MUCHA_ Wplyw masazu klasycznego calego ciala na

polepszenie stanu zdrowia, co w połączeniu z
higienicznym trybem
Ŝycia
i
aktywnym
wypoczynkiem kształtuje zdrowego osobnika.
Jednym z zabiegów odnowy biologicznej, który
ewoluuje razem z rozwojem ludzkości jest masaŜ.
Jest on jednym z najstarszych zabiegów
terapeutycznych oraz integralną częścią odnowy
biologicznej i polega na mechanicznym pobudzaniu
tkanek najczęściej za pomocą rąk, przy uŜyciu
określonych rękoczynów nazywanych technikami i
zastosowanych w określonej kolejności, tempie i z
odpowiednią siłą bodźca (Mucha, Knapik 2007).
ZaląŜek masaŜu klasycznego to masaŜ pierwotny,
zwany takŜe intuicyjnym czy instynktownym,
polegający na głaskaniu, rozcieraniu, uciskaniu
(ugniataniu) obolałych miejsc ciała. Celem takiego
masaŜu było zmniejszenie bólu, a w innym
okolicznościach rozgrzanie ciała.
MasaŜ wywodzi się najprawdopodobniej z Indii
lub Chin, gdzie wchodził w zakres rytuału
religijnego, a pierwsza wzmianka o nim pochodzi z
3000 lat p.n.e. z chińskiej księgi ,,Kong – Fu”
(Prochowicz 1991). Znajomość masaŜu w
staroŜytnej Grecji potwierdzają papirusy i
zachowane malowidła z grobowców, pochodzące z
około 2300 lat p.n.e. Rozwój i popularność masaŜu
w Grecji związana była z uprawianiem przez jej
mieszkańców sportu i z dbałością o sprawność
fizyczną. Wzmianki o leczniczym działaniu masaŜu
pojawiają się kolejno w księgach Hipokratesa,
Celsusa i Galena. Po raz pierwszy jako oficjalna
metoda leczenia masaŜ został zastosowany przez
francuskiego lekarza Paré (1517 – 1590), który
takŜe jako pierwszy przeprowadził badania nad
wpływem poszczególnych technik na masowane
tkanki ludzkiego organizmu. Dynamiczny rozwój
masaŜu przyniósł jednak dopiero wiek XIX za
sprawą szwedzkiego lekarza Linga (1776 – 1839)
załoŜyciela Centralnego Instytutu Gimnastycznego
w Sztokholmie, gdzie masaŜ był składową tzw.
,,gimnastyki
szwedzkiej”
oraz
lekarza
holenderskiego Mezgera (1839 – 1909), który
opracował podstawy metodyczne oraz szereg
wskazań i przeciwwskazań do masaŜu. Badania
prowadzone na przełomie XIX i XX wieku przez
Heada (1889), Mackenziego (1917) i Kohlrauscha
(1937) zostały natomiast wykorzystane przez
Gläsera i Dalicho do opracowania załoŜeń masaŜu
leczniczego - segmentarnego.
Obecnie masaŜ klasyczny ma zastosowanie w
profilaktyce, odnowie biologicznej i leczeniu.
Mechanizm jego oddziaływania to droga
odruchowa,
powstanie odczynu lokalnego i
ogólnoustrojowego. MasaŜ poprzez pobudzenie
układu nerwowego poprawia m.in. przepływ krwi i
chłonki wspomagając pracę serca oraz wpływa na
odŜywianie i wydalanie produktów przemiany
materii.
Krew wywiera na ściany serca i naczyń
krwionośnych ciśnienie hydrostatyczne. Ciśnienie
VPLYV CELKOVEJ KLASICKEJ MASÁŽE
NA SRDCOVÚ FREKVENCIU A KRVNÝ
TLAK
Wpływ masaŜu klasycznego całego ciała
na tętno i ciśnienie krwi
The influence of the classical massage of the
whole body
on pulse and the blood pressure
Dariusz Mucha
Politechnika Radomska, Katedra Wychowania
Fizycznego i Zdrowotnego
PPWSZ Nowy Targ, Instytut Fizjoterapii
Abstrakt
Narastajúci záujem o metódy fyzikálnej liečby akou
je aj klasická masáž, viedol autora k zhodnoteniu
vplyvu celkovej klasickej masáže na srdcovú
frekvenciu a krvný tlak. Výskumu sa zúčastnilo 66
osôb (33 ženy, 33 mužov) vo veku 21-31 rokov.
Naša pilotná štúdia nepotvrdila, že celková klasická
masáž má signifikantný vplyv na parametre
srdcovej frekvencie a krvného tlaku.
Kľúčové slová: Klasická masáž. Srdcová
frekvencia. Krvný tlak.
