Raport z debaty klimatycznej w Nisku

Raport z debaty klimatycznej
w Nisku
Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju
Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrali:
Katarzyna Juras
Krzysztof Ciurej
Komentarz eksperta:
Tadeusz Narkun
Warszawa, 5.02.2013
Projekt „Dobry klimat dla powiatów” jest realizowany przy udziale środków
instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
DATA DEBATY
MIEJSCE
CEL DEBATY
PATRONAT
UCZESTNICY DEBATY
MODERATORZY
15 stycznia 2013
Nisko
Wypracowanie społecznych założeń dla Powiatowego
Programu Niskowęglowego Rozwoju czyli strategii rozwoju
przy założeniach ograniczenia emisji CO2.
Minister Środowiska, Starosta Niżański
Miejsce debaty :
Nisko - Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej
Uczestnikami debaty byli pracownicy Starostwa Powiatowego
w Nisku m.in. referatu ochrony środowiska, nauczyciele szkół,
przedstawiciele lokalnych gmin, przedstawiciele lokalnych
stowarzyszeń, stacji epidemiologicznej, Nadleśnictwa,
Miejskiego Zakładu Komunalnego, przedstawiciele lokalnych
przedsiębiorców, radni, uczniowie szkół średnich.
Katarzyna Juras, Krzysztof Ciurej
Tadeusz Narkun
EKSPERT
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego
2
W dniu 15 stycznia odbyła się debata klimatyczna, której celem było wypracowanie
założeń do Powiatowego Programu Niskowęglowego Rozwoju. W spotkaniu uczestniczyli
przedstawiciele społeczności lokalnej m.in. pracownicy Starostwa Powiatowego w Nisku
m.in. referatu ochrony środowiska, nauczyciele szkół,
przedstawiciele lokalnych gmin,
przedstawiciele lokalnych stowarzyszeń, stacji epidemiologicznej Nadleśnictwa, Miejskiego
Zakładu Komunalnego, przedstawiciele lokalnych przedsiębiorców, radni, uczniowie szkół
średnich – ekspert, przedstawiciel Związku Powiatów Polskich Tadeusz Narkun, oraz
moderatorzy Katarzyna Juras, Krzysztof Ciurej. Debata była jedną z około 90 zaplanowanych
w całej Polsce realizowanych w ramach projektu „Dobry klimat dla powiatów”, której
realizatorem jest Instytut Na rzecz Ekorozwoju, Związek Powiatów Polskich, oraz
Community Energy Plus (Wielka Brytania).
Debata została otwarta przez starostę – Gabriela Waliłko, który przywitał wszystkich
uczestników debaty, następnie w kilku słowach dokonał wprowadzenia w tematykę spotkania
- m.in. dokonał charakterystyki powiatu oraz przedstawił informacje dotyczące
stopnia
zanieczyszczenia powietrza w regionie. W dalszej części wystąpienia zachęcił uczestników do
aktywnego udziału w spotkaniu, do podejmowania dyskusji przy wypracowywaniu
wniosków, gdyż w perspektywie najbliższych miesięcy, mogą być pomocne przy
opracowywaniu dokumentów strategicznych.
zabrał ekspert
Po wystąpieniu Starosty niżańskiego głos
- przedstawiciel Związku Powiatów Polskich – Tadeusz Narkun, który
podziękował staroście za możliwość organizacji debaty oraz w kilku słowach przedstawił
założenia realizowanego projektu.
Przebieg debaty:
Debata została podzielona na dwa moduły; pierwszy w którym przedstawiono
prezentację zawierającą podstawowe informacje o zmianach klimatu, jej skutkach oraz
działaniach podejmowanych przez społeczność międzynarodową oraz Polskę zmierzające do
ochrony klimatu. W dalszej części modułu zaprezentowano film „Tydzień z dobrym
klimatem" przedstawiający dobre przykłady działań podejmowanych w Polsce zmierzających
do ochrony klimatu, zmniejszania emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Przedstawione
przykłady dotyczyły
działań podejmowanych przez samorządy, a także
lokalnych
przedsiębiorców.
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego
3
Drugi moduł – moduł warsztatowy miał za zadanie wspólne wypracowanie założeń
niskowęglowego rozwoju i składał się on z trzech etapów.
 pierwszego w którym zastanawiano się nad lokalnymi uwarunkowaniami
w zakresie
rozwoju
gospodarki regionu
w odniesieniu do
zmian
klimatycznych.
 drugiego w którym określono wizję powiatu w roku 2030 biorąc pod uwagę
zmiany klimatyczne,
 trzeciego
w którym wypracowano pomysły w jaki sposób może być ona
osiągnięta, której efekty przedstawiono w dalszej części sprawozdania.
W trakcie warsztatów pracowały cztery grupy uczestników, zgodnie z metodyką
zaproponowaną przez organizatorów spotkania, dzięki, której stworzono możliwość
wypracowania założeń dla Powiatowego Rozwoju Niskowęglowego.
1. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian
klimatycznych wskazane przez grupy robocze:.
W trakcie pracy warsztatowej uczestnicy wskazali :
a. uwarunkowania przyrodniczo-środowiskowe
 okresowe susze,
 gwałtowne ulewy (lokalne podtopienia),
 bogata sieć rzeczna,
 duża powierzchnia lasów oraz zwiększająca się ich zasobność,
 duża powierzchnia pól o niskiej klasie bonitacyjnej,
 dobre nasłonecznienie,
 duża ilość zanieczyszczeń przenoszona do powiatu z powiatu stalowolskiego jest to wynikiem położenia geograficznego oraz kierunku wiatrów,
 zauważalne zanieczyszczenie powietrza, które powoduje zmniejszenie ilości
turystów,
 tranzyt przechodzący przez miasto - duża ilość zanieczyszczeń z transportu,
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego
4
b. uwarunkowania wynikające z zasobów ludzkich
 niska świadomość ekologiczna mieszkańców, opór społeczny przy wdrażaniu
nowych technologii oraz mała wiedza na temat możliwości pozyskiwania
dotacji na działania związane z odnawialnymi źródłami energii,
 brak wykwalifikowanej kadry, która może wspomóc technologicznie
wdrażanie nowych rozwiązań,
 potencjał edukacyjny - obecność szkół, która może kształcić przyszłą kadrę,
 niski status ekonomiczny mieszkańców, duże bezrobocie w granicach 30%,
wypływ młodych ludzi do dużych miast lub za granicę,
c. uwarunkowania wynikające z istniejącej infrastruktury

rozdrobnienie oraz rozproszenie gospodarstw,
 zanik komunikacji kolejowej,
 słaba sieć dróg
W dalszej części pracy biorąc pod uwagę uwarunkowania każda z grup sformułowała wizje
powiatu w 2030 roku.
2. Pomysły i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany
klimatyczne wskazane przez grupy robocze:
WIZJA 1:
„Turystyka przyjazna środowisku ”
POMYSŁY:
 budowa i zagospodarowanie zbiorników wodnych,
 budowa i wytyczenie tras rowerowych i kajakowych,
 budowa infrastruktury rowerowej - miejsca odpoczynku, baza noclegowa,
 rozwój gospodarstw agroturystycznych wykorzystujących energię ze źródeł
odnawialnych,
 poprawa infrastruktury drogowej.
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego
5
WIZJA2:
„Rozwój przemysłu o małej emisji zanieczyszczeń”
POMYSŁY:
 utrzymanie wysokiej lesistości oraz rozwój przemysłu drzewnego,
 odnowienie przemysłu rolno-spożywczego z wykorzystaniem nowoczesnych
technologii zmniejszających emisję gazów cieplarnianych.
WIZJA 3:
„Powiat niżański jako lider zielonej energii”
POMYSŁY:
 współpraca ze Stalową Wolą w rozwoju parku technologicznego opartej na energetyce
ze źródeł odnawialnych,
 wykorzystanie paliwa wodorowego,
 rozwój ekologicznego rolnictwa i zalesianie nieużytków,
 promowanie budownictwa pasywnego,
 rozwój instytutów badawczych zajmujących się zieloną energią,
WIZJA 4:
„Powiat samowystarczalny energetycznie "
POMYSŁY:
 pozyskiwanie funduszy unijnych, zewnętrznych na instalacje źródeł pozyskiwania
energii odnawialnej /panele fotowoltaiczne, solary itp.
 właściwe gospodarowanie odpadami - prowadzenie recyklingu,,
 budowa elektrowni wodnych na rozbudowanej sieci rzek,
 wykorzystanie zasobów przyrodniczych (wody geotermalne, wiatr, słońce, system
rzek) do produkcji energii,
 dofinansowanie zakupu ekologicznych samochodów,
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego
6
WIZJA 5:
„Zachowanie naturalnego charakteru środowiska oraz dużej lesistości„
POMYSŁY:
 zalesianie nowych terenów (nieużytków),
 racjonalna gospodarka leśna,
 podnoszeni świadomości mieszkańców ze szczególnym uwzględnieniem młodego
pokolenia.
Po przedstawieniu przez poszczególne grupy swoich wizji oraz pomysłów wybrano jedną
wizję, którą uczestnicy chcieliby osiągnąć. Większością głosów wybrano wizję - „Powiat
samowystarczalny energetycznie ". W dalszej części spotkania uczestnicy każdej grupy
podjęli się zadania zidentyfikowania potrzeb, zasobów, instrumentów umożliwiających
osiągnięcie wybranej wizji.
