Książkę abstraktów - Nowoczesna Kosmetologia
Transkrypt
Książkę abstraktów - Nowoczesna Kosmetologia
Konferencja NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA od NAUKI do BIZNESU Wydział Farmaceutyczny Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków 28 maja 2016 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 Patronat Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. dr hab. med. Wojciech Nowak Prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. Collegium Medicum prof. dr hab. Piotr Laidler Dziekan Wydziału Farmaceutycznego UJ CM prof. UJ, dr hab. Jacek Sapa Centrum Transferu Technologii CITTRU Uniwersytetu Jagiellońskiego Organizatorzy Zakład Chemii Bioorganicznej i Zakład Biochemii Farmaceutycznej Wydział Farmaceutyczny Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum 2 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 Sponsorzy Komitet Naukowy Komitet Organizacyjny prof. dr hab. Bogusława Budziszewska prof. dr hab. Henryk Marona prof. dr hab. Marek Cegła prof. UJ, dr hab. Elżbieta Pękala prof. dr hab. Renata Jachowicz mgr Barbara Kalicka prof. dr hab. Zbigniew Janeczko dr Agnieszka Gunia-Krzyżak prof. dr hab. Henryk Marona dr Paulina Koczurkiewicz prof. dr hab. Radosław Śpiewak dr Karolina Słoczyńska prof. dr hab. Anna Wesołowska dr Anna Waszkielewicz dr Katarzyna Wójcik-Pszczoła dr Dorota Żelaszczyk mgr Justyna Popiół mgr Magdalena Wyszkowska-Kolatko Patronat medialny 3 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 Spis treści Przedmowa ...................................................................................................................................................... 5 Program konferencji ....................................................................................................................................... 6 Wykłady zaproszonych gości ........................................................................................................................ 8 Komunikaty ustne ......................................................................................................................................... 13 Prezentacje plakatowe ................................................................................................................................. 28 4 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 Przedmowa Szanowni Państwo, Drodzy Goście, W imieniu Komitetu Organizacyjnego Konferencji „Nowoczesna Kosmetologia – od Nauki do Biznesu” oraz władz Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum serdecznie dziękujemy Państwu za przyjęcie naszego zaproszenia i przybycie do Krakowa. Główną ideą, która przyświeca naszej Konferencji jest stworzenie szerokiej platformy do dyskusji akademickiej oraz współpracy pomiędzy naukowcami, partnerami ze świata przemysłu kosmetycznego oraz studentami i absolwentami studiów kosmetologicznych. Cieszymy się niezmiernie z faktu, że pośród uczestników znalazła się bardzo duża grupa studentów, którzy chcą rozwijać swoją wiedzę i poszerzać horyzonty naukowe. Zaproponowaliśmy Państwu bardzo różnorodny program Konferencji obejmujący zagadnienia będące w kręgu zainteresowań współczesnej kosmetologii, szczególnie z obszaru naukowego, który odzwierciedla zapotrzebowanie w zakresie badań kosmetyków i/lub surowców kosmetycznych. Mamy wielką nadzieję, że Konferencja będzie nie tylko okazją do prezentacji własnych osiągnieć, wymiany myśli i spostrzeżeń, okazją do poznania oferty w zakresie prac badawczych prowadzonych na uczelniach kształcących kosmetologów, ale także przyczyni się w znacznej mierze do integracji interdyscyplinarnego środowiska.! Życzymy owocnych obrad, nawiązania spodziewanych kontaktów naukowych i towarzyskich oraz wielu niezapomnianych wrażeń podczas pobytu w Krakowie. Organizatorzy 5 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 Program konferencji 8:00 - 8:45 Rejestracja uczestników 9:00 - 9:15 Otwarcie konferencji - prof. UJ, dr hab. Jacek Sapa, prof. UJ, dr hab. Elżbieta Pękala 9:15 - 11:15 Wykłady zaproszonych gości - prowadzący sesję: prof. dr hab. Henryk Marona, prof. UJ, dr hab. Elżbieta Pękala 9:15 - 9:45 dr hab. Justyna Drukała: „Inżynieria tkankowa skóry dla medycyny regeneracyjnej" 9:45 - 10:15 dr hab. n. med. Adam Reich: „Zasady skutecznej fotoprotekcji" 10:15 - 10:45 prof. dr hab. Wiesław Malinka: „Zapach ciała" 10:45 - 11:15 dr Paweł Czarnecki: „Odpowiedzialność prawna w zawodzie kosmetologa" 11:15 - 11:45 Przerwa kawowa, Sesja posterowa 11:45 - 14:00 Prezentacje ustne uczestników konferencji - prowadzący sesję: prof. dr hab. Anna Wesołowska, dr Paulina Koczurkiewicz 11:45 - 12:00 dr Marcel Krzan: „Piany ciekłe wytworzone na bazie mieszanin polisacharydów do zastosowań kosmetycznych i biomedycznych” 12:00 - 12:15 dr inż. Agnieszka Kulawik-Pióro: „Nowoczesne środki ochrony skóry jako preparaty w walce z zawodowymi chorobami skóry” 12:15 - 12:30 mgr Monika Michalak: „Antyoksydanty roślinne jako składniki kosmetyków przeciwstarzeniowych” 12:30 - 12:45 dr Ewa Skrzypczak-Pietraszek: „Kultury in vitro Centella asiatica (L.) Urban jako biotechnologiczne źródło ważnych metabolitów wtórnych o znaczeniu kosmetycznym” 12:45 - 13:00 mgr Magdalena Wyszkowska-Kolatko: „Nowe perspektywy zastosowania wyciągów wodnych z wąkroty azjatyckiej w kosmetologii i dermatologii - badania in vitro” 13:00 - 13:15 dr Bożena Bogusz: „Rola podologii w profilaktyce i leczeniu chorób paznokci powikłanych zakażeniami o różnej etiologii - analiza wybranych przypadków” 13:15 - 13:30 Sylwia Nowak: „Właściwości oraz ocena skuteczności wyciągu z Kalanchoe daigremontiana w regeneracji łuszczycy skóry” 13:30 - 13:45 Patrycja Głaz: „Wpływ preparatów zawierających kofeinę na cellulit” 13:45 - 14:00 dr Joanna Chłopicka: „Kakao, czekolada - wpływ na stan skóry i na ochronę przed promieniowaniem UV” 14:00 - 15:00 Przerwa obiadowa, Sesja posterowa 6 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 15:00 - 17:00 Prezentacje ustne uczestników konferencji i firm - prowadzący sesję: prof. dr hab. Marek Cegła, dr Dorota Żelaszczyk 15:00 - 15:30 mgr Agnieszka Olejniczak, trener marki AA PRESTIGE Institute - sponsora strategicznego: „Misja marki AA PRESTIGE Institute - odkrywamy Twoje piękno!” 15:30 - 15:45 mgr Elżbieta Bętkowska-Ożóg, prezes i szkoleniowiec firmy ELPHARMA sponsora strategicznego: „Dobra praktyka wytwarzania kosmetyków ISO 22716” 15:45 - 16:00 dr Katarzyna Wójcik-Pszczoła: „Wykorzystanie hodowli komórkowych in vitro w badaniach nad nowymi substancjami o zastosowaniu kosmetologicznym” 16:00 - 16:15 dr Przemysław Talik: „Różnicowa kalorymetria skaningowa (DSC) w badaniu uwodnionych polisacharydów stosowanych w kosmetyce” 16:15 - 16:45 Bartłomiej Gąciarz, Weronika Smarduch, specjaliści ds. Funduszy; Główny Punkt Informacyjny w Krakowie, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego: „Projekty badawczo-rozwojowe przedsiębiorstw” 16:45 - 16:55 inż. Paulina Spaleniak, Ewa Żabińska-Lubowiecka: Ogólnopolskie Stowarzyszenie Stylistów Paznokci Fantasmagorie 17:00 Coctail Party 7 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 Wykłady zaproszonych gości 8 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 W.1 Inżynieria tkankowa skóry dla medycyny regeneracyjnej Justyna Drukała Bank Komórek Zakład Biologii Komórki Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii i Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Postęp jaki dokonał się w obszarze inżynierii tkankowej powoduje, iż medycyna regeneracyjna stanowi realną i skuteczną, często jedyną alternatywę w leczeniu uszkodzeń tkanek i narządów. Skóra jest największym narządem organizmu człowieka. Uszkodzenie skóry indukuje proces naprawczy, który doprowadza do utworzenia blizny pozbawionej mechanicznych, biochemicznych i czynnościowych właściwości prawidłowej skóry co prowadzi do jej dysfunkcji. Zdolność narządów do regeneracji jest cechą szczególnie pożądaną u organizmów długo żyjących. Mimo, że tkanka nabłonkowa cechuje się największą zdolnością do regeneracji to jednak w przypadku rozległych jej uszkodzeń zawodzą nawet mechanizmy naprawcze i konieczne jest zamknięcie rany innymi metodami. Inżynieria tkankowa zakłada wykorzystanie izolowanych komórek, trójwymiarowych rusztowań- matryc, na których komórki proliferują i różnicują w celu odtworzenia oczekiwanej struktury tkanki oraz czynników humoralnych sterujących procesem takiej rekonstrukcji. W inżynierii tkankowej najbardziej pożądaną populacją są komórki macierzyste i progenitorowe, bo to one decydują o regeneracji tkanek. Samo dostarczenie komórek nie jest skutecznym rozwiązaniem kiedy uszkodzeniu uległa macierz, trójwymiarowy nośnik komórek, wtedy również należy dostarczyć regenerującej tkance rusztowania dla prawidłowego zasiedlania jej przez komórki, które dzięki dostarczonym sygnałom podejmą różnicowanie i będą spełniać właściwe im funkcje. Konwencjonalne, dotychczas stosowane technologie odtwarzania trójwymiarowych żywych ekwiwalentów tkanek mają istotne ograniczenia w odniesieniu do rozmiarów konstruowanych substytutów. Wiąże się to z dostępnością substancji odżywczych i tlenu do komórek położonych w głębi odtwarzanej tkanki, której żywotność po implantacji uwarunkowane jest szybką jej waskularyzacją. Najbardziej zaawansowaną i obiecującą techniką odtwarzania żywych ekwiwalentów jest biodrukowanie, które stwarza możliwości wytwarzania unaczynionych substytutów tkanek. 9 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 W.2 Zasady skutecznej fotoprotekcji Adam Reich Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii UM we Wrocławiu Promieniowanie ultrafioletowe (UV) uważane jest za jeden z czynników wzrostu ryzyka rozwoju nowotworów skóry. Wśród osób rasy białej obserwuje się ścisłą zależność pomiędzy częstością występowania nowotworów złośliwych skóry a szerokością geograficzną i nasileniem nasłonecznienia. Ponadto, promieniowanie UV, zwłaszcza UVA, przyczynia się także do przedwczesnego starzenia się skóry, tzw. procesu fotostarzenia. Skuteczna ochrona przeciwsłoneczna pozwala jednak zredukować ten niekorzystny wpływ UV na naszą skórę. W trakcie ekspozycji na światło słoneczne wskazane jest posiadanie nakrycia głowy oraz noszenie lekkiej, przewiewnej odzieży z długim rękawem. Konieczne jest także stosowanie filtrów przeciwsłonecznych na okolice odsłonięte (twarz, szyja, dłonie). Warto pamiętać, że w celu uzyskania właściwej ochrony przeciwsłonecznej preparat ochronny należy równomiernie nanieść na skórę w ilości 2 mg/cm2 (czyli 20 g/m2) około 30 min. przed ekspozycją na słońce, a następnie nakładać kolejne warstwy ochronne co około 2-3 godziny. Preparat powinien być także ponownie aplikowany po kąpieli w wodzie, wytarciu skóry ręcznikiem lub przy intensywnym spoceniu się. Należy wyraźnie zaznaczyć, że regularne stosowanie fotoprotekcji istotnie zmniejsza ryzyko rozwoju zarówno raka kolczystokomórkowego i podstawnokomórkowego skóry, jak i czerniaka, a także ogranicza fotostarzenie. Omawiając konieczność stosowania fotoprotekcji nie należy jednak zapominać, że promieniowanie UV stymuluje syntezę witaminy D w skórze, będąc jej głównym źródłem dla człowieka. Rygorystyczne stosowanie fotoprotekcji hamuje zatem naturalną syntezę witaminy D i może prowadzić do jej niedoborów i konieczności suplementacji. 10 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 W.3 Zapach ciała Wiesław Malinka Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wydział Farmacji z Oddziałem Analityki Medycznej, Katedra i Zakład Chemii Leków [email protected] Już niemal 70 lat temu dowiedziono, że zapach ciała powstaje w wyniku mikrobiologicznej biotransformacji naturalnej, bezwonnej sekrecji gruczołów skóry do lotnych, obdarzonych zapachem cząsteczek. Dominującą grupą bakterii zaangażowanych w proces bakteriolizy prekursorów substancji zapachowych na naskórku są bakterie z rodzaju Corynebacterium. Wyniki prac wielu zespołów nad strukturą chemiczną lotnych związków uwalnianych z powierzchni ciała i pobudzających nasz zmysł powonienia pozwoliły już na identyfikację szeregu takich substancji. W grupie związków zapachowych zidentyfikowanych na powierzchni naskórka kluczową rolę odgrywają 16-androsten-3-ony, 3-merkaptoalkanole szeregu C4-C6, ale zwłaszcza pochodne rozgałęzionych, często nienasyconych (hydroksy)kwasów szeregu C4-C11. Spośród kwasów największy udział w powstawaniu zapachu ciała przypisuje się kwasom (E)-3-metylo-2-heksenowemu i 3-hydroksy-3-metyloheksanowemu, uwalnianym z bezwonnych koniugatów glutaminowych. W grupie związków steroidowych istotny udział w tworzeniu zapachu ciała mają 5α-androst-16-en-3-on oraz 5α-androst-4,16-dien-3-on, ale ich biogeneza została poznana w niewielkim stopniu. Z organicznych połączeń siarki dominującym związkiem zapachowym jest 3-metylo-3-merkaptohekseksan-1-ol, uwalniany z (S)-glicynowo-cysteinowych lub (S)-cysteinowych połączeń. Jest interesującym, że skład ilościowy enancjomerów związków zapachowych optycznie czynnych jest różny u kobiet i mężczyzn. 11 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 W.4 Odpowiedzialność prawna w zawodzie kosmetologa Paweł Czarnecki Wydział Prawa i Administracji UJ, Katedra Postępowania Karnego [email protected] Odpowiedzialność prawna to powinność ponoszenia konsekwencji przewidzianych w przepisach prawa za zachowania, które ustawodawca z różnych powodów uznaje za niepożądane, w określonej sferze życia. Termin ten jest jednak pewną kategorią zbiorczą, swoistym zbiorem nadrzędnym, a zatem należy dookreślić jego elementy składowe precyzując znaczenie tego obszernego pojęcia. Można bowiem wyodrębnić odpowiedzialność w aspekcie przedmiotowym, a zatem odnosić ją do wyodrębnionego zespołu zachowań w wyraźnie oznaczonej przestrzeni, jak też rozważać możliwe rodzaje odpowiedzialności w odniesieniu do osób wykonujących określony zawód. Niezależnie jednak od możliwych sposobów definiowania pojęcia, współcześnie należy odpowiedzialność odnosić wyłącznie do zachowania człowieka, jako jedynego podmiotu, który może świadomie kierować swoim zachowaniem i ponosić skutki podejmowanych przez siebie działań. Konieczność przestrzegania prawa jest jednym z warunków gwarantujących zachowanie spokoju społecznego, jako wartości uznawanej przez przedstawicieli każdej społeczności czy grupy zawodowej. Każdy człowiek powinien zatem ponosić konsekwencje za zachowania, które przejawia, podejmując czynności w stosunkach z innymi osobami, niezależnie czy chodzi o relacje z osobami najbliższymi, czy prowadząc działalność gospodarczą. Osoby wykonujące zawód kosmetologa mogą w ramach podejmowanych czynności ponosić odpowiedzialność cywilną, karną, pracowniczą oraz niekiedy administracyjną, ale w przypadku innych zawodów można wyodrębnić także odpowiedzialność zawodową czy dyscyplinarną. Podkreślenia wymaga fakt, że zawód kosmetologa nie został uznany w polskim prawie za profesję, której status prawny uregulowano w odrębnej ustawie, jako wyodrębnionym akcie normatywnym. Nie ma zatem jednej ustawy, w której wyraźnie zakreślono status tej grupy zawodowej oraz szczegółowo wskazano reguły wykonywania tego zawodu. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. 2014 poz. 1145), chociaż wymienia kosmetologa, to jednak regulacja ta dotyczy kwestii związanych z rynkiem pracy. Oznacza to, że osoba wykonująca dany zawód kosmetologa, mimo specyfiki podejmowanych czynności, będzie co do zasady odpowiadać za swoje zachowania na podstawie reguł wspólnych dla każdego podmiotu prowadzącego określoną działalność gospodarczą lub też wykonującą czynność dla określonego pracodawcy. W referacie zostanie ramowo omówiona pozycja zawodu kosmetologa na tle innych profesji zaliczanych do zawodów ochrony zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem podobieństwa do osób wykonujących czynności lecznicze jako chirurg plastyczny czy dermatolog. Ocenie prawnej zostanie poddany charakter prawny czynności kosmetycznych oraz wybrane zachowania osoby posiadającej wykształcenie w zakresie kosmetologii lub też faktycznie wykonującej czynności w tej mierze. Kosmetolog jest jednak specjalistą uprawnionym do udzielania świadczeń zdrowotnych w dziedzinie szeroko rozumianej medycyny, swoim działaniem wpływającym na poprawę wyglądu ciała. W wystąpieniu zostaną przedstawione wybrane aspekty odpowiedzialności cywilnej za szkodę wyrządzoną przez kosmetologa posługującego się instrumentem lub materiałem medycznym lub też w związku z zabiegiem z wykorzystaniem produktu leczniczego. W tym zakresie zostaną zaprezentowane w zarysie zagadnienia dotyczące odpowiedzialności pracodawców zatrudniających osoby bezpośrednio wykonujące czynności kosmetyczne, a także wskazane zostaną reguły odpowiedzialności wobec konsumentów korzystających z usług kosmetologa. Ponadto znacząca część rozważań będzie poświęcona problematyce odpowiedzialności karnej za spowodowanie uszczerbku na zdrowiu oraz za przeprowadzenie określonych czynności leczniczych bez zezwolenia. W tej mierze istotne będą w szczególności czynności kosmetologa podejmowanie bez zgody osób, które korzystają z jego wiedzy i umiejętności. 12 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 Komunikaty ustne 13 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.1 Piany ciekłe wytworzone na bazie mieszanin polisacharydów do zastosowań kosmetycznych i biomedycznych Marcel Krzan1*, Ewelina Jarek1, Hristina Petkova2, Eva Santini3, Sonia Kudlacik5, Katarzyna Bialik-Wąs5, Anna Drabczyk5, Vamsee Ungalantha4, Marzeih Lofti4, Aliyar Javadi4, Bożena Tyliszczak5, Elena Mileva2, Piotr Warszyński1, Roumen Todorov2, Francesca Ravera3, Libero Liggieri3, Reinhard Miller4, Dotchi Exerowa2 1 J. Haber Institute of Catalysis and Surface Chemistry PAS, Cracow, Poland Institute of Physical Chemistry BAS, “Acad. G. Bonchev” str. 11, Sofia 1113, Bulgaria 3 Instituto per l’ Energetica e le Interfasi, Consiglio Nazionale delle Ricerche, Genoa, Italy 4 Max Planck Institute for Colloid and Surface Chemistry, Golm/Potsdam, Germany 5 Department of Chemistry and Technology of Polymers, Cracow University of Technology *[email protected] 2 Celem projektu jest opracowanie kompozycji nietoksycznych i hypoalergiczych mieszanin umożliwiających wytworzenie elastycznych i stabilnych frakcji pianowych. Mieszaniny mają być oparte o polisacharydy wykazujące dodatkowe właściwości lecznicze. Przykładem takiego polisacharydu może być chitosan, biopolimer o właściwościach antybakteryjnych i przeciwgrzybicznych przyspieszający gojenie ran. Piany to układy zdyspergowane pęcherzyków gazu w roztworze substancji powierzchniowo aktywnej. Głównymi procesami wpływającymi na stabilność pian są wyciekanie cieczy z filmu pianowego oraz koalescencja sąsiadujących ze sobą pęcherzyków w frakcji pianowej. Konsekwencją wyciekania cieczy jest stopniowe cienienie filmu pianowego. Gdy jego grubość przekroczy pewną krytyczną granicę, piana rozpada się. Ciekłe piany na bazie biopolimerów są uznawane w literaturze przedmioty za całkowicie niestabilne. Tymczasem w naturze wiele gatunków tropikalnych zwierząt wodnych, wodnolądowych i lądowych wytwarza stabilną pianę proteinową do ochrony swoich jaj składanych w procesach rozrodczych. Piany te zachowują stabilność w skrajne niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Ideą projektu było wprowadzenie do mieszanin polisacharydów śladowych związków o dużej aktywności powierzchniowej. Do testów wybrano n-dodecylo-etylo-argininian, nietoksyczny surfaktant kationowy dopuszczony do stosowania w produktach kosmetycznych i spożywczych. Dzięki temu mieszaniny uzyskały znaczny potencjał pianotwórczy. Stabilność oraz dodatkowe usztywnienie mechaniczne frakcji pianowej uzyskano za pomocą dodatku śladowych ilości hydrofilowych cząstek koloidalnej krzemionki. W celu optymalizacji otrzymywanych mieszanin przeprowadzano szereg testów opisujących dynamiczne i równowagowe napięcia powierzchniowe, elastyczności powierzchniowe, potencjał pianotwórczy i stabilność pian oraz stabilność pojedynczego cienkiego filmu pianowego w tzw. układzie Scheludko-Exerowa cel. Udowodniliśmy, że chitosan, który w roztworze wodnym jest polikationem adsorbuje się nieodwracalnie na powierzchni ujemnie naładowanych cząstek krzemionki (ko-adsorpcja wraz z surfaktantem kationowym n-dodecylo-etylo-argininianem), powodując ich częściową hydrofobizację. Prowadzi to do uzyskania bardzo stabilnej i sztywnej frakcji pianowej, która może trwać nawet w przeciągu szeregu godzin. Stabilność uzyskiwanych pian była dodatkowo skorelowana z różnymi rozmiarami badanych frqakcji krzemionki. Z kolei w roztworach niejonowych polisacharydów, t.j. gumy gellanowej i xantanowej wytworzone piany były o wiele mniej stabilne, wykazując za to o wiele większą elastyczność. Podziękowania: Autorzy dziękują za wsparcie finansowe z projektu NCN nr 2011/01/ST8/03717. Praca powstała również dzięki dodatkowemu wsparciu programów umożliwiających wymianę personelu naukowego: COST MP1106, COST CM1101, EU Erasmus+ (nr projektu: 2014-1-PL01-KA103000225) oraz bilateralnemu programowi Polskiej i Bułgarskiej Akademii Nauk (pomiędzy IPC-ICSC BAS i ICSC-PAS) 14 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.2 Nowoczesne środki ochrony skóry jako preparaty w walce z zawodowymi chorobami skóry Agnieszka Kulawik-Pióro Politechnika Krakowska Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej, Katedra Technologii Organicznej i Procesów Rafineryjnych [email protected] Skóra człowieka posiada cechy, które w naturalny sposób chronią ją przed wpływem szkodliwych czynników chemicznych, fizycznych, bakterii czy urazów mechanicznych. Naruszenie sprawności obronnej skóry na skutek wzmożonego działania czynników chemicznych (drażniących lub alergizujących), fizycznych, biologicznych i mechanicznych lub upośledzenia obronności ogólnej organizmu skutkuje powstawaniem chorób zawodowych skóry [1, 2]. Prawdopodobieństwo pojawienia się i rozwoju chorób zawodowych ściśle związana jest z wiekiem i doświadczeniem zawodowym pracownika, jego typem skóry, potliwością, płcią, współistniejącymi chorobami skóry czy ogólną higieną i stosowaniem środków ochrony osobistej [3, 4]. Na stanowiskach pracy, na których nie można stosować rękawic ochronnych, jedynym sposobem ograniczenia kontaktu skóry rąk ze szkodliwymi substancjami jest używanie środków ochrony skóry, do których zalicza się kremy barierowe, żele i maści ochronne. Przyjmując za kryterium obszar stosowania preparaty te można podzielić na: hydrofilowe kremy, żele i maści, hydrofobowe kremy i maści, środki chroniące przed promieniowaniem UV [2]. Preparaty hydrofilowe rozsmarowane na skórze tworzą nieprzepuszczalną dla substancji organicznych elastyczną warstwę lub błonę. Są także ochroną przez substancjami nierozpuszczalnymi w wodzie takimi jak: organiczne rozpuszczalniki, żywice, oleje, paliwo itd. Błona ta nie powinna utrudniać manipulowania palcami, zakłócać wymiany ciepła, ani procesu perspiracji skóry [2, 5]. Zadaniem hydrofobowych środków ochrony skóry jest zabezpieczenie skóry przed działaniem wody i wodnych roztworów soli, mydeł, detergentów. Wytwarzane są one z substancji wodoodpornych takich, jak woski czy stearyniany. Po zaaplikowaniu na skórze wytwarzają na jej powierzchni cienki film utrudniający penetrację wody oraz jej wodnych roztworów [2, 6]. Środki chroniące przed promieniowaniem ultrafioletowym, które zawierają tzw. filtry ochronne i mają na celu pochłanianie lub rozproszenie promieniowania słonecznego tak, aby nie dotarło ono w głąb skóry. Dobór środków ochrony skóry powinien uwzględniać konkretne zagrożenia na danym stanowisku pracy oraz do substancji z jakimi ma się kontakt. Wybór odpowiedniego produktu do zamierzonego zastosowanie proponuje producent, potwierdzając to dowodem skuteczności [2]. Literatura 1. M. Kieć-Świerczyńska, Zasady diagnostyki, orzecznictwa i profilaktyki chorób zawodowych skóry, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Warszawa 2010. 