Streszenie
Obserwując rosnące zainteresowanie masaŜem
klasycznym, jednej z metod leczenia naturalnego
podjęto próbę oceny wpływu masaŜu klasycznego
całego ciała na ciśnienie i tętno krwi. Badania
zostały przeprowadzone na 66 osobowej grupie (33
kobiety, 33 męŜczyzn), w wieku 21 – 31 lat. Z
przeprowadzonych badań (pilotaŜowych) wynika,
Ŝe masaŜ klasyczny całego ciała, w wersji
skróconej (bez głowy) nie wpływa istotnie na
parametry ciśnienia i tętna krwi.
Słowa kluczowe: MasaŜ klasyczny. Tętno.
Ciśnienie krwi.
Abstract
With Summary nonce ably rising interest in
classical massage, one of the methods of natural
treatment, am attempt has been made to assess the
influence of the classical massage of the whole
body on the pulse and the blood pressure. The
research has been conducted on a group of 66
people (33 women and 33 men), aged 21-31. The
research has shown that classical massage it the
whole body in a shortened version (without the
head) doesn’t have dry major influence on blood
pressure and pulse.
Key Words : Classical massage. Pulse. Blood
pressure.
Wstęp
Rozwój cywilizacji wpływa znacząco na styl
Ŝycia współczesnego człowieka, który w obronie
przed jej następstwami coraz częściej korzysta z
róŜnych form odnowy biologicznej. Wpływa ona
nie tylko na poprawę sylwetki, ale równieŜ
175
Występowanie
nadciśnienia
lub
chorób
współistniejących eliminowało osobę z udziału w
badaniach. Następnie dokonano pomiaru wysokości
ciała, masy ciała i ciśnienia tętniczego.
Wysokość ciała B-v mierzono w pozycji stojącej
wyprostowanej, antropometrem, od podstawy
pomiaru (Basis) do punktu verte.
Masę ciała mierzono na wadze lekarskiej w stroju
gimnastycznym bez obuwia.
Ciśnienie tętnicze mierzono przed masaŜem i
bezpośrednio
po
nim
ciśnieniomierzem
nadgarstkowym w pozycji leŜącej.
Na podstawie uzyskanych wyników wysokości i
masy ciała obliczono wskaźnik BMI, co pozwalało
wyodrębnić grupę z prawidłową masą ciała,
zakwalifikowaną do masaŜu wykonanego zgodnie z
metodyką podaną przez Magierę (1994) w wersji
skróconej, bez masaŜu głowy.
MasaŜ trwał 50min. i był wykonywany według
schematu:
1. Pacjent w pozycji leŜenia przodem
- masaŜ grzbietu i kręgosłupa,
- masaŜ karku i barków,
- masaŜ pośladków,
- masaŜ tylnych stron kończyn dolnych.
2. Pacjent w pozycji leŜenia tyłem
- masaŜ przednich stron kończyn dolnych,
- masaŜ powłok brzusznych,
- masaŜ klatki piersiowej,
- masaŜ kończyn górnych.
Na podstawie uzyskanych wartości wyników
badań
obliczono
podstawowe
parametry
statystyczne: średnią arytmetyczną, min., max. i
odchylenie standardowe, a istotność róŜnic
obliczono testem t – Studenta.
krwi tętnicze wykazuje wahania skurczowo –
rozkurczowe, gdzie ciśnienie tętnicze skurczowe
odpowiada fazie skurczu komór i jest wyŜsze od
ciśnienia tętniczego rozkurczowego o około 40mm
Hg (w duŜych tętnicach).Wartości prawidłowe
ciśnienia tętniczego skurczowego krwi do około 50
roku Ŝycia powinny oscylować wokół liczby – ilość
lat + 100mm Hg, a ciśnienia rozkurczowego w
granicach 80 – 90mm Hg. Ciśnienie tętnicze krwi u
osób dorosłych wzrasta wraz z wiekiem oraz
podwyŜsza je pozycja stojąca, wysiłek fizyczny
czy stany emocjonalne.
Cel pracy
Celem przeprowadzonych badań
była chęć
znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy masaŜ
klasyczny całego ciała ma wpływ na tętno i
ciśnienie krwi u osób młodych z prawidłową masą
ciała?
Materiał i metody badań
Materiał badań
Badaniami objęto grupę 66 osób (33 kobiety i 33
męŜczyzn) w wieku 21 – 31 lat. Średnia wieku
wynosiła dla kobiet 23,3 lat, a dla męŜczyzn 23,6
lat. Badani pochodzili z róŜnych środowisk z terenu
oraz okolic miasta Radomia i charakteryzowali się
prawidłową masą ciała.
Metody badań
Badania przeprowadzono w latach 2006 – 2007.
