Ocena poziomu aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych

2012
11
Ocena poziomu aktywności fizycznej osób niepełnosprawnych
zmodyfikowanym Międzynarodowym Kwestionariuszem
Aktywności Fizycznej (IPAQ)
Dariusz Boguszewski1, Jakub Grzegorz Adamczyk1,2, Beata Kurkowska3
Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego1
Zakład Teorii Sportu Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie2
Sekcja Nauk Kultury Fizycznej Studenckiego Koła Naukowego Fizjoterapii
przy Zakładzie Rehabilitacji OF II WL WUM3
Аnnotation:
Boguszewski Dariusz, Adamczyk
Jakub Grzegorz, Kurkowska
Beata. Evaluation of physical
activity of disabled people by
modified International Physical
Activity Questionnaire (IPAQ).
Introduction. The aim of the
study was an adaptation the
International Physical Activity
Questionnaire for disabled people
moving on wheelchairs, and
check and objectification of the
proposed tool.
Material and methods. The
research covered 69 disabled
people (8 women and 61 men).
All group was divided into two
subgroups: regularly practicing
sportsmen – Group 1 and people
who were not practicing any sport
– Group 2. Research tool was
International Physical Activity
Questionnaire (short version)
adapted for disabled people.
Results. Averaged results of
physical activity, expressed in MET,
showed the differences between
groups (Groups 1 average 7418
MET, Group 2 average 2158 MET,
p=0.000). The biggest differences
(p=0.000) were spotted in
intensive physical activity. People
regularly practicing sport training
also devoting more time on
activities related to locomotion.
31 of sportsmen characterized
high level of physical activity and
6 – medium. In the second group
9 people were in high level, 11
in medium and 14 in low level of
physical activity.
Conclusions. 1. Almost half of
people who were not practicing
any sport was characterized by
an insufficient level of physical
activity. It means that the persons
who not taking sports activities are
also less active while performing
daily chores and leisure. 2. The
modified International Physical
Activity Questionnaire (IPAQ)
can be an effective tool for the
evaluation of physical activity
of disabled people moving on
wheelchairs.
Богущески Дариуш, Адамчук Якуб Грегощ, Курковська Беата. Оцінка фізичної
активності людей з обмеженими можливостями за допомогою модифікованого
Міжнародного опитувальника фізичної
активності (IPAQ).
Вступ. Метою роботи було адаптація
Міжнародної Анкети Фізичної Активності для потреб неповносправних осіб, які
користуються візком, а також перевірка і
об’єктивізація запропонованого інструменту.
Матеріал і методи. Опитано 69 неповносправних осіб (8 жінок та 61 чоловіка), які
рухаються за допомогою візків. Для порівняння досліджуваних було поділено на
дві групи: особи, які беруть участь в регулярних фізичних заняттях – Група 1 та особи, які не займаються спортом – Група 2.
Досліджувальним інструментом була Міжнародна Анкета Фізичної Активності – IPAQ
(в скороченій версії) модифікована для
потреб неповносправних осіб, які користуються візком.
Результати. Підсумовані усереднені результати, які представляють фізичну активність досліджуваних осіб виражену в
одиницях MET, розкривають значну різницю між групами (Група 1 в середньому 7418 MET, Група 2 в середньому 2158
MET, p=0,000). Найбільші різниці (p=0,000)
зафіксовано в категорії інтенсивної рухової активності. Особи, які займаються
регулярним спортивним тренінгом більше
часу присвячують також діям, пов’язаним
з пересуванням. Серед спортсменів 31
особа характеризувалась високим рівнем
активності, а 6 – достатнім. У другій групі
лише 9 осіб було класифіковано, як особи
з високою активністю, 11 характеризувала
достатня, а 14 недостатня фізична активність.
Висновки. 1. Серед осіб, які не займаються спортом майже половина досліджуваних характеризувалась недостатнім рівнем
активності. Це означає, що особи, які не є
активними в рекреаційній або спортивній
сфері також менш активні під час виконування щоденних обов’язків та у вільний
час. 2. Модифікована Міжнародна Анкета Фізичної Активності (IPAQ) може стати
ефективним інструментом оцінки рухової
активності наповносправних осіб, які рухаються на візках.
Богущески Дариуш, Адамчук Якуб Грегощ, Курковска Беата. Оценка физической активности людей с ограниченными возможностями модифицированным
Международным вопросником физической активности (IPAQ).
Введение. Целью работы было адаптация
Международной Анкеты Физической Активности для нужд лиц, передвигающихся на
инвалидных колясках, а также проверка и
объективизация предложённой методики.
