Kodeks dobrej praktyki w organizacji kształcenia transnarodowego

KODEKS DOBREJ PRAKTYKI
w organizacji kształcenia transnarodowego
Dokumenty przyjęte przez Komitet Konwencji Lizbońskiej
na drugim spotkaniu w Rydze dnia 6 czerwca 2001 r.
Tytuł oryginału:
Code of Good Practice in the Provision of Transnational Education.
Recommendation on Criteria and Procedures for the Assessment of Foreign Qualifications
Pełen tekst publikacji dostępny jest w języku angielskim na stronie internetowej UNESCO pod adresem:
http://www.unesco.org/education/studyingabroad/highlights/global_forum/
reference/riga.doc
Opracowanie wersji polskiej na potrzeby Konferencji pt. „Dobra praktyka i uznawanie kwalifikacji
zdobytych w ramach kształcenia transnarodowego (Transnational Education)” (Warszawa, maj 2004):
Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej
ENIC/NARIC Polska
ul. Smolna 13, 00-375 Warszawa
http://www.buwiwm.edu.pl
e-mail: [email protected]
Publikację współfinansowano ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu Sokrates
2
DGIV/EDU/HE (2001) 21
ED-2001/UNESCO-CEPES/LRC. 2/9
KODEKS DOBREJ PRAKTYKI
W ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA TRANSNARODOWEGO
(przyjęty przez Komitet Konwencji Lizbońskiej
na drugim spotkaniu w Rydze 6 czerwca 2001 r.)
PREAMBUŁA
Strony Konwencji o uznawaniu kwalifikacji związanych z uzyskaniem wyższego wykształcenia w regionie
Europy (Konwencji Lizbońskiej),
świadome szybkiego rozwoju kształcenia transnarodowego, dla którego charakterystyczne są takie
ustalenia i współpraca między instytucjami i organizacjami, w których studenci przebywają w innym
państwie niż to, w którym znajduje się instytucja prowadząca kształcenie, jak również świadome wpływu
kształcenia transnarodowego na szkolnictwo wyższe na świecie, a szczególnie w regionie Europy;
świadome wyzwań, jakie stanowią transnarodowe instytucje szkolnictwa i programy, funkcjonujące
poza ramami jakiegokolwiek krajowego systemu edukacji;
mając świadomość faktu, że transnarodowe szkolnictwo wyższe szybko się rozprzestrzenia, głównie
w związku z rosnącym, pozornie nieograniczonym zastosowaniem nowych technologii informatycznych w
świadczeniu usług edukacyjnych w obszarze szkolnictwa wyższego bez granic;
przekonane, że zadaniem krajowych systemów szkolnictwa wyższego jest, i nadal będzie, między
innymi, zachowanie kulturowej, społecznej, filozoficznej i religijnej różnorodności regionu Europy, przy
jednoczesnym promowaniu różnych form współpracy międzynarodowej i globalnej;
przywiązując wielką wagę do jakości programów kształcenia oraz tytułów i stopni przyznawanych
przez uczelnie zajmujące się kształceniem transnarodowym;
mając na uwadze, że bez względu na sposób organizacji i świadczenia usług edukacyjnych, uczelnie
powinny spełniać standardy nauczania i kształcenia, których wymaga obecny i przyszły rozwój nauki,
technologii i rynku pracy;
uznając fakt, iż umożliwienie uznawania wykształcenia uzyskanego dzięki ustaleniom
transnarodowym przyczyni się zarówno do promocji wymiany studentów, jak i programów studiów między
różnymi uczelniami i systemami szkolnictwa wyższego;
uwzględniając Konwencję Rady Europy/UNESCO o uznawaniu kwalifikacji związanych z uzyskaniem
wyższego wykształcenia w regionie Europy, która określa ogólne ramy normatywne dla zagadnień związanych
z uznawaniem wykształcenia dla celów akademickich;
