wodzie. Zdjęcie: Martin Jakobsson/imagebank.sw CZY Wiesz, że… W dzisiejszej Szwecji jest proporcjonalnie mniej dzieci niż dawniej. Na początku lat 70. ubiegłego stulecia dzieci stanowiły 25 procent populacji. Obecnie odsetek ten zmniejszył się do 20 procent. Jednak od końca lat 90. liczba dzieci rodzących się w Szwecji powoli, lecz stabilnie rośnie. Pettson i Findus, bohaterowie książek Svena Nordqvista, na scenie Junibacken, sztokholmskiego muzeum literatury dla dzieci i młodzieży. Kultura młodzieżowa Wolne duchy, takie jak Pippi Pończoszanka czy Emil, które poja wiają się na stronach książek i ekranach telewizyjnych, zachęcają szwedzkie dzieci do samodzielnego myślenia i krytycznego podejścia do zastanych norm społecznych. Co oglądają młodzi Szwedzi Szwedzcy reżyserzy kręcąc filmy dla młodych widzów, nie stronią od podejmowania trudnych tematów. Lodowy Smok (Isdraken, 2012) Martina Högdahla i Håkana Bjerkinga opowiada o 11-letnim Miku, którego oddano pod opiekę ciotki hipiski mieszkającej na wsi, ponieważ jego ojciec, muzyk hardrockowy, musi udać się do ośrodka terapeutycznego dla alkoholików. Film Lisy Siwe Lśniące gwiazdy (I taket lyser stjärnorna, 2009) jest adaptacją nagrodzonej powieści Johanny Thydell, której bohaterką jest 14-latka rozdarta między obowiązkami wobec matki umierającej na raka a pragnieniem prowadzenia zwykłego życia nastolatki. Ale szwedzkie kino dla młodzieży to nie tylko dramaty. Kenny Begins (2009) Carla Åstranda i Matsa Lindberga to komedia poświęcona chłopcu, który chce zostać bohaterem całej galaktyki, podczas gdy jego rodzice uważają, że powinien być fryzjerem i pracować w rodzinnym salonie. Co czytają młodzi Szwedzi Astrid Lindgren – która stworzyła Pippi Pończoszankę, Emila z Lunebergi, Karlssona z dachu i wiele innych postaci – jest najbardziej poczytną autorką książek dla dzieci. Żaden inny szwedzki autor nie jest tak znany poza granicami Szwecji. Jej książki zostały przetłumaczone na 90 języków, a na całym świecie sprzedano ich 145 milionów egzemplarzy. Wiele z nich zostało sfilmowanych lub poddanych adaptacji teatralnej. www.astridlindgren.se Gunilla Bergström chciała pisać o prawdziwym życiu, dlatego stworzyła postać ma łego chłopca, Alberta Albertsona (Alfonsa Åberga), który jest głównym bohaterem jej książek. Te historie to minidramaty psychologiczne dla dzieci. Złe zachowanie, lęk przed duchami, tęsknota za przyjacielem, bójka, koniec Bożego Narodzenia – to tylko przykłady problemów, które mogą dotyczyć każdego dziecka. Seria obejmuje ponad 20 tytułów przetłumaczonych na 29 języków. www.alfons.se Historie Svena Nordqvista, których bohaterami są Pettson i Findus, oraz książki o Sune Andersa Jacobssona i Sörena Olssona również cieszą się ogromną popularnością. Seria Martina Widmarka o Lasse i Mai została przetłumaczona na 19 języków. Jego książki stały się bestsellerami i są dzisiaj jednymi z najbardziej popularnych pozycji w bibliotekach dziecięcych. W 2011 r. wydano w Szwecji łącznie 1747 książek dla dzieci i młodzieży. ■ 3 | Fakty mówią o Szwecji | Dzieci i młodzież www.sweden.se MNÓSTWO PRZESTRZENI Szwecja ma niewielką populację w stosunku do rozmiarów zajmowanej powierzchni. Gęstość zaludnienia wynosi nieco ponad 23 osoby na kilometr kwadratowy. (Średnia UE wynosi ponad 116 osób na kilometr kwadratowy). Oznacza to, że większość mieszkańców kraju ma łatwy dostęp do przyrody, co w istotny sposób wpływa na kształtowanie się osobowości młodych ludzi. Każdy ma prawo do swobodnego korzystania ze środowiska naturalnego pod warunkiem uszanowania natury, zwierząt i innych ludzi. CZŁONKOSTWO W KLUBIE Wiele klubów i stowarzyszeń, takich jak Organizacja Szwedzkich Skautów i Przewodników, organizuje dla dzieci zajęcia na świeżym powietrzu. Na przykład Skogsmulleskolan jest rodzajem zielonej szkoły, która swoją nazwę wzięła od fikcyjnej postaci Skogsmulle żyjącej w lesie. Od 1957 r., gdy zainicjowano tę działalność na rzecz upowszechniania szacunku dla przyrody wśród dzieci, ok. 2 