Badana osoba przed przystąpieniem do masaŜu
klasycznego całego ciała udzieliła odpowiedzi na
szereg pytań dotyczących występowania u niej
nadciśnienia
i
chorób
współistniejących.
Wyniki badań
Tab.1 Podstawowe parametry cech somatycznych badanych osób.
L.p.
1
2
3
Cecha
Wzrost
(cm)
Masa ciała (kg)
BMI
S
Min.
Max.
♀
165,5
♂
179,8
♀
5,8
♂
5,7
♀
156,5
♂
170.5
♀
178,0
♂
194,0
56,3
20,55
78,8
24,39
6,8
2,72
7,5
2,64
47,5
18,6
62,2
19,7
82,2
24,8
98,5
24,9
Tab.2 Wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowe krwi oraz tętna przed masaŜem.
L.p.
Cecha
S
♀
123
1
♂
124
♀
7,4
Min.
♂
8,6
♀
107
♂
110
ciśnienie
skurczowe
2
ciśnienie
78
77
6,5
7,2
60
64
rozkurczowe
3
tętno
73
75
7,7
8,2
68
60
Tab.3 Wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowe krwi oraz tętna po masaŜu.
L.p.
Cecha
S
176
Min.
Max.
♀
144
♂
142
94
85
86
92
Max.
1
ciśnienie
skurczowe
ciśnienie
rozkurczowe
tętno
2
3
♀
121
♂
122
♀
7,2
♂
8,3
♀
105
♂
107
♀
139
♂
137
76
75
6,3
7,8
58
60
90
84
71
72
7,2
7,6
62
56
84
88
Tab.4 Charakterystyka zmian ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi oraz tętna.
L.p.
Cecha
1
S
ciśnienie
skurczowe
ciśnienie
rozkurczowe
tętno
2
3
t -Studenta
♀
♂
♀
♂
♀
♂
123-121
124-122
7,4-7,2
8,6-8,3
1,12
0,96
78-76
77-75
6,5-6,3
7,2-7,8
1,27
1,08
73-71
75-72
7,7-7,2
8,2-7,6
1,09
1,54
140
120
100
c.skr.-przed
80
c.skr.-po
60
c.rozk.-rzed
40
c.rozk.-po
20
0
K
M
Ryc.1 Charakterystyka zmian ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi na wskutek masaŜu u kobiet ( K )
oraz męŜczyzn ( M ).
76
75
74
73
Przed
72
Po
71
70
69
K
M
Ryc.2 Charakterystyka zmian tętna na wskutek masaŜu u kobiet ( K ) oraz męŜczyzn ( M ).
177
Ciśnienie skurczowe
ciśnienie rozkurczowe
6,06%
12,12%
36,36%
30,30%
Wzrost
Spadek
Spadek
Bez zmian
57,58%
Wzrost
Bez zmian
57,58%
Ryc.3 Analiza procentowa zmian ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi u kobiet.
ciśnienie skurczowe
ciśnienie rozkurczowe
12,12%
15,15%
36,36%
33,33%
Wzrost
Spadek
Spadek
Bez zmian
51,52%
Wzrost
Bez zmian
51,52%
Ryc.4 Analiza procentowa zmian ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi u męŜczyzn.
Kobiety - tętno
MęŜczyŜni - tętno
6,06%
9,09%
42,42%
Wzrost
33,33%
Spadek
51,52%
Wzrost
Spadek
Bez zmian
57,58%
Bez zmian
Ryc.5 Analiza procentowa zmian tętna u kobiet i męŜczyzn.
Pobudzając układ krwionośny do pracy, masaŜ
wpływa na jego funkcje odŜywcze, transportowe,
regeneracyjne i oczyszczające. Na drodze
odruchowej, hormonalnej i mechanicznej dochodzi
do rozszerzenia naczyń krwionośnych, wzrostu
szybkości przepływu krwi i zaopatrzenia tkanek w
tlen, a takŜe substancje odŜywcze. Wpływając
technikami masaŜu klasycznego na ,,przepchnięcie”
krwi z obwodu w kierunku dosercowym, zwiększa
Dyskusja i wnioski
Celem masaŜu klasycznego jest pozytywne
oddziaływanie na organizm ludzki poprzez m.in.
usunięcie zmęczenia z mięśni, pobudzenie krąŜenia
krwi i limfy, a więc utrzymanie układów krąŜenia,
limfatycznego, oddechowego oraz aparatu ruchu w
jak najwyŜszej sprawności oraz gotowości do
pracy.
178
PowyŜsza analiza wskazuje, Ŝe nie ma jednakowej
reakcji ze strony wszystkich pacjentów na
przeprowadzony masaŜ klasyczny całego ciała,
choć u większości wywołał on reakcję zgodną z
prawami fizjologii.