Материал и методы. Опрошено 69 инвалидов (8 женщин и 61 мужчину), передвигающихся на колясках. Для сравнения
исследуемые были разделены на две
группы: лица, участвующие в регулярных
физкультурных занятиях – Группа 1 и лица
не занимающиеся спортом – Группа 2. Исследовательским инструментом служил
Международный вопросник Физической
Активности – IPAQ (в сокращённой версии)
модифицированный для нужд лиц, передвигающихся на инвалидных колясках.
Результаты. Подсчитанные усредненные
результаты, отображающие физическую
активность исследуемых лиц выражённую
в единицах MET, обнаруживают значительную разницу между группами (Группа 1
в среднем 7418 MET, Группа 2 в среднем
2158 MET, p=0,000). Предельные разницы (p=0,000) зафиксированы в категории
интенсивной активности движения. Лица,
занимающиеся регулярным спортивным
тренингом, больше времени отдают на
действия, связанные с передвижением.
Среди спортсменов 31 человек характеризовался высоким уровнем активности, а 6 –
достаточным. Во второй группе всего лишь
9 человек классифицировано как лица с
высокой активностью, 11 характеризовала
достаточная, а 14 недостаточная физическая активность.
Выводы. 1. Среди лиц не занимающихся спортом почти половина исследуемых
характеризовалась недостаточным уровнем активности. Это означает, что лица,
не предпринимающие рекреационной или
спортивной активности, также менее активны во время выполнения ежедневной
нагрузки и в свободное время. 2. Модифицированная Международная Анкета
Физической Активности (IPAQ) может быть
эффективным инструментом оценки активности движения лиц передвигающихся на
инвалидных колясках.
disability,
estimation.
неповносправність, фізична активність ,
оцінка
инвалидность, физическая, активность,
оценка.
Кeywords:
physical,
activity,
Wprowadzenie1
Postęp cywilizacyjny czyni życie ludzkie dłuższym i
łatwiejszym. Powoduje jednak także negatywne skutki w
postaci zmian nawyków żywieniowych czy niedostatecznej
ilości ruchu (w miastach ludzie pracują i odpoczywają
głównie siedząc) [5, 6, 10, 14, 16, 18]. Efektem niezdrowego
© Dariusz Boguszewski, Jakub Grzegorz Adamczyk,
Beata Kurkowska, 2012
doi: 10.6084/m9.figshare.97375
stylu życia są przede wszystkim choroby układu krążenia,
dolegliwości bólowe aparatu ruchu. Wobec zwiększającego
się zagrożenia chorobami XXI wieku propagowanie
zdrowego stylu życia w ramach profilaktyki powinno być
jednym z podstawowych zadań lekarzy, fizjoterapeutów i
specjalistów nauk o zdrowiu [12, 21, 22].
Grupami szczególnie narażonymi na negatywne
skutki akinezji są dzieci, osoby starsze i niepełnosprawni.
113
ПЕДАГОГІКА
ПСИХОЛОГІЯ
та медико-біологічні
проблеми фізичного
виховання і спорту
Aktywizacja tych grup jest powinnością całego
społeczeństwa. Obecnie w Polsce powstaje coraz
więcej Uniwersytetów Trzeciego Wieku prowadzących
między innymi zajęcia rekreacyjno-rehabilitacyjne dla
seniorów. W szkołach i klubach sportowych prowadzone
są zajęcia sportowe dla dzieci finansowane z programu
„Sportowy talent”. Również oferta zajęć ruchowych
dla osób niepełnosprawnych, szczególnie w dużych
miastach, jest dość szeroka. Mimo to, bariery fizyczne i
psychiczne sprawiają, że osoby niepełnosprawne rzadko
pracują, realizują hobby i udzielają się społecznie. Wpływ
na wykluczenie osób niepełnosprawnych ma jakość
infrastruktury miejskiej – brak podjazdów dla wózków,
wind, specjalnych oznaczeń w miejscach publicznych [4,
11, 13, 25].
Elementem profilaktyki chorób cywilizacyjnych, ale też
rehabilitacji ruchowej osób niepełnosprawnych, powinna
być regularna aktywność fizyczna. Cele rehabilitacyjne
coraz częściej realizowane są poprzez sport. Pełni on
nie tylko rolę usprawniającą, ale również, a może przede
wszystkim, integracyjną. Niepełnosprawni sportowcy
bowiem częściej pracują zawodowo, zakładają rodziny
niż osoby nieaktywne charakteryzujące się podobnymi
schorzeniami i dysfunkcjami [1, 7, 15, 19, 23, 24].