milionów młodych ludzi uczestniczyło w zajęciach Skog mulleskolan. Nacisk na przyrodę przyczynia się do kształtowania u dzieci przyjaznej i opiekuńczej postawy wobec środowiska naturalnego. Recykling Szwedzkie dzieci bardzo wcześnie uczą się recyklingu, a Szwedzi przetwarzają prawie 90 procent wszystkich puszek aluminiowych oraz butelek z politereftalanu etylenu (PET). Każdej wiosny Fundacja Zachowaj Szwecję Czystą (Stiftelsen Håll Sverige Rent) organizuje specjalny dzień dla dzieci w wieku szkolnym, w którym sprzątają one swoje otoczenie i zbierają śmieci pozostałe po zimie. Ilustracje: Peter Lakowitz Opublikował Instytut Szwedzki Czerwiec 2012 FS 5 (Polish) Więcej informacji można znaleźć na stronie www.sweden.se Zdjęcie: Lars Owesson/Bildarkiv Przyroda i środowisko naturalne Na dworze Niezależnie od pogody dzieci spędzają dużą część dnia na świeżym powietrzu. Niektóre przedszkola i inne placówki edukacyjne są wręcz oparte na koncepcji nauki w plenerze, czego przykładem jest projekt „I Ur och Skur” (W deszczu i słońcu). Geniusze jutra Szwedzkie szkoły współpracują z różnymi organizacjami, których celem jest wspieranie zainteresowań młodych ludzi w dziedzinie technologii i przedsiębiorczości. Oto dwa przykłady: Finn upp (Wymyśl) Organizacja Finn upp opracowała metodę nauczania służącą rozbudzaniu w dzieciach zamiłowania do wiedzy. Uczniów zachęca się także, by wymyślali własne systemy, które pomogą im się uczyć. Finn upp co trzy lata organizuje konkursy dla młodych wynalazców z klas 6–9. Inicjatywa ta ma zainspirować nowe pokolenia wynalazców, innowatorów i przedsiębiorców oraz stworzyć przestrzeń dla nowych pomysłów. Finn upp została założona w 1979 r. przez Szwedzkie Stowarzyszenie Inżynierów (Ingenjörsamfundet). Snilleblixtarna (Błyski geniuszu) Snilleblixtarna to organizacja non-profit koncentrująca swoje działania na dzieciach od wieku przedszkolnego do piątej klasy. Jej celem jest przybliżanie dzieciom nowoczesnych technologii, nauk przyrodniczych i zagadnień przedsiębiorczości. Snilleblixtarna dostarcza nauczycielom i wychowawcom narzędzi i wypróbowanych metod rozbudzania w dzieciach ciekawości, chęci zdobywania wiedzy i zdolności do krytycznego myślenia. www.snilleblixtarna.se www.finnupp.se Przydatne linki www.bo.se Rzecznik Praw Dziecka www.bris.se Prawa Dziecka w Społeczeństwie www.friends.se Przyjaciele www.kungahuset.se Oficjalna strona internetowa szwedzkiego dworu królewskiego www.naturvardsverket.se Agencja Ochrony Środowiska www.savethechildren.se Ratujmy Dzieci. Szwecja www.scout.se Organizacja Szwedzkich Skautów i Przewodników www.skogsmullestiftelsen.org Fundacja Skogsmulle www.tomtit.se Tom Tits Experiment, centrum naukowe dla dzieci www.unicef.org Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci Copyright: Opublikował Instytut Szwedzki na stronie www.sweden.se. Wszystkie treści są chronione przez szwedzkie prawo autorskie. Tekst może być powielany, przesyłany, wyświetlany, publikowany lub emitowany w mediach w celach niekomercyjnych pod warunkiem umieszczenia odnośnika do www.sweden.se. Nie dotyczy to jednak zdjęć i ilustracji. Instytut Szwedzki (SI) jest instytucją publiczną promującą Szwecję na całym świecie jako kraj godny zainteresowania i zaufania. Zadaniem SI jest nawiązywanie współpracy i rozwój trwałych więzi z innymi krajami przez komunikację strategiczną i wymianę w zakresie kultury, edukacji, nauki i biznesu. Więcej informacji na temat Szwecji można uzyskać: na stronie www.sweden.se, w ambasadzie i konsulatach szwedzkich w Twoim kraju lub w Instytucie Szwedzkim: Svenska Institutet, Box 7434, SE-103 91 Stockholm, Sweden; nr telefonu: +46 8 453 78 00 Adres e-mail: [email protected] www.si.se, www.swedenbookshop.com
Podobne dokumenty
Oto szwecja - Sweden Abroad
www.sweden.se – oficjalna strona o Szwecji www.regeringen.se – strona szwedzkiego rządu www.isa.se – Invest in Sweden Agency www.visitsweden.com – Visit Sweden www.swedishtrade.se – Szwedzka Rada d...
Bardziej szczegółowo