docw numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
download 
Reklamacja Transkrypt
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
W NUMERZE: WIEŚCI Z WOJEWÓDZTWA 4 Pomorskie na Targach Grüne Woche Z ŻYCIA POMORSKIEGO OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO 7 9 12 14 15 16 Od Famoboksera do Challengera O nas: Działalność doradcza w powiecie malborskim O nas: BP ODR w Nowym Dworze Gdańskim - o powiecie i o sobie O ochronie ziemniaków w Lubaniu Seminarium ziemniaczane w Strzelinie Święto Producentów Mleka POMORSKA IZBA ROLNICZA 17 18 19 20 21 22 23 24 Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Nowodworskiego Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Malborskiego Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego Nie tylko zboże zapełnia trzos - wsparcie dla osób chcących odejść z rolnictwa Posiedzenie Rady Powiatowej PIR z powiatu Puck Składka zdrowotna rolników w Trybunale Konstytucyjnym Łatwiejsze przetargi III Powiatowy Turniej Kół Gospodyń Wiejskich DLA WSI I REGIONU 25 28 29 30 Zmiany w przyznawaniu płatności bezpośrednich w 2012 roku str. 25 Od 15 marca do 15 maja br. w ARiMR można składać wnioski o przyznanie pomocy w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za 2012 r. Warto zauważyć, że w systemach tych nastąpiły zmiany polegające m.in. na tym, że ARiMR będzie finansowała więcej rodzajów płatności niż w ubiegłym roku. Zmiany w przyznawaniu płatności bezpośrednich w 2012 roku Ogólnopolska sieć gospodarstw edukacyjnych Za wypalanie traw grożą kary Aktualne informacje prawne dla rolnictwa ZARZĄDZANIE GOSPODARSTWEM ROLNYM 32 33 VAT - czy warto na niego przejść? Sytuacja na rynku rzepaku NA POLACH I ŁĄKACH 34 35 36 Nowe minimalne normy GMO w rolnictwie Przypominamy – kwiecień W CHLEWNI I OBORZE 38 40 42 44 45 Co w hodowli bydła? Aby knur spełnił nasze oczekiwania Bioasekuracja w chlewniach Przypominamy - kwiecień Wykaz hodowców trzody chlewnej objętych oceną wartości użytkowej... W TROSCE O ŚRODOWISKO 48 49 51 Podsumowanie zadań badawczych w zakresie rolnictwa ekologicznego Monitorowanie szkodników w uprawach ogrodniczych Biogazownie - czy warto je budować? Z WIZYTĄ U ROLNIKA 52 Specjalizacja - kury nieśne DONIESIENIA 54 55 55 56 57 59 O ryzyku w rolnictwie Uroczyste pożegnanie Konkurs „Dla wytrwałych” rozstrzygnięty Sprzątanie Świata II Powiatowy Turniej Kół Gospodyń Wiejskich w Kartuzach Przykład do naśladowania W DOMU I ZAGRODZIE 60 61 Nie zapominajmy o agreście Polubić kasze OFERTY ROZRYWKA DLA DOROSŁYCH I DLA DZIECI RAPORT Z RYNKU VAT - czy warto na niego przejść? str. 32 Taką decyzję musi podjąć każdy rolnik ryczałtowy samodzielnie, po dokładnej analizie swojego gospodarstwa. Co brać pod uwagę przed ewentualnym przejściem na rozliczanie się na zasadach ogólnych z podatku od towarów i usług? Aby knur spełnił nasze oczekiwania str. 40 Kiedy zaczniemy narzekać, że nasz rozpłodnik nie ma chęci do krycia, że zatuczył się lub ma kłopoty z kończynami, nie szukajmy winy u producenta, od którego kupiliśmy knura, lecz zastanówmy się, czy wina nie leży po naszej stronie. Wieści z województwa Pomorskie na Targach Grüne Woche Targi Grüne Woche to największe i najważniejsze w Europie spotkanie przedstawicieli przemysłu spożywczego, rolnego, ogrodnictwa i agroturystyki. Województwo pomorskie reprezentowali na nich, w dniach 19 - 21 stycznia 2012 r., Członek Zarządu Województwa Pomorskiego Czesław Elzanowski oraz radni Sejmiku Województwa Pomorskiego Mirosław Batruch (Przewodniczący Komisji Rolnictwa) i Piotr Gontarek (Przewodniczący Komisji Rewizyjnej). 77. „Zielony Tydzień” Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze Grüne Woche (niem. zielony tydzień) to jedno z najważniejszych spotkań producentów oraz przetwórców żywności z całego świata. Podczas tegorocznej, 77. edycji targów, która odbyła się w dniach 19 - 28 stycznia 2012 r., na powierzchni 115 tys. m2 zaprezentowało się ponad 1600 wystawców z 59 krajów. Impreza przyciąga tłumy konsumentów, którzy nie tylko chcą spróbować narodowych przysmaków, ale także kupić wysokiej jakości żywność. „Zielony Tydzień” to ponad 300 ciekawych imprez towarzyszących – wykładów, konferencji, sympozjów, a także pokazów rękodzielnictwa i występów zespołów ludowych. Tegorocznym targom towarzyszyło Światowe Forum dla Wyżywienia i Rolnictwa oraz Berliński Szczyt Ministrów Rolnictwa. Głównym tematem forum było „Bezpieczeństwo żywnościowe poprzez zrównoważony rozwój – wykorzystanie w rolnictwie ograniczonych zasobów”. – „Zielony Tydzień” to doskonałe miejsce do dyskusji o sprawach ważnych dla rolnictwa. Spotykamy tu grono naszych dobrych partnerów, a i nasza oferta jest niezwykle bogata – powiedział dziennikarzom Marek Sawicki, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który gościł na naszym stoisku i smakował pomorskich specjałów. Pomorze smakuje! Polska była reprezentowana przez 12 województw, pod wspólnym hasłem „Polska schmeckt!” – „Polska smakuje!”. – Chwaliliśmy się tym, co na Pomorzu najsmaczniejsze i najzdrowsze - podkreśla Wicemarszałek Czesław Elzanowski - A są to m.in. miody, wspanałe sery czy gęsina. Województwo pomorskie reprezentowały trzy firmy będące członkami sieci Dziedzictwo Kulinarne Pomorskie: Spółdzielnia Mleczarska „Skarszewy”, mająca w swym asortymencie tradycyjne, długo dojrzewające sery, Pasieka Dębowa z Dębogórza – firma rodzinna wytwarzająca miody z dodatkami owocowymi i bakaliami oraz Ferma Gęsi Andrzeja Dzienisza z Dębogórza. Obecni byli także przedstawiciele PPHU Drobgen z Sierakowic – producent naturalnych wyrobów z gęsi i kaczki, Kapituła Kulinarna Gdańskie Smaki, prezentująca na targach gdańskie pralinki marcepanowe oraz browar Amber z Bielkówka – jeden z najnowocześniejszych wśród małych i średnich browarów w Polsce, producent piw opatrzonych znakiem Ministerstwa Rolnictwa „Poznaj Dobrą Żywność”. Kulinarne prezentacje tradycyjnych potraw z Pomorza przygotowało Stowarzyszenie Agroturystyczne „Kościerska Chata”. Promocję pomorskich produktów wspierał swym śpiewem kaszubski dziecięcy zespół regionalny Niezabôtci z gminy Stężyca. 4 Minister Rolnictwa Marek Sawicki spróbował kaszubskiej tabaki Zespół Niezabôtci ze Stężycy z Ministrem Rolnictwa Markiem Sawickim i delegacją Samorządu Województwa Pomorskiego Delegacja pomorska odbyła wiele spotkań, m.in. z polskimi wystawcami z innych województw, a także z Richardem Bartschem – Prezydentem Okręgu Środkowej Frankonii, regionu partnerskiego województwa pomorskiego. Z prezydentem Bartschem poruszono temat współpracy województwa pomorskiego z Centrum 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Wieści z województwa Kształcenia Rolników w Triesdorfie. Pomorskie stoisko odwiedzili także m.in. ambasador RP w Niemczech Marek Prawda, Dyrektor Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA Przemysław Litwiniuk oraz Wiceminister Gospodarki Ilona Antoniszyn-Klik i Wiceminister Rolnictwa Kazimierz Plocke. Od lewej: Członek Zarządu Województwa Pomorskiego - Czesław Elzanowski, Prezydent Okręgu Środkowej Frankonii - Richard Bartsch i producent gdańskich pralinek marcepanowych - Bogdan Kwapisiewicz Od prawej: Wiceminister Rolnictwa - Kazimierz Plocke, Edyta Klasa z UMWP, Jakob Baron - przedstawiciel PPHU Drobgen oraz Zdzisław Dopierała - Prezes SM Skarszewy Pomorskie specjały cieszyły się dużym zainteresowaniem zwiedzających Udział w targach Grüne Woche został sfinansowany ze środków Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. Prezentacja województwa pomorskiego Dorota Perfikowska Departament Współpracy Zagranicznej UMWP Edyta Klasa Departament Środowiska i Rolnictwa UMWP „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 5 Ogłoszenie 6 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego 60 LAT PRACY DORADCZEJ ODDZIAŁU PODR W STARYM POLU Od Famoboksera do Challengera Ż uławy to zasobna kraina rolnicza wymagająca od tych, którzy na niej gospodarują profesjonalizmu i pokory. Na przestrzeni dziesięcioleci zmieniały się technologie, przybywało techniki, a co najważniejsze weszły nowe pokolenia rolników, lepiej wykształconych, bardziej aktywnych, traktujących rolnictwo jak biznes, a nie „sentymentalną” działalność. Skok cywilizacyjny, techniczny i technologiczny na wsi i w rolnictwie Żuław i Powiśla, a szerzej Pomorza i Warmii, był możliwy dzięki zaangażowaniu wielu ludzi i firm. Znaczącą rolę, w tym procesie, wypełnił i dalej wypełnia Ośrodek w Starym Polu. Najkrócej ostatnie 60 lat można scharakteryzować tak: historia Ośrodka w Starym Polu skupia, jak w soczewce, przemiany i dokonania na wsi i w rolnictwie regionu. Zaczęło się w 1952 roku od powołania w Starym Polu Terenowego Zakładu Naukowo-Badawczego podległego Centralnemu Instytutowi Rolniczemu, a później Instytutowi Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa. Podstawowym celem tegoż zakładu było zagospodarowanie regionu Żuław. Prace koncentrowały się na opracowaniu naukowych podstaw do kompleksowego, rolniczego zagospodarowania tego regionu oraz na wdrażaniu i upowszechnianiu osiągnięć nauki do praktyki rolniczej. Wiele prac doświadczalnych i wdrożeniowych, dotyczących melioracji, uprawy, nawożenia i ochrony roślin oraz hodowli bydła, owiec i renowacji użytków zielonych, prowadzono we własnym gospodarstwie rolnym na powierzchni ok. 80 ha. Okres ten zaowocował wieloma opracowaniami naukowymi i ich praktycznym zastosowaniem, co przyczyniło się do szybszego zagospodarowania Żuław po zniszczeniach wojennych. Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 W 1956 roku Zakład Naukowo-Badawczy przemianowano na Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny, zmieniając też jego profil pracy z naukowo-badawczego na wdrożeniowo-upowszechnieniowy i szkoleniowy. Powiększył się teren oddziaływania o rejon Powiśla, obejmując łącznie połowę ówczesnego województwa gdańskiego. W tym też okresie powołano Ośrodek Ćwiczebny dla służby rolnej oraz Terenowy Ośrodek Informacji Naukowej, Ekonomicznej i Technicznej, a następnie utworzono Dział inspektorów zakładowych i powiatowych doradztwa specjalistycznego. Działalność Zakładu skupiała się na pracach doświadczalno-wdrożeniowych, informacji rolniczej, szkoleniu kadry inżynieryjno-technicznej i rolników, doradztwie dla gromadzkich służb rolnych i rolników oraz na upowszechnianiu szeroko rozumianego postępu rolniczego. W tym też czasie następował rozwój i rozbudowa przyzakładowego gospodarstwa, którego powierzchnia wzrosła do ponad 500 ha. Wybudowano nową bazę administracyjno-szkoleniową i urządzono laboratorium 7 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego chemiczne. Główne osiągnięcia tego okresu to postęp w upowszechnianiu nawożenia mineralnego oraz w chemicznym zwalczaniu chwastów, wprowadzenie plenniejszych odmian zbóż, racjonalne zagospodarowywanie użytków zielonych i wdrażanie nowych metod konserwacji pasz, podjęcie pracy hodowlanej - sprowadzono bydło rasy holenderskiej i owce rasy Texel. W 1975 roku, po reformie administracji, na bazie ówczesnego RRZD powołano Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego, który swym działaniem objął nowo powstałe województwo elbląskie. WOPR przejął praktycznie wszystkie zadania realizowane wcześniej przez Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny oraz przez Wojewódzki Ośrodek Rolniczego Szkolenia Kursowego. Zakres jego działalności został poszerzony o organizację kursów kwalifikacyjnych i mistrzowskich oraz na prawo jazdy ciągnikowe, a w późniejszym okresie (od 1979 r.) zespołów przysposobienia rolniczego. W 1983 roku do WOPR przekazana została część gminnej służby rolnej, a wraz z nią i zadania dotyczące upowszechniania postępu, doradztwa rolniczego oraz szkoleń masowych rolników. W okresie funkcjonowania WOPR osiągnięty został znaczący postęp w technologiach roślinnych i zwierzęcych, co wpłynęło na znaczne zwiększenie wydajności. Do istotnych osiągnięć należy również zaliczyć uzyskanie kwalifikacji zawodowych przez ponad 15000 rolników na kursach kwalifikacyjnych i mistrzowskich, w zespołach PR i na kursach ciągnikowych. W latach 1976 - 1981 funkcjonował w Ośrodku zamiejscowy punkt konsultacyjny ART Olsztyn, w którym dyplom inżyniera uzyskało około 500 osób. Ostatnie lata funkcjonowania WOPR to wprowadzenie doradztwa problemowego, zoptymalizowanych technologii oraz rozwijanie informacji rynkowej. W 1991 roku WOPR został podzielony na część doradczą, którą przejął nowo utworzony Ośrodek Doradztwa Rolniczego i część produkcyjną, która pozostała w gospodarstwie rolnym. W tym czasie doradztwo przeszło ewolucję od technologicznego poprzez technologiczno-optymalizacyjne do ekonomiczno-finansowego i prawnego. Nastąpił znaczący rozwój informacji rynkowej. Kontynuowane były prace doświadczalne na powierzchni 34 ha gruntów użyczonych przez AWRSP. Rozwijała się działalność laboratorium chemicznego, pracowni komputerowej i WGD oraz zaplecza dydaktyczno-hotelowego. Pojawiły się nowe kierunki w doradztwie, jak marketing, mała przedsiębiorczość, agroturystyka itp. W okresie tym realizowano Polsko-Izraelski Program Mleczarski. Największym osiągnięciem ODR, w jego krótkiej historii, było kreatywne oddziaływanie na przemiany zachodzące na wsi i w rolnictwie, a w szczególności związane z restrukturyzacją rolnictwa i modernizacją gospodarstw z udziałem środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wraz z początkiem 1999 roku Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Starym Polu stał się Regionalnym Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich i wszedł w skład powołanego przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Krajowego Cen- 8 trum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich z siedzibą w Brwinowie k. Warszawy. Centrum realizowało dotychczasowe zadania ośrodka na obszarze byłego województwa elbląskiego oraz działalność wspierającą politykę rolną państwa oraz procesy integracyjne z Unią Europejską na obszarze województw pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i podlaskiego. Główne osiągnięcia tego okresu to szerokie rozpropagowanie idei integracji europejskiej oraz wsparcie i pomoc rolnikom w pozyskiwaniu środków z funduszy przedakcesyjnych SAPARD oraz po wstąpieniu do UE z funduszy strukturalnych. Od 2005 roku Ośrodek w Starym Polu wszedł jako Oddział w struktury Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku. Od tego czasu działalność doradczą prowadzi w powiecie kwidzyńskim, sztumskim, malborskim i nowodworskim. Ponadto realizuje doradztwo specjalistyczne, informację i szkolenia na całych Żuławach i Powiślu, stając się nieformalnym Oddziałem Żuławskim PODR. Dużym osiągnięciem Oddziału są konferencje dla rolników oraz targi i wystawy organizowane przy bardzo wysokiej frekwencji. Z sukcesem prowadzona jest współpraca z krajami objętymi programem pomocy rozwojowej MSZ, w ramach której przeszkolono, na dwutygodniowych kursach w Starym Polu, około 2000 osób z Ukrainy, Mołdowy, Gruzji i Białorusi. Sześćdziesięcioletnia historia doradztwa rolniczego w Starym Polu zapisana została pracą ponad 900 osób, które oddały całą swoją wiedzę i umiejętności, służąc rolnikom, dla dobra wsi i rolnictwa. Bilans jest imponujący. Wystarczy wspomnieć, że w okresie tym zorganizowano kursy, konferencje i szkolenia dla ponad pół miliona słuchaczy, wydano 5500 publikacji o łącznym nakładzie 900 tysięcy egzemplarzy, przeprowadzono około 45 tysięcy doświadczeń, wdrożeń, demonstracji, pokazów i atestacji, a zakład odwiedziło ponad dwa miliony osób. Osiągnięcia te były możliwe dzięki akceptacji i zainteresowaniu rolników oraz wielkiemu zaangażowaniu pracowników Ośrodka. Antoni Hajdaczuk 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego O NAS W ramach cyklu prezentującego jednostki organizacyjne PODR w Gdańsku, przedstawiamy Biuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Malborku oraz Biuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Nowym Dworze Gdańskim. Działalność doradcza w powiecie malborskim W Biurze Powiatowym Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Malborku (BP ODR Malbork), z siedzibą w Starym Polu, zatrudnionych jest 4 pracowników prowadzących działalność doradczą na rzecz rolnictwa powiatu malborskiego i jego otoczenia. Pracujemy więc wspólnie ze specjalistami branżowymi PODR, pracownikami BP ARiMR w Malborku, z siedzibą w Starym Polu, i pracownikiem Biura Terenowego Pomorskiej Izby Rolniczej. Tutaj usytuowane jest także laboratorium, które wykonuje analizy i oceny materiału roślinnego, gleby i pasz. Uzyskane wyniki pozwalają na trafne podejmowanie decyzji menadżerskich, pozytywnie wpływających na jakość i ilość produktów z gospodarstwa przeznaczonych na sprzedaż. Dzięki takiej lokalizacji, korzystający z doradztwa w Biurze BP ODR Malbork mogą uzyskać również doradztwo od specjalistów branżowych PODR. Jest to szczególnie korzystne w okresie ubiegania się o płatności bezpośrednie, ponieważ pracownicy PODR pomagają sporządzić lub sporządzają rolnikowi wniosek o dopłaty obszarowe i rolnośrodowiskowe, co pozwala w tym samym dniu złożyć wniosek do BP ARiMR. a grunty orne 35.530 ha. W 2011 roku wnioski o dopłaty obszarowe złożyło 1.135 producentów rolnych. Podstawowymi roślinami uprawianymi przez rolników są: pszenica ozima, buraki cukrowe, rzepak ozimy i warzywa (w tym groszek na zielono i fasolka szparagowa). Na terenie powiatu Malbork dominują gleby aluwialne (mady), które powstały w procesie osadzania się drobnych nanosów rzecznych w płytkiej zatoce morskiej. Mady cechuje duża zmienność litologiczna zarówno powierzchniowa, jak i pionowa w obrębie profilu. Występują tu praktycznie wszystkie ich gatunki od mad bardzo lekkich do mad ciężkich (mady ciężkie i bardzo ciężkie - 62,1%, średnie - 29,3% i bardzo lekkie - 1,5% - głównie mady darniowo-brunatne). Przeważają tu gleby kompleksu 2. (57,00%) i kompleksu 1. (21,00%). Mniejszy jest udział kompleksu 3. (7,00 %) i kompleksu 8 (8,00%). Ogólnie gleby kompleksów pszennych stanowią około 85% powierzchni. Uzyskiwane średnie plony z ww. roślin uprawnych kształtują się następująco: pszenica ozima – 6,5 t/ha, buraki cukrowe – 55 t/ha, rzepak - 3,5 t/ha, groszek na zielono – 6,5 t/ha i fasolka na zielono – 9,5 t/ha. Od szeregu lat rolnicy uprawiają także inne gatunki roślin, które zwiększają opłacalność produkcji w gospodarstwie rolnym, wpływają pozytywnie na zmianowanie, wykorzystują zasoby siły roboczej w gospodarstwie i posiadany park maszynowy. Do takich roślin należą: trawy nasienne, motylkowe drobnonasienne, uprawiane na nasiona, i zioła. Rolnicy powiatu malborskiego gospodarują przeważnie na żyznych glebach żuławskich, jednakże na terenie każdej z 5 gmin są enklawy gleb średnich i słabych piaszczystych. Najwięcej obszarowo słabych gleb występuje na terenie gminy Miłoradz. Działalność BP ODR Malbork Biuro Powiatowe ODR Malbork Charakterystyka rolnictwa powiatu malborskiego Ogólna powierzchnia powiatu malborskiego wynosi 49.423 ha, w tym użytki rolne stanowią 40.031 ha, Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 Głównym celem w działalności doradczej pracowników BP ODR Malbork jest poprawa warunków życia mieszkańców obszarów wiejskich. Działania doradcze, prowadzone na rzecz mieszkańców obszarów wiejskich, poprzez zadania statutowe, ukierunkowane są na trzy priorytety: 1. Wspieranie 9 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego restrukturyzacji, modernizacji i rozwoju rolnictwa oraz umacnianie ekonomiczne gospodarstw i podnoszenie ich konkurencyjności; 2. Upowszechnianie systemów produkcji rolniczej z uwzględnieniem jakości, dobrych praktyk rolniczych oraz dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów ochrony środowiska i 3. Oddziaływanie na przemiany i rozwój gospodarczy i społeczny obszarów wiejskich. W ramach tych priorytetów prowadzimy doradztwo indywidualne i doradztwo grupowe. Większym powodzeniem wśród rolników cieszy się doradztwo indywidualne, a wynika to z faktu bliskości Biura BP ODR Malbork (niewielkie odległości między skrajnymi miejscowościami powiatu) oraz wysokiej mobilności mieszkańców obszarów wiejskich. W ramach doradztwa grupowego wielu naszych rolników uczestniczy w seminariach i konferencjach technologicznych, z zakresu produkcji roślinnej i zwierzęcej, organizowanych przez specjalistów branżowych PODR, Oddział Stare Pole, które od szeregu lat cieszą się dużym zainteresowaniem wielu producentów z terenu całego województwa pomorskiego i województw ościennych. Ponadto w ramach doradztwa grupowego, BP ODR w Malborku realizuje seminaria powiatowe, lustracje pól, pokazy itp. formy doradcze. Seminaria powiatowe prowadzone są przez specjalistów branżowych i naszych pracowników, których niejednokrotnie wspierają przedstawiciele firm handlowych. Lustracja pól u Henryka Bereziuka w Królewie Szkolenie dotyczące VAT w rolnictwie (Stare Pole, 8.03.2012 r.) Szczególnym zainteresowaniem rolników cieszą się lustracje pól, prowadzone w poszczególnych sołectwach, w czasie których doradcy, na podstawie stanu roślin, przygotowują zalecenia umożliwiające rolnikom zaplanowanie zabiegów agrotechnicznych. W ostatnich latach coraz częściej przepływ bieżących informacji odbywa się przy pomocy poczty elektronicznej. W związku z tym naszym celem jest pozyskanie jak największej liczby adresów e-mail rolników, aby móc tą drogą komunikować się z producentami i przekazywać im najnowsze wiadomości z zakresu technologii, ekonomiki rolnictwa, prawa i inne, niezbędne do optymalnego i efektywnego prowadzenia gospodarstwa rolnego. 10 Od wielu lat dużo czasu poświęcamy na działania informacyjno-szkoleniowe dotyczące możliwości pozyskania środków finansowych z funduszy pomocowych, takich jak: SAPARD, SPO i PROW. Spora grupa mieszkańców obszarów wiejskich, w tym w przeważającej większości rolnicy, pozyskała dofinansowanie do inwestycji prowadzonych w gospodarstwach rolnych i firmach. Obecnie oczekujemy na nowy PROW 2014 2020, czyli na nowe środki finansowe, które pozwolą na dalszy rozwój rolnictwa powiatu malborskiego. Corocznie BP ODR Malbork organizuje Powiatową Olimpiadę Młodych Producentów Rolnych i BHP, w których uczestniczą młodzi producenci rolni, nasi przyszli partnerzy i odbiorcy pracy doradczej. Aby uatrakcyjnić udział w olimpiadach, staramy się pozyskać sponsorów, finansujących nagrody dla uczestników. W tym miejscu chcielibyśmy podziękować i wyróżnić głównego sponsora, jakim jest BS w Malborku, który od szeregu lat przeznacza znaczne środki finansowe na nagrody dla naszych rolników. Wiernymi Sponsorami są również: „OVAL” Sp. z o.o. w Malborku i Pomorska Izba Rolnicza, którym także składamy podziękowania w imieniu własnym i uczestników olimpiad. W ramach doradztwa na rzecz ochrony środowiska naturalnego prowadzone są między innymi kursy chemizacyjne i atestacje opryskiwaczy. Po ukończeniu kursu chemizacyjnego rolnicy uzyskują uprawnienia, które 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego ważne są przez okres pięciu lat, a atest na opryskiwacz ważny jest przez okres trzech lat. 5. 1. Fot. 4, 5 - Olimpiada Młodych Producentów Rolnych 2011 W związku z tym, że ARiMR posiada środki finansowe i przyjmuje wnioski o pomoc finansową z działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów”, pracownicy BP ODR w Malborku czynią starania, aby jak największa liczba rolników mogła z tej pomocy skorzystać. Serdecznie zapraszamy do BP ODR w Malborku. Pracownicy BP ODR w Malborku: mgr inż. Zdzisław Maciąg kierownik BP ODR Malbork 2. tel. kom. 607 930 235 e-mail: [email protected] Marian Figiel doradca rolny w gminie Nowy Staw tel. kom. 797 010 612 e-mail: m.fi[email protected] 3. Fot. 1, 2, 3 - Olimpiada Młodych Producentów Rolnych 2010 (organizatorzy i uczestnicy) Maciej Marusej doradca rolny w gminie Miłoradz i Lichnowy tel. kom. 501 836 684 e-mail: [email protected] Bogusława Wałachowska rachmistrz FADN tel. kom. 797 010 613 e-mail: [email protected] 4. Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 Opracowanie Zdzisław Maciąg 11 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego BP ODR w Nowym Dworze Gdańskim - o powiecie i o sobie O powiecie Powiat Nowy Dwór Gdański usytuowany jest w samym środku Żuław. Żuławy zaś są najmłodszym skrawkiem lądu w naszym kraju. Ta niezwykła kraina jest dziełem rzek, morza i wiatru oraz pracy wielu pokoleń ludzi. Teoretycznie Żuławy Wiślane zajmują płaską równinę, ale jest to tylko złudzenie, faktycznie ich powierzchnia jest poprzecinana pofałdowaniami. Niespełna 30% całego terenu stanowi depresja. Żuławy są od wieków krainą wybitnie rolniczą. Na fakt ten wpłynęły sprzyjające warunki środowiska geograficznego, a szczególnie doskonałe gleby oraz wytrwała praca ludzka. Czynniki te przyczyniły się do powstania w tej części Polski obszaru charakteryzującego się wysoką kulturą rolniczą. Gleby Żuław to w przeważającej części mady próchnicze odznaczające się wysoką zasobnością w składniki pokarmowe, dzięki czemu pozwalają osiągnąć wysokie plony zbóż, innych roślin uprawnych oraz siana. Przede wszystkim stwarzają one warunki do intensywnej produkcji towarowej opartej na pszenicy ozimej, buraku cukrowym, rzepaku ozimym i roślinach strączkowych. Delta Wisły stanowi bardzo przyjazny teren dla fauny, szczególnie tej związanej ze środowiskiem wodnym. Mnogość gatunków ryb, mięczaków oraz owadów wodnych jest tu czymś wyjątkowym w skali całego kraju. To miejsce upodobały sobie szczególnie dziki, sarny, a także łosie. Zróżnicowania pod tym względem dopełniają wydry, jenoty, lisy czy też łasice. Bliskość wody stanowi również doskonałe warunki dla niektórych ptaków. Choć Żuławy kojarzą się głównie z pięknymi widokami, charakterystycznymi dla polskich krajobrazów, turysta może tu skorzystać z wielu atrakcji. Jedną z nich jest chociażby przejażdżka po Żuławach jedną z najstarszych kolejek wąskotorowych w Polsce. Warto wybrać się także na wycieczkę szlakiem mennonitów. Po drodze mamy okazję obserwować również zabytki hydrotechniczne, takie jak przepompownie, akwedukty czy zwodzone mosty żuławskie. 