Taurodontyzm – przegląd piśmiennictwa, prezentacja pacjentów

Prace oryginalne
Original papers
Tom 6 nr 2 2010
Volume 6 no 2 2010
Taurodontyzm – przegląd
piśmiennictwa, prezentacja
pacjentów
Taurodontism – literature
review and case reports
Patrycja Wojtasińska-Chebel1 A B C D E F
Maria Iwanecka-Zduńczyk2 A B D E
Agnieszka Machorowska-Pieniążek3 D E
Wkład autorów
– Plan badań
A
– Zbieranie danych
B
– Analiza statystyczna
C
– Interpretacja danych
D
E– Redagowanie pracy
F– Wyszukiwanie piśmiennictwa
1-3
Authors’ Contribution
– Study design
A
– Data Collection
B
– Statistical Analysis
C
– Data Interpretation
D
E– Manuscript Preparation
F– Literature Search
Akademickie Centrum Stomatologii Bytom
Academic Dental Centre, Bytom
Streszczenie
Abstract
Celem pracy było usystematyzowanie informacji dotyczących form klinicznych, stopnia nasilenia, frekwencji i metod
diagnozowania taurodontyzmu na podstawie piśmiennictwa
oraz prezentacja pacjentów z tą nieprawidłowością. Materiał
i metoda. Przeszukano bazy PubMed, Medline i inne źródła
anglojęzyczne z lat 1975 – 2010, używając słowa kluczowego taurodontyzm. Z dostępnych artykułów wyselekcjonowano
trzydzieści osiem prac. Ponadto zaprezentowano materiał wła-
The aim of this study was to systematize information on
clinical forms, severity, frequency and methods of diagnosis
of taurodontism on the basis of literature and presentation of
patients with this anomaly. Materials and methods. Bases
PubMed, Medline and other English-language sources between years 1975 – 2010 were searched, using the keyword
taurodontism and thirtyeight papers were selected. In addition,
the results of measurements of taurodontic teeth were reported
lek. stom., stażysta specjalizacyjny; BDS, PG student
dr n. med., wykładowca; MDS lecturer
3
dr n. med., asystent; MDS assistent
1
2
Adres do korespondencji; correspondence address:
Plac Traugutta 2,
41-800 Zabrze
tel./fax. 32 271 38 13
E mail: [email protected]
Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
37
Prace oryginalne
Original papers
Tom 6 nr 2 2010
Volume 6 no 2 2010
sny, przedstawiono wyniki pomiarów zębów taurodontycznych oraz oceniono zgryz trzech pacjentów Akademickiego
Centrum Stomatologii i Medycyny Specjalistycznej z rozpoznanym taurodontyzmem. Pomiary zębów dotkniętych taurodontyzmem wykonywano na pantomogramach wykorzystując
metodę Tulensalo i wsp. Wyniki. Z piśmiennictwa wynika, że
taurodontyzm może występować jako izolowana cecha uzębienia lub towarzyszy wrodzonym anomaliom rozwojowym.
Częstość występowania wydłużenia komory miazgi zębów
wielokorzeniowych jest najmniejsza wśród Europejczyków,
a największa wśród czarnej ludności Afryki. Tę nieprawidłość
rozpoznaje się głównie na zdjęciach rentgenowskich uzębienia. Autorzy wyróżniają trzy stopnie nasilenia wady: hipotaurodontyzm, mezotaurodontyzm i hipertaurodontyzm. W badaniach własnych trzech pacjentów z tą nieprawidłowością
stwierdzono ogółem osiemnaście taurodontycznych zębów
stałych (w tym trzynaście hipotaurodontycznych i pięć mezotaurodontycznych) oraz siedem zębów mlecznych hipotaurodontycznych. Wnioski. Na podstawie piśmiennictwa oraz
obserwacji własnych stwierdzono, że taurodontyzm najczęściej dotyczy pierwszych stałych zębów trzonowych. Cechuje
go symetryczne występowanie. Rozpoznanie taurodontyzmu
może stanowić kryterium diagnostyczne pomocne w identyfikacji wad wrodzonych. (Forum Ortod. 2010; 6: 37 - 46).
Nadesłano: 5.05.2010
Przyjęto do druku: 9.06.2010
Słowa kluczowe:
taurodontyzm
wady wrodzone
wydłużenie komory miazgi
and assessment of occlusion of three patients of the Academic
Centre for Dentistry and Specialist Medicine with diagnosed
taurodontism was conducted. Measurements of taurodontic
teeth were performed on panoramic radiographs using the
method Tulensalo et al. Results. The literature shows that taurodontism can occur as an isolated trait or may be associated
with congenital anomalies. The incidence of taurodontism is
the smallest among the Europeans and the highest among the
black African population. This anomaly is diagnosed mainly on
the radiograms of the dentition. The authors distinguish three
degrees of severity: hypotaurodontism, mesotaurodontism and
hypertaurodontism. In presented study on three patients with
this abnormality eighteen taurodontic permanent teeth (including thirteen hypotaurodontic and five mesotaurodontic), and
seven hypotaurodontic decidous teeth were found. Conclusion. Based on literature and studied cases, it was found that
taurodontism mostly concerns first permanent molars. It is
characterized by symmetrical occurrence. Recognition of taurodontism can be a diagnostic criterion for the identification of
other congenital defects. (Orthod. Forum 2010; 6: 37 - 46).