Celem pracy było zaadaptowanie Międzynarodowego
Kwestionariusza Aktywności Fizycznej dla potrzeb osób
niepełnosprawnych poruszających się na wózkach oraz
sprawdzenie i obiektywizacja zaproponowanego narzędzia.
Materiał i metody
W badaniach wzięło udział 69 osób (8 kobiet i
61 mężczyzn) niepełnosprawnych poruszających się
na wózkach. U większości osób (81%) przyczyną
niepełnosprawności było uszkodzenie rdzenia kręgowego.
Pozostali to osoby po amputacjach lub z wadami
(chorobami) wrodzonymi. Badani mieli od 18 do 44 lat
– średnio 29,72 lat (±5,62). Większość (61%) mieszka
na stałe w Warszawie, pozostali w mniejszych miastach
województwa mazowieckiego.
W celach komparatystycznych podzielono badanych na
dwie grupy: osoby uczestniczące w regularnych zajęciach
sportowych (rugby na wózkach n=15, koszykówka na
wózkach n=5, podnoszenie ciężarów n=4, tenis n=4,
siatkówka na siedząco n=4, inne n=5) – Grupa 1, oraz
osoby nieuprawiające wyczynowo sportu – Grupa 2.
Dodatkowo wśród mężczyzn wyodrębniono dwie grupy,
za kryterium podziału przyjmując wiek – poniżej (n=34)
i powyżej (n=27) 30 roku życia.
Szczegółowa charakterystyka osób badanych
zamieszczona jest w tabeli 1.
Narzędzie badawcze stanowił Międzynarodowy
Kwestionariusz Aktywności Fizycznej – IPAQ (w
wersji skróconej) [2] zmodyfikowany dla potrzeb osób
niepełnosprawnych poruszających się na wózkach (zał.
1). Kwestionariusz zawiera pytania dotyczące aktywności
ruchowej podejmowanej w ciągu ostatnich siedmiu dni
określając: czas wysiłku umiarkowanego, czas wysiłku
intensywnego, czas spędzony w pozycji siedzącej.
Obliczanie poziomu aktywności fizycznej odbywa
się na podstawie współczynników odpowiadających
poszczególnym rodzajom aktywności. Dzięki nim każdy
114
rodzaj aktywności można wyrazić w jednostkach MET
(Metabolic Equivalent of Work – minuty/tydzień), który
uzyskujemy mnożąc współczynnik przypisany danej
aktywności (8 – dla intensywnej aktywności fizycznej,
4 – dla umiarkowanej aktywności fizycznej i 3,3 – dla
przemieszczania się) przez liczbę dni na nią przypadający
i czas trwania w minutach na tydzień. Na podstawie
uzyskanych wyników, badaną osobę klasyfikuje się na
jeden z trzech poziomów aktywności fizycznej: wysoki,
wystarczający i niewystarczający [2].
Posłużono
się
standardowymi
narzędziami
statystycznymi średnią arytmetyczną, wraz z odchyleniem
standardowym. Różnice pomiędzy poszczególnymi
danymi obliczono za pomocą testów t-Studenta. Minimalny
poziom istotności ustalono na poziomie p<0,05.
Wyniki
Zsumowane uśrednione wyniki przedstawiające
aktywność fizyczną badanych osób, wyrażoną w
jednostkach MET, ujawniają znaczącą różnicę między
grupami (Grupa 1 średnio 7418 MET, Grupa 2 średnio
2158 MET, p=0,000). Największe różnice (p=0,000)
odnotowano w kategorii intensywnej aktywności
ruchowej. W grupie niesportowej aż osiemnaście osób
nie zadeklarowała żadnej intensywnej aktywności
podjętej w ostatnim tygodniu. Najmniejsze, choć
również istotne (p=0,011) różnice zaobserwowano pod
względem umiarkowanej aktywności fizycznej. Do braku
umiarkowanej aktywności przyznało się trzynaście osób
z Grupy 2 i jedna osoba z Grupy 1. Osoby uprawiające
regularny trening sportowy więcej czasu poświęcają
też na czynności związane z lokomocją (ryc. 1).
Średni czas spędzony w bezruchu wyniósł 259 minut
tygodniowo w grupie pierwszej i 438 – w drugiej. Wśród
sportowców 31 osób charakteryzowały się wysokim
poziomem aktywności, a 6 wystarczającym. W grupie
drugiej zaledwie 9 osób sklasyfikowano jako osoby o
wysokiej aktywności, 11 cechowała wystarczająca, a 14
niewystarczająca aktywność fizyczna (tab. 2).