2. A. Kulawik-Pióro, E. Lament, Środki ochrony skóry i ich rola w zapobieganiu chorobom zawodowym, Przemysł Chemiczny, 2015, 94(6), 868-871. 3. B. Kręcisz, M. Kieć-Świerczyńska, D.Chomiczewska, Profilaktyka dermatoz zawodowych, poradnik dla pracowników BHP, PIP, PIS, pracodawców i pracujących, Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź 2011. 4. T. Agner, E.Held.: Skin protection programmes. Contact Dermatitis, 2002, 47, 253-256. 5. J. Kurpiewska, J. Liwkowicz, Środki ochrony skóry (kremy, żele barierowe); wymagania, dobór, stosowanie, dokumenty cyfrowe księgozbioru Biblioteki CIOP-PIB, Warszawa 2010. 6. J. Kurpiewska, J. Liwkowicz J.: Preparaty barierowe jako środki ochrony skóry rąk, Warszawa, 2010. 15 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.3 Antyoksydanty roślinne jako składniki kosmetyków przeciwstarzeniowych Monika Michalak1, Ryszard Glinka2 1 Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Katedra i Zakład Biofizyki; 2Społeczna Akademia Nauk w Łodzi, Katedra Kosmetologii [email protected] Skóra, wraz z upływem czasu ulega naturalnym, złożonym procesom starzenia, indukowanym przez czynniki endogenne (geny, zaburzenia hormonalne, niedobory witaminowe) oraz egzogenne (promieniowanie UV, skażenie środowiska). Oba procesy starzenia, zarówno wewnątrz, jak i zewnątrzpochodnego, nakładają się na siebie i są silnie związane ze wzrostem stężenia wolnych rodników oraz zjawiskiem stresu oksydacyjnego w skórze. Wolne rodniki wpływają negatywnie na kondycję i funkcjonowanie skóry. Powodują przedwczesne tworzenie zmarszczek, przebarwień, teleangiektazji, a także utratę sprężystości i elastyczności oraz suchość skóry. Stres oksydacyjny może także odgrywać istotną rolę w wielu schorzeniach dermatologicznych oraz chorobach nowotworowych skóry. Przeciwdziałanie tym zmianom stanowi jedno z wyzwań nowoczesnej kosmetologii. Wiedza na temat szkodliwości wolnych rodników skłania do poszukiwania coraz to nowszych i doskonalszych substancji o właściwościach antyoksydacyjnych, które zapobiegają procesom utleniania lub odwracają skutki negatywnego wpływu wolnych rodników na skórę. Według doniesień z piśmiennictwa naukowego, istotnym źródłem antyoksydantów są ekstrakty roślinne. Bogactwo związków biologicznie aktywnych obecnych w surowcach roślinnych, sprawia iż działają one bardziej skutecznie i kompleksowo, a przy tym łagodniej w porównaniu z niektórymi składnikami syntetycznymi. Antyoksydanty roślinne w recepturach kosmetyków wykorzystywane są jako składniki, które nie tylko zabezpieczają preparat przed autooksydacją, ale także pielęgnują skórę oraz spowalniają proces jej starzenia. Literatura 1. Wölfle U, Bauer G, Meinke MC. Reactive molecule species and antioxidative mechanisms in normal skin and skin aging. Skin Pharmacol Physiol 2014, 27(6): 316-332 2. Poljšak B, Dahmane RG, Godić A. Intrinsic skin aging: the role of oxidative stress. Acta Dermatovener 2012, 21: 33-36 3. Poljšak B, Dahmane RG. Free radicals and extrinsic skin aging. Dermatol Res Pract 2012, doi: 10.1155/2012/135206 4. Pinnel SR. Cutaneous photodamage, oxidative stress, and topical antioxidant protection. J Am Acad Dermatol 2003, 48(1): 1-19 5. Masaki H. Role of antioxidants in the skin: anti-aging effects. J Dermatol Scie 2010, 58: 8590 6. Pai VV, Shukla P, Kikkeri NN. Antioxidants in dermatology. Indian Dermatol Online J 2014, 5(2): 210–214. doi: 10.4103/2229-5178.131127 7. Gupta VK, Dharma SK. Plants as natural antioxidants. Natural Product Radiance 2006, 5(4): 326-334 8. Jadoon S, Karim S, Bin Asad MH i wsp. Anti-Aging Potential of Phytoextract LoadedPharmaceutical Creams for Human Skin Cell Longetivity. Oxid Med Cell Longev. 2015, doi: 10.1155/2015/709628. 9. Thring TSA, Hili P, Naughton DP. Anti-collagenase, anti-elastase and anti-oxidant activities of extracts from 21 plants. BMC Complem Altern M 2009, 9: 27-37. 10. Baumann LS. Less-known botanical cosmeceuticals. Dermatol Ther 2007, 20: 330-342 11. Allemann IB, Baumann L 2008 Antioxidants used in skin care formulation. Skin Therapy Lett 2008, 13(7): 5-9 16 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.4 Kultury in vitro Centella asiatica (L.) Urban jako biotechnologiczne źródło ważnych metabolitów wtórnych o znaczeniu kosmetycznym Ewa Skrzypczak-Pietraszek, Magdalena Matuszewska Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej UJ CM [email protected] Roślinne kultury in vitro mogą stanowić alternatywne w stosunku do roślin gruntowych źródło metabolitów wtórnych. Zwiększenie wydajności ich biosyntezy w hodowlach in vitro można osiągnąć różnymi metodami m.in. modyfikując skład pożywki, dodając związki o charakterze prekursorów i elicytorów. Celem niniejszej pracy było zbadanie wpływu modyfikacji zawartości sacharozy (standardowego składnika pożywki), dodatku elicytora (jasmonianu metylu) i prekursora (L-fenyloalaniny) na akumulację kwasów fenolowych, flawonoidów i azjatykozydu w wytrząsanych kulturach pędowych Centella asiatica (L.) Urban. Wytrząsana hodowla pędowa była prowadzona w kolbach stożkowych, przez dwa tygodnie, na pożywce Murashige’a i Skoog [1] z dodatkiem regulatorów wzrostu: benzyloaminopuryny (BAP) – 1 mg/l, kwasu naftalenooctowego (NAA) – 0,5 mg/l i kwasu giberelowego (GA3) – 0,25 mg/l. Następnie do kolb dodano nowe porcje podłoża z modyfikowaną zawartością sacharozy (standardową lub podwojoną). Po upływie kolejnego tygodnia kultury podzielono na 3 grupy (A, B, C) i do kolb oznaczonych jako B dodano roztwór Lfenyloalaniny o stężeniu 1,6 g/l, natomiast do C – roztwór L-fenyloalaniny oraz jasmonianu metylu (100 μM). Grupę A traktowano jako odnośnik. Biomasa z kultur wytrząsanych została zebrana po trzech lub siedmiu dniach od momentu dodania prekursora i elicytora. Została zważona i wysuszona. Przeprowadzono jakościową i ilościową analizę HPLC [2] kwasów fenolowych i flawonoidów, oraz analizę ilościową LC-MS azjatykozydu w metanolowych wyciągach przygotowanych z biomasy zebranej z wytrząsanych kultur pędowych Centella asiatica oraz z liści macierzystej rośliny szklarniowej, przed i po hydrolizie kwaśnej. We wszystkich próbkach przed hydrolizą stwierdzono obecność 7 wolnych kwasów fenolowych (p-hydroksybenzoesowego, 3,4 dihydroksyfenylooctowego, p-kumarowego, synapinowego, chlorogenowego, neochlorogenowego, rozmarynowego) oraz 6 flawonoidów (cynarozydu, apigetryny, kwercytryny, kemferolu, apigeniny, mirycetyny) oraz azjatykozydu. W wyciągach po hydrolizie kwaśnej nie występowały kwasy neochlorogenowy, 3,4-dihydroksyfenylooctowy i cynarozyd oraz azjatykozyd. Dodatkowo zaobserwowano obecność kwasów protokatechowego, p-hydroksybenzoesowego, wanilinowego, kawowego, syryngowego, ferulowego, o kumarowego oraz ramnetyny i luteoliny. Wyniki uzyskane w doświadczeniu wskazują, że zastosowanie L-fenyloalaniny (1,6 g/l) oraz jasmonianu metylu (100 μM) silnie zwiększa akumulację kwasów fenolowych, flawonoidów i azjatykozydu w wytrząsanych kulturach pędowych Centella asiatica, przy czym związki fenolowe występują w ilościach znacznie większych niż w liściach macierzystej rośliny szklarniowej. Maksymalna zawartość azjatykozydu w hodowli in vitro wzrosła ponad czterokrotnie w porównaniu z kulturą kontrolną, a zawartość wszystkich wolnych kwasów fenolowych maksymalnie zwiększyła się do nieomal 800 mg/100 g s.m. i była ok. siedmiokrotnie wyższa niż w liściach rośliny szklarniowej. Natomiast zawartość wszystkich flawonoidów w kulturach pędowych maksymalnie zwiększyła się ok. dziesięciokrotnie w stosunku do kultury kontrolnej i była pięciokrotnie wyższa w porównaniu z rośliną szklarniową. Badanie nad kulturami Centella asiatica (L.) Urban są obiecujące i wymagają kontynuacji. Zaproponowana metoda po optymalizacji może mieć potencjalne zastosowanie aplikacyjne jako biotechnologiczne źródło wybranych metabolitów wtórnych. Literatura: 1. Murashige T. and Skoog F.: Physiol.Plant, 15 (1962) 473-497. 2. Ellnain-Wojtaszek M. and Zgórka G.: J.Liq.Chrom.&Rel.Technol., 22 (1999) 1457-1471. 17 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.5 Nowe perspektywy zastosowania wyciągów wodnych z wąkroty azjatyckiej w kosmetologii i dermatologii – badania in vitro. M. Wyszkowska-Kolatko1, P. Koczurkiewicz1, K. Słoczyńska1, E. Skrzypczak-Pietraszek2, E. Pękala1 1 Zakład Biochemii Farmaceutycznej; 2Katedra Botaniki Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, ul. Medyczna, 30-688 Kraków Wąkrota azjatycka (Centella asiatica) w stanie naturalnym występuje w regionach tropikalnych i subtropikalnych. Głównymi składnikami wąkroty azjatyckiej o udokumentowanej aktywności farmakologicznej są triterpeny pentacykliczne: azjatykozyd, madekasozyd oraz kwasy: azjatykowy i madekasowy. Wyciągi z wąkroty azjatyckiej przyspieszają gojenie się ran, wspomagają leczenie łuszczycy, zapobiegają powstawaniu rozstępów skórnych, wykazują działanie przeciwstarzeniowe, antycellulitowe oraz fotoprotekcyjne. Celem prowadzonych badań było oszacowanie potencjału antyoksydacyjnego i cytotoksycznego wyciągów wodnych z wąkroty azjatyckiej w stosunku do komórek skóry ludzkiej: prawidłowych – fibroblastów (BJ5ta) i nowotworowych: komórek czerniaka (A375, WM793). Przedmiotem badań były wyciągi wodne z wąkroty azjatyckiej otrzymane z rośliny pochodzącej ze stanowiska naturalnego i z rośliny hodowanej w kulturze in vitro, które znacznie różniły się między sobą stężeniem azjatykozydu (0,370 ug/ml roślina ze stanowiska naturalnego vs 0,029 ug/ml roślina z kultury in vitro). Komórki inkubowano w obecności wyciągów w stężeniach od 100 ug/ml do 100 ug/ml przez 24 godziny. Równocześnie przeprowadzono ocenę aktywności antyoksydacyjnej wykorzystując test DPPH. Obydwa wyciągi zostały przebadane w stężeniach od 250 ug/ml do 7,5 mg/ml. Potencjał cytotoksyczny ekstraktów został oszacowany przy użyciu testów opartych o badanie różnych mechanizmów cytotoksyczności: test MTT i LDH. Wyniki testów wykazały, że obydwa ekstrakty nie działają cytotoksycznie w stosunku do prawidłowych komórek skóry ludzkiej. W przypadku linii nowotworowych, zaobserwowano odmienne działanie wyciągów. Silniejsze działanie cytotoksyczne w stosunku do linii czerniaka A375 wykazał ekstrakt z rośliny in vitro, z kolei w stosunku do linii czerniaka WM793 ekstrakt z rośliny szklarniowej. Wyniki testu DPPH pokazały, że obydwa wyciągi z wąkroty azjatyckiej posiadają aktywność antyoksydacyjną porównywalną do kwasu askorbinowego, jednak wyższym potencjałem cechuje się wyciąg z rośliny szklarniowej. Literatura: 1. Król D. Wąkrota azjatycka (Centella asiatica L.) – właściwości lecznicze. Postępy Fitoterapii. 2 (2010) 101-105. 2. Bylka W, Znajdek-Awiżen P, Studzińska-Sroka E et.al. Centella asiatica in cosmetology. Postep Derm Alergol 1 (2013) 46-49. 18 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.6 Rola podologii w profilaktyce i leczeniu chorób paznokci powikłanych zakażeniami o różnej etiologii – analiza wybranych przypadków Izabela Załęska, Bożena Bogusz, Małgorzata Lis, Marta Mendel Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu, Instytut Nauk o Zdrowiu – Kosmetologia, [email protected] Mimo stałego postępu w dziedzinie mikrobiologii i dermatologii zakażenia paznokci stanowią poważny problem budzący coraz większe zainteresowanie wśród lekarzy różnych specjalności oraz mikrobiologów. Są też wyzwaniem dla nowych dziedzin uzupełniających klasyczne metody leczenia, do których dołączył zawód podologa. Podologia to interdyscyplinarna dziedzina, zajmująca się specjalistyczną pielęgnacją stóp. Różnorodność zmian chorobowych paznokci spotykanych w praktyce kosmetologicznej zwraca uwagę na ich złożony charakter. Jedną z chorób, znacznie ograniczającą jakość życia pacjentów jest grzybica paznokci stóp. Profilaktyka oraz leczenie grzybic powierzchownych jest istotne w związku ze stałym wzrostem występowania infekcji grzybiczych. Właściwe rozpoznanie czynników etiologicznych znacznie ułatwia terapię oraz umożliwia połączenie leczenia farmakologicznego z zabiegami podologicznymi. W opinii podologów, odsetek pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi paznokci stóp, u których wskazane jest wykonanie specjalistycznych badań mikrobiologicznych, wynosi od około 40% do 60 %. Celem pracy była analiza przypadków zwyrodnień paznokci stóp powikłanych zakażeniami o etiologii grzybiczej, potwierdzonych badaniem mikologicznym, u pacjentów zgłaszających się do wybranych gabinetów podologicznych. Analizie poddano też wyniki badań mikrobiologicznych pacjentów, wykonanych w Pracowni Mikrobiologii Zakładu Diagnostyki Laboratoryjnej Szpitala Specjalistycznego im. L. Rydygiera w Krakowie oraz w laboratoriach o podobnym profilu badań, na przestrzeni lat 2012 – 2014. Odsetek analizowanych zakażeń dermatofitowych (40 – 50%) zbliżony jest do danych epidemiologicznych publikowanych przez innych autorów. Wnioski analizy wskazują na zalety współpracy specjalistów z dziedziny dermatologii, mikrobiologii oraz podologii. Poprawa skuteczności terapii może wiązać się także z zastosowaniem nowych, konkurencyjnych preparatów roślinnych, o potwierdzonej aktywności przeciwgrzybiczej wobec dermatofitów oraz metod laserowych stosowanych od 2010 roku. Literatura: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Żelazny I., Majkowicz M., Nowicki R.: Jakość życia pacjentów z grzybicą paznokci, Mikologia Lekarska, 2006, 13 (1), 59 – 64; Szarmach A., Nowicki R., Szarmach H.: Wpływ grzybicy paznokci na jakość życia, Mikologia Lekarska, 2001, 8 (3-4), 159-164; Adamski Z.: Profilaktyka grzybic skóry, Zakażenia, 5/2006, 65-68; Szepietowski J.: Grzybice skóry i paznokci. Vademecum lekarza praktyka. Medycyna praktyczna, Kraków 2001; Elewski B. E.: Grzybicze zakażenia skóry, α-medica press, Bielsko-Biała 2000; Katsambas A., van de Kerkhof P., Hay R., Roseeuw D.: Projekt Achilles: Europejskie Badanie Epidemiologiczne Dermatologicznych Schorzeń Stóp. Przegląd Mikologiczny, 2000, vol.4,1/2; Nowicki R.: Grzybica stóp, Zakażenia 4/2003, 39-44. Szterling-Jaworowska M., Flisiak I., Chodynicka B.: Grzybica dermatofitowa i niedermatofitowa paznokci, Zakażenia, 4 /2010, 58-65; Maleszka R., Ratajczak-Stefańska V.: Choroby paznokci – co nowego? [w:] Dermatologia – co nowego? t. 1, Szepietowski J., Reich A. (red.), Wrocław Wydawnictwo Cornetis 2009, 201–10; Nowicki R.: Grzybica paznokci – jak usprawnić leczenie. Porady praktyczne nie tylko dla dermatologów, Przew Lek 2002, 5, 6, 52–8; Maleszka R. Zakażenia grzybicze w ambulatoryjnej praktyce dermatologicznej, Dermatologia po dyplomie 2016/7(1) 10-22; Baran E., Adamski Z., Maleszka R., Szepietowski J., Nowicki R.: Terapia skojarzona - zalecane leczenie ciężkich postaci grzybicy paznokci, Mikologia Lekarska 2003, 10, 75-78; Trojanowska D., Tokarczyk M., Bogusz B., Głowacka A., Bednarek – Gejo A., Karczewska E., Budak A.: Ocena in vitro aktywności przeciwgrzybiczej olejku pichtowego wobec dermatofitów, Mikologia Lekarska, 2010, 17 (4), 229-232; Nenoff P., Grunewald S., Paasch U.: Laser therapy of onychomycosis, Journal of the german society of dermatology, 2014, Vol.12 (1), 33-38. 19 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.7 Właściwości oraz ocena skuteczności wyciągu z Kalanchoe daigremontiana w regeneracji łuszczycy skóry Sylwia Nowak Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Wydział Towaroznawstwa, Katedra Technologii i Analizy Instrumentalnej [email protected] Łuszczyca jest niezakaźną, zapalną chorobą skóry, która dotyczy 1-3% populacji. Wieloczynnikowa patogeneza, przewlekły charakter zmian i znaczna oporność na leczenie skutkują trudnościami w postępowaniu terapeutycznym oraz mało zadowalającymi efektami leczenia [1, 2]. W przemyśle farmaceutycznym, w produkcji leków rośliny lecznicze są powszechnie stosowane. Kalanchoe daigremontiana, której potencjał leczniczy nie został do tej pory wykorzystany, wykazuje silne właściwości w leczeniu zmian skórnych, między innymi łuszczycy. Zawartość tokoferoli, flawonoidów, kwasu askorbinowego oraz związków polifenolowych występujących w Kalanchoe daigremontiana przyczynia się do wzrostu jej potencjału leczniczego [3]. W celu potwierdzenia skuteczności Kalanchoe daigremontiana w regeneracji łuszczycy skóry przeprowadzono eksperyment badawczy. Przedmiotem eksperymentu był krem do stosowania zewnętrznego na skórę z ekstraktem z Kalanchoe daigremontiana. Badaniom poddano grupę 40 ochotników. Osoby poddane testom nie zażywały leków i innych preparatów miejscowych, mogących zafałszować wyniki badań. Każda z osób stosowała krem dwa razy dziennie przez okres trzech miesięcy. Końcowa ocena skuteczności kremu została przeprowadzona na podstawie zebranej dokumentacji fotograficznej z wszystkich wizyt oraz statystycznej analizy poszczególnych przypadków. Fot. 1 Lewe przedramię przed zastosowaniem kremu z Kalanchoe daigremontiana oraz po sześciu tygodniach regularnych aplikacji - Źródło własne Próba kontaktowa przyniosła pozytywne rezultaty. U osób biorących udział w eksperymencie badawczym już po pierwszym zastosowaniu świąd zmniejszył się o 80%. Po dwóch tygodniach od pierwszego zastosowania zmniejszeniu uległo zaczerwienienie, zmniejszyło się ognisko zmian chorobowych, ograniczone zostało powstawanie blaszek łuszczycowych. 70% zmian poddanych badaniom po okresie 8-12 tygodni uległo całkowitej redukcji, pozostałe znacznie się rozjaśniły, a blaszki łuszczycowe zniknęły. Opracowana receptura kremu z Kalanchoe daigremontiana normalizuje keratynizację, łagodzi świąd a także wspomaga regenerację skóry dotkniętej łuszczycą. Literatura: 1. Adamski Z., Kaszuba A.: Dermatologia dla kosmetologów, 2008, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 82-89. 2. Palteman AC, McNamee KE, McCann FE: New developments in the management of psoriasis and psoriatic arthritis: a focus on apremilast. Drug design, 2013, Development and Therapy, 7:201-210. 3. Ożarowski A.: Kalanchoe pierzaste jako roślina lecznicza, 1991, Wiadomości Zielarskie, 4, 3-4. 20 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.8 Wpływ preparatów zawierających kofeinę na cellulit Karolina Gosztyła1, Patrycja Głaz1, Angelika Twardowska1, Karolina Skrzypiec1 mgr Agata Włodarczyk2, lek. med. Katarzyna Kozłowicz 3 1 Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej, SKN przy Katedrze i Zakładzie Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych. 2 Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej, Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych. 3 Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej, Pracownia Kosmetologii i Medycyny Estetycznej. [email protected] W dzisiejszych czasach cellulit jest dużym wyzwaniem współczesnej kosmetologii i medycyny estetycznej. Lipodystrofia- medyczny termin określający tę przypadłość, to nieprawidłowe rozmieszczenie podskórnej tkanki tłuszczowej, jest to włókniejące zwyrodnienie tkanki łącznej. Etiologia cellulitu jest wieloczynnikowa. Przyczyn występowania cellulitu jest wiele, zaburzenia hormonalne, nieprawidłowa dieta, niehigieniczny tryb życia, noszenie obcisłych ubrań. Czynniki wrodzone i predyspozycje genetyczne do rozwoju cellulitu nie zostały jeszcze dokładnie określone [1]. Kofeina jest popularnym i ogólnodostępnym związkiem chemicznym wykazującym działanie antycellulitowe. Jest ona składnikiem wielu preparatów dostępnych na rynku, zarówno spożywczych jak i kosmetycznych. Celem pracy jest ocena oraz weryfikacja skuteczności preparatów antycellulitowych zawierających kofeinę jako substancję czynną. Literatura: 1. IZABELA ZAŁĘSKA-ŻYŁKA, Cellulit jako problem medyczny, Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 487-491. 21 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.9 Kakao, czekolada - wpływ na stan skóry i na ochronę przed promieniowaniem UV Joanna Chłopicka Zakład Bromatologii Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński, ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków [email protected] Kakao i czekolada to produkty spożywcze bogate w związki o budowie polifenolowej, zaliczamy do nich między innymi: flawonoidy, flawanole, katechiny, procjanidyny. W pracy Heinrich i wsp. stwierdzono, że regularne spożywanie kakao bogatego we flawonoidy wpływa pozytywnie na stan skóry przez: zwiększenie skórnego przepływu krwi, zmniejszenie transepidermalnej utraty wody, a przez to lepsze nawodnienie skóry, ponadto zauważono efekt foto-protekcyjny. Flawonoidy zawarte w czekoladzie wykazują silne działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne, mogą zapobiegać tworzeniu się zmarszczek powstających pod wpływem promieniowania słonecznego. Wpływ foto-protekcyjny flawanoli zawartych w kakao na skórę, porównuje się do efektu wywołanego przez spożywanie produktów bogatych w beta-karoten i likopen [1]. Mechanizm takiego działania to prawdopodobnie wpływ na ekspresję genów zaangażowanych w utrzymywaniu macierzy skórnej w dobrej kondycji. Uważa się, że w tworzeniu się zmarszczek skóry spowodowanych przez promieniowanie UVB dużą rolę odgrywa katepsyna G i serpina B6C. Spożywanie kakao hamuje ekspresję katepsyny G w ludzkich fibroblastach skóry. W badaniach na modelu zwierzęcym stwierdzono również, że związki zawarte w proszku kakaowym wpływały na zahamowanie ekspresji metaloproteinazy-1 w macierzy skóry indukowanej przez promieniowanie UVB. Wyniki badań wskazują, że spożywanie czekolady bogatej w polifenole może wykazywać działanie ochronne zmniejszając podział komórek matrycy skóry, co prowadzi do zahamowania tworzenia się zmarszczek pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Bardzo ważna jest ilość związków, zwłaszcza flawonowych, zawarta w czekoladzie, niestety w procesie jej wytwarzania w konwencjonalny sposób, ilość tych związków jest zbyt mała, aby przez jej spożywanie wywołać u ludzi efekt fotoprotekcyjny skóry narażonej na promieniowanie słoneczne [2]. W pracy przebadano całkowitą zawartość polifenoli w kakao oraz w wybranych losowo czekoladach dostępnych na Polskim rynku, najwięcej polifenoli ogółem 111,34 ± 2,76 mg GAL/g produktu stwierdzono w proszku kakaowym, a najmniej w białej czekoladzie 3,55 ± 0,44 mg GAL/g. Ciemna czekolada (DARK 90% kakao), charakteryzowała się największą zawartością polifenoli wśród przebadanych czekolad (57,96 ± 1,63 mg GAL/g produktu). Zawartość polifenoli ogółem w czekoladach znajdujących się w naszych sklepach jest jednak za mała, aby wywołać pozytywny efekt na strukturę, funkcjonowanie skóry oraz efekt fotoprotekcyjny. Dlatego proponuje się aby przemysł spożywczy wyprodukował czekoladę z odpowiednio dużą zawartością polifenoli, która byłaby przeznaczona dla osób dbających o stan skóry, a zwłaszcza dla ludzi eksponowanych na promieniowanie ultrafioletowe. Taka czekolada stanowiła by rodzaj żywności funkcjonalnej ograniczającej niekorzystne efekty opalania się i byłaby dedykowana osobom wyjeżdżającym do ciepłych krajów, oraz dla tych, którzy w wakacje lubią spędzać dużo czasu na plaży. Należy zwrócić też uwagę na to, że zwiększenie zawartości proszku kakaowego w czekoladzie może negatywnie wpłynąć na jej smak. Polimery epikatechiny i katechiny określane jako skondensowane taniny są odpowiedzialne za tworzenie z białkami śliny kompleksów i przez to odczuwanie gorzkiego, ściągającego smaku. Literatura: 1. Heinrich U., Neukam K.,Tronnier H., Sies H., Stahl W., Long-Term Ingestion of High Flavanol Cocoa Provides Photoprotection against UV-Induced Erythema and Improves Skin Condition in Women, J. Nutr. 136: 1565–1569, 2006. 