Received: 5.05.2010
Accepted: 9.06.2010
Keywords:
congenital defects
pulp chamber elongation
taurodontism
Wstęp
Introduction
Taurodontyzm jest nieprawidłowością zębową dotyczącą
wielokorzeniowych zębów stałych, nieco rzadziej mlecznych,
polegającą na dowierzchołkowym wydłużeniu komory miazgi
(1-3). Ząb taurodontyczny ma prawidłową koronę, przechodzącą w masywny trzon obejmujący komorę miazgi, zakończony kilkoma krótkimi korzeniami (4). Kształtem przypomina byka – stąd nazwa wprowadzona przez sir Artura Keitha
w 1911 roku – byczy ząb (thauro i dens) (4,5). Histologicznie
tkanki zębów taurdontycznych wykazują prawidłową strukturę
szkliwa, zębiny i cementu (1). Nieprawidłowość ta występuje
jako cecha izolowana lub współistnieje z innymi wadami rozwojowymi struktur głowy. Etiologia zaburzenia jest niejasna;
przyjmuje się, że jest ono skutkiem opóźnionego wpuklania się
pochewki Hertwiga podczas rozwoju korzeni zębów (2,4). Początkowo występowanie taurodontyzmu przypisywano zaburzeniu ekspresji genów związanych z chromosomem X (6,7).
Ostatnie badania wskazują na powiązanie z rodziną genów
homeoboxu (ALPL, DLX3) (8). Celem pracy było usystema-
Taurodontism is an tooth chamber’s anomaly of multirooted
permanent teeth, more rarely deciduous teeth, involving the apical extension of the pulp chamber (1-3). Taurodontic tooth’s
crown is normal, passing in the solid trunk, including the pulp
chamber, ending with a few short roots (4). This shape resembles
a bull - hence the name introduced by Sir Arthur Keith in 1911
- bull-like tooth (thauro and dens) (4.5). Tissues of taurodontic
tooth histologically show the correct structure of enamel, dentin
and cement (1). The etiology is unclear, it is assumed that it is
a result of the delayed invagination of Hertwig’s sheath during
root development (4). Initially the presence of taurodontism was
attributed to disorder of expression of genes associated with X
chromosome (6,7). Recent studies indicate a relationship with
homeobox genes (ALPL, DLX3) (8). The aim of this study was
to systematize information on the prevalence of taurodontism,
clinical forms, severity, frequency and methods of diagnosis on
the basis of literature and presentation of material in the form of
description of patients with this anomaly. Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
38
Prace oryginalne
Original papers
Tom 6 nr 2 2010
Volume 6 no 2 2010
tyzowanie informacji dotyczących form klinicznych, stopnia
nasilenia, frekwencji oraz metod diagnozowania taurodontyzmu na podstawie piśmiennictwa oraz prezentacja materiału
własnego w formie opisu pacjentów z tą nieprawidłowością.
Materiał i metoda
Przeszukano bazy Pub-Med i Medline oraz inne bazy anglojęzyczne w latach 1975 -2010, używając słowa kluczowego taurodontyzm. Wyselekcjonowano łącznie trzydzieści
osiem publikacji. Ponadto zbadano materiał własny, który
stanowiły karty przebiegu leczenia, ortopantomogramy i modele diagnostyczne trzech pacjentów Akademickiego Centrum
Stomatologii i Medycyny Specjalistycznej z rozpoznanym
taurodontyzmem. Stan zgryzu oceniano na podstawie zapisu
w kartach leczenia i analizy modeli gipsowych. Ponadto przeprowadzono ocenę zdjęć rentgenowskich i zęby o cechach
taurodontyzmu poddano pomiarom wg Tulensalo i wsp (9)
- Ryc.1. W tym celu na ortopantomogramach, stosując kalkę
acetatową mierzono odległość pomiędzy najniższym punktem
dna komory a linią łączącą dwa połączenia szkliwno-cementowe na obrysach zębów taurodontycznych (M3).
Wyniki i omówienie badań
Taurodontyzm diagnozuje się głównie na zdjęciach rentgenowskich uzębienia (9,10). W celu obiektywnego stwierdzenia
obecności i ekspresji tego zaburzenia opracowano wskaźniki
oparte na pomiarach liniowych zębów na rentgenogramach.
Shifman i Channanel (10) przedstawili metodę trzech pomiarów wykonanych na zdjęciu skrzydłowo–zgryzowym i na ich
podstawie obliczali wskaźnik taurodontyzmu (Ryc.1) według
wzoru: TI=M1/M2*100. Cytowani powyżej autorzy proponują, by taurodontyzm rozpoznawać przy wskaźniku TI > 20
i dodatkowo odległości M3 > 2,5 mm. Wymienieni badacze
wyróżniali trzy stopnie nasilenia wady: hipotaurodontyzm,
mezotaurodontyzm i hipertaurodontyzm (Tab.1).