12 Śluza Gdańska Głowa Na terenie powiatu znajduje się 10 stacji pomp odwadniających 57.095 ha i tak: gm. Nowy Dwór 4 szt. pow. odwadniana 25.069 ha, gm. Stegna 3 szt. - pow. odwadniana 28.053 ha, gm. Sztutowo 2 szt.- pow. odwadniana 3.837 ha, gm. Krynica Morska 1 szt. - pow. odwadniana 136 ha. W powiecie znajduje się 123,2 km wałów przeciwpowodziowych chroniących obszar 36 727 ha, w tym: gm. Nowy Dwór - 46,1 km, gm. Stegna - 22,0 km, gm. Ostaszewo - 13,9 km, gm. Sztutowo - 34,7 km, m. Krynica Morska - 6,5 km. Przepompownia w Osłonce, gm. Nowy Dwór Gdański Produktywność gruntów rolnych na Żuławach jest około dwukrotnie większa od średniej krajowej. W miarę doskonalenia systemu melioracji wodnych, a w szczegól- 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego ności nawadniania, agrotechniki i pozyskiwania coraz to intensywniejszych odmian, produktywność gleb powiatu nowodworskiego będzie rosła, uzyskując 2,5 - 3-krotną przewagę nad średnią krajową. Jednak występujący nadal przestarzały system melioracyjny wpływa na obniżenie produkcji, a małe poldery pól utrudniają wykorzystanie ciężkiego i nowoczesnego sprzętu. Wzrasta zainteresowanie produkcją ekologiczną na terenie powiatu, ale wciąż jest mało gospodarstw posiadających atest gospodarstwa ekologicznego. ły nowe gospodarstwa, zmodernizowano budynki inwentarskie, zakupiono wysokowydajny sprzęt rolniczy, rozwijają się gospodarstwa agroturystyczne oferujące wysoki standard i szeroką gamę usług, powstają nowe miejsca pracy. O sobie Biuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego już od 1982 roku oferuje swoją pomoc rolnikom z całego powiatu nowodworskiego. Siedziba biura znajduje się w Nowym Dworze Gdańskim. W BP ODR pracują 4 osoby, które obsługują cztery gminy: Nowy Dwór Gdański, Ostaszewo, Stegnę i Sztutowo. Rolnictwo w rejonie działania PODR charakteryzuje się dużą zmiennością - od bardzo małych gospodarstw do wielkoobszarowych. Gospodarstwa prowadzą intensywną produkcję zarówno roślinną, jak i zwierzęcą. Plony, jakie uzyskują rolnicy żuławscy, pomimo wielu trudności, związanych z uciążliwymi warunkami gospodarowania, przewyższają średnią krajową. Uzyskiwanie 7 - 8 ton pszenicy, 4 t rzepaku ozimego, 60 t buraków cukrowych, 7500 litrów mleka nie stanowi problemu dla wielu z nich. Tak intensywne i specyficzne rolnictwo stwarza określone warunki funkcjonowania doradztwa. Zadania, jakie są realizowane wynikają z priorytetów dla rolnictwa i obszarów wiejskich uwzględniających strategię rozwoju województwa i powiatu. Czym zatem zajmuje się BP ODR w Nowym Dworze Gdańskim? Po 2004 roku większą część czasu pracy poświęcamy na dostosowanie gospodarstw do wymogów wzajemnej zgodności, co wiąże się nieodłącznie z pozyskiwaniem środków krajowych i unijnych na modernizację gospodarstw i rozwój obszarów wiejskich. Organizowane przez nas kursy, szkolenia i pokazy cieszą się dużym zainteresowaniem. Gospodarstwo uczestniczące w konkursie „Piekna Wieś” Duży nacisk kładziemy na ochronę środowiska. Już w 2000 roku rolnicy z gmin Nowy Dwór Gd., Stegna i Sztutowo realizowali program Ochrona Środowiska na Terenach Wiejskich. W ramach tego projektu wybudowano 74 zbiorniki na gnojówkę i płyty obornikowe, zakupiony został sprzęt proekologiczny (rozrzutniki obornika, wozy asenizacyjne). 1. Wspólne wyjazdy i szkolenia ułatwiają współpracę i pozwalają poznać siebie nawzajem Rolnicy z powiatu nowodworskiego odważnie i z sukcesami sięgają po kolejne środki unijne. Powsta- Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 2. W ramach programu „Ochrona Środowiska na Obszarach Wiejskich” wybudowano zbiorniki na gnojówkę oraz zakupiono sprzęt proekologiczny (fot. 1, 2, 3, 4) 13 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego O ochronie ziemniaków w Lubaniu 3. 4. Realizacja większości zadań nie byłaby możliwa, gdyby nie stała współpraca z samorządem powiatowym, samorządami gmin, ARiMR, ARR, OSM Maluta, Pomorską Izbą Rolniczą, bankami spółdzielczymi i innymi jednostkami obsługującymi rolnictwo oraz licznymi stowarzyszeniami, organizacjami pozarządowymi, kołami gospodyń wiejskich, lokalną grupą działania i sołtysami wszystkich gmin. W ostatnich latach Oddział PODR w Starym Polu realizował programy z państwami wschodnimi: Ukrainą, Mołdową, Gruzją i Białorusią. Bardzo często zajęcia terenowe odbywały się w gospodarstwach, samorządach, organizacjach pożytku publicznego, przedsiębiorstwach i instytucjach działających na terenie naszego powiatu. Piękna Żuław i Mierzei Wiślanej nie trzeba zachwalać - zapraszamy, przyjedziecie, zobaczycie i może zostaniecie…. Pracownicy BP ODR w Nowym Dworze Gdańskim: Anna Galewska kierownik BP ODR w Nowym Dworze Gd. tel. kom. 607 930 046 e-mail: [email protected] Stanisław Koćko doradca w gminie Stegna tel. kom. 797 010 614 e-mail: [email protected] W dniu 7 marca br., w Lubaniu, została zorganizowana konferencja nt. „Ochrona ziemniaka przed chorobami i szkodnikami”. Uczestnicy spotkania mogli zweryfikować swoją wiedzę na temat sposobu zniwelowania strat i zwiększenia plonu bulw ziemniaka, tym samym zwiększenia swoich dochodów z produkcji. Konferencję otworzył Dyrektor Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Pan Józef Sarnowski. Pierwszym prelegentem był Pan Tomasz Trzmielewski, który przedstawił charakterystykę chorób i szkodników występujących na plantacji ziemniaka oraz możliwości walki z nimi przy pomocy preparatów firmy DuPont. Następnym elementem, poruszonym w wystąpieniu, były chwasty i możliwość walki z nimi przy pomocy różnych preparatów. Kolejnym mówcą był przedstawiciel firmy Syngenta, Pan Jarosław Rawski, który przedstawił preparaty do ochrony przed zarazą i alternariozą - najbardziej rozpowszechnionymi chorobami ziemniaka. Omówił również zwalczanie szkodników ziemniaka. Przedstawiciel firmy PMHZ Strzekęcin, Pan Marek Musielak, zaprezentował ofertę sadzeniaków dostępną wiosną tego roku. W swoim wystąpieniu zwrócił szczególną uwagę na odmiany z listy zalecanej do uprawy na Pomorzu. Jako ostatni wystąpił Pan Władysław Kuszel z firmy Europlant, który przedstawił możliwości zakupu sadzeniaków swojej produkcji. Grzegorz Manowski, pracownik PODR w Gdańsku, przedstawił wyniki Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego za lata 2008 – 2011 oraz listę odmian zalecanych do uprawy w województwie pomorskim. Wiesław Szymański doradca w gminie Sztutowo tel. kom. 797 010 615 e-mail: [email protected] Mieczysław Ścibek doradca w gminie Ostaszewo tel. kom. 797 010 616 e-mail: [email protected] Opracowali pracownicy BP ODR w Nowym Dworze Gdańskim 14 Udział w takich spotkaniach pomaga rolnikom wybrać odpowiednią ochronę plantacji ziemniaka i dobrać odpowiednią odmianę do uprawy na terenie gospodarstwa, aby uzyskać zadowalający plon, o bardzo dobrej jakości, i w konsekwencji dobrą zapłatę za poniesione nakłady i pracę. Grzegorz Manowski 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Seminarium ziemniaczane w Strzelinie W dniu 8 marca br. w Oddziale Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Strzelinie odbyło się seminarium nt. „Aktualności w uprawie ziemniaków”. Celem spotkania było przedstawienie rolnikom aktualności w zakresie uprawy i ochrony ziemniaków oraz zapoznanie z ofertą firm zajmujących się hodowlą. S eminarium otworzył Dyrektor Oddziału PODR w Strzelinie - Zdzisław Kołodziejski, a następnie przedstawił istotne kwestie dotyczące uprawy ziemniaków w naszym rejonie. Wykłady rozpoczął dr Jerzy Osowski z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Boninie. W swoim wystąpieniu omówił aktualne kierunki w uprawie ziemniaka, choroby, sposoby ochrony przed zarazą oraz środki do zwalczania chorób, w tym nowości. Następnie Jarosław Kapiszka, kierownik Działu Badawczo-Doświadczalnego w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Karżniczce, omówił dobór odmian ziemniaków na podstawie wyników Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmia- Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 nowego i Rolniczego. Podkreślił, że SDOO, obok wykonywania ścisłych doświadczeń dla różnych gatunków roślin uprawnych, służy również doradztwem w zakresie odmianoznawstwa. Zachęcał do udziału w corocznych lustracjach pól doświadczalnych, w tym również organizowanych przez Oddział PODR w Strzelinie. W województwie pomorskim zaleca się do uprawy następujące odmiany: bardzo wczesne jadalne Denar, Lord, Miłek, Impala; jadalne wczesne - Owacja, Vineta, Bellarosa, Cyprian; jadalne średnio wczesne Tajfun, Satina, Elanda, średnio późne i późne - Jelly, Soplica, Syrena, Zeus. W dalszej części spotkania przedstawiciel Pomorsko-Mazurskiej Hodowli Ziemniaka w Strzekęcinie Marek Musielak oraz Roman Borucki z firmy Solana Polska, omówili ofertę z zakresu nasiennictwa oraz produkcji i dystrybucji ziemniaków sadzeniaków. Odmiany proponowane przez PMHZ w Strzekęcinie to bardzo wczesna odmiana Irys, wczesna Owacja, odznaczająca się wysokim plonem handlowym, a także wysoką odpornością na wirusy oraz Cyprian o niskich wymaganiach glebowych i wodnych. Z odmian średnio wczesnych firma poleca Tajfuna, który daje bardzo wysoki plon handlowy, ma niskie wymagania glebowe, jest przydatny do produkcji frytek, a także odporny na suszę oraz odmiany Gawin, Cekin - o wyjątkowych walorach smakowych i Jutrzenka - również zalecana do uprawy ekologicznej. Z odmian średnio wczesnych godne uwagi są: Legenda, Irga i Ametyst, który ma wysoki plon handlowy, ale wymaga stanowiska o temp. pow. 8o C. Odmiany średnio późne proponowane przez PMHZ w Strzekęcinie to: Bryza, Soplica i Gustaw o wysokiej odporności na wirusy. Z kolei Solana Polska oferuje bardzo wczesną Asconę o dużej odporności na rizoktoniozę, wczesną Nataschę bardzo odporną na choroby grzybowe i czarną nóżką oraz Primadonnę, zaś z odmian średnio wczesnych Red Lady. W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele Zakładu Przetwórstwa Ziemniaków „Stolon” - Mirosław Sołtan i Przemysław Maliczowski, specjaliści ds. surowcowych, którzy zachęcali rolników do współpracy. Przedstawiciel firmy Syngenta - Jarosław Rawski zaprezentował program kompleksowej ochrony ziemniaka i omówił m.in. preparaty do zwalczania chorób i szkodników dla tego gatunku. Na zakończenie seminarium specjalista terenowy Jacek Wełniak ze Stacji Chemiczno-Rolniczej przekazał kilka informacji nt. potrzeb wykonywania analiz glebowych. Spotkanie w Strzelinie było bardzo udane, o czym świadczyło zainteresowanie rolników prezentowanymi tematami oraz gorąca dyskusja. Katarzyna Łyskawa 15 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Święto Producentów Mleka K olejna konferencja technologiczna dla producentów mleka odbyła się 14 marca br., w Oddziale Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Starym Polu. Zorganizowaliśmy ją wspólnie z firmą Raitech Raiffeisen Agro-Technika Sp. z o.o. Brzoza k. Bydgoszczy, Punkt Sprzedaży w Tragaminie. Tym razem tematyka części technologicznej konferencji skoncentrowana była na prawidłowym zbiorze - prezentacja maszyn do zbioru zielonek firmy Pöttinger i zakiszaniu zielonek - wykład dr. hab. Piotra Dorszewskiego z UTP w Bydgoszczy. Jedną z maszyn do zbioru – przyczepę samozbierającą Pöttinger TORRO 5700 zagregatowaną z ciągnikiem New Holland T 7. 200, mogliśmy obejrzeć przed budynkiem szkoleniowym. Zebrani słuchacze (a było ich około 200) zapoznali się również z obecną sytuacją na rynku mleka oraz z planowanymi zmianami po roku 2015. Zagadnienia te przedstawił 16 Radosław Szatkowski - Dyrektor OT ARR w Gdyni. Na tym zakończyła się część technologiczna, po której nastąpiła część oficjalna, czyli podsumowanie ubiegłego roku i nagrodzenie najlepszych producentów mleka. Wyniki oceny wartości użytkowej bydła za rok 2011 przedstawiła Regina Stefańska, Kierownik Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka, Oddział w Gdańsku. Nie mamy się czego wstydzić. Przeciętna wydajność za 2011 rok z najlepszych obór w naszym województwie przekroczyła 10.000 kg mleka. Najlepsi hodowcy w województwie i w powiatach zostali nagrodzeni pucharami i dyplomami przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka, Oddział w Gdańsku, Pomorski Związek Hodowców Bydła Mlecznego w Gdańsku, Stację Hodowli i Unasieniania Zwierząt w Bydgoszczy, Oddział w Szczecinku oraz Pomor- ski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Oddział w Starym Polu. OSM Maluta z Nowego Dworu Gdańskiego również uhonorowała swoich najlepszych dostawców specjalnymi nagrodami. Tradycję podsumowywania roku i nagradzania najlepszych (takie Święto Producentów Mleka), będziemy chcieli kontynuować w następnych latach. Ostatnim punktem konferencji było losowanie cennych nagród, w którym wzięli udział wszyscy uczestnicy spotkania. Nagrody te ufundowali: Raitech Raiffeisen Agro-Technika Sp. z o.o., Pöttinger Polska, Kancelaria Finansowa Witczak i Partnerzy, Sowul & Sowul Sp. z o.o., Pioneer Polska, Blattin Polska Sp. z o.o., Perfect Doradztwo Ubezpieczeniowe i Finansowe Stanisław Jasina, OSM Maluta Nowy Dwór Gdański, Ecolab Sp. z o.o. Kraków. Hodowcy jeszcze długo dyskutowali i wymieniali swoje poglądy podczas poczęstunku, który odbył się na zakończenie konferencji. Zbigniew Marciniak 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Nowodworskiego W dniu 6 marca br., w Urzędzie Gminy w Stegnie odbyła się Rada Powiatowa Pomorskiej Izby Rolniczej z powiatu nowodworskiego. Na posiedzenie przybyli Dyrektor Agencji Nieruchomości Rolnych Pan Włodzimierz Olszewski oraz Pan Ryszard Drzewiecki – Kierownik Sekcji Gospodarowania Zasobem i Nadzoru Właścicielskiego, Dyrektor KRUS – Pan Stefan Skonieczny, Pani Małgorzata Czapiewska – p.o. Kierownik ARiMR w Nowym Dworze Gdańskim, Przedstawiciel Zarządu PIR – Lech Kolaska, Wójt Gminy Ostaszewo - Robert Ciżmowski oraz sołtysi z gminy Stegna. Wójt Gminy Stegna - Pani Jolanta Kwiatkowska, po przywitaniu przybyłych gości, przedstawiła prezentację gminy Stegna, skupiając się na zagadnieniach dotyczących strefy rolniczej. Następnie głos zabrał Pan Stefan Skonieczny - Dyrektor KRUS w Gdańsku omawiając nowe zasady naliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników. Wyjaśnił, iż ustawa nakłada obowiązek uiszczenia opłaty, zwanej składką zdrowotną, na każdego rolnika i domownika ubezpieczonego w KRUS w wysokości 1 zł od hektara przeliczeniowego miesięcznie. Dotyczy to rolników, którzy posiadają gospodarstwa rolne o powierzchni powyżej 6 ha. Niestety nie ma to wpływu na świadczenie chorobowe wypłacane rolnikowi. Pozostaje ono w takiej formie jak było do tej pory tj. 10 zł za każdy dzień niezdolności do pracy pod warunkiem ze rolnik choruje 31 dni. W przypadku krótszej niezdolności do pracy świadczenie chorobowe nie jest wypłacane. Dyskutowano również na temat zamiaru zmiany wieku emerytalnego. W momencie, kiedy wiek emerytalny zostanie ustalony na 67 lat, przebywającemu rolnikowi na rencie strukturalnej w wieku 65 lat skończy się świadczenie. Czy będzie musiał „dopracować” dwa lata, aby mógł otrzymać emeryturę? W tym przypadku rolnik, przechodząc na takową rentę, musiał się wyzbyć gospodarstwa rolnego, czyli pozbył się swojego miejsca pracy. Niestety nikt nie potrafił odpowiedzieć na to pytanie. Dyrektor Włodzimierz Olszewski omówił restrukturyzację Gospodarstwa Rolnego Wybicko. Obecny dzierżawca ma w posiadaniu blisko 490 ha, w tym 462 ha użytków rolnych. Umowa dzierżawy wygasa w czerwcu 2012 roku. Do sprzedaży dla miejscowych rolników przeznaczono niecałe 147 ha, co stanowi 30% powierzchni użytków rolnych, będących przedmiotem dzierżawy. Wyłączone grunty leżą w gminie Stegna, w obrębie Dworek – 3 działki, Bronowo – 1 działka i Niedźwiedzica – 1 działka. Dyskutowano na temat możliwości podzielenia działek na mniejsze areały, ale tak, aby zachować dobrą możliwości gospodarowania zasobami wodnymi z uwagi na dużą ilość rowów melioracyjnych. Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 Kolejnym poruszonym tematem, który wzbudził burzliwą dyskusję na sali były ceny gruntów. Rolnicy uważają, że ceny wystawiane przez ANR są bardzo zawyżone. Dyrektor tłumaczył, że wyceną gruntów zajmują się powołani rzeczoznawcy i nie jest to zależne od Agencji. Poinformował zebranych, że nie istnieje już w ANR fundusz socjalny, ale można jeszcze w tym roku ubiegać się o środki w tzw. programie popegeerowskim. Wójt Gminy Pani Jolanta Kwiatkowska dodała, że właśnie w ubiegłym roku z powyższych środków zostały wyremontowane 3 mieszkania w Popowie, a obecnie są złożone wnioski na remont kanalizacji w miejscowości Chełmek Osada i na budowę kanalizacji w miejscowości Wybicko. Pani Małgorzata Czapiewska – kierownik ARiMR w Nowym Dworze Gdańskim omówiła najnowsze zmiany w systemie dopłat obszarowych w 2012 roku. Z najważniejszych należy wymienić dwie nowe płatności - do tytoniu i owoców miękkich, dwie płatności uzupełniające przejęte od ARR - do skrobi i tytoniu oraz szeroko komentowaną modulację. 17 Pomorska Izba Rolnicza W dalszej części spotkania Członek Zarządu PIR – Lech Kolaska omówił dotychczasową pracę Zarządu PIR, przedstawił najważniejsze problemy, którymi zajmował się Zarząd od początku 2012 roku m.in.: stawką zwrotu akcyzy do oleju napędowego, wysokością podatku rolnego, agencyjnymi kredytami preferencyjnymi, brakiem konsultacji społecznych w sprawie wprowadzenia obecnej stawki składki zdrowotnej, zamiarem wprowadzenia podatku dochodowego dla rolników, modulacją w dopłatach ARiMR oraz składkami pobieranymi na fundusze promocyjne. Po szerokiej dyskusji, Przewodnicząca Rady Powiatowej PIR podziękowała przybyłym gościom oraz Pani Wójt za uczestnictwo oraz użyczenie lokalu. AB Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Malborskiego W dniu 15 marca 2012 br., w Urzędzie Gminy w Lichnowach odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej Powiatu Malbork. Spośród zaproszonych gości, w posiedzeniu uczestniczyli: członkowie Rady Powiatowej PIR, Włodzimierz Olszewski – Dyrektor ANR OT Gdańsk, Radosław Szatkowski - Dyrektor ARR OT Gdynia, Arkadiusz Krawczyk - ARiMR OT w Gdyni, w zastępstwie Pani Stanisławy Bujanowicz - Dyrektor ARiMR OT w Gdyni, Jarosław Jelinek - Dyrektor Biura PIR, w zastępstwie Prezesa Zarządu PIR Zenona Bistrama, Gracjan Kuryłowicz – Kierownik BP ARiMR w Malborku, Mirosław Groszkowski – Administrator GNiAZ Malbork, Marek Hetko – Delegat RP PIR z powiatu Nowy Dwór Gdański, Marian Ciasnocha - członek RP PIR z powiatu Nowy Dwór Gdański. Dyskusję podczas spotkania zdominowały następujące tematy: 18 aktualne informacje z ARiMR, zagospodarowanie i sprzedaż gruntów z zasobu Skarbu Państwa w powiecie malborskim, aktualne informacje z ARR, prywatyzacja Krajowej Spółki Cukrowej oraz sprawy bieżące PIR. MP 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego D nia 13 marca br., w Przodkowie odbyło się posiedzenie Pomorskiej Izby Rolniczej Powiatu Kartuskiego. Na spotkanie przybyło liczne grono gości: Lech Kolaska – Członek Zarządu PIR, Bogdan Łapa – Wicestarosta Powiatu Kartuskiego, Andrzej Wyrzykowski – Wójt Gminy Przodkowo, Jerzy Romanowski – Zastępca Dyrektora OT ANR w Gdańsku, Marcin Węsiora – Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w Kartuzach, przedstawiciele Placówki Terenowej KRUS w Kartuzach i BGŻ, Oddział w Kartuzach, Tadeusz Eksterowicz – doradca rolny z gminy Przodkowo, członkowie Komisji Rolnictwa Rady Gminy Przodkowo, sołtysi z terenu gminy Przodkowo oraz rolnicy. Piotr Wicki, Przewodniczący Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego przedstawił sprawozdanie z działalności za rok 2011. Lech Kolaska, Członek Zarządu PIR udzielił informacji na temat bieżących działań Zarządu. Sprawę zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie gospodarstw rolnych poruszył Zygmunt Stromski, Delegat Rady Powiatowej PIR z gminy Przodkowo. Rodzi to później niepotrzebne konflikty – nowym mieszkańcom przeszkadzają chociażby zapachy, które są naturalne przy prowadzeniu dużego gospodarstwa z chowem i hodowlą zwierząt. Podkreślił, że w planach zagospodarowania przestrzennego powinno rozdzielać się tereny intensywnej produkcji rolnej od gruntów pod budownictwo jednorodzinne. Andrzej Wyrzykowski, Wójt Gminy Przodkowo omówił aktualne kierunki rozwoju gminy Przodkowo, oraz przedstawił wykaz gruntów wyłączonych z produkcji rolnej w ostatnich latach. Przedstawiciele PT KRUS w Kartuzach omówili nowości w ubezpieczeniach. Nowe przepisy o składce zdrowotnej rolników budzą spore kontrowersje, toteż spadł prawdziwy grad pytań odnośnie tej kwestii. Wojciech Mierski z BGŻ w Kartuzach omówił nowości w ofercie dla rolników w 2012 roku. Marcin Węsiora, Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w Kartuzach przedstawił aktualne działania Agencji. Józef Cybula, reprezentujący Koło Łowieckie Głuszec, omówił działalność Koła na terenie gminy Przodkowo. AD Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 19 Pomorska Izba Rolnicza Nie tylko zboże zapełnia trzos – wsparcie dla osób chcących odejść z rolnictwa Trwa realizacja projektu pt. „Nie tylko zboże zapełnia trzos – wsparcie dla osób chcących odejść z rolnictwa” prowadzonego przez Pomorską Izbę Rolniczą oraz Bałtycką Agencję Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o., w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki, działanie 8.1. Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, poddziałanie 8.1.2. Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Doniesienia terenowe z realizacji projektu publikujemy poniżej. ŻUKOWO W dniach 16 -17 lutego odbył się egzamin na operatora koparko-ładowarki. W pierwszym dniu uczestnicy mieli egzamin praktyczny, a 17 lutego zdawali egzamin teoretyczny przed komisją egzaminacyjną powołaną przez Dyrektora Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie. Wszyscy beneficjenci zdali i otrzymali świadectwa i książeczki nadające im uprawnienia operatora koparko-ładowarki na wszystkie typy, klasa trzecia. Panowie otrzymali również dyplomy ukończenia szkolenia oraz warsztatów aktywizacji zawodowej. 20 CZŁUCHÓW, PRZECHLEWO W dniu 5 marca br. rozpoczął się kurs bukieciarstwa dla pań z gmin: Człuchów i Przechlewo, z powiatu człuchowskiego. Zajęcia będą odbywały się w świetlicy wiejskiej w Kołdowie. Również 5 marca rozpoczął się kurs na prawo jazdy kategorii C+E i przewóz rzeczy. Zajęcia będą odbywały się w Człuchowie, w Ośrodku Szkolenia Kierowców Pana Piotra Billi. Beneficjentami są rolnicy z gmin: Człuchów, Debrzno, Przechlewo, Rzeczenica (powiat człuchowski. Gabriela Łozowicka koordynator lokalny 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza KONARZYNY W Dniu Kobiet, 8 marca, w Konarzynach zakończył się kurs „Kucharz w gospodarstwie agroturystycznym - jedzmy zdrowo”. Beneficjentkami były panie z gminy Konarzyny i Brusy, z powiatu chojnickiego. Zajęcia prowadziła pani Bogdana Trzeciak. Panie przygotowały wspaniałe potrawy, które nie tylko wspaniale wyglądały, ale i smakowały. Mogłyśmy skosztować między innymi: bigosu z dyni, tortu fasolowego, tortu marchwio- wego, tortu makowego, szarlotki, kiszki kaszubskiej, sztufady z mięsa mielonego, karkówki w miodzie i wielu innych smakowitości. Panie w podziękowaniu za kurs podarowały Pani Annie Król - koordynatorowi projektu, kosz z własnymi wypiekami i przetworami. Gabriela Łozowicka koordynator lokalny Posiedzenie Rady Powiatowej PIR z powiatu Puck W dniu 20 marca br., w świetlicy wiejskiej w Święcinie odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej z powiatu Puck. W posiedzeniu uczestniczyli: Włodzimierz Olszewski – Dyrektor OT ANR Gdańsk, Ryszard Drzewiecki – ANR OT Gdańsk, Iwona Wielińska-Fołta – Kierownik BP ODR w Pucku, członkowie Rady Powiatowej PIR oraz rolnicy z gminy Krokowa. Spotkanie zostało zorganizowane na prośbę Agencji Nieruchomości Rolnych, ponieważ wiodącym tematem była restrukturyzacja gospodarstwa Świecino. Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 Na wstępie Prezes PIR Pan Zenon Bistram powitał wszystkich przybyłych gości, przedstawił program spotkania i przekazał głos Dyrektorowi ANR. Dyrektor ANR OT w Gdańsku, Pan Włodzimierz Olszewski przedstawił zmiany, jakie nastąpiły w nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa. Następnie ANR przedstawiła swoje propozycje podziału niektórych działek gospodarstwa Świecino, natomiast zainteresowani uczestnicy spotkania, po dyskusji, zaproponowali, aby dwie największe działki podzielić na dwie części, a jedną z działek pozostawić w całości ze względu na słabsze gleby i zły dojazd, zaś resztę mniejszych działek pozostawić w całości. Agencja przystała na te propozycje, a Izba Rolnicza to poparła. Jednocześnie przedstawiciele Izby Rolniczej zażądali, aby przetargi były ograniczone. Na zakończenie Prezes PIR przedstawił kilka informacji na temat sytuacji polskiego rolnictwa oraz zmian w dopłatach bezpośrednich. 