uwzględniając także Kodeksy dobrej praktyki opracowane i monitorowane przez niektóre z
większych instytucji prowadzących kształcenie, takie jak:
-
Kodeks etyczny w organizacji kształcenia studentów zagranicznych na uniwersytetach
australijskich – opracowany przez Australian Vice Chanacellors’ Commitee;
-
Kodeks praktyki w zapewnianiu jakości kształcenia: wspólne postanowienie – United Kingdom
Quality Assurance Agency for Higher Education;
-
Kodeks dobrej praktyki w organizacji programów kształcenia osób nie będących obywatelami
USA;
zważywszy, że takie Kodeksy określają ramy działania z perspektywy wysyłających
instytucji/systemów szkolnictwa wyższego oraz, że powinny one zostać uzupełnione o perspektywę
instytucji/systemów przyjmujących;
3
biorąc także pod uwagę suplement do dyplomu opracowany wspólnie przez Komisję Europejską,
Radę Europy i UNESCO, który ma na celu dostarczenie dodatkowych informacji ułatwiających ocenę
wykształcenia;
przeświadczone, że w międzynarodowej i globalnej współpracy między systemami i instytucjami
szkolnictwa wyższego należy przestrzegać zasad i wartości etycznych;
świadome potrzeby wspólnego uzgodnienia rozwiązań problemów w dziedzinie uznawalności
wykształcenia w regionie Europy oraz między państwami tego regionu i innych regionów świata, w coraz
bardziej globalnej przestrzeni szkolnictwa wyższego;
świadome potrzeby stałego uaktualniania mechanizmów wdrażania zasad i postanowień Konwencji
Lizbońskiej i dotrzymywania w ten sposób kroku nowym rozwiązaniom w dziedzinie współpracy w
szkolnictwie wyższym;
uzgodniły, że potrzebne są:
-
Kodeks dobrej praktyki w organizacji programów szkolnictwa wyższego i innych usług edukacyjnych
na podstawie ustaleń transnarodowych;
-
Zalecenie w sprawie procedur i kryteriów oceny wykształcenia uzyskanego za granicą, w celu
wdrażania Kodeksu Dobrej Praktyki oraz dla ułatwienia uznawania wykształcenia uzyskanego w
ramach programów/studiów transnarodowych;
-
oraz, że dokumenty te powinny być uważane za całkowicie się uzupełniające i wzajemnie
wspomagające.
Dział I. Terminologia
Terminy zdefiniowane w Konwencji Lizbońskiej nie są tu ponownie wymieniane i w Kodeksie Dobrej
Praktyki mają to samo znaczenie co w Konwencji. Terminy podane poniżej w kolejności alfabetycznej
oznaczają:
Pośrednicy
osoby trzecie takie, jak przedstawiciele, instytucje (osoby) wspomagające lub rekrutujące, które
pośredniczą między instytucjami nadającymi a instytucjami prowadzącymi kształcenie w zawieraniu
porozumień dotyczących kształcenia transnarodowego. Pośrednik zwykle nie zajmuje się świadczeniem usług
edukacyjnych.
Umowa
Dokument oficjalnie uzgodniony przez partnerów, zawierający wszelkie uzgodnienia dotyczące
współpracy pomiędzy instytucją nadającą i prowadzącą.
Instytucja nadająca
Szkoła wyższa nadająca tytuły i stopnie oraz wydająca dyplomy, świadectwa lub nadająca inne
kwalifikacje.
Usługi edukacyjne
Program studiów, studia lub część studiów, których pomyślne ukończenie prowadzi do uzyskania
kwalifikacji. Obejmują one również takie usługi, jak moduły przygotowujące/wstępne mające na celu
ułatwienie dostępu do studiów lub moduły szkoleniowe, które mają na celu doskonalenie zawodowe.
Partnerzy
Instytucje nadające i prowadzące, objęte ustaleniami transnarodowymi.
Instytucja prowadząca
Instytucja lub organizacja, która realizuje całość lub część programu studiów.