2. Williams, S., Tamburic, S. and Lally, C., 2009. Eating chocolate can significantly protect the skin from UV light. Journal of cosmetic dermatology, 8(3), pp.169-173. 22 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.10 Misja marki AA PRESTIGE Institute- odkrywamy Twoje piękno! Agnieszka Olejniczak AA Prestige Institute, Oceanic S.A. [email protected] AA PRESTIGE Institute, to marka hipoalergicznych kosmetyków profesjonalnych adresowanych dla gabinetów kosmetycznych i ośrodków SPA. Mogą być one stosowane nawet w przypadku osób ze skórą wyjątkowo wrażliwą i skłonną do alergii. Aby zapewnić tak wysokie standardy, od ponad 30 lat, konsekwentnie realizujemy naszą misję: wszystkie nasze receptury opracowujemy we współpracy z lekarzami klinicznymi Pracowni Alergologii Kliniki Dermatologicznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Nasza Fabryka działa w oparciu o farmaceutyczne standardy GMP (Good Manufacturing Practice) – potwierdzone odpowiednią certyfikacją. Posiadamy również certyfikację do produkcji leków. Ogromny nacisk kładziemy na rozwój i wdrażanie najnowszych technologii. W naszym Laboratorium Naukowo-Badawczym pracują specjaliści: dermatolodzy, biotechnolodzy, chemicy, farmaceuci i kosmetolodzy. Naszym doświadczeniem pragniemy podzielić się z Państwem. Przedstawiamy ofertę zabiegów, które pozwolą Państwu z pełnym komfortem i bezpieczeństwem zadbać o zdrowie i piękno Państwa Klientów. Oferujemy szerokie portfolio, umożliwiające tworzenie kompleksowej oferty zabiegowej na twarz, ciało, dłonie i stopy. Uzupełniamy je o najbardziej aktualną wiedzę kosmetologiczną i autorskie procedury zabiegowe, uwzględniające masaże twarzy i ciała. 23 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.11 Dobra praktyka wytwarzania kosmetyków ISO 22716 Elżbieta Bętkowska-Ożóg ELPHARMA [email protected] Najważniejszym wymaganiem stawianym kosmetykom jest ich bezpieczeństwo. Aby zapewnić bezpieczeństwo kosmetyku należy podjąć szereg działań umożliwiających i zapewniających uzyskanie produktu bezpiecznego. Są to działania organizacyjne i praktyczne wymogi dotyczące zarządzania pracownikami, wyposażeniem oraz administracją, które wspólnie mają wpływ na jakość produkcji. W celu dostarczenia wskazówek dotyczących Dobrych Praktyk Produkcji (GMP) dla kosmetyków został opracowany przewodnik dla przemysłu kosmetycznego, uwzględniający specyficzne potrzeby tej branży w całym przepływie produktów, od produkcji i pakowania, kontrolę jakości, magazynowanie, aż po wysyłkę. Jest to Norma ISO 22716 Kosmetyki. Dobre Praktyki Produkcji. Przewodnik Dobrych Praktyk Produkcji. Ponadto wymogi stosowania określonych standardów w produkcji kosmetyków nałożyło Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1223/2009 dotyczące produktów kosmetycznych. Elżbieta Bętkowska-Ożóg, trener, auditor i konsultant przedstawi wymagania w zakresie Dobrych Praktyk Produkcji (GMP) dla kosmetyków opisanych w normie ISO 22716. Absolwentka studiów podyplomowych Farmacja Przemysłowa Wydziału Farmaceutycznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Biznes w Biotechnologii UJ. Dyplomowany trener Szkoły Trenerów Zarządzania MATRIK. Od 2007 roku Ekspert podczas auditowania i certyfikowania systemów zarządzania jakością w międzynarodowej jednostce certyfikującej systemy zarządzania w zakresie systemów zarządzania jakością – branże: - Produkcja wyrobów farmaceutycznych - Ochrona zdrowia - GMP w produkcji opakowań do leków - GMP w produkcji kosmetyków Od 2013 roku certyfikowany menadżer zarządzania projektami, Certyfikat PRINCE2 Foundation. Założona przez nią w 2007 roku firma ELPHARMA specjalizuje się w szkoleniach, specjalistycznym doradztwie i auditach w oparciu o najnowsze wytyczne dobrych praktyk oraz Systemów Zarządzania Jakością dla branż farmacji przemysłowej, producentów kosmetyków, wyrobów medycznych i suplementów diety. 24 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.12 Wykorzystanie hodowli komórkowych in vitro w badaniach nad nowymi substancjami o zastosowaniu kosmetologicznym Katarzyna Wójcik-Pszczoła, Marcin Magiera, Elżbieta Pękala Zakład Biochemii Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum [email protected] Hodowle komórkowe in vitro są kluczowym narzędziem w procesie badania wpływu nowych substancji i preparatów kosmetycznych na organizm ludzki. Zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej wszystkie produkty o zastosowaniu kosmetologicznym mogą być testowane jedynie z wykorzystaniem alternatywnych metod in vitro. Najliczniejszą grupę metod stanowią doświadczenia prowadzone z wykorzystaniem hodowli komórek zarówno prokariotycznych jak i eukariotycznych. Badania z wykorzystaniem hodowli komórkowych pozwalają na ocenę aktywności oraz bezpieczeństwa nowych substancji o potencjalnym zastosowaniu w kosmetologii. Umożliwiają one analizę cytotoksyczności, fototoksyczności, genotoksyczności, podrażnienia, czy też wchłaniania. W badaniach tych wykorzystuje się hodowle pierwotne komórek skóry (fibroblasty, keratynocyty, melanocyty) oraz dostępne komercyjnie linie komórkowe o ustalonym fenotypie. Badania podstawowe umożliwiają ocenę aktywności molekularnej nowych związków i preparatów kosmetycznych. Pozwala to na zaplanowanie kierunku rozwoju nowych substancji, jak również na udoskonalenie już istniejących. Dzięki wykorzystaniu metod hodowli komórkowych możliwa jest także ocena wpływu składników aktywnych na podstawowe procesy związane z fizjologią skóry wśród których wymienić należy zdolność do proliferacji i migracji keratynocytów i fibroblastów, zdolność do syntezy białek macierzy zewnątrzkomórkowej (kolagenu I, IV, elastyny), czy też produkcję melaniny przez melanocyty. Hodowle komórkowe in vitro stanowią niezwykle cenną i powszechnie wykorzystywaną w wielu laboratoriach kosmetologicznych metodę badawczą pozwalającą nie tylko na wstępną ocenę bezpieczeństwa nowych substancji, ale także poszukiwanie innowacyjnych substancji. Metody oparte o hodowle komórkowe znalazły szerokie zastosowanie zarówno w nauce jak i przemyśle. Od momentu wyprowadzenia pierwszej ustabilizowanej linii komórkowej dokonano olbrzymiego postępu w wielu dziedzinach nauki. Dzięki wykorzystaniu modeli opartych o hodowle komórkowe w ostatnich kilkudziesięciu latach dokonano wielokrotnie więcej odkryć w dziedzinie biologii i medycyny niż na przestrzeni ostatnich stuleci. 25 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.13 Różnicowa kalorymetria skaningowa (DSC) w badaniu uwodnionych polisacharydów stosowanych w kosmetyce. Przemysław Talik Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Medyczna 9, 30-688 Kraków [email protected] Naturalne biopolimery a także ich syntetyczne i półsyntetyczne pochodne, ze względu na swoje bardzo szerokie i zróżnicowane właściwości fizyko-chemiczne, od lat przyciągają uwagę wielu zespołów badawczych. Szczególnie interesujące są ich wzajemne, specyficzne oddziaływania z nawet śladowymi ilościami wody, która w sposób stabilny modyfikuje strukturę fizyczną polisacharydów. Takie zmodyfikowanie układu przestrzennego może znacząco wpływać na mobilność obecnych w matrycy składników aktywnych i/lub dalszą dyfuzję wody. Żeby zrozumieć te procesy (istotne, ze względu na szerokie zastosowanie polisacharydów w przemyśle medycznym, farmaceutycznym, spożywczym czy kosmetycznym) badano uwodnione matryce hydroksypropylocelulozy (HPC) o różnych masach molowych i lepkości (Klucel HPC typu LF, MF, HF). Analizowano zarówno czyste związki, jak również ich mieszaniny z lekami o zróżnicowanej rozpuszczalności (kwas salicylowy, salicylan sodu). Istota pomiarów polegała na analizie różnic we właściwościach fizycznych pomiędzy wodą zamarzającą (freezable water) a niezamarzającą (nonfreezing water), związaną z cząsteczkami czystego polimeru lub jego mieszaniny z lekiem. Nowatorskie, w tym zakresie, badania wykonano opublikowaną wcześniej metodą stosując różnicową kalorymetrię skaningową DSC [1,2]. Uzyskane wyniki porównano z analogicznie otrzymanymi danymi literaturowymi czystych, nie będących w postaci mieszanin polisacharydów takich jak: celuloza mikrokrystaliczna, chitozan, schizofylan, kwas hialuronowy i karboksymetyloceluloza. Literatura: 1. J. Liu, M.K. Cowman, J. Therm. Anal. Calorim., 59 (2000) 547. 2. Průšovă, D. Šmejkalovă, M. Chytil, V. Velebný , J. Kučerík, Carbohyd. Polym., 82 (2010) 498. 26 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 K.14 Ogólnopolskie Stowarzyszenie Stylistów Paznokci FANTASMAGORIE Paulina Spaleniak, Ewa Żabińska – Lubowiecka Ogólnopolskie Stowarzyszenie Stylistów Paznokci,Vellp Professional Beauty Expert Salon Kosmetologii Depilaser [email protected] Celem założenia Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Stylistów Fantasmagorie jest przede wszystkim wyodrębnienie zawodu STYLISTA PAZNOKCI od obowiązującego KOSMETYCZKA. Założeniem Stowarzyszenia jest wykazanie, że wykonywanie stylizacji paznokci obecnie wymaga profesjonalnej wiedzy oraz zaangażowania. W planach Stowarzyszenia jest organizowanie dla jego członków cyklicznych szkoleń podnoszących kwalifikacje zarówno z wiedzy merytorycznej jak i marketingowej. Każdy członek będzie mógł otrzymać Certyfikat Jakości przyznawany przez komisję Stowarzyszenia. Będzie to wyróżnienie potwierdzające świadczenie usług na najwyższym poziomie. Zdobycie takiego Certyfikatu będzie się wiązało ze spełnieniem wielu ściśle określonych wymagań. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Fantasmagorie obejmuje patronat nad Światowymi Mistrzostwami NAILPRO POLAND, gdzie uczestnicy mogą wziąć udział w 10 kategoriach stylizacji paznokci z podziałem na weteranów i nowicjuszy. Stowarzyszenie nawiązało również współprace z zagranicznymi Mistrzami Paznokci. Dzięki temu na terenie Polski są organizowane przez zarząd Stowarzyszenia szkolenia ze światowej klasy mistrzami stylizacji paznokci. Członkiem naszego Stowarzyszenia może zostać każda osoba, która zajmuje się profesjonalną stylizacją paznokci i chce rozwijać swoje umiejętności oraz dbać o renomę swojego zawodu. W planach Stowarzyszenia jest złożenie projektu ustawy do Ministerstwa Edukacji w celu wyodrębniania zawodu Stylisty Paznokci. W tym celu chcemy zgromadzić jak największą liczbę stylistów paznokci w Naszym Stowarzyszeniu. Dzięki działaniom Naszego Stowarzyszenia chcemy udowodnić jak ogromną wiedzę i talent musi posiadać stylista paznokci w dzisiejszych czasach oraz jak ważne jest dbanie o bezpieczeństwo Klienta. 27 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 Prezentacje plakatowe 28 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.1 Porównanie epilacji z wykorzystaniem IPL i IPL-RF - badania wstępne Barbara Algiert, Anna Erkiert-Polguj, Helena Rotsztejn Zakład Kosmetologii i Dermatologii Estetycznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi [email protected] Powszechnie panująca moda na gładkie ciało pozbawione owłosienia, stanowi impuls dla rozwoju różnorodnych technik jego usuwania. Spośród trwałych metod usuwania owłosienia, najprężniej rozwijają się zabiegi z wykorzystaniem światła. Na rynku obecne są również urządzenia łączące różne rodzaje energii. Celem pracy było porównanie efektywności zabiegów epilacji dokonywanych w obrębie dołów pachowych z wykorzystaniem IPL (intensywne źródło światła) i IPL wspomaganego RF (falami radiowymi). W badaniu wzięło udział 31 kobiet w wieku 22 - 47 lat. Probantki miały wykonane 4 zabiegi w odstępie 4 tygodni, w obrębie jednego dołu pachowego przy użyciu IPL, kontrlateralnie – IPL z RF, do zabiegów stosowano takie same ilości energii. Po 4 tygodniach od ostatniego zabiegu badane wypełniały autorską ankietę. Bolesność zabiegu probantki oceniały wg wizualnej skali oceny bólu (0-10-ból maksymalny), średnia dla zabiegów IPL wyniosła 5,16, dla IPL z RF 4,87, mediana dla obu zabiegów - 5. Efektywność zabiegów oceniana była poprzez zmniejszenie ilości włosów oraz rozjaśnienie koloru pozostałych. Owłosienie zmniejszyło się średnio o 58% po stronie IPL z RF i 59% kontralateralnie (mediana w obu przypadkach wynosiła 63%), zaś pozostałe włosy były jaśniejsze niż początkowo o 47 % po obu stronach. 12 spośród badanych zwróciło uwagę na zmniejszenie potliwości po serii wykonanych zabiegów, 3 zauważyły wzmożoną potliwość. Odczucia te były takie same w obrębie obu dołów pachowych. Żadna z probantek nie zauważyła występowania poważnych czy trwałych objawów ubocznych. Doniesienia literaturowe wskazują, iż istnieje kilka skutecznych metod epilacji z wykorzystaniem źródeł światła, czy w postaci IPL czy laserów. Powyższe wstępne wyniki wskazują iż obydwie badane metody epilacji (z wykorzystaniem intensywnego źródła światła i IPL wspomaganego falami radiowymi) są skuteczne i bezpieczne, a ich wykonanie wiąże się z porównywalną bolesnością w trakcie zabiegów. Literatura: 1. Sadick NS, Shaoul J. Hair removal using a combination of conducted radiofrequency and optical energies--an 18-month follow-up. J Cosmet Laser Ther. 2004 May;6(1):21-6. 2. Garden JM, Zelickson B, Gold MH, Friedman D, Kutscher TD, Afsahi V. Home hair removal in all skin types with a combined radiofrequency and optical energy source device. Dermatol Surg. 2014 Feb;40(2):142-51. doi: 10.1111/dsu.12407. Epub 2014 Jan 18. 3. Ormiga P, Ishida CE, Boechat A, Ramos-E-Silva M. Comparison of the effect of diode laser versus intense pulsed light in axillary hair removal. Dermatol Surg. 2014 Oct;40(10):1061-9. 4. Al-Dhalimi MA, Kadhum MJ. A split-face comparison of facial hair removal with the longpulsed alexandrite laser and intense pulsed light system. J Cosmet Laser Ther. 2015;17(5):267-72. 29 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.2 Zastosowanie metody spektrofotometrycznej do oznaczania ilościowego wybranych kwasów fenolowych w ich mieszaninach Anna Apola, Mariusz Stolarczyk, Anna Maślanka, Klaudia Ryłko, Włodzimierz Opoka Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków, [email protected] Kwasy fenolowe to grupa związków szeroko rozpowszechniona w świecie roślin. Substancje te należą do metabolitów wtórnych wykazujących pozytywny wpływ na organizm człowieka poprzez działanie antyoksydacyjne. Kwasy fenolowe zwiększają ochronę organizmu przed skutkami reakcji utleniająco - redukujących, a co za tym idzie, oddziałują korzystnie na strukturę skóry. Według badań np. kwas elagowy posiada o wiele lepsze właściwości antyoksydacyjne niż witamina E, wykazuje działanie fotoprotekcyjne zapobiegając szkodliwemu wpływowi promieniowania UVB. Bierze udział w blokowaniu degradacji kolagenu przez. Kwasy fenolowe wpływają hamująco na niekorzystne reakcje w keranocytach, a także w fibroblastach skóry, do których dochodzi w wyniku ekspozycji na promieniowanie UVB. Poprzez zmniejszenie produkcji cytokin prozapalnych kwasy fenolowe ograniczają reakcje zapalne, mają również zdolność do powstrzymywania nacieku makrofagów. Związki te mogą być stosowane w kosmetologii, gdyż ich działanie polega na redukcji ilości i wielkości zmarszczek, które spowodowane są narażeniem na działanie promieniowania UVB. Przeprowadzono badania mające na celu ocenę możliwości zastosowania metody spektrofotometrycznej do jednoczesnego ilościowego oznaczenia wybranych kwasów fenolowych występujących w ich mieszaninach. W badaniach wstępnych przeprowadzono analizę spektrofotometryczną metanolowych roztworów wybranych kwasów takich jak kwas: elagowy, galusowy, kofeinowy, kumarowy i protokatechowy stwierdzając liniową zależność absorbancji od stężenia poszczególnych kwasów przy charakterystycznych długościach fal. Na podstawie uzyskanych widm zerowego rzędu otrzymano krzywe pochodne, dokonano wyboru odpowiedniej pochodnej oraz długości fali przydatnej w analizie ilościowej, stwierdzając również liniową zależność wartości pochodnej od stężenia analizowanego kwasu fenolowego występującego obok innych kwasów z tej grupy w mieszaninie. Przeprowadzone oznaczenia pozwoliły na uzyskanie zadowalających rezultatów oznaczeń ilościowych, co potwierdza możliwość zastosowania opracowanych procedur do analizy ilościowej wybranych mieszanin kwasów fenolowych. 30 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.3 Subiektywna i obiektywna ocena skuteczności epilacji laserem diodowym w strefach intymnych u pacjentów z fototypem 1-6 według Fitzpatricka Magdalena Atta-Motte 1 , Izabela Załęska 2 1 Tooting Medical Centre, UK; 2Wydział Rehabilitacji Ruchowej, Zakład Kosmetologii, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie; Instytut Nauk o Zdrowiu PPWSZ w Nowym Targu; [email protected] Pomimo faktu, iż zgodnie z piśmiennictwem epilacja laserowa uważana jest za najskuteczniejszą metodę trwałego usuwania owłosienia dotychczas nie podjęto opracowania tematu skuteczności depilacji stref intymnych w szerokim aspekcie multikulturowym. Dostępne prace naukowe ograniczone są pod kątem fototypu, płci oraz badanego obszaru. Celem badania w aspekcie multikulturowym jest przedstawienie subiektywnej i obiektywnej skuteczności epilacji laserowej oraz poziomu satysfakcji pacjentów po terapii przy zastosowaniu lasera diodowego (805 nm) w okolicy stref intymnych w grupie kobiet i mężczyzn o różnym pochodzeniu etnicznym. Badania przeprowadzono w ośrodkach w Polsce i Wielkiej Brytanii w grupie 140 badanych (n140) w przedziale wiekowym pomiędzy 20 a 40 rokiem życia. Wyniki badań przedstawiają skuteczność depilacji laserem diodowym (805 nm) mierzoną subiektywnie oraz obiektywnie w okolicy stref intymnych wśród kobiet (n112) i mężczyzn (n28) o fototypach 1-6 według Fitzpatricka oraz poziom satysfakcji pacjenta po zakończeniu terapii. Przeprowadzając analizę odnotowano, że poziom satysfakcji z zabiegu korelował statystycznie znamiennie z procentową utratą włosów ocenianymi subiektywnie i obiektywnie. W badaniach zauważono, że procentowa utrata włosów oceniana subiektywnie i obiektywnie korelowały statystycznie znamiennie odwrotnie proporcjonalnie z fototypem skóry według Fitzpatricka (r=-0,2877; p=0,001), ms-pierwszy (r= -0,2693; p=0,002) i ms ostatni (r= 0,2749; p=0,001). Wraz ze zmniejszaniem wartości tych zmiennych wzrastał znamiennie procent utraty włosów. Ponadto procentowa utrata włosów oceniane subiektywnie i obiektywnie korelowały statystycznie znamiennie wprost proporcjonalnie z J/cm2 pierwszy (r= 0,3190; p<0,001) i J/cm2 ostatni (r= 0,4035; p<0,001). Wraz ze wzrostem wartości tych zmiennych wzrastał znamiennie procent utraty włosów. Nie stwierdzono współzależności pomiędzy poziomem satysfakcji a analizowanymi zmiennymi. W badaniu odnotowano, że subiektywna ocena procentowej utraty włosów różni się od oceny obiektywnej, jednakże różnica ta nie jest znamienna statystycznie. Literatura: 1. Terry G., Braun V., To let hair be, or no to not let her be ? Gender and body hair removal hair practicies in Aotearoa / New Zealand, Body Image 2013; 10(4) 2. Haedersdal M., Wulf HC., Evidence-based review of hair removal using lasers and light sources, J Eur Acad Dermatol Venerol 2006 Jan; 20(1) 3. Sadighha A1, Mohaghegh Zahed G., Meta-analysis of hair removal laser trials. Lasers Med Sci. 2009 Jan;24(1): 4. Krauss Madeline C, Removal of Bikini Hair by Rapid 810-nm Diode Laser, Cosmetic Dermatology 2008 July;21(7) 5. Jo SJ1, Kim JY1, Ban J2, Lee Y2, Kwon O1, Koh W2. Efficacy and Safety of Hair Removal with a Long-Pulsed Diode Laser Depending on the Spot Size: ARandomized, EvaluatorsBlinded, Left-Right Study. Ann Dermatol. 2015 Oct;27(5) 6. Galadari I1, Comparative evaluation of different hair removal lasers in skin types IV, V, and VI. Int J Dermatol. 2003 Jan;42(1) 7. Sarkar P., Hirsch R. J., Update on Laser Hair Removal, Journal of Cosmetic Dermatology, 2010; 20. 8. Gan SD., Graber EM., Laser Hair Removal: a review, Dermatol Surg., 2013 Jun;39(6) 31 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.4 Zakres zainteresowania zabiegami kosmetycznymi wśród mężczyzn Błażejewska Martyna, Kuźmicz Iwona Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Innowacyjny Kosmetolog [email protected] W ciągu ostatnich dziesięcioleci coraz więcej mężczyzn zaczyna dbać o swój wygląd. Odpowiedzią na potrzeby męskiej klienteli jest ciągle rosnąca liczba nowych kosmetyków pielęgnacyjnych linii męskiej. Także w gabinetach kosmetologicznych oferuje się coraz nowsze, bardziej zróżnicowane i specjalnie dopasowane zabiegi dla mężczyzn. Mimo tego, iż to wciąż kobiety dominują w salonach, mężczyźni również powoli przekonują się do proponowanych przez kosmetologów usług. Liczne różnice związane z budową, biochemią czy funkcjonowaniem skóry męskiej a damskiej powodują, że gabinety kosmetologiczne są coraz lepiej przygotowane na przyjęcie mężczyzn. Powstaje więcej zabiegów przeznaczonych specjalnie dla mężczyzn uwzględniających rozbieżności oraz defekty kosmetyczne charakterystyczne dla nich. Do problemów mężczyzn związanych z cerą należą wrastające włosy czy figówka, które zazwyczaj są objawem nieprawidłowości związanych z codzienną pielęgnacją, zwłaszcza z goleniem zarostu okolic twarzy. Trądzik pospolity oraz trądzik różowaty to kolejne schorzenia z którymi dosyć często borykają się mężczyźni. Problematyczna bywa również skóra głowy, która może nadmiernie się przetłuszczać, na której może pojawiać się łupież bądź łysienie androgenowe. Mężczyźni często udają się do gabinetów kosmetologicznych by leczyć swoje kompleksy związane z nadmierną masą ciała, rozstępami, suchymi, szorstkimi dłońmi czy stopami. Celem mojej pracy było określenie przywiązywania uwagi mężczyzn do pielęgnacji kosmetycznej. Aby to wykazać przeprowadziłam odpowiednią ankietę. Opracowanie jej miało wyjaśnić zakres zainteresowania zabiegami kosmetycznymi wśród badanej grupy. W badaniach uczestniczyło 110 respondentów i byli to wyłącznie mężczyźni. Było ono przeprowadzone na przełomie roku 2014 – 2015 w Polsce, głównie na terenie województw kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego, podlaskiego i mazowieckiego. Wyniki ankiety wykazują, że zainteresowanie mężczyzn zabiegami kosmetycznymi wzrasta. Największą popularnością cieszą się zabiegi na ciało, manicure oraz pedicure. Niestety zainteresowanie nie idzie w parze z doświadczaniem zabiegów pielęgnacyjnych na ciałach mężczyzn. W tym celu należy rozpowszechnić przekonanie w społeczeństwie, że mężczyźni powinni dbać o swój wygląd jednocześnie dodając, że nie uwłacza to ich męskości. Ponadto powinno się propagować opinię, iż salony kosmetologiczne nie są przeznaczone wyłącznie dla kobiet, a mężczyźni powinni stać się ich regularnymi gośćmi. 