21 Pomorska Izba Rolnicza Składka zdrowotna rolników w Trybunale Konstytucyjnym D wieście lat temu Heinrich Heine, znany niemiecki poeta, spisując swoje wspomnienia z podróży po naszym kraju, opisał polską wieś jako miejsce gdzie „w małych lepiankach żyją polscy chłopi z całą zwierzyną gospodarską i pozostałą rodziną, zadowoleni ze swojego losu, myśląc tylko o niebieskich migdałach”. Dziś polskie wsie przestały być już przez cudzoziemców odbierane jako zacofane mieściny, gdzie chłopi modlą się o deszcz do księżyca, a do pługa zaprzęgają woły. Obecnie większość naszych gospodarstw jest wysoce zmechanizowana i spełnia unijne standardy, a żywność wyprodukowana w Polsce znana jest ze swojej wysokiej jakości na całym świecie. Pozytywne zmiany, jakie zaszły na wsi po wejściu Polski do struktur unijnych, widać na każdym kroku zarówno w chłopskich zagrodach, na polach czy drogach. Jednak nikt z rolników nie ma czasu ani ochoty, aby myśleć o przysłowiowych niebieskich migdałach, bo pracy na wsi nigdy za mało. Szczególnie, że jej efekt często nie zależy tylko od właściciela gospodarstwa, ale też na przykład od kapryśnej aury czy koniunktury. Wiele też zależy od polityków, którzy nie zawsze, podejmując decyzje, mają na względzie chłopskie dobro. Już od kilku tygodni sen z powiek naszym farmerom spędza bowiem, podpisana 24 stycznia bieżącego roku przez Prezydenta RP, nowa ustawa o składce zdrowotnej rolników. Ustawa jest wynikiem stanowiska Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia 26 października 2010 r. orzekł o niezgodności ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie, w jakim ustawa określa zobowiązanie budżetu państwa do finansowania składek na ubezpieczenie zdrowotne wszystkich wskazanych w niej rolników i ich domowników, podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, prowadzących działalność rolniczą bez względu na wysokość osiąganych przez nich przychodów. 22 Zgodnie z podpisaną przez Prezydenta RP ustawą, rolnicy prowadzący gospodarstwa rolne od 6 ha użytków rolnych będą sami opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne - za każdą osobę podlegającą ubezpieczeniu 1 zł za każdy pełny hektar przeliczeniowy użytków rolnych w gospodarstwie rolnym, a w przypadku gospodarstw poniżej tej wielkości składka opłacana będzie przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Nowe zasady nie będą dotyczyć rolników prowadzących działalność wyłącznie w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej oraz rolników, którzy prowadzą działalność w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej i dodatkowo w gospodarstwie rolnym. Zdaniem Krajowej Rady Izb Rolniczych uchwalone przepisy są krzywdzące dla rolników i wprowadzenie ich w życie negatywnie wpłynie na warunki życia i pracy wszystkich tych, którzy trudzą się pracą w rolnictwie. Dlatego samorząd rolniczy wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego o ich unieważnienie. Podstawą do zaskarżenia ustawy jest też fakt, że projekt ustawy o składkach na ubezpieczenie zdrowotne rolników na 2012 r. w tej formie nie był konsultowany ze stroną społeczną, tj. Krajową Radą Izb Rolniczych. Izby rolnicze z mocy ustawy reprezentują wszystkich polskich rolników, a członkami samorządu rolniczego są wszyscy rolnicy. Zgodnie z art. 38, pkt. 2 ustawy o izbach rolniczych (Dz.U. 2002 r. nr 101, poz. 927, z późn. zm.) do zadań Krajowej Rady należy m.in. opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz założeń i programów polityki rolnej. - Jeżeli, jak przyjęto w przepisach, hektar przeliczeniowy jest wskaźnikiem dochodu, to istotne jest, ile osób utrzymuje się z tego hektara, gdyż zmniejsza to istotnie dochód z tego ha na osobę. Kilkudziesięciohektarowe gospodarstwa rodzinne, prowadzone przez rodzinę wielodzietną, z pełnoletnimi dziećmi, zapłacą więcej niż przedsiębiorcy samozatrudniający się. Przy 300-hektarowym gospodarstwie, czyli gospodarstwie rodzinnym, 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza które prowadzą np. rodzice z dwoma dorosłymi synami, składka zdrowotna wyniesie 1200 zł/miesięcznie, co jest niedopuszczalne. W przypadku, gdy synowie ci będą mieli żony składka będzie wynosiła odpowiednio więcej – mówi Wiktor Szmulewicz, Prezes Krajowej Rady Izby Rolniczych. W ocenie KRIR ustalenie wysokości składki zdrowotnej w oparciu o powierzchnie gospodarstwa rolnego nie jest wykładnikiem ekonomicznym. Sam fakt posiadania ziemi nie daje zdaniem samorządu rolniczego podstaw do nakładania obowiązku opłacania składek zdrowotnych. Wielkość gospodarstwa wyrażona w hektarach przeliczeniowych nie jest bowiem wskaźnikiem osiąganych przez to gospodarstwo dochodów. Wątpliwości samorządu rolniczego budzi też fakt, że przyjęto jednolitą stawkę składki na ubezpieczenia zdrowotne wynoszącą 1 zł/ha. Jednak rolnicy nieposiadający gospodarstwa do 6 hektarów zostali zwolnieni z obowiązku jej płacenia. Nie ma również żadnego uzasadnienia prawnego, dlaczego akurat 6 ha jest wyznacznikiem obowiązku płacenia składek. O rzeczywistej sytuacji gospodarstwa rolnego, o sytuacji finansowej wiejskiej rodziny nie decyduje przecież liczba osób (rolników, domowników, dzieci do 16. roku życia), utrzymujących się z tego gospodarstwa. W związku z tym istnieją podstawy do zaskarżenia przyjętej ustawy, bo nie jest zgodna z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 października 2010 roku, który zarzucił, że w dotychczasowym systemie płatności składki zdrowotnej rolnicy są traktowani jako grupa jednorodna. Nie ma przecież żadnego uzasadnienia do płacenia składek tylko w oparciu o wielkość gospodarstwa rolnego. Opracowanie i treść nowego aktu prawnego w tej sprawie powinna być przedmiotem szerokich konsultacji społecznych, w tym z izbami rolniczymi, jako jedynymi ustawowymi reprezentantami wszystkich rolników prowadzących gospodarstwa na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. WOP Łatwiejsze przetargi Nie wszyscy zdają sobie sprawę z ogromnej roli, jaką zamówienia publiczne odgrywają w gospodarce. Droga do wyłonienia wykonawcy robót publicznych nadal bywa jednak w niektórych krajach Unii żmudna i skomplikowana. Eurodeputowani pracują obecnie nad zmianą unijnych dyrektyw w tej kwestii, tak aby udoskonalić istniejące przepisy i jednocześnie zdynamizować rozwój gospodarczy. P rzepisy o zamówieniach publicznych regulują procedury, jakie stosuje się, gdy instytucje zlecają prywatnym firmom wykonanie prac publicznych. Państwa UE wydają około 18 proc. produktu krajowego brutto na roboty publiczne i usługi w drodze zamówień publicznych, czyli przez rozpisywanie przetargów. Dotyczy to niemal wszystkich dziedzin życia - od budowy dróg czy stadionów, po wszystkie rodzaje usług proponowane obywatelom przez państwo. Dyrektywy unijne, w kwestii zamówień publicznych, mają na celu zapewnienie równych praw wszystkim startującym firmom, także tym, które pochodzą spoza kraju, gdzie odbywa się przetarg. Propozycja Komisji Europejskiej w tej sprawie przewiduje, że procedury organizowania przetargów będą wydajniejsze. Dotyczy to zwłaszcza uproszczenia procedury zamówień związanych z usługami publicznymi w takich dziedzinach, jak pomoc społeczna, służba zdrowia czy szkolnictwo. Według projektu Komisji, rozpatrywanej przez komisję PE, należy także w nowych przepisach zrezygnować z „najniższej ceny” jako jedynego kryterium w wyłanianiu wykonawcy, biorąc pod uwagę podczas przetargu ogólny zysk gospodarczy i praktyczne skutki realizacji kontraktu. Propozycje zmian przepisów obejmują także włączenie do procedur zamówień publicznych większej liczby małych i średnich przedsiębiorstw. Chodzi także o upowszechnienie internetowych procedur tego typu, czyli tzw. e-przetargów. Zmiany w przepisach zakładają również wzmocnienie roli kryteriów z dziedziny ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju przy wyłanianiu najlepszego wykonawcy. Publiczne wysłuchanie sprawozdania, w sprawie zamówień publicznych, odbyło się we wtorek (20 marca), o godz. 15.00, w brukselskiej siedzibie PE, z udziałem ekspertów i eurodeputowanych. Autorem sprawozdania w tej sprawie był belgijski deputowany Marc Tarabella (Socjaliści i Demokraci). Źródło: Parlament Europejski Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 23 Pomorska Izba Rolnicza III Powiatowy Turniej Kół Gospodyń Wiejskich W dniu 17 marca br. w miejscowości Grabiny-Zameczek, gm. Suchy Dąb odbył się III Powiatowy Turniej Kół Gospodyń Wiejskich, w którym udział wzięło osiem drużyn z terenu powiatu gdańskiego. W szystkie koła zmierzyły się w sześciu konkurencjach, tj.: 1. Produkt tradycyjny pochodzenia roślinnego – kapusta, 2. Nasza wieś na sportowo – plansza, 3. Mazur – widowisko taneczne, 4. Moda sportowa na wesoło, 5. W kolejce – scenka kabaretowa, 6. Najpiękniejszy stół – wystrój. Celem tej niezwykłe popularnej w województwie pomorskim imprezy jest pielęgnowanie i popularyzowanie kulturowego regionu, integracja środowiska wiejskiego w powiecie, pobudzenie aktywności wśród mieszkańców, kultywowanie tradycji, obrzędów i zwyczajów ludowych przez młode pokolenia. W tym ważnym wydarzeniu uczestniczyła również Pomorska Izba Rolnicza, która - jak co roku - ufundowała nagrodę rzeczową dla uczestnika przeglądu. W imieniu Prezesa Pomorskiej Izby Rolniczej, wystąpił Jan Wiczling - Przewodniczący Rady Powiatu Gdańsk. W turnieju zwyciężyło KGW z Leszkowa, które tym samym awansowało do Wojewódzkiego Turnieju Kół 24 Gospodyń Wiejskich, który odbędzie się 15 kwietnia br., w Starogardzie Gdańskim. Wszystkim Kołom dziękujemy za zaangażowanie, odwagę i zaprezentowanie umiejętności aktorskich. Renata Wiczling 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Zmiany w przyznawaniu płatności bezpośrednich w 2012 roku 1. Wprowadzono nowy rodzaj płatności w ramach wsparcia specjalnego - płatność do surowca tytoniowego (płatność do tytoniu). Jest to wsparcie specjalne z tytułu poprawy jakości produktów rolnych w sektorze tytoniu. Wsparcie specjalne w formie płatności do surowca tytoniowego (płatność do tytoniu) przysługuje rolnikowi, który w danym roku spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej i złożył wniosek o przyznanie tej płatności. Płatność do tytoniu przysługuje za ilość surowca tytoniowego spełniającego określone wymagania jakościowe, nie większą niż wynikająca z umowy na uprawę tytoniu lub umowy kontraktacji, jeżeli: • rolnik uprawia tytoń na działce ewidencyjnej, położonej w rejonie uprawy tytoniu, • rolnik, niebędący członkiem grupy producentów tytoniu, zawarł umowę na uprawę tytoniu z pierwszym przetwórcą surowca tytoniowego wpisanym do rejestru przetwórców surowca tytoniowego, prowadzonym przez ARR lub • rolnik, będący członkiem grupy producentów tytoniu, zawarł umowę kontraktacji w ramach umowy na uprawę tytoniu zawartej przez grupę producentów tytoniu z pierwszym przetwórcą surowca tytoniowego wpisanym do rejestru pierwszych przetwórców surowca tytoniowego, prowadzonym przez ARR. Płatność do tytoniu obejmuje następujące grupy odmian tytoniu: • grupa odmian tytoniu typu Virginia, • grupa odmian tytoniu typu Burley, • grupę odmian tytoniu należących do tytoni ciemnych. Umowę na uprawę tytoniu zawiera się oddzielnie dla każdej z grup odmian tytoniu. W 2012 r. termin zawierania przez rolników umów na uprawę tytoniu lub umów kontraktacji, w ramach umowy na uprawę tytoniu zawartej przez grupę producentów z pierwszym przetwórcą wpisanym do rejestru pierwszych przetwórców surowca tytoniowego, upływa z dniem 31 lipca 2012 r. Rejestr pierwszych przetwórców surowca tytoniowego będzie dostępny na stronie internetowej Agencji Rynku Rolnego oraz na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W 2012 r. warunek zawarcia umowy na uprawę tytoniu lub umowy kontraktacji w ramach umowy na uprawę tytoniu, uważa się za spełniony również wtedy, gdy umowy te zostały zawarte z pierwszym przetwórcą surowca tytoniowego, który nie został wpisany do rejestru pierwszych przetwórców surowca tytoniowe- Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 go, jeżeli pierwszy przetwórca surowca tytoniowego, będący stroną umowy na uprawę tytoniu, uzyskał zatwierdzenie lub został wpisany do rejestru pierwszych przetwórców surowca tytoniowego, na wniosek złożony do dyrektora OT ARR w terminie do dnia 31 maja 2012 r. 2. Płatność uzupełniająca dla producentów surowca tytoniowego - płatność niezwiązana do tytoniu oraz płatność uzupełniająca w zakresie produkcji ziemniaka skrobiowego - płatność niezwiązana do skrobi, które dotychczas były realizowane przez Agencję Rynku Rolnego, w 2012 r. będą przyznawane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Płatność niezwiązana do tytoniu przysługuje rolnikowi, jeżeli rolnik ten: • spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej w danym roku i złożył wniosek o jej przyznanie, • w dniu 14 marca 2012 r. był wpisany do rejestru podmiotów posiadających prawo do uzyskania płatności niezwiązanej, prowadzonego przez ARR lub • małżonek rolnika wnioskującego o tę płatność, w tym dniu był wpisany do tego rejestru, nawet jeżeli osoby te nie pozostawały w związku małżeńskim w dniu 14 marca 2012 r., albo • rolnik lub jego małżonek odziedziczył gospodarstwo rolne osoby, która w tym dniu była wpisana do tego rejestru, albo • rolnik lub jego małżonek nabył w całości gospodarstwo rolne osoby, która w tym dniu była wpisana do tego rejestru, a zbywca gospodarstwa wyraził pisemną zgodę na przyznawanie płatności niezwiązanej do tytoniu nabywcy gospodarstwa rolnego, albo • do dnia 14 marca 2012 r. nabył on z mocy ustawy prawo do uzyskania płatności niezwiązanej, a nabycie tego prawa nie zostało stwierdzone decyzją dyrektora oddziału terenowego ARR. Płatność niezwiązana do skrobi przysługuje rolnikowi, jeżeli rolnik ten: • spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej w danym roku i złożył wniosek o jej przyznanie, • w dniu 14 marca 2012 r. był wpisany do rejestru podmiotów posiadających prawo do uzyskania płatności niezwiązanej, prowadzonego przez ARR. 25 Dla wsi i regionu Płatność niezwiązana do skrobi może zostać przyznana rolnikowi, który w dniu 14 marca 2012 r. nie był wpisany do rejestru podmiotów posiadających prawo do uzyskania płatności niezwiązanej, jeżeli: • małżonek rolnika wnioskującego o tę płatność, w tym dniu był wpisany do tego rejestru, nawet jeżeli osoby te nie pozostawały w związku małżeńskim w dniu 14 marca 2012 r., albo • rolnik lub jego małżonek odziedziczył gospodarstwo rolne osoby, która w tym dniu była wpisana do tego rejestru, albo • rolnik lub jego małżonek nabył w całości gospodarstwo rolne osoby, która w tym dniu była wpisana do tego rejestru, a zbywca gospodarstwa wyraził pisemną zgodę na przyznawanie płatności niezwiązanej do skrobi nabywcy gospodarstwa rolnego, albo • do dnia 14 marca 2012 r. nabył on z mocy ustawy prawo do uzyskania płatności niezwiązanej, a nabycie tego prawa nie zostało stwierdzone decyzją dyrektora oddziału terenowego ARR. 3. Od 2012 r. zmieniły się zasady przyznawania płatności do owoców miękkich. Oddzielna płatność do owoców miękkich przysługuje rolnikowi, który spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej, do powierzchni uprawy truskawek lub malin, do których została przyznana przejściowa płatność do owoców miękkich w roku 2008. Od tego roku rolnicy nie deklarują we wniosku uprawy truskawek lub malin jako odrębnych działek rolnych. Rolnikowi przysługuje oddzielna płatność do owoców miękkich, jeżeli: • spełnia on warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej w danym roku i złożył wniosek o jej przyznanie, 26 • przyznano mu za 2008 r. przejściowe płatności z tytułu owoców miękkich lub, gdy płatności te zostały przyznane małżonkowi rolnika wnioskującego o oddzielną płatność do owoców miękkich, lub spadkodawcy, lub spadkodawcy małżonka rolnika wnioskującego o oddzielną płatność do owoców miękkich, lub poprzednikowi rolnika, który stał się jego następcą prawnym, lub przekazującemu gospodarstwo rolne, w związku z wypłacaną rentą strukturalną, emeryturą lub rentą rolniczą z ubezpieczenia społecznego rolników, jeżeli rolnik wnioskujący o oddzielną płatność do owoców miękkich lub małżonek tego rolnika mógłby dziedziczyć z ustawy przekazane gospodarstwo rolne. 4. Wsparcie specjalne dla rolników utrzymujących owce w województwach Polski Południowej, poprzez włączenie do programu rolników utrzymujących owce w województwie łódzkim i świętokrzyskim. Od roku 2012 płatności do samic gatunku owca domowa (Ovis aries), przysługują do zwierząt znajdujących się w siedzibie stada położonej w województwie: podkarpackim, małopolskim, śląskim, opolskim, dolnośląskim, łódzkim oraz świętokrzyskim. 5. Terminy obowiązujące w 2012 roku składania wniosków i załączników • Wniosek o przyznanie płatności składa się w terminie od dnia 15 marca do dnia 15 maja. • Wniosek o przyznanie płatności może zostać złożony także w terminie 25 dni kalendarzowych po terminie 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu składania wniosków, tj. do dnia 11 czerwca 2012 roku, jednak za każdy dzień roboczy opóźnienia stosowana jest redukcja w wysokości 1% należnej kwoty płatności. • Zmiany do wniosku o przyznanie jednolitej płatności obszarowej, płatności uzupełniającej, specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych, płatności ONW oraz płatności rolnośrodowiskowej można składać do dnia 31 maja 2012 roku. • Zmiany do wniosku można także złożyć w terminie do dnia 11 czerwca 2012 roku, jednak zmiana ta spowoduje zmniejszenie kwoty płatności, odnoszącej się do powierzchni działek rolnych, dla których dokonano zmian lub do powierzchni działek rolnych, które zostały dodane, o 1% za każdy dzień roboczy opóźnienia (licząc od dnia 1 czerwca 2012 r. włącznie). W przypadku płatności do tytoniu: • kopia umowy na uprawę tytoniu (rolnik niebędący członkiem grupy producentów tytoniu) lub • oświadczenie o zawarciu umowy kontraktacji (rolnik będący członkiem grupy producentów tytoniu) składane są do biura powiatowego, do którego został złożony wniosek o przyznanie płatności w terminie do dnia 31 sierpnia 2012 roku. 6. Zmniejszenie płatności uzupełniających W odniesieniu do krajowych płatności uzupełniających: • Jeżeli łączna kwota wszystkich płatności bezpośrednich, do których rolnik jest uprawniony nie przekracza 5000 euro – nie ma zmniejszenia płatności. • Jeżeli łączna kwota wszystkich płatności bezpośrednich, do których rolnik jest uprawniony przekracza 5.000 EUR, łączna kwota płatności UPO zostaje zmniejszona o 10% - liczone od kwoty wszystkich płatności bezpośrednich. • Jeżeli łączna kwota wszystkich płatności bezpośrednich, do których rolnik jest uprawniony przekracza 300.000 EUR, łączną kwotę płatności UPO zmniejsza się o 4% - liczone od nadwyżki powyżej 300 tys. euro. Zmniejszenia, o których mowa powyżej, nie przekraczają całkowitej kwoty płatności uzupełniającej, która ma być przyznana rolnikowi za dany rok. Wyliczenie redukcji płatności UPO 1. Wyłączenie z redukcji kwoty 5 000 euro 8 000 - 5 000 = 3 000 euro 2. Redukcja o 10% kwoty ponad 5 000 euro 3 000 x 10% = 300 euro 3. Płatność UPO po modulacji 1 000 - 300 = 700 euro Kwota płatności po modulacji Suma płatności bezpośrednich UE w euro Suma płatności UPO w euro Łącznie w euro 7 000 700 7 700 7. Zmiany w zasadach doręczania decyzji w sprawie przyznania płatności od roku 2012 • Jeżeli decyzja w sprawie przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, płatności ONW, płatności rolnośrodowiskowych uwzględnia w całości żądanie rolnika i nie określa zmniejszeń lub wykluczeń oraz nie ustala kwot podlegających odliczeniu, decyzję tę doręcza się jedynie na żądanie rolnika. • Za dzień doręczenia decyzji, w przypadku, gdy rolnik nie wystąpił z żądaniem jej doręczenia, uważa się dzień uznania przyznanej płatności na rachunku bankowym rolnika. Agencja, przekazując na rachunek bankowy rolnika płatność przyznaną decyzją, w tytule przelewu umieszcza informację, iż decyzja nie została faktycznie doręczona. • Rolnik może wystąpić do kierownika biura powiatowego ARiMR z żądaniem doręczenia decyzji w terminie 14 dni od dnia uznania przyznanej płatności na rachunku bankowym rolnika. • W przypadku, gdy rolnik wystąpił z żądaniem doręczenia decyzji, przysługuje mu odwołanie od tej decyzji, które wnosi się w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia. • Kierownik biura powiatowego ARiMR, udostępnia rolnikowi, na jego wniosek, decyzję, o ile nie była ona uprzednio doręczona rolnikowi na jego żądanie. Na podstawie materiałów ze szkolenia, które odbyło się 26 lutego 2012 roku w Brwinowie, opracowała Alina Wysocka Reklama Przykład dla modulacji w zakresie krajowych płatności uzupełniających (łączna kwota przekracza 5 000 euro i nie przekracza 300 000 euro) Kwota płatności przed modulacją: Suma płatności bezpośrednich UE w euro Suma płatności UPO w euro Łącznie w euro 7 000 1 000 8 000 Brak redukcji płatności bezpośrednich UE – kwota płatności nie przekroczyła 300 tys. euro. Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 PPH „DOWO” WOJCIECH DOBRZYCKI 73-110 Stargard • nawóz wapniowo-magnezowy węglanowy – dolomit CaO – 30% MgO – 17% • nawóz wapniowy węglanowy CaO – 50% = 90% CaCO3 • nawóz wapniowy tlenkowy CaO – 50% i 60% tel./fax (91) 578 67 33, tel. kom. 601863937 www.dowo.pl 27 Dla wsi i regionu Ogólnopolska sieć gospodarstw edukacyjnych Projekt ogólnopolskiej sieci agroturystycznych gospodarstw edukacyjnych pn. „Zagroda edukacyjna” realizowany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Krakowie we współpracy z wojewódzkimi ośrodkami doradztwa rolniczego, na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Z agroda edukacyjna to przedsięwzięcie prowadzone przez mieszkańca wsi, na obszarach wiejskich, posiadające zwierzęta gospodarskie albo uprawy rolnicze przeznaczone do prezentacji dla grup dzieci i młodzieży przyjmowanych w ramach programów szkolnych lub udostępniane jako atrakcja turystyczna dla rodzin z dziećmi i dorosłych podróżujących indywidualnie, gdzie realizowane są przynajmniej dwa cele edukacyjne, spośród wymienionych poniżej: - edukacja w zakresie produkcji roślinnej, - edukacja w zakresie produkcji zwierzęcej, - edukacja w zakresie przetwórstwa płodów rolnych, - edukacja w zakresie świadomości ekologicznej i konsumenckiej, - edukacja w zakresie dziedzictwa kultury materialnej wsi, tradycyjnych zawodów, rękodzieła i twórczości ludowej. Zajęcia edukacyjne w gospodarstwach rolnych sprzyjają zachowaniu żywotności obszarów wiejskich, a poprzez spotkanie z przyszłymi konsumentami, dają zrozumienie dla potrzeb gospodarki wiejskiej. To przede wszystkim twórczy rozwój rodzin rolniczych oraz dodatkowy dochód. Szkolnictwo zaś zyskuje urozmaicony proces nauczania, zorientowany na działania praktyczne, w tym poznanie kultury wiejskiej. Cele mogą być realizowane jako główna działalność gospodarstwa, ale też jako działalność dodatkowa, uzupełniająca podstawową, np. produkcyjną czy agroturystyczną. Mogą one być realizowane przez osoby fizyczne, w tym rolników indywidualnych, a w niektórych przypadkach przez inne jednostki organizacyjne – spółki, spółdzielnie, koła gospodyń wiejskich i stowarzyszenia. Należy jednak pamiętać, że w.w. formy organizacyjne będą różnie interpretowane przez obowiązujące prawo. Celem strategicznym zadania jest: • różnicowanie pozarolniczej działalności na obszarach wiejskich, • podniesienie prestiżu zawodu rolnika i upowszechnienie wiedzy w zakresie pochodzenia żywności, • zachowanie dziedzictwa kulturowego wsi. Zagroda powinna posiadać warunki do prowadzenia zajęć edukacyjnych, czyli przynajmniej jedno zadaszone pomieszczenie do prowadzenia zajęć i toalety dla uczestników. Lekcja w zagrodzie edukacyjnej powinna być „żywa”, oparta na istniejącej bazie gospodarstwa, czyli na tym co się w nim produkuje, hoduje, uprawia, może 28 nawiązywać do tradycji regionu lub zainteresowań gospodarzy. Filarem zasadniczym zatem będą zwierzęta gospodarskie albo uprawy rolnicze. Oferta edukacyjna musi być autentyczna i wiarygodna, a zarazem bezpieczna dla gospodarza, by mógł odpowiedzieć na większość pytań. Decydując się na to przedsięwzięcie, należy odpowiedzieć sobie na kilka pytań: - co i gdzie chcemy pokazać? - w jaki sposób? - przy pomocy jakich narzędzi? - w jakim czasie? - jaki cel chcemy osiągnąć? W tym zakresie pomocna jest wiedza z dydaktyki (jednej z podstawowych nauk pedagogicznych, przedmiotem której jest kształcenie ludzi, czyli wszelkie nauczania innych i uczenie się, niezależnie od miejsca). Programy edukacyjne powinny być dostosowane do wieku dzieci. Przygotowując dobry program, rolnik powinien wiedzieć: - jak liczna jest grupa, - w jakim wieku są dzieci, - jaki program realizuje nauczyciel z grupą, - na ile przygotowany program zajęć jest dla dzieci nowością, - czy dzieci wiedzą coś na temat, który będzie realizowany w gospodarstwie lub tematy pokrewne, - na czym bardziej zależy nauczycielowi – by lekcja była ilustracją do