Rozdział 9. Połączenia Kadłubowe

9. Połączenia Kadłubowe
Brak odpowiedniej ilości urządzeń spawalniczych w okresie budowy jednostki zmusił
do zrezygnowania z całkowicie spawanej konstrukcji kadłuba i przyjęcia konstrukcji
mieszanej. S.S. Sołdek ma nitowano – spawaną konstrukcję kadłuba.
Kadłub statku do pokładu głównego ma konstrukcję nitowaną. Nitowano dno podwójne
i poszycie burty, z tym, że wszystkie poprzeczne styki blach były spawane, a w dnie
wewnętrznym również szwy wzdłużne. Spawano wszystkie pokłady, grodzie, zrębnice
ładowni, zrębnice zasobni węglowej, pokrywy lukowe, zbiorniki szczytowe,
nadbudówkę, maszty bramowe i bomy.
Połączenia nitowane i spawane są połączeniami konstrukcyjnymi nierozłącznymi. Są to
takie połączenia, w których podczas rozłączania następuje zniszczenie lub uszkodzenie
elementów łączonych lub łączników. Przy czym połączenia spawane ze względu na
sposób powiązania elementów to połączenia bezpośrednie (elementy są ze sobą
połączone
bez
elementów
pomocniczych)
a
(wykorzystuje się dodatkowe elementy - łączniki).
Zdjęcie nr 1 Fragment burty statku
118
połączenia
nitowane
pośrednie
9.1 Połączenia Nitowane
Nitowanie jest to łączenie elementów za pomocą nitów. Wykonanie połączenia
nitowego polega na wycięciu stemplem lub wywierceniu otworów nitowych w
elementach łączonych, wstawieniu nitu w otwory i jego zamknięciu, tj. wykonaniu
drugiego łba.
W budowie kadłubów okrętowych stosuje się połączenia nitowane mocne i szczelne, te
ostatnie dzielą się na wodoszczelne i olejoszczelne. Różnica pomiędzy nimi
sprowadzona się prawie wyłącznie do podziałki nitowania, pod warunkiem
równorzędnej, jakości wykonania.
Wiązania okrętowe bywają przygotowywane do nitowania w różny sposób, zależnie od
potrzeby, wymagań zleceniodawcy bądź instytucji klasyfikacyjnej i możliwości
technicznych stoczni. Przygotowanie obejmuje obcinanie lub struganie krawędzi blach
oraz wykonanie otworów nitowanych. Sposób obcinania krawędzi blach współdecyduje
o rozplanowaniu nitów. Struganie krawędzi jest najkorzystniejsze.
9.1.1 Nit
Nit to element konstrukcyjny stosowany do tworzenia połączeń nierozłącznych
(nitowanie). Nit składa się z walcowego sworznia zwanego trzonem oraz łba
stanowiącego z trzonem jedną całość.
Schemat nr 1 Nit
119
9.1.2 Kształty Nitów
Kształty i wymiary nitów okrętowych są znormalizowanie. Polskie budownictwo
okrętowe stosuje następujące nity:
 nit z główką przyporową stożkową, zwana również trapezową
 nit z główką przyporową stożkową i szyjką
 nit z główką przyporową kulista zwykłą
 nit z głową przyporowa soczewkową, zwana również wypuszczoną
 nit wkrętowy, zwany potocznie również śrubowym
Schemat nr 2 Rodzaje nitów
Dobór głowy przyporowej zależy od miejsca i od technologii nitowania. Zakuwki nitów
(głowy zamykające), zależnie od potrzeby, mogą być wykonane, jako kuliste albo
soczewkowe.
Schemat nr 3 Zakuwki nitów
120
9.1.3 Technologia Wykonania
Nitowanie ma na celu wykonanie trwałego, mocnego i szczelnego połączenia.
Nitowanie może być wykonywane na zimno lub na gorąco, ręcznie bądź mechanicznie.
Istotę połączenia nitowego można przedstawić najprościej na przykładzie łączonych
blach. Nitowanie odbywa się następująco: do otworów łączonych części zakłada się nit,
którego łeb opiera się o przypór. Po oparciu łba nitu na przyporze nakłada się dociskacz
i mocnymi uderzeniami młotka w łeb dociskacza dociska się blachy nitowane do siebie.
Po zdjęciu dociskacza uderzeniami młotka kształtuje się zakuwkę i wykańcza ją
nagłówniakiem.
Schemat nr 4 Etapy wykonania połączenia nitowanego
Taka technologia wymaga wiercenia tysięcy otworów. Należało wbić tysiące nitów,
starannie je rozklepać. a styki blach uszczelnić. Wykonać to trzeba byto bardzo
starannie, gdyż przy grubościach blach 11-14 mm nie stosowano przekładek
uszczelniających. (Przy budowie kadłuba statku z blach stalowych 1-8 mm stosowano
przekładki uszczelniające z jutowego płótna nasączonego pokostem rozpuszczonym w
oleju, które wkładano między nitowane blachy). Można w przybliżeniu określić, że
masa nitów zastosowanych w budowie statku stanowiła 5 - 6% masy całego kadłuba.
121
9.1.4 Łączenie Wzajemne Blach
Połączenia blach w konstrukcji kadłubów okrętowych dzieli się na styki i szwy.
Stykami nazywa się połączenia poszczególnych blach w pasach, szwami zaś połączenia
wzajemne pasów
Wśród połączeń nitowanych w odniesieniu zarówno do styków jak i szwów rozróżnia
się połączenia:
 zakładkowe
 jednołubkowe
 dwułubkowe
Schemat nr 5 Sposoby łączenia blach
9.1.5 Wady i Zalety
Złącze nitowe odznacza się wysokim napięciem wstępnym, znaczną podatnością i
stosunkowo niską temperaturą procesu technologicznego. W połączeniu tym nie
występują naprężenia własne, co umożliwia łączenie różnych materiałów.
Do wad zalicza się jego nierozłączność, osłabienie łączonych elementów przez
wiercenie otworu, trudności konstrukcyjne, trudności z uzyskaniem szczelności oraz
pracochłonność.
122