32 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.5 Aktywność przeciwgrzybicza olejku eterycznego izolowanego z owocni zewnętrznej Citrus hystrix wobec dermatofitów Magdalena Borusiewicz1, Eliza Majstrak2, Danuta Trojanowska2, Zbigniew Janeczko1 1 Katedra i Zakład Farmakognozji, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków, Polska; 2Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków, Polska [email protected] W ostatnim czasie obserwuje się ponowny wzrost zainteresowania związkami pochodzenia roślinnego w poszukiwaniu rozwiązań leczniczych np. chorób infekcyjnych. Citrus hystrix, powszechnie znana jako limonka Kaffir jest rośliną występującą w południowo-wschodniej Azji. Olejek eteryczny izolowany z owocni zewnętrznej posiada udowodnione spektrum aktywności przeciwbakteryjnej1-3, natomiast doniesienia o właściwościach przeciwgrzybiczych są nieliczne. Badany olejek składa się głównie z limonenu, β-pinenu, terpinen-4-olu oraz α-terpineolu. Dermatofity odpowiedzialne są za grzybice powierzchowne. Zdolność trawienia keratyny, głównego białka strukturalnego skóry włosów i paznokci, umożliwia grzybom enzym, keratynaza. Do grzybów dermatofitowych zalicza się trzy rodzaje: Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum. Charakteryzują się powinowactwem do określonych tkanek. Microsporum zakaża włosy i naskórek, Trichophyton paznokcie, włosy i naskórek, natomiast Epidermophyton tylko paznokcie i naskórek. Grzyb ten nie wywołuje chrób skóry owłosionej, pasożytuje w pachwinach i przestrzeniach międzypalcowych4. Udowodniono naukowo, że stosowanie terapii skojarzonej w leczeniu dermatomikoz jest bardziej korzystne ze względu na lepsze efekty i krótszy czas leczenia. W medycynie wykorzystuje się olejki eteryczne, ponieważ wykazują wielokierunkowy zakres działania. Celem badań była ocena aktywności przeciwgrzybiczej olejku eterycznego z C. hystrix wobec grzybów dermatofitowych z wykorzystaniem metody dyfuzyjno-krążkowej, a także oznaczanie wartości MIC (Minimal Inhibitory Concentration) olejku dla badanych szczepów dermatofitów metodą makrorozcienczeniową. Badanie wykonano metodą jakościową oraz ilościową wykorzystując szczepy dermatofitów izolowane z paznokci, łusek skórnych i skóry owłosionej. Stwierdzono wysoką aktywność 100% olejku z C. hystrix wobec wszystkich badanych szczepów dermatofitów, uzyskując strefy zahamowania wzrostu w zakresie 25-41mm. Dla 50% stężenia olejku otrzymane strefy mieściły się w zakresie 15-35mm, dla 25% stężenia w zakresie 020mm, dla 12,5% stężenia 0-10mm. Na podstawie średniej wielkości stref zahamowania wzrostu poszczególnych gatunków dermatofitów najwyższą aktywność 100% olejku uzyskano dla szczepów M. canis (41mm), natomiast najniższą dla szczepów M. gypseum (25mm). Uzyskane niskie wyniki MIC (μl/ml) potwierdziły wysoką aktywność olejku z limonki wobec wszystkich badanych szczepów dermatofitów. Otrzymane wartości dla gatunków T. mentagrophytes (20) mieściły się w zakresie 1-4 μl/ml, dla szczepów M. canis (8) w zakresie 0,5-1 μl/ml, dla dwóch badanych szczepów M. gypseum 2μl/ml. Dla szczepów T. rubrum wartości MIC olejku uzyskano w zakresie od 0,5-1μl/ml, natomiast dla 1 badanego szczepu E. floccosum otrzymano MIC o wartości 1μl/ml. Z uwagi na nieliczne doniesienia dotyczące aktywności olejku izolowanego z owocni zewnętrznej Citrus hystrix wobec dermatofitów, uzyskane wyniki zachęcają do przeprowadzenia dalszych badań in vitro i in vivo, które potwierdziłyby skuteczność olejku w terapii dermatomikoz. Literatura: 1. Srisuk V. et al. - Fresh Produce Antibacterial Rinse from Kaffir Lime Oil. Mahidol University Journal of Pharmaceutical Sciences; 2012; 39 (2), 15-27 2. Nanasombat S., Lohasupthawee P. - Antibacterial activity of crude ethanolic extracts and essential oils of spices against Salmonellae and other enterobacteria KMITL Sci. Tech. J. Vol. 5 No. 3 Jul. Dec. 2005 3. Lertsatitthanakorn P. et al. – In vitro bioactivities of essential oils used for acne control. The International Journal of Aromatherapy; 2006; 16, 43–49 4. Zaremba M.L., Borowski J. Mikrobiologia Lekarska. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2013. 33 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.6 Analiza suplementów diety zawierających w składzie luteinę Monika Dąbrowska, Małgorzata Starek, Bartosz Bubula, Włodzimierz Opoka Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum UJ, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej [email protected] Coraz większa liczba produktów, które kupuje przeciętny Kowalski w aptece nie jest faktycznie lekiem. Kolorowe reklamy przyciągają ludzi, szukających „czegoś na stawy”, „czegoś na włosy i paznokcie”, „czegoś na oczy”. W większości takich sytuacji, tym „czymś” okazuje się suplement diety. Pacjenci zdają się nie widzieć różnicy miedzy lekiem a suplementem, co pozostawia producentom wiele otwartych furtek, które mogą wykorzystać do różnych, niekoniecznie zgodnych z prawem działań. Według definicji zapisanej w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 suplement diety to: „środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy, lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie (…)”. W praktyce oznacza to, że preparat nie posiada właściwości leczniczych czy zapobiegawczych, ukierunkowanych na jakąkolwiek jednostkę chorobową i jest jedynie odpowiedzialny za uzupełnienie normalnej diety w substancje odżywcze. Z kolei produkt leczniczy definiowany jest przez ustawę jako substancja lub mieszanina substancji, mająca właściwości zapobiegania lub leczenia chorób ludzi czy też zwierząt. Jednak na co dzień, wyraźna granica prawna między lekiem a suplementem zostaje zatarta i przeciętny pacjent zostaje zasypany ogromną ilością preparatów „na wszystko”. Taka sytuacja może rodzić liczne nieścisłości i nadużycia w postaci podrabiania preparatów lub deklarowania innego składu jakościowego i ilościowego, niż jest to w rzeczywistości. Cały proceder może ułatwiać fakt, że wprowadzenie suplementu diety do sprzedaży jest o wiele prostsze niż konwencjonalnego leku. Efektem tego jest szybki wzrost sprzedaży suplementów diety. W Polsce, w przeciągu ostatnich lat wzrosła ona, aż pięciokrotnie i obecnie obroty ze sprzedaży suplementów diety wynoszą ok. 50% wszystkich leków OTC. Taka tendencja prowadzi do tego, że producenci leków chcąc zaspokoić potrzeby rynku wprowadzają liczne suplementy diety dając pacjentom poczucie, że braki w codziennej diecie zastaną zniwelowane przy użyciu ich specyfiku. To z kolei ma zapobiegać chorobom i kosztom generowanym przez kuracje schorzenia, w myśl zasady „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Rosnące spożycie tej grupy preparatów pokazuje, że należy poświęcić im szczególną uwagę. Zamysłem pracy jest przebadanie produktów będących suplementami diety na obecność substancji, która odpowiada za efekt fizjologiczny. Badaniami zostały objęte specyfiki zawierające w swym składzie luteinę, a wiec będą tym „czymś na oczy”. Grupa ta zajmuje trzecie miejsce pośród suplementów najczęściej sprzedawanych w aptece. Preparaty „na oczy” przegrywają tylko ze specyfikami „na odchudzanie i potencję”. Poza jakościowym i ilościowym oznaczeniem luteiny za pomocą autorskiej metody z zastosowaniem GC-FID podjęto próby dokonania podobnych oznaczeń techniką TLC. Dodatkowo pokuszono się o weryfikację zawartości cynku metodą absorpcyjnej spektroskopii atomowej i konfrontację z wartościami deklarowanymi przez producenta, sprawdzając również obecność zanieczyszczeń metalami ciężkimi takimi jak ołów czy kadm. 34 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.7 Wpływ dodatku miodu pszczelego na właściwości sensoryczne pomadek kosmetycznych Urszula Goik1, Miriam Cieślar1, Izabela Załęska2, Marta Liszka-Skoczylas1 1 Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Technologii Żywności, Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego; 2Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Wydział Rehabilitacji Ruchowej, Zakład Kosmetologii [email protected] W dzisiejszych czasach coraz częściej odchodzi się od związków syntetycznych zarówno w przemyśle spożywczym jak również kosmetycznym. Zastępuje się je surowcami naturalnymi, przyjaznymi człowiekowi i środowisku naturalnemu. Pomadki kosmetyczne z uwagi na ich częste zjadanie przez konsumentów są poddawane kontroli w kierunku zawartości produktów szkodliwych np. ołowiu. Z tego powodu też, powinny zawierać w swoim składzie surowce nieszkodliwe, dla zdrowia konsumenta. Miód pszczeli to produkt wytworzony przez pszczoły z nektaru roślin, ze spadzi lub z obydwu tych surowców, który gromadzony jest przez robotnice w komórkach plastra. Dzięki obecności w miodzie pszczelim takich składników jak: flawonoidy, kwasy fenolowe, witamina C, karotenoidy, kwasy organiczne (np. kwas cytrynowy), proteiny, aminokwasy (np. prolina), enzymy sprawiają, iż miód jest naturalnym przeciwutleniaczem. Miody to również inhibitory utleniania lipoprotein, co wskazuje na ich wysokie biologiczne właściwości przeciwutleniające. Największą zawartość polifenoli można znaleźć w miodach ciemnych (gryczanych, spadziowych, wrzosowych). Ponadto miód jest odżywczy, leczniczy, dietetyczny i łatwo przyswajalny przez organizm. Posiada właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne, nawilżające, regenerujące i rozjaśniające. Dzięki wielu cennym właściwościom bierze udział w projektowaniu i tworzeniu nowych produktów spożywczych, preparatów kosmetycznych, atrakcyjnych pod względem wartości odżywczych, pielęgnacyjnych oraz o odpowiednich cechach sensorycznych. Badania sensoryczne to badania, które wykonuje grupa osób, odpowiednio przeszkolona o dużej wrażliwości sensorycznej. Ponadto w badaniach sensorycznych biorą udział także konsumenci. Otrzymując wyniki badań konsumenckich można ustalić jakie cechy badanego produktu są szczególnie istotne dla określonych grup odbiorców, co w dużej mierze decyduje o powodzeniu i akceptacji produktu. W pracy badano, wpływ dodatku miodu pszczelego na właściwości sensoryczne wytworzonych pomadek kosmetycznych. Na podstawie wcześniej przygotowanej receptury sporządzono dwie grupy pomadek. W skład receptur preparatów wchodziły naturalne surowce takie jak: masło shea, masło kakaowe, wosk pszczeli, olej jojoba, olej arganowy, olej z rokitnika, olej z czarnej porzeczki, olej kokosowy, witamina E oraz cytrynowy olejek eteryczny. Jedna grupa pomadek zawierała dodatkowo spadziowy miód pszczeli. Do badań sensorycznych wybrano takie cechy jak: zapach, połysk, przyczepność, stopień rozprowadzania preparatu na skórze, tłustość preparatu, jednolitość oraz grubość filmu pozostałego po nałożeniu. Literatura: 1. Iman Al-Saleh, Sami Al-Enazi, Neptune Shinwari. Assessment of lead in cosmetic products. Regulatory Toxicology and Pharmacology 54 (2009) 105–113. 2. Paola Piccinini, Małgorzata Piecha, Salvador Fortaner Torrent. European survey on the content of lead in lip products. Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis 76 (2013) 225–233. 3. Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia. Występowanie związków fenolowych w miodzie pszczelim. Postępy Fitoterapii 4 (2008) 225-232. 4. Stefan Bogdanov. Bee Product Science, Honey in Medicine. www.bee-hexagon.net, April 2016. 35 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.8 Wpływ saponiny z kory Quillaja saponaria na proliferację fibroblastów skóry ludzkiej Anna Czajkowska1, Natalia Pawłowska2, Bogumiła Redlarska1, Bożena Popławska1, Krzysztof Bielawski2, Anna Bielawska1 Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, 1Samodzielna Pracownia Biotechnologii, 2Zakład Syntezy i Technologii Środków Leczniczych e-mail [email protected] W ostatnich latach na całym świecie obserwuje się wzrost zainteresowania substancjami aktywnymi występującymi w roślinach i ich wykorzystaniem w technologii kosmetyków. Interesującym naturalnym surowcem, tradycyjnie używanym jako komponent do otrzymywania produktów kosmetycznych jest kora mydłoki właściwej – Quillaja saponaria Molina [1]. To południowoamerykańskie drzewo (Chile, Peru, Boliwia) jest źródłem wielu cennych składników, jednak na szczególną uwagę zasługuje wysoka zwartość saponin [2]. Kora kwilai zawiera około 10% saponin trójterpenowych [1]. Do najważniejszych z nich zalicza się tzw. kwilaja saponiny – glikozydy kwasu kwilajowego i szczawiowego [1]. Saponiny są związkami powierzchniowoczynnymi, wykazującymi działanie myjące i pielęgnujące skórę oraz włosy [1]. Ekstrakt z kory Quillaja znajduje praktyczne zastosowanie m.in. jako składnik płynów do płukania włosów, czy szminek [1]. Posiada on właściwości przeciwzapalne, ściągające, przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne [1]. Ponadto, jest on stosowany w preparatach wspomagających leczenie egzemy [1]. Celem pracy było zbadanie wpływu ekstraktu z kory Quillaja na przeżywalność oraz proces biosyntezy DNA w hodowlach komórkowych fibroblastów skóry ludzkiej po 24- i 48-godzinnej inkubacji z różnymi stężeniami badanego ekstraktu. Przeżywalność fibroblastów skóry ludzkiej została oznaczona przy użyciu soli tetrazolowej zgodnie z metodą Carmichael’a. Wpływ badanego ekstraktu na proces biosyntezy DNA w komórkach fibroblastów oceniono poprzez pomiar wbudowywania znakowanej [3H]-tymidyny do DNA. Przeprowadzone badania wykazały, że ekstrakt z kory Quillaja powoduje zmniejszenie przeżywalności fibroblastów skóry ludzkiej. Wraz ze wzrostem stężenia badanego ekstraktu oraz wydłużeniem czasu inkubacji do 48 godzin obserwowano obniżenie żywotności fibroblastów. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że ekstrakt z kory Quillaja saponaria zmniejsza proces biosyntezy DNA w badanych komórkach. Ponadto, wraz ze wzrostem stężenia badanego ekstraktu oraz przedłużeniem czasu inkubacji wykazano obniżenie proliferacji fibroblastów skóry ludzkiej. Literatura: 1. Jabłońska-Trypuć A., Czerpak R. Surowce kosmetyczne i ich składniki. Część teoretyczna i ćwiczenia laboratoryjne. MedPharm Polska, Wrocław 2008. 2. Lamer-Zarawska E., Chwała C., Gwardys A. Rośliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012. 36 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.9 Postępy w farmakoterapii otyłości Anna Czopek, Krzysztof Kamiński, Maciej Pawłowski Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny, Katedra Chemii Farmaceutycznej, Zakład Chemii Leków [email protected], [email protected] Otyłość definiowana jest jako heterogenna, przewlekła choroba metaboliczna, wynikająca z zaburzenia homeostazy energii. Na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat, liczba osób cierpiących na nadwagę bądź otyłość na świecie podwoiła się [1, 2]. Według danych Institute for Health Metrics and Evaluation, Washington University, obecnie co trzecia osoba dorosła oraz co czwarty nastolatek, w krajach wysokorozwiniętych, jest otyły lub cierpi na nadwagę. Ponadto w krajach rozwijających się, ok. 25% dzieci w wieku poniżej 5 lat, ma nadwagę, predysponującą do rozwoju otyłości w późniejszym wieku [1]. Otyłość, to choroba, która w znaczny sposób wpływa na całościowe funkcjonowanie człowieka, zarówno na jego sprawność fizyczną jak i psychiczną oraz prowadzi do zaburzenia relacji społecznych. Jej występowanie jest jednym z głównych czynników predysponujących do wystąpienia cukrzycy typu 2-go, nadciśnienia tętniczego, chorób układu sercowo-naczyniowego, zwyrodnienia stawów, niewydolności oddechowej, dny moczanowej, kamicy żółciowej, zaburzeń gospodarki lipidowej czy stłuszczenia wątroby [3]. W walce z otyłością najważniejsza jest zmiana diety oraz wprowadzenie aktywności fizycznej, jednak w wielu przypadkach metody te nie są wystarczające, a otyli pacjenci nie potrafią poradzić sobie z chorobą, bez dodatkowej farmakoterapii bądź interwencji chirurgicznej. W latach 50tych XX wieku rozpoczęto poszukiwania skutecznego leku, w leczeniu otyłości, który w istotny sposób zmniejszałyby masę ciała, równocześnie nie wywołując poważnych działań niepożądanych [4]. Obecnie farmakoterapia otyłości obejmuje kilka grup leków o różnych mechanizmach działania, stosowanych zarówno w monoterapii jak i terapii skojarzonej, w której dzięki połączeniu dwóch preparatów wywołujących efekt anoreksygenny, możliwa jest skuteczniejsza redukcja masy ciała. Literatura: 1. Ng M, Fleming T, Robinson M, Thomson B, Graetz N, Margono C et al., Global, regional, and national prevalence of overweight and obesity in children and adults during 1980–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013. Lancet; 2014; 384: 766–81. 2. Partyka A, Jastrzębska-Więsek M, Wróbel D, Wesołowska A, Aktualny stan i perspektywy farmakoterapii otyłości. Czasopismo Aptekarskie; 2012; 2: 38–46. 3. Webber L, Projected incidence of overweight and obesity and related disease incidence across Poland. Cent. Eur. J. Public. Health; 2014; 22: 17–23. 4. Rodgers R J, Tschöp M H, Wilding J P H, Anti-obesity drugs: past, present and future. Dis. Model. Mech.; 2012; 5: 621–626. 37 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.10 Synteza i badania in vitro uwalniania analogów peptydów pochodzących z prokolagenu typu I Aleksandra Dąbrowska1, Beata Łubkowska2, Beata Grobelna3, Zbigniew Maćkiewicz1 1 Pracownia Chemii Makromolekuł Biologicznych, Wydział Chemii Uniwersytet Gdański, 2 Wydział Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu, Wyższa Szkoła Zarządzania, 3 Pracownia Chemii i analityki kosmetyków, Wydział Chemii Uniwersytet Gdański, [email protected] Badania in vitro stanowią fundament w projektowaniu kosmetyków, umożliwiają ocenę i potwierdzenie aktywności biologicznej użytych składników, jak również dobór ich stężenia. Celem pracy badawczej było otrzymanie oligopeptydów o sekwencjach pochodzących z αkolagenu, wykazujących podwyższoną aktywność biologiczną, umieszczenie ich w preparatach kosmetycznych oraz ocena właściwości i przenikalności w warunkach in vitro. Proces przenikania substancji aktywnej przez startum corneum w dużej mierze świadczy o efektywności działania preparatu kosmetycznego. Badania uwalniania in vitro wykonano na komorze typu Franza. Jako membranę zastosowano konstrukt sztucznej skóry (ASC – Artificial Skin Construct), który przygotowano z dwóch krążków wykonanych z octanów celulozy o średnicy porów ludzkiej skóry oraz surowca liposomowego. Właściwości fizykochemiczne oligopeptydów zostały określone metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej w układzie faz odwróconych (HPLC-RP) oraz techniką spektrometrii mas z desorpcją laserową z udziałem matrycy i analizatora czasu przelotu (MALDI- TOF MS). Za skuteczność wyrobu kosmetycznego odpowiadają nie tylko użyte substancje aktywne, ale również podłoże. Zsyntetyzowane peptydy, umieszczone, jako składniki aktywne w maskach hydrożelowych, wykazały dobrą przenikalność, która potwierdza ich obiecujące właściwości nawilżające. Literatura: 1. M. P. Lupo , A. L. Cole, Cosmeceutical peptides, Dermatologic Therapy, 5, 2007 2. M. West, The cellular and molecular biology of skin aging, Archives of Dermatology 130, 87-95 (1994) 3. A. Marzec, Chemia kosmetyków, Dom Organizatora, Toruń (2005) 4. B. Łubkowska, B. Grobelna, Z. Maćkiewicz, The measurements of hydration degree after application of semisolid gels with peptide, PhD Interdycyplinary Journal, 1, 55-60 (2013) 5. K. Fields , T. Falla., K. Rodan , L. Bush, Bioactive peptides: signaling the future, Jouranl of Cosmetic Dermatology, 8, 8-13 (2009) 6. M. A. Ruiz, Clares B.,M.E. Morales, S. Cazalla , V. Gallardo , Preparation and stability of cosmetic formulations with an anti-aging peptide, Journal of Cosmetic Science, 58(2), 157171 (2007) 7. N.H. Abu Samah, C.M. Heard, Topically applied KTTKS:a revive, International Journal of Cosmetic Science, 33, 483-490 (2011) 8. A. Kępa, Peptydy biomimetyczne i czynnik wzrostu w kosmetologii i medycynie estetycznej, Kosmetologia estetyczna, 2, 2013 9. P. Antończak ,M. Jurzak, K. Adamczyk, Low molecular signal peptides used in revitalization of the skin, Clinical Dermatology, 14 (2), 93-96 (2012) Praca finansowana w ramach Badań Naukowych Służących Rozwojowi Młodych Naukowców oraz Uczestników Studiów Doktoranckich nr 538-8646-B028-15 38 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.11 Metody badań cytotoksyczności związków w hodowlach in vitro Dominik Domagała, Teresa Leszczyńska, Aneta Koronowicz Katedra Żywienia Człowieka, Wydział Technologii Żywności, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie domagał[email protected] Cytotoksyczność jest jednym z podstawowych mechanizmów działania chemioterapeutyków stosowanych w farmakoterapii [Krzysztoń-Russjan i in. 2009]. Aktywność cytotoksyczna, w zależności od przeznaczenia leczniczego danego związku, jest aktywnością pożądaną, tak jak w przypadku cytostatyków, które są stosowane w chorobach nowotworowych, lub może być parametrem dyskwalifikującym [Anuszewska 2010]. Miarą aktywności cytotoksycznej jest wartość stężenia badanego czynnika, który hamuje żywotność komórki – IC50 (ang. inhibitory concentration), czyli takie stężenie, przy którym podział komórek zostaje zahamowany w 50%, w odniesieniu do układu kontrolnego. Wskaźnik IC50 wyraża wrażliwość komórki na działanie danego czynnika [Anuszewska 2010]. Na wybór metody badania aktywności cytotoksycznej mają wpływ informacje na temat charakteru badanego związku, jak również możliwości interakcji z żywym organizmem lub jego składowymi. Aktywność cytotoksyczną można ocenić przez pomiar bezpośredni lub pośredni zmian, jakie zachodzą w komórce poddanej działaniu badanego związku w odniesieniu do układu kontrolnego, którym jest hodowla komórek bez badanego związku lub ze związkiem, o którym mamy informację, że jest cytotoksyczny w określonym zakresie stężeń [Anuszewska 2010]. Obecnie na rynku istnieje ogromna liczba testów i rozwiązań technicznych, ułatwiających badanie cytotoksyczności [Krzysztoń-Russjan i in. 2009]. W testach badania cytotoksyczności obserwuje się uszkodzenia komórek, które powodują ich śmierć, co wynika z oddziaływania substancji szkodliwych [Traczewska 2011]. Do oceny aktywności cytotoksycznej stosowanych jest bardzo wiele testów, które opierają się na: zmianie w integralności błony komórkowej, aktywności enzymów mających związek z metabolizmem komórki, zdolności komórki do podziałów, zmianie w strukturze białka i materiału genetycznego [Anuszewska 2010]. Badania cytotoksyczności związków chemicznych w hodowlach komórek in vitro powinny być wstępem do następnych, bardziej szczegółowych testów toksykologicznych. Umożliwia to wczesne wykluczenie danej substancji jako niepożądanego składnika produktu, co oszczędza czas i środki przeznaczone na analizę preparatu. Literatura: 1. Anuszewska E. (2010). Badanie aktywności cytotoksycznej produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Gazeta Farmaceutyczna, 5/2010. 