Krytyczne punkty kontroli podczas odchowu

KARTA INFORMACYJNA
Krytyczne punkty kontroli
podczas odchowu
[email protected]
www.hybridturkeys.com
KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI PODCZAS ODCHOWU
Zarządzanie hodowlą podczas pierwszych kilku tygodni życia
piskląt będzie miało zasadniczy wpływ na to, czy zwierzęta
zrealizują swój pełny potencjał produkcyjny. Chociaż prawdą jest, że
nawet dobrze rokujące stado może być zagrożone na każdym etapie
cyklu produkcyjnego, ptaki, które nie miały dobrego startu, nie
będą w stanie nadrobić strat ani wyrównać poziom wzrostu przed
osiągnięciem dojrzałości rynkowej. Hodowcy mają dobrą wiedzę na
temat dziennych przyrostów wagowych i ich znaczenia, ale rzadko
przekładają te parametry na średni przyrost godzinowy. Należy
zastanowić się, co to oznacza. Każda godzina i każdy dzień, w którym
warunki środowiskowe nie są dla piskląt optymalne, oznacza
straconą szansę produkcyjną, za którą hodowca już zapłacił.
Do KPK należą:
W środowisku hodowlanym indyków komercyjnych obecnych
jest wiele rodzajów czynników stresogennych. Najczęściej
przeoczanym z nich jest sama kwestia wzrostu. Na pytanie o
największe natężenie stresu związanego ze wzrostem większość
producentów odpowie, że przypada on na około 15 tydzień życia
piskląt, ponieważ wtedy wzrastająca masa ciała zaczyna być
łatwo zauważalna. Choć faktycznie ptaki maksymalnie przybierają na
wadze w bardzo krótkim czasie, to indorki rosną najbardziej
dynamicznie około 3 tygodnia życia. To właśnie wtedy procentowy
przyrost metabolicznej masy ciała (masa ciała podniesiona do 0,67
potęgi) jest największy.
Każdy, kto zajmuje się hodowlą piskląt lub szkoli inne osoby w tym
zakresie, doskonale wie, że jest to zarówno sztuka, jak i nauka.
Każde stado jest inne, a aby ocenić zachowanie piskląt i ich
bieżące potrzeby, niezbędne są duże umiejętności w zakresie
hodowli indyków. Należy zawsze pamiętać o tym, że ptak nie
może zmienić swojego środowiska – może jedynie na nie
reagować. Ważne jest, by zdawać sobie sprawę z tego, że od
1 do 5% osobników w każdym stadzie będzie miało problemy
z właściwym startem i będzie wymagało większej opieki i
zaangażowania hodowcy niż reszta stada. W porównaniu z
kurczętami wszystkie pisklęta indyka mogłyby zostać uznane za
trudne w pierwszym etapie życia. Jednym z często zadawanych
pytań jest: czy obecnie pisklęta indyka są trudniejsze w hodowli niż
jeszcze 10 lat temu? Stosowana często inżynieria genetyczna
spowodowała, że indyk komercyjny z całą pewnością się zmienił, ale
zmianom uległy również metody hodowli, często po to, aby
zaoszczędzić pracy. Nie chodzi o to, że wcześniejsze metody były
nieskuteczne, ale często były one po prostu zbyt czasochłonne,
na co obecnie nie można sobie pozwolić. Krótko mówiąc, zmiany
przeprowadzane są ze względu na ludzi, a nie na pisklęta.
Z powodu dynamicznego wzrostu pisklęta są szczególnie
narażone na negatywne skutki nieprawidłowego zarządzania
hodowlą, takie jak słaba jakość powietrza, ściółki i wody, pasza złej
jakości oraz niebezpieczeństwa związane z chorobami. Ponadto
nawet drobne niedociągnięcia będą miały skutki w postaci
spowolnionego wzrostu i niedostatecznych wyników produkcyjnych w
tym okresie. Dlatego właśnie pierwsze 3 tygodnie życia piskląt mają
tak duże znaczenie dla przyszłych wyników hodowlanych stada.
Należy dołożyć wszelkich starań, aby zmaksymalizować
wykorzystanie potencjału zwierząt zanim będzie za późno. Jedną z
najlepszych inwestycji hodowcy w tym okresie jest optymalizacja
warunków bytowania piskląt.