Podział uwzględniający wiek nie ujawnił znaczących
różnic pomiędzy badanymi osobami. Poziom aktywności
fizycznej mężczyzn poniżej i powyżej 30 roku życia był
zbliżony – odpowiednio 4435 i 4443 MET. Podobny był
również deklarowany czas spędzony w bezruchu (316 i
358 min/tyg.). W grupie sportowców wyższy poziom
aktywności deklarowali mężczyźni w wieku powyżej 30
lat, wśród niesportowców tendencja była odwrotna.
Sportowcy, którzy nie przekroczyli 30 roku życia
charakteryzowali się podobnym poziomem umiarkowanej
aktywności fizycznej i przemieszczania się – mierzonym
w MET. W kategorii umiarkowanego wysiłku różnice
między grupą aktywna i nieaktywną nie były istotne
statystycznie. Największe różnice (p=0,016) pomiędzy
badanymi grupami zaobserwowano pod względem
intensywnej aktywności fizycznej (ryc. 2). Aż szesnastu
(z osiemnastu) sportowców zostało sklasyfikowanych
jako osoby o wysokim poziomie aktywności. W grupie
drugiej takich osób było pięć, a aż siedem cechowało się
niewystarczającym poziomem aktywności (tab. 3).
Poziom aktywności ruchowej osób nietrenujących
powyżej 30 roku życia nie przekroczył 1000 MET, w
2012
11
Tabela 1.
Charakterystyka badanych osób
grupy
Grupa 1
(sportowcy)
Grupa 2
(nie-sportowcy)
płeć
kobiety
mężczyźni
kobiety
mężczyźni
n
5
32
3
29
wiek [lata]
32,6 ±10,4
29,28 ±4,88
32,33 ±2,88
30,2 ±5,98
wzrost [cm]
163,2 ±2,94
177,87 ±7,78
169 ±4,35
178,13 ±6,5
masa ciała [kg]
59 ±9,48
73,16 ±7,74
62,33 ±6,65
74,17 ±9,41
Liczba osób sklasyfikowanych w poszczególnych kategoriach aktywności fizycznej
grupy
płeć
kobiety
mężczyźni
kobiety
mężczyźni
Grupa 1
(sportowcy)
Grupa 2
(nie-sportowcy)
4500
4000
wysoki
4
27
1
8
POZIOM AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
wystarczający
nie-wystarczający
1
0
5
0
1
1
10
13
p=0,000
Grupa 1
Grupa 2
3500
3000
[MET]
2500
p=0,011
p=0,001
umiarkowana akt.fiz.
przemieszczanie się
2000
1500
1000
500
0
intensywna akt.fiz.
Ryc. 1. Zróżnicowanie aktywności fizycznej w badanych grupach
3000
p=0,016
Grupa 1
2500
2000
p=0,068
Grupa 2
p=0,021
[MET]
1500
1000
500
0
intensywna akt.fiz.
Tabela 2.
umiarkowana akt.fiz.
przemieszczanie się
Ryc. 2. Zróżnicowanie aktywności fizycznej w grupach mężczyzn poniżej 30 roku życia
115
та медико-біологічні
проблеми фізичного
виховання і спорту
ПЕДАГОГІКА
ПСИХОЛОГІЯ
5000
p=0,002
4500
Grupa 1
4000
Grupa 2
3500
3000
2500
p=0,055
[MET]
2000
p=0,291
1500
1000
500
0
intensywna akt.fiz.
umiarkowana akt.fiz.
przemieszczanie się
Ryc. 3. Zróżnicowanie aktywności fizycznej w grupach mężczyzn powyżej 30 roku życia
Tabela 3.
Liczba osób poniżej i powyżej 30 roku życia, sklasyfikowanych w poszczególnych kategoriach aktywności fizycznej
grupy
Grupa 1 (sportowcy)
Grupa 2 (niesportowcy)
wiek
poniżej 30 r.ż.
powyżej 30 r.ż.
poniżej 30 r.ż.
powyżej 30 r.ż.
POZIOM AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
wysoki
wystarczający
nie-wystarczający
17
3
0
8
4
0
4
6
4
3
3
9
żadnej z kategorii. Najwyższe wartości MET w tej grupie
odnotowano dla umiarkowanej aktywności (średnio 820).
Odmienne tendencje zaobserwowano w pierwszej grupie.
Mężczyźni uprawiający sport cechowali się znacznym
poziomem intensywnej aktywności (średnio 4740 MET).