MasaŜ ma niepodwaŜalne znaczenie lecznicze w
wielu jednostkach chorobowych, na pewno
zwiększa ogólną odporność organizmu, reguluje
napięcie mięśniowe, normalizuje pracę gruczołów
wydzielania wewnętrznego, zmniejsza napięcie
psychiczne i nie znacznie ciśnienie krwi oraz tętno
bezpośrednio po masaŜu.
Na pewno samym masaŜem nie da się skutecznie
leczyć nadciśnienia, ale jako metoda skojarzona w
wielu przypadkach powinna być rozwaŜona.
Przeprowadzone
badania
były
badaniami
pilotaŜowymi i obejmowały tylko jeden masaŜ,
natomiast masaŜ leczniczy powinien być stosowany
zawsze w seriach obejmujących serię 10-15
masaŜy. Wydaję się zatem wskazane wykonanie
dalszych badań na większej liczbie osób, w serii co
najmniej 10 masaŜy i o stałej godzinie.
się automatycznie pojemność wyrzutową serca.
Stan napięcia naczyń krwionośnych reguluje
ośrodek naczynioruchowy znajdujący się w rdzeniu
przedłuŜonym, w którego części grzbietowej leŜy
jądro nerwu błędnego. Ośrodek naczynioruchowy
składa się z części presyjnej – pobudzającej w
rdzeniu kręgowym ośrodki współczulne, których
impulsy prowadzą do uwalniania noradrenaliny
wpływającej na receptory alfa naczyń oporowych
oraz depresyjnej – jej pobudzenie powoduje
rozszerzenie naczyń krwionośnych i spadek
ciśnienia krwi (Zborowski, 1994). Zwolnienie akcji
serca następuje na wskutek impulsów powstających
w
pressoreceptorach
(baroreceptorach)
znajdujących się w ścianie zatoki szyjnej (podobne
w obrębie aorty), a uwalnianych przy rozciąganiu
ściany naczynia podczas wyrzucanej z serca porcji
krwi i docierających do jądra nerwu błędnego i
części depresyjnej ośrodka naczynioruchowego.
W przebadanej grupie 66 osób, tj. 33 kobiet i 33
męŜczyzn wystąpiły podobne reakcje na
przeprowadzony masaŜ klasyczny całego ciała.
Zarówno u większości kobiet, jak i męŜczyzn
nastąpił po masaŜu spadek średnich wartości
ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi. Było
to odpowiednio ze 123 do 121 oraz z 78 do 76mm
Hg u kobiet oraz ze 124 do 122 i z 77 do 75mm Hg
u męŜczyzn. Procentowo ciśnienie skurczowe u
kobiet spadło po masaŜu u 57,58%, pozostało bez
zmian u 6,06%, a wzrosło u 36,36%. Natomiast
ciśnienie rozkurczowe u badanych spadło u 57,58
%, pozostało bez zmian u 12,12%, a wzrosło u
30,30%. Wśród męŜczyzn wartości ciśnienia
skurczowego spadły u 51,52%, pozostały bez zmian
u 12,12 %, a wzrosły u 36,36 %.Ciśnienie
rozkurczowe spadło u 51,52%, pozostało bez zmian
u 15,15%, a wzrosło u 33,33 % badanych.
Podobne tendencje spadkowe odnotowano z
średnimi wartościami tętna (z 73 do 71 u kobiet i z
75 do 72 uderzeń u męŜczyzn). Rozkład zmian
procentowych przedstawiał się następująco: spadek
wartości - 51,52%, bez zmian - 6,06 %, wzrost 42,24% u kobiet oraz spadek wartości – 57,58 %,
bez zmian – 9,09 %, wzrost – 33,33% u męŜczyzn.
Wszystkie uzyskane wartości, dotyczące zarówno
ciśnienia skurczowego i rozkurczowego oraz tętna
w zestawieniu przed i po masaŜu nie były istotnie
statystycznie.
Literatura
1. MAGIERA, L. Klasyczny masaŜ leczniczy.
Kraków: BIO – STYL, 1994. ISBN 83-902338-00.
2. MUCHA, D., KNAPIK, H. Wpływ masaŜu
klasycznego kręgosłupa na tętno i ciśnienie
krwi u osób z prawidłową masą ciała i nadwagą.
Lublin: Annales UMCS Sectio D Medicina,
2007. Vol. LXII, SUPPL., XVIII
3. PROCHOWICZ,
Z.
Podstawy
masaŜu
leczniczego. Warszawa: PZWL, 1991. ISBN 83200-1259-7.
4. ZBOROWSKI, A. MasaŜ klasyczny. Kraków:
AZ, 1994. ISBN 83-901785-0-8.
179