Niniejsza prezentacja przedstawia krytyczne punkty kontroli
(KPK) podczas odchowu. Punkty KPK należy traktować jako
strategiczne czynniki procesu produkcyjnego. Jeśli zostaną
poprawnie wdrożone, ich efektem będzie zdrowe, jednorodne,
pełne wigoru stado oraz współczynnik konwersji paszy i średnie
dzienne przyrosty masy ciała, które spełniają lub wykraczają poza
standardowe wartości. Krótko mówiąc, KPK są elementem
wzorcowego programu zarządzania hodowlą i pomagają
zagwarantować wysoką jakość stada. Aby można było ocenić,
czy KPK są wdrażane poprawnie, muszą one być mierzalne
i udokumentowane.
• przygotowanie indycznika na przybycie piskląt,
• ocena jakości piskląt,
• temperatury odchowu,
• wentylacja indycznika.
Dostępność i jakość
paszy oraz wody
Jeżeli hodowca ma pozytywny stosunek do swojej pracy,
spodziewając się po hodowli najlepszych efektów, a jednocześnie
przewidując najgorsze scenariusze, będzie gotowy, by hodować
nawet najtrudniejsze pisklęta z dobrym skutkiem. W dalszej części
niniejszego materiału znajduje się analiza 5 krytycznych punktów
kontroli, w której omówiono metody ich audytu.
KARTA INFORMACYJNA | KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI PODCZAS ODCHOWU | 2
KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI PODCZAS ODCHOWU
Przygotowanie indycznika na
przybycie piskląt
Odchów piskląt rozpoczyna się na długo przed ich przybyciem na
fermę. W rzeczywistości jest to dzień, gdy poprzedzające stado
opuszcza indycznik.
Mycie i dezynfekcja
Jednodniowe pisklęta indyka są niezwykle wrażliwe nawet na
nieznaczną ilość chorobotwórczych organizmów (bakterii, pleśni,
wirusów). Z tego powodu niezwykle ważne jest, aby cały indycznik
został dokładnie umyty i zdezynfekowany. Obszary, które są
często pomijane to pomieszczenia wejściowe, linie pojenia i
poidła, linie żywienia, panele elektryczne i osłony wentylatorów
wyciągowych. Po dezynfekcji należy okresowo pobierać z
indycznika wymazy, aby mieć pewność, że stosowane procedury i
preparaty są skuteczne. Każdorazowo przed wstawieniem piskląt
należy dokonać oględzin indycznika, korygując wszelkie braki i
niedociągnięcia. Ważne jest także, aby biura fermy, pomieszczenia
magazynowe, warsztaty i inne tego typu obiekty były regularnie myte
i dezynfekowane. Należy sprawdzić, czy poidła zostały dobrze
wypłukane. Resztki środka odkażającego mogą spowodować, że
pisklęta nie będą chciały pić wody. Może również dojść do
podrażnienia jamy gębowej i przełyku lub oparzenia chemicznego.
Po dezynfekcji indycznika należy traktować go jak obszar
bezpieczny biologicznie. Podczas wstawiania piskląt należy
nosić czyste kombinezony, obuwie oraz czepki ochronne. Do
indycznika nie wolno wnosić żadnego sprzętu bez wcześniejszego
zdezynfekowania go.
Kontrola wektorów
Eliminacja gryzoni i owadów ma zasadnicze znaczenie w procesie
czyszczenia indycznika. Istnieje wiele badań wskazujących, że
chrząszcze z rodziny czarnuchowatych mogą przenosić bakterie
E. coli, salmonellę i różne wirusy. Szkodniki niszczą również
izolację obiektów, co utrudnia kontrolę temperatury w indyczniku.
Kwoki cieplne
Należy zawczasu sprawdzić, czy wszystkie urządzenia grzewcze
pracują prawidłowo. Spalanie powinno odbywać się czysto; w
przeciwnym przypadku będzie powstawał tlenek węgla. Podczas
chłodów należy rozpocząć nagrzewanie indycznika na 24 godziny
przed wstawieniem piskląt, a gdy pogoda jest cieplejsza – na 6 godzin
przed wstawieniem.