Do szybkiej oceny dużych prób pacjentów Tulensalo i wsp
(10) opracowali uproszczoną metodę diagnostyczną, opierającą się na ocenie zdjęć pantomograficznych. Metoda ta bazuje
tylko na pomiarze odległości M3. Wartość, przy której badacze ci rozpoznają taurodontyzm wynosi 3,5mm i jest większa od podanej przez Shifmana i Channanela (9), ponieważ
uwzględnia współczynnik powiększenia zdjęcia pantomograficznego w stosunku do zdjęć skrzydłowo-zgryzowych.
Wykorzystanie tej metody jest szczególnie korzystne wśród
pacjentów ortodontycznych, którzy standardowo mają wykonane takie zdjęcie. Należy zaznaczyć, że pomiar odległości
M3 w minimalnym stopniu zależy od wieku (10), stąd jest to
dobry wskaźnik oceny taurodontyzmu u pacjentów rosnących.
Tulensalo i wsp (10) podobnie jak wcześniej cytowani badacze wyróżniali trzy stopnie nasilenia taurodontyzmu, lecz za
kryterium przyjęli odległość M3 (Tab. 2).
Współcześnie ocenia się, że częstość występowania tej ce-
Material and methods
Databases: Pub-Med, Medline, and other English-language
bases were searched between years 1975 -2010, using the
keyword taurodontism. Thirty eight publications were selected. In addition material, which consisted of treatment charts,
diagnostic models and orthopantomograms of three patients
of the Academic Centre for Dentistry and Specialist Medicine
with diagnosed taurodontism were studied. Occlusal status
was assessed based on the records in the treatment charts and
analysis of plaster models. In addition, an evaluation of radiograms was performed and teeth with taurodontic features were
measured according to the method of Tulensalo et al (9) –
Fig. 1. For this purpose on orthopantomograms, using tracing
acetate paper, the distance between the lowest point of floor
chamber and a line connecting two cemento-enamel junctions
on taurodontic tooth contours was measured (M3). Results and discussion
Taurodontism is diagnosed on the radiograms of teeth
(9,10). In order to objectively determine the presence and expression of the disorder indicators were developed based on
linear measurements of teeth on the radiograms. Shifman and
Channanel (10) proposed a method of three measurements
made on the bite-wing radiograph and on this basis calculated
taurodontic index (Fig. 1) according to the formula: TI = (M1
/ M2)*100. Quoted above authors proposed to recognize taurodontism with TI index> 20 and distance M3 > 2.5 mm. Authors
distinguished three degrees of defect’s severity: hypotaurodontism, mezotaurodontism and hypertaurodontism (Table 1). For
rapid assessment of large samples of patients Tulensalo et al
(10) developed a simplified method of diagnosis, based on an assessment of panoramic radiographs. This method is based only
on the measurement of distance M3. The value at which these
investigators recognized taurodontism is 3.5 mm and is greater
than specified by the Shifman and Channanel (9), because the
magnification factor of panoramic radiograph comparing to
bite-wing X-ray was taken into account. Use of this method is
particularly useful for orthodontic patients who normally have
made such a radiograph before treatment. It should be noted that
the distance measurement M3 is minimally influenced by age
(10), hence it is a good estimator of taurodontism in growing
patients. Tulensalo et al (10), as previously quoted researchers,
distinguished three degrees of taurodontism severity, taking as a
criterion M3 distance (Tab. 2). Today the incidence of this trait in multirooted teeth ranges
from 0.3% to 40% (1–3, 9, 11). Disorder is least often observed
in white Europeans (0.3 – 2, 5%) and Japanese (0.5%), often
in Americans (0,6 – 4,3%), and mostly among black African
population (30 – 40%) (1). Published data indicate that taurodontism occurs as an isolated feature (1– 4, 11) or may be associated with other congenital anomalies (12 – 30), particularly those of ectodermal
Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
39
Prace oryginalne
Tom 6 nr 2 2010
Original papers
Volume 6 no 2 2010
M1 – pionowy wymiar komory miazgi.
M1 – vertical dimension of the pulp chamber.
M2 – odległość miedzy najniższym punktem sklepienia
komory. a wierzchołkiem najdłuższego korzenia.
M2 – the distance between the lowest point of the chamber
roof and the tip of the longest root.
M3 – odległość miedzy linią łączącą 2 połączenia szkliwno-cementowe i najniższym punktem na dnie komory.
M3 – the distance between the line joining the 2 cementoenamel junctions and the lowest point on the chamber
floor.
Ryc. 1. Pomiar wskaźnika taurodontyzmu.