jego zajęć i wpisywała się w podstawy programowe czy stanowiła zupełnie autorski program gospodarza. Zagadnienia, które rolnik zamierza przekazać młodzieży powinny być związane bezpośrednio z pro- 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu dukcją w gospodarstwie, jednak należałoby przyswoić dodatkową wiedzę w prezentowanym temacie, w odniesieniu do regionu. Przykład: rolnik produkuje jabłka (jest sadownikiem), a region słynie z musu jabłkowego, dlatego powinien znać takie zagadnienia, jak: jakie są tradycje sadownictwa w regionie, jakie odmiany jabłoni są uprawiane, do czego wykorzystywane są jabłka i jabłonie, co jest niezbędne do ich produkcji, jaki obszar zajmują sady, jaka jest skala produkcji musu czy wreszcie najciekawsze przepisy kulinarne lub potrawy regionalne związane z jabłkami i musem. Formy i metody nauczania w zagrodzie edukacyjnej obrazuje zasada Konfucjusza: „POWIEDZ A ZAPOMNĘ, POKAŻ A ZAPAMIĘTAM, POZWÓL WZIĄĆ UDZIAŁ A ZROZUMIEM”. Uczestnictwo w sieci jest dobrowolne i bezpłatne, daje członkom wymierne korzyści, m.in. promocję na portalu www.zagrodaedukacyjna.pl, wsparcie doradcze i szkoleniowe, możliwość wzajemnej wymiany doświadczeń na portalu społecznościowym. Do uczestnictwa w sieci może przystąpić każdy obiekt spełniający definicję zagrody edukacyjnej. Przystąpienie do sieci odbywa się na podstawie kwestionariusza i rekomendacji uprawnionego doradcy – koordynatora (adres poniżej). Operatorem sieci jest: Centrum Doradztwa Rolniczego Oddział w Krakowie, Dział Rozwoju Obszarów Wiejskich ul. Meiselsa 1, 31-063 Kraków, tel. (12) 424 05 23 (13), e-mail: [email protected] Koordynatorem ds. sieci w województwie pomorskim jest: Barbara Ditrich, Dział Przedsiębiorczości, Wiejskiego Gospodarstwa Domowego i Agroturystyki w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, ul. Trakt św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk, tel. 58 326 39 14, e-mail: [email protected] Więcej informacji na stronie internetowej www.zagrodaedukacyjna.pl Barbara Ditrich Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 Za wypalanie traw grożą kary ARiMR przypomina, że wypalanie traw przez rolników jest szkodliwe, zabronione i grożą za to sankcje finansowe Od wielu lat trwają działania, by powstrzymać zjawisko wypalania traw, a sprawców podpaleń karać. Najważniejszym instrumentem jest ustawa o ochronie przyrody i o lasach, która zabrania wypalania traw na łąkach, pozostałości roślinnych na nieużytkach, skarpach kolejowych i rowach przydrożnych. Jeśli ktoś zostanie złapany na gorącym uczynku i podpalenie zostanie mu udowodnione, to sprawcy grozi grzywna do 5 tys. zł, a w przypadku zagrożenia większego, czyli spowodowania pożaru stanowiącego zagrożenie dla życia, zdrowia czy mienia, jest przewidziana kara pozbawienia wolności od roku do 10 lat. W walce ze zjawiskiem wypalania traw bierze też udział Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, która może nakładać na rolników dotkliwe kary finansowe, oprócz kar nakładanych za to np. przez policję czy prokuraturę. Zakaz wypalania traw jest jednym z „Wymogów dobrej kultury rolnej”, których przestrzeganie jest wymagane m.in. w ramach systemu dopłat bezpośrednich. Rolnikowi, który ich nie przestrzega, grozi „zasadniczo” zmniejszenie należnej wysokości wszystkich rodzajów dopłat bezpośrednich o 3%. To oznacza, że o tyle mogą być pomniejszone płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (jednolita płatność obszarowa, płatność cukrowa, płatność do pomidorów, przejściowe płatności z tytułu owoców miękkich, płatności do krów i owiec, specjalna płatność obszarowa do powierzchni uprawy roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych), a także płatności rolnośrodowiskowe (PROW 2007 - 2013), pomoc na zalesianie gruntów rolnych (PROW 2007 - 2013) oraz płatności z tytułu ONW, jeśli zostanie stwierdzone, że rolnik wypalał trawy na którymkolwiek z uprawianych przez niego gruntów. Wysokość kary może jednak wzrosnąć, bo ARiMR każdy przypadek wypalania traw rozpatruje indywidualnie i może karę zwiększyć albo zmniejszyć. Zgodnie z zasadami, nałożona przez ARiMR sankcja, w zależności od stwierdzonego stopnia winy, może zostać pomniejszona do 1%, jak i podwyższona do 5%, należnych rolnikowi płatności obszarowych za dany rok. Kary mogą być też jeszcze bardziej podwyższone, gdy rolnikowi zostanie np. udowodnione celowe wypalanie traw, bo wtedy ARiMR może obniżyć każdy z rodzajów płatności bezpośrednich aż o 20%, a w zupełnie skrajnych przypadkach stwierdzenia uporczywego wypalania traw, Agencja może pozbawić rolnika całej kwoty płatności bezpośrednich za dany rok. Departament Komunikacji Społecznej ARiMR 29 Dla wsi i regionu Aktualne informacje prawne dla rolnictwa Akt prawny Istotne informacje Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Data ogłoszenia: 23 lutego 2012 r. Data wejścia w życie: 8 marca 2012 r. Zmiany ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw Data ogłoszenia: 27 stycznia 2012 r. Ustawa wchodzi w życie z dniem 15 marca 2012 r., z wyjątkiem: 1) art. 3, pkt 1, pkt 3 w zakresie dotyczącym art. 37 ustawy wymienionej w art. 3 i pkt 5 w zakresie dotyczącym art. 38 ustawy wymienionej w art. 3 oraz art. 11, ust. 3, pkt 1, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2012 r.; 2) art. 1, pkt 32, art. 4 i art. 5, które wchodzą w życie z dniem 1 sierpnia 2012 r. Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Data ogłoszenia: 14 marca 2012 r. Data wejścia w życie: 15 marca 2012 r. Wymagań jakościowych dla odmian tytoniu Data ogłoszenia: 15 marca 2012 r. Data wejścia w życie: z dniem ogłoszenia. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 marca 2012 r. poz. 276/2012 Rejonów uprawy tytoniu Data ogłoszenia: 15 marca 2012 r. Data wejścia w życie: z dniem ogłoszenia. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2012 r. poz. 277/2012 Data ogłoszenia: Zmieniające rozporządzenie w sprawie podziału 15 marca 2012 r. środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich Data wejścia w życie: na lata 2007-2013 po dniu ogłoszenia. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2012 r. poz. 278/2012 Zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2012 r. poz. 206/2012 Ustawa z dnia 27 stycznia 2012 r. poz. 243/2012 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2012 r. poz. 272/2012 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 marca 2012 r. poz. 274/2012 30 Dotyczy Data ogłoszenia: 15 marca 2012 r. Data wejścia w życie: 15 marca 2012 r. 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Akt prawny Dotyczy Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2012 r. poz. 279/2012 Zmieniające rozporządzenie w sprawie podziału środków finansowych na realizację programu operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nabrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013” na lata 2007-2013 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 marca 2012 r. poz. 280/2012 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2012 r. poz. 281/2012 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 marca 2012 r. poz. 282/2012 Zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów roślin objętych płatnością uzupełniającą oraz szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty płatności w ramach systemu wsparcia bezpośredniego Istotne informacje Data ogłoszenia: 15 marca 2012 r. Data wejścia w życie: po dniu ogłoszenia. Data ogłoszenia: 15 marca 2012 r. Data wejścia w życie: z dniem ogłoszenia. Zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Data ogłoszenia: 15 marca 2012 r. Data wejścia w życie: po dniu ogłoszenia. Zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań jakie powinny spełniać wnioski w sprawach dotyczących płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego Data ogłoszenia: 15 marca 2012 r. Data wejścia w życie: z dniem ogłoszenia. Na podstawie dostępnych materiałów opracowała Joanna Woźnica Reklama Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 31 Zarządzanie gospodarstwem rolnym VAT – czy warto na niego przejść? Taką decyzję musi podjąć każdy rolnik ryczałtowy samodzielnie, po dokładnej analizie swojego gospodarstwa. Co brać pod uwagę przed ewentualnym przejściem na rozliczanie się na zasadach ogólnych z podatku od towarów i usług? Z anim podejmiemy jakąkolwiek decyzję, proponowałabym odpowiedzieć sobie na kilka następujących pytań: - w jakim stanie posiadam sprzęt i maszyny (czy wymagają ciągłych napraw i remontów)? To samo dotyczy budynków gospodarczych. - czy planuję w roku bieżącym i w latach przyszłych inwestować w gospodarstwo (zakupy maszyn sprzętu)? - czy (przy produkcji zwierzęcej) mam możliwość założenia podlicznika energii elektrycznej do pomieszczeń zwierzęcych i budynków gospodarczych? - jak długo będę prowadził gospodarstwo rolne? (w przypadku niedługiego okresu i planowanej sprzedaży – VAT z zakupionych środków trwałych należy zwrócić do Urzędu Skarbowego – oczywiście od wartości wyceny środka na dzień sprzedaży). Znając odpowiedzi na powyższe pytania, można przystąpić do wstępnych wyliczeń, jak kształtowałyby się poszczególne wielkości ekonomiczne w gospodarstwie rozliczającym się z VAT. Obok podaję przykład (na podstawie prowadzonych książek rachunkowości rolnych), jak dokonać takiego wyliczenia. 32 Założenia: - gospodarstwo o powierzchni 32,67 ha - produkcja trzody chlewnej – 22 SD Przychody z produkcji Przychód (wartość brutto) Produkty roślinne Rolnik ryczałtowy Rolnik rozliczający się z VAT VAT należny 100.376,19 98.500,00 4.690,48 Trzoda 24.509,54 24.739,00 1.832,52 Razem 124.886,00 123.239,00 6.522,99 Koszty produkcji Koszty (wartość brutto) Rolnik ryczałtowy Rolnik rozliczający się z VAT VAT naliczony Materiał siewny 12.882,00 12.882,00 954,22 Nawozy 16.131,00 16.131,00 1.194,89 Środki ochrony roślin 7.481,00 7.481,00 554,15 Pasze 4.736,00 4.736,00 350,81 Energia, opał, paliwo 16.278,00 16.278,00 3.043,85 Części zamienne, remonty 15.245,23 15.245,23 2.850,73 Inwestycje (urządzenia dla trzody) 43.250,00 43.250,00 8.087,40 116.003,23 116.003,23 17.036,06 Razem Jak wynika z powyższych zestawień, różnica między VAT-em naliczonym a należnym kształtuje się na poziomie 10.513,07 zł i tyle rolnik w ciągu roku otrzymałby zwrotu z Urzędu Skarbowego. Niemniej pragnę zwrócić uwagę na dwie ostatnie pozycje z tabeli „Koszty produkcji”. Są to części za- mienne i inwestycje. Tak naprawdę one zdecydowały o zwrocie podatku od towarów i usług. Dlatego proponuję, przed podjęciem decyzji o formie rozliczenia, dokładne przeanalizowanie swojego gospodarstwa. Małgorzata Stanisławczuk 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Zarządzanie gospodarstwem rolnym Sytuacja na rynku rzepaku W ostatnich tygodniach bieżącego roku ceny rzepaku na rynku europejskim były stabilne i kształtowały się na poziomie 446,5 EUR/t. Mimo to należy zauważyć, że sytuacja popytowo-podażowa nie jest najlepsza. Z Ukrainy, która jest bardzo ważnym eksporterem surowca rzepakowego dla UE, wciąż napływają informacje o stratach mrozowych we wschodniej i południowej części kraju, a słabe perspektywy zbiorów w bieżącym roku na Ukrainie i UE mogą spowodować, że ogólna produkcja nasion rzepaku w sezonie 2012/2013 będzie najprawdopodobniej niższa niż zapotrzebowanie. Informacje te potwierdzają sytuację na krajowym rynku. W listopadzie 2011 roku krajowy przerób rzepaku był większy niż w październiku. Jak podaje IERiGŻ, w miesiącu tym, zakłady zatrudniające co najmniej 50 pracowników wytworzyły 51,2 tys. ton surowego oleju rzepakowego, czyli o ponad 10% więcej w porównaniu z październikiem. Z drugiej strony jednak był to wynik o prawie 15% niższy, w stosunku do analogicznego okresu 2010 roku. Dostępne dane wskazują, że od początku bieżącego sezonu 2011/12, w miesiącach lipiec - listopad 2011, łączna produkcja oleju rzepakowego surowego wyniosła ok. 234 tys. t wobec 291 tys. t, w tym samym okresie 2010 roku (spadek o 20%). Pogorszeniu uległo saldo w bilansie handlowym. Wstępne dane handlowe wskazują, że w okresie lipiec – listopad 2010/11 przywóz oleju rzepakowego wyniósł 43 tys. t (tj. podwoił się w stosunku do wielkości zaimportowanej w analogicznym okresie 2010 roku). Jednocześnie eksport oleju rzepakowego obniżył się do 79 tys. t (o 17% r/r). Bilans w bieżącym sezonie w Polsce, podobnie jak w UE, pozostanie napięty. Według GUS, zbiory w 2011 roku wyniosły 1,9 mln ton, wobec 2,1 mln ton w roku 2010. Obniżki plonów i zapasów początkowych są na tyle głębokie, że nie zrównoważy ich nawet spodziewany wzrost importu. W całym roku 2011, ze względu na niższą podaż rzepaku w Polsce, jego przerób i produkcja oleju rzepakowego były mniejsze niż w roku 2010. Według informacji IERiGŻ, produkcja oleju rzepakowego w 2011 roku wyniosła 790 tys. ton, czyli o 3% mniej niż w 2010 roku. Eksport rzepaku z Polski, w wyniku niższych zbiorów i utrzymującego się wysokiego zapotrzebowania na surowiec, prawdopodobnie będzie niższy. Podobnie rzecz wygląda w przypadku oleju rzepakowego. Powierzchnia zasiewów rzepaku pod zbiory w roku 2012 jest wyższa i kształtuje się na poziomie 850 - 870 tys. hektarów, czyli wzrosła o 10 - 12% w porównaniu z powierzchnią w ubiegłym roku. Niska podaż rzepaku w Polsce w całym sezonie 2011/2012 wskazuje, że jego przerób będzie prawdopodobnie mniejszy niż w sezonie poprzednim. Jednak przy założeniu wysokiego importu rzepaku do Polski Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 i znacząco mniejszego eksportu, w stosunku do sezonu ubiegłego, skala spadku przerobu surowca nie powinna być duża. Według Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, średnia cena skupu rzepaku netto pod koniec roku 2011 ukształtowała się na poziomie ok. 1835 zł/t, w lutym bieżącego roku cena tego surowca wzrosła do poziomu 1931 zł/t. Nie ulega wątpliwości, iż uprawa rzepaku nabiera coraz większego znaczenia, czego skutkiem może być istotny wpływ tego gatunku na poprawę płodozmianu. Tadeusz Plichta Reklama SZKÓŁKA SADZONEK TRUSKAWEK OFERUJE: Duży wybór kwalifikowanych odmian sadzonek z mateczników. Oferujemy odmiany: Honeoye, Elsanta, Kent, Selva i inne. Sadzonki dla: - plantatorów z dowozem do gospodarstwa oraz bezpłatne doradztwo, - do sklepów ogrodniczych z dowozem do sklepu, - działkowiczów – wysyłka pocztą. Sprzedajemy sadzonki w formie tradycyjnych, kopanych oraz ukorzenionych w bryłce torfu. Dodatkowe informacje: Krzysztof Zawadzki Parowa 144 59-724 Osiecznica tel. 501 599 332 www.trusfarm.com.pl 33 Na polach i łąkach Nowe minimalne normy Od roku 2012 rolnicy będą zobowiązani do przestrzegania m.in. nowej normy Dobrej Kultury Rolnej dotyczącej zachowania stref buforowych. O d połowy stycznia tego roku ARiMR wysyła rolnikom tzw. spersonalizowane wnioski o wsparcie bezpośrednie wraz z materiałami graficznymi, instrukcją wypełnienia wniosku oraz kartą informacyjną. W karcie tej, oprócz informacji dotyczących powierzchni PEG, kodów upraw podlegających zmianowaniu, zamieszczono dodatkowe kody oznaczone skrótem „Sb”. Kody te opisują działki ewidencyjne położone w bezpośrednim sąsiedztwie obiektów, dla których być może konieczne będzie zachowanie stref buforowych. Obiektami tymi mogą być wody płynące i/lub wody stojące czy też obszary morskiego pasa nadbrzeżnego, które ze względu na rodzaj wód i ich powierzchnię mogą przybrać następujące oznaczenia: Sb1 – działka leży w bezpośrednim sąsiedztwie wód płynących, z wyłączeniem jezior o powierzchni powyżej 50 ha zaliczanych do wód płynących, Sb2 - działka leży w bezpośrednim sąsiedztwie wód stojących o powierzchni do 10 ha, Sb3 - działka leży w bezpośrednim sąsiedztwie wód stojących o powierzchni od 10 ha do 50 ha, Sb4 - działka leży w bezpośrednim sąsiedztwie wód stojących oraz jezior zaliczanych do wód płynących o powierzchni powyżej 50 ha, Sb5 – działka leży w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego. Powyższe zapisy uwzględniają planowane zmiany wynikające z konieczności dostosowania rozporządzenia w sprawie minimalnych norm do przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009. W ramach przeprowadzonego przez Unię Europejską przeglądu Wspólnej Polityki Rolnej (Health Check), w załączniku III do rozporządzenia Rady nr 73/2009 dodano 34 nową normę Dobrej Kultury Rolnej zgodnej z ochroną środowiska dotyczącą ustalenia stref buforowych wzdłuż cieków wodnych, którą państwa członkowskie są zobowiązane wdrożyć od 2012 r. Obecny projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zmieniającego rozporządzenie w sprawie minimalnych norm, przewiduje między innymi wprowadzenie nowego zapisu w brzmieniu: „3 a. 1. Nawozy naturalne stosuje się w odległości co najmniej 5 metrów od brzegów: 1) wód płynących w rozumieniu przepisów prawa wodnego, z wyłączeniem rowów o szerokości do 5 metrów liczonej na wysokości krawędzi brzegu rowu; 2) wód stojących w rozumieniu przepisów prawa wodnego, o powierzchni powyżej 1 ha. 2. W odległości co najmniej 5 metrów od brzegów: 1) wód płynących w rozumieniu przepisów prawa wodnego, z wyłączeniem rowów o szerokości do 5 metrów liczonej na wysokości krawędzi brzegu rowu, 2) wód stojących w rozumieniu przepisów prawa wodnego, o powierzchni powyżej 1 ha - nawozy mineralne stosuje się wyłącznie ręcznie.” Powyższa projektowana zmiana rozporządzenia miałaby na celu wdrożenie normy dotyczącej ochrony zasobów wodnych, w zakresie której, w określonych odległościach od brzegów wód płynących i stojących nie będzie można stosować nawozów naturalnych, a nawozy mineralne będzie można rozsiewać wyłącznie ręcznie. Dotyczyć to będzie wszystkich gruntów użytkowanych rolniczo. Ustanowienie powyższych stref buforowych pozwoli ograniczyć negatywny wpływ stosowania nawozów na środowisko, a w szczególności chronić wody powierzchniowe przed zanieczyszczeniami związkami biogennymi azotu i fosforu. Wejście w życie powyższych przepisów będzie pociągało za sobą konieczność weryfikacji przestrzegania tych obowiązków przez rolników. W przypadku ich nieprzestrzegania, konsekwencją będzie odpowiednie zmniejszenie przyznawanych płatności bezpośrednich. Szczegółowe informacje, dotyczące nowej normy oraz wykaz działek ewidencyjnych położonych w bezpośrednim sąsiedztwie obiektów, dla których konieczne będzie zachowanie stref buforowych, zamieszczone będą na stronie internetowej www.arimr.gov.pl oraz dostępne w biurach powiatowych i oddziałach regionalnych ARiMR. Sebastian Zwierz 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach MOIM ZDANIEM GMO w rolnictwie J uż od samego początku, czyli od lat 90-tych XX wieku, tematyka inżynierii genetycznej w polskim rolnictwie budziła wiele kontrowersji. Rozpatrywana była głównie w aspekcie zakazu polowej uprawy roślin transgenicznych oraz bezpieczeństwa pasz i żywności z udziałem produktów GMO. Dotychczasowe wyniki światowych badań nad GMO, w tym także polskich instytutów badawczych, wyraźnie wskazują na brak naukowych dowodów o szkodliwości roślin genetycznie modyfikowanych i stosowania pasz z GMO. W stanowisku Komitetu Biotechnologii Polskiej Akademii Nauk opublikowanym w styczniu br. znalazło się stanowcze poparcie dla wykorzystania organizmów modyfikowanych genetycznie. Naukowcy podkreślają, że rozwój gospodarki kraju w bardzo dużym stopniu zależy od umiejętnego wykorzystania innowacyjnych technologii. Tymczasem przyjęta w 2006 r. rządowa ustawa o paszach wprowadziła zakaz stosowania produktów GMO w żywieniu zwierząt. Miał on obowiązywać od 2008 r., ale dokonano nowelizacji przedłużającej okres moratorium do końca 2012 r. No i teraz mamy rok 2012 i zaczyna robić się gorąco. Ustawa ta stoi w sprzeczności z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z września 2003 r. Unia Europejska nie narzuca obowiązku uprawy roślin GMO, ale ostrzega, że poszczególne kraje Wspólnoty nie mogą jednostronnie ogłaszać stref wolnych od GMO i blokować wykorzystanie w żywieniu zwierząt tych produktów, które zostały zalegalizowane na terenie Unii. Brak nowych rozwiązań i powrót do poprzednich zapisów poprowadziłby Polskę do odpowiedzialności przed Trybunałem Sprawiedliwości UE i nałożenia kar finansowych. Doszłyby do tego jeszcze odszkodowania państwa wobec przedsiębiorców, których prawa zostały naruszone na skutek przyjęcia przepisów niezgodnych z prawem unijnym. Kwestia GMO w praktyce polskiego rolnictwa w zasadzie dotyczy tylko dwóch spraw - stosowania śruty sojowej GM w żywieniu zwierząt oraz uprawy niektórych odmian kukurydzy GM. W Polsce obowiązuje zakaz handlu materiałem siewnym GM, ale nie ma zakazu produkcji rolniczej roślin genetycznie modyfikowanych. Stąd kupowany legalnie w sąsiednich krajach Unii (Czechy, Niemcy) materiał siewny zmodyfikowanej odmiany kukurydzy Bt jest wysiewany na polach polskich rolników. Według szacunku Polskiego Związku Hodowców Kukurydzy, areał uprawy tej odmiany w 2008 r. wynosił około 3000 ha. Jednak zasadniczym zagadnieniem dziedziny GMO w Polsce jest produkcja pasz przemysłowych, w których niezbędnym dodatkiem wysokobiałkowym jest śruta sojowa. Importowana do Polski i do innych krajów Europy śruta sojowa pochodzi głównie z Ameryki Południowej. Ponad 90% importowanej śruty pochodzi Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 z upraw GMO, gdyż jest tańsza o około 20 - 30% w porównaniu do śruty – nonGMO. Jednocześnie są bardzo nikłe możliwości substytucji tej śruty innymi dodatkami wysokobiałkowych pasz pochodzenia roślinnego. Zastępstwo to w polskich warunkach może dotyczyć stosowania śrutowanych nasion grochu, peluszki, bobiku lub łubinu słodkiego. Pamiętajmy jednak, że poziom białka w tych paszach jest zazwyczaj dwukrotnie niższy niż w śrucie sojowej, a koszty wytwarzania tych roślin są wysokie ze względu na niskie plony. Dodatkowo udział ich w mieszankach paszowych musi być ograniczony ze względu na zawartość substancji antyżywieniowych (alkaloidy, taniny, hemaglutyniny, inhibitory trypsyny i proteaz). Jest też możliwość zastępowania śruty sojowej paszami pochodzenia rzepakowego (śruty poekstrakcyjne i makuch). Niestety z uwagi na stosunkowo wysoką zawartość włókna oraz możliwości występowania glukozynolanów w tych paszach, ich udział w mieszankach paszowych dla drobiu i prosiąt jest bardzo ograniczony. Mogą być stosowane jako dodatek do mieszanek pasz treściwych dla starszych grup wiekowych trzody chlewnej, bydła mięsnego i w niewielkim stopniu dla bydła o niskiej produkcji mleka. Już wkrótce przekonamy się, jakie stanowisko w sprawie GMO w rolnictwie zajmie polski rząd. Aktualnie w Sejmie jest dyskutowany prezydencki projekt nowej ustawy o nasiennictwie, która odnosi się także do kwestii GMO. Jak zwykle w takich przypadkach, głośni są przeciwnicy GMO, czyli zwolennicy tezy – Polska wolna od GMO. Starają się wskazywać szansę polskiego rolnictwa w rozwoju rolnictwa ekologicznego. Podaje się argumenty, że w Polsce w ostatnich latach znacznie wzrosła ilość gospodarstw ekologicznych. Uważam to za dobre rozwiązanie, ale nie powinniśmy zapominać, że ze względu na konkurencję światową produkty naturalne, czyli znacznie droższe, będą miały zawsze charakter produkcji niszowej, interesującej tylko wybraną grupę konsumentów. Osobiście jestem zwolennikiem możliwej przecież koegzystencji rolnictwa konwencjonalnego, ekologicznego i stosującego GMO. Komisja Europejska zajmuje właśnie takie stanowisko, że mogą współistnieć te systemy, a każde państwo członkowskie jest zobowiązane do wypracowania własnych zasad umożliwiających koegzystencję. Wydaje mi się, że teraz jest właśnie pora na takie rozwiązania. Przerażające jednak mogą być wypowiedzi szeregu parlamentarzystów, a nawet niektórych przedstawicieli Rządu, którzy są pod wyraźnym naciskiem akcji propagandowych organizacji pozarządowych sprzeciwiających się wykorzystaniu GMO. Polskie rolnictwo nie powinno znaleźć się poza trendami światowymi, ale ważne jest też, aby dopilnować sprawę rzetelnego znakowania sprzedawanych produktów. To konsumenci powinni sami decydować, czy wybiorą produkty wytworzone metodą ekologicz- 35 Na polach i łąkach ną, z GMO czy nonGMO. Konieczna jest jednak szersza informacja społeczeństwa o korzyściach i kontrowersjach związanych z GMO. Z badań opinii publicznej przeprowadzonej w 2010 roku w krajach Unii Europejskiej (Biotechnology Raport 2010) wynika, że społeczny sprzeciw wobec modyfiko- wanej genetycznie żywności wynosi 61%. Pamiętajmy jednak, że deklaracje często nie mają wiele wspólnego z rzeczywistością, bo póki co to cena dla większości konsumentów okazuje się głównym wyznacznikiem w wyborze produktu. Czesław M. Humięcki Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy Kwiecień Zboża: W tym miesiącu, przy sprzyjających warunkach agrometeorologicznych, rośliny zbożowe mogą bardzo szybko przechodzić w fazę początków strzelania w źdźbło. Dlatego też należy często lustrować plantacje, aby w odpowiednim terminie zastosować właściwy fungicyd, regulator wzrostu i drugą dawkę nawożenia azotowego. Na plantacjach pszenicy ozimej, uprawianej po roślinach kłosowych, w okresie od początku fazy strzelania w źdźbło do fazy I-go kolanka, należy przystąpić do zwalczania chorób podstawy źdźbła (łamliwość źdźbła i fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni) oraz septoriozy paskowanej liści. Przypominamy, że septoriozę