4. przykazanie

Ile kosztuje nas
nied ziela? Już sam o
pytanie je st decydują­
cym ciosem zadanym
niedzieli. Niedziela je st
bowiem przez to nie­
dzielą, że nic nie kosz­
tuje i z ekon om icznego
punktu w idzenia nic
nie przynosi. Pytanie,
ile kosztuje jej ochrona
jako dnia w olnego od
pracy, zdradza bowiem,
że już w swoim um yśle
zam ieniliśm y niedzielę
w dzień roboczy.
Dlaczego je st ważne, żeby państw o chroniło
niedzielę?
366
N iedziela praw dziw ie słu ży dobru społeczn em u,
gdyż je s t znakiem sprzeciw u wobec to ta ln e g o
zaw łaszczenia człow ieka przez św ia t pracy.
[2 1 8 8 ,2 1 9 2 -2 1 9 3 ]
Chrześcijanie w krajach z dawna chrześcijańskich nie
tylko powinni dom agać się u sa n k c jo n o w a n ia niedzieli
jako dnia św iątecznego przez prawo państwowe, ale
także nie powinni żądać od innych pracy, której sami
nie chcą się w niedzielę podejmować. W szyscy powinni
mieć udział w odpoczynku stworzenia.
ROBERT SPAEMANN (ur.
1927), niemiecki filozof
G S ROZDZIAŁ DRUGI £ □
Miłuj bliźnie go sw ego jak siebie sa m e g o
Czcij sw ego
ojca i matkę,
abyś cieszył się długim
życiem na ziemi, którą
daje ci Pan, twój Bóg.
CZWARTE P R Z Y K A Z A N I E :
Czcij ojca i matkę swoją.
Wj 2 0,12
367
Życie rodziców
je st księgą, w której
dzieci m ogą czytać.
ŚW. AUGUSTYN
Do kogo o d n o si się czwarte przykazanie
i czego od nas w ym a ga ?
Czwarte przykazanie o d n o si się w pierw szym rzędzie
do b iologiczn ych rodziców, ale rów nież do tych ludzi,
którym zaw dzięczam y nasze życie, nasze sukcesy,
nasze poczucie bezpieczeństw a i n aszą w iarę.
[2 1 9 6 -2 2 0 0 , 2 2 4 7 -2 2 4 8 ]
To, co winni je ste śm y naszym rodzicom: miłość, wdzięcz­
ność i szacunek, dotyczy także n aszego s t o s u n k u do tych
ludzi, którzy nami kierują i na których możem y liczyć.
J e st wielu ludzi, którzy stanow ią dla nas autorytety:
rodzice biologiczn i lub przybrani, sta rsze rodzeństwo
i kuzyni, wychowawcy, nauczyciele, pracodawcy, przeło­
żeni. To do nich od no si się czwarte przykazanie. W naj­
szerszym znaczeniu to przykazanie do tyczy nawet na­
szych obywatelskich obowiązków wobec państwa. -» 325
99
Rodzina jest
niezbędnym dobrem
dla narodów, niewymie­
nialnym fundamentem
społeczeństwa i wielkim
skarbem dla małżonków
przez ich całe życie.
Jest dobrem niemożli­
wym do zastąpienia dla
dzieci, które powinny
być owocem miłości
i wielkodusznego całko­
witego poświęcenia się
rodziców.
INI
rfn
co%
5—I0
ini
l
y>
GO
TD
O
BENEDYKTXVI, 8.07.2006 r.
GO
O*
OJ
99 Gruźlica i rak
INI*
-<
nie są najgorszymi
chorobami. Myślę, że
d wiele gorszą chorobą
est bycie niechcianym
i niekochanym.
-<
go
BŁ. MATKA TERESA
202
368 Jakie je st miejsce rodziny w Bożym planie
stw orzenia?