Fig. 1. Taurodontism index measurement.
chy w zębach wielokorzeniowych wynosi od 0,3% do 40%
(1-3,9,11). Najrzadziej zaburzenie to stwierdza się u białych
Europejczyków (0,3 – 2, 5%) i Japończyków (0,5%), częściej
u Amerykanów (0,6 – 4,3%), a najczęściej wśród czarnej ludności Afryki (30 – 40%) (1).
Dane bibliograficzne wskazują, że taurodontyzm może występować jako izolowana cecha (1-4,11) lub towarzyszy wrodzonym anomaliom rozwojowym (12-30), szczególnie często
tym na podłożu ektodermalnym (12-16)- Tab.3.
Z punktu widzenia ortodonty istotne są powiązania między
występowaniem wad rozwojowych twarzy i uzębienia a taurodontyzmem. W populacji dzieci polskich z rozszczepem podniebienia pierwotnego i / lub wtórnego taurodontyzm stwierdza się siedem razy częściej niż u osób zdrowych (45,4%)
(31). U jordańskich pacjentów z rozszczepami to zaburzenie
morfologii zębów jest rozpoznawane u 70,5% badanych (32).
Laatikainen i Ranta (33) wykazali, że taurodontyzm częściej
towarzyszy izolowanym rozszczepom podniebienia wtórnego
niż rozszczepom podniebienia pierwotnego. Ponadto autorzy ci
stwierdzili, że występowanie taurodontyzmu jest zdecydowanie
symetryczne (91%), co zdaniem badaczy świadczy o silnym genetycznym podłożu tej nieprawidłowości zębowej (33).
Z piśmiennictwa wynika również nierzadkie, bo wynoszące
35% występowanie taurodontyzmu u pacjentów z zespołem van
der Woude’a (34). Ta wada rozwojowa poza rozszczepem podniebienia pierwotnego i wtórnego manifestuje się występowaniem przetok śluzowych w obrębie warg. Podobnie inne wady
rozwojowe w obrębie głowy przejawiające się rozszczepami
takie jak zespół Wolfa-Hirschorna (17,18) i Ellisa van Crevelda
(21,22) mogą współwystępować z taurodontyzmem (Tab. 3).
Taurodontyzm według danych z piśmiennictwa często towarzyszy brakom zawiązków zębowych (35,36), zaburzonej
morfologii zębów-głównie bocznych siekaczy szczęki oraz
ektopowemu wyrzynaniu kłów (36). Seow i Lai (35) podają,
origin (12 – 16) (Tab. 3). From the standpoint of orthodontics
links between malformations of the face and teeth and taurodontism are important. In a population of Polish children
with lip and / or cleft palate taurodontism occurs seven times
more frequently than in healthy subjects (45.4%) (31). In
Jordanian patients with clefts this disorder of tooth morphology occurs in 70.5% of respondents (32). In Laatikainen and
Ranta’s studies (33) it was demonstrated that taurodontism
is more often accompanied by an isolated secondary palate
cleft than primary palate cleft. In addition, these authors
have shown that the prevalence of taurodontism is definitely
symmetrical (91%), which confirms a strong genetic basis of
these dental anomaly (33). The literature also shows infrequent, because the rate of 35%, occurrence of taurodontism
in patients with Van der Woude syndrome (34). The anomaly
besides primary and secondary palate clefts manifests by the
presence of mucosous fistulas within lips. Similarly, other
face malformations which demonstrate clefts such as WolfHirschorn syndrome (17.18) and Ellis van Creveld syndrome
(21.22) can coexist with taurodontism (Tab. 3). Taurodontism, according to data from the literature, often is associated with tooth agenesis (35,36), disturbed tooth morphology
- mostly lateral maxillary incisors and ectopic eruption of
canines (36). Seow and Lai (35) reported that taurodntism
occurs five times more fequently in individuals with tooth
agensis. Also tooth agensis concomitant with the enamel
defect (amelogenesis imperfecta) is associated with more
frequent diagnosis of this irregularity of multiroot teeth
(37). Diagnosis of taurodontism has two major clinical implications. It helps to identify other congenital syndromes
and on the other hand the presence of this trait may have a
significant impact on the course of dental treatment of the
patient. During orthodontic treatment taurodontic teeth may
exhibit excessive root resorption. It is indicated by Kjaer’s
Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
40
Prace oryginalne
Original papers
Tom 6 nr 2 2010
Volume 6 no 2 2010
Ryc. 2. Zdjęcie panoramiczne pacjenta BP.
Fig. 2. Panoramic radiograph of patient BP.