Ocena jakości piskląt
Ocena jakości piskląt jest wciąż kwestią bardzo subiektywną.
Trudno mówić o jakości piskląt bez wspólnego punktu odniesienia. W
przemyśle produkcyjnym kurcząt brojlerów korzysta się z
ujednoliconych standardów oceny jakości kurcząt, w tym z testów
budowy fizycznej i testów mikrobiologicznych. Test budowy
fizycznej ocenia 10 cech: wagę, wygląd, nogi, stawy skokowe,
palce, oczy, dziób, odbyt, pępek i stopień nawodnienia. Test
polega na tym, że 10 przypadkowo wybranych kurcząt ocenia się
w 10 kategoriach i dodaje uzyskane punkty, przy czym ich suma
wynosi maksymalnie 100.
W przypadku pewnych cech wyniki oceny mają większą wagę od
innych. Na przykład 3 kurczęta z anormalnym pępkiem miałyby
większy negatywny wpływ na ogólną ocenę stada niż 3 kurczęta ze
skrzywionymi palcami.
Test mikrobiologiczny także jest przeprowadzany na 10 kurczętach.
Polega on na pobraniu wymazu z woreczka żółtkowego. Pobrany
materiał jest następnie przenoszony na pożywki w celu rozmnożenia
znajdujących się tam mikroorganizmów – ogólnych, bakterii coli i
bakterii gronkowca. Próbki z woreczka żółtkowego hodowane są
również pod kątem salmonelli. Jeżeli wyniki badań pobranego
materiału biologicznego 10 ptaków są negatywne, ocena testu
mikrobiologicznego wyniesie 100. System oceny ważonej powoduje
obniżenie liczby punktów w przypadku pozytywnych wyników
hodowli bakterii.
Ogólny wynik jest średnią wyników testów budowy fizycznej i
testów mikrobiologicznych. W przypadku hodowli kurcząt brojlerów
system okazał się stosunkowo dokładny, jeśli chodzi o korelację
wyników śmiertelności w ciągu pierwszych 7 dni życia oraz
końcowych wyników hodowlanych stada z oceną jakości kurcząt.
Ważne jest, aby dokonać oceny jakości każdego wylęgu,
który trafia do hodowli. Zaistniałe różnice mogą wynikać z
następujących czynników:
• wiek nieśnego stada,
• profil wylęgarni,
• pisklęta z pierwszych jaj,
• sanityzacja wylęgarni,
• żywienie stada reprodukcyjnego,
• wiek jaja w momencie nasadzania,
• stres cieplny,
• obchodzenie się z jajami, magazynowanie i sanityzacja.
Zakład wylęgowy musi uzyskać z fermy informacje zwrotne
(zarówno pozytywne jak i negatywne) odnośnie jakości piskląt i
wczesnych upadków, aby wprowadzić konieczne zmiany lub
zbadać możliwe przyczyny takiej sytuacji.
KARTA INFORMACYJNA | KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI PODCZAS ODCHOWU | 3
KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI PODCZAS ODCHOWU
Po przybyciu piskląt należy zbadać reprezentatywną próbę
stada pod kątem następujących aspektów:
Temperatury odchowu
• odwodnienie,
• skóra na nodze nie powinna być napięta,
• naczynia krwionośne po wewnętrznej stronie nóg nie powinny
Jednym z kluczowych czynników w zarządzaniu środowiskiem
bytowania piskląt jest odpowiednia temperatura w indyczniku i pod
promiennikami. Z zachowania piskląt można wywnioskować, czy
zwierzęta czują się komfortowo czy nie, jednak muszą one mieć
szansę, by pokazać opiekunom, jakie są ich potrzeby. Pomiędzy
środkiem kręgu a jego obrzeżem powinna panować różnica
temperatur. Użytecznym narzędziem może być termometr z
odczytem na podczerwień. Pozwala on szybko zmierzyć
temperaturę i wprowadzić stosowne zmiany. Jednym z
najszybszych sposobów odwodnienia piskląt jest zbyt wysoka
temperatura. Małe pisklęta i te, które wykluwają się z pierwszych jaj,
są najbardziej narażone na skutki przegrzania (odwodnienie i
wywracanie się).
się wyraźnie odznaczać,
• skóra powinna przemieszczać się luźno nad
grzebieniem mostka,
• ptaki nie powinny „szturmować” poideł.