Mężczyzna i kobieta, którzy zawarli związek małżeński,
stanowią ze swoimi dziećmi rodzinę. Bóg chce, na ile
to możliwe, aby z miłości rodziców zostały zrodzone
dzieci. Dzieci powierzone opiece i trosce rodziców mają
taką samą godność jak ich rodzice. [2201-2206, 2249]
W swoim wnętrzu B ó g je st wspólnotą. W wymiarze ludz­
kim rodzina je st wzorem wspólnoty. Rodzina je st jedyną
w swoim rodzaju szkołą życia, podstawą do budowania
wszystkich innych relacji. Dzieci nigdzie nie wzrastają
lepiej, jak we wrażliwej rodzinie, w której panuje akcep­
tacja, wzajemny szacunek i odpowiedzialność. Wreszcie
w rodzinie wzrasta też wiara. Rodzina je st zatem, jak
wierzy Kościół, Kościołem w wersji mini, Kościołem
domowym, którego siła oddziaływania ma zapraszać
innych do w spólnoty wiary, miłości i nadziei. -> 271
99
203
Jedynie skała cał­
kowitej i nieodwołalnej
miłości między mężczy­
zną a kobietą jest w sta­
nie stanowić fundament
dla społeczeństwa, które
stanie się domem dla
wszystkich ludzi.
O
r^i
CZ3
rvi
BENEDYKTXVI, 11.05.2006 r.
cr>
<o
CD
o
CD
O
369
3
P
.
Dlaczego rodziny nie można za stą p ić?
Każde dziecko pragnie ciepła i bezpieczeństwa
w rodzinie, potrzebuje ojca i m atki, aby móc się
szczęśliw ie i praw idłow o rozwijać. [2 2 0 7 -2 2 0 8 ]
99
Rodzina, która
się modli, to szczęśliwa
rodzina.
Rodzina jest podstawową komórką społeczną. Wartości
i zasady, które obowiązują w domu, umożliwiają później
stworzenie solidarnego społeczeństwa. -» 516
BŁ. MATKA TERESA
370
M łodsi powinni
więc czcić starszych,
starsi kochać m łod­
szych.
Dlaczego państw o powinno chronić
i wspierać rodziny?
Pom yślność i przyszłość państw a zależy od tego,
czy najm niejsza je d n o stka , czyli rodzina, będzie m ogła
bez przeszkód się rozwijać. [2 2 0 9-2213, 2250]
ŚW. BENEDYKT Z NURSJI
99
Kiedy z rodziną
je st w szystko w porząd­
ku, wówczas z państwem
je st w szystko w porząd­
ku; gdy z państwem jest
w szystko w porządku,
wówczas wielka sp o ­
łeczność ludzka żyje
w pokoju.
LIU BU WE (ok. 300-236
przed Chr.), filozof chiński
Z całego serca
czcij swojego
ojca i nie zapominaj
o tej, która w bólach cię
zrodziła (...) cóż możesz
dać im w zam ian?
Syr 7, 27-28
Żadne państwo nie ma prawa wkraczać w wewnętrzne
sprawy rodziny i odmawiać jej prawa do istnienia. Żadne
państwo nie ma prawa definiować rodziny inaczej niż
odpowiada to jej stwórczemu zadaniu. Żadne państwo
nie ma prawa pozbawiać rodzinyjej zasadniczych funkcji,
zwłaszcza wychowawczej. Każde państwo ma natom iast
obowiązek pomagać rodzinom i wspierać je materialnie.
-» 323
371
Ja k dziecko okazuje szacunek rodzicom ?
Dziecko szanuje i czci sw oich rodziców przez to,
że okazuje im m iło ś c i wdzięczność.
[2 2 1 4-2 22 0 , 2251]
Dzieci powinny okazywać wdzięczność swoim rodzicom
już z sam ego faktu, że dzięki ich miłości otrzymali życie.
Ta wdzięczność stanowi fundam ent miłości, szacunku,
odpowiedzialności i właściwie rozum ianego posłuszeń­
stwa. Zwłaszcza w potrzebie, w chorobie i w starości
dzieci powinny ze szczególną miłością i wytrwałością
troszczyć się o swoich rodziców.