Tabela 1. Stopień nasilenia taurodontyzmu według Shifmana i Channanela
Table 1. Severity of taurodontism by Shifman and Channanel
Wskaźnik TI
Taurodontic index
Nasilenie wady
Severity
20 – 30
hipotaurodontyzm
hypotaurodontism
30 – 40
mezotaurodontyzm
mezotaurodontism
40 – 75
hipertaurodontyzm
hypertaurodontism
Tabela 2. Stopień nasilenia taurodontyzmu według Tulensalo i wsp
Table 2. Severity of taurodontism by Tulensalo and al
Odległość M3
M3 distance
Nasilenie wady
Severity
3,5 – 5 mm
hipotaurodontyzm
hypotaurodontism
5,5 – 7 mm
mezotaurodontyzm
mezotaurodontism
> 7 mm
hipertaurodontyzm
hypertaurodontism
Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
41
Prace oryginalne
Original papers
Tom 6 nr 2 2010
Volume 6 no 2 2010
Tabela 3. Objawy kliniczne stwierdzone w różnych zespołach genetycznych z taurodontyzmem
Table 3. Clinical signs reported in various genetic syndromes with taurodonism
Zespół
Syndrome
Genetyka
Genetics
Objawy ogólne
General symptoms
Zespół włosowo-zębowokostny ( TDO)
(11-16)
Tricho-dentoosseous (TDO)
syndrome
Zaburzenie ekspresji genu DLX3
w chromosomie
17 17q21
17q21 disorder
in gene DLX3
expression in
chromosome 17
Kręcone włosy, hipoplastyczne paznokcie,
brak pneumatyzacji wyrostka sutkowatego
i zatok czołowych, grubsze kości czaszki
Taurodontyzm 100%
Hipoplazja szkliwa
Curly hair, hypoplastic nails, no pneumatisation of mastoid process and frontal sinuses, thick skull bones
Taurodontism 100%, enamel hypoplasia
Wolfa Hirschorna
(17-18)
Delecja krótkiego ramienia
chromosomu 4
Wady zamknięcia (rozszczepy, szczelina
tęczówki), opóźnienie psychoruchowe,
hipotonia mięśni, mikrocefalia,padaczka,
wady układu kostnego, serca,
Closure defects (cleft, iris coloboma) Psychomotor retardation, hypotonia of
muscles, microcephaly, epilepsy, skeletal,
and heart defects
Taurodontyzm, rozszczep podniebienia
pierwotnego i wtórnego, braki zawiązków zębów przedtrzonowych trzonowych, przetrwałe zęby mleczne
Taurodontism, lip and/or palate cleft,
premolars, molars agenesis,
persistent deciduous teeth Zaburzenia
ekspresji genów
chromosomu
15q11-q13
Disorders of
genes of chromosome 15q11-q13
Opóźnienie psychoruchowe, hipotonia,
otyłość, niski wzrost, małe ręce i stopy
Taurodontyzm, dysplazja szkliwa i zębiny, gęsta lepka ślina
Psychomotor delay, hypotonia, obesity,
short stature, small hands and feet
Taurodontism, enamel and dentin dysplasia, thick viscous saliva Delecja chromosomu 17p11.2
Hipotonia,niski wzrost, anomalie twarzoczaszki, zaburzenia mowy, zachowania
i rytmu snu opóźnienie psychoruchowe
Hypotonia, short stature, craniofacial
anomalies, speech impairment, behavior
and sleep rhythm disorders, psychomotor retardation
Taurodontyzm, braki zawiązków zębów
głównie drugich trzonowych mlecznych
w żuchwie
Taurodontism, tooth agenesis specially
second mandibular decidous molars
Wolf Hirschorn Deletion of the
short arm of
chromosome 4 Prader-Willi’ego
(19)
Prader-Willi
syndrome
Smith-Magenisa
(20)
Smith-Magenis
syndrome
Deletion of
chromosome
17p11.2
Objawy zębowe
Dental symptoms
Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
42
Prace oryginalne
Original papers
Tom 6 nr 2 2010
Volume 6 no 2 2010
Ellis van Creveld
(21, 22)
Autosomalna
recesywna,
heterogeniczne
mutacje 4p16
Chondrodystrofia, polidaktylia
Dysplazja entodermalna, wady serca
(50%)
Ellis van
Creveld Autosomal
recessive, heterogeneous mutations of chromosome 4p16
Chondrodystrophy, polidactyly, ectodermal dysplasia, heart defects (50%) Williamsa
(23,24)
Williams’
Delecja
chr.7q11.23
Deletion of
chromosome
7q11.23 Wady w obrębie twarzoczaszki, wady
układu krążenia, tkanki łącznej, OUN
Craniofacial anomalies, defects of the
circulatory system, connective tissue,
CNS defects
Taurodontyzm, mikrodoncja, zaburzenia
kształtu zębów
Taurodontism, mikrodontia, abnormal
tooth shape
Downa
(25-28)
Trisomia chromosomu 21
Wady serca twarzoczaszki, opóźnienie
psychoruchowe, hipotonia mięśni
Down
Trisomy of chromosome 21 Craniofacial anomalies, heart defects,
psychomotor retardation, muscle hypotonia Taurodontyzm
Braki zawiązków zębów
Opóźnione wyrzynanie zębów
Taurodontism, tooth agenesis, delayed
tooth eruption
Klinefeltera
(6, 29, 30)
Dodatkowe
chromosomy X
(XXY, XXXY)
Additional X
chromosomes
(XXY, XXXY)
Ginekomastia, długie kończyny, szerokie
biodra(budowa eunuchoidalna),słaby
zarost, małe jądra, brak plemników
Gynaecomastia, long legs, wide hips
(construction eunuchoidal), weak hair,
small testes, no sperm
Klinefelter
(6, 29, 30)
że w przypadku hipodoncji taurodontyzm stwierdza się pięć
razy częściej w porównaniu do osób bez braków zawiązków
zębowych. Także zaburzenia w budowie szkliwa (amelogenesis imperfecta) wiążą się z częstszym rozpoznaniem omawianej nieprawidłowości zębów wielokorzeniowych (37).