zwalczamy już od fazy krzewienia (kiedy jeszcze nie jesteśmy w stanie stwierdzić porażenia roślin przez grzyba wywołującego tę chorobę) do końca fazy kłoszenia. W ochronie przeciwgrzybowej pszenicy ozimej należy pamiętać, aby podczas chłodnej wiosny stosować fungicydy z grupy chemicznej morfolin, benzimidazoli lub ketoamin. Można też użyć fungicydów dwu- lub trójskładnikowych, które zawierają w swoim składzie jedną substancję biologicznie czynną z wyżej wymienionych grup. Jednakże, gdy temperatura w czasie doby przekracza 12o C, z bardzo dobrym skutkiem można zastosować fungicydy z grupy triazoli ze strobiluryną, których skuteczność działania jest najwyższa. W przypadku potrzeby wykonania kilku zabiegów, wskazane jest stosowanie fungicydów różnych grup chemicznych/substancji aktywnych. Na plantacjach zbożowych, w warunkach wysokiego poziomu agrotechniki, optymalnego odczynu gleby oraz prawidłowej zasobności w fosfor, potas i magnez, wskazane jest dokarmianie mikronawozami w formie oprysków dolistnych. Jest to zabieg uzupełniający podstawowe nawożenie przedsiewne lub pogłówne. Zalecane jest łączne stosowanie mikroelementów z fungicydami i insektycydami. Na plantacjach pszenic konsumpcyjnych, gdzie obsada roślin na m2 będzie zbyt wysoka lub przewidywane jest stosowanie wyższego nawożenia azotowego, na ogół w początkowej fazie strzelania w źdźbło należy zastosować regulatory wzrostu. Temperatura podczas wykonywania zabiegu nie powinna być niższa niż 10o C i nie wyższa niż 25o C. Optymalna temperatura działania chlorku chloromekwatu (CCC) wynosi 10 –15o C i 15 - 20o C dla etefonu. Opóźnienie wykonywania zabiegu skracającego źdźbło CCC oraz niższe temperatury kilka dni po zabiegu wpływają ujemnie na skuteczność zabiegu. Zachwaszczenie zbóż jarych można ograniczyć poprzez stosowanie bronowania pielęgnacyjnego. Obok zniszczenia kiełkujących siewek chwastów, uzyskuje się wówczas poprawę stosunków wodno-powietrznych, a rośliny pobudza się do krzewienia. Bronowanie można wykonać w dwóch terminach: pierwsze - w fazie szpilkowania, drugie w fazie 4 - 5 liści, ukośnie lub poprzecznie do kierunku siewu. Po okresie 7 - 10 dni od zabiegu bronowania, należy dokonać oceny stanu zachwaszczenia (widoczne nowe wschody chwastów). Rzepak: Wiosenne zabiegi odchwaszczające wykonujemy tylko na plantacjach rzepaku, na których z różnych przyczyn nie zwalczano chwastów w okresie jesiennym. Pamiętajmy, że wiosenne zabiegi odchwaszczające należy zakończyć wraz z początkiem strzelania rzepaku w pęd kwiatowy, aby zapobiec uszkodzeniom roślin. Do zwalczania chwastów dwuliściennych użyć następujących preparatów np.: Cliophar, Lontrel, Galera. Natomiast chwasty jednoliścienne zwalczać graminicydami np.: Agil, Focus Ultra, Fusilade Forte, Leopard, Pantera, Targa Super. Straty w plonowaniu nasion rzepaku powodowane przez szkodniki wiosenne mogą wynosić od 15 do 60 - 80%. Do najgroźniejszych z nich należą: chowacz brukwiaczek, chowacz czterozębny, słodyszek rzepakowy, chowacz podobnik, pryszczarek kapustnik i mszyce. Aby zapobiec powstającym w wyniku ich żerowania szkodom, należy prowadzić precyzyjny monitoring plantacji, pozwalający na optymalne określenie terminów przeprowadzania zabiegów zwalczających. Buraki cukrowe: Do siewu buraków przystąpić możliwie wcześnie, gdy temperatura wierzchniej warstwy roli wynosi 5 – 6o C, a jej wilgotność zapewnia dobre wschody (w tym czasie kwitnie forsycja, narcyzy, rozwijają się liście agrestu, porzeczki). Zabieg ten powinien być wykonany w ciągu kilku, najbardziej korzystnych dni, starannie uregulowanym siewnikiem punktowym, na głębokość 2 – 2,5 cm na glebach średnich i ciężkich o dobrej wilgotności oraz 3 cm na glebach lżejszych i przesuszonych, w rozstawie rzędów 45 cm. 36 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach Powierzchnia pola właściwie przygotowanego do siewu punktowego, a zwłaszcza siewu w większych odstępach (18 cm), powinna być idealnie wyrównana bez zagłębień i większych brył. W innym przypadku powstaną przepusty wynikające nie tyle z gorszej siły kiełkowania nasion czy wad siewnika, ile wskutek błędów powstałych w przygotowaniu roli do siewu. Rośliny motylkowe grubonasienne: Kwiecień to czas siewu roślin strączkowych. Należy pamiętać o zaprawieniu nasion przed chorobami, wśród których najgroźniejszą dla łubinu żółtego jest antraknoza. Bezpośrednio przed siewem należy zastosować szczepionkę bakteryjną (nitragina). Nitragina zawiera żywe bakterie brodawkowe z rodzaju Rhizobium lub Bradyrhizobium zdolne do wiązania wolnego azotu atmosferycznego w symbiozie z roślinami motylkowatymi. Zastosowanie preparatu pozwala na zwiększenie intensywności wiązania azotu i zapewnia roślinom odpowiednią jego ilość. Jest ona szczególnie potrzebna na polach, gdzie rośliny strączkowe nie były uprawiane przez kilka lat. Nitraginę należy stosować dla tych roślin motylkowatych, dla jakich została wyprodukowana. Ziemniaki : Przed sadzeniem ziemniaków dobrze jest zaprawić sadzeniaki, w celu zabezpieczenia plantacji przed pędrakami, drutowcami, a także w początkowej fazie rozwoju przed mszycami, stonką i chorobami. Należy pamiętać, że wszystkie środki chemiczne należy stosować zgodnie z etykietą – instrukcją stosowania środka i zapisać w ewidencji zabiegów. Głębokość sadzenia powinna odpowiadać średnicy sadzeniaka powiększonej o około 1 - 2 cm mierzone od wyrównanej powierzchni pola przed sadzeniem. Najodpowiedniejszym terminem sadzenia jest czas, gdy gleba na głębokości 10 cm ogrzeje się do temperatury 8o C. Do sadzenia ziemniaków podkiełkowanych należy stosować sadzarki z kubełkowym zespołem sadzącym lub sadzić je ręcznie, aby nie obłamywać kiełków. Do sadzenia należy stosować materiał kwalifikowany, dobrych sprawdzonych odmian, najlepiej plonujących na danym terenie, sprawdzony w badaniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego, a na podstawie wyników uzyskanych w doświadczeniach, wpisanych na Listę Odmian Zalecanych. Sebastian Zwierz, Grzegorz Manowski Reklama Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 37 W chlewni i oborze Co w hodowli bydła? Obiekty, w których prowadzony jest obecnie chów krów mlecznych są coraz nowocześniejsze. W wielu z nich stosowany jest system wolnostanowiskowy, powszechniejsze stają się wozy paszowe, a gdzieniegdzie pojawiają się również roboty udojowe. Produkcja mleka jest bardzo pracochłonna, dlatego hodowcy nadal poszukują rozwiązań usprawniających pracę - z korzyścią dla zwierząt i dla samych siebie. Jednak zanim podejmą decyzję o jakichkolwiek zmianach w oborze, powinni przemyśleć: co zmienić, w co zainwestować i na co zwrócić uwagę. W śród problemów nurtujących hodowców bydła mlecznego, jednymi z częściej poruszanych są automatyzacja technologii produkcji, żywienie i stan zdrowotny zwierząt wysokoprodukcyjnych. Wszelkie zmiany w tym zakresie muszą uwzględniać fizjologię współczesnych krów i dopasować karmienie i dojenie do potrzeb. Współczesna krowa pobiera paszę przez 3 - 5 godzin (odnotowano 6 – 10 podejść do stołu paszowego). Krowy lubią jeść po doju. Lepiej jest, gdy jedzą mniej na jeden odpas, a częściej. Wtedy składniki pokarmowe są lepiej wykorzystane. Gdy krowy zjadają rzadko, ale do syta istnieje ryzyko kwasicy. Więcej zjadanej paszy na raz to mniej śliny, co powoduje, że fermentacja nie zmierza we właściwym kierunku, czego konsekwencją jest zatrucie organizmu kwasami. Ważne jest nie tylko to, jaką paszę jedzą krowy, lecz również jak jedzą i w jakich warunkach przebywają. Pobranie suchej masy ma duży wpływ nie tylko na produkcyjność, ale i na stan zdrowotny zwierząt. Warunki utrzymania, system zadawania pasz i bilans dawki pokarmowej decydują o ilości pobranej paszy, czyli o wydajności, zdrowiu i rozrodzie. Coraz więcej hodowców przestawia się na chów wolnostanowiskowy i żywienie TMR. W takich oborach poprawia się zdecydowanie zdrowotność, wydajność i wskaźniki rozrodu. Konieczne jest jednak żywienie dostosowane do grupy fizjologicznej. Inne potrzeby mają bowiem zwierzęta świeżo wycielone, inne w szczycie laktacji, jeszcze inne tuż przed zasuszeniem i zasuszone. Stosując to samo menu dla całego stada, jedne zwierzęta są przekarmiane, a inne niedożywione. Niejednokrotnie rolnicy zastanawiają się, dlaczego w ich stadach zdarzają się przypadki tłustych krów, kwasic, ketoz czy zalegania poporodowego, skoro mają wozy paszowe i krowy otrzymują jednorodną karmę. Żeby odpowiedzieć na to pytanie, należy zwrócić uwagę na kilka szczegółów. Przede wszystkim czy wszystkie zwierzęta mają w tym samym czasie dostęp do koryta, czy nie następuje sortowanie TMR, w wyniku którego pierwsze krowy zjadają paszę treściwą, a ostatnie, najsłabsze zjadają resztki. Idealnym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest stacja paszowa, której zaletą jest to, że każdej krowie można zadać indywidualną dawkę, więc mało wydajne krowy nie dostaną paszy więcej niż potrzebują. Jest to więc po pierwsze oszczędność, a po drugie każda krowa otrzymuje karmę według zasług (czujnik elek- 38 troniczny, w który zaopatrzone jest zwierzę, decyduje o „zapłacie” za produkcję w formie paszy). Wóz paszowy pasujacy do każdej obory Najnowocześniejszy wóz paszowy z wybierakiem do kiszonki Najwyższym stopniem automatyzacji w oborze jest robot udojowy. Jest to skomplikowane elektroniczne urządzenie, które doi i karmi wchodzące do niego krowy, a więc w dużej mierze zastępuje człowieka. Wyposażenie gospodarstwa w instalację robota udojowego stanowi duży koszt. Jest to jednak inwestycja w postęp i nowoczesność, które stanowią kluczowe ogniwa rozwoju produkcji mleczarskiej w bliskiej i dalszej perspektywie. Automatyczny dój w robotach zmienia charakter pracy człowieka. Samodzielne korzystanie przez krowy z robotów zmienia również dostęp krów do stołu paszowego. Ten dostęp uzależniony jest od zastosowanego systemu ruchu krów. 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze W oborach z robotem można wykorzystywać następujące systemy ruchu krów: 1. Dój przed karmieniem - ruch kierowany. W tym systemie krowa, która chce dostać się do stołu paszowego, musi przejść przez robot. Po pobraniu paszy ze stołu paszowego i przejściu do części legowiskowej, jednostronne bramki pomiędzy częścią legowiskową a stołem paszowym nie pozwalają krowie na powtórny dostęp do TMR-u. Aby powtórnie znaleźć się przy stole paszowym, krowy muszą przejść przez robot. Jest to system prosty, ale narzucający krowom i obsłudze ograniczenia. W tym systemie przez robot przechodzą wszystkie krowy - nawet te, które powinny być dojone raz dziennie lub wcale. W poczekalni robią się więc duże kolejki, a mniej czasu zostaje na odpoczynek. 2. Dój przed karmieniem – ruch wymuszony. W tym systemie, podobnie jak systemie kierowanym, krowa, która chce się dostać do stołu paszowego, musi przejść z części legowiskowej przez robot. Różnica, w stosunku do systemu kierowanego, polega na istnieniu dodatkowej, jednostronnej bramki selekcyjnej, pomiędzy częścią legowiskową a wejściem do poczekalni przed robotem. Te krowy, które mają pozwolenie na dój są kierowane do robota. Wszystkie pozostałe, niedojone kierowane są do stołu paszowego. System ten zmniejsza liczbę krów w poczekalni do doju, co daje określone korzyści do zwiększonej ilości pobranej paszy i wydłużenia okresu przeżuwania. 3. Karmienie przed dojem. W tym systemie podstawowym urządzeniem jest bramka selekcyjna z ruchem w jedną stronę, znajdująca się pomiędzy stołem paszowym a częścią legowiskową i poczekalnią robota. Krowy mają swobodny dostęp do stołu paszowego. Gdy wracają od stołu paszowego, sprawdzane są przez bramkę selekcyjną i kierowane albo na odpoczynek, albo do robota. Często dodatkowym motywatorem dla ruchu krów ze stołu paszowego do robota jest stacja żywienia pomiędzy robotem a częścią legowiskową. 4. Wolny ruch krów. W tym systemie krowy podchodzą do doju bezpośrednio od stołu paszowego lub z części legowiskowej bez przechodzenia przez jakąkolwiek bramkę selekcyjną. Do wejścia do robota zachęca z jednej strony pasza treściwa, znajdująca się w robocie, z drugiej fizjologiczna chęć opróżnienia wymienia. Niewątpliwie zaletą tego systemu jest wykorzystanie naturalnych zachowań krowy, co powoduje, że warunki chowu są mniej stresogenne. W tym systemie jest mniej niż w innych krów oczekujących w poczekalni. Wadą tego systemu jest niechęć niektórych krów do przechodzenia przez robot. W związku z powyższym konieczność ręcznego wpędzania zwiększa robociznę. Każdy z wyżej wymienionych systemów ma swoje wady i zalety. Przy wyborze typu robota należy skrupulatnie przeanalizować istotne elementy. Trzeba uwzględnić elementy rzutujące na produkcyjność (częstotliwość podchodzenia do stołu, długość odpoczynku Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 i przeżuwania, dodatkowe koszty bramek selekcyjnych oraz upodobania hodowcy) oraz cenę robotów. W zależności od proponowanego ruchu zwierząt w oborze oraz charakterystyki urządzeń dozujących dodatek pasz treściwych, system żywienia uwzględnia paszę podstawową TMR lub PMR, przy czym TMR jest właściwe tam, gdzie krowy są podzielone na grupy fizjologiczne i każda grupa ma paszę dostosowaną do swoich potrzeb (system PMR - dawka pośrednia zaś pasza treściwa dawkowana w robocie w zależności od zasług). Gdy wartość pokarmowa pasz stosowanych na stole paszowym jest za wysoka, krowy niechętnie korzystają z robota. Każda krowa dojona powinna też w robocie otrzymać pasze motywacyjną, która zachęci wszystkie krowy do przejścia przez robot. W tym systemie konieczna jest kontrola kondycji i w przypadku dużej liczby krów przetłuszczonych trzeba zrobić korektę paszy podstawowej. Na ostatniej „Fermie Bydła” w Łodzi dużym zainteresowaniem cieszyły się hale udojowe, roboty udojowe, różne typy wozów paszowych oraz różne rozwiązania technologiczne ułatwiające pracę. Rozwiązania takie pozwalają ograniczyć siłę roboczą, a pracę przy krowach czynią przyjemną. Prezentacja robotów udojowych Zdjęcia wozów paszowych i robotów udojowych wykonano na Międzynarodowych Targach „Ferma Bydła”, które odbyły się w dniach 24 - 26 lutego br. w Łodzi. Helena Artyszuk 39 W chlewni i oborze Aby knur spełnił nasze oczekiwania Analizując produktywność naszego stada, poczynając od liczby urodzonych prosiąt, poprzez ich masę i żywotność, upatrujemy tu przede wszystkim zasługi maciory. Dopiero później na etapie tuczu i oceny mięsności postrzegamy zasługi ojca. Warto jednak pamiętać, że knur i jakość jego nasienia (choć w nierównej mierze) ma także wpływ na poziom cech plennych osiąganych przez nasze stado. K upując knura, hodowca ma określone oczekiwania co do jego produktywności, o czym decydować będą przede wszystkim uwarunkowania genetyczne. Aby jednak ujawniły się one w pełni, należy zadbać o odpowiednie warunki utrzymania, prawidłowe żywienie i racjonale użytkowanie rozpłodowe. Warunki utrzymania Knury utrzymujemy pojedynczo w klatkach o powierzchni minimum 6 m2, ale gdy krycie odbywa się w kojcu, powierzchnia jego musi wynosić co najmniej 10 m2. Bardzo ważną sprawą jest, aby posadzka była gładka i nieśliska, szczególnie w systemie bezściółkowym, ponieważ od jakości podłoża zależy stan kończyn rozpłodnika. O kontuzję podczas krycia jest bardzo łatwo, a boląca kończyna zniechęca knura do oddawania skoków. Budynek powinien być odpowiednio oświetlony światłem naturalnym. Osiągniemy to, gdy na każdy metr kwadratowy okna przypadać będzie nie więcej niż 20 m2 posadzki. Gdy światło naturalne jest niewystarczające musimy zapewnić oświetlenie sztuczne o mocy 40 luksów przez 8 godzin na dobę. Temperatura, w jakiej najlepiej czują się knury, mieści się w przedziale 12 – 20o C. Niższa temperatura przy obfitym ścieleniu i małej wilgotności nie jest tak szkodliwa, jak temperatury wykraczające w górę, zdecydowanie poza strefę komfortu termicznego. Knury są bardzo wrażliwe na stres termiczny. Zwiększa się wtedy ilość anormalnych plemników, spada ich ruchliwość, zmniejsza się objętość ejakulatu. W przeciwieństwie do loch, wpływ stresu na zdolności reprodukcyjne knura nie ujawnia się natychmiast. Gorsza jakość nasienia pojawia się po około dwóch tygodniach od wystąpienia upałów. Ponadto spadek poziomu testosteronu wpływa na obniżenie libido rozpłodnika. Upały to również przyczyna upadków dorosłych osobników wskutek niewydolności krążenia (śmierć sercowa). Z temperaturą mocno skorelowana jest wilgotność powietrza. Bezpośrednie oddziaływanie wilgotności na zwierzęta polega na tym, że nadmierna wilgotność 40 wpływa zarówno na zwiększenie ochładzania w niskich temperaturach, jak też jego zmniejszenie w podwyższonej temperaturze. Wilgotność maksymalna w pomieszczeniach dla knura nie może przekraczać 85%. Utrzymanie odpowiedniej temperatury i wilgotności zawdzięczamy sprawnie działającej wentylacji, która ponadto reguluje poziom zapylenia i szkodliwych gazów w pomieszczeniu inwentarskim. Kojec knura powinien być dodatkowo wyposażony w wybieg, z którego zwierzę powinno korzystać jak najczęściej, z pominięciem dni o szczególnie niekorzystnych warunkach pogodowych (wysokie mrozy, wichury). Ponadto należy pamiętać, aby lokalizacja kojca nie narażała rozpłodnika na różnego rodzaju czynniki stresotwórcze (hałas, obecność innego samca itp.), bowiem kumulacja tych czynników może wpływać na agresywne zachowanie knura, a także decydować o jego zdolności do skutecznego krycia. Żywienie W gospodarstwie knury najczęściej żywione są mieszanką przeznaczoną dla loch karmiących, co doprowadza je do szybkiego zatuczenia i obniżenia zdolności rozrodczych. Wynika to przede wszystkim z małego zapotrzebowania na paszę specjalistyczną, co zniechęca hodowców do produkcji lub zakupu takich pasz. Również oferta dystrybutorów pasz jest bardzo skromna co jakby utwierdzało wszystkich w przekonaniu, że taka pasza nie jest niezbędna w żywieniu stada podstawowego. Mimo wszystko, warto jednak skorzystać z tej oferty, ponieważ biorąc pod uwagę specyficzne wymagania knurów w zakresie żywienia, warunki techniczne i organizacyjne w naszym gospodarstwie nie jest ani łatwe, ani ekonomiczne wyprodukowanie odpowiedniej paszy we własnym zakresie. Żywienie knurów stadnych powinno opierać się na indywidualnym zapotrzebowaniu, z uwzględnieniem wieku, masy ciała, kondycji i intensywności użytkowania. Zapotrzebowanie energetyczne knurów związane jest głównie z ich potrzebami bytowymi. Na produk- 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze cję nasienia i gotowość do krycia zużywają one jedynie 3 - 4% ogólnego zapotrzebowania na energię. Jeżeli chodzi o białko, to zalecenia są różne. Według NRC, poziom białka i lizyny w mieszance, niepowodujący pogorszenia jakości nasienia, wynosi odpowiednio 14,5 i 0,68%. PIC zaleca wyższy poziom: 16% białka i 0,75% lizyny. Obie normy uznają za właściwy stosunek lizyny, metioniny z cystyną, treoniny i tryptofanu na poziomie 100 : 70 : 83 : 20. Średnie dobowe zapotrzebowanie energetyczne knurków (MJ/dzień) (Close, Roberts, 1993) Rodzaj zapotrzebowania Masa ciała 100 Potrzeby bytowe 16,31 21,36 25,86 30,0 33,87 Odłożenie białka 3,53 2,82 2,12 1,41 Odłożenie tłuszczu 6,71 5,36 4,02 Aktywność płciowa 0,57 0,77 Produkcja nasienia 0,43 0,43 Łącznie (MJ/dzień) 27,55 150 200 250 300 J.m. Zapotrzebowanie A j.m. 6000 37,53 D3 j.m. 500 E j.m. 50 0,71 - K j.m. 1 1,5 1,34 - B1 j.m. 2,68 B2 j.m. 4 0,96 1,13 1,30 1,46 B6 j.m. 2 B12 j.m. 0,02 0,43 0,43 0,43 0,43 C 33,39 35,65 37,65 39,42 Niezwykle istotne znaczenie w żywieniu knurów mają składniki mineralne, a wśród nich wapń i fosfor, które biorą udział w prawidłowej mineralizacji kośćca. Zbyt wysoki poziom wapnia w mieszance powoduje ograniczenia w przyswajaniu cynku, który wraz z biotyną wpływa na stan racic i rozród zwierząt. Spośród mikroelementów na uwagę zasługuje selen, który wraz z witaminą E wpływa na jakość nasienia. Zapotrzebowanie na składniki mineralne (Close i Cole 2003) J.m. Knury rosnące Knury dorosłe Wapń g 9,5 7,5 Fosfor g 7,5 6,0 Chlor g 1,5 1,5 Sód g 1,3 1,3 Składnik Potas Zapotrzebowanie na witaminy i kwasy tłuszczowe (Close i Cole 2003) 350 Zapotrzebowanie (MJ/dzień) 30,74 różne wymagania. Niemniej na pewno należy zwrócić uwagę na poziom witaminy A, D, E, C, a także biotyny odgrywającej decydującą rolę w zapobieganiu występowania wad kończyn i uszkodzeń puszki rogowej racic. Witamina C pełni rolę przeciwutleniacza, wspomaga wchłanianie żelaza, manganu, miedzi i selenu oraz redukuje toksyczny wpływ metali ciężkich. Ma istotne znaczenie w walce ze stresem, jej niedobór prowadzi do osłabienia odpowiedzi immunologicznej oraz podatności na infekcje. g 2,5 2,5 Magnez mg 400 400 Żelazo mg 50 80 Cynk mg 100 100 Mangan mg 15 20 Miedź mg 4 5 Jod mg 0,5 0,5 Selen mg - 0,3 Szczegółowe zapotrzebowanie knurów na witaminy nie jest poznane do końca, dlatego różni autorzy podają Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 Składnik mg 300 Biotyna mg 0,3 Cholina g 1,5 Kwas foliowy mg 1,3 Kwas pantotenowy mg 15 Kwas nikotynowy mg 15 Kwas linolenowy g 7 Kwas arachidowy g 5 Na szczególną uwagę w dawce dla knura zasługuje włókno. Minimalna jego zawartość to 5%. Mniejsza zawartość daje uczucie głodu, a powyżej 7% utrudnia wykorzystanie innych składników i ogranicza pobranie paszy. Knur, w zależności od masy, wieku, intensywności użytkowania oraz temperatury otoczenia powinien spożywać 2,3 – 4 kg paszy w jednym lub dwóch odpasach. Pamiętamy o stałym dostępie do świeżej wody, a w systemie bezściołowego utrzymania, o dodatku suszu z traw lub zielonkę jako źródło włókna i betakarotenu. Przy doborze komponentów paszowych należy zwrócić uwagę na ich świeżość i jakość, mając na względzie możliwość obecności mykotoksyn, które obniżają objętość ejakulatu i jakość nasienia. Dlatego tak ważne jest dokładne czyszczenie i dezynfekcja magazynów, badanie mikrobiologiczne pasz oraz profilaktyczne stosowanie absorbentów mykotoksyn, szczególnie w latach niekorzystnych warunków pogodowych w czasie żniw. Użytkowanie rozpłodowe Spermatogeneza rozpoczyna się około 3. miesiąca życia, a w 5. miesiącu plemniki pojawiają się w najądrzach. Między 5. a 8. miesiącem plemniki dojrzewają, wzrasta ich koncentracja, zwiększa się objętość ejakula- 41 W chlewni i oborze tu, zmniejsza się odsetek plemników z kroplą protoplazmatyczną (z 26% do 10%) oraz plemników z wadami morfologicznymi główki (z 22% do 6%). Zatem knur osiąga dojrzałość rozpłodową w wieku 8 – 9 miesięcy. Rozpłodnik powinien skakać do ukończenia 1. roku życia raz w tygodniu, powyżej roku - 2 razy na tydzień. Przy nasileniu kryć można użyć knura 3 razy w tygodniu, ale po tym powinien mieć dłuższy czas na odpoczynek. Dobrze obrazuje to tabela zamieszczona poniżej, która wyraźnie wskazuje, iż knur im starszy tym lepszy i nie warto spieszyć się z jego przedwczesnym użytkowaniem. Wpływ wieku knura na procent wyproszeń i wielkość miotu Wiek knura (miesiące) Wyproszenia (%) Wielkość miotu (szt.) 7 76 10,54 8 77 10,91 9 80 10,98 10 84 11,36 13 86 11,50 Adematoza 15 89 11,64 17 89 11,89 19 93 12,20 21 94 12,42 23 95 12,10 Jedną z najczęściej nękających obecnie świnie chorób jest adematoza, która naraża rolników na duże straty ekonomiczne. Istotą choroby jest rozrostowe zapalenie błony śluzowej, zwłaszcza jelita biodrowego, stąd także nazwa ileitis. Objawami choroby są biegunki, wychudzenia i ogólne osłabienia, pomimo właściwego żywienia i odpowiedniej pielęgnacji zwierząt. Obecnie wyróżnia się dwie kliniczne postacie choroby: chroniczną - występującą przede wszystkim u świń pomiędzy 14. a 20. tygodniem życia, oraz ostrą - obserwowaną u tuczników osiągających rzeźną masę ciała. Postać ostra obserwowana jest najczęściej w chlewniach nowych, względnie po wprowadzeniu do stada nowo zakupionych loszek lub knurków oraz w grupach tuczników osiągających rzeźną masę ciała. Pojawienie się nagłych padnięć świń jest często pierwszym symptomem choroby. Zwykle przed zejściem śmiertelnym obserwuje się u chorych zwierząt ciemnoczerwony, rozluźniony kał, u zakażonych loch może dochodzić do poronień. Głównym symptomem postaci przewlekłej jest łagodna biegunka utrzymująca się od kilku dni do kilku tygodni. Kał ma zabarwienie cementowe. Do zejść śmiertelnych zachodzi sporadycznie. Adematoza występuje w chlewniach o wysokim poziomie higieny, jak i w chlewniach zaniedbanych. Uporczywe biegunki, zahamowanie przyrostów masy ciała, pogorszenie wykorzystania paszy, zróżnicowanie wzrostu warchlaków i tuczników powodują zmniejszenie opłacalności produkcji trzody chlewnej, nie mówiąc już o kosztach leczenia. Źródło zakażenia stanowią świnie zazwyczaj w wieku od 8 do 16 tygodni. Infekcja szerzy się przez kontakt z kałem. Lekiem z wyboru, w leczeniu adematozy, jest tylozyna, stosowana do wody lub w postaci premixu do paszy (pasza lecznicza), oraz tiamulina, doxycyclina, lincomycyna. Młody knur powinien rozpoczynać krycie od loch starszych i pod nadzorem hodowcy, ponieważ młody knurek może nabrać nieodpowiednich nawyków, obniżających jego przydatność w późniejszym użytkowaniu. Kiedy zaczniemy narzekać, że nasz rozpłodnik nie ma chęci do krycia, że zatuczył się lub ma kłopoty z kończynami, nie szukajmy winy u producenta, od którego kupiliśmy knura, lecz zastanówmy się, czy wina nie leży po naszej stronie. Przeanalizujmy żywienie, mikroklimat budynku, stosowaną profilaktykę w naszym gospodarstwie, sposób przyuczenia i użytkowania w rozrodzie. Uwierzmy, że knur jest najważniejszym członkiem naszego stada i stwórzmy mu warunki, aby mógł nas o tym przekonać. Włodzimierz Sawirski 42 Z mienia się model produkcji, koncentracja zwierząt oraz warunki ich utrzymania. Niesie to za sobą również nowe wyzwania i nowe zagrożenia. Rzeczywistość nie lubi zastoju - wszystko podlega ciągłym zmianom. Tak jest i w świecie mikroorganizmów, w tym również chorobotwórczych. Gdy uda nam się ograniczyć występowanie jednych lub je unieszkodliwić, w to miejsce natychmiast wchodzą inne, nowe lub wracają dobrze już nam znane, czyli te, z którymi wcześniej się uporaliśmy. Ta sytuacja wymaga ciągłej czujności hodowcy, producenta i lekarza weterynarii. Zasadniczą rzeczą, przy zapobieganiu chorobom trzody chlewnej, jest stworzenie właściwego mikroklimatu i prawidłowo zbilansowanego żywienia oraz przestrzeganie zasad bioasekuracji, przede wszystkim najważniejszej z nich mieszczącej się w stwierdzeniu „całe pomieszczenie pełne – całe pomieszczenie puste”. W przypadku tuczarni najlepiej, aby to była cała chlewnia pełna, zasiedlana z jednego źródła, i cała pusta. Jeśli to jest niemożliwe, należy ograniczyć liczbę źródeł wstawianych prosiąt lub warchlaków maksymalnie do trzech. 