Najniższe wartości MET (średnio 1440) odnotowano
natomiast w kategorii wysiłku umiarkowanego
(ryc. 3). Ośmiu sportowców powyżej 30 roku życia
charakteryzowało się wysokim, a jeden wystarczającym
poziomem aktywności. W grupie drugiej aż siedmiu (54%)
mężczyzn sklasyfikowano jako osoby o niewystarczającym
poziomie aktywności fizycznej (tab. 3).
Dyskusja
Sport osób niepełnosprawnych, zgodnie z pierwotnymi
założeniami, ma służyć rehabilitacji i przyśpieszać powrót
do zdrowia i samodzielnego życia. Poza oddziaływaniem na
sprawność fizyczną, aktywność sportowa wywiera wpływ
na kształtowaniu pozytywnego obrazu własnej osoby,
akceptacji dysfunkcji, nawiązywanie interpersonalnych,
umożliwia uczestnictwo w życiu społecznym. Prowadzone
w ostatnich latach badania naukowe nad sportowcami
niepełnosprawnymi potwierdzają przede wszystkim
pozytywne aspekty treningu. Sport jest bowiem nie tylko
elementem rehabilitacji ruchowej, ale również psychicznej
i społecznej [1, 7, 8, 9, 15, 19, 20, 23, 24].
Uczestnictwo w zajęciach sportowych i rekreacyjnych
poza korzyściami rehabilitacyjnymi jest elementem
116
zdrowego stylu życia, profilaktyki chorób cywilizacyjnych,
które dotyczą również osób niepełnosprawnych. W
grupie pierwszej osoby o niewystarczającym poziomie
aktywności stanowiły przeszło 20% (w grupie drugiej 45%).
Nawet wśród ludzi młodych, poniżej 30 roku życia osób
niedostatecznie aktywnych było 12% (w grupie drugiej
29%). W badaniach przeprowadzonych na studentach
polskich uczelni odsetek osób sklasyfikowanych jako
niewystarczająco aktywne wynosił niespełna 2% [17].
Można więc przypuszczać, że poziom aktywności osób
niepełnosprawnych jest niższy niż ich pełnosprawnych
rówieśników. Potwierdzają to także badania Biernat [3],
prowadzone wśród mieszkańców Warszawy w wieku 2060 lat. Ponad 64% mężczyzn i 57% kobiet cechowało się
poziomem aktywności powyżej 2999 MET. W przebadanej
dla potrzeb niniejszej pracy grupie niepełnosprawnych
odsetek ten wyniósł 52%, ale dla osób nieuprawiających
sportu – zaledwie 18% [3].
Osoby niepełnosprawne są jedną z grup ryzyka
zagrożonych negatywnymi skutkami akinezji. Ich
aktywizacja może przynieść wymierne korzyści w
postaci np. zwiększenia liczby osób zdolnych do pracy
czy minimalizacja ryzyka chorób cywilizacyjnych.
Kompleksowa rehabilitacja, uczestnictwo w życiu
społecznym, praca zawodowa, realizacja hobby (którym
bywa rekreacja ruchowa i sport) wpływają na jakość życia,
stanowiąc także jeden z elementów zdrowego stylu życia.
2012
11
Międzynarodowy
Kwestionariusz
Aktywności
Fizycznej (IPAQ) jest narzędziem subiektywnym. Badany
sam określa ilość zrealizowanego wysiłku, w ostatnich
siedmiu dniach. Sam również klasyfikuje swoją aktywność
jako mało, średnio lub bardzo intensywną. Nie zawsze ta
ocena jest zbieżna z rzeczywistym fizjologicznym kosztem
wysiłku. Obiektywizacja oceny jest jeszcze trudniejsza w
przypadku osób niepełnosprawnych, gdzie dodatkowym
czynnikiem jest rodzaj i stopień niepełnosprawności.
Szczególnie jednak w tym przypadku, subiektywna,
indywidualna ewaluacja jest wartościowym wskaźnikiem.
Trudno jest porównywać poziom aktywności czy
jej intensywność ludzi niepełnosprawnych do
pełnosprawnych. Zmodyfikowany kwestionariusz IPAQ
choć, subiektywny i w pewnym sensie umowny, taką
możliwość stwarza.
Wnioski
Badanie ankietowe za pomocą zmodyfikowanego
kwestionariusza IPAQ i przeliczenie uzyskanych danych
na umowne jednostki MET, wykazało, że niepełnosprawni
sportowcy charakteryzowali się znacznie wyższym
poziomem aktywności niż osoby nietrenujące.