Stwierdzenie taurodontyzmu ma dwie główne implikacje
kliniczne. Z jednej strony pomaga w identyfikacji wielu wad
wrodzonych, a z drugiej występowanie tej cechy może mieć
istotny wpływ na przebieg leczenia stomatologicznego pacjenta. W trakcie leczenia ortodontycznego zęby taurdontyczne mogą wykazywać nadmierną resorpcję korzeni. Wskazują
na to badania Kjaer (38), która wykazała silną zależność miedzy zaburzeniami morfologii korzeni, w szczególności z taurodontyzmem, a tendencją do resorpcji korzeni.
W celu zaprezentowania form klinicznych i ekspresji tauro-
Taurodontyzm, rozszczep części zębodołowej żuchwy, liczne i nietypowe
przyczepy wędzidełek warg, hipodoncja,
nieprawidłowy kształt zębów, rozszczepy podniebienia pierwotnego i wtórnego
hipoplazja szkliwa
Taurodontism, cleft of the alveolar part
of the mandible, numerous and unusual
frena of the lips, hypodontia, abnormal
tooth shape, lip and/or palate clefts,
enamel hypoplasia Taurodontyzm
Taurodontism
studies (38), which demonstrated the strong correlation between roots’ morphology, particularly taurodontism, and
tendency to root resorption. In order to present the clinical forms and expressions
of taurodontism three patients with this anomaly were described. The results of the analysis are presented in the form of
diagrams for each patient and in the summary table (Tab. 4). It
was found total 18 permanent taurodontic teeth including 13
hypotaurodontic and 5 mesotaurodontic, and 7 hypotaurodontic deciduous teeth (Tab. 4). Hypertaurodontic teeth were not
recognized. The patient BP began treatment at Orthodontics Clinic of
Silesian Medical University at the age of 12 years. Clinical examination revealed a negative overbite of 4 mm, overjet of 7
mm, Angle’s Class II on both sides, diastema width of 6 mm. It
Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
43
Prace oryginalne
Original papers
Tom 6 nr 2 2010
Volume 6 no 2 2010
Tabela 4. Liczba, rodzaj zębów i stopień nasilenia taurodontyzmu u pacjentów badanych
Table 4. Number, type of tooth and severity of taurodontism in patients
Zęby mleczne
Deciduous teeth
hipotaurodon- mezotaurodontyczne
tyczne
hypotaurodontic mesotaurodontic
Pacjent BP 55, 64, 65, 74,
Patient BP
75, 84, 85
Pacjent TM
Patient TM
Pacjent IK
Patient IK
Ogółem
Total
7
Zęby stałe
Permanent teeth
Ogółem
Total
-
7
-
-
-
-
-
-
dontyzmu opisano trzech pacjentów z tą nieprawidłowością.
Wyniki analiz zestawiono w postaci diagramów dla każdego
pacjenta oraz w tabeli zbiorczej (Tab. 4). Stwierdzono ogółem
18 taurodontycznych zębów stałych w tym 13 hipotaurodontycznych i 5 mezotaurodontycznych oraz 7 zębów mlecznych
hipotaurodontycznych (Tab 4). Nie rozpoznano zębów hipertaurodontycznych.
Pacjent BP rozpoczął leczenie w Poradni Zakładu Ortodoncji ŚUM w wieku lat 12. W badaniu klinicznym stwierdzono ujemny nagryz pionowy wielkości 4 mm, nagryz poziomy 7 mm, obustronnie II klasę Angle’a, diastemę szerokości
6 mm. Stwierdzono także braki zawiązków siekaczy stałych
bocznych w szczęce oraz siekacza bocznego lewego w żuchwie. Na zdjęciu panoramicznym przy zastosowaniu metody
Tulensalo i wsp. stwierdzono wśród zębów stałych trzy zęby
mezotaurodontyczne i jeden hipotaurodontyczny oraz siedem
zębów mlecznych hipotaurodontycznych (Ryc. 2). Pacjent jest
w trakcie leczenia aparatem zdejmowanym.
Pacjentka TM lat 12 zgłosiła się do Poradni Zakładu Ortodoncji; śródustnie stwierdzono zwężenie łuków zębowych,
częściowy brak miejsca dla zębów 13 i 25 oraz stłoczenie siekaczy dolnych. Przy użyciu metody Tulensalo i wsp. na zdjęciu panoramicznym zdiagnozowano taurodontyzm w obrębie
ośmiu zębów stałych; dwa zęby oceniono jako mezotaurodontyczne a sześć - jako hipotaurodontyczne (Ryc. 3). Zwrócono
uwagę na symetryczne występowanie ocenianego zaburzenia.