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze Bioasekuracja w chlewniach Immunoprofilaktyka choroby polega na podawamiu enterisolu - żywej doustnej szczepionki przeciwko adenomatozie. Cirkowirusy Cirkowirusy nadal zagrażają naszym hodowlom i są wszechobecne, a straty, które powodują w chlewniach na całym świecie, ocenia się na setki milionów euro. Na choroby związane z PCV-2 chorują zasadniczo warchlaki i tuczniki. W Polsce cirkowirusy rozprzestrzeniają się coraz bardziej wraz ze wzrostem importu prosiąt i warchlaków z Holandii, Niemiec i Dani. Objawy kliniczne choroby pojawiają się w 1. - 4. tygodniu po odsadzeniu, tj. u warchlaków w wieku od 4 do 9 tygodni. Poważne problemy występują także w tuczu, gdzie do nasilenia objawów klinicznych dochodzi w wieku 10 – 14, a nawet 16 tygodni życia. Wirus PCV-2 jest wydzielany ze śliną, kałem, moczem oraz z wydzieliną z oczu i z nosa zakażonych świń. Może także występować w nasieniu knurów. Do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt świń zdrowych z osobnikami zakażonymi (donosowo, doustnie), nawet, jeśli nie mają one objawów chorobowych w danym momencie (bezobjawowi nosiciele). Przy zakażeniach cirkowirusem mamy dużą różnorodność objawów klinicznych. W praktyce mamy do czynienia z takim chorobami, jak: - PMWS (wielonarządowy poodsadzeniowy zespół wyniszczający świń) – najczęściej występująca forma, dotyczy warchlaków. Powoduje ona wyniszczenie, słabe przyrosty, wysoką śmiertelność; - forma oddechowa - określana także jako zespół oddechowy PRDC, objawiający się zapaleniem płuc. Dotyczy warchlaków i tuczników w wieku 8 - 22 tygodni życia; - forma pokarmowa: zapalenie jelit, biegunki - objawy podobne do adenomatozy; - forma rozrodcza – występuje rzadko i dotyczy głównie loszek. Wspólnymi cechami klinicznych form zakażenia warchlaków i tuczników wirusem PCV-2 jest przede wszystkim zwiększona śmiertelność warchlaków i tuczników (4% - 30%), niskie przyrosty lub ich brak, spadek Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 apetytu, blada skóra i matowa sierść, a w konsekwencji wyniszczenie i charłactwo. Przełomem w ograniczeniu występowania PCVD, jest zastosowanie do kontroli nad wirusem PCV-2 szczepionek podjednostkowych (Ingelvac CircoFLEX), stosowanych u prosiąt od 2. tygodnia życia jako najbardziej skuteczne i zapewniające ochronę do końca tuczu (długotrwała odporność czynna). Szczepienie macior ma mniejsze znaczenie, gdyż uzyskana w ten sposób odporność bierna trwa krótko i nie zabezpiecza przed problemami w końcowym okresie warchlakarni i w tuczu. Zakaźne zanikowe zapalenie nosa W ostatnim czasie notuje się wzrost zachorowalności świń na zakaźne zanikowe zapalenie nosa, popularnie zwane nosoryjówką. Choroba ta od szeregu już lat występowała tylko sporadycznie, stąd większość hodowców ograniczających koszty produkcji, zaniechała szczepień ochronnych. Efektem tego wydaje się być zwiększona zachorowalność świń na tę chorobę. Typowe jej objawy to: łzawienie, wyciek z nosa, a nawet krwawienie oraz skrócone ryje, zmiany kształtu małżowin nosowych lub sąsiadujących z nimi kości. Efektem tego jest skręcenie lub skrócenie szczęki. Obserwuje się to w chlewniach, w których choroba jest już dosyć zaawansowana. Wielokrotnie występuje także w stadach, gdzie symptomy nie są aż tak jednoznaczne. Chorobę wywołują zasiedlające się w błonie śluzowej nosa bakterie Bordetella bronchiseptica i Pasteurella multocida. Oprócz wyżej wymienionych chorób, występujących w chlewniach, nie można też zapomnieć o takich zagrożeniach, jak: PRRS, mykoplazmoza, streptokokoza czy chociażby różyca. Choroby te ciągle występują i atakują nasze stada. Oszczędności wprowadzane przez hodowców, wynikające z niskich cen żywca, nie sprzyjają właściwej ochronie zdrowia zwierząt, a ono ma bezpośredni wpływ na osiągane efekty produkcyjne i ekonomiczne. Chciałam jednak podkreślić, że stan zdrowia zależy w dużej mierze od zarządzania stadem, eliminacji błędów związanych z zasiedlaniem budynków, od stworzonych zwierzętom warunków mikroklimatycznych i prawidłowego żywienia. Maria Gwizdała 43 W chlewni i oborze Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy Kwiecień Bydło: Z dniem 1 kwietnia producenci mleka rozpoczynają kolejny rok kwotowy, tj. 2012/2013. Przypominamy dostawcom bezpośrednim o obowiązku rozliczenia się z posiadanej indywidualnej ilości referencyjnej za rok kwotowy 2011/2012. Ustawowy termin składania rocznej informacji do OT ARR upływa 14 maja. Pora sprawdzić urządzenia pastwiskowe, ogrodzenia, drogi przepędowe. Bardzo ważne jest przygotowanie systemu pojenia zwierząt. Musimy skontrolować przyczepy, beczki, koryta czy poidła. Muszą być sprawne i umożliwić krowom stały dostęp do wody. Pojemność beczek czy koryt powinna zabezpieczyć odpowiednią jej ilość, nawet w najgorętsze dni. Jeśli pastwisko zlokalizowane jest w pobliżu zabudowań, należałoby rozważyć doprowadzenie tam wody i montaż stałego wodopoju. Wiąże się to z określonym wydatkiem, ale na pewno inwestycja ta zwróci się w krótkim czasie i będziemy z niej zadowoleni. Nie powinniśmy opóźniać wypędzenia krów na pastwisko. Wiosenny wypas powinniśmy rozpocząć, gdy ruń osiągnie wysokość około 10 – 12 cm. Nie powinniśmy go rozpoczynać z dnia na dzień. Krowy trzeba przygotować do skarmiania zielonki. Mikroorganizmy żwacza potrzebują około 3 tygodni na namnożenie się i dostosowanie do wykorzystywania nowej paszy. Gwałtowne przejście z jednego rodzaju paszy na inny powoduje zaburzenia w trawieniu i złe wykorzystanie składników pokarmowych, a w efekcie obniżenie produkcji. Na początku tego okresu krowy powinny wychodzić na pastwisko najedzone, wtedy pobiorą mniej zielonki. Młody porost charakteryzuje się dużą zawartością białka w stosunku do energii i włókna. Dlatego trzeba umiejętnie łączyć wysokobiałkowe pasze zielone z paszami energetycznymi np. kiszonką z kukurydzy, suchymi wysłodkami buraczanymi. Wysokobiałkowe pasze treściwe powinniśmy zastąpić niskobiałkowymi (np. jęczmień gnieciony), a na noc zadawać dobrą słomę na zakładkę. Pamiętajmy również o podaniu, w okresie przejściowym, mieszanki mineralnej o zwiększonej zawartości magnezu – zapobiegniemy wystąpieniu tężyczki pastwiskowej. Trzoda chlewna: Jednym z podstawowych czynników decydujących o ekonomice produkcji jest prawidłowa eksploatacja macior. Jednym z elementów mających wpływ na produktywność macior jest żywienie, dlatego należy pamiętać, że: Zbyt obfite żywienie loch nisko prośnych do 90. dnia powoduje: - mniej wyraźne objawy rui i problemy z zapłodnieniem, - mniejsze mioty, gorzej się odchowujące, - więcej przygnieceń przez lochy, - krótszy okres użytkowania lochy, a przez to mniej miotów i prosiąt, - zatuczone duże lochy potrzebują więcej paszy na potrzeby bytowe, - gorsze wykorzystanie paszy, zapalenia wymion i biegunki u prosiąt. Aby tego uniknąć, lochy nisko prośne powinny otrzymywać paszę o niskiej zawartości energii (ok. 11,5 MJ EM) i dużej zawartości włókna (do 10%) w ilości 2,3 kg. Dotyczy to macior na ściółce, w budynku o odpowiednim mikroklimacie i w odpowiedniej kondycji. Dla loch w wysokiej ciąży (pow. 90. dnia), kiedy następuje intensywny wzrost płodów, dawka paszy powinna wynosić 3,0 – 3,15 kg, o zawartości energii 12,0 – 12,5 MJ EM. Od wyproszenia poziom żywienia loch stopniowo wzrasta, aby po10 dniach maciora otrzymywała tyle paszy, ile jest w stanie zjeść, przy czym energii w paszy nie powinno być mniej niż 12,5 MJ. Nie tylko sposób karmienia, ale również jakość pasz ma olbrzymie znaczenie dla produktywności macior. Dotyczy to zwłaszcza loch wysoko prośnych i karmiących. Pasze zmrożone, nadpsute, porażone - nawet w niewielkim stopniu - np. sporyszem czy innymi grzybami (często nie do wychwycenia w ocenie organoleptycznej) stanowią poważne zagrożenie dla zarodków, następnie płodów i prosiąt pobierających mleko wyprodukowane z tych pasz. Wanda Barańska, Zbigniew Marciniak, Włodzimierz Sawirski Sprzedam (cd. ze str. 64) Jałówki 100% limousine (8 szt.) bardzo spokojne, bezrożne, po doskonałych rodzicach (wnuki słynnego buhaja francuskiego Napoleona nr FR 8797013359) stado pod oceną PZHiPBM oraz 4 byczki w cenie od 4000 zł. Wiadomość: tel. kom. 609850331, pow. lęborski. 44 Ciągnik rolniczy Ursus 1214 z turbo, r. prod. 1978, stan dobry; kombajn zbożowy Bizon Z056 z kabiną, z szarpaczem słomy, stołem do rzepaku, sitem do rzepaku, kosami bocznymi, r. prod. 1980. Wiadomość: tel. kom. 663228640 lub 721597480. 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze Trafnym doborem par rodzicielskich do kojarzeń tworzysz rentowność produkcji trzody chlewnej w swoim gospodarstwie OKRĘGOWY ZWIĄZEK HODOWCÓW ZARODOWEJ TRZODY CHLEWNEJ 80-874 Gdańsk, ul. Na Stoku 48 tel./fax (58) 530-04-27, 530-04-44, e-mail: [email protected] Genetyka przynosi szybkie zwiększenie mięsności produkowanego żywca wieprzowego. Wysoka jakość materiału matecznego – loszki „POLSUS”, Filia Gdańsk i knurków „POLSUS”, Filia Gdańsk wnosi lepsze korzyści produkcji w Twojej hodowli i gwarantuje wyższe dochody w momencie klasyfikacji w ubojniach. Wykaz hodowców trzody chlewnej, objętych oceną wartości użytkowej i hodowlanej przez Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”, Filia w Gdańsku uprawnionych do sprzedaży materiału hodowlanego Stan na dzień 9.03.2012 r. Produkuje Lp. Hodowca Miejscowość Poczta Gmina Nr tel. knurki loszki i loszki krzyżówkowe Rasa 1. Błażek Zenon Kamionka 86-171 Rychława Skórcz 58 582-91-37 605852155 - * 10 2. Browarczyk Tadeusz Smołdzino 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-36 * * 20 3. Burek Stanisław Lubieszyn 83-420 Liniewo Liniewo 58 687-80-63 - * 10 4. Cybulski Zbigniew Ostrowite 89-662 Ostrowite Chojnice 52 398-74-12 - * 20 5. Ebertowski Ryszard Markubowo 83-400 Kościerzyna Kościerzyna 58 686-57-27 * * 10 6. Godlewski Zdzisław Czarlin 83-110 Tczew Tczew 58 536-69-13 607600890 * * 20, 80 7. Gołecki Feliks Mościska 83-240 Lubichowo Lubichowo 58 588-56-03 604888543 * * 20 8. Graban Wiesław Zelgoszcz 83-208 Zelgoszcz Lubichowo 58 588-51-15 669354612 - * 20 9. Gumiński Ryszard Miradowo 83-210 Zblewo Zblewo 58 588-44-34 606937965 - * 20 10. Hanasko Zenon Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 59 821-47-89 * * 10, 70 - * 20 11. Pliszka Józef Zelgoszcz 83-208 Zelgoszcz Lubichowo 58 582-43-06 505956000 12. Hnatiuk Zenon Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 59 821-47-93 504066467 * * 10 13. Jurczyński Henryk Wielgłowy 83-120 Subkowy Subkowy 58 536-69-51 601937950 - * 20 14. Koss Beata, Mirosław Gnieżdżewo 84-121 Swarzewo Puck 58 673-37-62 693302914 * * 10, 70 15. Krawczykiewicz Michał Sternowo 89-641 Nowa Cerkiew Chojnice 52 398-73-84 - * 20 16. Łoza Jarosław Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 59 821-47-82 * * 20 17. Mazurowski Łukasz Skórcz 514471825 - * 10 18. Mazurowski Marek 19. Miąskowski Stanisław Wielki Bukowiec 83-208 Zelgoszcz Zelgoszcz 83-208 Zelgoszcz Lubichowo 58 560-95-26 606618096 * * 20, 70 Załęże 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-54 * * 10 Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 45 W chlewni i oborze Produkuje Lp. Hodowca Miejscowość Poczta Gmina Nr tel. knurki loszki i loszki krzyżówkowe Rasa 83-120 Subkowy Subkowy 58 536-83-43 605346075 - * 20 83-430 Stara Kiszewa Stara Kiszewa 58 687-64-32 - * 10 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-61 * * 10 83-212 Bobowo Bobowo 58 562-17-45 606703940 - * 10 Smołdzino 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-30 603452481 * * 20, 80 Skorzewo 83-400 Kościerzyna Kościerzyna 58 687-12-11 665567114 * * 20 Kiełpino 83-307 Kiełpino Kartuzy 58 681-05-91 607658208 * * 10, 20, 70 Gronowo 83-122 W. Walichnowy Gniew 58 535-16-79 695940747 * * 10 Miastko 502247997 * * 10 Chojnice 52 397-09-54 - * 20 89-641 Nowa Cerkiew Chojnice 52 398-72-58 - * 20 Kwidzyn 55 275-74-70 602670505 * * 20, 70 89-650 Czersk Czersk 52 398-44-74 603199648 * * 10 Michałowo 76-223 Stawęcino Główczyce 59 811-66-78 880588100 - * 20 Smołdzino 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-74 * * 20 Wolny Dwór 83-250 Skarszewy Skarszewy 605665567 58 588-22-11 * * 10 20. Mokwa Maria Subkowy 21. Nowakowski Mieczysław Pałubin 22. Regliński Andrzej 23. Roskwitalski Andrzej 24. Skrzypkowski Szczepan 25. Stefański Marian 26. Stolc Józef 27. Syldatk Elżbieta 28. Szepel Edward 29. Szulc Bogdan 30. Szynszecki Mirosław Lotyń 31. Śnieg Andrzej Pastwa 82-500 Kwidzyn 32. Talewski Grzegorz 33. Terefenko Zbigniew 34. Węsierski Jan 35. Megier Jarosław Smołdzino Wysoka Węgorzyno Miastko 77-200 Miastko ul. Długa 12/40 Pawłowo Czersk ul. Łubianka 9 89-600 Chojnice * zakres produkcji oraz aktualna w miesiącu możliwość ilościowego zakupu materiału hodowlanego (knurki, loszki) SYMBOLE RAS: 10 - WBP, 20 - BPZ, 50 - ZŁOTNICKA PSTRA, 60 - HAMPSHIRE, 70 - DUROC, 80 – PIETRAIN Wykaz hodowców, którzy zrezygnowali z prowadzenia oceny użytkowości rozpłodowej loch i nieposiadających certyfikatu oraz uprawnień do sprzedaży materiału hodowlanego trzody chlewnej (knurki i loszki): 1. Dahm Józef – Kranek, gmina Skórcz, 2. Cirocki Stanisław – Smołdzino, gmina Przodkowo, 3. Wrona Kazimierz – Łęgowo, gmina Pruszcz Gdański, 4. Wolski Bronisław – Bawernica, gmina Parchowo, 5. Toruńczak Ryszard – Załamkowo, gmina Kamienica Królewska, 6. Borkowski Zbigniew – Kościeleczki, gmina Malbork, 7. Nalikowski Piotr – Dubiel, gmina Kwidzyn, 8. Odya Czesław – Łąg Kolonia, gmina Czersk. Wykaz telefonów komórkowych (służbowych) osób udzielających informacji na temat dostępnego materiału hodowlanego: 1. Ryszard Bogusławski - 507088394, 2. Andrzej Bułakowski - 507088396, 3. Arkadiusz Drewing - 507088398, 4. Krzysztof Żółć - 507088399, 5. Aleksandra Kopicka - 507088395. 46 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Ogłoszenie Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 47 W trosce o środowisko Podsumowanie zadań badawczych w zakresie rolnictwa ekologicznego Szczególne warunki przyrodnicze i społeczne stwarzają w Polsce dobre podstawy do rozwoju rolnictwa ekologicznego. Rynek rolnictwa i żywności ekologicznej stale się rozwija, jednak ze względu na swoją specyfikę, wymaga wsparcia wiedzy naukowców. Stąd konieczność prowadzenia różnorodnych badań i doświadczeń, które od lat wspierane są przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W dniach 28 i 29 lutego br., w Oddziale Centrum Doradztwa Rolniczego w Radomiu odbyło się spotkanie przedstawicieli instytutów branżowych podległych ministerstwu, uniwersytetów rolniczych i jednostek doradztwa rolniczego, aby podsumować zadania badawcze w zakresie rolnictwa ekologicznego realizowane w 2011 roku. W spotkaniu uczestniczyli także przedstawiciele ministerstwa oraz goście z Macedonii, Węgier, Gruzji, Rumunii, Łotwy i Litwy. Spotkanie rozpoczął dyrektor CDR, Oddział w Radomiu pan Henryk Skórnicki, który przedstawił sytuację rolnictwa ekologicznego w Polsce na tle rolnictwa ekologicznego w świecie. Największe powierzchnie zasiewów ekologicznych znajdują się w Argentynie i Australii, w Europie przoduje Hiszpania. W Polsce zarejestrowanych jest około 25 tys. gospodarstw ekologicznych, które uprawiają 600 000 ha. Jest to wzrost o 12% w porównaniu z rokiem 2010. Znaczenie rolnictwa ekologiczne rośnie wraz ze wzrostem świadomości nie tylko rolników, ale także konsumentów. W krajach rozwiniętych zainteresowanie produktami ekologicznymi jest znacznie wyższe niż u nas. Najwięcej pieniędzy na takie produkty wydają Szwajcarzy i Duńczycy - około 153 euro, Polacy tylko 2 - 3 euro w skali roku. W czasie dwudniowego spotkania przedstawiono trzydzieści pięć tematów projektów badawczych z produkcji roślinnej, ogrodnictwa, produkcji zwierzęcej i przetwórstwa. 48 Tematyka prac z produkcji roślinnej koncentrowała się w ostatnich latach wokół zagadnień związanych z doborem odmian do upraw ekologicznych, metod skutecznej ochrony przed chorobami i szkodnikami, właściwego płodozmianu i nawożenia. Projekty badawcze z tych tematów realizowane są np. na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie, w Instytucie Ochrony Roślin w Poznaniu, w Instytucie Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji w Radzikowie oraz na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Prace dotyczące upraw ziół i ogrodnictwa prowadzi Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach i SGGW w Warszawie. Pracami z zakresu ekologicznej produkcji zwierzęcej zajmują się przede wszystkim: Instytut Zootechniki w Balicach, SGGW, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Państwowa Wyższa Szkoła w Krośnie zaangażowana jest w prace nad ekologicznym chowem zwierząt jeleniowatych z przeznaczeniem na produkcję mięsa. Instytut Zootechniki prowadzi prace nad określeniem dobrych praktyk, standardów i zasad utrzymywania drobiu rzeźnego, ekologicznego chowu królików, odchowu piskląt w gospodarstwach ekologicznych, a także opracowaniem zasad wytwarzania ekologicznych mieszanek paszowych dla trzody chlewnej. Specyfika polskiego rolnictwa, naturalne metody produkcji, bogate tradycje kulinarne, pozwalają twierdzić, że nasze produkty żywnościowe są najwyższej jakości. Badania prowadzone przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, SGGW w Warszawie, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach i Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego w Warszawie, dotyczyły właśnie żywności ekologicznej. Prace badawcze nad ekologicznymi metodami przetwórstwa owoców i warzyw, produkcji pieczywa i przetworów zbożowych, a także analizy krajowego rynku produktów ekologicznych i ich rozpoznawalności przez konsumentów to tylko niektóre kierunki badań. Analiza krajowego rynku i rozpoznawalności produktów ekologicznych, struktury popytu, oczekiwań konsumentów i wielkości obrotów produktami ekologicznymi pozwolą określić potrzeby rynku w tym kierunku. W czasie seminarium, uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z działającym na terenie CDR Radom Centrum Praktycznego Szkolenia w Zakresie Przetwórstwa na Poziomie Gospodarstwa i spróbowania potrawy z daniela z gospodarstwa ekologicznego. Materiały i opracowania, dotyczące wszystkich projektów realizowanych w 2011 roku, u autorki artykułu. Barbara Urbaniak 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W trosce o środowisko Monitorowanie szkodników w uprawach ogrodniczych W najbliższym czasie wielu producentów będzie musiało zmienić swoje podejście do ochrony roślin. Zmiany te wymuszają nie tylko konsumenci, którzy coraz częściej wybierają owoce i warzywa z gospodarstw stosujących w produkcji metody przyjazne ludziom i środowisku, ale również Unia Europejska. J ak już pisaliśmy w marcowym wydaniu PWR, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/ 128/WE, która wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2014 roku, zobowiązuje producentów do przestrzegania w swoich gospodarstwach zasad integrowanej ochrony roślin, co oznacza m.in., że chemiczne zwalczanie chorób i szkodników można będzie stosować tylko wtedy, gdy niewystarczające w ograniczeniu agrofagów okażą się metody niechemiczne (właściwy płodozmian, agrotechnika, uprawa odmian odpornych itp.). Decyzja o chemicznej ochronie powinna być zależna od wystąpienia danego szkodnika (nie ma więc mowy o zabiegach profilaktycznych) oraz jego liczebności, a ochronę najlepiej rozpocząć w momencie przekroczenia progu ekonomicznego zagrożenia, czyli przy takim nasileniu szkodnika, przy którym wartość spodziewanej straty w plonie jest wyższa od kosztów zabiegów. Aby móc odpowiednio ocenić termin pojawienia się szkodników oraz ich liczebność, należy uprawy często lustrować. Warto przypomnieć, że pomocne w monitorowaniu szkodników na plantacji mogą być tablice lepowe oraz wszelkiego rodzaju pułapki feromonowe. Poniżej prezentujemy kilka z nich. Pułapki trójkątne Działanie pułapek polega na pozorowaniu obecności samicy przygotowanej do odbycia kopulacji. W domku trójkątnym, w środkowej części, wykłada się dyspenser feromonowy. Uwalniany z dyspensera feromon symuluje zapach samicy, przywabiając samce. Przywabione samce przylepiają się do podłogi pułapki. Odłowy samców przez pułapki umożliwiają: ustalenie wylotu pierwszych motyli, ocenę dynamiki lotu, wyznaczenie maksimum lotu, ustalenie końca lotu motyli, wyznaczenie terminu ewentualnego zabiegu. Przy pomocy pułapek trójkątnych można monitorować np.: omacnicę prosowiankę, pachówkę strąkóweczkę, rolnicę zbożówkę, rolnicę czopówkę, rolnicę panewkę, owocówkę jabłkóweczkę, owocówkę śliwkóweczkę, Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 zwójkę siatkóweczkę, zwójkę porzeczkóweczkę, zwójkę różóweczkę, zwójkę rdzaweczkę, zwójkę koróweczkę, wydłubkę oczateczkę, skośnika brzoskwiniaczka, zwójkę bukóweczkę, toczyka gruszowiaczka oraz przeziernika porzeczkowca. Pułapki kominowe Działanie pułapki kominowej, podobnie jak pułapki trójkątnej, polega na pozorowaniu obecności samicy przygotowanej do odbycia kopulacji. W górnej części pułapki kominowej umieszcza się dyspenser feromonowy. Uwalniany z dyspensera feromon symuluje zapach samicy przywabiającej samce. Zwabione samce wpadają przez pojemnik tunelowy do pojemnika dolnego, gdzie w ciągu ok. dwóch, trzech dni giną. W celu szybszego zabicia szkodnika, należy w dolnej części pojemnika umieścić środek owadobójczy. Odłowy samców przez pułapki umożliwiają: ustalenie wylotu pierwszych motyli, ocenę dynamiki lotu, wyznaczenie maksimum lotu, ustalenie końca lotu motyli, wyznaczenie terminu ewentualnego zabiegu. Pułapki kominowe polecane są szczególnie dla większych motyli, w miejscach narażonych na zakurzenie (pułapki trójkątne, by spełniać swoje zadanie 49 W trosce o środowisko Pułapka kominowa w takich miejscach, wymagałyby bardzo częstej wymiany podłóg lepowych). Przy pomocy pułapek kominowych można monitorować np. omacnicę prosowiankę, piętnówkę kapustnicę, stonkę kukurydzianą, przeziernika porzeczkowca, szrotówka kasztanowcowiaczka. Pułapki zapachowe lepowe Działanie pułapki polega na wabieniu samic i samców wabikiem zapachowym. Działanie chemicznej przynęty jest wzmacniane przez kolor płachty. Wabik wywieszony jest na płachcie lepowej, do której przylepiają się szkodniki zwabione kolorem i zapachem. Odłowy samców i samic na pułapki umożliwiają: wczesne wykrycie szkodnika, monitoring populacji szkodnika, ustalenie potrzeby zwalczania. Regularne przeglądanie pułapek pomaga w obserwacji odłowów szkodników i ustaleniu na tej podstawie faktycznego stanu zagrożenia oraz określenia prawidłowego terminu zwalczania. Przy pomocy pułapek zapachowych lepowych można monitorować: zachodnią stonkę kukurydzianą i nasionnicę trześniówkę. W przypadku podejrzenia wystąpienia stonki kukurydzianej istnieje obowiązek powiadomienia o tym najbliższej jednostki Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Ekolepy Działanie pułapek polega na przywabianiu szkodników kolorem. Pułapka stanowi swojego rodzaju „superkwiat”, który tworzą dwie białe lub dwie żółte płytki skrzyżowane ze sobą i pokryte specjalnym lepem. Dorosłe osobniki szkodnika lecą na „rozwijające się kwiaty”, a zwabione kolorem przylepiają się do lepowej powierzchni pułapki. Odłowy owadów przez pułapki umożliwiają: ustalenie początku lotu, wyznaczenie maksimum lotu, ustalenie potrzeby zwalczania. Regularne przeglądanie pułapek pomaga w obserwacji odłowów szkodników i ustaleniu na tej podstawie faktycznego stanu zagrożenia oraz określenia prawidłowego terminu zwalczania. Białe pułapki Ekolep można stosować do wykrywania i monitoringu owocnic (żółtorogiej, jabłkowej i jasnej) oraz kistnika malinowca. Natomiast żółte pułapki Ekolep służą Pułapka kominowa 50 do wykrywania nasionnicy trześniówki i miodówki gruszowej. Tablice lepowe żółte i niebieskie Działanie tablic polega na wykorzystaniu dodatniej reakcji owadów na określoną barwę. Zjawisko to pozwala dość łatwo określić obecność szkodników w danym środowisku. Kolorowe tablice pokryte są