Przynoszono do
Niego dzieci, aby
je dotknął, ale ucznio­
wie stanow czo tego
zabraniali. Kiedy Jezus
to zobaczył, oburzył się
i powiedział: „Pozwólcie
dzieciom przychodzić
do Mnie, nie przeszka­
dzajcie im, bo do takich
jak one należy królestwo
Boże.
r->
r*Ni
JTI
«✓>»
i
Mk 10, 13-14
Radością zwią­
zaną z dziećmi jest
to, że z każdym z nich
wszystkie rzeczy tworzą
się na nowo i ponownie
wszechśw iat w ystaw iony
zostaje na próbę.
GILBERT KEITH CHESTERTON
(1874-1936), pisarz angielski
O
on
O*
OD
3
3>
-<
-<
-<
on
204
Dwie rzeczy
pow inny otrzymać dzieci
od swoich rodziców:
korzenie i skrzydła.
JOHANN WOLFGANG GOETHE
205
O
r*vi
cz?
|s*j
►—i
Ojcowie, nie
rozdrażniajcie
waszych dzieci, aby nie
upadały na duchu.
372
Wja k i sposób rodzice okazują szacunek
swoim dzieciom ?
Bóg powierzył rodzicom dzieci, żeby byli dla nich
pewnym i, w łaściw ym i wzorcami, żeby je kochali,
okazyw ali im szacunek i czynili w szystko,
aby m ogły rozwijać się zarówno fizycznie,
ja k też d u c h o w o .[2221-2231]
Kol 3, 21
CD
O
CT>
O
C_l
>
on
on
cr>
Dzieci są darem Bożym, a nie w łasnością rodziców.
Zanim staną się dziećmi swoich rodziców, są dziećmi
Boga. Najszlachetniejszym obowiązkiem rodziców jest
ew angelizowanie własnych dzieci i przekazanie im wiary
chrześcijańskiej. -*■ 374
o
Serdeczni w bra­
terskiej miłości
wzajemnie się wyprze­
dzajcie w okazywaniu
szacunku. Nie traćcie
gorliw ości, bądźcie
płom iennego ducha,
służcie Panu!
R z 12,10
Niech Pan w zbo­
gaci was we wza­
jem ną miłość, abyście
obfitow ali w m iłość do
w szystkich podobną do
tej, jaką my was darzy­
my! Niech Pan umocni
wasze serca, abyście byli
nienaganni w świętości
wobec Boga, naszego
Ojca, gdy przyjdzie nasz
Pan, Jezus, w otoczeniu
swoich świętych.
1 Tes 3, 12-13
373
Jak rodzina pow inna żyć wiarą?
Chrześcijańska rodzina ma być m ałym Kościołem .
W szyscy członkowie rodzin chrześcijańskich są zapro­
szeni do tego, aby nawzajem um acniać się w wierze
i prześcigać się w go rliw ości Bożej. Powinni m odlić
się w spólnie i razem pełnić dzieła m iłości bliźniego.
[2 2 2 6-2 22 7 ]
Wierzący rodzice wstawiają się za swoimi dziećmi
u Boga, przynoszą je do chrztu i są dla nich wzorami
wiary. Oznacza to, że rodzice powinni ukazać dzieciom,
jak ważne jest, by żyć w bliskości kochającego Boga.
Niekiedy jednak to rodzice uczą się wiary od swoich
dzieci i wsłuchują się, jak Bóg przez nie mówi. Często
bowiem wiara młodych ludzi odznacza się większym
poświęceniem, jak również „Pan często właśnie komuś
młodszemu objawia to, co jest lepsze" (Benedykt
z Nursji, Reguła, 3, 3).
374
Dlaczego Bóg je st ważniejszy niż rodzina ?
Człowiek nie może żyć bez relacji. Najw ażniejszą dla
człowieka je st relacja z Bogiem . Ma ona pierw szeństw o
spośród w szystkich ludzkich relacji, także rodzinnych.
[2 2 3 2 -2 2 3 3 ]
Dzieci nie należą do swoich rodziców, a rodzice do swoich
dzieci. Każdy człowiek należy bezpośrednio do Boga.