Pacjentka nie podjęła leczenia ortodontycznego.
U pacjenta IK 14-letniego rozpoczęto leczenie ortodontyczne aparatem stałym w poradni Zakładu Ortodoncji ŚUM z powodu wady klasy II grupy 2 i nagryzu pionowego wynoszącego
5mm. Przy zastosowaniu zaprezentowanej wcześniej metody
hipotaurodon- mezotaurodontyczne
tyczne
hypotaurodontic mesotaurodontic
16
17, 16, 26, 27,
36,46
16, 26, 37, 36,
46, 47
13
Ogółem
Total
26, 36, 46
4
37,47
8
-
6
5
-
was also found agenesis of maxillary lateral permanent incisors
and left lateral incisor in the mandible. On the panoramic radiograph using the method Tulensalo et al. among the permanent teeth: three mesotaurodontic and one hypotaurodontic, and
seven deciduous hypotaurodontic teeth were found (Fig. 2). The
patient is being treated with removable appliance. Patient TM
12 years old admitted to the Orthodontics Clinic; intraorally narrowed dental arches, the lack of space for the teeth 13
and 25, and crowding of lower incisors were found. Using the
method Tulensalo et al on panoramic radiograph taurodontism
was diagnosed within eight permanent teeth, two teeth were assessed as mesotaurodontic and six - as hypotaurodontic (Fig.3).
Symmetrical presence of this anomaly was noted. The patient
I.K. 14-year-old started orthodontic treatment with fixed appliance in the Orthodontic Clinic because of Class II division 2
malocclusion and overbite of 5mm. Using the previously presented method of measuring on the X-ray six teeth with symptoms hypotaurdontism were found (Fig. 4). The prevalence of
taurodontism was symmetrical. Conclusion
In summary data from the literature and personal experience it can be concluded that: 1.Taurodontism mostly relates to the first permanent molars. 2.Taurodontism severity was greatest within the second
permanent molars. 3.Symmetrical presence of taurodontism was found. 4.Recognition of taurodontism can be a diagnostic criterion
for the identification of many congenital defects.
Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
44
Prace oryginalne
Original papers
Tom 6 nr 2 2010
Volume 6 no 2 2010
pomiarowej na zdjęciu rentgenowskim uzębienia stwierdzono
sześć zębów z objawami hipotaurdontyzmu (Ryc. 4). Rozkład
występowania taurodontyzmu był symetryczny.
Wnioski
Podsumowując dane z piśmiennictwa i obserwacje własne
można stwierdzić, że:
1.Taurodontyzm najczęściej dotyczy pierwszych stałych
zębów trzonowych.
2.Stopień nasilenia taurodontyzmu był największy w obrębie drugich stałych zębów trzonowych.
3.Stwierdzono symetryczne występowanie taurodontyzmu.
4.Rozpoznanie taurodontyzmu może stanowić kryterium
diagnostyczne pomocne w identyfikacji innych wad wrodzonych.
Piśmiennictwo
Reference list
1. B.Kahl-Nieke. Wprowadzenie do ortodoncji. Urban&Partner 1999: 60-8
2. Bhat SS, Sargod S, Mohammed SV. Taurodontism in deciduous molars - A Case Report. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2004; 22: 193-6
3. Rao A, Arathi R. Taurodontism of deciduous and permanent molars: report of two cases. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2006; 24: 42-4
4. Tsesis I, Shifman A, Kaufman AY. Taurodontism: an endodontic challenge. Report of a case. J Endod 2003; 29: 353-5
5. Keith A. Problems relating to the teeth of the earlier form of prehistoric man. Ray Soc Med Sect Odont Proc 1913; 6: 103–24
6. Varrela J, Alvesalo L. Taurodontism in 47, XXY males: an effect of the extra X chromosome on root development. J Dent Res 1988; 67: 501-2
7. Varrela J, Alvesalo L, Mayhall J. Taurodontism in 45, X females. J Dent Res 1990; 69: 494-5
8. Hu JC, Simmer JP. Developmental biology and genetics of dental malformations. Orthod Craniofac Res 2007; 10: 45-52
9. Tulensalo T, Ranta R, Kataja M. Reliability in estimating taurodontism of permanent molars from orthopantomograms. Community Dent
Oral Epidemiol 1989; 17: 258-62
10. Shifman A., Chanannel I. Prevalence of taurodontism found in radiographic dental examination of 1,200 young adult Israeli patients. Commun Dent Oral Epidemiol 1978; 6:200–3
11. Jorgenson R. J., Salinas C. F., Shapiro S. D. The prevalence of taurodontism in a select population. J Craniofac Genet Dev Biol 1982; 2:
125–35
12. Islam M, Lurie AG, Reichenberger E.Clinical features of tricho-dento-osseous syndrome and presentation of three new cases: an addition to
clinical heterogeneity. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2005; 100: 736-42
13. Price JA, Wright JT, Walker SJ, Crawford PJ, Aldred MJ, Hart TC. Tricho-dento-osseous syndrome and amelogenesis imperfecta with taurodontism are genetically distinct conditions. Clin Genet 1999; 56: 35-40
14. Seow WK. Taurodontism of the mandibular first permanent molar distinguishes between the tricho-dento-osseous (TDO) syndrome and
amelogenesis imperfecta. Clin Genet 1993; 43: 240-6.