lepem. Obecność szkodników na tablicach jest sygnałem do rozpoczęcia zabiegów zwalczania. W szklarniach i uprawach pod osłonami do celów sygnalizacyjnych używa się rozmiarów 20 x 20 cm natomiast do wyłapywania 40 x 30 cm. W uprawach polowych do sygnalizacji używa się rozmiarów 20 x 20 cm. Żółte tablice służą do wykrywania połyśnicy marchwianki, mszyc, mączlika, ziemiórek, miniarek, chowaczy, a niebieskie do wykrywania i monitoringu wciornastków. Żółta tablica lepowa Opaski lepowe Opaski lepowe o szerokości 10 cm polecane są do odłowu szkodników w różnych stadiach rozwojowych, wędrujących po pniu. Opaski lepowe o szerokości 50 cm polecane są do odłowu szrotówka kasztanowcowiaczka. Opaski lepowe na kasztanowcach Bożena Korzańska 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W trosce o środowisko Biogazownie Reklama - czy warto je budować? Z godnie z zasadą wzajemnej zgodności (cross compliance), gnojowica uważana jest za ściek. Wymaga zatem „oczyszczenia”, co w rolnictwie określamy przystosowaniem do rolniczego wykorzystania. Gnojowica przed zastosowaniem jako nawóz musi być poddana fermentacji tlenowej lub beztlenowej. Fermentacja tlenowa trwa minimum 117 dni i wymaga budowy dodatkowych zbiorników. Propozycja biogazowania, czyli fermentacji beztlenowej (metanowej), trwającej od 15 do 30 dni i dającej dodatkowo biogaz jest rozwiązaniem ze względów ekologicznych i ekonomicznych godnym zalecenia. Dodatkowo bowiem po przebiogazowaniu wartość nawozowa gnojowicy wzrasta 2-krotnie. Niszczone są też nasiona chwastów i bakterie chorobotwórcze. Biogazowanie redukuje również odór gnojowicy. Biogazowaniu poddawać można - zwiększając produkcję biogazu – kiszonkę z kukurydzy lub traw. Przed podjęciem decyzji o budowie biogazowni, proponuję skonsultować zamierzenie ze specjalistami PODR, realizującymi projekt WAB („Wetlands, Algae, Biogas…”, czyli „Mokradła, glony i biogaz, przeciwdziałanie eutrofizacji Południowego Bałtyku”), którzy dysponują wiedzą na temat potencjalnych możliwości produkcji biogazu w województwie pomorskim i uwarunkowań lokalizacji takich przedsięwzięć. Z mojego doświadczenia wynika, że znajomość istoty prawidłowego działania biogazowni rolniczych jest słaba. Jest to instalacja prosta, ale jednocześnie bardzo chimeryczna. Wynika to z faktu konieczności precyzyjnego zapewnienia właściwych parametrów substratu i samej fermentacji. Należy zwrócić uwagę na temperaturę procesu, zawartość suchej masy i suchej masy organicznej, stosunek w substracie C/N, przepompowalność substratu, intensywność jego mieszania, ciśnienie panujące w komorze fermentacyjnej, pH, bezwładność temperaturową, a co za tym idzie, sposób i częstotliwość dozowania substratu. Osobnym problemem jest wykorzystanie biogazu. W przypadku małych instalacji, może to być tylko palnik kuchenki. Duże instalacje wykorzystać można do produkcji energii elektrycznej i ogrzewania. Wiedzieć trzeba, że inny jest sposób wykorzystania biogazu do ogrzewania przez bezpośrednie spalanie, a inny w czasie produkcji prądu. Szczegółowej analizy wymaga wykorzystanie w biogazowni kiszonki z kukurydzy. Chodzi o „sprawność azotową” podczas produkcji prądu. Budowa biogazowni wymaga pozwolenia na budowę. Podjęcie decyzji o budowie i lokalizacji biogazowni należy więc zacząć od wizyty w urzędzie gminy i starostwie. Adam Jabłoński Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 51 Z wizytą u rolnika Z WIZYTĄ W CZARNÓWKU Specjalizacja - kury nieśne Państwo Teresa i Edmund Milewczykowie wraz z synem Markiem prowadzą 12-hektarowe gospodarstwo rolne w Czarnówku, na terenie gminy Nowa Wieś Lęborska. Specjalizują się w chowie kur nieśnych – produkcji jaj konsumpcyjnych i wylęgowych. C hów drobiu w gospodarstwie odbywa się w systemie ściółkowym. Uzyskiwany w produkcji obornik kurzy wykorzystywany jest do nawożenia gruntów własnych. Grunty gospodarstwa to gleby lekkie klasy IV i V. Część z nich położona jest na obszarach ONW. Uprawy polowe stanowią zabezpieczenie paszowe utrzymywanych w gospodarstwie zwierząt i drobiu. Gospodarstwo jest w pełni wyposażone w niezbędne maszyny rolnicze. Państwo Milewczykowie bardzo dbają o zgromadzony w gospodarstwie sprzęt, który jest systematycznie uzupełniany i odnawiany. Po zakończeniu prac polowych, maszyny są dokładnie czyszczone i konserwowane. Większość z nich, mimo upływu czasu i przepracowanych godzin, wygląda jak nowe. Budynki w gospodarstwie są odnowione, a posesja estetycznie zagospodarowana W gospodarstwie Państwa Milewczyków dużą wagę przywiązuje się do dbałości o sprzęt rolniczy W ostatnich latach gospodarstwo zainwestowało w remont budynków gospodarczych i zagospodarowanie siedliska. Utwardzono dojazd do zabudowań, postawiono wiatę jako zadaszenie dla maszyn oraz zagospodarowano posesję. Wyremontowane budynki cieszą nie tylko estetycznym wyglądem, ale zadbano również, by spełniały wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy. 52 W 2011 roku gospodarstwo wzięło udział w IX edycji konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne” i zajęło I miejsce w etapie regionalnym i wyróżnienie w etapie wojewódzkim konkursu. Państwo Milewczykowie nie boją się zmian i nowości. Jako jedni z pierwszych w rejonie, uczestniczyli w programach SAPARD, a później SPO, w pełni wykorzystując możliwości, jakie daje Wspólna Polityka Rolna państw UE. Podstawą świetnej kondycji gospodarstwa jest dobra organizacja pracy. Od niedawna zarządzanie gospodarstwem przejął syn Marek. Jestem przekonana, że wpojone przez rodziców zasady dobrej pracy będą procentowały i pozwolą w przyszłości utrzymać gospodarstwo w tak dobrej kondycji jak dotychczas. Aleksandra Kozakiewicz 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia Serdecznie zapraszamy na IX TURNIEJ KÓŁ GOSPODYŃ WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO który odbędzie się 15 kwietnia br. (niedziela), od godz. 10.00 do 15.00 w Miejskiej Hali Sportowej im. A. Grubby w Starogardzie Gdańskim, ul. Olimpijczyków Starogardzkich 1. W programie następujące konkurencje: - produkt tradycyjny pochodzenia roślinnego - „Potrawa z kapusty”, - plansza tematyczna – „Nasza wieś na sportowo”, - taniec - „Mazur”, - scenka kabaretowa – „W kolejce” - moda sportowa na wesoło. Patronat medialny nad imprezą objęli: TVP S.A. w Gdańsku, Radio Gdańsk S.A., Dziennik Bałtycki i portal województwa pomorskiego „Wrota Pomorza”. Zapewniamy dobrą zabawę! KONKURS FOTOGRAFICZNY DLA DZIECI Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku oraz Oddział Terenowy Agencji Rynku Rolnego w Gdyni zapraszają dzieci i młodzież w wieku od 7 do 13 lat do udziału w konkursie fotograficznym pt. „Zdrowy i smaczny obrazek, czyli rzecz o warzywach i owocach”. Warunkiem uczestnictwa w konkursie jest przesłanie pracy fotograficznej, opatrzonej tytułem, imieniem i nazwiskiem autora, w nieprzekraczalnym terminie do dnia 15 maja 2012 r. pocztą tradycyjną wraz z wypełnioną KARTĄ ZGŁOSZENIA na adres: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Trakt św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk (z dopiskiem: „Konkurs fotograficzny”) . O zakwalifikowaniu do konkursu decyduje kolejność zgłoszeń. Podsumowanie i uhonorowanie laureatów odbędzie się 2 czerwca 2012 r., podczas XXI Pomorskich Targów Rolno-Przemysłowych w Lubaniu. Szczegółowe informacje dostępne są w regulaminie, na stronie internetowej: http://www.podr.pl/images/pliki/ szkolenia/Regulamin_konkurs%20fotograficzny.pdf. Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 53 Doniesienia O ryzyku w rolnictwie Gospodarowanie w warunkach narastającego ryzyka było tematem VIII Dni Przedsiębiorcy Rolnego, które odbyły się w dniach 21 i 22 lutego br. w Poświętnem. Spotkanie zostało zorganizowane przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Poznaniu i DLG – Niemieckie Towarzystwo Rolnicze, przy współpracy Ośrodków Doradztwa Rolniczego: Kujawsko-Pomorskiego, Mazowieckiego i Wielkopolskiego. Była to doskonała okazja do wymiany poglądów i doświadczeń między rolnikami, naukowcami, politykami i instytucjami działającymi w otoczeniu rolnictwa. W stępem do dwudniowych obrad były wystąpienia przedstawicieli nauki: prof. Edwarda Majewskiego z SGGW w Warszawie i prof. Jana Kusia z IUNG w Puławach. Obaj prelegenci podkreślali, że ryzyko jest nieodłącznym elementem prowadzenia działalności rolniczej. Jego źródła mogą być różne, a na znaczną ich część rolnik nie ma wpływu. Jednak warunkiem powodzenia w produkcji rolnej jest umiejętność ograniczania negatywnego wpływu czynników ryzyka tam, gdzie jest to tylko możliwe. Rodzaje ryzyka Każdy racjonalnie działający rolnik stara się tak prowadzić swoje gospodarstwo, aby przynosiło mu ono jak największe dochody. Musi przy tym podejmować szereg decyzji i jest narażony na następujące rodzaje ryzyka: - produkcyjne (pogoda, choroby, szkodniki, błędy w technologii), - cenowe (zmiany popytu na rynkach światowych, działania spekulacyjne, negocjacje o wolnym handlu), - instytucjonalne (zmiany polityki rolnej, nowe wymogi prawne, bariery w handlu zagranicznym), - majątkowe (groźne zjawiska atmosferyczne, pożary, wypadki), - finansowe (związane z utrzymaniem płynności finansowej – dostępność źródeł finansowania działalności, koszty produkcji, możliwość uzyskania przychodów z działalności pozarolniczych), - osobiste (wypadki, choroby, inne zdarzenia losowe). Zarządzanie ryzykiem Aby zabezpieczyć swoje dochody na odpowiednim poziomie, rolnik musi mieć przede wszystkim świadomość ryzyka, a następnie odpowiednio nim zarządzać, czyli działać w sposób, który zabezpieczy jego gospodarstwo przed negatywnymi skutkami czynników ryzyka. Rolnik ma przede wszystkim możliwość ograniczania skutków ryzyka produkcyjnego. Dobór odmian i zabiegów uprawowych, dostosowany do warunków naturalnych gospodarstwa, zainwestowanie w deszczownię czy bazę przechowalniczą zredukuje ryzyko w produkcji roślinnej. W chowie zwierząt ryzyko będzie mniejsze, jeżeli zapewnimy im odpowiednie żywienie, warunki sanitarne i profilaktykę zdrowotną. Jako sposób na ograniczenie ryzyka wymienia się też zróżnicowanie struktury produkcji, czyli zapewnienie sobie możliwości uzyskiwania dochodów z różnych kierunków działalności. Tu jednak zdania są podzielone, ponieważ niektórzy uważają, że specjali- 54 zacja produkcji jest skuteczniejszą metodą radzenia sobie z ryzykiem w rolnictwie. Zarządzanie ryzykiem obejmuje także dzielenie się nim z innymi. Podzielić możemy się przede wszystkim z innymi uczestnikami rynku. Część ryzyka możemy przenieść na podmioty skupowe, zawierając umowy kontraktacyjne na sprzedaż produktów rolnych. Podobne możliwości dają kontrakty terminowe. Ryzyko możemy też dzielić z innymi rolnikami, tworząc grupy producenckie. Formą dzielenia się ryzykiem są też ubezpieczenia. Tu jednak wciąż brak rozwiązań umożliwiających powszechne ubezpieczanie produkcji rolnej. W ograniczaniu ryzyka w rolnictwie bardzo ważne są instrumenty polityki rolnej, przede wszystkim stabilizujące dochody gospodarstw rolnych (dopłaty bezpośrednie) i regulujące rynki produktów rolnych (kwotowanie produkcji, interwencja rynkowa). Obecnie trwają prace nad kształtem Wspólnej Polityki Rolnej w nowym okresie programowania, czyli w latach 2014 - 2020. Przewiduje się wprowadzenie wielu zmian, w tym także dotyczących redukcji ryzyka w rolnictwie. Następnym punktem spotkania była prezentacja wybranych gospodarstw rolnych z Polski i Niemiec, będących przykładami dobrych praktyk radzenia sobie z czynnikami ryzyka. Przedstawiane gospodarstwa, od chwili przejęcie przez obecnych właścicieli, znacznie powiększyły swój areał i skalę produkcji. W większości też zaczęły specjalizować się w określonym kierunku produkcji (np. w produkcji nasiennej), uznając, że najlepszym sposobem ograniczenia ryzyka w działalności rolniczej jest skoncentrowanie się na wysokiej jakości wytwarzanych produktów. Część z tych gospodarstw prowadzi też dodatkową działalność, np. skup i sprzedaż zbóż, suszenie, czyszczenie i zaprawianie ziarna czy produkcję energii ze źródeł odnawialnych. Niemiecki rolnik zwracał też uwagę na znaczenie zaufania i budowania dobrych relacji z partnerami gospodarczymi jako skuteczną metodę eliminacji ryzyka w jego działalności. Na zakończenie spotkania przeprowadzono dyskusję, której uczestnicy szukali m.in. odpowiedzi na pytanie, czy lepszą metodą ograniczania ryzyka w rolnictwie jest specjalizacja, czy też dywersyfikacja produkcji. Opinie były różne, tak jak różne są warunki, w których rolnicy prowadzą swoją działalność. W podsumowaniu dyskusji uznano jednak, że w radzeniu sobie z ryzykiem w rolnictwie najważniejsze są: wiedza, dobre doradztwo (w tym prawne), ubezpieczenia oraz zróżnicowanie źródeł dochodów. Ewa Szymańska 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia Uroczyste pożegnanie Konkurs „Dla wytrwałych” rozstrzygnięty W W minionym miesiącu, w siedzibie Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Pan Franciszek Richert, pełniący przez wiele lat funkcję Zastępcy Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa, pożegnał się z kierownictwem tego zakładu. dniu 6 lutego br., w sali konferencyjnej UMiG w Sztumie na spotkaniu z rolnikami uroczyście podsumowano „Konkurs dla wytrwałych” organizowany przez PODR w Gdańsku na łamach miesięcznika Pomorskie Wieści Rolnicze. Laureatką konkursu za 2011 rok została Katarzyna Żołędowska z Czernina, gmina Sztum. Wytrwale przez 12 miesięcy zbierała kupony konkursowe, które utworzyły obrazek do naklejenia na kartę pocztową. Wysiłek połączony z zabawą został nagrodzony radiomagnetofonem. Nagrodę Kasi Żołędowskiej wręczyli: Kierownik Biura Powiatowego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Sztumie Zdzisława Kosek-Mukeev oraz doradca rolniczy Kazimierz Wieżel. Laureatkę oraz jej mamę Grażynę Żołędowską, która wspierała córkę w całorocznej pracy, nagrodzili oklaskami rolnicy z gminy Sztum, uczestniczący w kursie chemizacyjnym zorganizowanym przez BP ODR w Sztumie. Gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów oraz wytrwałości w kolejnych konkursach Pomorskich Wieści Rolniczych. Należy pokreślić, że Pan Franciszek całą swoją karierę zawodową poświęcił pracy na rzecz rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich Pomorza. Przez wiele lat był bezpośrednio związany z technologią produkcji rolnej, pełniąc funkcję dyrektora Zakładu Rolnego w Grabowie Kościerskim. Przez długie lata pracował też w administracji państwowej, pełniąc funkcję wicewojewody gdańskiego, będąc bezpośrednio odpowiedzialnym za sprawy związane z problematyką rozwoju rolnictwa w województwie. W uznaniu zasług został wyróżniony wysokimi odznaczeniami państwowymi i resortowymi. Był i jest powszechnie lubianym jako przełożony i kolega nie tylko w pracy, ale i w swoim środowisku. Tadeusz Plichta Uwaga! Zapraszamy członkinie Kół Gospodyń Wiejskich do przesyłania przepisów na ulubione potrawy i ciasta, które będziemy publikować na łamach naszego miesięcznika. Przepisy opatrzone zdjęciami i informacją, kto jest ich autorem, prosimy przesyłać na adres: [email protected], tel. 607143790 lub za pośrednictwem specjalistek WGD pracujących w BP PODR. Zdzisława Kosek-Mukeev Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 55 Doniesienia Sprzątanie Świata Co roku, w jeden kwietniowy dzień, na przyleśnych drogach Bruskowa Wielkiego można spotykać mieszkańców wsi zbierających śmieci, bezmyślnie zostawione przez ludzi, którzy nie mają świadomości, jaką przyszłość szykują dla swoich dzieci i wnuków. ukazanie innym) problemów odpadów (rosnąca konsumpcja towarów jednorazowych, rosnące wysypiska, śmieci zalęgające w lasach i zakątkach przyrodniczych, szkody dla środowiska przyrodniczego). Po drugie pokazać (samemu zobaczyć), jak prostymi działaniami można to zmieniać. Im więcej osób w różnorodny sposób będzie brało udział (choćby tylko jako bierni obserwatorzy), tym większy sukces akcji. Zmienianie świata na lepsze najlepiej zaczynać od siebie samego. Kropla drąży skałę. Najprościej dołączyć do innych (np. Dzień Ziemi, Sprzątanie Świata, akcje regionalne). Udział w czymś wielkim, ważnym motywuje do działania. W grupie łatwiej i przyjemniej. Zacząć samemu i przyciągnąć innych. Zacząć od siebie, przełamać swoją nieśmiałość, nauczyć się efektywnego działania. Krystyna Gosik P ani Ania Powęzka, sołtys Bruskowa Wielkiego, jest inicjatorką tej kwietniowej akcji. Do tego przedsięwzięcia udostępnia własne środki transportu. Społeczność Bruskowa licznie uczestniczy w takich akcjach, tym bardziej, że kończą się ogniskiem i smaczną, upieczoną na nim kiełbaską. Zachęcamy do inicjowania lokalnych „sprzątań” na terenie całej Polski. Co roku, podczas wrześniowej akcji „Sprzątania Świata”, w całej Polsce podejmowane są przeróżne działania z zakresu aktywnej edukacji ekologicznej: likwidacja dzikich wysypisk, segregowanie zebranych odpadów, zakładanie zieleńców, sadzenie drzew, krzewów i kwiatów. Przy tej okazji rozpoczynane są programy edukacji ekologicznej (konkursy, turnieje wiedzy, happeningi, festyny, festiwale). Kreatywność naszych wolontariuszy nie zna granic. Jaki jest główny cel takich przedsięwzięć? Celem akcji sprzątania jest przede wszystkim zmiana świadomości, stylu życia i codziennych nawyków. Pierwszym elementem jest dostrzeżenie (samemu oraz 56 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia II Powiatowy Turniej Kół Gospodyń Wiejskich w Kartuzach W dniu 25 lutego br., w sali sportowej I Liceum Ogólnokształcącego im. Hieronima Derdowskiego w Kartuzach odbył się II Powiatowy Turniej Kół Gospodyń Wiejskich. W turnieju uczestniczyły przedstawicielki 8 gmin naszego powiatu zrzeszone w kołach gospodyń wiejskich oraz stowarzyszeniach formalnych i nieformalnych, tj.: - Koło Gospodyń Wiejskich Lisie Jamy, gmina Sierakowice, - Koło Gospodyń Wiejskich Tokary, gmina Przodkowo, - Stowarzyszenie „Kaszubianki” z Kamienicy Szlacheckiej, gmina Stężyca, - Stowarzyszenie „Mściszewiczanki”, Mściszewice, gmina Sulęczyno, - Koło Gospodyń Wiejskich Kolonia, gmina Kartuzy, - Koło Gospodyń Wiejskich Małkowo, gmina Żukowo, - Pani Jadwiga Kozaczenko, Maks, gmina Chmielno, - Pani Maryla Szalewska, Ostrzyce, gmina Somonino. Celem turnieju jest: - integracja środowiska wiejskiego, - popularyzowanie dziedzictwa kulturowego regionu, - pobudzanie aktywności i kreatywności wśród mieszkańców, - kultywowanie tradycji. Zgodnie z regulaminem, koła przedstawiły następujące konkurencje: 1. „Mazur”- prezentacja widowiskowo-taneczna, 2. „W kolejce” – scenka kabaretowa, 3. „Moda sportowa na wesoło” – scenka kabaretowa, 4. „Nasza wieś na sportowo” – prezentacja planszowa, 5. „Produkt pochodzenia roślinnego – kapusta”. Pierwsze miejsca w poszczególnych konkurencjach zajęły następujące koła: - „Mazur” – Koło Gospodyń Wiejskich Lisie Jamy, gmina Sierakowice, - „W kolejce” – Koło Gospodyń Wiejskich Małkowo, gmina Żukowo, Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 - „Moda sportowa na wesoło” – Koło Gospodyń Wiejskich Tokary, gmina Przodkowo, - „Nasza wieś na sportowo” – Koło Gospodyń Wiejskich Kolonia, gmina Kartuzy, 57 Doniesienia - „Produkt pochodzenia roślinnego – kapusta” – Stowarzyszenie „Mściszewiczanki” Mściszewice, gmina Sulęczyno. Natomiast w punktacji ogólnej Komisja przyznala następujące miejsca: III miejsce zajęło Koło Gospodyń Wiejskich Tokary, gmina Przodkowo, II miejsce – Koło Gospodyń Wiejskich Małkowo, gmina Żukowo, I miejsce „Grand Prix” (Puchar Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi) – Stowarzyszenie „Kaszubianki”z Kamienicy Szlacheckiej, gmina Stężyca. - Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Kartuzach - Bank Gospodarki Żywnościowej w Gdańsku, Oddział Kartuzy - Hurtownia Maszyn Rolniczych – Marzena Brzeska, Sierakowice - Mielewczyk Spółka Jawna, Dzierżążno - „Murkam” Usługi Kamieniarsko-Budowlane, Przodkowo - Kwiaciarnia „Goździk”, Kartuzy. Zwyciężczynie turnieju powiatowego wezmą udział w turnieju wojewódzkim, który odbędzie się 15 kwietnia br. w Miejskiej Hali Sportowej im. A. Grubby w Starogardzie Gdańskim. Powiat kartuski reprezentować będą „Kaszubianki” z Kamienicy Szlacheckiej, gmina Stężyca. Genowefa Lehman Sprzedam (cd. ze str. 64) Wszystkim uczestnikom należą się ogromne wyrazy uznania i podziękowania. Poziom konkurencji był bardzo wysoki i komisja miała nie lada problem z wyłonieniem laureatów turnieju. Natomiast dla widzów była to wspaniała rozrywka i dawka dobrego humoru, a poczęstunek przygotowany przez koła zadowolił nawet wybrednych smakoszy. Składamy serdeczne podziękowania sponsorom turnieju, bez których nie byłoby tej imprezy, a byli nimi: - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Starostwo Powiatowe w Kartuzach - Stowarzyszenie Instytut Rozwoju Plus - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku - Gminy Powiatu Kartuskiego - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Oddział Regionalny w Gdyni 58 Rozsiewacz Amazone ZA-U1501, rok prod. 1989, ładowność 1500 kg, szer. rob. 18 - 24 m, otwieranie sprężynowe, zamykanie hydrauliczne, dwutalerzowy, garażowany. Maszyna używana tylko w moim gospodarstwie, gotowa do pracy, stan b. dobry. Wiadomość: tel. (59) 832 24 30, tel. kom. 502383589, Strzeczona (gmina Debrzno, powiat człuchowski). Zakład Wylęgu Drobiu w Gniszewie, ul. Parkowa 8, pow. Tczew prowadzi sprzedaż piskląt kaczych, kurek i brojlerów oraz kurek odchowanych. Wiadomość: tel. (58) 536 69 46. Agregat uprawowy wraz z siewnikiem, szer. rob. 2,2 m; opryskiwacz Pilmet i dmuchawę do zboża. Wiadomość: tel. kom. 604138054. Ciągnik rolniczy Ursus 1224, stan b. dobry, cena - 25 900 zł (cena do negocjacji). Wiadomość: gmina Pruszcz Gdański, tel. kom. 519844059. 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia Rakowiec - przykład do naśladowania W dniu 27 lutego br., w Rakowcu odbyło się spotkanie, dotyczące działalności organizacji wiejskich na przykładzie Stowarzyszenia Mieszkańców i Sympatyków Wsi Rakowiec. W spotkaniu udział wzięli Bogdan Borusewicz - Marszałek Senatu, poseł Jerzy Kozdroń, senator Leszek Czarnobaj, Jerzy Godzik - Starosta Kwidzyński oraz Jerzy Śnieg - Przewodniczący Rady Powiatu, Ewa Nowogrodzka - Wójt Gminy Kwidzyn, radni gminy i inni zaproszeni goście. dynku mieści się obecnie Sala Tradycji Kulinarnych w Rakowcu. Projekt został zakończony w grudniu 2011 roku. Głównym realizatorem projektu było Stowarzyszenie Mieszkańców i Sympatyków Wsi Rakowiec, którego prezesem jest pani Elżbieta Szczukowska. Pani Elżbieta jest również sołtysem wsi oraz członkinią Koła Gospodyń Wiejskich Rakowiec. To między innymi dzięki jej wielkiemu zaangażowaniu i determinacji realizacja projektu zakończona została sukcesem. Dzięki stworzeniu Sali Tradycji Kulinarnych, Panie z Koła Gospodyń Wiejskich z Rakowca, wspólnie ze Stowarzyszeniem Mieszkańców i Sympatyków Wsi Rakowiec, zorganizowały wiele imprez plenerowych i okolicznościowych. Panie wypromowały m.in. śliwkę w occie, która została wpisana na Listę Produktów Tradycyjnych. S potkanie miało na celu podsumowanie projektu, którego głównym celem była aktywizacja i integracja społeczności lokalnej na obszarach wiejskich poprzez stworzenia miejsca, w którym mieszkańcy wsi Rakowiec będą mogli spędzać wolny czas. Wniosek o unijną dotację Stowarzyszenie złożyło pod koniec 2009 roku. W ramach projektu adaptowano zdewastowany budynek po byłej hydroforni. Stosunkowo niewielkimi nakładami, udało się wyremontować budynek oraz wyposażyć w meble oraz sprzęt AGD. W bu- Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 W ubiegłym roku po raz pierwszy została zorganizowana impreza pn.: ,,Święto Śliwki”, na której promowano śliwkę w occie z Rakowca. Impreza na stałe została wpisana w kalendarz imprez plenerowych powiatu kwidzyńskiego. Organizowana będzie cyklicznie co roku, w pierwszą sobotę października. Panie z Rakowca przygotowują następne tradycyjne potrawy, które ubiegać się będą o wpis na Listę Produktów Tradycyjnych. Aktywność i integracja społeczności wsi Rakowiec jest godna podziwu i naśladowania. Gratulujemy! Agnieszka Rojewska Alina Ciesielska 59 W domu i zagrodzie Nie zapominajmy o agreście Agrest to krzew, którego owoce mają wiele zalet. Warto je poznać, by przekonać się, że gatunek ten powinien znaleźć się w każdym ogrodzie przydomowym. O woce agrestu są bardzo smaczne i mają właściwości prozdrowotne. Zawierają dużo witaminy C oraz witaminy z grupy B i P. Zaleca się je spożywać przy chorobach układu pokarmowego. Owoce obniżają ciśnienie tętnicze krwi, a także przeciwdziałają zaparciom oraz łagodzą ból. Dzięki dużej zawartości magnezu i wapna, agrest pozytywnie wpływa na wzrost kości i zębów. Owoce agrestu mają różnorodne zastosowanie: wcześniej zerwane doskonale nadają się na kompoty i marmolady oraz całkiem dobre wino, natomiast w pełni dojrzałe mają wspaniały smak podobny do winogron. Agrest jest krzewem pochodzącym z Europy osiągającym wysokość od 0,5 do 1,5 m. Należy do roślin samopylnych, ale plonuje obficiej przy zapyleniu krzyżowym, dlatego dobrze jest posadzić kilka odmian. Jest całkowicie odporny na mróz, kwitnie w kwietniu. Dobrze rośnie na glebach lekko kwaśnych. Posiada ciernie pod nasadą liścia, co stanowi duży dyskomfort podczas zbioru, powodując zranienia i zadrapania. 