Wśród osób nieuprawiających sportu prawie połowa
badanych cechowała się niewystarczającym poziomem
aktywności. Oznacza to, że osoby podejmujące aktywności
rekreacyjnej lub sportowej również są mniej nieaktywne
podczas wykonywania codziennych obowiązków i w
czasie wolnym.
Zmodyfikowany Międzynarodowy Kwestionariusz
Aktywności Fizycznej (IPAQ) może być skutecznym
narzędziem ewaluacji aktywności ruchowej osób
niepełnosprawnych poruszających się na wózkach.
Piśmiennictwo:
1. Białas M. Sport czynnikiem integracji społecznej i walki z kalectwem,
Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 2009, 1, s. 59-67.
2. Biernat E., Stupnicki R., Gajewski A. Międzynarodowy
Kwestionariusz Aktywności Fizycznej (IPAQ) – wersja polska.
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 2007, 6-7, s. 4-9.
3. Biernat E., Stupnicki R., Lebiedziński B., Janczewska L. Assessment
of physical activity by applying IPAQ questionnaire. Physical
Education and Sport, 2008, 52, s. 46-52.
4. Biernat E., Tyburcy M., Gajewski A. Participation in competitive
sport and sport leisure among working inhabitants of Warsaw based
on selected groups. Polish Journal of Sports and Tourism, 2011, 18,
s.17-32.
5. Boguszewski D., Adamczyk J., Ochal A. Physical activity and eating
habits of young physiotherapists. Human and Health, 2010, 4(1), s.
90-101.
6. Cutt H., Giles-Corti B., Kniuman M., Timperio A., Bull F.
Understanding Dog Owners’ Increased Levels of Physical Activity:
Results From RESIDE. American Journal of Public Health, 2008,
98(1), s. 66-69.
7. Czerwiak G., Lewicki R., Wybraniec-Lewicka B., Głowacka M.D.,
Mojs E., Głowacka-Rębała A. Rola sportu w akceptacji własnej
niepełnosprawności osób z dysfunkcją narządu ruchu, Medicina
Sportiva, 2007, nr 11, s. 65-69.
8. Jacobs. P.L. Effects of resistance and endurance training in persons
with paraplegia, Medicine & Science in Sports & Exercise, 2009, 41
(5), s. 992-997.
9. Jeffrey S.M. Mulidimensional Self-Efficacy and Affects in
Wheelchair Basketball Players, Adapted Physical Activity Quarterly,
2008, 25, s. 275-288.
10.Kolarzyk E., Szot W., Pastucha E., Bartosińska M., Szczepańska
B., Karczewski J., Marcinkowski J.T., Kłosiewicz-Latoszek L.,
Trafalska E., Marcinkowska U. Physical and mental components of
life quality among women aged between 45 and 60 years in Polish
national research. Part 10. Collective results. Probl Hig Epidemiol,
2009, 90(4), s. 548-552.
11.Kozieł D., Trafiałek E. Assessing the influence of the studying at the
University of the Third Age on life satisfaction of elderly people.
Gerontologia Polska, 2007, 15(3), s. 104-108.
12.Lisiński P., Sklepowicz K,, Stryła W. Computer work as a cause
of neck pain. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 2005, 7(2), s.
204-208.
13.Marchewka A., Kluba M. Problemy funkcjonowania społecznego
osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach, Kultura
Fizyczna, 2002, nr 1-2, s. 16-18.
14.Marcysiak M., Golatowska D. Marcysiak M., Skotnicka-Klonowicz
G. Evaluation of dietary behaviour and physical activity, as well
as the knowledge on obesity among pupils of primary school in
Ciechanów. Medicina Sportiva Practica, 2007, 8(4), s. 114-119.
15.Migas A. Problemy psychospołeczne osób z ograniczoną sprawnością.
Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 2008, tom 4, s. 22-42,
16.Mojska H., Świderska K., Stoś K., Jarosz M. Fast foods as a source
of salt in children and youth diet. Probl Hig Epidemiol, 2010, 91(4),
s. 556-559.
17.Mynarski W., Rozpara K., Garbaciał W. Aerobic Capacity of Student
with Different Levels of Physical Activity as Assessed by IPAQ.
References:
1. Bialas M. Sport as a factor of social integration and the fight
against disability [Sport czynnikiem integracji społecznej i walki z
kalectwem], Disability and Rehabilitation [Niepełnosprawność i Rehabilitacja], 2009, vol.1, pp. 59-67.