2. Krzysztoń-Russjan J., Książek I., & Anuszewska E. (2009). Porównanie użyteczności testów MTT i EZ4U stosowanych do oceny cytotoksyczności ksenobiotykow. Farmacja Pololska, 65(6), 395-402. 3. Traczewska T. (2011). Biologiczne metody oceny skażenia środowiska. Wrocław, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 8, 8.3, 8.3.6. 39 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.12 Synteza i właściwości fizykochemiczne hydrożeli chitozanowych modyfikowanych kwasem hialuronowym Anna Drabczyk, Sonia Kudłacik, Bożena Tyliszczak Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej, Katedra Chemii i Technologii Polimerów [email protected] Na przestrzeni ostatnich lat hydrożele polimerowe stają się grupą materiałów, która zyskuje coraz większą popularność na rynku tworzyw sztucznych. Duży wpływ na tę tendencję mają unikatowe właściwości tych materiałów, tj. biodegradowalność, biozgodność czy również nietoksyczność. Co równie istotne, hydrożele charakteryzują się bardzo dużą pojemnością sorpcyjną. Owa właściwość wynika z ich struktury chemicznej, która przypomina trójwymiarową sieć zbudowaną z łańcuchów polimerowych. Wymienione cechy powodują, że omawiane materiały znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach, ze szczególnym uwzględnieniem medycyny oraz farmacji. Na uwagę zasługuje niewątpliwie rola, jaką hydrożele pełnią w inżynierii tkankowej czy także w systemach kontrolowanego uwalniania leków. Ponadto, istnieje możliwość wprowadzania do matrycy hydrożelowej różnego rodzaju dodatków, które wpływają na właściwości otrzymanych materiałów. Taka modyfikacja pozwala na dopasowanie polimeru do danego zastosowania oraz na osiągnięcie pożądanych w owym zastosowaniu cech [1,2]. W ramach niniejszych badań zsyntezowano serię hydrożeli o matrycy chitozanowej, którą wzbogacono dodatkiem kwasu hialuronowego. Jest to biodegradowalny i nietoksyczny biopolimer, który został po raz pierwszy odkryty w 1934r. Współcześnie jest wykorzystywany w głównej mierze w farmacji oraz kosmetyce. Znajduje zastosowanie m.in. w leczeniu chorób skórnych, ale także w chirurgii oka czy również w leczeniu zapalenia stawów czy kości [3]. Chitozan - związek stanowiący matrycę syntezowanych hydrożeli - to biodegradowalny polimer, który jest pochodną chityny – materiału stanowiącego podstawowy składnik budulcowy szkieletu stawonogów [4]. Zakres prowadzonych badań obejmował syntezę hydrożeli na drodze fotopolimeryzacji, a następnie scharakteryzowanie właściwości otrzymanych materiałów. Określono m.in. zdolności pęcznienia badanych polimerów, a także ich tendencję do degradacji w symulowanych płynach ustrojowych. Literatura: 1. Tyliszczak B., Pielichowski K. Charakterystyka matryc hydrożelowych - zastosowania biomedyczne superabsorbentów polimerowych, Czasopismo Techniczne, Wyd. Politechniki Krakowskiej, 2007, 159-167 2. Hoffman A. S., Hydrogels for biomedical applications, Advanced Drug Delivery Reviews 54, 2002, 3–12 3. Price R.D., Berry MG, Navsaria H.A., Hyaluronic acid: the scientific and clinical evidence, Journal of Plastic, Reconstructive & Aesthetic Surgery, 2007, 60, 1110-1119 4. M. Mucha, Chitozan – wszechstronny polimer ze źródeł odnawialnych, WNT, 2010 Badania wspierane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (Grant Lider/033/697/L5/13/NCBR/2014) 40 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.13 Ocena aktywności cytotoksycznej wyciągów z poszczególnych części morfotycznych Atriplex nitens. Emilia Dawiec, Agnieszka Galanty, Irma Podolak Katedra i Zakład Farmakognozji, Uniwersytet Jagielloński, Wydział Farmaceutyczny ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków [email protected] Łoboda błyszcząca (Atriplex nitens) należy do dużych roślin zielnych z rodziny Amaranthaceae. Atriplex nitens jest rośliną o niewielkiej zmienności. Na suchych terenach o zwartym podłożu rośliny są mniejsze, słabiej rozgałęzione, liście słabo ząbkowane do całobrzegich. Rzadko występuje w cieplejszych rejonach Polski, nie występuje w północnowschodniej Polsce. Gatunek jest światłolubny i stosunkowo ciepłolubny, źle toleruje wczesne przymrozki gdyż owoce wymagają więcej czasu do osiągnięcia dojrzałości. Doświadczeniu poddano poszczególne części morfotyczne łobody błyszczącej- korzęń, kwiat, liść oraz łodygę. Surowiec roślinny przeniesiono do kolb i ekstrahowano kolejnochloroformem i metanolem na wrzącej łaźni wodnej. Określono wstępny profil jakościowy uzyskanych wyciągów TLC (CHCl3-MeOH-H2O 23:12:2, wizualizacja 25% metanolowy H2SO4). Wyciągi oceniono pod kątem aktywności cytotoksycznej na ludzkich liniach komórkowych czerniaka (m.in. HTB 140 i WM 793), a także na prawidłowych ludzkich fibroblastach. Uzyskane wyciągi charakteryzowały się zróżnicowanym oddziaływaniem na badane linie komórkowe. Zaobserwowano wyraźne różnice w aktywności cytotoksycznej pomiędzy wyciągami metanolowymi a chloroformowymi oraz znaczącą selektywność w działaniu w stosunku do komórek nowotworowych. 41 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.14 Bioaktywne powłoki fosforanowe do zastosowań w implantologii Wioletta Florkiewicz1, Ewa Olejnik2, Agnieszka Sobczak-Kupiec1 1 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej, Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej; 2Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydział Odlewnictwa, Katedra Inżynierii Stopów i Kompozytów Odlewanych [email protected] Niniejsza praca ma na celu rzetelne podsumowanie stanu wiedzy z zakresu bioaktywnych powłok CaP stosowanych w obszarze biomedycyny, jak w problemów związanych z ich wytarzaniem oraz użytkowaniem. Bioaktywna ceramika fosforanowo-wapniowa (CaP) od wielu lat zajmuje szczególną pozycję wśród nowoczesnych materiałów implantacyjnych przeznaczonych do substytucji kości stosowanych zarówno w ortopedii, jak i stomatologii. Biozgodne fosforany wapnia stosowane w medycynie, głównie Ca10(PO4)6(OH)2 (hydroksyapatyt, HAp), Ca3PO4 (TCP) i ceramika dwufazowa (BCP) zawierająca HAp oraz TCP, ze względu na swoje właściwości osteokonduktywne i/lub osteoindyktywne posiadają zdolność do wywołania specyficznej odpowiedzi biologicznej skutkującej wytworzeniem trwałego wiązania pomiędzy wszczepem i tkanką [1]. Z uwagi słabe właściwości wytrzymałościowe ceramika CaP stosowana jest głównie do wytwarzania implantów niepoddawanych znacznym obciążeniom mechanicznym, głównie porowatych rusztowań, kształtek, granul oraz proszków [2-4]. Niemniej jednak, ceramika fosforanowa ze względu na swoje unikalne właściwości biologiczne, często wykorzystywana jest również do wytwarzania bioaktywnych powłok na powierzchni inertnych materiałów metalicznych przeznaczonych na wysoko obciążone implanty nośne np. stawu biodrowego Rys. 1. Komórki kostne oraz kolanowego. Aktualnie powłoki fosforanowe na komercyjnie pochodzenia ludzkiego na dostępnych implantach metalicznych wytwarzane są głównie z powłoce HAp [1]. użyciem technik napylania plazmowego, co często powoduje występowanie niejednorodności struktury i składu chemicznego powłoki, słabej adhezji na granicy faz ceramika/metal oraz powstawania mikropęknięć [5]. Alternatywnymi technikami stosowanymi do wytwarzania bioaktywnych powłok fosforanowych na implantach nośnych są metody jonowe (IBAD), rozpylanie magnetronowe, depozycja za pomocą lasera impulsowego (PLD), techniki zolżel, osadzanie elektroforetyczne oraz naddźwiękowe natryskiwanie płomieniowe (HVOF), które pozwalają wyeliminować wspomniane przeszkody [6]. Jednoczesny rozwój inżynierii tkankowej oraz inżynierii materiałowej warunkuje ciągły postęp w dziedzinie materiałów implantacyjnych. Obecnie kładzie się nacisk na wieloaspektowe działanie powłok bioaktywnych, związanych zarówno ze stymulowaniem rozwoju tkanek wokół implantu, jak i równoczesnym działaniem przeciw infekcyjnym. Niemniej ważne jest również stałe rozwijanie technologii wykorzystywanych do wytwarzania bioaktywnych powłok CaP, zarówno w aspekcie jakości wytwarzanych struktur, jak i rozważając kwestie ekonomii procesu. Literatura: 1. Hench L. L., Splinter R. J., Allen W. C., Greenlee T. K., J Biomed Mater Res 2004, 5, s.117 2. Ramay H. R., Zhang M., Biomaterials 2003, 24, s. 3293 3. Liljensten E., Adolfsson E., Strid K. G., Thomsen P., Clin Implant Dent Relat Res 2003, 5, s. 9 4. Sanosh K. P., Chu M. C., Balakrishnan A., Lee Y. J., Kim T. N., Cho S. J., Curr Appl Phys 2009, 9, s. 1459 5. Ong J. L., Appleford M., Oh S., Yang Y., Chen W. H., Bumgardner J. D., Haggard W. O., JOM 2006, 58, s. 67 6. Zhang B. G., Myers D. E., Wallace G. G., Brandt M., Choong P. F., Int J Mol Sci 2014, 15, s. 11878 42 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.15 Przydatność metody HPLC z detekcją DAD do oznaczania kofeiny w kosmetykach Agnieszka Gołdyn, Elżbieta Wyska Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny, Zakład Farmakokinetyki i Farmacji Fizycznej [email protected] Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) jest fizykochemiczną metodą rozdzielania składników jednorodnych mieszanin na podstawie ich różnego powinowactwa do fazy stacjonarnej i ruchomej układu chromatograficznego. Metoda ta wykorzystywana jest szczególnie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym, ponieważ pozwala na rozdział substancji o różnych masach cząsteczkowych, których nie można rozdzielić metodą chromatografii gazowej, ze względu na niską lotność. Kofeina jest alkaloidem purynowym występującym w kosmetykach ujędrniających, wyszczuplających i redukujących cellulit. Informacja o zawartości kofeiny w produktach do stosowania na skórę jest istotna, ponieważ związek ten może przez skórę przenikać do krwi. Biorąc pod uwagę fakt, że kofeina zawarta jest w kawie, herbacie, czy różnych napojach energetycznych, wiele osób stosując równocześnie kosmetyki zawierające kofeinę może przyjmować duże dawki tego związku w ciągu dnia, co może wywierać niekorzystny wpływ na ich organizm. Celem badań było oznaczenie zawartości kofeiny w wybranych kosmetykach dostępnych na polskim rynku z wykorzystaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją DAD. Kofeina została wyizolowana z 250 mg produktu przy pomocy 5 ml roztworu wodnoetanolowego w wyniku wytrząsania. Po odwirowaniu i przesączeniu, 20 µl roztworu nanoszono na kolumnę chromatograficzną (LiChrospher® 100 RP-18). Analityczna długość fali wynosiła 272 nm, a fazą ruchomą był układ złożony z acetonitrylu i wody zmieszanych w stosunku 20 : 80 v/v. Oznaczenia przeprowadzano w temperaturze 25°C, przy szybkości przepływu fazy ruchomej 1 ml/min za pomocą chromatografu cieczowego Merck, Hitachi (Japonia). Opracowana metoda analityczna pozwoliła na oznaczenie kofeiny we wszystkich badanych produktach kosmetycznych. Wyniki przeprowadzonych analiz wykazały, że zawartość procentowa kofeiny w kosmetykach wahała się w granicach 0,003 - 1,77%. Co więcej, różniła się znacząco w kosmetykach o tym samym przeznaczeniu. 43 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.16 Poszukiwanie nowych inhibitorów melanogenezy do zastosowania w terapii zaburzeń hiperpigmentacyjnych Agnieszka Gunia-Krzyżak1, Justyna Popiół1, Paulina Koczurkiewicz2, Elżbieta Pękala2, Henryk Marona1 1 Zakład Chemii Bioorganicznej, Katedra Chemii Organicznej, 2Zakład Biochemii Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, Kraków [email protected] Melanogeneza to nazwa procesu biosyntezy barwników skóry, włosów i tęczówki oka melanin. Zachodzi ona w melanosomach - funkcjonalnych organellach melanoctów, z których melaniny są transportowane do keratynocytów. Nadmierna synteza melanin lub nieprawidłowa ich dystrybucja w keratynocytach może skutkować pojawieniem się przebarwień i ciemnych plam charakteryzowanych jako zaburzenia hiperpigmentacyjne. Zalicza się do nich m.in. ostudę, plamy starcze, plamy typu „kawa z mlekiem” (‘café au lait’), hiperpigmentacje pozapalne, hormonalne, czy też słoneczne. Stanowią one istotny problem estetyczny i medyczny, pojawiają się w miejscach odsłoniętych (twarz, dłonie) na skutek ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe, a tym samym są bardziej widoczne zarówno dla pacjenta dotkniętego problemem jak i osób z jego otoczenia. Zidentyfikowano wiele związków hamujących proces melanogenezy, niektóre z nich znalazły zastosowanie w preparatach stosowanych w terapii zaburzeń hiperpigmentacyjnych. Kwas kojowy, arbutyna, aloesyna, kwas elagowy i resweratrol hamują melanogenezę poprzez inhibicję tyrozynazy, będącej kluczowym enzymem uczestniczącym w początkowych przemianach substratów do syntezy melanin. Tretynoina hamuje transkrypcję mRNA tyrozynazy. Kwas linolowy przyspiesza degradację enzymu. Niacynamid hamuje transport melanin do keratynocytów. Natomiast hydroksykwasy takie jak kwas mlekowy i glikolowy przyspieszają złuszczanie naskórka, a tym samym usuwanie nagromadzonych depozytów melanin. Pomimo dostępności inhibitorów melanogenezy ich skuteczność jest niezadowalająca, dodatkowo obserwowane efekty niepożądane skłaniają do poszukiwania nowych skuteczniejszych i bezpieczniejszych związków aktywnych. Istnieje szereg metod laboratoryjnych służących identyfikacji nowych inhibitorów melanogenezy, w tym testy in silico, in vitro oraz in vivo. W Zakładzie Chemii Bioorganicznej i Zakładzie Biochemii Farmaceutycznej UJ CM od kilku lat prowadzone są badania w tym kierunku. Obejmują one: A) Testy z wykorzystaniem komercyjnie dostępnej tyrozynazy z pieczarki dwuzarodnikowej: Testy skriningowe wykonywane w mikropłytkach 96-dołkowych, co ogranicza zużycie reagentów. Metoda polega na prowadzeniu pierwszych reakcji procesu melanogenezy w warunkach in vitro wykorzystując jako substraty L-tyrozynę lub L-3,4-dihydrolsyfenyloalaninę (LDOPA) z badanym związkiem (próba badana) lub bez niego (próba kontrolna). Po określonym czasie inkubacji zostaje zmierzona absorbancja (przy użyciu czytnika mikropłytek), która jest proporcjonalna do stężenia powstałych produktów (dopachinonu i dopachromu). Wynik pomiaru absorbancji służy do wyliczenia procentowej inhibicji enzymu przez badany związek; Testy ilościowe - badana jest inhibicja enzymu dla różnych stężeń inhibitora zidentyfikowanego w testach skriningowych. Otrzymane wyniki pozwalają na obliczenie IC50 tj. stężenia inhibitora hamującego enzym w 50%; Badania kinetyki hamowania enzymu, w których wykorzystuje się różne stężenia inhibitora oraz różne stężenia substratu. Na podstawie otrzymanych wykresów Lineveavera-Burka można wnioskować o rodzaju inhibicji (kompetycyjna, niekompetycyjna, mieszana). B) Testy z wykorzystaniem linii komórkowych np. czerniaka mysiego, czerniaka ludzkiego: Badanie hamowania syntezy melaniny; Ewaluacja inhibicji aktywności komórkowej tyrozynazy. C) Badania in silico - komputerowa symulacja wiązania inhibitora w miejscu aktywnym enzymu. Literatura: 1. Nicolaidou, E.; Katsambas, A.D. Clin. Dermatol., 2014, 32(1), 66-72. 2. Chang, T.S. Int. J. Mol. Sci., 2009, 10(6), 2440-2475. 3. Chen, W.C.; Tseng, T.S.; Hsiao, N.W.; et al. Sci. Rep., 2015, 5:7995. 44 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.17 Zastosowanie ekstraktu z Radix Saponariae oraz Radix Glycyrrhizae jako bazę szamponu do włosów Uliana Hoian Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Wydział Medyczny, Katedra Kosmetologii, Koło Naukowe Chemikos [email protected]. Celem pracy badawczej było przygotowanie receptury szamponu do włosów bazującego na ekstrakcie z lukrecji i mydlnicy lekarskiej oraz określenie jego potencjału drażniącego, zdolności myjących oraz parametrów aplikacyjnych takich jak lepkość, pianotwórczość. Uzyskany preparat cechował się niskim potęciałem drażniącym oraz dobrymi właściwościami myjącymi. Z drugiej jednak strony zdolności pianotwórcze (oznaczano metodą Rossa-Mielesa) oraz wskaźnik trwałości piany jak również lepkość preparatu były niskie. Było to podstawą do zastosowania odpowiedniego opakowania dozującego ze spieniaczem, co pozwoliło uzyskać bogatą i trwałą pianę z zachowaniem odpowiednich zdolności myjących. 45 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.18 Zastosowanie metody UV-VIS do oceny trwałości kremów przeznaczonych dla cery w różnym wieku Elżbieta Kępczyńska, Monika Tarsa, Sylwia Kulba, Marek Cegła Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydział Farmaceutyczny, Katedra Chemii Organicznej / Zakład Chemii Organicznej [email protected] Starzenie się organizmu to proces fizjologiczny, na który składają się między innymi uwarunkowania genetyczne i czynniki zewnętrzne. Wybór odpowiednich kosmetyków zmniejsza widoczne na skórze oznaki starzenia, a najczęściej wybieranymi produktami są kremy [1]. Skóra twarzy zmienia się wraz z wiekiem, traci jędrność i zdolność do regeneracji. Odpowiednia pielęgnacja i profilaktyka dają szansę na opóźniania tego procesu. Pojęcie trwałości wiąże się z oznaczeniem szybkości zmian w określonych warunkach i określonym czasie. Trwałość substancji jest uzależniona od czynników zewnętrznych (temperatura, światło, pH środowiska) oraz od budowy i właściwości chemicznej samej substancji. Do badań wybrano cztery kremy (tej samej firmy): 1. Na dzień po 25 roku życia (oznaczony 25+) 2. Na dzień po 60 roku życia (oznaczony 60+) 3. Na dzień po 70 roku życia (oznaczony 70+) 4. Na noc po 70 roku życia (oznaczony 70+ noc) Celem badań było sprawdzenie za pomocą metody spektrofotometrycznej UV-VIS trwałości wybranych kremów. W celu zastosowania do badań metody spektrofotometrycznej przeprowadzono wstępne pomiary zależności absorbancji (A) od stężenia (c) (prawo LambertaBeera) oraz dobrano odpowiednie stężenia kremów do dalszych badań. Liniowy przebieg zależności A=f(c) uzasadniał zastosowanie powyższej metody. Badania prowadzono w roztworach: - etanolowym (etanol był dobrym rozpuszczalnikiem składników kremów) - wodnym (woda jest bazą wielu wyrobów kosmetycznych) - buforowych o pH= 5,5 (pH zbliżone do fizjologicznego pH skóry twarzy). Badanie trwałości prowadzono w temperaturze 50°C. Stężenia kremów użytych w badaniach były w zakresie 0,002 – 0,04%. Absorbancję odczytywano przy λmax. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że: - badane kremy w roztworach wodnych i etanolowych wykazują dużą trwałość (brak zmian absorbancji w czasie), - w buforze o pH 5,5 kremy ulegały rozkładowi, - badane kremy zawierają filtry ochronne (obecność potwierdzona metodą spektrofotometryczną). Literatura: 1. Martini M-C., Kosmetologia i farmakologia skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007. 46 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.19 Zastosowanie wybranych metod krioterapii w kosmetologii Magdalena Kępińska, Justyna Adamiak Zakład Kosmetologii, Wydział Rehabilitacji Ruchowej, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie [email protected] Termin krioterapia jest bardzo obszerny i niejednoznaczny, obejmuje różne środki i różne metody lecznicze z zastosowaniem niskich temperatur. Krioterapię stosuje się między innymi w celu wywołania ochłodzenia (bez efektu stymulacji) lub kriostymulacji (z efektem stymulacji). W pierwszym zabiegu stosuje się między innymi kostki lodu, z kolei w kriostymulacji wyróżnia się kriostymulację miejscową, kriosaunę i zabiegi w kriokomorze. Zaobserwowano, że zabiegi z zastosowaniem niskich temperatur miejscowo lub na całe ciało angażują między innymi układ krążenia, mięśnie szkieletowe oraz brązową tkankę tłuszczową. Krioterapia ma zastosowanie nie tylko w fizjoterapii, ale także w regeneracji organizmu w ramach odnowy biologicznej oraz jest coraz częściej stosowana zabiegach kosmetycznych między innymi w redukcji lipodystrofii typu kobiecego. Literatura: 1. W. Brojek. Krioterapia – uwagi ogólne. Baln Pol 2006: 64-67. 