Do części tej wykorzystano pytania pomocnicze, które miały na celu uzyskanie
konkretnych odpowiedzi. Uczestnicy każdej z grup, starali się odpowiedzieć na pytania, które
pomagały określić warunki w jakich wizja będzie realizowana:
„Jakie mamy/ potrzebujemy zasoby, aby zrealizować te działania?”
„Kto (jakie organizacje) powinny realizować tę wizję w powiecie? Która powinna być
liderem?”
„Jakie rezultaty zamierzamy osiągnąć realizując tą wizję?”
Każda z grup, po wewnętrznej dyskusji nad tematem, zapisywała swoje pomysły na
flipchartach.
„Powiat samowystarczalny energetycznie "
Uczestnicy wymienili zasoby, które umożliwiają realizację wybranej wizji::
 wykwalifikowana kadra techniczna,
 zasoby przyrodnicze (sieć rzeczna, grunty pod farmy wiatrowe lub fotowoltaiczne,
dobre nasłonecznienie).
Uczestnicy wskazywali rezultaty, które zostaną osiągnięte dzięki osiągnięciu wizji :
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego
7
 zmniejszenie zużycia energii konwencjonalnej,
 zmniejszenie kosztów utrzymania mieszkań wynikających z ogrzewania, zużycia
energii (tańsze energia),
 zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza,
 zwiększenie zatrudnienia.
Uczestnicy wymieniali także organizacje, które powinny realizować wybraną wizję
powiatu:
 samorząd - wskazywany jako lider,

organizacje ekologiczne jako przedstawiciele sfery pozarządowej,
 przedsiębiorstwa, inwestorzy prywatni.
Uczestnicy wskazali działania, które muszą wykonać, żeby uzyskać zaplanowane
rezultaty:
 wypromowanie pomysłu w środowisku lokalnym oraz w szerszym kręgu,
 pozyskanie inwestorów,
 poszukiwanie funduszy zewnętrznych i ich pozyskanie,
 poprowadzenie akcji promującej energię ze źródeł odnawialnych.
Uczestnicy wskazali także potencjalnych przeciwników wprowadzanej wizji:
 lokalna społeczność, która często wykazuje opór przed zmianami, który może wynikać
z niskiej świadomości ekologicznej,
 lobby energetyki konwencjonalnej.
Podsumowanie debaty.
Rezultatem spotkania było wypracowanie wspólnej wizji powiatu niżańskiego
w roku 2030 roku w odpowiedzi na zmieniający się klimat, którą uczestnicy określili biorąc
pod uwagę potencjał oraz potrzeby powiatu.
Podczas debaty odczuwało się duże zaangażowanie uczestników, zaletą spotkania
było to, że uczestnicy czynnie brali w nim udział, oraz przedstawiali różne spojrzenie na ten
sam temat - co było wynikiem obecności reprezentantów rożnych środowisk i instytucji. W
trakcie dyskusji pojawiały sie głosy uczestników, którzy nie są w pełni przekonani do tego, iż
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego
8
zmiany klimatu wywołane są działalnością człowieka. Jednak ci sami uczestnicy wskazali
potrzebę podejmowania działań zmierzających do ochrony środowiska, inicjowanych
oddolnie w gminach, powiatach. W trakcie podsumowania debaty wskazano potrzebę
współpracy, dyskusji - w takiej formie jak debata w której brali udział. Efektem pracy na
debacie są wypracowane wnioski, które mogą być wykorzystane w dokumentach
strategicznych. Można powiedzieć, że zaproponowane wizje i związane z nimi działania są
mocno ukierunkowane na korzystanie z naturalnych zasobów przyrodniczych takich jak
energia słoneczna, wiatrowa , co wiąże się procesem przechodzenia powiatu na niskoemisyjną
gospodarkę.
Wydaje się niezmiernie istotnym, by
zostało powołane przez Starostę Forum
Promowania Samostarczalności Energetycznej powiatu łączące zainteresowane instytucje,
organizacje, przedsiębiorstwa i osoby. Forum mogłoby wypracować wspólny program
realizacji zamierzonej wizji, stanowić platformę do wymiany informacji i doświadczeń. W
przypadku powołania sekretariatu, Forum mogłoby prowadzić stronę www poświęconą
wdrażaniu ww. wizji.
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego
9
Co po debacie?
W ramach projektu „Dobry klimat dla powiatów” w jednym powiecie uczestniczącym w
projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w
pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie
ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu
organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu,
który podpisał deklarację „Dobry klimat dla powiatów”.
Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym
mieszkańców
powiatu
w
latach
2014-15.
W
ramach
opracowywania
programu
zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków
Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku 2020.
Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń
programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w
społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie
zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii – pierwszego
niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii.
W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można
wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie
zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu
„Dobry klimat dla powiatów”. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem:
http://liso.chronmyklimat.pl
Projekt „Dobry klimat dla powiatów” jest realizowany przy udziale środków
instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu niżańskiego
10