Tylko z Bogiem człowiek jest związany absolutnie i na
zawsze. Tak trzeba rozumieć słowa Jezusa o powołanych:
„Jeżeli ktoś kocha ojca lub matkę bardziej niż Mnie,
nie jest Mnie godny. Podobnie jeśli ktoś kocha syna lub
córkę bardziej niż Mnie, nie jest Mnie g o d n y " (Mt 10, 37).
Dlatego rodzice powinni z pełną ufnością powierzyć sw o­
je dzieci w ręce Boga, kiedy Pan powołuje je do poświęce­
nia życia w zakonie lub w stanie kapłańskim. -* 145
375
Jak właściwie sprawować w ładzę?
W ładza je st sprawowana w łaściw ie wtedy,
gdy rozum iana jest, na wzór Jezusa, ja k o służba.
Nikom u nigdy nie w olno być despotą.
[2234-2237, 2254]
Jezus wyraźnie pokazał, jak powinno się sprawować
władzę. On, najwyższa władza, służył i zajął ostatnie
miejsce. Nawet umył swoim uczniom nogi (3 13, 1-20).
Rodzice, nauczyciele, wychowawcy i przełożeni otrzymali
swoją władzę od Boga nie po to, aby panować nad pow ie­
rzonymi ich pieczy, ale żeby swoje zadanie prowadzenia
i wychowywania rozumieli i sprawowali jak służbę.
-> 325
A jeśli ktoś z was
chce być pierw ­
szy między wami, niech
się stanie waszym nie­
wolnikiem . Tak jak Syn
Człowieczy, który nie
przyszedł po to, aby Mu
służono, lecz aby służyć
i oddać swoje życie jako
okup za wielu.
rsi
CA*
Mt 20,27-28
376
Jakie obow iązki m ają obywatele wobec p a ń stw a ?
Każdy obyw atel ma ob ow iązek lo ja ln ie w spółpracow ać
z o rg a n a m i państw a i ze w zględu na prawdę, sp ra w ie ­
dliw ość, w oln ość i so lid a rn o ść przyczyniać się
do
D O BR A W SPÓ LNEGO . [2 2 3 8 -2 2 4 6 ]
Również chrześcijanin ma kochać swoją ojczyznę, bronić
jej w razie konieczności i bez oporów podporządkowywać
się instytucjom państwowym. Powinien wykonywać swoje
czynne i bierne prawo wyborcze i nie uchylać się od o b o ­
wiązku płacenia podatków. Jednak pojedynczy obywatel
pozostaje w państwie istotą wolną, której przysługują
elem entarne prawa. Ma prawo do konstruktyw nej krytyki
państwa i jego organów. To państwo je st dla ludzi, a nie
ludzie dla państwa.
99
Z urodzenia
jestem Albanką, ob yw a­
telstw o mam indyjskie,
jestem katolicką
zakonnicą. Przez moją
misję przynależę do
całego św iata, ale moje
serce należy jed yn ie do
Jezu sa.
BŁ. MATKA TERESA
O ddajcie więc
cesarzow i to,
co je s t cesarskie,
a B o g u to, co b oskie.
-<
-<
r->
Z30
-<
LTt
206
207
Mt 22,21
377
Kiedy trzeba w ypow iedzieć p a ń stw u p o słu sz e ń st w o ?
o
N ik t nie m oże p rz e strz e g a ć p rz e p isó w p a ń stw o w y c h ,
które g o d z ą w Praw o Boże. [2 2 4 2 -2 2 4 6 , 2 2 5 6 -2 2 5 7 ]
A p o sto ł Piotr był tym, który naw oływ ał do w zglę d n e g o
posłusze ństw a wobec państwa: „Bardziej trzeba słuchać
B oga niż lud zi" (Dz 5, 29). Jeżeli przepisy p aństw ow e
stają się rasistow skie, se ksistow skie lub zbrodnicze,
wówczas chrześcijanin je st zo bow iąza ny w su m ie n iu
do w ypow iedzenia p osłuszeństw a, odm ow y brania
udziału oraz do sta w ia n ia oporu.
379
0i—3
IVI*
cr>
o
CTł
o
co
m
oo
co
o
cr>