2. M.Kępińska, J.Bednarek, Z.Szyguła, A.Teległów, Zbigniew Dąbrowski, A comparison of the efficiacy of three different cryotherapy treatments used in the athletic recovery of sportspeople – literature review, Medicina Sporiva 2013,17 (3): 142-146 3. M. Kępińska, Z. Szyguła Z, Porównanie wpływu krioterapii ogólnoustrojowej i kąpieli w zimnej wodzie na wybrane wskaźniki biochemiczne i morfologiczne krwi u ludzi zdrowych. Medicina Sportiva Practica, 2012, 13(1):1-6 4. K. Janda, A. Tomikowska, Cellulit – przyczyny, profilaktyka, leczenie, Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej W Szczecinie 2014,60,1:29-38 47 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.20 Nowe perspektywy w terapii grzybic powierzchownych wywołanych przez dermatofity - ocena aktywności przeciwgrzybiczej wybranych pochodnych amin Danuta Trojanowska1, Bożena Bogusz1, Kamila Godyń1, Anna Waszkielewicz2, Natalia Szkaradek2, Karolina Klesiewicz1, Paulina Paluchowska1, Henryk Marona2, Alicja Budak1 1 Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny, Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej; 2 Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny, Zakład Chemii Bioorganicznej Katedra Chemii Organicznej E-mail: [email protected] Wstęp: W ostatnich latach na całym świecie obserwuje się wzrost częstości występowania grzybiczych zakażeń skóry, paznokci i włosów powodowanych przez dermatofity: Trichophyton, Microsporum, Epidermophyton. Stosowane w terapii leki przeciwgrzybicze (gryzeofulwina, azole, pochodne allyloamin, morfoliny, pirydynonu) wywołują wiele działań ubocznych, interakcje z innymi lekami oraz rosnącą oporność. Stąd poszukiwanie nowych substancji o aktywności przeciwgrzybiczej w grupie benzo- i fenotiazyny, pochodnych ksantonu, allicyny, benzimidazolu oraz innych. Cel badań: Celem przeprowadzonych badań była ocena aktywności wybranych pochodnych amin wobec dermatofitów metodą dyfuzyjno-krążkową oraz oznaczenie wartości minimalnego stężenia hamującego (MIC – ang. Minimal Inhibitory Concentration) dla najbardziej aktywnych związków, z wykorzystaniem metody makro rozcieńczeń w podłożu płynnym RPMI 1640. Materiał i metody: Do badania wybrano 50 pochodnych amin, zsyntezowanych w Zakładzie Chemii Bioorganicznej Katedry Chemii Organicznej UJ CM w Krakowie. Aktywność związków zbadano wobec 10 szczepów dermatofitów: szczepu wzorcowego T. mentagrophytes ATCC 18748 oraz 9 szczepów klinicznych izolowanych z paznokci, skóry, włosów: T. mentagrophytes (4), T. rubrum (2), M. canis (1), M. gypseum (1) E. flocossum (1). W pierwszym etapie przeprowadzono badanie przesiewowe, w którym, przy użyciu metody dyfuzyjno-krążkowej na podłożu Sabouraud, oceniono aktywność przeciwgrzybiczą 50 związków w stężeniu 1% wobec szczepu wzorcowego. Do drugiego etapu badań włączono substancje o największej aktywności (strefa zahamowania wzrostu > 30 mm), celem określenia wartości MIC dla szczepów klinicznych metodą makro rozcieńczeń. Wyniki: W badaniu przesiewowym potwierdzono aktywność 25 spośród 50 badanych w stężeniu 1% pochodnych amin wobec szczepu wzorcowego. Dla 8 najbardziej aktywnych związków (HNM-124/12, HNM-145/12, HNM-147/12, HNM-149/12, HNM-150/12, HNM-154/12, HNM-156/12 oraz HNM-205/12) wykonano badanie półilościowe, z użyciem stężeń: 1%, 0,5%, 0,25% oraz 0,125%. Najwyższą aktywność wykazało 5 związków: HNM-124/12, HNM-145/12, HNM-147/12, HNM-149/12, HNM-156/12, które poddano ocenie ilościowej. Wartości MIC mieściły się w zakresie od 8 do 128 µg/ml. Najwyższą aktywność potwierdzono dla związków: HNM-124/12 oraz HNM-156/12 (MIC dla szczepów T. mentagrophytes oraz T. rubrum 8 µg/ml). Wnioski: Analiza zależności struktury związków od ich aktywności wykazała, że obecność konfiguracji ksantonu z atomem tlenu oraz obecność fluorowca może powodować wzrost aktywności przeciwgrzybiczej nowo syntetyzowanych pochodnych amin. 48 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.21 Wytrząsane pędowe kultury in vitro Schisandra chinensis Sadova No. 1 jako potencjalne źródło lignanów o cennych właściwościach kosmetycznych Agnieszka Szopa, Marta Klimek, Halina Ekiert 1 Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Medyczna 9, 30-688 Kraków [email protected] Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. – cytryniec chiński, to nowy gatunek farmakopealny o udokumentowanym znaczeniu leczniczym [1, 2]. Ekstrakty z owoców S. chinensis w ciągu ostatnich lat coraz częściej figurują w składzie różnych kosmetyków. Działanie antyoksydacyjne, przeciwstarzeniowe, regenerujące, promieniochronne, rozjaśniające jak również przeciwzapalne w atopowym zapaleniu skóry uwarunkowane jest unikalnym składem chemicznym S. chinensis. Główną, specyficzną dla tego gatunku, grupą metabolitów wtórnych są lignany dibenzocyklooktadienowe [3]. W ramach dotychczas przeprowadzonych badań udowodniono znaczenie kultur in vitro S. chinensis, jako potencjalnego, alternatywnego źródła pozyskiwania lignanów [4]. Przedmiotem naszych najnowszych badań jest inna, wyselekcjonowana, ukraińska, jednopienna, samopylna, obficie owocująca odmiana hodowlana gatunku S. chinensis - S. chinensis Sadova No. 1. W ramach niniejszej pracy poddano ocenie zdolność akumulacji lignanów w kulturach in vitro tej odmiany. Eksperymentalne, pędowe, wytrząsane kultury in vitro hodowane były na dwóch wariantach podłoża Murashige i Skoog (MS) [5] zawierających regulatory wzrostu i rozwoju roślin: cytokininę – BA (6-benzyloaminopurynę) i auksynę – NAA (kwas naftylo-1-octowy) w następujących ilościach: wariant I - 2 i 2 [mg/l], wariant II - 3 i 1 [mg/l]. W metanolowych ekstraktach z biomasy oraz w podłożach hodowlanych, zbieranych po 10, 20, 30, 40, 50 i 60-dniowych, ciągłych cyklach hodowlanych (3 serie) metodą HPLC-DAD [6] oznaczano czternaście lignanów. W podłożach nie stwierdzono obecności badanych metabolitów. W badanych ekstraktach z biomasy stwierdzono obecność wszystkich czternastu związków. Zaobserwowano różnice w zawartości poszczególnych związków i ich całkowitej zawartości w ekstraktach z biomasy, zależne od zastosowanego wariantu podłoża hodowlanego, jak i czasu zbioru biomasy. Maksymalne, całkowite zawartości lignanów uzyskano w ekstraktach z biomasy zebranej po 30-dniowym okresie hodowli, wynosiły one: 319,54 mg/100 g s.m. – wariant I, oraz 375,11 mg/100 g s.m. – wariant II. Dominującymi ilościowo związkami były: schizandryna (maks. 112,31 mg/100 g s.m.), gomisyna A (71,43 mg/100 g s.m.), schizanteryna B (29,87 mg/100 g s.m.) oraz deoksyschizandryna (26,12 mg/100 g s.m.). Literatura: 1. Szopa, A., Ekiert, R., Ekiert, H. (2012). Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) – nowy farmakopealny gatunek: badania chemiczne, biologiczna aktywność, znaczenie lecznicze, walory kosmetyczne, metody analityczne oraz badania biotechnologiczne. Farmacja Polska 68: 832–843. 2. European Pharmacopoeia 8.0. (2013). Schisandra fruit. European Directorate for the Quality of Medicines, Strasburg (p. 1381). 3. Opletal, L., Sovová, H., Bártlová, M. (2004). Dibenzo[a,c]cyclooctadiene lignans of the genus Schisandra: importance, isolation and determination. Journal of Chromatography B 812: 357–371. 4. Szopa, A., Kokotkiewicz, A., Marzec-Wróblewska, U., Bucinski, A., Luczkiewicz, M., Ekiert, H. (2016). Accumulation of dibenzocyclooctadiene lignans in agar cultures and in stationary and agitated liquid cultures of Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. Applied Microbiology and Biotechnology 100: 3965–3977. 5. Murashige, T., Skoog, F. (1962). A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures. Physiologia Plantarum 15: 473–479. 6. Zhang, H., Zhang, G., Zhu, Z., Zhao, L., Fei, Y., Jing, J., Chai, Y. (2009). Determination of six lignans in Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. fruits and related Chinese multiherb remedies by HPLC. Food Chemistry 115: 735–739. 49 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.22 Wpływ promieniowania UVA na stabilność klotrimazolu w obecności substancji promieniochronnych A. Kryczyk1, P. Żmudzki2, U. Hubicka1 1 Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków; 2Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Katedra Chemii Farmaceutycznej, ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków [email protected] Naturalne światło słoneczne zawiera promieniowanie ultrafioletowe: UVA (320 do 400 nm) przenikające do skóry właściwej, UVB (280 do 320 nm) przenikające tylko do warstwy podstawnej naskórka, oraz UVC (< 280 nm), które jest pochłaniane w warstwie ozonowej. Ochronę zewnętrzną skóry przed promieniami UV zapewniają produkty kosmetyczne zawierające substancje promieniochronne. Do najczęściej stosowanych filtrów fizycznych należą tlenek cynku (ZnO) oraz dwutlenek tytanu (TiO2). Połączenie obu tych substancji pozwala na osiągnięcie skutecznej ochrony przed promieniowaniem UVA i UVB. Podczas ekspozycji na promieniowanie UV zarówno TiO2 jak i ZnO zachowują się jak katalizatory reakcji fotodegradacji, ponieważ indukują powstawanie wolnych rodników. W tym aspekcie na szczególną uwagę zasługują losy leków stosowanych na skórę w obecności filtrów fizycznych przy jednoczesnym naświetlaniu promieniowaniem UV. Do badań wybrano klotrimazol, lek przeciwgrzybiczy z grupy azoli, będący pochodną imidazolu. Należy on do najpowszechniej stosowanych leków przeciwgrzybiczych dostępnych bez recepty. Badania fotostabilności klotrimazolu przeprowadzono w komorze klimatycznej promieniowaniem UVA zachowując stałą temperaturę 25 °C i wilgotność 60 %. Wyjściowe roztwory badanego związku o stężeniu 0,1 mg/mL przy różnych wartościach pH naświetlano w szalkach kwarcowych w obecności układu TiO2/ZnO. Oznaczenie ilościowe klotrimazolu wykonano z zastosowaniem techniki LC/MS/MS. Na podstawie uzyskanych wyników dokonano oceny kinetyki procesu fotodegradacji klotrimazolu. Stwierdzono, że proces ten przebiegał zgodnie z kinetyką reakcji psedo-pierwszego rzędu. Korzystając z zależności ln c = f(t) wyznaczono parametry kinetyczne reakcji fotodegradacji klotrimazolu przy różnych wartościach pH, takie jak stała szybkości reakcji oraz t0.5. Wykazano, że stała szybkości procesu fotodegradacji maleje wraz ze wzrostem wartości pH. Analiza przy użyciu spektrometrii mas pozwoliła na ustalenie struktur głównych produktów fotodegradacji klotrimazolu, co umożliwia prześledzenie przemian badanego związku będących wynikiem naświetlania promieniowaniem UVA. 50 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.23 Porównanie hydrożeli akrylowych i chitozanowych zawierających kofeinę Sonia Kudłacik*, Anna Drabczyk, Bożena Tyliszczak Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej, Katedra Chemii i Technologii Polimerów *[email protected] Materiały hydrożelowe cieszą się obecnie bardzo dużym zainteresowaniem. Są materiałami o właściwościach absorpcyjnych, które potrafią wchłaniać bardzo duże objętości cieczy. Dzięki swoim unikatowym cechom znajdują szerokie zastosowanie w medycynie, farmacji, kosmetologii oraz ogrodnictwie. Pod względem budowy chemicznej są to trójwymiarowe struktury połączone w wybranych miejscach, które w środowisku pozbawionym dostępu do cieczy przyjmują postać ściśle zwiniętych kłębków, natomiast pod wpływem roztworów dochodzi do rozluźnienia sieci polimerowej poprzez dysocjację grup funkcyjnych co umożliwia im pochłanianie roztworów i tworzenie żeli. Istnieje wiele metod otrzymywania tych materiałów, jedną z nich jest reakcja syntezy w polu promieniowania UV. W celu zsyntezowania takiego materiału niezbędna jest obecność fotoinicjatora, czynnika sieciującego oraz składnika, który będzie matrycą danego układu. Jako matrycę stosuje się różne związki. W prezentowanej pracy materiały hydrożelowe zostały zsyntezowane na bazie kwasu akrylowego i chitozanu. Jako czynnik sieciujący stosowano PEGDA (diakrylan poli(glikolu etylenowego)), natomiast rolę fotoinicjatora pełnił 2- hydroksy 2metylopropiofenon. Matrycę hydrożelową można dodatkowo modyfikować różnymi substancjami, w celu otrzymania materiałów o różnym przeznaczeniu. Wykonano dwie serie syntez, jedną na matrycy chitozanowej oraz drugą na matrycy akrylowej. Oba układy zostały zmodyfikowane poprzez dodatek kofeiny. Tak otrzymane materiały sieciowano w polu promieniowania UV przez 2 minuty i przeprowadzono szereg badań porównujących i sprawdzających właściwości otrzymanych próbek. Materiały takie ze względu na dodatek modyfikujący mogą znaleźć zastosowanie w farmacji lub kosmetologii. Kofeina dzięki swoim właściwościom jest stosowana w preparatach kosmetologicznych do walki z cellulitem. Niweluje cienie pod oczami oraz zmniejsza obrzęki. Znalazła również zastosowanie w szamponach hamujących wypadanie włosów. Ponadto jest ona również czynnikiem kompleksującym w lekach, stosuje się ją w migrenowym leczeniu głowy oraz przy walce z nadwagą [1-5]. Literatura: 1. Bialik-Wąs K., Pielichowski K., Polimerowe opatrunki hydrożelowe dla zastosowań biomedycznych, Czasopismo Techniczne. Chemia, 108 (2011) 39-52 2. P. Gupta, K. Vermani, S. Garg, Hydrogels: from controlled release to pH responsive drug delivery, DDT, 10 (2002) 569-578 3. G.A. Spiller, Caffeine, CRC Press LLC, USA 1998 4. H. Bojarowicz, M. Przygoda, Caffeine. Part I. Common use of caffeine and its effect on human organism, Probl. Hig. Epidemiol., 93 (2012) 8-13 5. H. Bojarowicz, M. Przygoda, Caffeine. Part II. Caffeine and pregnancy. Possibility of caffeine addiction and its toxicity. Application of caffeine in pharmaceutics and cosmetology, Probl. Hig. Epidemiol., 93 (2012) 14-20 Badania wspierane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (Grant Lider / 033/697 / L -5/13 / NCBIR / 2014) 51 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.24 Ocena działania Argireliny wobec bakterii z gatunku Staphylococcus aureus Annamaria Lubelska, Gniewomir Latacz, Jadwiga Handzlik, Katarzyna KiećKononowicz Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny, Katedra Technologii i Biotechnologii Środków Leczniczych [email protected] Na rynku kosmetycznym występuje wiele aktywnych związków o działaniu przeciwzmarszczkowym. Najbardziej znaną i najczęściej stosowaną substancją jest używany iniekcyjnie Botox. Alternatywą w ostatnich czasach stał się acetyl heksapeptyd- 3 (Argirelina). Oba te związki łączy cel działania- kompleks SNARE w połączeniu nerwowo- mięśniowym. Argirelina jest związkiem syntetycznym produkowanym przez firmę Lipotec S.A. Należy do grupy neurotransmisyjnych peptydów, której celem jest konkurowanie z białkiem SNAP-25 o miejsce w kompleksie SNARE składającym się z trzech białek: SNAP-25, VAMP i syntaksyny. Taki mechanizm wywołuje inhibicję uwalniania acetylocholiny, a tym samym zanik skurczu mięśnia [1]. W literaturze nie ma danych odnośnie działania antybakteryjnego wspomnianego heksapeptydu, skutkiem czego nie wiadome jest działanie tejże substancji z rodzimą czy też przejściową florą bakteryjną skóry. Celem niniejszej pracy było określenie antybakteryjnego wpływu Argireliny na szczepy Staphylococcus aureus ATCC 25923 i Staphylococcus aureus MRSA HEMSA 5 [2]. W eksperymencie przebadano stężenia acetyl heksapeptydu- 3 w zakresie 5- 0,3125 mM wobec obu badanych szczepów. Równolegle prowadzono inkubację związku referencyjnego- oksacyliny w zakresie stężeń: 5-0,3125 mM wobec szczepu HEMSA oraz 5 - 0,3125 µM wobec szczepu wrażliwego ATCC. Bakterie wysiewano w ilości 0,5 w skali McFarlanda. Oba związki rozpuszczono w pożywce i hodowle prowadzono na płytce 96-dołkowej przez 20h. Następnie mierzono spektrofotometrycznie parametr OD600. W przeprowadzonym eksperymencie nie stwierdzono hamowania wzrostu bakterii Staphylococcus aureus ATCC 25923 oraz Staphylococcus aureus MRSA HEMSA 5 z dodatkiem Argireliny w badanych stężeniach. Literatura: 1. Chen et al.2001 2. Matys et al.2015 52 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.25 Lugo - Centrum Kosmetyczne S.C. – innowacyjna firma kosmetologiczna Krzysztof Luther1*, Marcel Krzan2 1 LUGA- Centrum Kosmetyczne S.C., 389. Rączna, 32-060 Liszki; 2J. Haber Institute of Catalysis and Surface Chemistry PAS, Cracow, Poland *[email protected] Firma LUGA – Centrum Kosmetyczne jest dynamicznie rozwijającym się mikroprzedsiębiorstwem w branży środków do pielęgnacji ciała powstałym w roku 2015. Jej właściciel, p. K. Luther pracuje w branży kosmetycznej już od 2000 roku i posiada doświadczenie i doskonałą znajomość rynku oraz obszerną wiedzę i doświadczenie z dziedziny marketingu i promocji. Firma w chwili obecnej jest właścicielem ponad czterdziestu licencji umożliwiających produkcje profesjonalnych kosmetyków do włosów t.j. szampony, maski, wody utlenione w kremie, serum do włosów, płyny do trwałej ondulacji, suchy szampon, lakier do włosów czy pianka podnosząc objętość. Spółka posiada dwa budynki o łącznej powierzchni ponad 600m2, wyposażone w linie technologiczne oraz przestrzeń magazynową niezbędne do prowadzenia ciągłej produkcji. W roku 2016 właściciele firmy Luga – Centrum Kosmetyczne S.C. postanowili rozszerzyć potencjał produkcyjny firmy i wprowadzić do produkcji nowe, innowacyjne naturalne produkty. Rynek jest przepełniony produktami przedstawianymi, jako naturalne. Najlepszym przykładem jest francuska marka Yves Rocher, znana w świecie jako producent kosmetyków naturalnych. Tymczasem podstawowymi składnikiem powierzchniowo aktywnymi szamponów Yves Rocher są anionowy n-dodecylosiarczan sodu (SLS) i kokamidopropylobetaina (CAPB). Polskie Towarzystwo Alergologiczne szacuje, że obecnie używane, syntetyczne substancje powierzchniowo aktywne (SLS i CAPB) są drugą najczęstszą przyczyną alergii skórnych i wziewnych. W celu opracowanie nietoksycznych i hypolergicznych produktów kosmetycznych nawiązano współpracę badawczo-rozwojową z Instytutem Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. J. Habera PAN. Celem współpracy jest opracowanie technologicznych receptur, opatentowanie i komercjalizacja nowych produktów na bazie biopolimerów, głównie polisacharydów posiadających dodatkowe właściwości lecznicze. Założeniem jest wykluczenie z formulacji wszelkich alergenów i parabenów. Nowe kompozycje oparte zostaną wyłącznie na bezpiecznych substancjach naturalnych (roślinnych lub mineralnych). Jako substancje bezpieczne rozumiemy tu produkty pochodzenia naturalnego o potwierdzonej nietoksyczności i hypoalergiczności. Oznacza to konieczność opracowania całkowicie nowych formulacji dla wszystkich produktów. Uważamy, że można to osiągnąć tylko dzięki współpracy pomiędzy firmą kosmetologiczną i instytucją naukowobadawczą. 53 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.26 Zaburzenia pigmentacyjne jako problem medyczny i kosmetologiczny Katarzyna Pańczyk, Anna Waszkielewicz, Henryk Marona Uniwersytet Jagielloński, Wydział Farmaceutyczny, Zakład Chemii Bioorganicznej, Katedra Chemii Organicznej [email protected] Zaburzenia hiper- oraz hipopigmentacyjne stanowią szeroko rozpowszechniony problem zarówno zdrowotny, jak i estetyczny oraz psychologiczny. W terapii stosowane są liczne metody farmakologiczne, fizyczne oraz chirurgiczne, jednak w zależności od typu oraz rozległości zaburzenia nie zawsze udaje się uzyskać satysfakcjonujący efekt [1]. Z tego względu poszukiwanie nowych substancji aktywnych skutecznych w terapii różnych typów zaburzeń pigmentacyjnych wciąż stanowi wyzwanie współczesnej kosmetologii oraz medycyny. W ramach pracy dokonano przeglądu literatury dotyczącej terapii zaburzeń hiper- oraz hipopigmentacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem metod farmakologicznych [2, 3]. W przypadku różnego typu hiperpigmentacji, na rynku dostępny jest szereg preparatów (zarówno kosmetycznych, jak i leczniczych), których działanie opiera się na zaburzeniu syntezy melaniny (inhibitory czynników transkrypcyjnych, inhibitory glikozylacji tyrozynazy, inhibitory tyrozynazy, induktory degradacji tyrozynazy, antyoksydanty), regulacji wychwytu i dystrybucji melanosomów lub też degradacji melanosomów i melaniny. Wspomagająco stosowane są metody fizyczne (fizyczne złuszczanie naskórka, terapia laserowa). W zależności od przyczyn powstałego zaburzenia, skuteczne mogą okazać się również np. preparaty przeciwzapalne. Prowadzone są poszukiwania nowych, bezpiecznych substancji aktywnych o zwiększonej sile działania w stosunku do istniejących na rynku, a także nowych celów terapeutycznych (np. inhibicja peroksydazy) [4]. Terapia zaburzeń hipopigmentacyjnych opiera się na zastosowaniu metod farmakologicznych (przede wszystkim glikokortykosteroidów i inhibitorów kalcyneuryny), metod fizycznych (foto- oraz laseroterapia), a w przypadku zmian nie wykazujących progresji również metod chirurgicznych. Wspomagająco bywają wykorzystywane analogi witaminy D i antyoksydanty [5, 6], prowadzone są badania nad zastosowaniem substancji aktywujących czynnik transkrypcyjny związany z mikroftalmią [7]. Dotychczas brak jest skutecznych i potwierdzonych metod leczenia hipopigmentacji wrodzonych (np. albinizmu), aczkolwiek prowadzone są badania kliniczne nad nowymi rodzajami terapii. Z tego względu szczególnie ważną kwestią jest zapewnienie pacjentom odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej oraz preparatów pielęgnacyjnych [8]. Literatura: 1. Nicolaidou E., Katsambas A. D.: Pigmentation disorders: hyperpigmentation and hypopigmentation. Clin Dermatol, 2014; 32(1): 66-72. 2. Pańczyk K., Waszkielewicz A., Marona H.: Zaburzenia hiperpigmentacyjne skóry oraz farmakologiczne metody ich leczenia. Farm Pol, 2014; 70(6): 327-335. 3. Kosiba R., Pańczyk K., Żelaszczyk D., Gunia-Krzyżak A., Marona H.: Zaburzenia hipopigmentacyjne skóry oraz dostępne metody ich leczenia. Farm Pol, 2015; 71(7): 439448. 4. Gillbro J. M., Olsson M. J.: The melanogenesis and mechanisms of skin-lightening agents – existing and new approaches. Int J Cosmet Sci, 2011; 33(3): 210-221. 5. Taieb A., Alomar A., Bohm M., Dell’anna M. L., De Pase A. et al.: Guidelines for the management of vitiligo: the European Dermatology Forum consensus. Br J Dermatol, 2012; 168: 5-19. 6. Mulekar S. V., Isedeh P.: Surgical interventions for vitiligo: an evidence-based review. Br J Dermatol, 2013; 169(3): 57-66. 7. Saha B., Singh S. K., Sarkar C., Bera R., Ratha J. et al.: Activation of the Mitf promoter by lipid-stimulated activation of p38-stress signaling to CREB. Pigment Cell Res. 2006; 19(6): 595-605. 8. Martinez-Garcia M., Montoliu L.: Albinism in Europe. J Dermatol, 2013; 40(5): 319-324. 54 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.27 Wpływ ekstraktu z Dioscorea opposita Thunb. na proliferację fibroblastów skóry ludzkiej Natalia Pawłowska1, Anna Czajkowska2, Magdalena Leśniewska2, Bożena Popławska2, Krzysztof Bielawski1, Anna Bielawska2 1 Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Zakład Syntezy i Technologii Środków Leczniczych; 2Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Samodzielna Pracownia Biotechnologii [email protected] Dziki pochrzyn (Dioscorea opposita Thunb.) należy do rodziny pochrzynowatych (Dioscoreaceae), do której zalicza się około 630 gatunków roślin rozpowszechnionych w obszarze klimatu tropikalnego i subtropikalnego. Dioscorea opposita Thunb. posiada długie, wijące się pnącza oraz kuliste lub maczugowate bulwy, wykorzystywane jako produkt spożywczy w krajach azjatyckich, takich jak Chiny, Japonia, Korea oraz w Afryce Zachodniej. Ponadto, roślina ta od wieków znajduje zastosowanie w chińskiej medycynie ludowej w leczeniu astmy, cukrzycy, biegunek oraz innych schorzeń [1]. Dobroczynne działanie dzikiego pochrzynu związane jest z obecnością w jego składzie substancji aktywnych, wśród których wyróżnić można saponiny steroidowe, polisacharydy, flawonoidy, polifenole oraz alantoinę [2]. Liczne badania przeprowadzone z wykorzystaniem ekstraktu z tej rośliny wykazały silne właściwości antyoksydacyjne oraz przeciwwolnorodnikowe. Co więcej, dane literaturowe sugerują wpływ ekstraktu z Dioscorea opposita Thunb. na hamowanie szlaków przekaźnictwa sygnałowego związanych z rozwojem nowotworów [2]. Rośliny z rodzaju Dioscorea stanowią ponadto cenny surowiec w przemyśle kosmetycznym, a zwłaszcza pozyskiwana z dzikiego pochrzynu diosgenina wykazująca szerokie spektrum właściwości biologicznych [3]. Celem przeprowadzonych badań była ocena wpływu ekstraktu z Dioscorea opposita Thunb. użytego w różnych stężeniach na proliferację fibroblastów skóry ludzkiej. W związku z tym, zbadano przeżywalność komórek fibroblastów po 24 i 48 godzinach inkubacji z ekstraktem z dzikiego pochrzynu. Badania przeprowadzono metodą Carmichael’a z wykorzystaniem soli tetrazolinowej (MTT), która w żywych komórkach ulega konwersji do krystalicznego formazanu pod wpływem dehydrogenaz mitochondrialnych. Ponadto, dokonano oceny wpływu badanego ekstraktu na intensywność procesu biosyntezy DNA poprzez ocenę wbudowywania [3H]-tymidyny do DNA fibroblastów skóry ludzkiej. Przeprowadzone badania wykazały, że ekstrakt z Dioscorea opposita Thunb. zmniejsza przeżywalność oraz hamuje biosyntezę DNA w komórkach fibroblastów skóry ludzkiej, a efekt ten zwiększa się wraz ze wzrostem stężenia badanego ekstraktu oraz wydłużeniem czasu inkubacji. Literatura: 1. Ju Y., Xue Y., et al. Antioxidant Chinese yam polysaccharides and its pro-proliferative effect on endometrial epithelial cells. Int J Biol Macromol 2014, 66: 81-85. 