4
Ustalenia transnarodowe (transnational arrangements)
Porozumienia dotyczące kształcenia, ustalenia prawne, finansowe lub inne uzgodnienia prowadzące
do powstania: (a) ustaleń wspólnych (collaborative arrangements), takich jak: franchising, twinning,
wspólne dyplomy (joint degrees), na mocy których programy studiów lub części studiów albo inne usługi
edukacyjne instytucji nadającej organizuje inna instytucja partnerska; (b) ustaleń indywidualnych (noncollaborative arrangements), takich jak filie szkół wyższych, instytucje typu off-shore*, placówki
szkoleniowe organizowane przez korporacje i instytucje międzynarodowe (corporate or international
institutions), na mocy których programy studiów lub części studiów albo inne usługi edukacyjne
organizowane są bezpośrednio przez instytucję nadającą.
Kształcenie transnarodowe
Wszystkie typy programów kształcenia na poziomie wyższym, studiów bądź usług edukacyjnych
(obejmujące kształcenie na odległość), w ramach których uczący się przebywają w państwie innym niż to, w
którym mieści się instytucja nadająca. Programy takie mogą należeć do systemu szkolnictwa państwa innego
niż to, w którym dana instytucja działa bądź mogą funkcjonować niezależnie od jakiegokolwiek krajowego
systemu edukacji.
Dział II. Zasady
1. Ustalenia transnarodowe powinny być opracowywane, wprowadzane w życie i monitorowane w taki
sposób, by poszerzyć dostęp do studiów wyższych, odpowiedzieć w pełni na edukacyjne
zapotrzebowania uczących się, przyczyniać się do ich rozwoju poznawczego, kulturalnego,
społecznego, osobowego i zawodowego oraz pozostawać w zgodzie z krajowymi przepisami prawnymi
dotyczącymi szkolnictwa wyższego zarówno w państwie przyjmującym, jak i wysyłającym. W
przypadku ustaleń wspólnych powinny istnieć pisemne i prawnie wiążące porozumienia lub umowy
określające prawa i obowiązki wszystkich partnerów.
2. Jakość akademicka i standardy kształcenia transnarodowego powinny być co najmniej
porównywalne z jakością i standardami instytucji nadającej, jak również państwa przyjmującego.
Instytucje nadające, jak również instytucje prowadzące kształcenie są całkowicie odpowiedzialne za
zapewnienie jakości i jej kontrolę. Procedury i decyzje dotyczące jakości usług edukacyjnych
zawarte w ustaleniach transnarodowych powinny opierać się na określonych kryteriach, które mają
być przejrzyste, metodyczne i które mogą podlegać szczegółowej weryfikacji.
3. Kierunki polityki i misja instytucji utworzonych na mocy ustaleń transnarodowych, ich struktury
zarządzania oraz zaplecze edukacyjne jak również cele, zadania i treści poszczególnych programów,
studiów oraz innych usług edukacyjnych powinny być publikowane i udostępniane na prośbę władz i
zainteresowanych podmiotów zarówno z państw wysyłających jak i przyjmujących.
4. Informacje udzielane przez instytucję nadającą, organizację prowadzącą lub pośrednika
potencjalnym studentom i studentom zapisanym na program studiów utworzony na mocy ustaleń
transnarodowych powinny być odpowiednie, precyzyjne, spójne i rzetelne. Informacje powinny
zawierać wskazówki dla studentów odnośnie właściwych procedur załatwiania poszczególnych spraw,
skarg i odwołań. Gdy program realizowany jest na podstawie ustaleń wspólnych, charakter tych
ustaleń oraz zakres odpowiedzialności stron powinien być jasno określony. Instytucja nadająca
odpowiada za informacje podawane do publicznej wiadomości przez pośredników działających w jej
imieniu. Instytucja nadająca powinna kontrolować i monitorować te informacje, a także skargi
dotyczące uznania wykształcenia w państwie wysyłającym i w innych państwach.