Odwodnienie może być główną przyczyną upadków piskląt
podczas pierwszych 3 dni na fermie. Dobrzy menedżerowie
zakładów wylęgowych zapewnią początek wylęgu w momencie
odpowiednim dla większości piskląt i doprowadzą do jak
najszybszego klucia się ptaków.
Pępki
• Powinny być zagojone i suche. Niezagojony pępek to otwarte
wrota dla zakażeń bakteryjnych.
• Brzuch nie powinien być w dotyku rozmiękczony ani mącznisty.
To może wskazywać na infekcję pępka.
Aby ocenić, jakie są potrzeby piskląt, należy starannie
obserwować ich zachowanie. Zdarzały się przypadki, że na
fermę trafiały pisklęta wyziębione i spragnione. Wspinały się
one na poidła, przemakały, a potem nie miały już siły, by
przesunąć się pod kwoki cieplne. Kierowniczka fermy zareagowała
w ten sposób, że usunęła niektóre poidła i fizycznie przemieściła
pisklęta pod promienniki, by wyschły. Potem ponownie udostępniła
pisklętom poidła. Kosztowało to wiele pracy, ale dzięki temu na pewno
udało się uratować wiele piskląt.
Zasadnicze znaczenie ma temperatura ściółki, a nie powietrza.
Jednodniowe pisklę mierzy ok. 10 cm wzrostu. Temperatura
powietrza na wysokości 10 cm nad poziomem podłoża zależy od
temperatury ściółki. W indycznikach, które nie są wcześniej
odpowiednio ogrzane często okazuje się, że różnica temperatury
podłoża i powietrza metr nad podłożem wynosi 5 lub więcej
stopni. Nawet w najlepszych indycznikach temperatura podłoża jest
zazwyczaj o 2 stopnie niższa od temperatury powietrza. Pisklęta
mogą tracić znaczną ilość ciepła przez stopy, kiedy siedzą na
zimnej ściółce. Tak więc, mimo że temperatura indycznika może
wydawać się odpowiednia, ptaki mogą być zziębnięte, ponieważ
ludzie i termostaty wyczuwają temperaturę powietrza kilkadziesiąt
centymetrów nad podłożem, a ptaki – temperaturę podłoża. Ponadto
wilgotna ściółka jest chłodniejsza niż sucha.
Dobrym wyznacznikiem tego, czy indycznik jest odpowiednio
ogrzany, jest temperatura stóp pisklęcia. Należy przyłożyć stopy ptaka
do szyi, ponieważ ten obszar ciała człowieka jest bardziej wrażliwy
niż dłonie, które mają grubszą skórę. Nierzadko hodowca będzie
zaskoczony, jak bardzo wychłodzone mogą być stopy pisklęcia i jakie
przełożenie ma to na aktywność zwierząt.
KARTA INFORMACYJNA | KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI PODCZAS ODCHOWU | 4
KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI PODCZAS ODCHOWU
Wentylacja indycznika
Pisklęta indyka a zmiana
Ciągła wymiana powietrza w indyczniku ma zasadnicze znaczenie w
hodowli, ponieważ dostarcza tlen i usuwa dwutlenek węgla
oraz wilgoć, a także zmniejsza ryzyko związane z chorobami
przenoszonymi przez mikroorganizmy drogą powietrzną.
Pisklęta potrzebują świeżego powietrza od chwili wstawienia do
obiektu. Kiedy jakość powietrza jest dobra, pisklęta będą aktywne i
będą szukać paszy i wody. Badania naukowe wskazują, że wysokie
stężenie dwutlenku węgla w indycznikach upośledza u piskląt
zdolność zamiany glikogenu w glukozę, która jest potrzebna do
prawidłowej pracy mózgu. W efekcie takie pisklęta wydają się
otępiałe, mogą też przewracać się na bok, bezradnie machając
nogami. Nieprawidłowa wentylacja może wywoływać chorobę
okrągłego serca.