2. Liu Y., Li H., et al. Antioxidant and antitumor activities of the extracts from Chinese yam (Dioscorea opposita Thunb.) flesh and peel and the effective compounds. J Food Sci 2016, doi: 10.1111/1750-3841.13322 3. Patel K., Gadewar M., et al. A review on pharmacological and analytical aspects of diosgenin: a concise report. Nat Prod Bioprospect 2012, 2: 46-52. 55 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.28 Wpływ dodatku fenyloalaniny na produkcję polifenoli w kulturach in vitro Aronia prunifolia Marsh. – badania wstępne Agnieszka Szopa, Augustyn Pietrzak, Halina Ekiert Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Zakład Botaniki Farmaceutycznej, ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków, Polska [email protected] Ekstrakty z owoców aronii czarnoowocowej (Aronia melanocarpa) wchodzą w skład licznych produktów kosmetycznych, suplementów diety oraz środków dietetycznych. Surowiec ten jest ceniony ze względu na silny potencjał antyoksydacyjny, za który odpowiedzialne są występujące w nim polifenole. Wśród nich, główną rolę przypisuje się antocyjanom, kwasom fenolowych, flawonoidom oraz garbnikom katechinowym [1]. Aronia śliwolistna (Aronia prunifolia) to mniej popularny, aczkolwiek bardzo cenny gatunek. W ramach dotychczasowych badań, udowodniliśmy wysokie zawartości polifenoli, w owocach i liściach jak również w biomasie kultur in vitro tego gatunku. Uzyskane wyniki świadczą o konkurencyjności tego gatunku w porównaniu do A. melanocarpa. W ramach prezentowanych badań przeprowadzono wstępne badania nad zwiększaniem produkcji związków polifenolowych w biomasie kultur in vitro A. prunifolia, na drodze dodatku fenyloalaniny (Phe) - ich biosyntetycznego prekursora. Agarowe, pędowe kultury in vitro prowadzone były na podłożu wg. Murashige i Skoog (MS) [2] zawierającym 1 mg/l BA (6-benzyloaminopuryny) oraz 1 mg/l NAA (kwasu naftylo-1-octowego). Warianty podłoża hodowlanego różniły się zawartością Phe, zawierały odpowiednio 1, 5, 10 i 15 mmol Phe /litr pożywki. Przeprowadzono również hodowle w warunkach kontrolnych – podłoże MS bez dodatku Phe. Biomasa z kultur in vitro zbierana była po 2, 3 i 4-tygodniowych okresach wzrostu. W metanolowych ekstraktach, metodą HPLC-DAD [3] oznaczono ilościowo zawartości trzech grup metabolitów wtórnych: wolnych kwasów fenolowych, flawonoidów oraz garbników katechinowych. Stwierdzono istotny wpływ dodatku Phe, oraz czasu hodowli na przyrosty biomasy oraz zawartości badanych grup związków. Całkowite zawartości oznaczanych grup związków wzrastały odpowiednio: od 1,55 do 3,03krotnie - kwasy fenolowe; od 2,13 do 3,82-krotnie – flawonoidy; oraz od 2,36 do 4,40-krotnie – garbniki katechinowe. Uzyskane maksymalne zawartości badanych związków są interesujące, odpowiednio: 1666,04; 283,22 i 1010,05 mg/100 g s.m. Zastosowane wysokie stężenia Phe (15 mmol/l) powodowały zahamowanie wzrostu biomasy. Najbardziej sprzyjającymi dla produkcji badanych metabolitów były stężenia Phe równe 5 i 10 mmol/l, oraz 3-tygodniowy czas prowadzenia kultur in vitro. Literatura: 1. Kokotkiewicz, A., Jaremicz, Z., Luczkiewicz, M. (2010). Aronia plants: A review of traditional use, biological activities, and perspectives for modern medicine. Journal of Medicinal Food, 13(2), 255–269. 2. Murashige, T., Skoog, F. (1962). A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures. Physiologia Plantarum 15: 473–479. 3. Ellnain-Wojtaszek, M., Zgorka, G. (1999). High-performance liquid chromatography and thin-layer chromatography of phenolic acids from Ginkgo biloba L. leaves collected within vegetative period. Journal of Liquid Chromatography and Related Technologies, 22(10), 1457–1471. 56 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.29 Badania nad nową skuteczną i bezpieczną substancją promieniochronną z grupy pochodnych imidazolidyno-2,4-dionu 1 Paulina Koczurkiewicz, 1Kamil Piska, 1Karolina Słoczyńska, 2Agnieszka GuniaKrzyżak, 1Magdalena Wyszkowska-Kolatko, 1Elżbieta Pękala 1 Zakład Biochemii Farmaceutycznej, 2Zakład Chemii Bioorganicznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum [email protected] Kosmetyki o działaniu fotoochronnym stanowią istotny element profilaktyki skóry przed negatywnymi skutkami nadmiernej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe. Przeciwdziałają powstawaniu oparzeń słonecznych, przebarwień, fotostarzeniu i nowotworom skóry. Zasadniczymi składnikami kosmetyków fotoprotekcyjnych są filtry UV, których zadaniem jest pochłanianie, rozpraszanie lub odbijanie promieniowania ultrafioletowego. Najczęściej stosowane filtry chemiczne zawierają sprzężony układ wiązań zdolny do pochłaniania promieniowania w zakresie UV od 280 do do 400 nm. Wśród obecnie dostępnych filtów UV wyróżnić można pochodne: benzofenonu, kwasu cynamonowego, benzoesowego, benzoilometanu, fenylobenzoimidazolu i fenylobenzotriazolu oraz kamfory. Niestety część z tych związków ulega akumulacji w organiźmie, co sprzyja występowaniu efektów niepożądanych, obejmujących działanie neurotoksyczne [1] i estrogenowe, a niektóre z nich mogą brać także udział w powstawaniu odczynów foto/alergicznych [2]. W związku z tym istnieje konieczność poszukiwania nowych, skutecznych filtrów chemicznych o korzystnym profilu bezpieczeństwa. W odpowiedzi na to zapotrzebowanie w naszej grupie podjęto badania nad nowym potencjalnym filtrem UV - (Z)-5-benzylideno-3-(-2-(4-(2-hydroksyetylo)piperazyn-1-ylo)-2oksoetylo)imidazolidyno-2,4-dionem, który charakteryzuje się pożądanymi dla substancji fotochronnych parametrami fizykochemicznymi, absorbuje promieniowanie w zakresie 280-340 nm, z maksimum absorbcji przy λ = 316 nm, a jego właściwości lipofilowo-hydrofilowe definiują odpowiednio parametry Clog P = 1.03 oraz logS = -1.89. W celu wykluczenia ewentualnego niekorzystnego działania neurotoksycznego i hepatotoksycznego dla tytułowego związku wykonano badanie cytotoksyczności wobec komórek linii SH-SY5Y (neuroblastoma) i HepG2 (linia nowotworowa komórek wątrobowych) stosując test MTT, który wykorzystuje zdolność redukcji przez dehydrogenazę mitochondrialną trifenylotetrazolu do formazanu w komórkach żywych. Natomiast bezpieczeństwo stosowania w stosunku komórek skóry ustalono wykonując badanie cytotoksyczności wobec linii komórek prawidłowych fibroblastów BJ. Wykluczenie aktywności estrogenowej badanej substancji określono oceniając jej wpływ na proliferację estrogenozależnej linii komórek nowotworu sutka MCF-7 w medium, które nie było suplementowane hormonami. Oceniono także profil i stabilność metaboliczną testowanej pochodnej przy użyciu mikrosomów wątrobowych mysich. Związek okazał się odporny na działanie enzymów biorących udział w procesie biotrnsformacji, co potwierdzają wyznaczone wartości t 1/2 = 770 min oraz Clint = 1,1 μl mg-1 min-1. Uzyskane wyniki dowodzą, że (Z)-5-benzylideno-3-(-2-(4-(2-hydroksyetylo)piperazyn-1-ylo)2-oksoetylo)imidazolidyno-2,4-dion może stanowić nowy filtr UV, ponieważ charakteryzuje się właściwymi dla tej grupy związków parametrami fizykochemicznymi oraz właściwości biologicznymi. Uzyskane wyniki zachęcają do dalszych, poszerzonych badań nad jego mechanizmem aktywności fototoprotekcyjnej. Literatura: 1. Broniowska Ż et al. The effect of UV-filters on the viability of neuroblastoma (SH-SY5Y) cell line. Neurotoxicology, 2016, 54:44-52. 2. 2 Krause M et al. Sunscreens: are they beneficial for health? An overview of endocrine disrupting properties of UV-filters. Int J Androl, 2012, 35(3):424-36. 57 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.30 Wykorzystanie metody HPLC w analizie surowców kosmetycznych Justyna Popiół, Dorota Żelaszczyk, Agnieszka Gunia-Krzyżak, Henryk Marona Pracownia Chemii Kosmetycznej Zakładu Chemii Bioorganicznej, Katedra Chemii Organicznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, Kraków [email protected] Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) jest jedną z najpowszechniejszych metod instrumentalnych wykorzystywanych w analizie surowców kosmetycznych oraz substancji biologicznie aktywnych niemal na każdym etapie ich badań. Znajduje ona zastosowanie w oznaczaniu czystości surowców kosmetycznych syntetycznych oraz tych pochodzenia naturalnego. Jest szeroko wykorzystywana w badaniach bezpieczeństwa, m. in. w badaniach dotyczących penetracji przezskórnej, stabilności metabolicznej, w badaniach farmakokinetycznych, czy też w ocenie stabilności preparatów kosmetycznych podczas przechowywania. Jest podstawowym narzędziem pracy w laboratorium kontroli jakości kosmetyków. W systemach wysokosprawnej chromatografii cieczowej stosuje się różnego typu detektory, które mogą stwarzać wiele ograniczeń. Wynikają one m.in. z konieczności obecności chromoforów w przypadku detekcji UV, niskiej precyzji i wrażliwości detektorów światła rozproszonego (ELSD), czy też niezgodności z niektórymi składnikami fazy ruchomej (detektory chemiluminescencji azotu). W analizie surowców kosmetycznych wysoce przydatny jest detektor wyładowań koronowych w aerozolu – Corona CAD. Jest to czuły i uniwersalny detektor stosowany do analizy nielotnych i półlotnych substancji. Jego odpowiedź nie zależy od budowy chemicznej rozdzielanych substancji, charakteryzuje się niskim limitem detekcji, a sygnał w bardzo szerokim zakresie jest proporcjonalny do stężenia analitu w eluacie [1]. Analiza HPLC z wykorzystaniem detektora Corona CAD sprawdza się w detekcji wielu naturalnych oraz syntetycznych komponentów kosmetyków, w tym parabenów, surfaktantów, aminokwasów, polietylenoglikoli, cukrów, czy też substancji lipidowych i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach [1,2,3,4]. W Zakładzie Chemii Bioorganicznej metodę tą wykorzystano m.in. w analizie dwóch najczęściej stosowanych filtrów UV – oktokrylenu (INCI: Octocrylene) i oktinoksatu (INCI: Ethylhexyl methoxycinnamate). Wykorzystano kolumnę Allure PFP. Fazę ruchomą stanowił układ acetonitryl:woda z kwasem mrówkowym jako modyfikatorem. Uzyskane krzywe kalibracyjne charakteryzowały się wysokim współczynnikiem korelacji (powyżej 99,97%), wielkości retencyjne spełniały kryteria prawidłowego rozdziału. Granica wykrywalności dla związków wynosiła odpowiednio 0,028 i 0,022 µg/ml dla oktinoksatu i oktokrylenu. Wyniki te wskazują na przydatność metody także w analizie tego typu związków. Badania zostały częściowo sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/11/B/NZ7/04834. Literatura: 1. Gamache P. H., Ryan S., Freeto S. M., Asa D. J., Matthew J., Cole R. O. HPLC Analysis of Nonvolatile Analytes. LCGC North Am. 2005, 23(2): 149–161. 2. Schönherr C., Touchene S., Wilser G., Peschka-Süss R., Francese G. Simple and precise detection of lipid compounds present within liposomal formulations using a charged aerosol detector. J. Chromatogr. A. 2009, 1216(5): 781-786. 3. Márquez-Sillero I., Aguilera-Herrador E., Cárdenas S., Valcárcel M. Determination of parabens in cosmetic products using multi-walled carbon nanotubes as solid phase extraction sorbent and corona-charged aerosol detection system. J. Chromatogr. A. 2010, 1217(1): 1-6. 4. Kou D., Manius G., Zhan S., Chokshi H. P. Size exclusion chromatography with Corona charged aerosol detector for the analysis of polyethylene glycol polymer. J. Chromatogr. A. 2009, 1216(28): 5424-5428. 58 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.31 Poszukiwanie nowych związków o aktywności fotoprotekcyjnej – badania wstępne Justyna Popiół, Agnieszka Gunia-Krzyżak, Dorota Żelaszczyk, Henryk Marona Pracownia Chemii Kosmetycznej Zakładu Chemii Bioorganicznej, Katedra Chemii Organicznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, Kraków [email protected] Destrukcyjne zmiany w skórze mogą być powodowane między innymi przez czynniki genetyczne i hormonalne. Znany jest również niekorzystny wpływ przewlekłej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe, które powoduje takie zmiany jak np.: fotostarzenie, suchość, zaburzenia barwnikowe, kancerogenezę, immunosupresję, a także reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne. Niepożądany wpływ promieniowania ultrafioletowego ograniczają filtry słoneczne, które powinny cechować się szerokim spektrum absorpcji w zakresie 290 – 400 nm [1]. Obok właściwości fotoprotekcyjnych optymalny produkt powinien cechować się m.in. wysoką fotostabilnością i brakiem działań niepożądanych. Jednak mimo znacznego postępu i rozszerzania wymogów bezpieczeństwa dla ich stosowania, notowane są zarówno miejscowe, jak i ogólnoustrojowe działania niepożądane (np. alergie, zaburzenia hormonalne). Problemem jest także niezadowalająca fotostabilność wielu z nich, co stwarza zagrożenie wykazywania działań ubocznych na organizm przez produkty fotodegradacji [2,3,4]. W świetle powyższych faktów wydaje się konieczne poszukiwanie nowych, bezpieczniejszych i skuteczniejszych środków fotoprotekcyjnych. Celem pracy było przeprowadzenie wstępnych badań właściwości fotoprotekcyjnych w grupie różnych pochodnych ksantonu. Wykorzystano metanolowe roztwory badanych substancji (100 µM) i wyznaczono dla nich krzywą absorpcji promieniowania ultrafioletowego w zakresie 290 – 400 nm. Jako związek referencyjny posłużył jeden z najczęściej stosowanych filtrów UV – oktokrylen (INCI: Octocrylene). Wstępne wyniki badań wskazują, że wybrane tiolowe i hydroksylowe pochodne ksantonu są dobrymi kandydatami na nowe substancje promieniochronne. Absorpcja promieniowania ultrafioletowego mieści się w przedziale 290 – 352 nm, co odpowiada falom z zakresu UVB i UVA II. Co więcej, uzyskane wstępne wyniki wskazują na nieco lepsze właściwości fotoprotekcyjne badanych związków niż związku referencyjnego. Maksimum absorpcji dla wielu z nich, w tym dla oktokrylenu występuje w okolicy 300 nm, jednak absorbancja kilku badanych związków jest przy tej długości fali około dwukrotnie wyższa w porównaniu z absorbancją wykazywaną przez związek referencyjny. Wstępne wyniki zachęcają do dalszych badań właściwości fotoprotekcyjnych w tej grupie związków. Podjęto zarówno resyntezę substancji najlepiej absorbujących promieniowanie ultrafioletowe, jak i syntezę nowych analogów. Związki te będą badane w formie emulsji w celu wyznaczenia współczynnika ochrony przeciwsłonecznej metodą in vitro, a także pod kątem ich fotostabilności, właściwości antyoksydacyjnych oraz ewentualnego wpływu na proces melanogenezy (in vitro). Badania zostały częściowo sfinansowane w ramach badań statutowych numer K/ZDS005487. Literatura: 1. Jansen R., Wang S. Q., Burnett M., Osterwalder U., Lim H. W. Photoprotection: Part I. Photoprotection by naturally occurring, physical, and systemic agents. J. Am. Acad. Dermatol. 2013, 69(6): 1-12. 2. Reisc J. S., Correa M. A., Chung M. C., dos Santos J. L. Synthesis, antioxidant and photoprotection activities of hybrid derivatives useful to prevent skin cancer. Bioorg. Med. Chem. 2014, 22: 2733–2738. 3. Latha M.S. et al. Sunscreening agents. A review. J. Clin. Aesthet. Dermatol. 2013, 6: 16– 26. 4. Krause M. et al. Sunscreens: are they beneficial for health? An overview of endocrine disrupting properties of UV-filters. Int. J, Androl. 2012, 35: 424 – 436. 59 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.32 Ocena aktywności antyoksydacyjnej surowców kosmetycznych Karolina Słoczyńska1, Agnieszka Gunia-Krzyżak2, Dorota Żelaszczyk2, Henryk Marona2, Elżbieta Pękala1 1 Zakład Biochemii Farmaceutycznej, 2Zakład Chemii Bioorganicznej, Katedra Chemii Organicznej, Wydział Farmaceutyczny Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, Kraków [email protected] W skórze nieustannie dochodzi do produkcji wolnych rodników tlenowych oraz innych reaktywnych form tlenu (RFT). Głównymi źródłami reakcji wolnorodnikowych zachodzących w tkance skórnej są nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV), zanieczyszczenia powietrza i ksenobiotyki. Reaktywne formy tlenu przyczyniają się do rozwoju licznych schorzeń skórnych takich jak nowotwory, stany zapalne, łuszczyca, czy też przedwczesne starzenie (photoaging). Antyoksydanty (przeciwutleniacze) są szeroko wykorzystywane w kosmetologii, niektóre z nich są rozpuszczalne w fazie wodnej (np. kwas askorbinowy, EDTA), inne w fazie olejowej (np. tokoferole, retinoidy, butylowany hydroksytoluen). Działanie antyoksydantów obejmuje hamowanie powstawania RFT, neutralizację już powstałych wolnych rodników tlenowych, a także spowolnienie zachodzących reakcji utleniania. Zastosowanie antyoksydantów w preparatach kosmetycznych ma na celu zarówno ochronę skóry i organizmu przed działaniem RFT (antyoksydanty jako substancje czynne) jak i ochronę preparatu przed działaniem czynników zewnętrznych (antyoksydanty jako substancje pomocnicze). Z uwagi na różnorodne mechanizmy działania przeciwutleniaczy istnieją liczne metody pozwalające na ocenę aktywności antyoksydacyjnej surowców kosmetycznych. Badaniom można poddawać zarówno znane surowce kosmetyczne (np. w celu ustalenia mechanizmu działania antyoksydacyjnego) jak i związki, o potencjalnym zastosowaniu w kosmetologii. Poniżej przedstawiono wybrane metody oceny aktywności antyoksydacyjnej wraz ogólnym opisem postępowania: A) Pomiar całkowitej zdolności antyoksydacyjnej metodą redukcji rodnika DPPH Roztwór DPPH (1,1-difenylo-2-pikrylohydrazyl) w etanolu ma zabarwienie ciemnofioletowe i wykazuje maksimum absorpcji przy długości fali 517 nm. W wyniku reakcji z substancją, która wykazuje zdolność oddawania atomu wodoru, powstaje zredukowana forma DPPH, co prowadzi do zmiany wyjściowego zabarwienia roztworu. Obserwowany spadek absorbancji jest proporcjonalny do zawartości pozostającej w roztworze utlenionej formy DPPH. B) Ocena aktywności antyoksydacyjnej metodą ABTS Rodniki ABTS (2,2’-azobis(3-etylobenzotiazolino-6-sulfonian)) tworzone są podczas reakcji chemicznych (np. z nadsiarczynem potasu) jak również enzymatycznych (m.in. z hemoglobiną). Powstające w toku reakcji rodniki o barwie niebieskozielonej wykazują maksimum absorpcji przy kilku długościach fal (m.in. 734 nm). W obecności antyoksydantów dochodzi do redukcji kationorodnika, czego efektem jest spadek intensywności zabarwienia roztworu, jest on proporcjonalny do zawartości antyoksydantów w roztworze. C) Aktywność antyoksydacyjna wyrażona jako inhibicja utleniania kwasów tłuszczowych Podczas peroksydacji kwasu linolowego dochodzi do powstawania nadtlenków, które warunkują utlenianie jonów Fe2+ do Fe3+. Jon Fe3+ tworzy z tiocyjanianem amonu kompleks, który wykazuje maksimum absorpcji przy długości fali 500 nm. W obecności przeciwutleniaczy dochodzi do hamowania peroksydacji kwasu linolowego, w efekcie powstaje mniej barwnego kompleksu. Niska absorbancja wskazuje na wysoką zdolność substancji do hamowania peroksydacji. Literatura: 1. Bogdan Allemann I., Baumann L. Skin Therapy Lett, 2008, 13(7): 5-9. 2. Yehye W.A., Rahman N.A., Ariffin A., et al. Eur J Med Chem, 2015, 101: 295-312. 3. Vaithiyanathan V., Mirunalini S.. Toxicol Int, 2015, 22(1): 54-60. 4. Alam M.N., Bristi N.J., Rafiquzzaman M.. Saudi Pharm J, 2013, 21(2): 143-152. 60 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.33 Fiołek trójbarwny w kosmetykach myjących; wpływ kompozycji surfaktantów na zdolność ekstrakcji związków polifenolowych z materiału roślinnego, potencjał drażniący oraz parametry aplikacyjne kosmetyków Dominika Starzak, Paweł Osika Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Wydział Medyczny, Katedra Kosmetologii [email protected] Kosmetyki myjące wzbogacone o naturalne ekstrakty roślinne cieszą się rosnącym zainteresowaniem świadomych zdrowotnie konsumentów zarówno ze względu na swoje właściwości prozdrowotne, jak również niski potencjał drażniący. Wartościowym surowcem roślinnym o szeregu udowodnionych działań kondycjonujących, antyoksydacyjnych i antyseptycznych jest fiołek trójbarwny (Viola Tricolor). Celem przedstawionej pracy było scharakteryzowanie ekstraktów z kwiatów fiołka trójbarwnego bazujących na trzech kompozycjach związków powierzchniowo-czynnych - sodium lareth sulfate (SLES) oraz lauryl glucoside (LG) - pod kątem zawartości związków polifenolowych. W cyklu badań opracowano również receptury oraz przygotowano modelowe żele myjące oparte na uzyskanym ekstrakcie. Potencjał drażniący preparatów określono w warunkach in vitro poprzez test wzrostu pH po inkubacji w surowiczą albuminą bydlęcą (BSA). Oznaczono także ich właściwości aplikacyjne takie jak zdolność pianotwórcza oraz lepkość. Przeprowadzone badania wykazały, że zarówno zdolność ekstrakcji związków polifenolowych z materiału roślinnego, jak również potencjał drażniący kosmetyku bazującego na surowcu roślinnym w znaczącym stopniu zależy od zastosowanej kompozycji związków powierzchniowo-czynnych użytych podczas ekstrakcji. Ukazano również, że skład ekstraktu wpływał na właściwości aplikacyjne przygotowanych żeli myjących. 61 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.34 Ocena aktywności przeciwnowotworowej ekstraktów z owoców borówki bagiennej w komórkach raka piersi MCF-7 Wojciech Szymanowski1, Anna Czajkowska1, Natalia Pawłowska2, Ireneusz Sowa3, Magdalena Wójciak-Kosior3, Monika Wujec4, Anna Bielawska1 Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej: 1Samodzielna Pracownia Biotechnologii; 2Zakład Syntezy i Technologii Środków Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej; 3Zakład Chemii Analitycznej; 4Zakład Chemii Organicznej [email protected] Borówka bagienna (Vaccinium uliginosum) jest jadalną krzewinką rosnącą dziko na bagnach i torfowiskach półkuli północnej, w krajach takich jak Norwegia, Finlandia, Rosja, Chiny, czy Kanada. Roślina ta, podobnie jak pospolita borówka czarna (Vaccinium myrtillus) i borówka amerykańska (Vaccinium corymbosum), należy do rodziny wrzosowatych (Ericaceae) [1, 2]. Owoce borówki bagiennej są bogactwem wielu składników, takich jak: monosacharydy, błonnik, aminokwasy, witaminy i mikroelementy [1]. Ponadto, jagody te zawierają szereg związków flawonoidowych – mirycetynę, kwercetynę, a także co najmniej piętnaście zidentyfikowanych antocyjanozydów, w tym myrtylinę, malwidynę, delfinidynę i cyjanidynę. Antocyjaniny odpowiedzialne są także za charakterystyczną barwę owoców borówki. Substancje, obecne w borówce bagiennej – w szczególności należące do grupy antocyjanów charakteryzują się silnym działaniem antyoksydacyjnym. Właściwości te zbliżone są przeciwutleniającej aktywności związków, obecnych w ekstraktach z zielonej herbaty, kory sosnowej, czy pestek winogron [3]. W licznych badaniach udowodniono, iż bogate w antocyjany ekstrakty z różnych gatunków jagód zdolne są do hamowania wzrostu komórek nowotworowych, w tym raka prostaty (LNCaP), czy jelita (HT-29) [2]. Ponadto wykazano, że owoce Vaccinium uliginosum posiadają wysokie wartości odżywcze, przez co mogą być wykorzystywane do zwiększania odporności, zapobiegania degeneracji układu nerwowego, czy wzmacniania pracy układu krążenia, w tym do relaksacji naczyń krwionośnych [4]. Celem pracy było porównanie aktywności przeciwnowotworowej ekstraktów z suszonych i surowych jagód borówki bagiennej w komórkach raka piersi MCF-7. Przeżywalność komórek została oznaczona przy użyciu soli tetrazolowej zgodnie z metodą Carmichael’a po 24-godzinnej inkubacji z różnymi stężeniami badanych ekstraktów. Przeprowadzone badania wykazały, że obydwa ekstrakty, zarówno z suszonych, jak i surowych owoców borówki bagiennej powodują zmniejszenie przeżywalności komórek raka piersi MCF-7. Wraz ze wzrostem stężenia badanych ekstraktów obserwowano obniżenie żywotności komórek raka piersi. Silniejszy efekt cytotoksyczny w stosunku do komórek raka piersi MCF-7 stwierdzono w przypadku ekstraktu z surowych jagód Vaccinium uliginosum. Literatura: 1. Kim Y.H i wsp.: Antioxidant activities of Vaccinium uliginosum L. Extract and its active components. J. Med. Chem. 2009; 12: 885–892. 