2. Biernat E., Stupnicki R., Gajewski A. International Physical
Activity Questionnaire (IPAQ) – Polish version [Międzynarodowy
Kwestionariusz Aktywności Fizycznej (IPAQ) – wersja polska].
Physical Education and Sport [Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne],
2007, vol.6-7, pp. 4-9.
3. Biernat E., Stupnicki R., Lebiedzinski B., Janczewska L. Assessment
of physical activity by applying IPAQ questionnaire. Physical Education and Sport, 2008, vol.52, pp. 46-52.
4. Biernat E., Tyburcy M., Gajewski A. Participation in competitive
sport and sport leisure among working inhabitants of Warsaw based
on selected groups. Polish Journal of Sports and Tourism, 2011,
vol.18, pp.17-32.
5. Boguszewski D., Adamczyk J., Ochal A. Physical activity and eating
habits of young physiotherapists. Human and Health, 2010, vol.4(1),
pp. 90-101.
6. Cutt H., Giles-Corti B., Kniuman M., Timperio A., Bull F. Understanding Dog Owners’ Increased Levels of Physical Activity: Results
From RESIDE. American Journal of Public Health, 2008, vol.98(1),
pp. 66-69.
7. Czerwiak G., Lewicki R., Wybraniec-Lewicka B., Glowacka M.D.,
Mojs E., Glowacka-Rebala A. The role of sport in acceptation
of disability by disabled [Rola sportu w akceptacji własnej
niepełnosprawności osób z dysfunkcją narządu ruchu], Medicina
Sportiva, 2007, vol.11, pp. 65-69.
8. Jacobs. P.L. Effects of resistance and endurance training in persons
with paraplegia, Medicine & Science in Sports & Exercise, 2009,
vol.41 (5), pp. 992-997.
9. Jeffrey S.M. Mulidimensional Self-Efficacy and Affects in Wheelchair Basketball Players, Adapted Physical Activity Quarterly, 2008,
vol.25, pp. 275-288.
10.Kolarzyk E., Szot W., Pastucha E., Bartosinska M., Szczepanska B.,
Karczewski J., Marcinkowski J.T., Klosiewicz-Latoszek L., Trafalska E., Marcinkowska U. Physical and mental components of life
quality among women aged between 45 and 60 years in Polish national research. Part 10. Collective results. Problems of Hygiene and
Epidemiology [Problemy Higieny i Epidemiologii], 2009, vol.90(4),
pp. 548-552.
11.Kozieł D., Trafiałek E. Assessing the influence of the studying at the
University of the Third Age on life satisfaction of elderly people.
Polish Gerontology [Gerontologia Polska], 2007, 15(3), pp. 104108.
12.Lisinski P., Sklepowicz K,, Stryla W. Computer work as a cause
of neck pain. Orthopaedy Traumatology Rehabilitation [Ortopedia
Traumatologia Rehabilitacja], 2005, vol.7(2), pp. 204-208.
13.Marchewka A., Kluba M. Problems in social activity in people
moving on wheelchairs [Problemy funkcjonowania społecznego
osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach], Physical
Culture [Kultura Fizyczna], 2002, vol.1-2, pp. 16-18.
14.Marcysiak M., Golatowska D. Marcysiak M., Skotnicka-Klonowicz
G. Evaluation of dietary behaviour and physical activity, as well as
the knowledge on obesity among pupils of primary school in Ciecha-
117
ПЕДАГОГІКА
ПСИХОЛОГІЯ
та медико-біологічні
проблеми фізичного
виховання і спорту
Journal of Human Kinetics, 2009, 21, s. 89-96.
18.Piątkowska M. Aktywność fizyczna społeczeństwa polskiego na tle
Europy. Kultura Fizyczna, 2008, nr 3-4, s. 11-18.
19.Sobiecka J. Wpływ aktywności sportowej na życie społecznozawodowe kobiet niepełnosprawnych, Medicina Sportiva, 2007, nr
11, s. 55-64,
20.Sobiecka J. Sport osób niepełnosprawnych jako czynnik utrwalający
efekty leczenia i usprawniania. Wychowanie Fizyczne i Sport, 2001,
nr 1, s. 41-51.
21.Sobolewska A., Sztanke M., Boguszewska-Czubara A., Pasternak K.
Influence of physical activity and nutritional habits on occurrence of
metabolic diseases. Polish Journal of Public Health, 2007, 117(4),
s. 419-424.
22.Ślusarska B., Nowicki G. Health behaviours in prophylaxis of
cardiovascular diseases among occupationally active population.
Probl Hig Epidemiol, 2010, 91(1), s. 34-40.