Indyki, podobnie jak ludzie, nie lubią zmian i niezbyt dobrze się do
nich przystosowują. Dzieje się tak zwłaszcza, gdy zmiana jest
gwałtowna lub gdy zmienia się kilka rzeczy jednocześnie. Zanim
zostaną usunięte dodatkowe tacki z paszą i poidełka, należy
sprawdzić, czy pisklęta przyjmują odpowiednią ilość paszy i wody.
Aby zminimalizować stres zwierząt, należy robić to stopniowo. Nie
można usuwać wszystkich elementów jednocześnie.
Przede wszystkim jednak, jeżeli warunki środowiskowe panujące w
indyczniku nie są komfortowe dla pracowników obsługi, tym bardziej
nie są one komfortowe dla piskląt, które muszą przebywać w nim
24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.
Dostępność i jakość paszy oraz wody
Poidła i karmidła powinny być rozmieszczone strategicznie
wewnątrz kręgu, tak aby każde pisklę mogło jeść i pić w swojej
własnej strefie komfortu. Należy zainstalować dwa różne typy
karmideł i poideł, a pisklęta powinny mieć do nich łatwy dostęp.
Pisklęta powinny otrzymywać świeżą paszę dobrej jakości. W
liniach karmienia nie mogą znajdować się resztki paszy zadawanej
ptakom z poprzedniego stada. Rozsypanie pewnej ilości śruty czy
odtłuszczonego mleka w proszku zachęci pisklęta do podchodzenia
do karmideł.
Bardzo często zdarza się tak, że w kręgach jest dwa razy więcej
karmideł niż poideł. Należy jednak pamiętać, że pisklęta w
pierwszej kolejności potrzebują wody, a dopiero potem paszy.
Przy każdym wstawieniu najprawdopodobniej będzie kilka
odwodnionych ptaków, dlatego należy zapewnić odpowiednią
liczbę poideł. Pisklęta muszą mieć cały czas dostęp do czystej,
świeżej wody. Nie można dodać żadnej substancji, która mogłaby
zniechęcić pisklęta do konsumpcji wody. Poidła i sama woda muszą
być poddawane sanityzacji, ponieważ pisklęta są niezwykle
wrażliwe nawet na bardzo małą ilość mikroorganizmów. Najwięcej
przypadków skażeń zdarza się w wolno przepływającej wodzie w
ciepłym środowisku, a takie właśnie warunki panują w odchowalni.
Należy sprawdzać poziom środka odkażającego w ostatnim poidle w
indyczniku, aby mieć pewność, że jest go odpowiednia ilość.
Wnioski
Systematyczny i skuteczny program zarządzania hodowlą ma
kluczowe znaczenie dla udanej produkcji indyka. Stado wysokiej
jakości nie powstaje samo z siebie ani nie można wyhodować
go przez przypadek. Wymaga to skoncentrowanego wysiłku
hodowcy i wiele codziennej uwagi poświęcanej krytycznym
punktom kontroli. Kiedy pisklęta przybywają na fermę, mają za
sobą duży stres związany z obsługą, przenoszeniem oraz
samym procesem klucia. Hodowcy, którzy dołożą większych
starań na początku cyklu produkcyjnego, zostaną później
nagrodzeni lepszymi wynikami hodowlanymi.
Bibliografia
Cervantes, H. Standardized Chick Quality Assessment Procedure.
1996. Peterson Farms Fact Sheet.
Czarick, M. And M. Lacey. Getting Chicks Off To A Good Start.
1997. World Poultry-Misset. Volume 13 (1).
Grimes, J. Stress and Poult Performance. 1996 Mid West Poultry
Federation Proceedings.
Krueger, K. The Impact of Early Growth in Commercial Turkeys.
1998. Hybrid Turkeys Fact sheet
© Hybrid Turkeys
Jeżeli nie zaznaczono inaczej, przedstawione w niniejszym dokumencie
informacje stanowią własność Hybrid Turkeys. Powielanie lub publikacja
tego materiału przy użyciu jakichkolwiek środków wymaga zgody Hybrid
Turkeys – prosimy o kontakt z siedzibą główną spółki w Kitchener w
prowincji Ontario w Kanadzie.
[email protected]
www.hybridturkeys.com
KARTA INFORMACYJNA | KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI PODCZAS ODCHOWU | 5