5. Personel instytucji lub osoby nauczające w ramach programów utworzonych na podstawie ustaleń
transnarodowych powinien posiadać wysokie kwalifikacje w zakresie wykształcenia, umiejętność
nauczania, prowadzenia badań naukowych oraz inne doświadczenie zawodowe. Instytucja nadająca
powinna zagwarantować skuteczne narzędzia weryfikacji kwalifikacji wykładowców realizujących
programy prowadzące do uzyskania jej dyplomów.
6. Transnarodowe ustalenia dotyczące kształcenia powinny prowadzić do rozszerzenia wiedzy
studentów i wykładowców na temat kultury i zwyczajów instytucji nadających oraz kraju
przyjmującego.
* Instytucja typu off-shore - autonomiczna uczelnia utworzona w danym kraju, należąca jednak – jeśli chodzi o organizację i treść
programu – do systemu edukacyjnego innego kraju, nie posiadająca siedziby w kraju, do którego systemu należy.
5
7. Instytucja nadająca powinna być odpowiedzialna za pośredników, których ona sama lub jej
instytucja partnerska wyznacza do działania w jej imieniu. Instytucje korzystające z pośredników
powinny zawierać z nimi pisemne i wiążące porozumienia lub umowy, określające w sposób
jednoznaczny ich rolę, zakres odpowiedzialności, delegowane uprawnienia, jak również ustalenia
dotyczące monitorowania, arbitrażu i rozwiązania tych umów. Porozumienia takie lub umowy należy
ponadto zawierać w celu uniknięcia konfliktu interesów oraz mając na uwadze prawa studentów,
jakie przysługują im w związku z odbywanymi studiami.
8. Instytucje nadające powinny być odpowiedzialne za wydawanie dokumentów poświadczających
wykształcenie uzyskane w ramach transnarodowych programów studiów. Instytucje te powinny
dostarczać jasnych i przejrzystych informacji na temat uzyskanego wykształcenia, w szczególności
poprzez stosowanie suplementu do dyplomu, ułatwiającego ocenę kwalifikacji, dokonywaną przez
organy właściwe do spraw uznawalności, uczelnie, pracodawców i inne instytucje. Informacje te
powinny zawierać opis charakteru, czasu trwania, obciążeń godzinowych, miejsca oraz języka
(języków) programu studiów prowadzącego do uzyskania danych kwalifikacji.
9. Wymagania dotyczące przyjmowania studentów na studia, prowadzenia zajęć dydaktycznych,
przeprowadzania egzaminów i oceniania w przypadku usług edukacyjnych prowadzonych na
podstawie ustaleń transnarodowych powinny być równoważne z wymaganiami stawianymi w takich
samych lub porównywalnych programach studiów prowadzonych przez instytucję nadającą.
10. Obciążenie godzinowe w transnarodowych programach studiów, wyrażone w punktach, jednostkach,
czasie trwania studiów lub w inny sposób, powinno być takie, jak w porównywalnych programach
instytucji nadającej, a wszelkie różnice w tej kwestii wymagają wyraźnego określenia ich przyczyny
oraz konsekwencji dla uznania wykształcenie.
11. Wykształcenie uzyskane na podstawie transnarodowych programów kształcenia, spełniających zapisy
niniejszego Kodeksu, powinno być oceniane zgodnie z postanowieniami Konwencji Lizbońskiej.
6
DGIV/EDU/HE (2001) 21
ED-2001/UNESCO-CEPES/LRC. 2/9
MEMORANDUM WYJAŚNIAJĄCE
KODEKS DOBREJ PRAKTYKI
W ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA TRANSNARODOWEGO
(przyjęte przez Komitet Konwencji Lizbońskiej na jego drugim spotkaniu w Rydze, dn. 6 czerwca 2001 r.)