60 Agrest w przeciwieństwie do aronii lubi stanowiska lekko zacienione, ale przewiewne. Dlatego możemy posadzić go tam, gdzie mamy akurat wolne miejsce np. pod żywopłotem czy między drzewami. Miejsce powinno być jednak przewiewne, gdyż brak ruchu powietrza może sprzyjać rozwijaniu się najgroźniejszej choroby agrestu, jaką jest amerykański mączniak agrestu. Agrest posiada płytki i słabo rozgałęziony system korzeniowy, dlatego ziemia pod jego uprawę powinna być żyzna i bogata w składniki pokarmowe. Jeżeli agrest sadzimy na glebach słabych, aby plony były satysfakcjonujące, rośliny należy dokarmiać, stosując nawożenie organiczne lub mineralne. Z nawozów organicznych agrest najbardziej lubi obornik ze względu na zawartość przyswajalnego potasu. Z nawozów mineralnych stosuje się fosforowe w dawce 100 - 120 kg/ha oraz potasowe w dawce 80 - 120 kg/ha, oczywiście w przeliczeniu na nasz areał. Nawozy azotowe stosujemy corocznie, wczesną wiosną, w dawce 60 80 kg/ha (w praktyce - dwie garście nawozu azotowego pod krzak). Miejsce pod agrest należy oczyścić z chwastów, przekopując głęboko zagon. Można w tym czasie zastosować obornik lub słabo przemieszczające się nawozy fosforowe i potasowe. Krzewy sadzimy jesienią, gdyż wiosną agrest bardzo szybko rozpoczyna wegetację i kwitnie już w kwietniu. Krzewy sadzimy w rzędzie co 1,5 – 2,0 m, tak aby była swoboda przy pielęgnacji i zbiorach. Właściwie prowadzona pielęgnacja zapobiega występowaniu wielu chorób i szkodników. Najpierw wokół rośliny usuwamy chwasty. Nagromadzenie ich może powodować utrzymywanie się wilgoci i sprzyjać powstawaniu mączniaka, który objawia się początkowo białym, a potem brązowym nalotem na pędach, liściach i owocach. Często pojawia się też opadzina liści w postaci licznych plam na liściach, która prowadzi do zasychania i w konsekwencji do opadania liści. Na zaatakowanych przez choroby krzewach pojawiają się szkodniki, takie jak brzęczak porzeczkowy, wielkopąkowiec porzeczkowy, przędziorek chmielowiec czy mszyce. Kolejnym bardzo ważnym zabiegiem jest cięcie, które wykonujemy wiosną. Celem cięcia jest takie uformowanie krzewu, aby był on luźny i przewiewny. Wtedy dobrze wykształcają się i dojrzewają owoce. Cięcie zaczynamy od usuwania pędów porażonych przez choroby i uszkodzonych. Następnie usuwamy pędy najstarsze - 5 - 6-letnie oraz najmłodsze, najsłabsze, zostawiając tylko najsilniejsze, które zastąpią w przyszłości stare - wycięte. Środek krzewu po cięciu powinien być rozluźniony, z dobrym dostępem powietrza i słońca. Krzewy agrestu dobrze prowadzone dają obfity plon przez około 15 lat. Gdy owoce zaczynają drobnieć, należy dokonać silnego cięcia odmładzającego, a gdy to nie przyniesie efektu, po prostu wymienić krzewy. Jan Rozenek 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W domu i zagrodzie Polubić kasze Z asługują na naszą większą uwagę. Są smaczne i lekkostrawne. Zawierają duże ilości skrobi, błonnika, witamin (szczególnie z grupy B) oraz składników mineralnych takich jak: fosfor, wapń, potas, magnez i żelazo. Są również cennym źródłem łatwo przyswajalnego białka. Docenili to dietetycy, stosując je jako niezbędny składnik prawidłowej diety. Kasze powstają przez odpowiedni przerób ziarna zbóż. W Polsce robi się je z pszenicy, jęczmienia, gryki, owsa, prosa i kukurydzy. W zależności od sposobu przerobu dzieli się je na grube, całe, czyli krupy i drobne, po- wstałe wskutek rozdrobnienia ziarna. Krupy to ziarna pozbawione okrywy. Należą do nich: pęczak jęczmienny i pszenny, kasza gryczana cała (zwyczajna lub prażona), kasza jaglana, kasza owsiana. Do kasz drobnych zaliczamy: perłową i łamaną jęczmienną, kaszę gryczaną łamaną prażoną i nieprażoną, kaszę kukurydzianą, mannę, owsianą łamaną. Najwyższą wartość odżywczą mają kasze z gryki, prosa i owsa, niższą z pszenicy, jęczmienia i kukurydzy. Poniżej podajemy kilka przepisów z wykorzystaniem tego zdrowego produktu. KASZA Z SEREM CHEDDAR 2 łyżki oleju słonecznikowego • 1 cebula (drobno pokrojona) • 1 czerwona papryka (pokrojona w małą kostkę) • 2 ząbki czosnku (wyciśnięte) • 250 g kaszy jaglanej • 700 ml wrzątku • 1/2 łyżeczki kurkumy • 100 g sera cheddar (startego) • 1 łyżka masła • 4 łyżki posiekanej natki pietruszki • sól • pieprz. Olej rozgrzać w rondlu z grubym dnem. Wsypać kurkumę, cebulę, czosnek i paprykę. Smażyć kilka minut, mieszając, aż cebula będzie szklista. Wsypać kaszę i prażyć 3 – 4 minuty, cały czas mieszając. Ostrożnie wlać wrzątek, dodać sól, przykryć i gotować na małym ogniu około 20 minut, aż kasza będzie miękka i wchłonie całą wodę. Zdjąć garnek z ognia, dodać tarty ser, natkę pietruszki, masło i wymieszać. Doprawić solą i pieprzem. Posypać natką i podawać. PULPETY Z KASZY GRYCZANEJ Szklanka kaszy gryczanej • łyżka masła • 30 dag pieczarek • 3 jajka • sos sojowy • sól • pieprz • otręby do obtaczania • olej do smażenia • kilka liści sałaty • łyżka oliwy • łyżka posiekanej natki • 3 ogórki kiszone • 2 pomidory • biała cebula • łyżka octu winnego. Kaszę zalać 2 szklankami posolonego wrzątku. Ugotować pod przykryciem z dodatkiem połowy masła. Po ostudzeniu zmielić w maszynce do mięsa. Oczyszczone pieczarki zetrzeć na tarce, udusić na pozostałym maśle. Połączyć z kaszą, dodać 2 jajka i natkę, przyprawić sosem sojowym, solą i pieprzem. Z masy uformować pulpeciki. Maczać w ostatnim roztrzepanym jajku, panierować w otrębach. Usmażyć na złoto na rozgrzanym oleju. Pomidory i ogórka drobno pokroić, dodać posiekaną cebulę. Przyprawić solą i pieprzem, skropić oliwą i octem. Na liściach sałaty układać po porcji pulpetów i sałatki. Skropić sosem sojowym. Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 ZRAZY Z GRYKI PO WARSZAWSKU 30 dag kaszy gryczanej • 4 dag suszonych grzybów • 3 cebule • 1 jajko • 10 dag smalcu • 2 łyżki bułki tartej • 1,5 łyżki masła • 1 łyżka mąki • 1/2 szkl. gęstej, kwaśnej śmietany. Suszone grzyby moczyć w wodzie przez noc, następnego dnia ugotować. Połowę wywaru przeznaczyć do gotowania kaszy, resztę pozostawić na sos. Grzyby posiekać, przesmażyć na maśle razem z jedną, drobno pokrojoną cebulą. Kaszę przepłukać, zalać wywarem z grzybów. Ugotować do miękkości, posolić. Gdy woda wyparuje, kaszę ostudzić. Wbić jajko i dodać tyle mąki, aby masa dała się dobrze formować. Starannie ją wyrobić. Masę rozwałkować, wycinać niewielkie prostokąty. Na każdym ułożyć po porcji farszu grzybowego. Zrolować formując podłużny zrazik. Obtoczyć w bułce tartej i usmażyć na złoto na smalcu. Przygotować sos: dwie posiekane cebule zeszklić na maśle, oprószyć mąką. Rozprowadzić wywarem grzybowym i śmietaną. Zagotować, przyprawić, podać do zrazów. 61 W domu i zagrodzie WOŁOWINA Z KASZĄ GRYCZANĄ 20 dag kaszy gryczanej • 40 dag wołowiny • 2 cebule • 4 ząbki czosnku • 2 jajka • olej roślinny • sól • pieprz • majeranek. Kaszę gryczaną wsypać do miski. Przyprawić niewielką ilością soli. Zalać wrzątkiem tak, aby sięgał ok. 1 cm powyżej kaszy. Przykryć na około 30 minut kocem, żeby napęczniała. Następnie usunąć nadmiar wody. Wołowinę przepuścić przez maszynkę do mięsa z obiema cebulami. Następnie dodać do niej kaszę, przeciśnięty przez praskę czosnek i jajka. Doprawić solą, przyprawami i dobrze wymieszać. Z masy uformować rulon i ułożyć w brytfannie. Posmarować olejem. Piec 10 minut w piekarniku nagrzanym do temp. 200º C. Następnie zmniejszyć temperaturę piekarnika do 180º C i piec jeszcze godzinę. Od czasu do czasu pieczeń podlewać odrobiną wody lub sosem wytworzonym podczas pieczenia. NALEŚNIKI GRYCZANE Z PORAMI Ciasto: po pół szklanki mąki pszennej i gryczanej • jajo • 2 szklanki mleka • pieprz • sól • olej do smażenia. Farsz: 2 grube pory • 10 dag szynki • 2 łyżki oleju lub oliwy • pół szklanki śmietanki • 10 dag cheddara lub grojera • sól • pieprz • gałka muszkatołowa • 2 łyżki margaryny • masło. Składniki ciasta zmiksować, przykryć i odstawić na 30 minut. Pory starannie umyć, zielone części odrzucić, a białe pokroić na cienkie plasterki i mieszając, krótko obsmażyć na maśle, doprawić solą, pieprzem, gałką, wlać 1 – 2 łyżki gorącej wody. Dusić 10 min, po czym wlać śmietanę, wymieszać, podgrzewać aż nadmiar płynu odparuje. Zdjąć z ognia, wymieszać z szynką pokrojoną w paseczki. Ciasto jeszcze raz starannie wymieszać i usmażyć z niego cienkie naleśniki. Na każdym rozsmarować farsz, oprószyć startym serem, zwinąć w rulonik. Ciasno ułożyć na żaroodpornym półmisku grubo wysmarowanym margaryną, posypać resztą sera i grudkami margaryny. Zapiec w gorącym piekarniku. FASZEROWANE PSTRĄGI 2 sprawione pstrągi • sok z cytryny • sól • pieprz • cebula • 2 łyżki masła • 15 dag pieczarek • 2 łyżki startego żółtego sera • 3/4 szklanki ugotowanej kaszy gryczanej • łyżka gorczycy • świeża bazylia. Pstrągi umyć, skropić sokiem z cytryny, oprószyć solą i pieprzem. Posiekaną cebulę zeszklić na łyżce masła, dodać pokrojone w plastry pieczarki, wymieszać i podsmażyć razem. Wymieszać z żółtym serem, kaszą i gorczycą, przyprawić do smaku. Farszem napełnić ryby, spiąć wykałaczkami. Na każdej położyć po kawałku masła i kilka listków bazylii. Zawinąć luźno w folię aluminiową. Piec 20 minut w temperaturze 180º C. LEGUMINA Z KASZY MANNY Szklanka kaszy manny • 2,5 szklanki mleka • łyżka masła • 2 łyżki cukru • 3 jajka • 2 łyżki drobniutko pokrojonej skórki pomarańczowej • garść rodzynek • ćwierć łyżeczki kurkumy • masło do wysmarowania formy. Sos: 4/5 szklanki słodkiej śmietany • 25 dag malin (mogą być mrożone) • 2 – 3 łyżki cukru pudru • 2 łyżki likieru wiśniowego. Natłuścić dużą okrągłą formę lub dwie mniejsze. Kaszę mannę wymieszać z kurkumą, ugotować na gęsto na mleku z dodatkiem masła. Często mieszać, by kasza nie przywarła do dna garnka. Jaja rozbić oddzielając żółtka od białek. Żółtka rozetrzeć z cukrem i wymieszać z ugotowaną i przestudzoną kaszą. Dodać skórkę pomarańczową oraz wcześniej sparzone i odsączone rodzynki, wymieszać. Z białek ubić (nad parą) sztywną pianę i delikatnie wymieszać ją z kaszą. Wyłożyć masę do formy, docisnąć, przykryć i na 2 godziny wstawić do lodówki. Następnie, odwracając formę do góry dnem, leguminę delikatnie przełożyć na półmisek lub talerze. Maliny przetrzeć przez sito, zmiksować z pozostałymi składnikami sosu. Polać tym sosem leguminę. Przepisy zebrała Lucyna Lesińska 62 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Oferty Usługi Korekcja racic u bydła. Wiadomość: tel. kom. 608868322. Regeneracja części do maszyn rolniczych i budowlanych (sita otworowe, żaluzjowe, klepiska, posiewacze, sprzęgła, sworznie, pompy hydrauliczne, siłowniki, rozdzielacze). Wiadomość: tel. (55) 619 80 85, (55) 231 25 30, tel. kom. 509349400, Jegłownik. Wydzierżawię Budynek, przy drodze powiatowej, o powierzchni 300 m2 na magazyn lub działalność gospodarczą. Wiadomość: tel. kom. 668056776 (gm. Nowy Staw). Kupię Ciągnik Ursus C 330 lub 4514, rozrzutnik jednoosiowy, może być do remontu. Wiadomość: tel. kom. 502108979. Ziemię rolną na Żuławach. Wiadomość: tel. kom. 695908555. Skóry królicze. Wiadomość: tel. kom. 602714793. Silosy na zboże, dmuchawę do zboża, śrutownik ssącotłoczący + mieszalnik, ładowacz Troll, przyczepę o ład. 4 t, siewnik Poznaniak, bronę talerzową zawieszaną, ciągnik Ursus 4514 lub 914, opryskiwacz o poj. 2000 lub 2500 l. Wiadomość: tel. kom. 606361986. Ciagnik 3-cylindrowy Zetor, Ursus lub Ferguson, siewnik do nawozów i opryskiwacz. Wiadomość: tel. kom. 534880709. Sprzedam Kombajn zbożowy ZO56, r. prod. 1984, cena - 27 000 zł; ciągnik 902 z Tur-6, r. prod. 1984, cena - 22 000 zł; rozrzutnik obornika rosyjski, ład. 4,5 t, cena - 4200 zł. Wiadomość: tel. kom. 602181645. Ciągnik 12-24 (silnik po kapitalnym remoncie), r. prod. 1988, cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 517445420. Ciagnik MTZ 82, r. prod. 1990, pierwszy właściciel. Wiadomość: tel. kom. 608835930. Jałówki 100% limousine z dokumentacją, w wadze 200 kg i więcej. Wiadomość: tel. kom. 509564113. Cegłę rozbiórkową, dachówkę rozbiórkową holenderkę, dwuteownik i ceownik, 2 słupy stalowe, ocynkowane, sześciokątne z lampami do oświetlania placu, kraty 2 m x 2 m, wąż do myjki ciśnieniowej o dł. 8 m, nowy, firmy Stihl. Wiadomość: tel. 720156896. Wóz paszowy firmy Sano o poj. 3 m3, wiek 7 lat, pierwszy właściciel. Wiadomość: tel. (55) 272 91 24. Opryskiwacz Pilmet o poj. 1000 l, szer. rob. 15 m z automatyką; przyczepę - ścinacz zielonek Z-368; agregat zawieszany Agropol do upraw przedsiewnych. Wiadomość: tel. kom. 698906321. Rozrzutnik jednoosiowy - może być do remontu oraz ciągnik MR 255 lub C-330. Wiadomość: tel. kom. 502108979. Peluszkę i kminek. Wiadomość: tel. (58) 692 60 83. Pług Famarol, kosiarkę rotacyjną i siewnik do zboża lub agregat uprawowo-siewny. Wiadomość: tel. kom. 794365678. Dwa graniczące ze sobą siedliska rolnicze na obrzeżach Chojnic: tj. 2,2 ha ze stawem o pow. 800 m2, przyłączami i możliwością budowy oraz 2,2 ha z dwoma nowymi budynkami w stanie surowym lub samą ziemię (4 ha). Cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 691877920. Ciągnik Ursus lub Zetor 4- lub 6-cylindrowy i sortownik do ziemniaków. Wiadomość: tel. kom. 790318118. Polski kombajn zbożowy Bizon Super lub Bizon Record i przystawkę do kukurydzy. Wiadomość: tel. kom. 795807728. Gospodarstwo rolne od 20 do 50 ha w województwie pomorskim lub kujawsko-pomorskim, z budynkami gospodarczymi w dobrym stanie, z możliwością hodowli krów. Wiadomość: tel. kom. 723540887. Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 Przyczepę-wywrotkę o ład. 4,5 t na niskich kołach; opryskiwacz zawieszany o szer. rob. 12 m; przenośnik ślimakowy (żmijka) o dł. 8,5 m; ciągnik Ursus C-385 A z przednim napędem Turbo, 105 KM; ciągnik Ursus C-4011; glebogryzarkę o szer. rob. 1,5 m; siewnik zbożowy Poznaniak; zestaw bron ciężkich 5-polowych, zawieszanych; zestaw bron średnich 5-polowych, zawieszanych; rozsiewacz nawozowy lejowy o szer. rob. 12 m, ład. 800 kg; rozsiewacz nawozów lejowy, pielnik - wielorak; 2 wentylatory do siana ø 1 m. Wiadomość: tel. kom. 668056776. 63 Oferty Agregat uprawowo-siewny Krone, aktywny z hydropakiem, szer. rob. 3 m. Wiadomość: tel. kom. 606361986. Ciągnik Ursus 902 i prasę rolującą. Wiadomość: tel. kom. 507418292. Pług 4-skibowy, obrotowy, kupiony w kraju, stan b. dobry. Wiadomość: tel. kom. 697068600. Tura-2 do ciągnika C-360, ciągnik C-360, opielacz do buraków, krajzego-heblarkę, baloty sianokiszonki. Wiadomość: tel. kom. 502058584. 12 t łubinu słodkiego. Cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 698619985. Opryskiwacz Pilmet, szer. rob. 18 m, poj. 2000 l; ciągnik rolniczy McCormick XTX – 185, rok prod. 2006, stan b. dobry; rozsiewacz nawozów Amazone dwutarczowy, szer. rob. 18 m, regulacja wysiewu hydrauliczna; rozsiewacz nawozów Amazone pneumatyczny, szer. rob. 18 m, poj. skrzyni 1000 kg, regulacja wysiewu elektroniczna. Ceny do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 605118253. Dom w mieście, stan surowy, zamknięty (300 m2); działkę rekreacyjną nad jeziorem w Jaromierzu; agregat prądotwórczy dużej mocy; hale o wym. 12 x 30 x 6,5 m i 40 x 10 x 4 m (stalowe oraz blacha); maszyny rolnicze: ciągnik 914, opryskiwacz, rozrzutnik nawozów, siewnik talerzowy, brony, wały, pług; przyczepy (3 szt.); garaż samochodowy; taśmy do obrywarki fasoli; przyczepy do balotów słomy, zbiornik o poj. 4000 l. Wiadomość: tel. kom. 783043724, Kwidzyn. Materiał siewny kwalifikowany C1 pszenicy jarej odmiany Bombona oraz bobik i gorczycę białą. Wiadomość: gm. Cedry Wielkie, tel. kom. 500333456. Gorczycę, cena - 2,50 zł/kg, ziemniaki jadalne odm. Jelly, cena - 0,50 zł/kg i sadzeniaki odm. Jelly, kaliber C2, cena - 0, 80 zł/kg. Wiadomość: tel. kom. 691296426. Opryskiwacz Krukowiak o poj. 2500 l, szer. rob. 18 m, nowa pompa, po remoncie. Wiadomość: tel. kom. 500563684. Grykę i łubin słodki wąskolistny. Wiadomość: tel. kom. 604412831. Obudowę skrzyni pośredniej i skrzynię biegów do ciągnika Ursus 1224 oraz nowe części do kombajnu Bizon 56. Wiadomość: tel. kom. 721344340, Kwidzyn. Grykę do siewu. Wiadomość: tel. kom. 667322873. 64 Kojce porodowe (16 szt.), wygrodzenia dla loch luźnych, solidnie wykonane, autokarmniki dla prosiąt (15 szt.) i autokarmniki dla tuczników (2 szt.) z mocnego tworzywa sztucznego, smoczki dla loch i prosiąt, ruszta z tworzywa dla macior, koryta kamionkowe dla loch, klatkę do przewozu loch zawieszaną na tuz. Wiadomość: tel. kom. 697580947. Kombajn IHC 871 International, szer. rob. 3 m, z sieczkarnią i stołem do rzepaku oraz samochód marki Żuk A11B. Wiadomość: tel. kom. 600943586. Materiały budowlane, kamienie łupane i polne do oczek wodnych (cena - 150 zł/t), murki oporowe, narożniki, aranżacje ogrodowe. Wiadomość: tel. (58) 352 29 81. Pług zagonowy Unii Grudziądz, Tura-5, stan b. dobry. Wiadomość: tel. kom. 697427448. Kombajn zbożowy Fortschritt bez szarpacza, r. prod. 1972, cena - 12 000 zł (do negocjacji). Wiadomość: tel. (59) 832 14 81. Pług hydrauliczny 3-skibowy, kosze do zbioru owoców miękkich. Wiadomość: tel. kom. 691041217. Przyczepę samozbierającą SIP PRP3 prod. jugosłowiańskiej, stan b. dobry, cena - 4000 zł. Wiadomość: tel. kom. 889689050 lub 668103565. Ziemniaki paszowe dla bydła. Wiadomość: tel. kom. 609330588, Obrzynowo, gm. Prabuty. Pług grudziądzki, zwykły, 5-skibowy. Wiadomość: tel. kom. 667322873. Ciągnik Ursus 912 i prasę rolującą. Wiadomość: tel. kom. 507418292. Siedmioletnią klacz huculską, karą, ze źrebakiem. Wiadomość: tel. kom. 609514361. Ciagnik rolniczy Ursus 1201 MP, r. prod. 1979, stan b. dobry, cena - 15 000 zł. Wiadomość: tel. kom. 503022853. Łubin wąkolistny, słodki odm. Sonet (na paszę lub do siewu), ok. 25 t. Wiadomość: tel. kom. 503159916. Dalszy ciąg ofert sprzedaży na str. 44 i 58 Poznam Sympatyczny chłopak po studiach rolniczych pozna miłą dziewczynę. Wiadomość: tel. kom. 600679814. 4/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Rozrywka dla dorosłych i dla dzieci 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 KUPON 4 A B C D E Kwiecień 2012 F G H I J K Hasło: B-6 G-7 I-2 A-7 C-3 I-4 E-6 K-8 POZIOMO: A - 1) odpust, jarmark C - 1) spokojne, beztroskie życie D - 6) układ koloidowy E - 1) jaja rybie F - 5) tg G - 1) kartony H - 7) duży garnek kuchenny I - 1) wśród Smerfów J - 6) producent odzieży i sprzętu sportowego K - 1) niepodpisany list PIONOWO: 1 - G) polska agencja informacyjna (skrót) 2 - A) ptak z rodziny kurowatych 2 - I) przepływa przez Moguncję 3 - E) lokalny władca w Indiach 4 - A) zwój jakiejś materii 5 - F) przen. nietykalna świętość 6 - A) zaburzenia mowy 6 - I) Śląska Akademia Medyczna 7 - F) „rośnie” gdy kłamiesz 8 - A) znawca zwierząt 8 - H) solówka diwy 9 - F) piaszczysta pustynia 10 - H) napój alkoholowy 11 - F) czas odpoczynku Wśród czytelników, którzy do 20 kwietnia nadeślą do redakcji w Starym Polu prawidłowe rozwiązanie krzyżówki wraz z kuponem, rozlosujemy nagrodę książkową. Rozwiązanie z nr. 3/2012 – HASŁO: „ZAWILEC”. Nagrodę wylosował: Łukasz Hebel z Luzina. Nagrodę prześlemy pocztą. Wykreślanka dla dzieci Wykreślcie z diagramu podane słowa. Są one wpisane poziomo lub pionowo, a niektórych liter użyto dwukrotnie. Nieskreślone litery, czytane kolejno rzędami, utworzą rozwiązanie. Ś W I Ę C O N K A Z W B E P I S A N K A B A R A N E K C O J A Z S L O Ł E H S Ą B I G M O A L L Z C K E J A J K O E Y Z A L E L U J A B K E W I E L K A N O C K BABKA BARANEK BAZIE CHLEB JAJKO KOSZYK PALMA PISANKA ŚWIĘCONKA WIELKANOC ZAJĄCZEK Poniżej znajduje się czwarta część rysunku składającego się z 11 elementów. Wśród dzieci (do lat 13), które do 20 grudnia 2012 roku nadeślą cały rysunek, naklejony na karcie pocztowej, rozlosujemy rower. KUPON 4 Kwiecień 2012 Wśród dzieci, które do 20 kwietnia nadeślą do redakcji prawidłowe rozwiązanie wykreślanki wraz z kuponem, rozlosujemy nagrodę książkową. Rozwiązanie z nr. 3/2012 – HASŁO: „NADCHODZI WIOSNA”. Nagrodę wylosował: Mateusz Szymanek ze Starego Targu. Nagrodę prześlemy pocztą. Pomorskie Wieści Rolnicze • 4/2012 Konkurs dla wytrwałych Rozwiązania krzyżówki i wykreślanki należy przysyłać na adres: PODR w Gdańsku, Oddział w Starym Polu 82-220 Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21 65 POMORSKIE WIEŚCI ROLNICZE POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU 80-001 Gdańsk, ul. Trakt św. Wojciecha 293 tel. (58) 326 39 00, fax (58) 309 09 45 e-mail: [email protected] www.podr.pl WYDAWCA: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Pomorska Izba Rolnicza Oddział w Starym Polu 82-220 Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21 tel. (55) 270 11 11 lub 270 11 00, fax 270 11 62 e-mail: [email protected] Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 80-001 Gdańsk, ul. Trakt św. Wojciecha 293 tel. (55) 270 11 32, e-mail: [email protected] DZIAŁ REKLAMY I PRENUMERATY: Lubań, tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected] ODDZIAŁY REDAKCJA: KOLEGIUM REDAKCYJNE: mgr inż. Krzysztof Pałkowski (przewodniczący), mgr inż. Andrzej Dolny, mgr inż. Antoni Hajdaczuk, Jarosław Jelinek (Pomorska Izba Rolnicza), mgr inż. Zdzisław Kołodziejski, mgr inż. Bożena Korzańska (red. naczelna), mgr inż. Andrzej Okrój, dr inż. Daniel Roszak, mgr inż. Jan Rozenek, mgr inż. Ewa Szymańska, mgr Beata Wójcik Wanda Ciecholewska i Bożena Korzańska BP ODR Chojnice ul. 31 Stycznia 56, 89-600 Chojnice, tel./fax (52) 397 41 12 e-mail: [email protected] KOREKTA: mgr Lucyna Lesińska BP ODR Człuchów Osiedle Młodych 9, 77-300 Człuchów, tel. (59) 834 24 34 e-mail: [email protected] DRUK: Przedsiębiorstwo Prywatne „WiB” ul. Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk, tel. (58) 522 30 29 BP ODR Gdańsk ul. Trakt św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk, tel. (58) 326 39 22 e-mail: [email protected] Wpłaty przyjmujemy na konto: PODR w Gdańsku, PKO S.A. Nr 91 1240 1268 1111 0010 3636 0465 CENA PRENUMERATY: półroczna – 12,00 zł + 12,00 zł (koszty przesyłki) = 24,00 zł roczna – 22,00 zł + 22,00 zł (koszty przesyłki) = 44,00 zł Prenumeratę przyjmują również doradcy BP ODR. CENNIK ODPŁATNOŚCI ZA MATERIAŁY INFORMACYJNO-REKLAMOWE Ogłoszenia, komunikaty i informacje handlowe, artykuły sponsorowane: cała strona - 800 zł + VAT; 1/2 strony - 480 zł + VAT; 1/4 strony - 300 zł + VAT; 1 cm2 - 1,60 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - cała strona - 1200 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - 1/2 strony - 720 zł + VAT reklama kolorowa na okładce II i III - 1400 zł + VAT reklama kolorowa na okładce IV - 1800 zł + VAT zamieszczenie wkładki reklamowej (kartka formatu A4) 500 zł + VAT Drobne ogłoszenia od rolników są zamieszczane bezpłatnie. Ogłoszenia te można zgłaszać telefonicznie: tel. (55) 270 11 32, 270 11 31 lub 270 11 30, drogą elektroniczną: e-mail: [email protected] albo listownie na adres redakcji. Redakcja nie zwraca tekstów niezamówionych i nie drukuje ich bez podania przyczyny. Redakcja zastrzega sobie również prawo redagowania i skracania nadesłanych materiałów. Za treść ogłoszeń, tekstów sponsorowanych i reklam zleconych Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku nie ponosi odpowiedzialności. Ogłoszenia dla rolników indywidualnych są bezpłatne. Przyjmują je doradcy BP ODR lub można je przesłać pocztą. BIURA POWIATOWE OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO NAKŁAD: 4 200 egz PRENUMERATA: Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa w Lubaniu 83-422 Nowy Barkoczyn tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected] BP ODR Bytów ul. Wojska Polskiego 33, 77-100 Bytów, tel. (59) 822 27 52 e-mail: [email protected] SKŁAD KOMPUTEROWY: CENA 1 egz. - 2,00 zł Oddział w Strzelinie 76-200 Słupsk 2 tel. (59) 847 12 88, fax (59) 847 12 81 e-mail: [email protected] BP ODR Kartuzy ul. Hallera 1, 83-300 Kartuzy, tel./fax (58) 681 42 67 e-mail: [email protected] BP ODR Kościerzyna ul. Wodna 14, 83-400 Kościerzyna, tel./fax (58) 686 66 23 e-mail: [email protected] BP ODR Kwidzyn ul. Grudziądzka 8, 82-500 Kwidzyn, tel. (55) 261 34 59 e-mail: [email protected] BP ODR Lębork ul. Czołgistów 5, 84-300 Lębork, tel. (59) 862 21 72 e-mail: [email protected] BP ODR Malbork ul. Marynarki Wojennej 21, 82-220 Stare Pole, tel. (55) 270 11 19 e-mail: [email protected] BP ODR Nowy Dwór Gdański Plac Wolności 1, 82-100 Nowy Dwór Gd., tel. (55) 247 28 68 e-mail: [email protected] BP ODR Puck ul. Wejherowska 5, 84-100 Puck, tel. (58) 673 28 77 e-mail: [email protected] BP ODR Słupsk z siedzibą w Strzelinie 76-200 Słupsk 2, tel. (59) 847 12 81 e-mail: [email protected] BP ODR Starogard Gdański Nowa Wieś Rzeczna, ul. Rzeczna 18, 83-200 Starogard Gd., tel. (58) 562 49 63 e-mail: [email protected] BP ODR Sztum ul. Mickiewicza 39, 82-400 Sztum, tel. (55) 267 04 33 e-mail: [email protected] BP ODR Tczew ul. Lecha 12, 83-110 Tczew, tel. (58) 531 38 27 e-mail: [email protected] BP ODR Wejherowo ul. Sobieskiego 241, 84-200 Wejherowo, tel. (58) 672 13 09 e-mail: [email protected]
Podobne dokumenty
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
Warunki funkcjonowania rolnictwa w powiecie kościerskim wpływają na rodzaj pomocy doradczej, prowadzonej przez pracowników Biura Powiatowego w Kościerzynie. Działania doradcze wynikają zarówno ze s...
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego
Podstawowym zadaniem doradztwa rolniczego
jest szkolenie, informowanie oraz podnoszenie kwalifikacji rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskic...