15. Seow WK. Trichodentoosseous (TDO) syndrome: case report and literature review. Pediatr Dent 1993; 15: 355-61
16. Wright JT, Hong SP, Simmons D, Daly B, Uebelhart D, Luder HU.DLX3 c.561_562delCT mutation causes attenuated phenotype of trichodento-osseous syndrome. Am J Med Genet A 2008;146: 343-9
17. Breen GH. Taurodontism, an unreported dental finding in Wolf-Hirschhorn (4p) syndrome. ASDC J Dent Child 1998; 65: 344-5
Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
45
Prace oryginalne
Original papers
Tom 6 nr 2 2010
Volume 6 no 2 2010
18. Johnston NJ, Franklin DL. Dental findings of a child with Wolf-Hirschhorn syndrome. Int J Paediatr Dent 2006; 16: 139-42
19. Bassarelli V, Baccetti T, Bassarelli T, Franchi L. The dentomaxillofacial characteristics of the Prader-Labhart-Willi syndrome. A clinical case
report. Minerva Stomatol 1991; 40: 811-9
20. Tomona N, Smith AC, Guadagnini JP, Hart TC. Craniofacial and dental phenotype of Smith-Magenis syndrome. Am J Med Genet A 2006;
140: 2556-61
21. Hattab FN, Yassin OM, Sasa IS. Oral manifestations of Ellis-van Creveld syndrome: report of two siblings with unusual dental anomalies.
J Clin Pediatr Dent 1998; 22: 159-65
22. Hunter ML, Roberts GJ. Oral and dental anomalies in Ellis van Creveld syndrome (chondroectodermal dysplasia): report of a case. Int
J Paediatr Dent 1998; 8: 153-7
23. Axelsson S, Bjørnland T, Kjaer I, Heiberg A, Storhaug K. Dental characteristics in Williams syndrome: a clinical and radiographic evaluation. Acta Odontol Scand 2003; 61: 129-36
24. Axelsson S. Variability of the cranial and dental phenotype in Williams syndrome. Swed Dent J Suppl 2005; 3-67
25. Alpöz AR, Eronat C. Taurodontism in children associated with trisomy 21 syndrome. J Clin Pediatr Dent 1997; 22: 37-9
26. Bell J, Civil CR, Townsend GC, Brown RH. The prevalence of taurodontism in Down’s syndrome. J Ment Defic Res 1989; 33: 467-76
27. de Moraes ME, de Moraes LC, Dotto GN, Dotto PP, dos Santos LR. Dental anomalies in patients with Down syndrome. Braz Dent J 2007;
18: 346-50
28. Rajić Z, Mestrović SR. Taurodontism in Down’s syndrome. Coll Antropol 1998; 22 Suppl: 63-7
29. Schulman GS, Redford-Badwal D, Poole A, Mathieu G, Burleson J, Dauser D. Taurodontism and learning disabilities in patients with
Klinefelter syndrome. Pediatr Dent 2005; 27: 389-94
30. Alvesalo L, Varrela J. Taurodontism and the presence of an extra Y chromosome: study of 47, XYY males and analytical review. Hum Biol
199; 63: 31-8
31. Biedziak B, Kurzawski M. Taurodontyzm u pacjentów z całkowitym rozszczepem podniebienia i wargi. Dent Med Probl 2006; 43: 394–8
32. Aljamal G, Hazza’a A, Rawashdeh M. Prevalence of dental anomalies in a population of cleft lip and palate patients. Cleft Palate Craniofac
J Online 2010; 22
33. Laatikainen T, Ranta R. Taurodontism in twins with cleft lip and/or palate. Eur J Oral Sci 1996; 104: 82-6
34. Nawa H, Oberoi S, Vargervik K. Taurodontism and Van der Woude syndrome. Is there an association? Angle Orthod 2008; 78: 832-7
35. Seow WK, Lai PY. Associaciation of taurodontism with hypodontia: a controlled study. Pediatr Dent 1989; 11: 214-9
36. Arte S, Nieminen P.,Apajalahti S. Characteristic of incisor-premolar hypodontia in families. Int J Paediatr Dent 2001;11: 138-42
37. Price J.A., Wright J.T., Walker SJ. Tricho-dento-osseous syndrome and amelogenesis imperfecta with taurodontism are genetically distinct
conditions. Clin Genet 1999; 56: 35-40
38. Kjaer I. Morphological characteristics of dentitions developing excessive root resorption during orthodontic treatment. Eur J Orthod 1995;
17: 25-34
Forum
Orthodontic
Ortodontyczneforum
46