1. Wstęp
Podane poniżej zasady mają ukazywać perspektywę zarówno państwa wysyłającego, jak i przyjmującego w
organizacji kształcenia transnarodowego. Ich treść należy traktować jako uzupełnienie Konwencji
Lizbońskiej, a zatem jako ramy normatywne, które powinny stanowić punkt odniesienia dla krajowych
organów właściwych ds. uznawalności w ich poszczególnych działaniach.
2. Cele kodeksu
W celu promowania dobrej praktyki w dziedzinie kształcenia transnarodowego – ze szczególnym
uwzględnieniem jakości prowadzonych programów studiów oraz standardów dokumentów poświadczających
uzyskane wykształcenie wydawanych przez Strony Konwencji Lizbońskiej Rady Europy /UNESCO, Kodeks ma
za zadanie:
-
wyjść naprzeciw oczekiwaniom zarówno państwa wysyłającego, jak i przyjmującego w kwestii
ustaleń transnarodowych w szkolnictwie wyższym;
-
stanowić źródło odniesienia w kwestiach związanych z zapewnieniem jakości kształcenia i oceną
programów prowadzonych na podstawie ustaleń transnarodowych oraz kwalifikacji nadawanych na
ich podstawie;
-
oferować „ochronę konsumencką” studentom, pracodawcom i innym osobom, które mogą być
zainteresowane kwalifikacjami uzyskanymi na podstawie ustaleń transnarodowych;
-
ułatwić uznawanie wykształcenia uzyskanego na podstawie ustaleń transnarodowych w szkolnictwie
wyższym.
3. Wdrażanie Kodeksu
Kodeks zawiera zespół zasad, które powinny być respektowane przez instytucje i organizacje zajmujące się
prowadzeniem usług edukacyjnych na mocy ustaleń transnarodowych. Zasady te przedstawione są w formie
stwierdzeń o charakterze normatywnym. W celu wdrażania postanowień Kodeksu, głównie w uznawaniu
wykształcenia uzyskanego na mocy ustaleń transnarodowych, sieć ośrodków ENIC** będzie stosować procedury
przedstawione w Zaleceniu w sprawie procedur i kryteriów oceny wykształcenia uzyskanego za granicą.
Tak więc, Kodeks i Zalecenie są całkowicie uzupełniającymi i wzajemnie się wspomagającymi dokumentami.
4. Zakres Kodeksu
Kodeks dotyczy w szczególności tych ustaleń transnarodowych, które uprawniają do prowadzenia programów
studiów oraz do wydawania dokumentów poświadczających uzyskanie wykształcenia. W związku z tym jest w
nim mowa o:
a) instytucjach i programach zaangażowanych we wszelkiego rodzaju ustalenia transnarodowe,
na mocy których instytucja prowadzi usługi edukacyjne poza krajem pochodzenia;
**
ENIC: European National Information Centres on Academic Recognition and Mobility – Europejska Sieć Krajowych Ośrodków
Informacji nt. uznawalności akademickiej i mobilności środowisk akademickich, utworzona decyzją Komitetu Ministrów Rady Europy
oraz Komitetu Regionalnego UNESCO dla Regionu Europy w 1994 roku. Polskim ośrodkiem ENIC jest Biuro Uznawalności Wykształcenia
i Wymiany Międzynarodowej.
7
b) personelu dydaktycznym bez względu na kraj pochodzenia, pracującym w
instytucji/realizującym program studiów, które zostały utworzone na mocy ustaleń
transnarodowych;
c) studentach, bez względu na kraj pochodzenia, którzy są zapisani na studia (lub ich część),
prowadzące bezpośrednio lub pośrednio do uzyskania wykształcenia w instytucji utworzonej
na mocy ustaleń transnarodowych;
d) pośrednikach, czyli osobach trzecich, działających w charakterze przedstawicieli, instytucji
(osób) wspomagających lub rekrutujących w ramach ustaleń transnarodowych;
e) innych zainteresowanych podmiotach takich, jak pracodawcy oraz ogół społeczeństwa,
zainteresowanych jakością kwalifikacji uzyskanych w ramach szkolnictwa wyższego.
8