2. Liu J. i wsp.: Bog Bilberry (Vaccinium uliginosum L.) Extract Reduces Cultured Hep-G2, Caco-2, and 3T3-L1 Cell Viability, Affects Cell Cycle Progression, and Has Variable Effects on Membrane Permeability. Journal of Food Science, 2010; 3: 103-108. 3. Choi Y.H. i wsp.: Vaccinium uliginosum L. Improves Amyloid β Protein-Induced Learning and Memory Impairment in Alzheimer’s Disease in Mice. Prev. Nutr. Food Sci., 2014; 4: 343–347. 4. Liu S.X. i wsp.: Polyphenolic Compositions and Chromatic Characteristics of Bog Bilberry Syrup Wines. Molecules., 2015; 11: 19865-19877. 62 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.35 Wykorzystanie różnych metod w badaniu trwałości toników kosmetycznych Monika Tarsa, Małgorzata Starek, Natalia Orybkiewicz, Marek Cegła Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydział Farmaceutyczny, Katedra Chemii Organicznej / Zakład Chemii Organicznej [email protected] Toniki kosmetyczne są to roztwory wodne lub wodno-etanolowe z dodatkiem substancji nawilżających, witamin, ekstraktów ziołowych [1]. Ich zadaniem jest nawilżanie, odświeżanie i oczyszczanie skóry. Istotną funkcją toniku jest przywrócenie odpowiedniego poziomu pH (prawidłowa wartość pH waha się między 5 a 6). Trwałość bądź stabilność preparatu jest związana ze zmianami zachodzącymi podczas przechowywania. Zależy od użytych składników, miejsca i sposobu przechowywania. Do badań wybrano dwa ogólnie dostępne toniki: Oczyszczający o składzie: Aqua, Iwonicz Aqua, Poloxamer 184, Glycerin, Aloe Barbadensis Leaf Juice, Sodium PCA, Magnesium PCA, Zinc PCA, Manganese PCA, Propylene Glycol, Caesalpinia Spinosa Oligosacharides, Caesalpinia Spinosa Gum, Allantoin, Panthenol, Diazolidynyl Urea, Methylparaben, Propylparaben, PEG-40 Hydrogenated Castrol Oil, Melaleuca Alternifolia (Tea Tree) Oil, Parfum, Disodium EDTA. Normalizujący o składzie: Aqua, Glycerin, Propylene Glycol, Panthenol, PPG-26-Buteth-26, PEG-40 Hydrogenated Castrol Oil, PEG-40 Hydrogenated Castrol Oil, Burdock (Arctium Majus) Extract, Tamarind (Tamarindus Indica) Extract, , Zinc PCA, Biotin, Diazolidinyl Urea, Methylparaben, Sodium Benzoate, Potassium Sorbate, Parfum. Badanie trwałości toników przeprowadzono następującymi metodami: chromatografii cienkowarstwowej densytometryczną spektrofotometryczną w świetle UV-VIS Toniki umieszczono w łaźni olejowej zaopatrzonej w mieszadło magnetyczne i utrzymywano temperaturę 90°C. W określonych odstępach czasu pobierano próbki i dokonywano ich analizy. W metodzie TLC jako układy rozwijające stosowano mieszaniny: chloroform : aceton (12 cm3/5 kropli), chloroform : aceton (12cm3/2 krople), chloroform : amoniak (10 cm3/3 krople), chloroform : octan n-butylu (8 cm3/2 krople). Wizualizację plam prowadzono w świetle UV przy λ=254nm. W metodzie densytometrycznej analizowano próbki po: 1; 24; 96 godzinach ogrzewania w T=90oC. Densytogramy wykonano z płytek chromatograficznych rozwijanych w różnych eluentach (opisanych w TLC). Metodą spektrofotometryczną UV-VIS sprawdzano zachodzące zmiany w tonikach analizując pojawiające się w stosunku do wzorca nowe pasma. Wszystkie te metody pozwoliły określić zmiany zachodzące w tonikach pod wpływem temperatury. Literatura: 1. Molski M. Chemia piękna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010. 63 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.36 Postępy w terapii blizn, blizn przerostowych i bliznowców Agnieszka Zagórska, Grażyna Chłoń-Rzepa, Paweł Żmudzki Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny, Katedra Chemii Farmaceutycznej, Zakład Chemii Leków [email protected] Pod wpływem różnego rodzaju czynników uszkadzających tkanki (mechanicznych, fizycznych, chemicznych) może dojść do przerwania ciągłości skóry i/lub błony śluzowej. Uszkodzenia tego rodzaju prowadzą do powstania rany, która w dalszym etapie, w celu przywrócenia ciągłości skórno-naskórkowej, podlega złożonemu procesowi gojenia. Końcowym i ostatecznym stadium gojenia rany jest powstanie blizny. Prawidłowy przebieg procesu gojenia, w większości przypadków, prowadzi do powstania tzw. blizny zwykłej. W przypadku zaburzenia gojenia lub też specyficznych urazów (oparzenia, owrzodzenia goleni, odleżyny), mogą powstawać blizny przerostowe, bliznowce (keloidy) lub przykurcze bliznowate. Szacuje się, że w krajach wysokorozwiniętych, w skali rocznej, u około stu milionów pacjentów, skutkiem przeprowadzonych operacji bądź przebytych urazów są blizny. U około piętnastu milionów osób dochodzi do procesu nadmiernego bliznowacenia, co powoduje fizyczne, estetyczne, psychologiczne i społeczne konsekwencje. Nieprawidłowe blizny mogą powodować bolesne przykurcze, wywoływać ból i swędzenie. Leczenie blizn ma charakter tylko „objawowy”, ponieważ uszkodzona w czasie urazu różnego rodzaju tkanka, jest zastępowana przez unaczynioną tkankę łączną. Celem stosowanych terapii jest najczęściej poprawa wyglądu estetycznego, co znacznie polepsza samopoczucie i komfort życia pacjenta. Wyeliminowanie lub złagodzenie objawów klinicznych, związanych z występowaniem blizny; zmniejszenie lub wyeliminowanie uczucia bólu, pieczenia, pozwala na uzyskanie prawidłowego zakresu funkcji, dotkniętego zmianą, w sposób bezpośredni lub pośredni, narządu (np. kończyny czy stawu). Nie istnieje jedna, uniwersalna metoda leczenia patologicznie przerośniętych blizn. Każda z metod może być stosowana w monoterapii, jak i w terapii skojarzonej; w zależności od typu blizny i obserwowanego postępu leczenia. Obecne możliwości leczenia farmakologicznego patologicznych blizn uwzględniają preparaty o uznanej skuteczności terapeutycznej - kortykosteroidy, retinoidy oraz wyciągi z cebuli, a także szereg leków i związków stosowanych klinicznie o niedowiedzionej skuteczności - wyciąg z wąkroty azjatyckiej, toksyna botulinowa, werapamil, 5-fluorouracyl, bleomycyna, interferony, imikwimod, kolchicyna. Metody fizyczne można zaliczyć do działań profilaktycznych o charakterze nieinwazyjnym, stosowanych w celu uniemożliwienia powstawania nieprawidłowej blizny. Należy również podkreślić, że stosowanie tylko jednej, wybranej metody terapeutycznej, ma ograniczoną skuteczność, dlatego stosuje się terapię skojarzoną kilku metod fizycznych z równocześnie podawanymi farmaceutykami. Do najczęściej stosowanych metod o udowodnionej skuteczności należą: terapia uciskowa (presoterapia), zastosowanie opatrunków silikonowych i hydrokoloidowych, laseroterapia i krioterapia. Literatura: 1. Szewczyk M.T., Jawień A., Leczenie ran przewlekłych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2012, 2. 2. Dylewska-Grzelakowska J.: Kosmetyka Stosowana, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 2006, 239. 3. Witmanowski H. i wsp.: Blizny przerostowe i keloidy Część II. Zapobieganie i leczenie. Post Dermatol Alergol, 2008, 3, 116-124. 4. Kaźmierski M., Mańkowski P., Jankowski A.: Opatrunek hydrokoloidowy Granuflex alternatywa czy metoda z wyboru w leczeniu rany oparzeniowej? Ordynat Lek, 2003, 3 (8[22]), 43-50. 64 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.37 Ocena skuteczności zastosowania lasera diodowego w depilacji okolic intymnych u pacjentów z fototypem 1 - 6 według Fitzpatricka mając na uwadze pochodzenie etniczne badanych do 3 pokoleń Izabela Załęska1 , Magdalena Atta-Motte2 , Urszula Goik3 1 Wydział Rehabilitacji Ruchowej, Zakład Kosmetologii, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie; Instytut Nauk o Zdrowiu PPWSZ W Nowym Targu; 2Tooting Medical Centre, UK; 3 Katedra Inżynierii i Aparatury i Przemysłu Spożywczego, Wydział Technologii Żywności, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie [email protected] Epilacja laserowa na zasadzie selektywnej fototermolizy była wielokrotnie opisywana w literaturze, jednakże nie podjęto próby dokonania szczegółowego opracowania w ujęciu multikulturowym w odniesieniu do epilacji miejsc intymnych. Piśmiennictwo naukowe omawia badania dotyczące ograniczonej fototypowo populacji oraz zazwyczaj doniesienia opierają się na wynikach uzyskanych w badaniu kobiet w niewielkich próbach (n 20) lub modelu skóry bez osobniczej reakcji badanego. Celem przeprowadzonych badań w aspekcie multikulturowym było przedstawienie skuteczności epilacji laserowej przy zastosowaniu lasera diodowego w okolicy stref intymnych w grupie kobiet i mężczyzn o różnym pochodzeniu etnicznym. Badania zostały przeprowadzone w ośrodkach w Polsce i Wielkiej Brytanii w grupie 140 badanych w przedziale wiekowym od 20 do 40 roku życia (n140). Zgodnie z piśmiennictwem laser diodowy uważany jest za najefektywniejszy do epilacji skór o fototypach 1-6 według skali Fitzpatricka. W badaniach przedstawiono wpływ fototypu oraz pochodzenia etnicznego pacjentów poddanych badaniu (do 3 pokoleń wstecz) na skuteczność wybranej metody epilacji. Wyniki przeprowadzonych badań przedstawiają dodatkowo skuteczność depilacji laserem diodowym (805 nm) stref intymnych w zależności od płci badanych. Wyniki przeprowadzonych badań dowodzą, że procentowa utrata włosów koreluje statystycznie znamiennie odwrotnie proporcjonalnie z fototypem skóry według skali Fitzpatricka. Wraz ze zmniejszaniem wartości tych zmiennych wzrastał znamiennie procent utraty włosów. Ponadto stwierdzono wpływ pochodzenia etnicznego (do 3 pokoleń) na końcowy wynik terapii, a jednoczynnikowa analiza wariancji wskazuje na występowanie różnic (p<0,001) w procentowej utracie włosów pomiędzy badanymi. W przeprowadzonym post hoc teście wielokrotnych porównań wykazano różnice w procentowej utracie włosów, które występują pomiędzy asian i african (p=0,0160), african i white (p=0,012), african i mix raced (p=0,049) oraz african i indian (p=0,001). Literatura: 1. Haedersdal M., Wulf HC., Evidence-based review of hair removal using lasers and light sources, J Eur Acad Dermatol Venerol 2006 Jan; 20(1) 2. Sadighha A1, Mohaghegh Zahed G., Meta-analysis of hair removal laser trials. Lasers Med Sci. 2009 Jan;24(1): 3. Krauss Madeline C, Removal of Bikini Hair by Rapid 810-nm Diode Laser, Cosmetic Dermatology 2008 July;21(7) 4. Jo SJ1, Kim JY1, Ban J2, Lee Y2, Kwon O1, Koh W2. Efficacy and Safety of Hair Removal with a Long-Pulsed Diode Laser Depending on the Spot Size: ARandomized, Evaluators-Blinded, Left-Right Study. Ann Dermatol. 2015 Oct;27(5) 5. Galadari I1, Comparative evaluation of different hair removal lasers in skin types IV, V, and VI. Int J Dermatol. 2003 Jan;42(1) 6. Mustafa FH., Jaafar MS., Ismail AH., Mutter KN., Comarising of Alexandrite and Diode Laser of Hair Removal in Dark and Medium Skin: Which is Better ?, J Laser Med Sci. 2014 Fall;5(4) 7. Sarkar P., Hirsch R. J., Update on Laser Hair Removal, Journal of Cosmetic Dermatology, 2010; 20. 8. Gan SD., Graber EM., Laser Hair Removal: a review, Dermatol Surg., 2013 Jun;39(6) 65 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.38 Sauna w kosmetologii – działanie, zastosowania i perspektywy Roxana Zuziak1, Natalia Czech1, Anna Piotrowska2, Wanda Pilch2 1 Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków; 2Akademia Wychowania Fizycznego, Katedra Fizjoterapii, Zakład Kosmetologii, Kraków [email protected], [email protected] Obecnie sauna jest zabiegiem łatwo dostępnym na całym świecie jako forma termoterapii ciepłem. Wieloczynnikowy wpływ, jaki sauna wywiera na organizm powoduje, że zabieg ten znalazł zastosowanie głównie w sporcie i rekreacji, jako jeden z biomedycznych środków odnowy biologicznej1. W kosmetologii kąpiele w saunie cieszą się mniejszą popularnością. Mimo, że sauna jest często standardowym wyposażeniem gabinetów kosmetycznych, nie zawsze jest ona traktowana przez obsługę i klientów jako wartościowy zabieg o walorach kosmetycznych 2. Celem pracy jest promocja zabiegów w saunie fińskiej poprzez przedstawienie ich korzystnego oddziaływania na skórę, przydatki skórne i tkankę podskórną, a także wskazanie ich potencjalnych zastosowań w kosmetologii. Kąpiel w saunie fińskiej odbywa się w warunkach wysokiej temperatury (80-120°C) i niskiej wilgotności (5-15%) powietrza3, co powoduje uruchomienie mechanizmów odpowiedzialnych za utrzymanie homeostazy cieplnej organizmu. Następuje przede wszystkim pobudzenie mikrokrążenia w skórze i tkance podskórnej w celu wypromieniowania ciepła oraz stymulacja funkcji gruczołów potowych. Ze względu na podwyższenie temperatury ciała oraz wzmożoną eliminację toksyn i niekorzystnych produktów przemiany materii z potem w wyniku hipertermii4, kąpiel w saunie może być traktowana jako wstępny etap oczyszczający i rozgrzewający skórę przed głównymi zabiegami pielęgnacyjnymi. Zwiększony skórny przepływ krwi może podnieść wydajność wchłaniania przez skórę substancji czynnych, zawartych w lekach i kosmetykach. Ekspozycja na ciepło powoduje intensyfikację przemian metabolicznych, także w podskórnej tkance tłuszczowej4. Regularne stosowanie zabiegów w saunie przyczynia się do obniżenia lub utrzymania masy ciała na optymalnym poziomie5,6. Ponadto stosowanie zabiegów cieplnych wpływa korzystnie na gospodarkę hormonalną, w tym poziom hormonów stresu6, zwiększa funkcje obronne skóry, odporność ogólnoustrojową i aktywność fibroblastów w skórze właściwej oraz wywołuje pożądane zmiany w napięciu i elastyczności mięśni4, co pozwala zachować zdrowy i młody wygląd skóry. Saunę można również wykorzystać do zabiegów ziołolecznictwa i aromaterapii, wykorzystujących wyciągi roślinne i olejki eteryczne o szerokim spektrum działania na organizm7. Zabiegi w saunie fińskiej mogą mieć więc charakter pielęgnacyjny, terapeutyczny oraz odprężający, usuwający napięcie nerwowe. Opracowanie nowych kosmetyków i leków, stabilnych w warunkach wysokiej temperatury, przeznaczonych do stosowania na skórę podczas kąpieli w saunie, może dodatkowo zwiększyć walory terapeutyczne sauny fińskiej. Literatura: 1. W. Pilch i in., Med Sport., 2008, 12(3), 103–108. 2. K. Koper, Ogólnopolski Kwartalnik Polskiego Związku Saunowego, 2004, 3, 7-8. 3. W. Pilch i in., Biol Sport., 2007; 24(4), 357–373. 4. W. Kasprzak, A. Mańkowska, Fizjoterapia w kosmetologii i medycynie estetycznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2010, 255-265. 5. M. Szarek i in., Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, 10(1), 70–75. 6. W. Pilch i in., Journal of Human Kinetics, 2013, 39, 127–135. 7. W. Wagner, Ogólnopolski Kwartalnik Polskiego Związku Saunowego, 2005, 4, 8-9. 66 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.39 Cytochromy P450 a związki biologicznie aktywne - badania in silico Dorota Żelaszczyk1, Anna Waszkielewicz1, Agnieszka Gunia-Krzyżak1, Aleksandra Charchut2, Anna Strach2, Henryk Marona1 1 Pracownia Chemii Kosmetycznej Zakładu Chemii Bioorganicznej, Katedra Chemii Organicznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków 2 Studenckie Koło Naukowe Chemii Bioorganicznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków [email protected] Cytochromy P450 (CYP450) to rodzina enzymów katalizująca tlenowy metabolizm ksenobiotyków oraz związków endogennych. Białka te występują powszechnie nie tylko u człowieka, ale również u innych organizmów takich jak bakterie, rośliny i grzyby [1]. W organizmie ludzkim opisano do tej pory niemal 60 izoenzymów zaliczanych do tej rodziny. Ich ekspresja i zarazem aktywność katalityczna jest najsilniej zaznaczona w hepatocytach wątroby, ale występują także w komórkach płuc, nerek, serca, jelit, mózgu jak również skóry. Oprócz roli w biosyntezie substancji endogennych, enzymy te zaangażowane są przede wszystkim przemiany ksenobiotyków. Ponieważ metabolizm ksenobiotyków można uznać za element mechanizmów obronnych organizmu przed pojawiającymi się w środowisku nowymi substancjami obcymi (do których zaliczamy m.in. leki i surowce kosmetyczne) do organów najbardziej narażonych na kontakt z ksenobiotykami zaliczamy wątrobę oraz skórę. W kontekście opracowywania nowych związków biologicznie aktywnych wiedza o udziale izoenzymów CYP w przemianach metabolicznych od dawna wykorzystywana jest w badaniach np. biodostępności farmaceutyków, interakcji w układach lek-lek i lek-metabolit, czy lek-substancje odżywcze oraz w ocenie ich toksyczności [2]. Biorąc pod uwagę dane literaturowe dotyczące aktywacji metabolicznej surowców kosmetycznych, potencjalnej toksyczności lub aktywności alergizującej ich metabolitów – firmy kosmetyczne również inwestują w badania skórnego metabolizmu składników kosmetyków oraz potencjalnego wpływu nowych surowców na sam CYP450. Jednym z przykładów jest poszukiwanie innowacyjnych surowców kosmetycznych o działaniu anti-ageing spośród tzw. związków blokujących metabolizm kwasu retinowego (RAMBA) – potencjalnych inhibitorów m.in. CYP3A4 [3]. Wraz z rozwojem technologii we wstępnych badaniach stabilności metabolicznej nowych związków coraz większe zastosowanie znajdują metody in silico, pozwalające na szybkie wstępne przewidywanie przemian dużej ilości nowych struktur. Jednym z programów szeroko stosowanych w badaniach nad nowymi substancjami biologicznie aktywnymi jest MetaSite (Molecular Discovery Ltd.) wskazujący w strukturze zadanego związku atomy najbardziej wrażliwe na przemiany pod wpływem CYP450 i przewidujący strukturę możliwych metabolitów. Dodatkowo program uwzględnia w przewidywaniach udział poszczególnych izoform oraz pozwala na wstępne szacowanie potencjału hamowania CYP450 przez substancje małocząsteczkowe. W Zakładzie Chemii Bioorganicznej prowadzone są badania wykorzystujące program MetaSite w przewidywaniu przemian metabolicznych surowców kosmetycznych, leków oraz nowych potencjalnych substancji kosmetycznych i leczniczych. W odniesieniu do substancji o udowodnionym profilu metabolicznym dane in silico zestawiane są z danymi literaturowymi, w celu uzyskania informacji jakie typy reakcji oraz które izoenzymy są w określonych grupach związku najlepiej przewidywane za pomocą programu. Na tej podstawie tworzona jest baza danych potencjalnych metabolitów dla nowo zsyntetyzowanych w Zakładzie związków przekazywanych do dalszych badań biologicznych. Badania zostały częściowo sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/11/B/NZ7/04834 oraz w ramach badań statutowych numer K/ZDS/006161. Literatura: 1. Chen Q, Zhang T, Wang JF, et. al. Curr Drug Metab. 2011;12(5):436-44. 2. Wiśniewska A, Mazerska Z Postępy Biochem. 2009;55(3):259-71. 3. Bareja SP, Jones SD, Oblong JE et. al. WO 2014124197 A1, 2014. 67 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 P.40 Ocena aktywności hipotensyjnej nowej arylopiperazynowej pochodnej salicylamidu Elżbieta Żmudzka1, Klaudia Lustyk1, Jolanta Jaśkowska2, Joanna Śniecikowska3, Marcin Kołaczkowski3, Karolina Pytka1 , Jacek Sapa1 Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny, Katedra Farmakodynamiki, 2Politechnika Krakowska, Instytut Chemii i Technologii Organicznej, 3 Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny, Katedra Chemii Farmaceutycznej [email protected] Terapia nadciśnienia tętniczego stanowi ogromne wyzwanie wśród lekarzy i farmakologów. Dostępne na rynku farmaceutycznym leki hipotensyjne wciąż nie pozwalają uzyskać w pełni zadowalających efektów leczenia. Konieczne jest więc poszukiwanie nowych, bardziej skutecznych i bezpiecznych leków pozwalających poprawić jakość farmakoterapii nadciśnienia [1]. W niniejszej pracy podjęto próbę oceny aktywności hipotensyjnej nowej pochodnej salicylamidu – JJGW01. Wcześniejsze badania wykazały wysokie powinowactwo testowanego związku do receptorów α1-adrenergicznych. W celu zbadania potencjalnej aktywności hipotensyjnej JJGW01 sprawdzono wpływ związku na ciśnienie tętnicze krwi u normotensyjnego szczura po podaniu dożylnym. Ponadto, ustalono jego wpływ na presyjne działanie metoksaminy (150µg/kg, i.v.), by zweryfikować jego potencjalne właściwości α1-adrenolityczne. Badany związek JJGW01 w dawce 1 mg/kg istotnie statystycznie obniżał ciśnienie tętnicze krwi u normotensyjnego szczura. Dodatkowo, w dawce 0,5 mg/kg (i.v.) zmniejszał presyjne działanie po podaniu metoksaminy. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, iż testowany związek posiada istotną aktywność hipotensyjną, związaną prawdopodobnie z jego właściwościami α1-adrenolitycznymi. Koniecznym wydaje się zatem kontynuowanie badań nad przedstawionym związkiem, by poznać jego pełny profil farmakologiczny a także bezpieczeństwo stosowania przy podaniu wielokrotnym na układ sercowo – naczyniowy. Literatura: 1. Habib GB et al., “J. Cardiovasc. Pharmacol. Ther.” 2014 Nov;19(6):516–25 68 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 69 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 MERANCO Aparatura Kontrolno-Pomiarowa I Laboratoryjna Sp. z o.o. Ul. Myśliborska 89; 60-432 Poznań tel. 61 849 99 51 do 54; fax: 61 849 99 55 www.meranco.com.pl ; e-mail: [email protected] W zakresie aparatury laboratoryjnej oferujemy między innymi: Aparaty do pracy w laboratoriach biologicznych i mikrobiologicznych i molekularnych: Pipety, dozowniki również w formie stacji pipetujących a także wirówki, miksery laboratoryjne oraz mikroskopy wraz z akcesoriami do mikromanipulacji komórkami. Wagi, Inkubatory laboratoryjne i komory czystej pracy w tym laminarne oraz systemy oczyszczania wodyFotometry do pomiaru stężenia DNA/RNA; termocyklery, zestawy do analizy jakościowej i ilościowej (systemy dokumentacji) Urządzenia do laboratoriów chemicznych i fizycznych: Spektrofotometry VIS, UV-VIS, spektrometry absorpcji atomowej, Analizatory pierwiastków, oraz przeciwutleniaczy Tensjometry, refraktometry, wiskozymetry Detektory promieniowania i dozymetry Aparaty do badania żywności w tym analizatory mleka Aparaty do obrazowania zwierząt dedykowane do laboratoriów medycznych, farmaceutycznych Przygotowujemy kompleksowe wyceny wyposażenia laboratoriów rozpoczynając od mebli laboratoryjnych, przez aparaturę po materiały zużywalne. W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat naszej oferty informacji prosimy o kontakt z naszymi przedstawicielami. 70 NOWOCZESNA KOSMETOLOGIA – od NAUKI do BIZNESU, Kraków, 28 maja 2016 © Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Farmaceutyczny, Nowoczesna Kosmetologia – od Nauki do Biznesu Opracowanie i skład: Katarzyna Wójcik-Pszczoła Kraków, 2016 71