23.Wodecki A., Milczarek B., Srokowski G. Sport jako element
aktywizacji osób po uszkodzeniu rdzenia kręgowego. Postępy
Rehabilitacji, 2009, T. 23, nr 4, s. 31-36.
24.Wrzesińska M., Tarnaski M., Kocur J. The quality of life and selfesteem of visually disabled subjects participating in organised motor
activities. Physical Education and Sport, 2008, 52, s. 64-68.
25.Zielińska-Więczkowska H., Kędziora-Kornatowska K. Quality of
ageing and old age in personal opinions of the members of University
of the Third Age. Gerontologia Polska, 2009, 17(3), s. 137-142.
Информация об авторах:
Богущески Дариуш
[email protected]
Медицинский университет в Варшаве
ул. Солец 57, 00-424, Варшава, Польша
Адамчук Якуб Грегощ
[email protected]
Медицинский университет в Варшаве
ул. Солец 57, 00-424, Варшава, Польша
Курковска Беата
[email protected]
Медицинский университет в Варшаве
ул. Солец 57, 00-424, Варшава, Польша
Поступила в редакцию 06.10.2012г.
now. Medicina Sportiva Practica, 2007, vol.8(4), pp. 114-119.
15.Migas A. Psychosocial problems of people with limited efficiency.
[Problemy psychospołeczne osób z ograniczoną sprawnością].
Disability and Rehabilitation [Niepełnosprawność i Rehabilitacja],
2008, T.4, pp. 22-42.
16.Mojska H., Swiderska K., StosK., Jarosz M. Fast foods as a source
of salt in children and youth diet. Problems of Hygiene and Epidemiology [Problemy Higieny i Epidemiologii], 2010, vol.91(4), pp.
556-559.
17.Mynarski W., Rozpara K., Garbacial W. Aerobic Capacity of Student with Different Levels of Physical Activity as Assessed by IPAQ.
Journal of Human Kinetics, 2009, vol.21, pp. 89-96.
18.Piatkowska M. Physical activity of Polish society compared to
European [Aktywność fizyczna społeczeństwa polskiego na tle
Europy]. Physical Culture [Kultura Fizyczna], 2008, vol.3-4, pp.
11-18.
19.Sobiecka J. The impact of sport on the professional and social
life of women with disabilities [Wpływ aktywności sportowej na
życie społeczno-zawodowe kobiet niepełnosprawnych], Medicina
Sportiva, 2007, vol.11, pp. 55-64.
20.Sobiecka J. Sport for the disabled people as a stabilizing factor in the
effects of treatment and rehabilitation [Sport osób niepełnosprawnych
jako czynnik utrwalający efekty leczenia i usprawniania]. Physical
Education and Sport [Wychowanie Fizyczne i Sport], 2001, vol.1,
pp. 41-51.
21.Sobolewska A., Sztanke M., Boguszewska-Czubara A., Pasternak
K. Influence of physical activity and nutritional habits on occurrence of metabolic diseases. Polish Journal of Public Health, 2007,
vol.117(4), pp. 419-424.
22.Slusarska B., Nowicki G. Health behaviours in prophylaxis of cardiovascular diseases among occupationally active population. Problems of Hygiene and Epidemiology [Problemy Higieny i Epidemiologii], 2010, vol.91(1), pp. 34-40.
23.Wodecki A., Milczarek B., Srokowski G. Sport as part of the activation of pe ople with spinal cord injury [Sport jako element aktywizacji osób po uszkodzeniu rdzenia kręgowego]. Advances in Rehabilitation [Postępy Rehabilitacji], 2009, T. 23, vol.4, pp. 31-36.
24.Wrzesinska M., Tarnaski M., Kocur J. The quality of life and selfesteem of visually disabled subjects participating in organised motor
activities. Physical Education and Sport, 2008, vol.52, pp. 64-68.
25.Zielinska-Wieczkowska H., Kedziora-Kornatowska K. Quality of
ageing and old age in personal opinions of the members of University of the Third Age. Polish Gerontology [Gerontologia Polska],
2009, vol.17(3), pp. 137-142.
Information about the authors:
Boguszewski Dariusz
[email protected]
Medical University of Warsaw
Solec 57, 00-424 Warsaw, Poland
Adamczyk Jakub Grzegorz
[email protected]
Medical University of Warsaw
Solec 57, 00-424 Warsaw, Poland
Kurkowska Beata
[email protected]
Medical University of Warsaw
Solec 57, 00-424 Warsaw, Poland
Came to edition 06.10.2012.
118